Niet apart, maar samen!

Transcriptie

1 Echtscheidingsprotocol Koningin Julianaschool Heerjansdam Niet apart, maar samen! Auteur: Leonie van Bruinisse In opdracht van: Hogeschool Leiden & Koningin Julianaschool In samenwerking met: KIES- professionals

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Belangrijke begrippen 4 Ouders 4 Ouderlijk gezag 4 Informatieplicht 5 Aansprakelijkheid 6 Zorgtrajecten KJS 7 Methodieken 9 Ten opzichte van leerlingen 9 Ten opzichte van gescheiden ouders 11 Vragenlijst voor niet-samenwonende ouders 15 Literatuurlijst 17 Geraadpleegde boeken 17 Geraadpleegde internetpublicaties 17 2

3 Inleiding I n Nederland vinden per jaar ruim echtscheidingen plaats. Jaarlijks krijgen ongeveer kinderen te maken met de echtscheiding van hun ouders. Van alle kinderen op de basisschool maakt circa 15% van de kinderen een echtscheiding mee. 1 De basisschool speelt dan ook een belangrijke rol bij het begeleiden van kinderen tijdens een echtscheidingsproces. Om de begeleiding van kinderen in echtscheidingssituaties te optimaliseren is een duidelijk, eenduidig beleid ten opzichte van echtscheidingen essentieel. In dit beleid is de visie van de Koningin Julianaschool tegenover echtscheidingen opgenomen. Ook is er ruimte voor afspraken met gescheiden ouders en zijn de kaders van de beroepsrollen binnen de Koningin Julianaschool en daaruit voortvloeiende verantwoordelijkheden uiteen gezet. Ook bevat dit beleid een duidelijk overzicht van het eventuele aanvullende hulpverleningstraject. Dit echtscheidingsprotocol heeft als doel de samenwerking met gescheiden ouders en de begeleiding van hun kinderen vanuit de Koningin Julianaschool te optimaliseren en hierdoor de ontwikkeling van het kind te blijven stimuleren. Om deze reden is er voor het opstellen van dit echtscheidingsprotocol samengewerkt met KIES-professionals. KIES is een methode die is gericht op het begeleiden van gescheiden ouders en hun kinderen. De interventies die KIES gebruikt zijn gericht op het bevorderen van de competenties en het zelfvertrouwen van kinderen en ouders in de situatie waarin ze als gevolg van de echtscheiding terecht zijn gekomen. 2 In samenspraak met deze professionals, die dagelijks te maken krijgen met de gevolgen van echtscheidingen, zijn de methoden in dit echtscheidingsprotocol opgesteld. Hierin is het motto van de Koningin Julianaschool de rode draad geweest: Niet apart, maar samen! N.B.: Dit protocol spreekt van gescheiden ouders, maar geldt ook ten aanzien van niet- samenwonende ouders die nooit getrouwd geweest zijn of waarvan een geregistreerd partnerschap is beëindigd. 1 Hoe gaan we uit elkaar?, Justitia 3 maart 2015, (zoek op echtscheidingen) 2 Doelstelling, Kies voor het kind 3 maart 2015, (zoek op doelstelling) 3

4 Belangrijke begrippen Ouders 3 De moeder van het kind is de vrouw; Uit wie het kind is geboren; Die het kind heeft geadopteerd. De vader van het kind is de man; Die met de moeder was getrouwd ten tijde van de geboorte; Die het kind heeft erkend of geadopteerd; Wiens vaderschap door de rechter is vastgesteld. Ouderlijk gezag 4 In Nederland staan alle kinderen jonger dan 18 jaar onder gezag. Ouders hebben veelal gezamenlijk gezag, dit noemen we ouderlijk gezag. Ouderlijk gezag vangt aan bij de geboorte van het kind en eindigt wanneer het kind meerderjarig wordt. De wet stelt dat ouders in geval van echtscheiding beide het gezamenlijk gezag behouden, tenzij een rechter anders bepaalt. De omvang van het ouderlijk gezag brengt voor ouders de volgende rechten en plichten met zich mee: De plicht en het recht van de ouder zijn minderjarig kind te verzorgen en op te voeden; Onder verzorging en opvoeding worden mede verstaan de zorg en de verantwoordelijkheid voor het geestelijk en lichamelijk welzijn en de veiligheid van het kind alsmede het bevorderen van de ontwikkeling van het kind; Het ouderlijk gezag omvat mede de verplichting van de ouder om de ontwikkeling van de banden van het kind met de andere ouder te bevorderen; Een kind over wie de ouders gezamenlijk het gezag uitoefenen, behoudt na ontbinding van het huwelijk recht op een gelijkwaardige verzorging en opvoeding door beide ouders; Ouders kunnen in een ouderschapsplan rekening houden met praktische belemmeringen die ontstaan in verband met de ontbinding van het huwelijk, echter uitsluitend voor zover en zolang de desbetreffende belemmeringen bestaan. 3 Art. 1:98 en art. 1:99 Burgerlijk Wetboek 4 Art. 1:245 Burgerlijk Wetboek 4

5 N.B. kan het voorkomen dat het wettelijk vaderschap van een vader niet is vastgesteld, doordat de vader het kind bijvoorbeeld nooit heeft erkend. De vader van het kind is dan de biologische vader. Uit het biologische vaderschap volgen, zonder tussenkomst van de rechter, geen wettelijke rechten en plichten. 5 Informatieplicht 6 Na een echtscheiding kan er onder ouders onduidelijkheid ontstaan over de wijze waarop zij door de basisschool worden geïnformeerd. De Koningin Julianaschool houdt zich hierbij te allen tijde aan de wettelijke informatieplicht. De wettelijke informatieplicht houdt in dat beide, met gezag belaste ouders, op de hoogte worden gesteld over de ontwikkeling en schoolloopbaan van hun kind. Om aan deze verplichting te kunnen voldoen dient de Koningin Julianaschool na een echtscheiding door beide ouders op de hoogte te worden gesteld over bij wie het ouderlijk gezag berust. Om misverstanden te voorkomen is het eveneens van belang dat de Koningin Julianaschool op de hoogte is van hoe ouders hun ouderschap na de echtscheiding hebben vastgelegd. Bij aanvang van ieder schooljaar zal er dan ook een vragenlijst 7 aan niet-samenwonende ouders worden toegestuurd. Het doel van deze vragenlijst is het verkrijgen van praktische informatie omtrent het gezag, de omgang en de woonadressen van het kind opdat misverstanden kunnen worden voorkomen. Na een echtscheiding kan het voorkomen dat een ouder zich verzet tegen informatieverstrekking aan de andere ouder. Dit verzet mag echter nooit een reden zijn voor weigering van informatie aan de andere met gezag belaste ouder. De Koningin Julianaschool zal dan ook te allen tijde voldoen aan de informatieplicht die zij heeft ten opzichte van beide met gezag belaste ouders. Wanneer een ouder geen gezag heeft, vindt vanuit de Koningin Julianaschool slechts verstrekking van schoolinformatie plaats indien de desbetreffende ouder daartoe verzoekt. De niet met gezag belaste ouder dient op verzoek te worden geïnformeerd over de hoofdlijnen van de ontwikkeling en de schoolloopbaan van het kind. Van deze informatieverstrekking kan slechts worden afgeweken als de basisschool van mening is dat het informeren van de niet met gezag belaste ouder niet mogelijk is in verband met zwaarwegende belangen van het kind. De Koningin Julianaschool heeft het belang van het kind altijd voor ogen. Informatie over het kind zal dan ook niet aan anderen dan aan de ouders worden verstrekt, met 5 Scheiden, Rijksoverheid 21 april 2015, (zoek op scheiden) 6 Art. 1:377c Burgerlijk Wetboek 7 Zie p. 15 5

6 uitzondering van Stichting Veilig Thuis, voorheen het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling, of een schoolarts. 8 Rapportgesprekken Samenwerking met ouders is voor de Koningin Julianaschool ook na een echtscheiding prioriteit. Uitgangspunt van de informatieverstrekking is het in stand houden van de open communicatie met beide ouders. De Koningin Julianaschool heeft dan ook de voorkeur tot het voeren van gezamenlijke gesprekken over het kind, waar beide ouders aanwezig zijn. Het voeren van gezamenlijke gesprekken creëert transparantie doordat alle partijen beschikking tot dezelfde informatie krijgen. Gescheiden ouders zullen dan ook altijd gezamenlijk voor hetzelfde gesprek worden uitgenodigd. Indien ouders aangeven gewichtige redenen te hebben om geen gezamenlijk gesprek aan te gaan, wordt de weigerende ouder in de gelegenheid gesteld om door de directie van de Koningin Julianaschool van de desbetreffende informatie te worden voorzien. De Koningin Julianaschool is wettelijk gezien niet bevoegd informatie over het kind aan anderen dan ouders te verstrekken. Om deze reden zal de Koningin Julianaschool dan ook geen gesprekken met niet-ouders, hierbij valt te denken aan bijvoorbeeld nieuwe partners, aangaan. Indien een ouder het verzoek heeft dat er, naast de desbetreffende ouder, een nieuwe partner bij het gesprek aanwezig is, zal de Koningin Julianaschool hier dan ook te allen tijde toestemming aan de andere gezaghebbende ouder voor te vragen. Aansprakelijkheid De Koningin Julianaschool heeft ten aanzien van haar leerlingen een toezichthoudersaansprakelijkheid. 9 De toezichthouder, oftewel de leerkracht, heeft in verband met de bijzondere verhouding tussen leerkracht en leerling een verhoogde zorgplicht. Hieruit volgend zullen leerkrachten van de Koningin Julianaschool het welzijn van het kind bewaken en de ontwikkeling van het kind bevorderen. Wanneer het gedrag van een kind in een echtscheidingssituatie lijkt te veranderen zal de leerkracht hier dan ook altijd over in gesprek gaan met de ouders. Hierbij neemt de leerkracht een onpartijdige, neutrale houding aan. De leerkracht is er om het belang van het kind te behartigen en zal te allen tijde proberen deze neutraliteit in stand te houden door buiten het conflict van gescheiden ouders te blijven. 8 Art. 11 Wet op Primair Onderwijs 9 Van der Laan & Leopold 2013, p. 6 6

7 Zorgtraject echtscheidingen W anneer er vanuit de Koningin Julianaschool het idee is dat een kind aanvullende hulpverlening nodig heeft, bijvoorbeeld bij het verwerken van de echtscheiding, zal de leerkracht hierover altijd met ouders in gesprek gaan. Tijdens dit gesprek zal de leerkracht benoemen op basis waarvan dit idee is ontstaan en zullen ouders de gelegenheid krijgen om mogelijke oorzaken hiervan te bespreken. Ook zal er samen met ouders worden gekeken naar mogelijke oplossingen. Ten aanzien van eventuele zorgtrajecten zullen leerkrachten alles doen wat in hun macht ligt om in samenwerking met ouders naar oplossingen te zoeken en hiervoor toestemming van beide ouders te verkrijgen. Niet alle gescheiden ouders zullen, om wat voor reden dan ook, overeenstemming bereiken over een eventueel zorgtraject. Indien (een van de) ouders geen toestemming geven zal er, indien noodzakelijk, een andere route worden doorlopen dan wanneer er toestemming van beide ouders is. Ongeacht of er toestemming van ouders is, het voornemen om een eventueel zorgtraject met hulpverlenende instanties te bespreken zal altijd aan ouders kenbaar worden gemaakt. In figuur 1 zijn dan ook twee zorgroutes uiteengezet: de zorgroute indien er toestemming van ouders is en de zorgroute indien ouders deze toestemming niet verlenen. Figuur 1 Het bespreken van eventuele zorgtrajecten met ouders Toestemming Geen toestemming SMW Particulier OT VT Anoniem bespreken OT Nee Advies OT opvolgen Ja CJG CJG 7

8 Betrokken partijen Zoals eerder gesteld zal er altijd een gesprek met ouders aan worden gegaan over de eventuele hulpverleningstrajecten. Mogelijkheden hierbij zijn het inzetten van: OT: Het Ondersteuningsteam is een team dat bestaat uit medewerkers van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), een schoolarts, een orthopedagoog, de intern begeleider en de leerkracht van het desbetreffende kind. Daarnaast kunnen deskundige, zoals bijvoorbeeld een ambulant begeleider, worden geraadpleegd. Ouders worden uitgenodigd om aanwezig te zijn wanneer hun kind in het OT wordt besproken. Indien ouders geen toestemming geven kan het kind anoniem in het OT worden besproken. Het OT heeft als doel het geven van handelingsadviezen ten aanzien van het kind en het doen van voorstellen tot nader onderzoek of tot doorverwijzen naar instanties met specifieke deskundigheid passend bij de behoeften van het kind. SMW: De Koningin Julianaschool heeft mogelijkheid tot het inschakelen van een school maatschappelijk werkster die gespecialiseerd is in het begeleiden van kinderen in echtscheidingssituaties. Op dit moment kan de Koningin Julianaschool hier een doorverwijzing naar doen, waarna het kind kan worden aangemeld voor een KIES-groep waarin deze school maatschappelijk werkster kinderen in echtscheidingssituaties zorg op maat biedt. De school maatschappelijk werkster kan tevens hulp op school aan bieden, in de vorm van gesprekken met zowel het kind als met gescheiden ouders. Particulier: Ook heeft de Koningin Julianaschool mogelijkheid tot het doorverwijzen naar particuliere hulpverleners die zijn gespecialiseerd in het begeleiden van zowel kinderen in echtscheidingssituaties als gescheiden ouders. Wanneer ouders een voorkeur hebben voor particuliere hulpverlening kunnen zij dit te allen tijde bij de leerkracht aangeven. Aan het doorverwijzen naar particuliere hulpverlening zijn veelal wel kosten verbonden die niet zijn verbonden aan hulpverlening van bijvoorbeeld SMW. Ook dit kan met de leerkracht worden besproken. CJG: De Koningin Julianaschool heeft tot slot de mogelijkheid tot het inschakelen van hulp vanuit het Centrum voor Jeugd en Gezin. Het CJG heeft hulpverleners tot haar beschikking die ouders kunnen begeleiden bij alle vragen die te maken hebben met de opvoeding, het opgroeien en de gezondheid van hun kind. VT: Wanneer ouders geen toestemming geven maar aanvullende hulpverlening voor het kind wel noodzakelijk is kan de Koningin Julianaschool, na dit in het OT besproken te hebben, een melding doen bij Stichting Veilig Thuis (voorheen Advies- en Meldpunt 8

9 Kindermishandeling). Wanneer er sprake is van ernstige verwaarlozing of kindermishandeling kan hier direct een melding van worden gedaan. Stichting Veilig Thuis zal na deze melding een onderzoek naar de situatie van het kind instellen. Hierbij zullen zowel de ouders, het kind als de leerkracht worden geraadpleegd. Doel van dit onderzoek is het in kaart brengen van veranderingsmogelijkheden voor gescheiden ouders en hen daartoe te motiveren. Hoe helpt de Koningin Julianaschool nog meer? H et belang van het kind staat binnen de Koningin Julianaschool altijd voorop. Dit betekent dan ook dat leerkrachten kinderen in echtscheidingssituaties waar mogelijk zullen ondersteunen. Omdat de behoeften van kinderen in echtscheidingssituaties kunnen afwijken van kinderen die geen echtscheiding meemaken, zijn leerkrachten van de Koningin Julianaschool geschoold in de effecten van een echtscheiding op het kind. Hierdoor kunnen zij het gedrag van een kind in een echtscheidingsproces beter plaatsen en hier adequaat op reageren. Dit doen zij door het hanteren van de volgende methodieken: Figuur 2 Methodiek Actief luisteren De leerkracht is na een echtscheiding veelal de enige neutrale, veilige persoon in de omgeving van het kind. Dat de leerkracht een luisterend oor voor het kind kan zijn is voor het kind dan ook veel waard. De leerkracht kan hierdoor de eigenwaarde van het kind in stand houden en het kind de aandacht schenken waar het kind behoefte aan heeft, wanneer dit ouders tijdelijk niet lukt. Vragen naar de mening van het kind In echtscheidingssituaties wordt er veelal vanaf twee kanten op het kind ingepraat. Een kind kan dan ook de neiging hebben om met name de uitspraken en gevoelens van zijn of haar ouders te kopiëren. Een leerkracht kan het kind stimuleren na te denken over zijn of haar eigen gevoelens over de echtscheiding. Hierdoor kan het 9

10 kind een eigen mening met betrekking tot zaken rondom de echtscheiding vormen, wat het verwerkingsproces hiervan zal bevorderen. Vertrouwenspersoon zijn De grenzen van de rol als leerkracht afbakenen Alternatieven bespreken Doordat de leerkracht na echtscheiding veelal de enige neutrale, veilige persoon in de omgeving van het kind is zal het kind de leerkracht sneller in vertrouwen nemen. Het is noodzakelijk om richting het kind de grenzen van de leerkracht duidelijk af te bakenen. Hierbij is het van belang dat het kind het vertrouwen in de leerkracht blijft behouden, de leerkracht kan dit stimuleren door een luisterend oor te blijven. Het dient voor het kind duidelijk te zijn bij wie het kind eventueel terecht kan met problematiek die buiten het kader en de mogelijkheden van de leerkracht ligt. Het bespreken van alternatieven hangt samen met het afbakenen van de rol als leerkracht. De leerkracht zal altijd het eerste aanspreekpunt van een kind blijven, maar het is van belang dat het kind ook weet bij wie hij of zij terecht kan wanneer de leerkracht niet voldoende hulp kan bieden. Doordat de leerkracht deze alternatieven, zoals bijvoorbeeld de intern begeleider of school maatschappelijk werker, met het kind bespreekt wordt direct een vorm van vertrouwen in deze alternatieven gecreëerd. Naast het begeleiden van het kind tijdens een echtscheidingsproces blijft het in stand houden van de vertrouwensband met beide, gescheiden ouders voor leerkrachten van de Koningin Julianaschool tevens prioriteit. Hierbij is het met name van belang om knelpunten die zich in de communicatie kunnen voordoen te beperken. Deze knelpunten kunnen worden beperkt door het vastleggen van duidelijke afspraken. De vragenlijst die jaarlijks aan niet-samenwonende ouders wordt toegestuurd kan hierin uitkomst bieden. 10

11 Daarnaast zijn leerkrachten van de Koningin Julianaschool geschoold in het herkennen van de fases van het proces dat ouders en kinderen na een echtscheiding doormaken. Doordat het inzicht van de leerkrachten van de Koningin Julianaschool in dit proces, ook wel een rouwproces genoemd, is vergroot kunnen zij adequater op gescheiden ouders en hun kinderen reageren. Op de volgende pagina is dan ook aandacht voor de inhoud van het rouwproces dat ouders en hun kinderen na een echtscheiding doorlopen. Hierbij dient in acht te worden genomen dat zowel ouders als kinderen dit proces los van elkaar, niet gelijktijdig kunnen doorlopen. Figuur 3 10 De rouwcurve van psychiater Elisabeth Kübler-Ross: 1. Ontkenning In de eerste fase van het rouwproces proberen gescheiden ouders zichzelf te beschermen door de echtscheiding en voorafgaande gebeurtenissen te ontkennen. Kinderen doen dit ook, door te ontkennen dat hun ouders uit elkaar gaan. Door dit te ontkennen hoeven zij niet tegelijktijdig met alle emotionele gevolgen hiervan om te gaan, maar worden de gebeurtenissen als het ware gedoseerd erkend en verwerkt. Afsluiting van deze fase kenmerkt zich veelal door het zoeken naar een schuldige. Voor gescheiden ouders is dit veelal de andere ouder, kinderen zoeken de schuld veelal bij zichzelf. 10 De rouwcurve bij een scheiding, Nieuwe stap 2 mei 2015, (zoek op rouwcurve) 11

12 2. Boosheid In de tweede fase van het rouwproces staat boosheid jegens de echtscheiding centraal. In deze fase laten gescheiden ouders hun verdriet omtrent de echtscheiding niet toe, maar zijn zij zeer gefocust op hun boosheid jegens de schuldige, wat veelal de andere ouder is. Kinderen uiten deze boosheid veelal jegens zichzelf en beide ouders. Deze boosheid kan zich tevens op andere vertrouwde personen, zoals de leerkracht, richten. Het aanwijzen van een schuldige is een psychologisch verdedigingsmiddel met als doel het ontwijken van verdriet en het gevoel van verlies. 3. Onderhandelen en vechten De derde fase begint wanneer gescheiden ouders merken dat boosheid hen niet verder helpt. Deze fase wordt veelal gekenmerkt door het recht in eigen hand nemen. Dit is de fase waarin gescheiden ouders zich veelal wenden tot buitenstaanders met als doel het kweken van begrip. In deze fase lijken ouders zichzelf veelal doelen te stellen alles eraan te doen om de schuldige hen niet klein te laten krijgen. Kinderen lijken in deze fase veelal te beseffen dat hun ouders echt uit elkaar zijn, zij zullen in deze fase zelf actie ondernemen om te proberen hun ouders weer bij elkaar te krijgen. 4. Depressie In de vierde fase is het verdriet om de echtscheiding niet langer te ontkennen. In deze fase erkennen gescheiden ouders veelal dat hun boosheid en tegenaanvallen niet werken, waarna depressieve gevoelens kunnen optreden. In deze fase staan dan ook schuldgevoelens en gevoelens van falen centraal, zowel richting zichzelf als richting hun kinderen. Kinderen ervaren in deze fase met name verdriet om het verlies van de vertrouwde situatie. Ook kunnen kinderen een van hun ouders deels verliezen, doordat zij hen door de echtscheiding minder vaak zullen zien. Kinderen hebben in deze fase veel moeite met het accepteren van de nieuwe situatie, wat voor het kind veel onrust met zich mee kan brengen. 5. Aanvaarding Na verloop van tijd wordt in de laatste fase het verdriet om de echtscheiding geaccepteerd. In deze laatste fase van het rouwproces hebben gescheiden ouders hun verlies geaccepteerd en zijn zij in staat om contacten met anderen te leggen, waar in sommige gevallen een nieuwe partner uit voort kan komen. Tevens lijken gescheiden ouders pas na deze laatste fase en volledige acceptatie van het verlies begrip te krijgen voor de gevoelens van de ex-partner. Kinderen lijken in deze fase gewend aan de nieuwe situatie, waardoor de rust voor hen langzaam terug keert. 12

13 De verschillende fases van de rouwcurve van psychiater Elisabeth Kübler-Ross gaan allen gepaard met verschillende emoties en gedragingen. Om de samenwerking met gescheiden ouders te optimaliseren dienen niet alleen de leerkrachten inzicht te hebben in de emotionele problematiek die met echtscheidingen gepaard gaat. Het is tevens van belang dat gescheiden ouders inzicht hebben in de taken en verantwoordelijkheden van de leerkracht, opdat hierover geen misverstanden ontstaan. De taken en verantwoordelijkheden van leerkrachten zijn wettelijk vastgelegd in de Wet op de beroepen in het onderwijs (Wet BIO) en zien er als volgt uit: Figuur 4 11 Competenties Interpersoonlijk Pedagogisch Vakinhoudelijk Organisatorisch Ten opzichte van leerlingen Een leerkracht bevordert een goede onderlinge samenwerking en goede sfeer in de klas Een leerkracht bevordert de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen Een leerkracht dient leerlingen de kennis bij te brengen die zij nodig hebben om in de samenleving te kunnen functioneren Een leerkracht bevordert een overzichtelijke, ordelijke, taakgerichte sfeer in de klas Ten opzichte van de omgeving Een leerkracht zorgt dat zijn of haar professionele handelen en dat van anderen (ouders, instanties) op elkaar is afgestemd Een leerkracht zorgt dat zijn of haar professionele handelen en dat van anderen (ouders, instanties) op elkaar is afgestemd Een leerkracht zorgt dat zijn of haar professionele handelen en dat van anderen (ouders, instanties) op elkaar is afgestemd Een leerkracht zorgt dat zijn of haar professionele handelen en dat van anderen (ouders, instanties) op elkaar is afgestemd 11 Bekwaamheidseisen, Onderwijs coöperatie 4 mei 2015, (zoek op bekwaamheidseisen) 13

14 Zoals in de tabel te zien is, heeft een leerkracht voornamelijk taken en verantwoordelijkheden ten opzichte van de leerlingen. Zorg dragen voor de ontwikkeling van leerlingen is dus de primaire taak van een leerkrachten van de Koningin Julianaschool. Ten opzichte van de omgeving, ouders en andere hulpverlenende instanties, dient een leerkracht goede samenwerking te bevorderen. In de Wet BIO is niet opgenomen dat leerkrachten een ondersteunende rol ten opzichte van ouders hebben. Het is echter wel zaak dat de leerkracht zorg draagt voor transparantie in de samenwerking met ouders. Om deze transparantie te genereren is eerder in dit echtscheidingsprotocol aandacht geweest voor de mogelijke zorgtrajecten. Transparantie in de samenwerking kan tevens worden gegenereerd door het vastleggen van duidelijke afspraken opdat er geen misverstanden tussen de leerkracht en gescheiden ouders ontstaan. Om deze redenen wordt jaarlijks een vragenlijst, die te vinden is op de volgende pagina, aan niet-samenwonende ouders toegestuurd. Het welbevinden en bevorderen van de ontwikkeling van het kind, ook tijdens of na een echtscheidingsproces, zal altijd de prioriteit van de Koningin Julianaschool zijn. Dit kunnen wij echter niet alleen. Om de ontwikkeling van het kind optimaal te kunnen bevorderen blijft samenwerking met ouders en hulpverleners voor ons dan ook prioriteit: niet apart, maar samen! 14

15 Vragenlijst voor niet-samenwonende ouders Naam ouder: Naam kind: Hoe is het ouderlijk gezag na de echtscheiding geregeld? Beide ouders hebben het gezag; Moeder heeft gezag, vader heeft geen gezag; Vader heeft gezag, moeder heeft geen gezag; Anders, namelijk: Bij wie is de hoofdelijke verblijfplaats van het kind? Bij moeder Bij vader Op welk adres staat het kind ingeschreven in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA)? Hoe is de omgangsregeling met betrekking tot het kind vastgelegd; wanneer is het kind waar?

16 Indien er meerdere kinderen van u op de Koningin Julianaschool schoolgaand zijn, is deze omgangsregeling voor alle kinderen hetzelfde? Ja Nee, namelijk: Zijn er, buiten de ouders, anderen betrokken bij het uit school halen van het kind? Ja, namelijk: Nee Wie is er, in geval van nood, na u de eerste contactpersoon van het kind? Na moeder: Na vader: 16

17 Literatuurlijst Geraadpleegde boeken: van Duijvendijk-Brand & Wortmann 2015 J. van Duijvendijk-Brand & S.F.M. Wortmann, Personen- en familierecht, Deventer: Kluwer 2015 Kormos & Spruijt 2014 H. Kormos & E. Spruijt, Handboek scheiden en de kinderen, Houten: Bohn Stafleu van Loghum 2014 Van der Laan & Leopold 2013 K. van der Laan & F. Leopold, Toezichthoudersaansprakelijkheid van scholen, School en wet 2013 Singendonk 2007 K. Singendonk, Kind en echtscheiding, Amsterdam: Pearson 2012 Geraadpleegde internetpublicaties: Justitia Justitia, Hoe gaan we uit elkaar? 3 maart 2015, (zoek op echtscheidingen) Kies voor het kind KIES, Doelstelling 3 maart 2015, (zoek op doelstelling) Nieuwe Stap Nieuwe stap, De rouwcurve bij een scheiding 2 mei 2015, (zoek op rouwcurve) Onderwijs coöperatie Onderwijs coöperatie, Bekwaamheidseisen 4 mei 2015, (zoek op bekwaamheidseisen) Rijksoverheid Rijksoverheid, Scheiden 21 april 2015, (zoek op scheiden) 17