Notitie. In de onderstaande paragrafen wordt op deze onderwerpen ingegaan. Referentienummer Datum Kenmerk maart 2013

Transcriptie

1 Notitie Referentienummer Datum Kenmerk maart 2013 Betreft Addendum Aanvulling MER Buizenzone Eemsdelta Inleiding Op 21 februari 2013 heeft de commissie m.e.r. een eindconcept toetsingsadvies uitgebracht over de Aanvulling MER Buizenzone Eemsdelta (10 december 2012). Dit advies is op 5 maart 2013 besproken tussen de commissie m.e.r., de provincie Groningen (bevoegd gezag), de Stichting Buizenzone Eemsdelta (initiatiefnemer). In het overleg is afgesproken dat een addendum wordt opgesteld waarin ingegaan wordt op de volgende zaken: 1. Samenloop van de regionale buizenzone met de landelijke structuurvisie buisleidingen; de commissie verzoekt om de laatste stand van zaken weer te geven. 2. Nadere analyse van de veiligheidssituatie, met name in het tussengebied tussen Appingedam/Delfzijl 3. Beschrijving binnendijkse voorkeursgebieden vogels en eventueel heroverweging effectscore voor met name Holwierde Aangepast versus N33 alternatief. In de onderstaande paragrafen wordt op deze onderwerpen ingegaan.

2 van 7 1. Samenloop regionale en landelijke zones Planning landelijke structuurvisie (februari 2013) In oktober 2012 is de Structuurvisie Buisleidingen door de ministeries van I&M en EZ) vastgesteld. Op de daarin opgenomen leidingenkaart (zie hieronder) zijn de vastgestelde tracés in paars aangegeven. In geel is de loop van de leidingen aangegeven waarover nog gesprekken gaande zijn. Deze tracés zijn op de kaart van de Structuurvisie aangegeven als indicatief. Het deel tussen Appingedam en de Eemshaven heeft deze kleur. De betrokken ministers zullen daar t.z.t. de Kamer hierover nog nader informeren. De uitvoering van de structuurvisie geschiedt door aanpassing van het Barro. De huidige planning is dat het gewijzigde Barro per 1 juli 2014 in werking kan treden. Planning procedure Buizenzone Eemsdelta (februari 2013) In het vervolg van de procedure zullen alle ingekomen inspraakreacties worden opgenomen en beantwoord in een Nota Reactie en Commentaar. De planning is erop gericht om Provinciale Staten op 3 juli 2013 de tracékeuze te laten maken. Daarna wordt gestart met de procedure van het PIP (Provinciaal Inpassingsplan) waarvoor ongeveer een jaar proceduretijd nodig is. Volgens deze planning zou het PIP dan medio 2014 in werking kunnen treden, waarna de eerste leidingen kunnen worden gelegd. Combinatie beide zones Eind 2012 is in het bestuurlijke MIRT-overleg tussen Rijk en de provincie een afspraak gemaakt om gezamenlijk de combinatie van de landelijke en de regionale zone te onderzoeken, en voor dit onderzoek een werkgroep in te stellen. Zie ook pagina 9 van de Aanvulling MER. De werkgroep borduurt voort op de zogenoemde synergienotitie, opgenomen in bijlage 1 bij de Aanvulling MER ( Onderzoek synergiemogelijkheden Buizenzone en nationale buisleidingenstrook in de provincie Groningen / Grontmij 16 mei 2012) De werkgroep onderzoek onder meer: a. de eisen waaraan de gecombineerde strook moet voldoen b. de verwachte behoefte aan nieuwe leidingen c. de breedte van de totale strook

3 van 7 d. externe veiligheid e. het beheer van de strook f. de gedeelde infrastructuur (bijv. tunnels). De werkgroep rapporteert aan het BO MIRT najaar Hieronder is de stand van zaken in februari 2013 weergegeven. Ad a. Eisen gecombineerde strook De gecombineerde strook zal moeten voldoen aan nadere eisen mbt ontwerp en beheer, met specifieke aandacht voor het beheer bij de voorbereiding van en ten tijde van de aanleg van nieuwe leidingen in de zone. In de strook moet ook op termijn voldoende ruimte beschikbaar blijven om de verwachte leidingen van nationaal belang te accommoderen. Ad b. Verwachte behoefte De verwachte behoefte wordt door de Stichting Buizenzone beschreven in een business case; hierin wordt voor de korte en middellange termijn een doorkijk wordt gegeven. Deze studie is ca. half april gereed. De economische ontwikkelingen en de bewegingen op de wereldmarkt zijn niet te voorspellen maar bepalen duidelijk (mede) ook de toeloop van de mogelijke gebruikers. De verwachtingen van de Gasunie reiken tot 2021 en op basis daarvan is de realisering van vooreerst 2 tot 4 buizen denkbaar. Ad c. Breedte van de strook In de synergienotitie is uitvoerig aandacht gegeven aan de verschillende maatvoeringen, waarbij het opvallendste is dat de provincie uitgaat van 50 meter en het Rijk 70 meter aanhoudt. Een beperkt ruimtegebruik in de Eemsdelta, oftewel breedte van 50 meter, is het uitgangspunt voor zowel de Stichting Buizenzone Eemsdelta en de provincie Groningen. Dit is ook als zodanig aan de bewoners in het gebied bericht. Voor de landelijke structuurvisie is 70 meter het uitgangspunt. Nieuwe inzichten en praktijkervaringen openen voor het Rijk echter de mogelijkheid om hier van af te wijken; echter wel vanuit het gegeven dat de eenheid bewaakt moet worden en er geen grote verschillen op de kaart ontstaan. Rijk en provincie stellen dat in beginsel voor de buizenzone Eemsdelta kan worden uitgegaan van 50 meter. De werkgroep zal nog nader technisch onderzoek verrichten naar de maatvoering van de buizen, de mogelijkheid tot stapelen van buizen, en het (verwachte) ruimtebeslag van de buizenzone. Ad d. Externe veiligheid Een onlangs ingestelde Werkgroep-gebruikers (Rijkswaterstaat/ sector) buigt zich over de meer algemene vragen als de onderlinge afstanden van buizen,de methodiek van risicoberekeningen (plaatsgebonden (groeps)risico s, detaillering van stoffen, maatregelen) en zal daarover een rapport uitbrengen. Ad e. Beheer Voor zowel de landelijke als de regionale zone moet duidelijk zijn of het tracé het karakter heeft van een buizenstraat of buizenstrook. De mogelijke vormen van beheer hebben ook een relatie met externe veiligheid. De beheersvorm voor de regionale buizenzone is op dit moment nog niet bekend, de Stichting Buizenzone Eemsdelta doet hier nog onderzoek naar. Wel staat al vast dat er in deze buizenzone sprake zal zijn van actief beheer door een beheerentiteit. Ad f. Gedeelde infrastructuur De gedeelde infrastructuur betreft de in te richten kunstwerken, zoals onderdoorgangen, mantelbuizen etc. Daarnaast betreft dit ook de daadwerkelijke of wenselijke (gelet ook op de werking van de Barro en andere regelgeving) fysieke scheiding van de diverse leidingen.

4 van 7 2. Groepsrisico tussengebied De commissie vraagt om een nadere toelichting op de gehanteerde uitgangspunten voor de effectanalyses voor groepsrisico in MER en QRA 2011 en Aanvulling MER en QRA uit Voorts adviseert de commissie om het groepsrisico te berekenen van een gasleiding op 20 meter diepte in het tussengebied Appingedam-Delfzijl. 2.1 Nadere toelichting effectanalyses Effectanalyse groepsrisico MER 2011 In het MER 2011 is voor alle tracés, en voor de gehele lengte van die tracés, uitgegaan van 2 meter gronddekking bovenop de buizenzone (zie o.a. figuur 3.1 van het MER). In de QRA behorende bij deze MER 2011 het groepsrisico voor de landtracés berekend. Hierbij is ook het uitgangspunt geweest: 2 meter gronddekking voor alle tracés, over de gehele lengte van deze tracés. Dit uitgangspunt is ook gehanteerd voor het tussengebied tussen Appingedam en Delfzijl. Hier moet infrastructuur gekruist worden, waardoor civieltechnisch een diepere ligging nodig is. Vanuit een worst case benadering is hier echter geen rekening mee gehouden, maar ook ter plaatse van kruisingen een situatie met 2 meter gronddekking aangehouden. 1 In de MER 2011 zijn mitigerende maatregelen benoemd om het risico te verkleinen (zie tabel op p. 80). Enkele maatregelen betreffen de diepteligging, en het aanbrengen van beschermend materiaal. Er is geen situatie doorgerekend waarin deze mitigerende maatregelen zijn getroffen. Effectanalyse groepsrisico Aanvulling MER 2012 Mede naar aanleiding van reacties op het MER 2011 heeft de initiatiefnemer in 2012 nader onderzoek gedaan naar de passage van het tussengebied tussen Appingedam en Delfzijl (incl. Eemskanaal). Resultaat hiervan is dat in het tussengebied een wijze van aanleg met mantelbuizen de voorkeur heeft van de initiatiefnemer. Deze mantelbuizen liggen gemiddeld ca 20 meter diepte. In deze mantelbuizen kunnen een aantal leidingen voor gassen of vloeistoffen worden aangelegd. Grote aardgasbuizen zullen naar alle waarschijnlijkheid niet in een mantelbuis worden gelegd, maar parallel hieraan op een zelfde diepte het gebied doorkruisen. In de Aangevulde MER is de effectbeoordeling voor het toetsingscriterium groepsrisico (paragraaf 3.3 Aanvulling MER, p. 33 en 34) nadrukkelijk gebaseerd op een situatie met leidingen in mantelbuizen en een gemiddelde diepte van 20 meter. In tabel 3.2 is voor het tussengebied aangegeven dat het groepsrisico hier niet kwantitatief bepaald kon worden ( niet te berekenen ). Om die reden is het groepsrisico kwalitatief bepaald; het effect op het groepsrisico is aangemerkt als beperkt negatief voor zowel N33 als Holwierde Aangepast (beide uitgaande van ligging in mantelbuizen op 20 meter diepte in het tussengebied). De QRA behorend bij de Aanvulling MER was reeds uitgevoerd in augustus 2012, dit was nog voordat de initiatiefnemer besloot (in november 2012) de voorkeur te geven aan een werkwijze met mantelbuizen. In de QRA behorend bij de Aanvulling MER is daarom nog, conform de werkwijze in het MER 2011, uitgegaan van een gronddekking van 2 meter voor het gehele N33-trace, inclusief het tussengebied. Dit uitgangspunt gecombineerd met het feit dat het N33-trace aan de noordoostzijde van Appingedam over een complex met verzorgingstehuizen loopt geeft in de QRA-berekening een relatief hoog risico. De uiteindelijke beoordeling in paragraaf 3.3 van de MER is echter gebaseerd op een andere aanlegdiepte (zie hiervoor). 1 In de brief van de Stichting Buizenzone aan de provincie Groningen van 28 november 2012 (bijlage 5 bij de Aanvulling MER) staat dat in MER, LER en MKBA in 2011 voor het tussengebied is uitgegaan van een gegraven tunnelbak. Bedoeld is dat vooral voor de kostenramingen hiervan is uitgegaan (tunnelbak is relatief duur). In de QRA behorend bij het MER is niet uitgegaan van een dergelijke tunnelbak, wel kan een tunnelbak worden beschouwd als een mogelijke mitigerende maatregel voor externe veiligheid (afscherming van leidingen).

5 van Berekening gasleiding 20 meter diepte Op advies van de commissie m.e.r. is een extra berekening uitgevoerd voor een gasleiding die in het tussengebied een diepte heeft van 20 meter. Dit is een meer realistische aanname dan een berekening op 2 meter onder maaiveld, aangezien de buisleiding in dit gebied ook het Eemskanaal en het Damsterdiep onderlangs moet kruisen. Hierbij is de ligging aangehouden zoals weergegeven op pagina 25 van de Aanvulling MER. Ook is rekening gehouden met een ondiepere ligging nabij de entreepunten (hoewel niet ondieper dan met 2 meter gronddekking). 2 De uitgangspunten voor deze berekeningen zijn samengevat in een separate notitie van 15 maart 2013 ( N-001) die als bijlage bij dit Addendum is gevoegd. De berekening is uitgevoerd voor het N33-tracé. De ligging van Holwierde Aangepast is in het tussengebied Appingedam-Delfzijl ook conform de afbeelding op pagina 25 van de Aanvulling MER. Ten noorden van het noordelijke entreepunt nabij de spoorlijn (= de meest noordelijke bouwkuip voor de gestuurde boring) gaan de tracés N33 en Holwierde Aangepast elk een verschillende kant op; N33 gaat hier naar het noordwesten, Holwierde Aangepast naar het noordoosten. Aangezien de ligging in het tussengebied zelf nagenoeg gelijk is, zijn de rekenresultaten voor N33 ook gebruikt om Holwierde Aangepast opnieuw te beoordelen. In de onderstaande tabel is het berekende groepsrisico weergegeven. Interessegebied Maximale overschrijdingsfactor [N] slachtoffers [f] frequentie / jaar Tussengebied Appingedam Delfzijl 3 0, x 10-9 /jaar Dit risico is aanmerkelijk lager dan het berekende groepsrisico bij een ligging in het tussengebied met 2 meter gronddekking. Het berekende groepsrisico is vergelijkbaar met het berekende groepsrisico van het N33-tracé voor deelgebieden Delfzijl-Noord en Delfzijl-Midden in de QRA bij de Aanvulling MER In deze twee deelgebieden is de maximale overschrijdingsfactor 0,002519, welk het risico o.a. wordt bepaald door de aanwezigheid van personen in de kernen Spijk (Delfzijl Noord) en Holwierde (Delfzijl Midden). Conclusie groepsrisico Naar aanleiding van bovenstaande berekening is de effectbeoordeling uit de Aanvulling MER 2012 opnieuw bezien. Geconcludeerd wordt dat het berekende groepsrisico de drie tracés Leermens, N33 en Holwierde Aangepast zeer klein is. Het berekende groepsrisico voor Leermens is over het gehele tracé gezien echter nog aanmerkelijk kleiner dan het berekende groepsrisico voor N33 en Holwierde Aangepast. Dit heeft vooral te maken met het feit dat Leermens in vergelijking met N33 en Holwierde Aangepast op grotere afstand van de bevolkingskernen Appingedam en Delfzijl ligt en ook geen andere dorpen zeer nabij passeert. Gelet op het voorgaande wordt het tracé Leermens op het criterium groepsrisico niet langer beoordeeld als beperkt negatief (0/-), maar als neutraal (0). Voor N33 en Holwierde Aangepast wordt de beoordeling beperkt negatief (0/-) gehandhaafd op basis van de zeer kleine kans op een substantieel aantal slachtoffers. Externe veiligheid Referentie N33 Leermens Holwierde Aangepast Groepsrisico 0 0/ - 0 0/- 2 De commissie m.e.r. heeft aandacht gevraagd voor de overgangen tussen diepe delen (20 meter onder maaiveld) en ondiepe delen (2 meter onder maaiveld). Het is echter niet bekend (ook niet bij het RIVM) hoe het model precies met dergelijke overgangen omgaat. 3 Door vastgestelde rekenregels komt dit interessegebied geografisch niet overeen met het interessegebied in de QRA s bij de MER 2011 en de Aanvulling MER 2012.

6 van 7 3. Binnendijkse voorkeursgebieden vogels In het eindconcept 21 februari 2013 is het volgende advies opgenomen: De Commissie constateert dat de binnendijkse zone in de omgeving van Holwierde is aangemerkt als voorkeursgebied in een onderzoek naar de effecten van het industriegebied Oosterhorn [Passende Beoordeling Buro Bakker van 12 april 2012]. Als het aanleggen van het tracé Holwierde Aangepast, en mogelijk ook het N33-tracé, leidt tot verstoring van vogels in dit gebied, dan zou dat consequenties kunnen hebben voor de beoordeling van dat tracé of beide tracés. De Commissie vindt het essentieel voor de tracékeuze dat ook binnendijkse voorkeursgebieden in de omgeving van Holwierde (en mogelijk elders) worden geïnventariseerd en dat de Passende beoordeling en de beoordeling van de alternatieven op dit punt worden aangevuld. Reactie op advies commissie m.e.r. Het landbouwgebied dat globaal is gelegen tussen de dorpen Holwierde en Bierum en de zeedijk wordt door kustvogels gebruikt. Vooral in het noordelijk deel van de kust ter hoogte van Hoogwatum worden de graslanden in het winterhalfjaar door wulpen gebruikt als hoogwatervluchtgebied. De aantallen kunnen oplopen tot ongeveer 1000 exemplaren. In de maanden mei en september kunnen daar ook nogal wat bontbekplevieren een toevlucht zoeken. Het hoogst getelde aantal is ruim 500 exemplaren. In verschillende onderzoeken wordt dit gebruik vermeld. Het belangrijkste type gebruik is het gebruik als hoogwatervluchtplaats. Kustvogels (ook Natura 2000-soorten) gebruiken, naast de dijk zelf en buitendijkse percelen, ook binnendijks landbouwpercelen om te overtijen. In algemene zin geldt dat de overtijende vogels een voorkeur hebben voor binnendijkse percelen dichtbij de buitendijkse foerageergebieden. 4 In de Passende Beoordeling van Buro Bakker van 12 april 2012 is het volgende kaartje opgenomen. 4 Vgl. PB Buro Bakker 12 april 2012, p. 21 Deze HVP s zijn op zo kort mogelijke afstand van de [buitendijkse, red] foerageergebieden gelegen, zodat aan de trek tussen rust- en foerageergebieden zo min mogelijk energie wordt verspild..

7 van 7 Ten aanzien van de effecten van de buizenzone op overtijende vogels wordt het volgende overwogen. De overtijende vogels hebben een uitgestrekt gebied tot hun beschikking, dus de kans op interferentie met de aanlegwerkzaamheden voor de buizenzone is niet groot. De buizenzone is een relatief smalle zone, en de werkzaamheden zullen ook niet tegelijkertijd in de gehele lengte van de buizenzone plaatsvinden. Er zijn dus altijd ruime uitwijkmogelijkheden voorhanden. Als een boer aan het ploegen is als het hoogwater wordt gaan de overtijgende vogels ook ergens anders heen. Eventuele effecten doen zich alleen bij hoogwater (50% van de tijd) voor, bij laagwater (ook 50% van de tijd) zijn deze effecten niet aan de orde. Om die reden worden ten opzichte van de referentiesituatie slechts beperkte effecten verwacht, een significante verstoring (= verstoring die leidt tot een aantasting van de instandhoudingsdoelen) is niet aan de orde. Gelet op de ligging nabij de zeedijk geeft Holwierde Aangepast van de drie buizenzonetracés relatief de meeste kans op verstoring van overtijende vogels. N33 en Leermens liggen aanmerkelijk verder van de zeedijk waardoor de kans op verstoring op overtijende vogels zeer klein is (afstand voor vogels te groot, teveel energieverlies). Holwierde Aangepast ligt wel relatief dicht bij de kust, en geeft dus wat meer kans op verstoring. 5 Conclusie effectbeoordeling MER Gelet op het voorgaande wordt de effectbeoordeling in het MER aangepast in die zin dat Holwierde Aangepast wordt beoordeeld als beperkt negatief (0/-) vanwege de kans op verstoring van overtijende Natura 2000-soorten. De beoordelingen van N33 en Leermens blijven neutraal (0). De onderstaande tabel vervangt de tabel uit de Aanvulling MER. Natuur Referentie N33 Leermens Holwierde Aangepast Natura /- Passende Beoordeling Voor de goede orde wordt nogmaals benadrukt dat ook bij Holwierde Aangepast significante effecten op Natura 2000 beoordeeld zijn als uitgesloten. Het tracé kan als vergunbaar worden beschouwd in het kader van de Nbw. Dit is reeds toegelicht in par. 2.5 van de Aanvulling MER. De inzichten uit dit Addendum leiden niet tot een andere conclusie. De MER en Passende Beoordeling zijn één integraal document. Zowel paragraaf 2.5 van de Aanvulling MER als de inhoud van dit Addendum maken derhalve deel uit van de Passende Beoordeling. 5 In de Aanvulling MER is erop gewezen dat indien gekozen wordt voor het tracé Holwierde Aangepast, na de tracékeuze een werkplan moet worden gemaakt, op basis waarvan in detail naar eventuele effecten kan worden gekeken, met als doel de effecten te minimaliseren. Hierbij kunnen dan ook actuele telgegevens worden benut.