Externe Veiligheid Planontwikkeling Nieuw Hofvliet

Transcriptie

1 Princetonlaan 6 Postbus TA UTRECHT TNO-rapport TNO-034-UT _RPT-ML T F Externe Veiligheid Planontwikkeling Nieuw Hofvliet Datum Januari 2010 Auteur(s) M. Molag Projectnummer /01.01 Bestemd voor Gemeente Zwolle Expertisecentrum Stad en Landschap T.a.v. de heer C. Blanken Postbus GA ZWOLLE Aantal pagina s 11 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van TNO. Indien dit rapport in opdracht werd uitgebracht, wordt voor de rechten en verplichtingen van opdrachtgever en opdrachtnemer verwezen naar de Algemene Voorwaarden voor onderzoeksopdrachten aan TNO, dan wel de betreffende terzake tussen de partijen gesloten overeenkomst. Het ter inzage geven van het TNO-rapport aan direct belanghebbenden is toegestaan TNO

2 TNO-rapport TNO-034-UT _RPT-ML 2 / 11 Samenvatting In Zwolle wordt het plan Nieuw Hofvliet ontwikkeld. Dit plan bevindt zich op 95 m van Schaepman lakfabrieken. In het TNO onderzoek naar de externe veiligheid van Schaepman lakfabrieken in 2001 [1] is bepaald dat er 3 scenario s waren met een invloedsgebied (afstand tot waarop 1% letaliteit ten gevolge van ongevallen in de inrichting kan optreden): 1. Brand A0 invloedsgebied tot 180 m; 2. Brand M2 invloedsgebied tot 120 m; 3. Plasbrand tankauto invloedsgebied tot 67 m. Het plan Nieuw Hofvliet bevindt zich binnen het invloedsgebied van Schaepman lakfabrieken, daarom dient volgens het BEVI de externe veiligheid bij deze planontwikkeling te worden getoetst. Begin 2009 is de nieuwe Handleiding risicoberekeningen BEVI [3] gepubliceerd. Deze vervangt de risicoberekeningsmethodiek CPR 15 inrichtingen welke voor het onderzoek in 2001 is gebruikt. De belangrijkste wijzigingen zijn: a. De brandduur is nu 30 minuten, was 20 minuten in het rapport van 2001; b. De omzetting bij brand van stikstof in het risicobepalende stikstofdioxide is nu 10%, in het Schaepman rapport van 2001 was dat nog 35%; c. Externe veiligheidsrisico's moeten met het Safeti-NL pakket of een gelijkwaardig pakket berekend worden. Op basis van bovenstaande punten in de gewijzigde rekenmethodiek is in dit onderzoek bepaald dat het invloedsgebied van de scenario s 1 en 2 thans binnen de inrichting blijft. De planontwikkeling Nieuw Hofvliet, op 95 m afstand van Schaepman, bevindt zich dus buiten het invloedsgebied van alle scenario s die bij Schaepman kunnen optreden. Nieuw Hofvliet en plaatsgebonden risico Uit de in 2001 verrichte risicoanalyse is gebleken dat de 10-6 / jaar plaatsgebonden risicocontour zich maximaal 75 m buiten de inrichting [1] bevindt. Doordat de scenario s brand in de opslagruimten A0 en M2 geen invloedsgebied buiten de inrichting meer hebben zal de afstand tot de 10-6 per jaar plaatsgebonden risicocontour sterk afnemen. Het ontwikkelingsplan Nieuw Hofvliet bevindt zich op 95 m van de inrichting en bevindt zich dus buiten de 10-6 per jaar plaatsgebonden risicocontour. Invloed Nieuw Hofvliet op groepsrisico Doordat de planontwikkeling Nieuw Hofvliet zich buiten het invloedsgebied van alle mogelijke ongevalsscenario s bij Schaepman lakfabrieken bevindt, heeft de planontwikkeling Nieuw Hofvliet geen invloed op het groepsrisico van Schaepman lakfabrieken. Verder wordt opgemerkt dat doordat de scenario s brand in A0 en brand in M2 geen invloedsgebied meer buiten de inrichting hebben het groepsrisico van Schaepman lakfabrieken sterk is afgenomen. Eindconclusie Bij de ontwikkeling van het plan Nieuw Hofvliet op 95 meter van Schaepman lakfabrieken zijn er geen beperkingen op het gebied van de externe veiligheid ten gevolgen van mogelijke ongevallen bij Schaepman lakfabrieken.

3 TNO-rapport TNO-034-UT _RPT-ML 3 / 11 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Doel onderzoek en onderzoeksmethode Bepaling invloedsgebied scenario s brand A0 en brand M Beschrijving situatie Risicoanalyse methodiek Emissie toxische verbrandingsprodukten Resultaten Conclusies externe veiligheid Nieuw Hofvliet Referenties Ondertekening... 11

4 TNO-rapport TNO-034-UT _RPT-ML 4 / 11 1 Inleiding In Zwolle wordt het plan Nieuw Hofvliet ontwikkeld. Dit plan bevindt zich op 95 m van Schaepman lakfabrieken. In een TNO onderzoek naar de externe veiligheid van Schaepman lakfabrieken in 2001 [1] is bepaald dat 3 ongevalsscenario s een invloedsgebied buiten de terreingrens van Schaepman hebben. Van 2 ongevalsscenario s is het invloedsgebied meer dan 95 m namelijk 120 m en 180 m bedraagt. Het plaatsgebonden risico van 10-6 per jaar bevindt zich maximaal 75 m buiten de inrichting. Volgens het Besluit Externe Veiligheid Inrichtingen (BEVI) [2] moet voor de planontwikkeling Nieuw Hofvliet getoetst worden of aan de BEVI normstelling voor plaatgebonden risico en groepsrisico wordt voldaan. Begin 2009 is de risicoanalysemethodiek CPR15, zoals toegepast in de risicoanalyse van Schaepman in 2001[1], opgenomen in de Handleiding risicoberekeningen BEVI [3] en hebben er een aantal wijzigingen in deze risicoanalysemethodiek plaatsgevonden. Door deze wijzigingen valt het Plan Nieuw Hofvliet mogelijk buiten de invloedssfeer van ongevallen bij Schaepman lakfabrieken waardoor het groepsrisico niet verandert en dus niet hoeft te worden bepaald. Tegen deze achtergrond heeft de gemeente Zwolle aan TNO opdracht gegeven om de risicoanalyse van Schaepman te actualiseren, rekening houdend met de vernieuwde risicoanalysemethodiek voor magazijnen voor chemicaliën en de planontwikkeling Nieuw Hofvliet. Achtereenvolgens komen in dit rapport aan de orde: Doel van het onderzoek en onderzoeksmethode; De onderzoeksresultaten; Conclusies van het onderzoek.

5 TNO-rapport TNO-034-UT _RPT-ML 5 / 11 2 Doel onderzoek en onderzoeksmethode Doel van het onderzoek Zoals in de inleiding van dit rapport is aangegeven zal in Zwolle voorgesteld worden om het plan Nieuw Hofvliet te ontwikkelen. Dit plan bevindt zich op 95 m van Schaepman lakfabrieken. In de inrichting van Schaepman lakfabrieken bevinden zich een aantal opslagen van gevaarlijke stoffen. Deze opslagen vallen onder het Besluit Externe Veiligheid Inrichtingen (BEVI) [2]. Bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen zal getoetst moeten worden of voldaan wordt aan de normstelling externe veiligheid van het BEVI [2]. Op basis hiervan is het volgende onderzoeksdoel geformuleerd: Het doel van het onderzoek is om te bepalen of de planontwikkeling Nieuw Hofvliet voldoet aan de normstelling Externe Veiligheid van het BEVI. Onderzoeksmethode Uit de risicoanalyse van Schaepman uit 2001 [1] blijkt dat er 3 scenario s zijn die effecten buiten de inrichting kunnen hebben: 1: Brand A0 invloedsgebied tot 180 m; 2. Brand M2 invloedsgebied tot 120 m; 3. Plasbrand tankauto invloedsgebied tot 67 m. Begin 2009 is de nieuwe Handleiding risicoberekeningen BEVI gepubliceerd. Deze vervangt de risicoberekeningsmethodiek CPR 15 inrichtingen welke in het onderzoek in 2001 is gebruikt. De belangrijkste wijzigingen zijn: a. De brandduur is nu 30 minuten, was 20 minuten in het rapport van 2001; b. De omzetting bij brand van stikstof in het risicobepalende stikstofdioxide is nu 10%, in het Schaepman rapport van 2001 was dat nog 35%; c. EV risico's moeten met het Safeti-NL pakket of een gelijkwaardig pakket berekend worden; d. Bij zeer toxische stoffen wordt conservatiever gerekend dan in 2001, echter deze zijn bij Schaepman niet aanwezig. Op basis van bovenstaande punten a, b, c in de gewijzigde rekenmethodiek zal het nieuwe invloedsgebied van de scenario s 1 en 2 worden bepaald. Vervolgens zal kwalitatief bepaald worden hoe de afstand van de 10-6 per jaar plaatsgebonden risicocontour verandert en getoetst worden of Nieuw Hofvliet binnen of buiten deze contour valt. Voor de eventuele invloed van Nieuw Hofvliet op het groepsrisico zal bepaald worden of Nieuw Hofvliet binnen of buiten het invloedsgebied van de scenario s 1 en 2 valt. Indien het binnen het invloedsgebied valt zal het nieuwe groepsrisico worden bepaald.

6 TNO-rapport TNO-034-UT _RPT-ML 6 / 11 3 Bepaling invloedsgebied scenario s brand A0 en brand M2 3.1 Beschrijving situatie De voor dit onderzoek toegepaste bedrijfsspecifieke gegevens zijn afkomstig van het rapport R2001/433: Herziene kwantitatieve risicoanalyse van de activiteiten bij Schaepman s Lakfabrieken BV te Zwolle en de invloed van een aantal risicoreducerende maatregelen van september 2001 [1]. Zoals in het vorige hoofdstuk is aangegeven hebben alleen de scenario s brand in opslag A0 en brand in de opslag M2 een invloedsgebied dat groter is dan 95 m (de afstand van de inrichting tot de planontwikkeling Nieuw Hofvliet). Hieronder zijn de uitgangspunten zoals gehanteerd in [1] samengevat: A0: Opslag van bevochtigde introcellulose op de begane grond In opslagruimte A0 wordt bevochtigde nitrocellulose opgeslagen en een hoeveelheid andere producten, welke geen stikstof bevat. De nitrocellulose (collodium wol) wordt opgeslagen als bevochtigd met 35% IPA (isopropylalcohol). Het percentage stikstof van de totale opslag in A0 bedraagt 6,15%, zie tabel 3-1; Het maximale oppervlak van de brand is gelijk aan opslagoppervlak van 70 m 2 ; De opslag heeft een hoogte van 10 m; Er zijn geen brandbare vloeistoffen (ADR klasse 3) in kunststofverpakkingen. M2: Opslag van bindmiddelen in bulk in 6 tanks van elk 15 m 3 Bindmiddelen zijn opgeloste harsen in xyleen en bevatten circa 40% xyleen (K2 vloeistof); De opslag vindt plaats in metalen verpakkingen; De opslagruimte is 135 m 2 (= maximale oppervlakte brand); De opslag heeft een hoogte van 10 m. De brandveiligheidsaspecten van de opslagen zijn vergelijkbaar met de in de CPR 15-2 richtlijn en risicoanalysemethodiek omschreven situatie van beschermingsniveau 2 met inzettijd van de overheidsbrandweer geringer dan 15 minuten. In 2001 is vastgesteld dat in geval van een brand in een opslag- of productieruimte de zuurstoftoevoer geen beperking zal vormen voor de brandontwikkeling. De volgende tabel geeft een gemiddelde samenstelling van de brandbare producten, uitgesplitst in percentages koolstof (C), waterstof (H), zuurstof (O), stikstof (N), chloor (Cl). Tabel 3-1 Overzicht van de verschillende bedrijfslocaties en de aanwezige producten Opp. [m 2 ] Aard activiteit Totaal [ton] Locatie Grondstof [ton] Product [ton] Onbrandb. [ton] Brandb. [ton] % C % H % O % N % Cl M w (g/mol) A0 70 Opslag binnen ,74 7,7 41,42 6, M2 135 Bulkopslag bindmiddelen binnen ,18 12,65 16,56 2, In [1] zijn de gegevens van het meteostation van Twente gehanteerd. Voor de gemiddelde ruwheidslengte van de omgeving (van belang voor de dispersie van de gassen in de omgeving) is de standaardwaarde gehanteerd, te weten 0.3 m. Dit komt overeen met hoge gewassen, verspreide grote obstakels.

7 TNO-rapport TNO-034-UT _RPT-ML 7 / 11 De gehanteerde Probit voor NO 2 is: Pr = -16, x ln (C 3,74 x t) met t in minuten en C in ppm. (Of Pr = x ln (C 3,74 x t) met t in minuten en C in mg/m 3 ) 3.2 Risicoanalyse methodiek Zoals aangegeven is de risicoanalysemethodiek CPR 15 opslagen opgenomen in de Handleiding Risicoberekeningen BEVI versie 3.2 d.d [3]. Deze nieuwe Handleiding verschilt op een tweetal punten met de CPR 15 risicoanalyse methodiek zoals toegepast in het rapport van 2001 [1]: De omzetting van N in NO 2 is thans 10% en was 35% in [1]; De brandduur is thans 30 minuten en was 20 minuten in [1]; Thans moet het plaatsgebonden risico en groepsrisico worden bepaald met het risicoanalyse pakket Safeti-NL (versie 6.54.). In [1] werd het TNO softwareanalysepakket RiskCurves gebruikt. 3.3 Emissie toxische verbrandingsproducten De samenstelling van de brandbare stoffen in elk van de ruimtes is gegeven in Tabel 3-1. Hieruit volgt dat de brandbare stoffen naast C, H en O ook N (stikstof) bevat. Het aanwezige stikstof bepaalt de emissie van toxische verbrandingsproducten. Conform de handleiding risicoberekeningen BEVI [3] is de omzetting van N in NO 2 10%. De emissie aan toxische verbrandingsproducten per kg verbrand product wordt bepaald door bovengenoemde omzetting en het gewichtspercentage aan N in de samenstelling van de brandbare stoffen uit Tabel 3-1. De brandsnelheid bepaalt de mate waarin de toxische verbrandingsproducten vrijkomen. De brandsnelheid wordt bepaald door de brandbare stoffen, de beschikbaarheid van zuurstof en het brandoppervlak. Omdat uitgegaan wordt van een onbelemmerde zuurstof toevoer, is de brandsnelheid maximaal en is afhankelijk van het brandoppervlak. De brandsnelheid voor de meeste gevaarlijke stoffen bedraagt 0,025 kg/s/m 2. ADR 3 stoffen (brandbare vloeistoffen) bedraagt 0.1 kg/s/m 2. De gemiddelde brandsnelheid B (aantal kg verbrand product per seconde per vierkante meter) in een brandcompartiment met een aandeel ADR klasse 3 stoffen (y) bedraagt: B = 0,1 x y + 0,025 x (1-y) De maximale brandsnelheid wordt als volgt berekend: B max = 0,025 x A kg/s waarbij A het brandoppervlak in m 2 is. De bronterm aan toxische verbrandingsproducten wordt berekend uit de brandsnelheid, de omzettingsgraad en de molmassa s van het gemiddelde product en van NO 2 : Φ NO2 = B max x %N * M NO2 / M w x omzettingsgraad

8 TNO-rapport TNO-034-UT _RPT-ML 8 / 11 Φ NO2 B max : bronterm NO 2 (kg/s); : brandsnelheid (kg/s); %N : aandeel stikstof moleculen in opgeslagen producten; M NO2 : molmassa NO 2 (= 46 g/mol); : gemiddelde molmassa opgeslagen product. M w De resulterende brontermen voor de onderscheiden brandscenario s zijn weergegeven in de volgende tabel. In 2001 is er geen rekening gehouden met de aanwezigheid van ADR klasse 3 vloeistoffen voor de bepaling van de brandsnelheid. Om een vergelijking te kunnen maken tussen de resultaten van 2001 en nu zijn er voor M2 twee berekeningen uitgevoerd: één waarbij rekening gehouden wordt met de aanwezigheid van brandbare vloeistoffen in de opslag (conform de huidige methodiek) en een berekening waarbij er geen rekening gehouden is met de aanwezigheid van brandbare vloeistoffen (conform de berekening van 2001). Tabel 3-2 Overzicht van de brandscenario s, brontermen van toxische verbrandingsproducten. Ruimte Ruimte Oppervlak (m 2 ) Brand Oppervlak (m 2 ) Aandeel ADR klasse 3 stoffen (-) Brandsnelheid B (kg/s/m 2 ) Brandsnelheid B max (kg/s) Bronterm NO 2 (kg/s) A ,025 1,75 0,04 M ,025 3,38 0,04 M ,4 0, ,08 Opmerking: in A0 is slechts 2 ton opgeslagen. Dit houdt een brandduur in van 1143 s. Dit is minder dan de 1800 seconden die aangehouden moet worden. Safeti-NL geeft dan een foutmelding. Daarom is er gerekend met 3.5 ton, hetgeen een conservatieve benadering is. 3.4 Resultaten De afstand tot de concentratie waarbij 1% letaliteit optreedt bij 30 minuten blootstelling is in de volgende tabel weergegeven. Tabel 3-3 Overzicht van de brandscenario s, brontermen van toxische verbrandingsproducten en resultaten. Ruimte Brand Oppervlak (m 2 ) Aandeel ADR klasse 3 stoffen (-) Brandsnelheid B max (kg/s) Bronterm NO 2 (kg/s) Afstand tot 1% letaliteit (m) A ,75 0,04 - M ,38 0,04 - M , ,08 - Voor de drie beschouwde situaties wordt er geen 1% letaliteitsafstand verkregen. Hetgeen betekent dat er voor een brand in de opslagruimtes A0 en M2 geen invloedsgebied buiten de inrichting is.

9 TNO-rapport TNO-034-UT _RPT-ML 9 / 11 4 Conclusies externe veiligheid Nieuw Hofvliet Invloedsgebied ongevallen gevaarlijke stoffen Schaepman lakfabrieken Uit de in 2001 verrichte risicoanalyse [1] is gebleken dat er 3 scenario s waren met een invloedsgebied (afstand tot waarop 1% letalteit ten gevolge van ongevallen in de inrichting kan optreden): 1. Brand A0 invloedsgebied tot 180 m; 2. Brand M2 invloedsgebied tot 120 m; 3. Plasbrand tankauto invloedsgebied tot 67 m. Begin 2009 is de nieuwe Handleiding risicoberekeningen BEVI [3] gepubliceerd. Deze vervangt de risicoberekeningsmethodiek CPR 15 inrichtingen welke voor het onderzoek in 2001 is gebruikt. De belangrijkste wijzigingen zijn: a. De brandduur is nu 30 minuten, was 20 minuten in het rapport van 2001; b. De omzetting bij brand van stikstof in het risicobepalende stikstofdioxide is nu 10%, in het Schaepman rapport van 2001 was dat nog 35%; c. Externe veiligheidsrisico's moeten met het Safeti-NL pakket of een gelijkwaardig pakket berekend worden. Op basis van bovenstaande punten a, b, c in de gewijzigde rekenmethodiek is in hoofdstuk 3 van dit rapport bepaald dat het invloedsgebied van de scenario s 1 en 2 thans binnen de inrichting blijft. De planontwikkeling Nieuw, op 95 m afstand van Schaepman, bevindt zich dus buiten het invloedsgebied van alle scenario s die bij Schaepman kunnen optreden. Nieuw Hofvliet en plaatsgebonden risico Uit in 2001 verrichte risicoanalyse is gebleken dat de 10-6 /jaar plaatsgebonden risicocontour zich maximaal 75 m buiten de inrichting [1] bevindt. Doordat de scenario s brand in de opslagruimten A0 en M2 geen invloedsgebied buiten de inrichting meer hebben zal de afstand tot de 10-6 per jaar plaatsgebonden risicocontour sterk afnemen. Het ontwikkelingsplan Nieuw Hofvliet bevindt zich op 95 m van de inrichting en bevindt zich dus buiten de 10-6 per jaar plaatsgebonden risicocontour. Invloed Nieuw Hofvliet op groepsrisico Doordat de planontwikkeling Nieuw Hofvliet zich buiten het invloedsgebied van alle mogelijke ongevalsscenario s bij Schaepman lakfabrieken bevindt, heeft de planontwikkeling Nieuw Hofvliet geen invloed op het groepsrisico van Schaepman lakfabrieken. Verder wordt opgemerkt dat doordat de scenario s brand in A0 en brand in M2 geen invloedsgebied meer buiten de inrichting hebben het groepsrisico van Schaepman lakfabrieken sterk is afgenomen. Eindconclusie Bij de ontwikkeling van het plan Nieuw Hofvliet op 95 meter van Schaepman lakfabrieken zijn er geen beperkingen op het gebied van de externe veiligheid ten gevolgen van mogelijke ongevallen bij Schaepman lakfabrieken.

10 TNO-rapport TNO-034-UT _RPT-ML 10 / 11 5 Referenties [1] Herziene kwantitatieve risicoanalyse van de activiteiten bij Schaepman s lakfabrieken te Zwolle en de invloed van een aantal risicoreducerende maatregelen, TNO rapport 2001/433, Apeldoorn september [2] Besluit Externe Veiligheid Inrichtingen, Den Haag 27 mei 2004, laatste wijziging 13 februari [3] Handleiding Risicoberekeningen BEVI, versie 3.2, RIVM Centrum voor Externe Veiligheid, Bilthoven juli 2009.

11