Berichten van het bestuur

Transcriptie

1

2

3 Berichten van het bestuur Tijdens de afgelopen vakantiemaanden waren er weinig tot geen activiteiten vanuit onze vogelwerkgroep. Ook de vogels waren minder actief in deze periode. Weinig zangactiviteit, druk met jongen groot brengen en voorbereiden op de herfsttrek. Nu was het weer, met een enkele uitzondering, ook niet om te juichen. Het besef dat de zomer voorbij is begint bij mij al op 1 augustus. De dag ervoor waren ze er nog, maar in de loop van de dag valt het me op hoe stil het in de lucht is. Dan dringt het tot me door, de Gierzwaluwen uit de wijk zijn vertrokken. Nu maar hopen dat we een mooie herfst mogen beleven. Als bestuur zijn we al druk geweest het programma voor het komende jaar rond te krijgen. De avonden zijn inmiddels gevuld met lezingen en/of cursussen. Voor de excursies in 2018 zoeken we voor oktober en november nog een invulling. Ideeën zijn zeer welkom. Excursies in het derde/vierde kwartaal 2017: 14 okt. Excursie Lauwersmeer. Opgave verplicht bij Herman Grouve. 20 t/m 23 okt. Najaarsexcursie naar Rügen. 11 nov. Excursie naar het Dakhorst bij Ypelo. Verenigingsavonden: 09 okt. Presentatie over een vogelreis naar Madagaskar, met ook lemuren en kameleons. 13 nov. Cursus Vogelherkenning. Kwikstaarten en Piepers. 11 dec. Presentatie van een reis door Zuidoost Australië en Nieuw-Zeeland. Voor meer informatie en aanmelding: onder agenda. Nieuwe leden De volgende personen zijn recent lid geworden van de TVWG: Mark Beekhof, Maria Overbeek en Mieke Nieuwenstein. Het bestuur heet u allen hartelijk welkom. Overleden Door overlijden hebben we afscheid moeten nemen van Bert Hoitzing en Hein Stoker. Namens het bestuur Harry de Jong (voorzitter@tvwg.nl) 1

4 Even voorstellen: Harry de Jong Geboren in 1946 kwam ik al vroeg in aanraking met de natuur. Wij woonden aan de rand van Hengelo en als lagere school jongen heb ik heel wat afgestruind in Twickel en Oele. Boompje klimmen, vuurtje stoken, slootje springen, appeltjes gappen. Op mijn 10e won ik de eerste prijs in een landelijke wedstrijd va de kra t Het Vrije Volk. Hieri sto de pe teke i ge a ogels ge aakt door de eke de vogeltekenaar H.J. Slijper. Ik had ze allemaal goed en kreeg een boekenbon van 25 gulden te besteden bij de Arbeiderspers in Amsterdam. Hiervan heb ik mijn eerste vogelboekjes gekocht. Vooral at Wie liegt daar? (van Dobben) heeft mij erg geholpen, hoewel je aan de zwart-witte plaatjes van onder andere de meeuwen, niet erg veel had. Veel meeuwen waren er trouwens in die tijd rondom Hengelo ook niet te zien. Er zat tevens informatiemateriaal bij van vogelbescherming Nederland. Na wat zeuren thuis mocht ik jeugdlid worden van Vogelbescherming voor een bedrag van, let wel, 50 cent per jaar. Ik ben nog steeds lid. Dat was ook het goede moment om een natuurclubje met de buurtjongens op te richten, meisjes mochten geen lid worden. Elke woensdagmiddag trokken we erop uit. Hiervan werd elke keer keurig verslag gedaan in een schoolschriftje. Ik heb er nog eentje bewaard. Ook geprobeerd om de vogels te tekenen, maar er schuilt geen tekenaar in mij. We bekommerden ons over uit het nest gevallen vogels die we probeerden groot te brengen, meestal met weinig succes. Mijn eerste Kauwtje kreeg ik van een schoorsteenveger, die het nest met jongen en al uit de schoorsteen van een van de buren had verwijderd. Een sinaasappelkistje bij de groenteboer gehaald, gaas ervoor en hij had een prima hok. En een goede naam voor een jonge Kauw was natuurlijk Gerrit. Alleen een dieet van in melk geweekte boterhammen en regenwormen was nou niet direct het juiste voedsel voor een jonge Kauw. De bibliotheek bracht uitkomst. 2

5 Later mocht hij vrij rondvliegen. Ik heb er nog enkele jaren veel plezier van gehad. Omstreeks die tijd ben ik ook begonnen met het verzamelen van vogeleieren maar wel op een 'verantwoorde manier', 1 ei per nest. In de huidige tijd zal zoiets niet meer kunnen maar je leert er een hoop van en het bracht mij wel liefde voor de natuur bij. Op de fiets naar het Buurserzand voor een ei van de Wulp. Maar altijd controleren of een ei bevrucht was. Even onderdompelen in een sloot, zonk het ei dan was het onbevrucht. Een eitje van de Huismus haalden we toch wel van een heel bijzondere plaats. De brug die nu over het Twentekanaal ligt in de Boekeloseweg lag toen nog in de Haaksbergerstraat. Deze brug bestaat uit stalen spanten. En tussen de spanten bovenop hadden vele huismussen hun nest gemaakt. Grote slordige nesten. Wij klommen via de schuin oplopende spanten naar boven. Dat kon omdat deze spanten waren voorzien van grote klinknagels waar we de voeten goed op konden neerzetten. Leuk detail: omdat er meer Huismussen waren dan nestgelegenheid in de brug, hadden een aantal Huismussen grote, vrijstaande nesten gebouwd in de meidoorns op het talud naast de brug. Jarenlang heeft dat zo geduurd. Kleine Karekieten en Rietzangers in het riet langs het Twentekanaal. Waterhoentjes en Meerkoeten bij het Lonnekermeer. Ik ben uit bomen en in sloten gevallen. Op een middag in februari door het ijs gezakt van het Twentekanaal in een poging een vastgevroren Blauwe Reiger te redden. Dit alles tot groot verdriet van mijn moeder als ik weer eens vies, nat en stinkend thuis kwam. Maar daar werd wel wat op gevonden. Zodra ik uit school kwam was het eerste wat ik deed oude kleren en laarzen aan. In die tijd ook begonnen met het verzamelen van schedels en vogelveren, wat ik tot op heden nog steeds doe. Dat levert soms vreemde taferelen op zoals die keer dat buurt jongens bij mijn moeder meldden dat ze een dode vogel voor mij hadden. Leg aar i de oortui, zei ij oeder i de ero derstelli g dat het o ee musje of zo ging. Lag er een stinkende en half vergane Blauwe Reiger in de voortuin. Op de ULO had ik een biologieleraar die enthousiast kon vertellen over de natuur rondom Hengelo. Na de les informeerde ik waar toch die Zoete Kers stond of waar ik de Zonnedauw kon vinden. Overigens had ik op mijn rapport twee hoge cijfers, voor biologie en voor het ongeoorloofd verzuim. In die jaren heb ik ook tientallen velletjes A4 volgeschreven met allerlei informatie over vogels. Per soort 4 vellen vol, aangevuld met eigen pentekeningen. Ik heb ze nog bewaard. 3

6 Ook werd ik toen ik 14 jaar was lid van het natuurmuseum in Enschede. s Winters vaak op de fiets op zondagmiddag naar het natuurmuseum. Ik was helemaal in de ban van de diorama's van de wintertaferelen maar vooral van de voorjaars taferelen. Dat wilde ik ook thuis maken. Dus op zolder een houten pallet neergelegd, twee weidepaaltjes met prikkeldraad ertussen en opgevuld met grasplaggen. In het voorjaar kievitseieren gezocht en een kievitsnestje gemaakt in mijn eigen diorama. Maar ja, er ontbrak nog wat: vogels. Toen ik een verse dode Witte Kwikstaart vond wist ik het. Ik wilde vogels prepareren. In de bibliotheek vond ik het boekje `Prepareren` van Th. van Nes. De benodigde attributen waren snel gevonden. Een paar kranten op de keukentafel en toen begon het ontleden. Met een schaartje en een scheermesje. In het boekje stond een recept met arsenicum om de huid te beschermen tegen bederf en insectenvraat. Dus ik naar de drogist bij ons om de hoek om arsenicum te kopen. Ik was zeer verbaasd dat ik het niet kon krijgen. 's avonds ging de bel en stond de drogist op de stoep om te vragen wat of ik toch met arsenicum moest. Gelukkig stond er nog een ander recept met niet giftige stoffen met onder andere borax in het boekje. Hiermee een papje gemaakt en de huid ermee ingestreken. Nu moet ik zeggen dat het resultaat aardig tegenviel. Het leek meer op een vogel uit een van de schilderijen van Jeroen Bosch dan op een Witte Kwikstaart. Nadat de nodige musjes en vinkjes op de keukentafel waren beland werd mij duidelijk dat prepareren toch een zeer speciaal vak is. Dus heb ik mij geconcentreerd op het verzamelen van schedels. Gevonden dode dieren werden eerst enige tijd in de tuin begraven en daarna schoon gemaakt. Vervolgens de schedels 24 uur laten pruttelen in een pannetje met een oplossing van Biotex op een petroleumstelletje achter de schuur. Het stonk geweldig, arme buren. 4

7 Inmiddels had ik ook een kleine volière gebouwd in de tuin bestaande uit een aantal kleine kooien. Wat hier al niet heeft ingezeten: Houtduiven, lijsters, Vinken en vele andere soorten vogels. Maar ook uitgegraven jonge konijntjes die ik kreeg van de tui a a het la dgoed de Belder. Met de fles grootge ra ht e daar a i Woolde losgelaten. Maar ook Egels, Eekhoorns, Veldmuizen, Sabelsprinkhanen. Mijn eerste vogelfoto (zwart-wit) was van een Buizerd. Gemaakt met een Agfa Clack Box camera. Een Buizerd bovenop de ligusterhaag in onze tuin met op de achtergrond een waslijn vol met was van de buurvrouw. Hé? Dat zat zo: ik had een opgezette Buizerd geruild tegen postzegels uit Rusland met een vriendje. De vogel stond op een nogal forse tak met uitgespreide vleugels. Dus leek het mij een goed idee om het geheel een beetje in de haag te verstoppen voor een goede foto. Wellicht was dit de start tot de latere natuurfotograaf die ik geworden ben. Deze camera (foto links) is nog steeds in mijn bezit. Het is een 120 film camera die 6 9cm negatieven produceert, dat eteke t dat er 8 foto s per rol ee gemaakt konden worden. Eén sluitertijd 1/30 seconde. 5

8 In 1963, inmiddels 17 jaar oud, ben ik lid geworden van de KNNV, de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging. Daar heb ik veel geleerd over diverse aspecten van de natuur, planten, insecten etc. Tevens leerde ik de vele mooie plekjes in Twente kennen. Daar heb ik ook mijn eerste vogelinventarisatie gedaan, in Twekkelo. Met Wim de Boer, de nestor onder de Twentse vogelaars. Wim heeft mij zogezegd de kneepjes van het vak geleerd. Ik dacht dat ik toch aardig wat vogels aan hun zang kon herkennen, maar van Wim heb ik ontzettend veel geleerd aan vogelgeluiden en de bijbehorende piepjes en roepjes. Ook heb ik tijdens de trektijd et Wi op de zoge aa de Bult a Heer aart, ter hoogte van het Lonnekermeer, trektellingen gedaan. De A1 was er nog niet, dus een ideale plek. Maar ja, dan komt het moment dat ander natuurschoon voorrang krijgt boven al het andere. Verliefd, verloofd, getrouwd. Daarna volgt een hele periode van zelf op pad en in de weekenden vaak mee op excursies van de KNNV. Begin de tachtiger jaren ben ik ook lid van de Twentse Vogelwerkgroep geworden. Eerst nog slapend lid, later wat actiever. Toen ben ik ook verder gegaan met inventarisaties. In 1985 ben ik leider van de Vogelwerkgroep Nivon Hengelo geworden. Twee maal per maand een excursie leiden, inventarisaties, cursussen geven etc. Dit doe ik nog steeds. Van 1985 t/m 2010 ben ik voorzitter geweest van de Hengelose Computerclub, mijn andere grote hobby. Vanaf 1996 tot 2002 heb ik op het hoofdkantoor van KPN in Den Haag als projectmanager gewerkt. De eerste 4 jaar drie dagen per week in een hotel in Scheveningen, alleen woensdagavond even thuis en in het weekend. Daarna 2 jaar dagelijks met de trein op en neer Hengelo/Den Haag. In die periode ben ik weinig a tief ge eest et ij ho s. In 2002 ben ik in de VUT gegaan, 2 1/2 jaar eerder dan gepland. Ik was toen 55 jaar. En dan denk je al die dingen te kunnen gaan doen waar je al jaren niet meer aan toe bent gekomen. Nou, niet dus. Voor je het weet ben je weer actief in verschillende werkgroepen. Vanaf die periode tot nu toe heb ik veel inventarisaties uitgevoerd voor de gemeente Hengelo (vogels), het Waterschap (watervogels), Twickel (vogels en kikkerpoelen op amfibieën en libellen), Twence (vogels). Voor Landschap Overijssel veel vogelinventarisaties op de Twentse landgoederen, maar ook vleermuizen inventariseren met de BATdetector. En 6 jaar lang twee weken in de herfst uize ge a ge et life traps, spe iaal oor de Water- en Veldspitsmuis. Vaak samen met Piet Kokke. 6

9 Na een zware ziekte in 2014 heb ik besloten om geen inventarisaties meer te doen en het rustiger aan te gaan doen. Gewoon lekker fietsen en genieten. Geen verplichtingen meer. Wel heb ik voor een 3-tal groene verenigen een website gemaakt en die blijf ik onderhouden. En natuurlijk actief binnen de Twentse Vogelwerkgroep als voorzitter, webmaster en database beheerder. Binnen de KNNV Hengelo/Oldenzaal ben ik momenteel bestuurslid, lid van de excursie commissie, webmaster en redacteur van het kwartaalblad. Ik wijd mij nu helemaal aan mijn twee grote passies: natuurfotografie en het maken van vogelreizen. Begonnen met een Box camera ben ik later overgestapt op een spiegelrefle e he duize de kleure dia s ge aakt a alle o der erpe uit de natuur. In 2002 mijn eerste digitale camera aangeschaft met, jawel, 2,7 megapixel. Tegenwoordig fotografeer in veel met een 400mm en een 600mm zoomlens voor de vogels en een 300mm zoomlens voor het kleinere spul. En natuurlijk macro. Rhododendroncicade parend. 8 mm groot. De reizen die ik maak zijn altijd vogelreizen en tijdens die reizen fotografeer ik niet alleen vogels maar ook alle andere dieren en planten. En natuurlijk ook de landschappen en mensen. In middels heb ik een flink aantal landen bezocht. Van tochten op 5000m in Peru tot ploeteren door de jungle van Madagaskar. Van Oekraïne tot China en Fins Lapland. In 2017 kwam ik op Spitsbergen twee vogelaars tegen waarmee ik in 2010 drie weken in Zuid-Afrika heb rondgetrokken. Bizar toeval. Inmiddels heb ik bijna 2500 vogelsoorten gezien waarvan een aantal zeer zeldzame en met uitsterven bedreigde soorten. 7

10 Peru 2012, op zoek naar de Royal Cinclodes op 4800m. Nog minder dan 200 ex over. Madagaskar 2016, met de Greater Bamboo Lemur waarvan er nog minder dan 100 dieren over zijn. Staat op punt van uitsterven. Va al die reize e atuurfoto s aak ik presentaties die ik dan vertoon bij diverse groene verenigingen, plattelandsvrouwen, bejaardensoos, kerkverenigingen etc. Dat geeft mij een grote voldoening. Harry de Jong (harry.dejong@natuur-hgl.nl) Foto s: Harry de Jo g 8

11 Vogelavonturen in Twente Timo Roeke Een weekend in oktober en alle tijd van de wereld. Dat is een luxe die niet meer zo vanzelfsprekend is. Het plan was om er volledig gebruik van te maken en de ochtenden te gebruiken om vogels te spotten. Zaterdagochtend was het bewolkt en een beetje mistig. Ideale omstandigheden om de telpost te bemannen. Elke telpost in Twente is voor mij relatief gemakkelijk te bereiken omdat Borne in de kern van Twente ligt. Binnen een half uur kan ik alle Twentse telposten bereiken en dat geeft me de luxe om te kiezen. Dit zorgt voor de soms nodige afwisseling in soorten (en vogelaars). Via de Whatsapp had ik de belofte gedaan om de Engbertsdijksvenen te bezoeken en om 07:00 uur vertrok de auto richting het hoogveen. Het was volledig bewolkt op de telpost en er vlogen weinig vogels. Niet de ideale ochtend die ik in gedachten had. Onderweg naar de telpost vond ik een groepje Goudhaantjes met in hun midden een Vuurgoudhaan. Geen zeldzame soort in de regio maar vind er maar eens één. Vuurgoudhaan blijft voor mij één van de mooiste vogels van Nederland. Zoveel schoonheid in om en nabij de 5 gram. Eén enkele postzegel zou volstaan om een vuurgoudhaantje over de post te verzenden. Telpost Engbertsdijksvenen-zuid met blik in noordelijke richting. Op de telpost stonden al twee tellers actief om zich heen te turen. Na het schudden van hun handen zocht ik een plekje waar ik me kon installeren voor de rest van de ochtend. In het veen werden de Kol- en Toendrarietganzen langzaam maar zeker 9

12 wakker en vlogen in grote groepen op, om in de buurt van het veen te gaan grazen. In het veen zijn ze relatief veilig tegen predatie. Op het water zijn immers geen Vossen en van de mens hebben ze in deze tijd van het jaar (als het goed is) nog weinig te vrezen. Helaas was het hard werken om zowel aantallen als soorten binnen te harken. Het meest onder de indruk was ik van een Klapekster die actief op kleine zangvogels aan het jagen was. Het blijft een raadsel of er uiteindelijk een slachtoffer is gevallen. De enige Bruine Kiekendief van de ochtend heb ik niet gevonden in kijker en telescoop dus ik moest het doen met een enkele Sperwer, wat Torenvalken en een Buizerd. De enige soort die met aantallen voorbij kwam, was de Spreeuw. Maar ook voor deze soort moesten we hard werken want ze vlogen hoog over, of ver weg aan de horizon. Een soort die ons daarentegen niet hard liet werken was de Water/Oeverpieper. De ochtend telde ik meerdere exemplaren die zich erg duidelijk lieten horen. De vluchtroep van deze soort roept bijna altijd discussie op. Zit er een verschil in de vluchtroep van Waterpieper en Oe erpieper? Naar ij e i g is het a t oord ol o dig ee. I eel la de is het nog dezelfde soort en sonogrammen bieden geen uitkomst. Maar ik ben geen kenner op dit gebied en laat me graag overtuigen door mensen die er meer verstand van hebben. Binnenlandse telposten noteren echter vaak standaard Waterpieper omdat de kans op Oeverpieper in het binnenland zeer gering is. Maar dit gegeven sluit niet uit dat het een verdwaalde Oeverpieper kan zijn. Tenzij de vogel ter plekke is en zodoende geobserveerd kan worden. Inmiddels registreer ik daarom zo aar e i g als Water/Oeverpieper. Zondagochtend werd het geluid van de wekker met afgrijzen begroet. Het feestje van zaterdagavond was net iets te lang doorgegaan en ik vroeg me opnieuw af waarom ik hemelsnaam geen andere hobby had gekozen. In de auto kreeg ik wat berichten van andere vogelaars en ik troostte ik me met de gedachten dat ik niet de enige stakker was die vrijwillig vroeg uit de veren was gegaan. Het KNMI had me al laten weten dat trektellen geen optie zou zijn. Een kraakheldere nacht voorspelde een ochtend die in de figuurlijke blauwe soep zou vallen. Blauwe soep is een term die trektellers gebruiken wanneer ze spreken over een lucht zonder bewolking (bij daglicht). Vogels zijn door het ontbreken van de bewolking nauwelijks te vinden omdat hierdoor het contrast wegvalt. Bovendien vliegen de vogels vaak hoger. Reden genoeg om de verrekijker thuis te laten en de ringbaan in Overdinkel te bezoeken. Door het gebrek aan tijd had ik mijn gezicht daar té lang niet meer laten zien. Bovendien werd het tijd om weer een vogel in de hand te hebben om afkickverschijnselen te voorkomen. Via de tuin liep ik door de smalle paadjes langs de ist ette o het ro ershol te etrede. Leo as atuurlijk al ee tijdje aa het ringen maar had voor mij nog iets speciaals in petto. Twee vers 10

13 geringde Waterrallen kwamen uit een bak en ik kreeg de gelegenheid om ze goed te bestuderen. Maar de avond ervoor hadden we onze zinnen gezet op een Bruine Boszanger of een Grote Pieper. Beide soorten zijn immers nog niet eerder geringd in Twente en daar wilden wij verandering in brengen. De praktijk liep echter net iets anders. Tijdens mijn eerste ronde hing er een Vuurgoudhaan in het net en eigenlijk was de ochtend daardoor al meer dan geslaagd. Een prachtig mannetje gezien zijn fel oranje kroon en de lengte van de vleugel bevestigde wat we al wisten. Later in de ochtend kregen we bezoek van een echtpaar die vogels nog niet eerder van zo dichtbij hadden gezien. Het is prachtig te zien hoe deze kleine beverderde wezens mensen kunnen inspireren om bewuster naar de natuur te kijken. Soms vergeet je hoe bevoorrecht je bent dat je de kennis en kunde hebt om vogels te herkennen en uit de netten te plukken. We vingen Zwartkoppen, Roodborsten, Winterkoning, Kool- en Pimpelmezen, Tjiftjaf, Goudhaan, Atalanta en Heggenmus. De dagvlinder hebben we niet geringd maar wel bevrijd. De knallers bleven uit maar ik heb me prima vermaakt tussen de mistnetten en naast de houtkachel. Over die ontsnapte Koolmees heeft niemand het meer volgende maand. Vuurgoudhaan links en Goudhaan rechts. Timo Roeke Foto s: Ti o Roeke 11

14 Eerste broedgeval van de Oeverloper in Twente Ben Hulsebos De Oeverloper nestelde tot 1993 incidenteel in Nederland. Sindsdien komt hij jaarlijks tot broeden, maar de aantallen bedragen zelfs in relatief goede jaren niet meer dan paren. Veel broedgevallen worden vastgesteld in natuurontwikkelingsterreinen, met name langs de Grote Rivieren en met de nadruk op Gelderland en Limburg. Lage voorjaarswaterstanden lijken gunstig te zijn vanwege de droogvallende oevers ( Ook in Overijssel zijn enkele broedgevallen gemeld, o.a. langs de IJssel. Maar in Twente is de Oeverloper tot nu toe alleen als doortrekker waargenomen. Oeverloper als broedvogel in in Nederland ( 12

15 Index broedvogeltrend Oeverloper in Nederland ( Wel zijn er sinds 1988 waarnemingen geweest van baltsende Oeverlopers in Twente: 05 augustus baltsend in de Engbertsdijksvenen, 25 april baltsend Retentiegebied Kristalbad, Enschede, 07 mei baltsend Oelemars, Losser, 03 mei baltsend Oosterweilanden, Vriezenveen, 09 mei baltsend Domelaar, Markelo, 07 mei baltsend Retentiegebied Kristalbad, Enschede (1 vogel vloog zingend rondjes), 18 mei baltsend Retentiegebied Kristalbad, Enschede, 21 april baltsend Retentiegebied Kristalbad, Enschede. Tijdens de voorjaarstrek kunnen Oeverlopers ook baltsgedrag vertonen op pleisterplaatsen op de route naar hun noordelijke en oostelijke broedgebieden. Geen van bovenstaande waarnemingen leidde volgens de criteria van Sovon tot een geldig territorium. Totdat René Wijering op 29 juni 2017 tijdens zijn wekelijkse telronde door het Retentiegebied Kristalbad tussen Hengelo en Enschede de volgende ontdekking deed. Hier volgt zijn verslag: Op 21 april en op 20 mei 2017 werden door mij en AG Oude Egbrink baltsende Oeverlopers waargenomen.vandaag op 29 juni was er een alarmerende adulte vogel, die het niet beviel dat ik de uitkijktoren opklom. De vogel vloog al alarmerend een eindje weg, om daarna weer terug te komen. Dit herhaalde zich enkele keren. 13

16 Toen de rust eenmaal weergekeerd was, kwam de adulte vogel alarmerend teruglopen. Ik zag toen een paar meter verderop een kuiken rondlopen die naar de adulte vogel ging en onder de buik kroop. Na mijn ronde op het Kristalbad gedaan te hebben, ben ik weer terug gegaan naar de uitkijktoren. Ik zag nu bij de roepende adulte vogel twee kuikens rondlopen. De bovenkant van de kuikens was grijs-bruin en er liep een donkere streep over de rug naar de kop. De kuikens wipten net als de adulte vogel op en neer. Hierbij viel de witte achterzijde goed op. Oeverloper Oelemars Losser (Foto: Ben Hulsebos) En daarmee is het eerste geslaagde broedgeval van de Oeverloper in Twente een feit. Met dank aan René, die mij direct na zijn ontdekking zijn verslag toestuurde. Ben Hulsebos, Districtscoördinator Sovon-Twente, 14

17 Broedvogelinventarisatie Oelemars-Zandbergen 2017 Ben Hulsebos Waarom BMP? In Nederland wordt door Sovon Vogelonderzoek Nederland het monitoren van broedvogels gestimuleerd via het Broedvogel Monitoring Project (BMP). Het doel is inzicht te krijgen in de verspreiding van de Nederlandse broedvogels en de ontwikkeling van de populaties. Op honderden plaatsen in het land vindt jaarlijks een steekproef plaats door de broedvogels in vaste telgebieden jaar in jaar uit te monitoren. De gegevens worden ieder jaar gebruikt voor het maken van de Vogelbalans, een overzicht van de populatieontwikkelingen. Ook worden deze gegevens gebruikt om vogels beter te beschermen en om natuurontwikkeling te bevorderen. Al met al een zeer waardevol project, dat ook nog eens bijzonder leuk is om aan mee te doen. Je ziet dan in de loop der jaren verschuivingen in de populaties in je eigen gebied, ziet het effect van ingrepen in de natuur en je levert bovendien een bijdrage aan het vogelonderzoek in Nederland. Alle vogelaars met een minimale basiskennis van 40 vogelsoorten (op zicht en geluid) kunnen een BMP-A (Alle soorten) project starten. Het is leuk om een interessant gebied vlak bij huis jaarlijks te onderzoeken op alle broedvogelsoorten. Hoe dat moet is te lezen in de Handleiding Sovon Broedvogelonderzoek bij Uiteraard is toestemming van de grondeigenaren nodig om een gebied te mogen inventariseren. Gebied Dicht bij huis op 5 minuten fietsafstand ligt mijn BMP-plot Oelemars-Zandbergen. In het voorjaar van 2006, 2007, 2008, 2011, 2015, 2016 en 2017 heb ik er een broedvogelonderzoek (BMP-A = Broedvogel Monitoring Project Alle vogels) uitgevoerd in een gebied van 135,3 ha rondom de Oelemars-Zandbergen in de gemeente Losser. Het gebied is goed toegankelijk via een netwerk van kleine paadjes in de Zandbergen en is zeer overzichtelijk in het agrarische deel op de Oelemars. Als vergunninghouder kan ik ook binnen het terrein van de zandafgraving mijn onderzoek uitvoeren. Aangezien het gebied tegen de Duitse grens aan ligt, zijn er in het donker nogal wat ongewenste activiteiten, zodat ik het nachtelijk onderzoek naar uilen en rallen tot een minimum beperkt heb. Aan de noordkant van de Ravenhorsterweg bevindt zich het gebied van de Zandbergen, een ijstijdrelict met stuifzanden die als oeverwallen langs de Dinkel 15

18 gesitueerd zijn. Dit stuifzandgebied is grotendeels bedekt met gemengd bos met Eik, Grove den en Jeneverbes met een schrale onderbegroeiing. Het gebied is een uitloopgebied voor de bewoners van Losser en wordt veel belopen door trimmers, hondenuitlaters en ruiters. Ook is hier een clubhuis voor een scoutingvereniging, een trimbaan en een uitzichttoren. In het hart van de Zandbergen is een afgesneden meander van de Dinkel, die nog wel gedeeltelijk in verbinding staat met de hoofdstroom. Deze meander omsluit een drassig weiland en heeft zeer steile oevers. Ten zuiden van de Ravenhorsterweg ligt zandafgraving de Oelemars. De oevers hiervan zijn beplant met dicht struweel en Eiken. Op de rand van water en land bevinden zich riet- en lisdoddencomplexen. Er is een betonnen oeverzwaluwwand in de zuidoosthoek van de zandafgraving. Zuidelijk en westelijk van de afgraving ligt een zeer open gebied met maïs- en grasland. In 2014/2015 zijn in het kader van de landinrichting Losser-Zuid diverse percelen herverkaveld, waarbij veel afrasteringen, een sleedoornbosje, ruige perceel scheidingen, bomen en een houtwal zijn verdwenen. Ook is het aandeel maïs toegenomen. De eilandjes voor de observatiehut zijn opnieuw aangelegd. Dit jaar is er volop gewerkt in de zandafgraving en is de zandzuiger weer dagelijks aan het werk om de grote zanddepots te vullen. Er is een derde depot aangelegd om 16

19 nog meer zandtransporten naar de N18 tussen Enschede en Eibergen mogelijk te maken. De totale oppervlakte van het onderzoeksgebied is 135,3 ha. Daarvan bestaat ongeveer 32 ha uit bos, 22 ha uit open water, 79 ha uit akkers en grasland en 2,3 ha divers (bebouwing, tuinen, wegen, sloten, zanddepot). Op de kaart is het onderzoeksgebied omkaderd. Methode Het onderzoek is in 2017 uitgevoerd volgens de uitgebreide territoriumkartering, zoals omschreven in de Handleiding Sovon Broedvogelonderzoek (van Dijk en Boele, 2016). Dit is een landelijk gestandaardiseerd onderzoek. Hierbij wordt niet naar nesten gezocht, maar worden de territoria op basis van het aantal waarnemingen, de tijd van het jaar en zang en gedrag van de vogels, in kaart gebracht. De veldkaarten worden omgezet in soortkaarten en met behulp van de handleiding worden geldige waarnemingen omgezet in territoria, waarbij de mate van broedzekerheid in 16 klassen wordt aangeduid. Er zijn 7 volledige rondes gelopen met steeds een verschillend startpunt, bestaande uit 1 avondbezoek, 4 vroege ochtendbezoeken waarbij rond zonsopgang werd begonnen en 2 ochtendbezoeken. Ook dit jaar is de invoer van de gegevens via Autoclustering gedaan, waarbij het handmatig bepalen van de territoria is vervangen door een speciaal computerprogramma van Sovon. Ook is veel gebruik gemaakt van aanvullende waarnemingen buiten de reguliere tellingen o.a. tijdens het trektellen op Telpost Oelemars en bezoeken aan de observatiehut. De gegevens zijn aan Sovon (Vogelonderzoek Nederland) overgedragen en opgenomen in het landelijke bestand. Resultaten Nadat de balans was opgemaakt konden 80 broedvogelsoorten op de lijst worden bijgeschreven. Van deze 80 soorten staan er 14 op de Rode Lijst van de Nederlandse Broedvogels (uitgave 2004). Zowel het totale aantal soorten als het aantal soorten van de Rode Lijst is opmerkelijk hoog, zeker als het gerelateerd wordt aan de oppervlakte van 135 ha. Menig Twents natuurreservaat haalt deze aantallen niet, maar de veelheid aan verschillende biotooptypen is hiervoor de verklaring. Het aantal territoria bedroeg 611. Landelijk schaarse broedvogelsoorten (Z-soorten) zijn Grote Canadese Gans, Brandgans, Kleine Plevier, Wespendief, Boomvalk, Steenuil, Grote Gele Kwikstaart, Zwarte Specht en IJsvogel. Minder algemene soorten waren Sperwer, Buizerd, Patrijs, Waterral, Wulp, Groene Specht, Kleine Bonte Specht, Oeverzwaluw, Wielewaal, Appelvink en Geelgors. Nieuwkomer in het gebied was de Waterral. Vergeleken met voorgaande jaren zijn er ook enkele soorten als broedvogel verdwenen: Dodaars, Geoorde Fuut, Kolgans, 17

20 Soepeend, Tureluur, Kwartel, Boomleeuwerik, Huiszwaluw, Zwarte Roodstaart, Roodborsttapuit, Spotvogel, Braamsluiper, Spreeuw, Groenling, Ekster en Rietgors. Terug van weggeweest waren: Boomvalk, Boompieper, Grote Gele Kwikstaart, Fluiter, Vuurgoudhaan en Wielewaal. Watervogels De paartjes Brandganzen en Grote Canadese Gans hebben zich tot ver in het broedseizoen in het gebied opgehouden, maar zijn dit jaar niet tot broeden gekomen. De Grauwe Gans was met vier paar in het gebied vertegenwoordigd en alle paren hebben succesvol gebroed. De drie paren Soepganzen hadden dit jaar geen jongen, want hun nesten waren verstoord. Het paartje Knobbelzwanen had wel een nest, maar een van de zwanen ging dood en dus stopte de voortzetting. De Slobeend heeft niet gebroed, maar was tot ver binnen de datumgrenzen in het gebied aanwezig. De IJsvogel broedt al jaren in de Zandbergen/Oelemars en komt vaak visjes halen voor de observatiehut op de Oelemars. Roofvogels en uilen Een paartje Wespendief vertoonde zich enkele keren boven en ook in de Zandbergen, waarbij ook vlinderbalts is waargenomen en voedseltransport. Boomvalk, Sperwer en Buizerd konden ook op de broedvogellijst worden bijgeschreven. De Bosuil zat dit jaar weer in het onderzoeksgebied. De Ransuil lijkt definitief verdwenen. De Steenuil, normaal aanwezig onder de golfplaten van een schuurdak, kon dit jaar niet worden getraceerd. Maar de Steenuil die in een holle knotwilg bij een andere boerderij aanwezig was, liet zich veelvuldig horen. Steltlopers De Kleine Plevier broedt jaarlijks op de Oelemars. Hier is perfect biotoop in de vorm van mineraal zand ruimschoots voorhanden. Van deze soort broeden in Twente hooguit 20 paren. De Kleine Plevier die voor de hut op het grind een nest inrichtte, kwam niet tot broeden. Het paar Kleine Plevieren dat het zanddepot als broedplaats uitkoos, heeft wel succesvol gebroed met als resultaat één jong. De Kieviten op het cultuurland hebben geen van allen jongen voortgebracht. De nesten zijn gesneuveld tijdens de mestinjectie. Alleen het paartje voor de hut kreeg een jong dat het helaas ook niet heeft overleefd. Bebouwing Bij een van de boerderijen zaten in de schuren vier nesten van de Boerenzwaluw. Inmiddels zijn alle Ringmussen uit het onderzoeksgebied verdwenen, maar de open plekken zijn opgevuld door Huismussen. 18

21 Kolonievogels De Huiszwaluw is inmiddels als kolonievogel verdwenen uit het gebied. De talrijkste broedvogel was de Oeverzwaluw met 122 bewoonde nesten, allen in de betonnen wand, want door de vele werkzaamheden in de zanddepots is dit jaar voor het eerst niet gebroed in de depots. Jaarlijks is dit de grootste kolonie van de Oeverzwaluw in Twente. Bosvogels Bijzonder was vorig jaar de vestiging van een Middelste Bonte Specht in marginaal biotoop in een klein stukje loofhout in het grote naaldbos van de Zandbergen. Deze specht was dit jaar niet meer aanwezig. Wel kon direct na het verstrijken van de datumgrens hier een roepende Mibo worden gehoord. Bij de bosvogels waren verder geen opmerkelijke verschillen in aantallen, uitgezonderd de flinke toename van de Kleine Bonte Specht, Vuurgoudhaan en Grauwe Vliegenvanger. Cultuurland Opmerkelijk in 2015 was de spectaculaire groei van de Roodborsttapuit in cultuurland met allemaal succesvolle broedgevallen. Deze soort is dit jaar echter totaal verdwenen. Door het verdwijnen van ruige perceelscheidingen door de landinrichting en het starten van een extra zanddepot, is deze soort helemaal verdwenen. De Grasmus liet daardoor ook een daling zien. Opmerkelijk is de aanwezigheid van 8 paartjes Gele Kwikstaart. De Veldleeuwerik blijft het nog steeds volhouden, evenals de Patrijs. 19

22 Baltsend paartje Gele Kwikstaart op de Oelemars Mijn dank gaat uit naar de firma Texploza voor de vergunning tot betreding van de zandafgraving en naar de familie Ter Linde voor betreding van hun erf voor het tellen van de zwaluwnesten. Wellicht stimuleert dit artikel anderen tot het starten van een BMP-project in Twente, want dat is hard nodig. Landelijk gezien bungelt het Twentse broedvogelonderzoek achteraan de rij en is het dringend noodzakelijk dat het veldwerk wordt uitgebreid. De huidige generatie BMP-tellers dreigt door ouderdom, doofheid en lichamelijke gebreken langzamerhand te verdwijnen en er is nauwelijks opvolging te vinden. Dus kijk eens bij naar de mogelijkheden van veldonderzoek of er een geschikt project bij zit (er zijn nl. meerdere BMPprojectsoorten) en kijk eens in de buurt of er een interessant gebiedje is, waar je een BM-project kunt opzetten. Ben Hulsebos, Districtscoördinator Sovon-Twente, 20

23 Excursie Rügen oktober 2017 Ineke Kerkhoff De reis startte iets na 7.00 uur vanaf het parkeerterrein bij Ikea in Hengelo. Ons reisgezelschap bestond uit 16 personen: Peter van den Akker, Jos van den Berg, Gerjan Bodmer, Judith Boltjes, Jan Dommerholt, Harry de Jong, Ineke Kerkhoff, Willem Kouwenhoven, Ben Lammertsen, Wiegert de Leeuw, Hans van Leeuwen (onze reisleider), Jan Lohuis, Lida Oppewel, Jan Peddemors, Gerrit Schepers en Joke Welp. Gezete i 4 auto s hadde e ee oorspoedige reis a rui 6 k voordat we op op het eiland Rügen aankwamen. Onderweg hadden we uiteraard al goed om ons heen gekeke a uit de auto s; zo erde ee o er liege de Rode Wouw, een viertal Raven en diverse groepen Kraanvogels gespot. Terwijl we op Rügen richting Bergen (de hoofdplaats van Rügen) reden zagen we een boer op zijn tractor bezig op het land. Zoals hier in Nederland de meeuwen achter een tractor vliegen, stonden daar enkele duizenden Kraanvogels op de akker te foerageren. Een prachtige ontvangst, helaas konden we niet veilig stoppen en moesten we doorrijden. De eerste stop was de Nonnensee bij Bergen en hier werden de telescopen en verrekijkers uit de auto gehaald en gingen we voor het eerst op pad. Op de Nonnensee zagen we vele eenden waaronder Krakeend, Wintertaling, Smient, Wilde Eend, Brilduikers, Slobeend en Tafeleend. Ook doken er enkele Dodaarsen tussen de velden Fontuinkruiden naar voedsel. Er dobberden veel Knobbelzwanen die aan het grondelen waren tussen de waterplanten. Ook verbleven er enkele Futen. In de struiken en bomen om het meer zagen en hoorden we de Goudvink, Staartmeesjes, Matkop, Geelgors en Boomklevers. Een IJsvogel snelde voorbij met zijn mooie opvallende blauwe verenkleed dat deze vogel siert. Aan het einde van de middag reden we naar een leuke vakantiewoning in Vieregge, waar we de komende nachten onderdak hadden. Nadat er uitgepakt was liepen we naar het haventje waar het inmiddels langzaam schemerig en heiig werd. Over het water turend zag Peter de eerste Zeearend, we konden hem met onze verrekijkers volgen totdat hij achter een heuvel verdween. Het werd tijd om een hapje te eten. De volgende dag (21 oktober) gingen we weer vroeg op pad. Buiten gekomen hoorde je direct al weer de Kraanvogels roepen. De zon kwam op, er schoof echter vrij snel een flinke wolk voor, maar het bleef droog. We reden naar Lebbin, hier was weinig te zien op het water. Een paar groepjes Kraanvogels vlogen trompetterend over en al snel ontdekte iemand drie Appelvinken en een Grote Bonte Specht, een eenzame Roodborsttapuit en een paar Graspiepers. We vervolgden onze reis en reden naar "Halbinsel Liddow". Vanaf een houten brug over 21

24 een brede vaart met dito rietkraag hoorden we steeds Baardmannetjes. Maar de vogels lieten zich niet zien, hoe we ook tuurden over de uitgestrekte rietvelden. Na veel geduld lieten de Baardmannetjes zich uiteindelijk zien; er zaten er wel een stuk of tien. Ook werden er Pimpel- en Koolmezen in het riet gezien. Ringmussen vlogen rond en de Raaf liet zich zien en horen. Een Zwarte Roodstaart en Witte Kwikstaart zaten op de brug en net voordat we verder wilden gaan hoorde Peter een Grauwe Gors zingen; de zang lijkt op een rammelende bos sleutels. Iedereen weer uit de auto's en op zoek naar deze (voor ons land zeldzame) zanger. Al snel werd hij gevonden en hij was niet alleen. Een stuk of vier Grauwe Gorzen vlogen samen met enkele Geelgorzen van struik naar boom en andersom. Groep Baardmannetjes (3 mannen en 2 vrouwen). Foto: Gerjan Bodmer Onze volgende stopplaats was het natuurgebied "Neuendorfer Wiek". Hier hoorden we de Taigaboomkruiper, zagen we Grote Canadese Ganzen, weer diverse eendensoorten waaronder veel Kuifeenden. Een Zeearend die overvloog ging aan de overkant in een hoge populier zitten. We zagen de Veldleeuwerik en opnieuw een aantal Grauwe Gorzen, dit keer op 20 m. afstand zodat iedereen ze goed kon zien. Via Gingst reden we naar het eiland Ummanz waar Kraanvogels binnen zouden kunnen invallen in de schemering... 22

25 Op een aantal plaatsen zagen we kleine groepjes Grauwe Gorzen die regelmatig zaten te zingen. Foto: Ineke Kerkhoff Over de brug kwamen we op het eiland Ummanz. Het visrestaurant nodigde uit om daar met elkaar te eten die avond, dus werd er gereserveerd voor 16 personen. We reden richting Tankow en zagen onderweg een ruig gebied met veel wilde planten waar enorm veel zangvogeltjes foerageerden. Gestopt en het bleek een grote groep Kneutjes met daarin enkele Geelgorzen, een Grauwe Gors, enkele Ringmussen en een Groenling. Aan de overkant van de weg liep een groep van 8 Reeën die zich aan ons vogelaars niet stoorden en rustig bleven grazen. Een grote observatiehut bij Tankow gaf aan dat hier de Kraanvogels te observeren zijn. We liepen een boerenlandpad af en zagen op een bouwland een groep van ongeveer 80 Kraanvogels staan. Hun karakteristieke roep drong ver door in de weidse omgeving. Uiteindelijk vielen er die avond ongeveer 490 Kraanvogels in. We hadden op meer gehoopt. Er kwamen grote groepen Kolganzen invallen om hier de nacht door te brengen en er zat een Zeearend waardoor alle ganzen op de vleugels gingen om na een paar rondjes opnieuw op het water neer te strijken. Een enorme groep Kieviten met daarboven een wolk van zeker Goudplevieren deden hetzelfde. Oeverlopers, Bonte Strandlopers, twee Slechtvalken, Grote Zaagbekken, Pijlstaarten, Toendrarietganzen en een Zwarte Ruiter werden hier eveneens gespot. Een waterral liet van zich horen; wij mochten dit alles aanschouwen en genoten er van. 23

26 Kraanvogels glijden veel tijdens het vliegen en hebben een langzamer vleugelritme dan ganzen waardoor ze ook op grote afstand herkenbaar zijn. Foto: Ineke Kerkhoff Rügen is eigenlijk een complex van (schier)eilanden achter een lange strandwal en omgeven door diverse brakke meren. Foto: Ineke Kerkhoff 24

27 Overal zagen we solitaire Zeearenden; zowel volwassen als juveniele en onvolwassen (foto) exemplaren. Foto: Ineke Kerkhoff Groepje Kraanvogels op Ummanz. Foto: Ineke Kerkhoff 25

28 De volgende dag (22 oktober) reden we naar de Wittower Färhe die ons naar de overkant van het water voer. Onderweg naar Wiek zagen we een groep Kraanvogels op een bouwland staan, Toendrariet- en Kolganzen op een weide er voor. In de haven van Wiek vloog een Oeverpieper heen en weer langs een stenen dam. Terwijl we naar de Middelste Zaagbekken keken met onze verrekijkers en telescopen, vloog er opnieuw een IJsvogel langs. Aalscholvers en Grote Mantelmeeuwen zaten op deze zondagochtend rustig op een paal te wachten op wat komen ging. Wij vervolgden onze weg naar het noorden. Via Gramtitz kwamen we in het natuurgebied Wittow aan de kust. Hier werd geparkeerd, we liepen door een gemengd naald- en beukenbos richting de duinen. Onderweg zagen en hoorden we de Kuifmees, Glanskop, Goudhaantjes en een Vuurgoudhaantje, ook een tweede Taigaboomkruiper werd gezien en gehoord. Daar was de zee en het strand... de Oostzee, één grote plas water tot de horizon! De telescopen werden snel opgezet en de watervlakte afgetuurd... Zwarte Zee-eenden werd er geroepen, ver weg op de golven dobberden een groepje van 5 stuks. Er werden Middelste - en Grote Zaagbekken gezien. Bonte Kraaien liepen over het strand op zoek naar een lekker hapje. Langs de horizon vlogen vijf Grote Zee-eenden en Jos riep na een poosje dat hij IJseenden in beeld had. Het kostte moeite om ze in de kijker te krijgen en te houden, want net als je hem in beeld had dook de vogel weer onder en bleef dan een poosje weg. Uiteindelijk heeft iedereen deze fraaie soort goed gezien. Bij het verlaten van het strand vlogen zowel het mannetje als vrouwtje ook nog eens duidelijk zichtbaar langs. Een mooie waarneming. Mannetje IJseend. Foto: Gerjan Bodmer 26

29 Op het strand turen naar Zwarte Zeeeenden en IJseenden. Foto: Ineke Kerkhoff Onze reis ging verder richting Jasmund en we eindigden bij het schiereiland Pulitz. De zon scheen volop en het was warm, de omgeving was bijzonder mooi, alsof je je in Scandinavië waande. Terwijl we over het water keken en de zon haar licht over de gekleurde herfstbladeren liet stralen vloog er opnieuw een Zeearend voorbij. Met trage vleugelslagen verdween hij over de bomen. Een ander hoogtepunt die middag was een grote Visarend die belaagd werd door een Buizerd en een Zwarte Kraai, hij kon ze beide afslaan en vloog met een vis in zijn poten naar een veilige plaats om daar zijn maal te nuttigen. Terug lopend richting de auto's realiseer je je dat we zuinig moeten zijn op onze natuur zodat ons nageslacht hier over jaren en jaren ook nog van kan en mag genieten. Het plan voor de terugreis op 23 oktober was om niet meer op Rügen naar een vogelrijke locatie te gaan, maar de Diephozer Moorniederung aan te doen dichterbij Twente. Dan zouden we beter onze aankomst thuis kunnen plannen. Maar dit pakte anders uit. Die maandag begon het halverwege de ochtend te regenen en dit hield 27

30 niet meer op. Diepholz hebben we niet meer aangedaan. Erg spijtig, want bij het verlaten van Rügen zagen we een groep van circa Kraanvogels met nog 5 Kleine Zwanen aan ons voorbij gaan. Dit was op dezelfde plek waar we die vrijdag niet konden stoppen. Achteraf hadden we hier nog even hierlijk met de scopen en a era s a ku en genieten. Maar ondanks deze pech was het een prachtige en gezellige reis. We hebben in totaal deze dagen 102 verschillende soorten vogels mogen spotten. Het was een zeer geslaagde excursie naar het mooie eiland Rügen. Diner met onder andere lekkere vis op Ummanz. Foto: Ineke Kerkhoff Ineke Kerkhoff (ikerkhoff@concepts.nl) 28

31 Waarnemingen in Twente (maart - mei 2017) Timo Roeke en Harry de Jong De maanden juni t/m augustus zijn niet de meest spannende tijden qua vogels. Onze broedvogels zitten op de eieren of voeden hun jongen. Dit maakt hun zichtbaarheid aanzienlijk minder. Daarbij scharrelt er allerlei juveniel spul door de dichte begroeing en maken daarbij geluiden die je niet kunt leren vanuit een gids. Maar het is ook de tijd om onderzoek te doen naar onze broedvogels. Een tijdrovende klus waar veel vrijwilligers druk mee zijn. Vroeg uit het bed is én blijft het motto. Het eindresultaat is echter belangrijker dan individuele meldingen van zeldzaamheden. Neemt u vooral contact op met de secretaris wanneer u interesse en tijd heeft om te helpen. Inzenden van waarnemingen In deze rubriek vindt u een selectie van waarnemingen uit het voorgaande kwartaal. U kunt uw waarnemingen insturen via: waarneming.nl of evt. via: Bespreking waarnemingen Draaihals Deze vreemde specht wordt vooral gezien tijdens zijn migratie naar broedgebieden. Het lijkt echter weer iets eter te gaa et de Draaihals. Ook dit jaar werden er tussen juni en augustus diverse exemplaren gehoord. Een zingende vogel in de zomer kan duiden op een territorium. Hun zang wordt vooral gewaardeerd omdat het zeldzaam is. Het is echter schel en klaaglijk en heeft wat weg van een sperwer. Het gros van de zomerwaarnemingen wordt pas later bekend gemaakt. Dit om verstoring te voorkomen en de kans op het broedsucces te vergroten Hezingen, Hezingen [NO]: 1 ex. roepend (Frans van Elburg) Losser, Dinkel (Snoeyink): 1 ex. (M) baltsend / zingend (Wolfgang Waanders) Losser, Dinkel (Snoeyink): 1 ex. baltsend / zingend (Ben B.H.J. Heerink) Losser, Dinkel (Snoeyink): 1 ex. (M) baltsend / zingend (Ben Hulsebos) Vriezenveen, Westerbouwlanden [W]: 1 ex. ter plaatse (Siegfried Ekkel) Losser, Dinkel (Snoeyink): 1 ex. roepend (johan verloop) Engbertsdijksvenen [NW]: 1 ex. ter plaatse (Rick Ruis) Enschede, Aamsveen [O]: 1 ex. ter plaatse (Erik Foekens) 29

32 Duinpieper Duinpiepers in de zomer zijn zeldzaam. Er zijn weinig waarnemingen bekend uit augustus maar een waarneming in juli is uniek. Wolfgang Waanders had dan ook een primeur toen er op 23 juli een Duinpieper tijdelijk ter plaatste was bij de Oelemars Losser, Oelemars [Z]: 1 ex. ter plaatse (Wolfgang Waanders) Usselo: 1 ex. ter plaatse (Arjen Poelmans) Grauwe Kiekendief Weerselo, Oosterveld [ZO]: 1 ex. foeragerend (Meerdere wnrs) Enschede, Vliegbasis Twente: 1 ex. (M) ter plaatse (Vincent de Lenne) Grauwe Klauwier Punthuizen, Holt und Haar: 1 ex. (M) roepend (Ben Hulsebos) Beuninger Achterveld [O]: 1 ex. (M) alarmerend (Robert Blanke) Punthuizen, Holt und Haar: 1 ex. (M) ter plaatse (Wolfgang Waanders) Beuninger Achterveld [O]: 1 ex. (M) ter plaatse (Patrick Scholten) Punthuizen, Puntbeek: 1 ex. (M) foeragerend (Job Noordkamp en FA) Enschede, Aamsveen [W]: 1 ex. (M) roepend (William van Dieten) Beuninger Achterveld [O]: 2 ex. paar in broedbiotoop (Arie Dorsman) Enschede, Aamsveen [W]: 1 ex. (M) adult in broedbiotoop (kees rosenbrand) Enschede, Aamsveen [O]: 1 ex. (M) ter plaatse (Erik Foekens) Enschede, Aamsveen [W]: 1 ex. (M) ter plaatse (kees rosenbrand) Enschede, Vliegbasis Twente: 1 ex. (M) ter plaatse (Job Noordkamp en FA) Enschede, Aamsveen [W]: 1 ex. (M) roepend (William van Dieten) Engbertsdijksvenen: 1 ex. (M) foeragerend (Siegfried Ekkel) Engbertsdijksvenen: 1 ex. (M) transport voedsel of ontl (Gerrit Schepers) Westerhaar, Engb.venen [ZW]: 2 ex. baltsend / zingend (Gerrit Kamphuis) Enschede, Aamsveen [W]: 1 ex. (M) jagend (kees rosenbrand) Engbertsdijksvenen [midden ZW]: 1 ex. ter plaatse (Jan Wind) Elsen, Elsenerveld [O]: 1 ex. ter plaatse (Herman Bruggink) Haaksbergen, Haaksbergerveen [N]: 1 ex. (M) ter plaatse (Marco Zomer) Elsen, Elsenerveld [O]: 1 ex. ter plaatse (Hans Exterkate) Enschede, Aamsveen [W]: 1 ex. (V) ter plaatse (kees rosenbrand) Punthuizen, Holt und Haar: 2 ex. ter plaatse (Ben Hulsebos) Westerhaar, Het Veenschap [O]: 2 ex. ter plaatse (Gerrit Schepers) 30

33 Krekelzanger De meest zeldzame vogel van de afgelopen maanden was zonder twijfel de Krekelzanger in Deurningen. Dit was pas de tweede keer dat een Krekelzanger met zekerheid zich in Twente liet zien en horen. Vogelaars hadden 12 dagen (29 mei 10 juni) de kans om kennis te maken met dit bruine vogeltje dat het geluid van een krekel imiteert. Na 12 dagen is de vogel niet meer gezien en/of gehoord. Op de avond voor de ontdekking werd er een cicade-achtige roep gemeld door twee vogelaars. Deze vonden het reden genoeg om toch even een kijkje te nemen met de tweede Krekelzanger van Twente als resultaat. De eerste waarneming betrof een vogel die van 19 mei 3 juni 1986 bij Weerselo verbleef. Kwak Losser, Oelemars: 1 ex. ter plaatse (Meerdere wnrs) Losser, Oelemars [Z]: 1 ex. ter plaatse (Carsten Jansen) Losser, Losser [Z]: 1 ex. overvliegend O (Dick Roggeveen) Oehoe Op 20 juni zag iemand een dode Oehoe langs de snelweg bij de Ikea liggen. Niet bepaald een plek waar je makkelijk stopt. Toch was het belangrijk de vogel te verzamelen voor onderzoek. In de nachtelijke uurtjes is het gelukt de vogel op een veilige manier te bergen. De vogel was ongeringd en komt dus niet van de bekende locaties in Twente. Wellicht een verdwaald jong uit Duitsland? Borne, Borne [ZW]: 1 ex. verkeersslachtoffer (Meerdere wnrs) Hengelo, Twekkelerveldweg: 1 ex. (M) roepend (Rinze Kroeskop) Ortolaan Losser, Oelemars [Z]: 1 ex. overvliegend (Wolfgang Waanders) Losser, Oelemars [Z]: 1 ex. roepend (Meerdere wnrs) Porseleinhoen Enschede, Twenthekanaal: 1 ex. ter plaatse (Wolfgang Waanders) Enschede, Twenthekanaal: 1 ex. ter plaatse (Marco Zomer) Rijssen, Middelveen [W]: 1 ex. foeragerend (Jan Meijerink) Slangenarend Rijssen, Keizersdijk (Overtoom): 1 ex. overvliegend (Herman Bruggink) 31

34 Vale Gier Op 22 juli zag Renate Visscher naast de snelweg bij Holten een Vale Gier in een weiland. De Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna moet hier uiteindelijk een uitspraak in doen aangezien het een soort is die door hen beoordeeld wordt. We houden u op de hoogte wanneer de waarneming door hen wordt goedgekeurd. Zeearend Oldenzaal, Duivelshof [W]: 2 ex. roepend (birgit klein breukink) Losser, Oelemars [Z]: 1 ex. overvliegend NO (Meerdere wnrs) Zwarte Ooievaar Overdinkel, Het Welpelo: 2 ex. ter plaatse (Leo Hassing) Enschede, Aamsveen [O]: 1 ex. opvliegend (Richard ter Kulve) Engbertsdijksvenen [NW]: 1 ex. overvliegend O (Siegfried Ekkel) Losser, Oelemars [Z]: 1 ex. overvliegend ZW (Meerdere wnrs) De Lutte, Arboretum Poortbulten: 1 ex. overvliegend ZW (Ruud Kuipers) Haaksbergen, Haaksbergerveen [O]: 1 ex. overvliegend O (Wim Gerritsen) Zwartkopmeeuw Stokkum, Twentekanaal: 2 ex. foeragerend (Peter van den Akker) Timo Roeke (timo@waarneming.nl) Harry de Jong (webmaster@tvwg.nl) 32