Immigratie- en Naturalisatiedienst Ministerie van Veiligheid en Justitie

Transcriptie

1 Immigratie- en Naturalisatiedienst Ministerie van Veiligheid en Justitie > Retouradres: Postbus 1794, 2280 DT Rijswijk Aan Ministerie van Buitenlandse Zaken Directie Afrika Cluster Ambtsberichten en Terugkeer Postbus EB Den Haag Directie Dienstverlenen Team Onderzoek en Expertise Land en Taal Sir Winston Churchilllaan DC Rijswijk Postbus DT Rijswijk Contactpersoon Datum 16 augustus 2016 Datum 16 augustus 2016 Betreft Terms of Reference voor algemeen ambtsbericht Burundi Ons kenmerk IND UIT * Bijlagen geen Hierbij zend ik u, onder verwijzing naar de afspraken tussen het Ministerie van Veiligheid en Justitie en het Ministerie van Buitenlandse Zaken, een overzicht met aandachtspunten die met het oog op de beleidsvorming door de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie en de uitvoeringspraktijk van de IND bespreking behoeven in het door u uit te brengen ambtsbericht met betrekking tot de algemene situatie in Burundi. Ik verzoek u de onderstaande onderwerpen te behandelen en in uw ambtsbericht en daarbij met name in te gaan op de ontwikkelingen in Burundi sinds begin april Landeninformatie 2. Politieke ontwikkelingen Kunt u een beschrijving geven van de belangrijkste politieke ontwikkelingen in Burundi sinds het ontstaan van de politieke en maatschappelijk onrust en crisis in april 2015? Kunt u ook ingaan op het huidige politieke klimaat. Volgens sommige bronnen, waaronder de ICG, is er sprake van radicalisering van de Burundese autoriteiten. Is het bijvoorbeeld juist dat de voorzitter van de Burundese Senaat uitspraken heeft gedaan over het uitroeien van alle rebellen, dat hij sprak over kakkerlakken (een term die voorafgaand en tijdens de genocide in buurland Rwanda gebruikt werd om Tutsi s aan te duiden) en mensen heeft opgeroepen aan het werk te gaan (een term die voorafgaand en tijdens de genocide in buurland Rwanda gebruikt werd om Hutu s op te roepen om Tutsi s te doden)? Is het juist dat burgers worden gedwongen deel te nemen aan pro- Pagina 1 van 7

2 regeringsdemonstraties en dat zij, als zij dit niet doen, het risico lopen te worden aangemerkt als vijand van de staat? Kunt u ingaan op de pogingen van de internationale gemeenschap (waaronder de VN, de Afrikaanse Unie en de zogenaamde inter-burundi dialogue) om de politieke situatie in Burundi in positieve zin te beïnvloeden en de stand van zaken daaromtrent? Kunt u ingaan op de rol van en de mogelijke verdeeldheid binnen het Burundese leger? Kunt u ook ingaan op de verhoudingen met de buurlanden? Proregeringsactivisten en ook de Burundese regering zelf wijzen met enige regelmaat op buurland Rwanda en president Kagame persoonlijk als aanstichter en promotor van de onrust in Burundi. Burundese rebellen zouden volgens hen door Rwanda worden getraind en opgeleid. Kunt u aangeven of deze voorstelling van zaken ook door feiten onderbouwd kan worden (bijv.: zijn er aanwijzingen dat Rwanda Burundese rebellen traint en opleidt), en zo ja in welke mate? 3. Veiligheidssituatie Ik verzoek u een beschrijving te geven van de veiligheidssituatie in Burundi en daarbij zoveel mogelijk per provincie en voor zoveel mogelijk provincies (waar zich ongeregeldheden hebben voorgedaan) aan te geven hoe de situatie zich sinds april 2015 heeft ontwikkeld. Kunt u daarbij ook nadrukkelijk ingaan op de situatie in de hoofdstad Bujumbura en de verschillende wijken in die stad en daarbij ook ingaan op mogelijke verschillen tussen de verschillende wijken? Kunt u ook nadrukkelijk ingaan op de situatie in provincies die grenzen aan de buurlanden en aangeven of er provincies zijn geweest waar in veel mindere mate of wellicht in het geheel geen sprake is geweest van veiligheidsincidenten? Indien er sprake is van grote verschillen tussen provincies en/of wijken van Bujumbura wat betreft de veiligheidssituatie kunt u dan ook ingaan op de mogelijke oorzaken hiervan? Ik verzoek u hierbij te volstaan met een beschrijving van de feitelijke situatie. Waar vonden gevechten, gewelddadige protesten, moordpartijen, granaataanvallen, schietpartijen, verdwijningen en andere soorten van geweld plaats en in welke mate? Welke politieke groeperingen (regeringszijde en of oppositie) / milities/ militairen/ veiligheidsdiensten/ personen/ commandanten waren daarbij als daders betrokken? Wie zijn met name slachtoffer geworden van de incidenten (burgers, militieleden, voor- of tegenstanders van de regering, politieke activisten, politie en veiligheidsfunctionarissen) en in welke mate? Kunt u een indicatie geven van het aantal doden en gewonden en de ontwikkeling daarvan in de loop van de tijd? Was er ook sprake van een etnische component, in die zin dat de slachtoffers met name Tutsi of juist met name Hutu waren? Is het juist dat de overgrote meerderheid van de dodelijke slachtoffers tot nu toe burgers betrof?in hoeverre was er sprake van willekeurig geweld waarvan feitelijk iedere burger onverwacht het slachtoffer kon worden? Kunt u specifiek ingaan op de werving van en activiteiten van milities zoals de Imbonerakure en aangeven in hoeverre deze gelieerd zijn aan politieke organisaties en of er daarbij ook sprake is van een etnische component? Pagina 2 van 7

3 Mensenrechten: Kunt u daar waar relevant, bij de hieronder genoemde onderwerpen, aandacht besteden aan de positie van alleenstaande vrouwen, lhbt s en minderjarigen? 3.2. Juridische context Verdragen Grondwet Overige nationale wetgeving 3.3. Naleving en schendingen Kunt u een overzicht geven van de (ernstige) mensenrechtenschendingen gedurende de verslagperiode, de daarvoor verantwoordelijke actoren en de activiteiten hiertegen door de internationale gemeenschap en ngo s? Kunt u wat de verschillende schendingen van de hieronder genoemde vrijheden betreft iedere keer een overzicht geven van de formele wetgeving, de situatie in de praktijk en de opgetreden schendingen gedurende de verslagperiode? Is het juist dat er sprake is van een verslechtering van de mensenrechtensituatie in Burundi? Kunt u aangeven of het bij de opgetreden schendingen gaat om op zichzelf staande incidenten of dat deze onderdeel uitmaken van een duidelijke trend? Betreft het ook mensenrechtenschendingen die gebaseerd zijn op etniciteit en zo ja in welke mate? Worden er door de Burundese overheid activiteiten ondernomen om mensenrechtenschendingen tegen te gaan en zo ja, welke? Kan de bevolking zich onttrekken aan schendingen of hiertegen bescherming inroepen? Is een open discussie over mensenrechten mogelijk of juist niet? Waaruit blijkt dat? Kunt u ingaan op de achtergrond van en redenen voor het instellen van een onderzoek naar de situatie in Burundi door het International Criminal Court (op 25 april 2016)? 3.4. Vrijheid van meningsuiting en persvrijheid Is het juist dat het medialandschap in Burundi zeer veel kleiner geworden is door het op grote schaal oppakken van journalisten, het sluiten van radio- en televisiestations en ook het meer en meer wegblijven van buitenlandse journalisten vanwege de verslechterde veiligheidssituatie? Kunt u onder meer ingaan op de sluiting van de voor Burundi zeer belangrijke onafhankelijke radio-stations als Bonesha, RPA, Isanganiro en Radio Renaissance? Is het juist dat meer dan 1/3 van de op het moment van aanvang van de crisis in Burundi actief zijnde journalisten inmiddels in ballingschap is gegaan en vanuit het buitenland opereert? Pagina 3 van 7

4 Kunt u bevestigen dat door het grotendeels wegvallen van onafhankelijke radio, televisie en geschreven pers de Burundese bevolking inmiddels voor hun nieuwsvoorziening in grote mate afhankelijk is geworden van sociale media als WhatsApp, Facebook en Twitter? Is het juist dat de toegang tot deze media door de Burundese regering tot op heden niet, of slechts zeer tijdelijk, beperkt is? Is het juist dat de grote afhankelijkheid van deze sociale media, buiten mogelijkheden voor de vrijheid van meningsuiting, ook een groot risico met zich meebrengt omdat nu veel moeilijker op andere wijze te verifiëren geruchten kunnen leiden tot heftige reacties door een deel van de Burundese bevolking en dat hiervan ook al met enige regelmaat sprake is geweest? Het betreft bijvoorbeeld meldingen over een mogelijke inval van Rwanda in Burundi, grootschalige moordpartijen op Tutsi s en het ontvluchten van het land door de Burundese president en zijn familie? 3.5. Vrijheid van vereniging en vergadering 3.6. Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging 3.7. Bewegingsvrijheid Kunt u hierbij zowel ingaan op de mogelijkheden en eventuele beperkingen om binnen Burundi te reizen als op de mogelijkheden of eventuele beperkingen vanuit het buitenland Burundi in te reizen? 3.8. Rechtsgang 3.9. Arrestaties, bewaring en detenties Worden er daders/verdachten in het algemeen vervolgd en bestraft voor handelingen als marteling, ernstige mishandeling en verkrachting? Zo niet, wat is de reden voor het feit dat de overheid hen voor deze feiten niet vervolgt en/of bestraft? Bij daders/verdachten gaat het om overheidsfunctionarissen of om personen die behoren tot een groepering die de facto de overheid vormt in een bepaald gebied; dus niet om private personen Mishandeling en foltering Klopt het dat overheidsfunctionarissen/ milities/ aan het leger gelieerde groepen mensen die uit het Westen of uit andere landen terug keren naar Burundi mishandelen/ folteren? Verdwijningen en ontvoeringen Buitengerechtelijke executies en moorden Kloppen de signalen dat milities van het leger of de regering burgers martelen/ernstig mishandelen? Welke signalen zijn daarvan bekend? Doodstraf Pagina 4 van 7

5 4. Positie van specifieke groepen Kunt u, daar waar relevant, bij de hieronder genoemde groepen aandacht besteden aan de positie van alleenstaande vrouwen, lhbt s en minderjarigen? 4.1. Leden van oppositiepartijen / politieke activisten 4.2. Leden van al dan niet aan politieke partijen verbonden milities Kunt u hierbij ook aangeven in hoeverre er sprake is van daadwerkelijke dwang of maatschappelijke dwang om aan dergelijke milities deel te nemen? 4.3. Etnische minderheden waaronder met name Tutsi s 4.4. Journalisten en bloggers 4.5. Vrouwen Kunt u ingaan om het voorkomen van verkrachtingen, de mate waarin en de vraag of verkrachtingen worden gebruikt als wapen in de strijd en zo ja door welke partijen? 4.6. LHBT Is mannelijke en vrouwelijke homoseksuele gerichtheid op zichzelf wettelijk strafbaar en/of is het verrichten van homoseksuele handelingen formeel en wettelijk strafbaar? Zo ja, waaruit bestaat de wettelijk bepaalde strafmaat? Wordt in Burundi daadwerkelijk strafvervolging ingezet tegen homoseksuelen? Voeren de autoriteiten een actief vervolgingsbeleid tegen LHBT s? Zo ja, kunt u een indicatie geven van de schaal waarop dit gebeurt? Kunt u aangeven waaruit het politieonderzoek en het strafvorderlijk onderzoek bestaat en hoe dit verloopt? Kunt u aangeven welke straffen in de praktijk worden opgelegd? Kan het bekend zijn van (toegeschreven) LHBT gedragingen of gerichtheid van een persoon in praktijk leiden tot onevenredige of discriminatoire bestraffing of tenuitvoerlegging van een straf die wordt opgelegd bij (strafrechtelijke) vervolging wegens een commuun delict? Ik verzoek u in te gaan op mogelijke ernstige gevallen van discriminatie of mensenrechtenschendingen van LHBT s door de autoriteiten en/of door medeburgers. Indien LHBT s ernstige problemen van medeburgers ondervinden, met de gevolgen zoals hier bedoeld, bieden de autoriteiten daadwerkelijk bescherming hiertegen? Zijn er maatschappelijke organisaties die opkomen voor de rechten van LHBT s en zo ja, welke en waaruit bestaan hun activiteiten? Zijn er na het rapport van de Burundese LHBTI organisatie MOLI uit mei 2014 (I love my country but my country does not love me) nog nieuwe rapportages van deze of andere LHBT organisaties in Burundi verschenen? Kunt u voor bovenstaande vragen inzake LHBT s, voor zover relevant, ingaan op regionale verschillen. Pagina 5 van 7

6 4.7. Alleenstaande minderjarigen Vanaf welke leeftijd is men wettelijk meerderjarig? Vanaf welke leeftijd is men handelingsbekwaam? Tot welke leeftijd geldt de leerplicht? Bestaan er (overigens) specifieke bepalingen ten aanzien van minderjarigen die de leeftijd van 16 jaar bereiken? Kan aan een minderjarige een zelfstandig reis- en/of identiteitsdocument worden verstrekt? Zo ja, vanaf welke leeftijd? Kan een minderjarige deze documenten zelfstandig aanvragen of is instemming en/of begeleiding door een meerderjarige vereist? Door wie en waar worden minderjarigen die niet langer opvang hebben bij de ouders (bijv. omdat deze zijn overleden) normaal gesproken opgevangen? Zijn opvangtehuizen voor minderjarigen aanwezig? Zo ja, welke? Voor welke minderjarigen zijn deze opvangtehuizen bestemd? Zijn er in het algemeen voldoende plaatsen beschikbaar? Indien er opvangtehuizen zijn, kunt u dan informatie geven over voorzieningen als het kunnen volgen van onderwijs, de kwaliteit van de medische zorg, de kwaliteit van het eten, de beschikbaarheid van nachtopvang, de kleding en de beschikbaarheid van sanitaire voorzieningen; dit alles naar lokale maatstaven Hoe aannemelijk is het gegeven de sociale structuur van de samenleving dat een minderjarige geen opvang bij één van deze personen en/of instellingen heeft? Hoe is het toezicht op opvanghuizen geregeld? Zijn er overheidsinstellingen belast met de opvang van alleenstaande minderjarigen in het algemeen en opvang van repatrianten in het bijzonder? Welke ngo s zijn actief in de opvang van alleenstaande minderjarigen en waaruit bestaan hun activiteiten? 4.8. Dienstplichtweigeraars en deserteurs 5. Vluchtelingen en ontheemden 5.1. Ontheemden- en vluchtelingenstroom Kunt u een feitelijke beschrijving geven van de ontheemden- en/of vluchtelingenstroom in en uit het land van herkomst? Zijn er gebieden in Burundi waar binnenlandse ontheemden worden opgevangen? Zo ja, wat is de feitelijke situatie in deze gebieden? Proberen burgers zich aan het geweld te onttrekken door zich bijvoorbeeld in een andere wijk van Bujumbura of een veiliger deel van het land te vestigen? Kunnen personen uit risicowijken of risicogebieden zich probleemloos vestigen in een relatief veilige wijk of een relatief veilig gebied? Worden er buitenlandse vluchtelingen opgevangen? Zo ja, op basis van welke wetgeving en hoe werkt dit in de praktijk? Pagina 6 van 7

7 5.2. Opvang in de regio Zijn er landen in de regio waar uit de praktijk blijkt dat vluchtelingen worden opgevangen? Zo ja, wat is de feitelijke situatie in deze landen? 5.3. Activiteiten internationale organisaties Kunt u beknopt weergeven wat de activiteiten zijn van relevante internationale organisaties in en ten aanzien van het land van herkomst? Kunt u aangeven wat het standpunt is van de UNHCR t.a.v. terugkeer van afgewezen asielzoekers uit Burundi? 5.4. Terugkeer Zijn er gevallen bekend waarin migranten die (gedwongen) terugkeren bij aankomst door de autoriteiten worden mishandeld, gedetineerd of ondervraagd? Zo ja, wat was hun behandeling? Kunnen migranten makkelijk documenten verkrijgen om terugkeer te keren naar Burundi? Welk document hebben migranten nodig om terug te kunnen keren naar Burundi? Zijn er leden van specifieke groepen (mensen die terugkeren uit Rwanda, mensen die terugkeren na een asielaanvraag in het buitenland, mensen die terugkeren na een langdurig verblijf in vluchtelingenkampen in het buitenland en dergelijke) die bij terugkeer vaker worden mishandeld dan leden van andere groepen en zo ja, voor welke groepen geldt dat? Maakt het hierbij welk soort document iemand bij zich heeft bij terugkeer? Indien u vragen heeft over bovengenoemde aandachtspunten kunt u contact opnemen met Team Onderzoek en Expertise Land en Taal. De Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, Namens deze, Pagina 7 van 7