Regioanalyse Verpleging & Verzorging Apeldoorn/Zutphen

Transcriptie

1 Regioanalyse Verpleging & Verzorging Apeldoorn/ December 2017

2 Inleiding & leeswijzer Voor u ligt de regioanalyse van de regio Apeldoorn/ Zilveren Kruis startte in 2016 met regioanalyses om meer inzage te krijgen in de regionale ontwikkelingen in vraag en aanbod binnen de Wlz. We hebben hiervoor de binnen Zilveren Kruis beschikbare gegevens opgenomen in de regionale paragraaf bij ons zorginkoopbeleid Aan de hand van deze regioparagraaf zijn wij in gesprek gegaan met de zorgaanbieders en andere stakeholders in de regio om ons beeld van de regio aan te vullen. Begin dit jaar heeft Zilveren Kruis opnieuw kwantitatieve bijlages opgesteld. Deze kwantitatieve bijlages zijn op onze website geplaatst en bevatten vernieuwde gegevens ten opzichte van Ook naar aanleiding van de nieuwe gegevens zijn we het gesprek aangegaan met de zorgaanbieders en andere stakeholders in de regio. Wij vinden dat een duidelijk beeld van de regio bijdraagt aan het samen vormgeven van een nog beter aanbod voor klanten. We zijn dan ook enthousiast over de gesprekken die we hebben gevoerd en de informatie die we daar hebben opgehaald. De regioanalyse die voor u ligt is het product van onze gesprekken met het veld in brede zin en over de kwantitatieve bijlages in het bijzonder. Waar mogelijk hebben we ook onze laatste inzichten meegenomen, ook al zijn deze nog niet (altijd) zichtbaar in de cijfers van de regioanalyse. V&V Apeldoorn/ We zetten het gesprek graag voort Deze regioanalyse geeft een nadere duiding van de gegevens die we op dit moment hebben en de trends die we daarin samen met het veld waarnemen. Tegelijkertijd brengen we in deze analyse accenten aan op die zaken en/of issues die volgens ons landelijk of in de regio aandacht behoeven. We pretenderen met de regioanalyse niet volledig te zijn. We zien de regioanalyse vooral als instrument om een goed beeld van de regio te krijgen, stakeholders te informeren en veranderingen in gang te zetten. Onze inkoopsystematiek is persoonsvolgend, dat vraagt er juist om dat we met elkaar na blijven denken over wat klanten ook op langere termijn gaan vragen. Ook geeft het gelegenheid om met elkaar te bespreken en verkennen wat de kansen zijn in domotica en innovatie. Op deze manier spannen we ons samen in om het aanbod beter op de vraag te laten aansluiten. Dit is dan ook geen eindnotitie, maar onderdeel van de continue dialoog die we voeren. Dit document bestaat uit 3 delen Naast deze algemene toelichting waarin we kort aangeven wat de doelstelling van het document is en hoe het tot stand is gekomen, bestaat deze publicatie uit: - Verpleging & Verzorging (V&V) Algemeen: hierin beschrijven we de algemene trends die we zien en opgehaald hebben en die gelden voor de V&V in alle regio s van Zilveren Kruis. - V&V Regio Apeldoorn/: hierin geven we een nadere toelichting op de kwantitatieve bijlage van de specifieke regio. Aanvullend op deze regioanalyse staan de kwantitatieve bijlages op onze website. In deze bijlages vindt u de kwantitatieve gegevens die ten grondslag liggen aan deze regioanalyse. Regioanalyse Apeldoorn/ - Zilveren Kruis Zorgkantoor 2

3 Regioanalyse Verpleging & Verzorging algemeen In dit deel beschrijven we een aantal trends die we in alle regioanalyses en in gesprekken met stakeholders tegen zijn gekomen. Het aantal kwetsbare ouderen stijgt snel De komende jaren zal het aantal kwetsbare ouderen snel stijgen. Daarmee zal naar verwachting ook een steeds groter aandeel van de bevolking een beroep doen op de Wlz. De verwachting is dan ook dat de vraag naar geschikte (verblijfs-)plekken zal toenemen, maar ook de vraag naar geclusterd wonen of andere geschikte woonconcepten. De invulling van wonen, zorg, ondersteuning en welzijn is belangrijk. Zilveren Kruis is en blijft graag in gesprek met zorgaanbieders en andere stakeholders om passende oplossingen te zoeken voor deze stijgende zorgvraag. Mogelijkheden voor Wlz-zorg thuis Het overgrote deel van de gebruikers van de Wlz, krijgt de zorg in intramurale vorm geleverd. Wij vragen ons af of er in de praktijk voldoende mogelijkheden zijn om Wlz-zorg thuis te ontvangen door middel van een Volledig Pakket Thuis (VPT) of Modulair Pakket Thuis (MPT). We gaan graag in gesprek om tegemoet te komen aan de wensen van klanten die Wlz-zorg thuis willen ontvangen en te kijken wat hiervoor nodig is. Arbeidsmarktproblematiek In algemene zin geldt dat door de vergrijzing en de verbeterde medische zorg de vraag naar medewerkers in de zorg toeneemt. Vooral als het gaat om de meer verzorgende en verpleegkundige functies vissen de ouderenzorg, ziekenhuizen en de gehandicaptenzorg in dezelfde vijver als het gaat om goed personeel. Bovendien is de zorgvraag van Wlzklanten zwaarder dan voorheen. Dat vraagt om goed gekwalificeerd personeel. Maar, het is niet alleen moeilijk om nieuwe medewerkers te vinden; ook huidige medewerkers behouden is lastig. Alleen door een gezamenlijke regionale aanpak met onder andere zorgstellingen en onderwijsinstellingen kan gewerkt worden aan een oplossing van dit probleem. Soepele overgangen realiseren voor klanten Op het snijvlak tussen de domeinen Wlz, Zvw en Wmo ontstaan soms grensvlakdiscussies. De klant kan hiervan nadeel ondervinden (denk bijvoorbeeld aan de eigen bijdrage voor MPT, maar niet voor wijkverpleging, terwijl het in principe gaat om dezelfde zorg). Door het gesprek te voeren met stakeholders in de regio (onder andere met deze regioanalyse) willen we bijdragen aan soepelere overgangen voor klanten wanneer zij van Wmo/Zvw naar Wlz overgaan. Het vinden van plekken voor klanten met een complexe zorgvraag is soms lastig Voor specifieke groepen V&V-klanten (Korsakov, Niet Aangeboren Hersenletsel, GGZproblematiek) is het regelmatig een uitdaging om een geschikte (verblijfs-)plek te vinden. De klanten die nieuw instromen hebben een steeds complexere zorgvraag, die niet altijd past bij bestaande klanten van een locatie of afdelingen. De plekken die vrij komen zijn vaak niet passend voor deze doelgroep. Om de zorg aan klanten met een complexere zorgvraag vorm te geven, is gekwalificeerd personeel nodig, wat niet altijd beschikbaar is. Regioanalyse Apeldoorn/ - Zilveren Kruis Zorgkantoor 3

4 Dubbelproblematiek GGZ/V&V We zien steeds vaker ouderen met chronische psychiatrische verpleeghuiszorg, naast hun psycho-geriatrische en/of somatische zorgvraag. Zij vragen om een meer specialistische aanpak in samenwerking met de GGZ. Deze samenwerking komt langzaam op gang, maar moet nog verder vorm gegeven worden om de zorgvraag van deze klantgroep goed in te kunnen (blijven) vullen. Zilveren Kruis onderzoekt samen met diverse zorgaanbieders, die zorg leveren aan deze doelgroep, hoe de kwaliteit van het zorgaanbod aan deze klanten verder verbeterd kan worden. Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek willen we ook de keuze-informatie aan klanten verrijken. De verblijfsduur van V&V-klanten blijft de laatste jaren gelijk Zilveren Kruis deed onderzoek naar de verblijfsduur van V&V-klanten in intramurale instellingen. Uit onze declaratie-data blijkt dat de verblijfsduur van deze klanten in de afgelopen jaren gelijk is gebleven. Klanten verblijven gemiddeld zo n 20 maanden in een intramurale setting (ZZP VV4 en hoger). Zilveren Kruis wil een toekomstbestendig inkoopbeleid voeren en gaat daarom graag in gesprek met de zorgaanbieders om de impact van deze conclusies rond de verblijfsduur op hun bedrijfsvoering en in de regio te bespreken. De informatie hierover vindt u op onze website bij de kwantitatieve bijlages en in deze regioanalyse. De vraag naar zorg in Persoons Gebonden Budget (PGB) stijgt Het aantal aanvragen voor een PGB is in 2016 en 2017 sterk gestegen. Het PGB wordt met name ingezet door klanten die informele zorg willen inzetten of sterk eigen regie willen houden. Ook speelt mee dat klanten voor de dagbesteding in PGB meer flexibiliteit zien. Er zijn verder geen duidelijke redenen aan te wijzen die de stijging op PGB verklaren. In deze trend zien wij als zorgkantoor de uitdaging voor zorgaanbieders om vergelijkbare zorg in Zorg in Natura mogelijk te maken. Wij gaan graag de dialoog aan over wat er nodig is om dit te realiseren. De wachtlijsten binnen de Verpleging & Verzorging zijn beperkt Binnen de regio s van Zilveren Kruis zijn in algemene zin voor de V&V geen grote wachtlijsten. Uiteraard kan dat voor bepaalde specifieke zorgvragers en woonlocaties anders zijn. Het aantal klanten dat langer dan de Treeknorm wacht op Wlz-zorg op korte termijn (actief wachtenden) is klein. Hierbij realiseren wij ons wel dat de wachtlijsten van het zorgkantoor (iwlz) en zorgaanbieders (interne wachtlijsten) verschillende werkelijkheden zijn. Wij kunnen op basis van onze gegevens alleen stellen dat er slechts een aantal klanten wacht op zorg. Cijfers over hoeveel klanten op de best passende of meeste gewenste plek wachten, heeft het zorgkantoor niet. Wij willen hier graag meer zicht op krijgen en vragen er landelijk aandacht voor om dit (in systemen) te faciliteren. Er liggen kansen op het gebied van domotica en innovatie We zien mooie initiatieven bij zorgaanbieders waarbij domotica en innovatie bijdragen aan het versterken van de eigen regie van de klant. Het is geweldig dat bepaalde groepen klanten nu vaker zelf kunnen kiezen wanneer en waarbij zij ondersteuning nodig hebben. Het vergroten van het zelf kunnen doen is waardevol en draagt bij aan een zo gewoon mogelijk leven. Wij denken dat door innovatie en domotica er binnen de Verpleging & Verzorging mogelijkheden liggen, om ook de eerder genoemde arbeidsmarkt en huisvestingsproblematiek te verzachten. Zorg blijft mensenwerk. Laten we met een nieuwe blik en gezond verstand samen komen tot creatieve oplossingen die bijdragen aan de zorg aan klanten binnen de sector. Regioanalyse Apeldoorn/ - Zilveren Kruis Zorgkantoor 4

5 Regioanalyse Apeldoorn/ Over de regio De zorgkantoorregio Apeldoorn/ bestaat uit 6 gemeenten, namelijk Heerde, Epe, Apeldoorn,, Brummen en Lochem en 1 Wmo-regio. Kenmerken regionale bevolking In 2016 telde Apeldoorn/ bijna inwoners, waarvan inwoners van 80 jaar en ouder. Dit aantal zal stijgen in 2025 tot , wat een stijging betekent van 30,5% in de hele regio. Binnen de regio zie je verschillen per gemeente. In de gemeente Apeldoorn ligt het stijgingspercentage het laagst (25,2%) en in de gemeente Brummen ligt het percentage het hoogst, namelijk 50,3% (Primos, 2017). Andere kenmerken van de regio Apeldoorn/ zijn het grote aandeel van mensen met een gemiddelde SES (sociaal economische status) en een lagere bevolkingsdichtheid per km 2 ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Tabel 1: Cijfers over Apeldoorn/, opgehaald uit kwantitatieve bijlage Aantal inwoners Bevolkingsdichtheid 1369 per km 2 Aantal inwoners van 80 jaar en ouder 6% Zorgvraag per ers 144 (133 worden verzilverd) Aandeel lage SES 8% Aantal 80+ ers met ZZP 4 en hoger (133 per ers) Aandeel midden SES 87% Aantal klanten in zorg 3047 (intramuraal) ; 108 (VPT/MPT Aandeel hoge SES 4% Aantal gecontracteerde Wlz locaties 83 Wlz-zorg in de regio In de regio Apeldoorn/ kopen wij in Beekbergen en Apeldoorn intramurale plaatsen in voor klanten met de diagnose Korsakov en Huntington. Deze plaatsen zijn geconcentreerd op één locatie om goede kwaliteit van zorg te waarborgen. Deze locatie vervult hiermee een bovenregionale functie, wat inhoudt dat er klanten uit het hele land naar toe verwezen kunnen worden. Ditzelfde geldt voor klanten met een Indische, Surinaams-Javaanse en Molukse achtergrond. Voor deze klanten contracteren wij een intramurale locatie in Ugchelen. Op basis van een cultuurspecifiek kenniscentrum voor zorg en behandeling, dat gekoppeld is aan deze intramurale locatie, heeft deze locatie ook een bovenregionale functie. De meeste Wlz-zorg in regio Apeldoorn/ wordt intramuraal verzilverd. Vergeleken met de andere zorgkantoorregio s van Zilveren Kruis is dit iets meer dan gemiddeld. Er wordt ook iets meer zorg in PGB geleverd, maar minder VPT, zoals te zien in onderstaande figuur. Regioanalyse Apeldoorn/ - Zilveren Kruis Zorgkantoor 5

6 V&V Apeldoorn/ ,9% 4,2% 9,9% V&V (Alle) ,4% 3,2% 9,6% 82,3% 79,5% Intramuraal MPT VPT PGB Intramuraal MPT VPT PGB Figuur 1: Geleverde zorg in Apeldoorn/ in juni 2017 uitgedrukt in leveringsvormen ten opzichte van de overige zorgkantoorregio s. Regionale ontwikkelingen De veranderingen die gaande zijn in de ouderenzorg hebben grote gevolgen voor de behoefte aan specifiek vastgoed en voor de zelfstandige huisvesting van ouderen. Gemeenten en woningcorporaties maken jaarlijks prestatieafspraken waar deze gevolgen in kunnen worden meegenomen. Gemeenten in de regio ontwikkelen ook op andere fronten beleid, zoals op huisvesting en sociaal domein, waar antwoorden worden gezocht op deze veranderingen. Het beleid zal dan ook meer in het teken komen te staan van de oudere ouderen: het 85+ tijdperk. Dit is de doelgroep die sterk groeit. Dit zijn de ouderen waar veel zorg en sociale problemen samen komen. De verwachting is dat de groep ouderen die opvang nodig heeft in verband met dementie, met 36% groeit in de komende tien jaar en 94% in de komende twintig jaar. Dus de capaciteit die nu vrij over is, is straks hard nodig. Nodig is een lange termijn visie en beleid (Monitor Wonen-Zorg Provincie Gelderland, 2016). Door de verwachte toename van 80+ ers en de ontwikkeling dat inwoners zo lang mogelijk thuis willen blijven wonen, zullen ook nieuwe zorgaanbieders toetreden tot de markt. Op dit moment is te zien dat met name VPT-initiatieven ontstaan in Apeldoorn. De gemeente Epe heeft via een onderzoek onder andere in beeld gebracht wat de woonbehoefte is in de toekomst van klanten die ouder dan 65 jaar zijn. De meeste ouderen boven de 65 jaar zien zichzelf oud worden in het huis waar ze nu wonen. Als ze dan toch naar een verpleeghuis verhuizen, dan heeft bijna de helft een voorkeur uitgesproken voor één specifieke locatie. De uitkomsten van het onderzoek en de onderbouwingen zijn besproken met de zorgaanbieders. Het plan ligt er om ook met andere gemeentes dit onderzoek te doen, om zo te weten waar de toekomstige Wlzklanten hun keuze op baseren. In 2017 zijn er in de regio een aantal crisisbedden bij gekomen. Gesprekken met gemeente, huisartsen en zorgaanbieders hebben ervoor gezorgd dat er meer tijdelijke opvangmogelijkheden bij kwamen. Het bleek dat de zorg van de klant te zwaar was of weg viel door omstandigheden. In 2018 wordt bekeken of deze crisisplekken het knelpunt hebben opgelost. Arbeidsproblematiek De vraag naar zorg en personeel blijft stijgen en het aanbod van het personeel daalt. Het is niet alleen moeilijk om nieuwe medewerkers te vinden, maar ook huidige medewerkers behouden is lastig. Een zorgaanbieder heeft het initiatief genomen om een gezamenlijk plan van aanpak te maken met ketenpartners, zorgkantoor en gemeenten voor de arbeidsproblematiek in de regio. Regioanalyse Apeldoorn/ - Zilveren Kruis Zorgkantoor 6

7 Conclusies, plannen en aandachtspunten voor 2018 Door inzicht te krijgen in de toekomstige zorg-/woonvraag bij de inwoners van Apeldoorn, Heerde, Brummen, en Lochem, kan de zorgaanbieder in samenwerking met de gemeente speerpunten benoemen hoe ze de keuze van de klant voor zorg centraal stellen. Er zal gekeken worden of de knelpunten door extra crisisbedden opgelost zijn. Ook worden er gesprekken samen met Zorgverzekeraar Zilveren Kruis gevoerd om te kijken naar de inkoop van eerstelijns verblijven (ELV). In de Monitor Wonen/Zorg van de Provincie Gelderland (2016) staan een aantal aanbevelingen, waar wij graag komend jaar in willen verdiepen. Deze aanbevelingen zijn: Het faciliteren van de transformatie van zorgvastgoed. Zorgaanbieders zoeken nieuwe functies voor hun zorgvastgoed, zoals scheiden wonen en zorg en het huisvesten van mensen met dementie. Wij gaan graag het gesprek aan met gemeenten en zorgaanbieders om deze functiewijziging van verzorgingshuizen te faciliteren. Gemeenten kunnen mogelijke beperkingen in de ruimtelijke ordening weg nemen. In de prestatieafspraken met woningcorporaties kan hier naar toe worden gewerkt. Rekening houden met een groot aantal ouderen dat op hoge leeftijd en met een hoge zorgvraag thuis wil blijven wonen. Dit betekent onder meer een grotere behoefte aan individuele woningaanpassingen. Ook hierover gaan wij graag het gesprek met gemeenten aan. Mogelijk kunnen gemeenten voorlichting geven over woningaanpassingen en hierover afspraken maken. Het bevorderen van doorstroming naar geschikte en kleine woningen is zinvol, maar er moet ook rekening worden gehouden dat een groot aandeel van deze ouderen niet wil verhuizen. Regioanalyse Apeldoorn/ - Zilveren Kruis Zorgkantoor 7

8 Tot slot Zilveren Kruis gaat door met het delen van regioanalyses Zoals in de inleiding al aangegeven, zetten we het gesprek aan de hand van onze regioanalyses graag voort met onze klanten, verwanten, zorgaanbieders, hun cliëntenraden en andere stakeholders als gemeenten en woningcorporaties. Heeft u nog vragen over de inhoud van dit document? Dan kunt u natuurlijk contact opnemen met uw vaste contactpersoon. Mocht u geen vaste contactpersoon hebben bij het zorgkantoor, stuur dan een naar: zorginkoopwlz@zilverenkruis.nl. Regioanalyse Apeldoorn/ - Zilveren Kruis Zorgkantoor 8