Martinus Engelbertus Hendrikus Oostdam

Transcriptie

1 1

2 2

3 INHOUDSOPGAVE Pagina Onderwerp 4 Martin Oostdam 5 Vieringen Misintenties 6 Avondwake Martin Oostdam 7 Overweging bij de uitvaart van Martin Oostdam 9 In memoriam 10 Allerzielen in t Licht 11 Themamiddag KBO 11 r Ronde Sant, viering 11 Symposium Interkerkelijk Diakonaal beraad 12 Alles heeft zijn tijd 13 In Memoriam, Martin Oostdam 14 Volwassenencatechese 15 Sneller op de hoogte 16 Nieuwe doopprocedure 17 Aanmelden Vormsel 18 OikoCredit 19 Missio: Wereldmissiemaand 20 Stichting Present 21 Wie, wat, waar en hoe 3

4 Op woensdag 6 augustus 2014 is na een kort ziekbed op 70-jarige leeftijd overleden de zeereerwaarde heer Martinus Engelbertus Hendrikus Oostdam Martin was van 1985 tot 2011 pastoor van de St. Joris-parochie. Onder zijn leiding is onze parochie uitgegroeid tot een geloofsgemeenschap waar niet alleen wordt gevierd, maar waar ook nadrukkelijk aandacht is voor de medemens in nood. Door zijn grote inzet, kennis en ervaring wist Martin vele vrijwilligers aan de parochie te binden. Martin was een gedreven man met gezag die zijn werk serieus nam. Ook buiten de parochie genoot Martin erkenning en waardering. Martin was met hart en ziel de oecumene toegedaan en ook de contacten met de moslim gemeenschap hadden zijn aandacht. Met het overlijden van Martin Oostdam verliest zowel de parochie als de Ridderkerkse gemeenschap een markante en betrokken persoonlijkheid. In deze dagen gaan onze gedachten en gebeden in het bijzonder uit naar Martins naaste familie en naar allen die zich met Martin verbonden voelen. Wij wensen hen veel sterkte en Gods kracht toe. Als parochie zullen wij Martin missen en met veel genegenheid aan hem terugdenken. Namens de pastores en alle vrijwilligers en parochianen van de St. Joris-parochie te Ridderkerk, Het Parochiebestuur 4

5 VIERINGEN Zaterdag Zondag om uur in de St. Theresia-kapel om uur in de St. Joriskerk Willem Froger Kapel u Willem Froger samenzang Kerk u Bea Poortvliet Kapel u Bea Poortvliet Joriskoor Kerk u Charles Eba a Kapel u Charles Eba a Ritm.koor Kerk u Bea Poorvliet Kapel u Bea Poorvliet Ad Hoc Koor Kerk u PAROCHIE-AGENDA K.B.O u pastoraatvergadering u MISINTENTIES 06/ Pastor Martin Oostdam Denise Steijger-Wildeboer-Schut Geertruida Wouters-Hillebrand Jacobus Willemse Overl. Ouders Willemse Overl. ouders Koevermans-Emig 13/ Pop Drenth An Verspeek-Erken Jacobus Willemse Overl. Ouders Willemse Overl. ouders Koevermans-Emig 20/ Pastor Martin Oostdam Jacobus Willemse Overl. Ouders Willemse Overl. ouders Koevermans-Emig 27/ Pastor Martin Oostdam Jacobus Willemse Overl. Ouders Willemse Overl. ouders Koevermans-Emig Pop Drenth John Klück Corrie Van Dijk-Meurs Christiaan Willemse Overl. ouders Folst Pastor Martin Oostdam Peter en Luiz Kleijn Christiaan Willemse Overl. ouders Folst Pop Drenth Christiaan Willemse Overl. ouders Folst Christiaan Willemse Overl. ouders Folst Paula Roos 5

6 AVONDWAKE MARTIN OOSTDAM 12 AUGUSTUS 2014 Afscheidswoord René Dentro. Martin... dit was de plek waar je je thuis voelde, tussen de parochianen van de St. Joris parochie. Je hebt hier in meer dan 25 jaar ontelbare vieringen gehouden. Soms droevig bij uitvaarten, feestelijk bij bruiloften, communie of het vormsel, maar ze hadden altijd iets gemeen, de onnavolgbare wijze waarop je met je preken de mensen kon bemoedigen, bezielen en inspireren. Er zat altijd iets in je preken, waardoor je als parochiaan direct werd aangesproken, je raakte ze, vaak met een humoristisch accent en gaf ze wat mee. Dit zodat ze de week weer met extra geestelijk energie konden starten. Geloven in de Rooms Katholieke traditie was natuurlijk de roeping van je leven als priester, maar je geloofde sterk in het verbinden van mensen ook al hadden deze een andere geloofstraditie. Via de Oecumenische vieringen in de verschillende kerken in Ridderkerk heb je je hiervoor met verve ingezet. Dit was een rol die je op het lijf was geschreven, waarbij je op een respectvolle wijze soms weleens grenzen opzocht. Jaren hebt je gewoond in de pastorie van de St. Joris kerk. Zo n kerk is soms een groot schip wat op koers moet blijven en liefst op de goede koers. Alle bemanningsleden, de vrijwilligers van de verschillende werkgroepen deden allemaal vol overgave hun eigen werkzaamheden, maar natuurlijk liepen die niet altijd in gelijke tred met elkaar. Zoals een goed kapitein voelde je feilloos aan wanneer bijsturing gewenst was. Je had de gave om daar waar nodig de individuele parochianen aan te spreken en bij te sturen zonder ze te kwetsen, je liet ze volledig in hun waarde. Het smeden van een goede band binnen de gemeenschap gebeurt natuurlijk niet alleen tijdens het vieren van de Eucharistie. Dit gebeurde ook tijdens de verschillende vergaderingen van de werkgroepen. Daarbuiten was je er altijd voorstander van om speciale momenten te markeren en te vieren. Veel feesten hebben we gehad, waaronder de diverse vrijwilligersavonden. In het recente verleden zijn je 25 jarig jubileum als pastoor, het 50 jarig jubileum van de St. Joris kerk en het afscheid van de zusters van Liefde memorabele momenten waarvan jij intens hebt genoten. Ook het ontwerp, de introductie en gebruik van de rood witte St. Joris vlag was zo n versterkend symbool die onze gemeenschap nog meer een eigen gezicht heeft gegeven. Martin.... na je pensionering heb je er begrijpelijkerwijs voor gekozen om niet meer mee te gaan in de federatieve structuur. Gevolg hiervan was dat je verhuisde van de pastorie naar je appartement. De St. Joris verloor hiermee zijn kapitein en werd daarmee een beetje stuurloos. Iedereen heeft inmiddels weer zijn plek en koers gevonden, soms met wat ondersteunend advies van jou vanaf de zijlijn. In die periode werd wel extra duidelijk wat het belang van jou bindende rol was binnen de parochie. Martin, je bent nu gestart met je eigen individuele reis. Gelukkig kunnen wij blijven putten uit de inspiratie die jij ons hebt meegegeven en zodoende zal je altijd in onze herinnering aanwezig blijven. Rust zacht 6

7 Overweging Martin de Geus bij uitvaart Martin Oostdam Lezingen: Genesis 1:1-5 en 24-31, Johannes 14:1-11 Vanmorgen staan we stil. Noodgedwongen. Want nog met de beste wil van de wereld kunnen we er niet omheen: het wegvallen van Martin is een voldongen feit. En daarom staan we hier stil, zo middenin de zomer. Bij de dood, zijn dood. Maar toch meer nog bij het leven. Zelfs ook vandaag; nee, juist ook vandaag. Tenslotte is de dood ook maar een tussenstation. Niet het begin en nog minder het einde. Nee, de dood is niets zonder het leven. Terwijl omgekeerd zonder de dood het leven nog eens alles wordt. Dat is het kardinale verschil: dat de dood een bijkomstigheid is, iets secundairs en het leven een geschapenheid, iets zuiver elementairs. Iets wat rechtstreeks voortkomt uit de wil, ja het hart van de Schepper. En dat zie je ook. Dat wil zeggen: als je het wilt zien. Want je kunt het natuurlijk ook anders kijken. Met dichte ogen en een gesloten hart. Maar kijk je met een open hart, dan zie je overal de lichtsporen: in de sterrenhemel, de natuur, in alles wat ademt, leeft en beweegt, in de mensen om je heen en via hen uiteindelijk ook in jezelf. En al die sporen verwijzen ten diepste naar God, de Vader van de hemellichten, zoals een apostel hem ergens noemt. De God van het allereerste begin, de grote Kunstenaar die het licht uitvond en daarmee ook de kleuren: het blauw van de zee en het groen van de bomen, dat hele spectrum verenigd in de regenboog, teken van hemelse trouw die alle duisternis zal overwinnen. Dat heeft Martin gezien in de diepste zin van het woord: dat licht niet alleen maar waargenomen, maar het bewust gezocht, ook in tijden van donkerte en somberte, om het een leven lang op zich te laten inwerken. En met dat al is hij gaandeweg niet zonder slag of stoot, en met al zijn eigenaardigheden, zijn tekorten en gebreken ook voor velen zelf een mens van licht geworden. Iemand die anderen wegwijs kon maken, zowel in de Schriften als tegelijk ook in de wereld, in de diepere lagen van ons mens-zijn, de wereld van onze symbolen, gevoelens en emoties. Want die twee gaan altijd samen: het licht en het leven, het woord en de werkelijkheid: ze spelen op elkaar in, botsen soms frontaal, maar zoeken elkaar ook altijd weer op. Niet als oppervlakkige kennissen die alleen elkaars gezelligheid zoeken. Maar zoals werkelijk goede vrienden dat doen: elkaar uitdagen en desnoods onomwonden de waarheid zeggen, maar dan altijd om elkaar op te bouwen, echt het beste in elkaar naar boven te halen, elkaar méér mens te maken, ook in het geloof. Want dat was zijn doel, zijn ambtelijke streven: elkaar aan te steken om zo te zeggen met het licht van het goede. Want dáár geloofde hij echt in. Moest je dat goede ook wel echt onderzoeken. Niet zomaar voetstoots aannemen wat anderen het goede noemen. Maar kritisch nagaan waarom ze dat het goede noemden. Er zijn immers zovéél stemmen in de wereld. En wat de één goed noemt, noemt een ander vaak even stellig kwaad. En wie heeft er dan gelijk? Hoe weeg je dat af? En waarméé weeg je dat af? Want je hebt ook zelf zo je belangen, je voorkeuren en vooroordelen. Dat moet je wel meewegen. En datzelfde geldt ook voor je Godsbeeld, je mens- en wereldbeeld, kortom je geloof. Ook dat moet je wegen kritisch naar anderen, maar niet minder ook met de nodige zelfkritiek. Zo stond Martin als katholiek in de traditie: met inhoud en humor, even lastig als loyaal. En daarom was voor hem ook Thomas (en niet Johannes) de ware gelovige. Thomas die altijd maar doorvroeg, zelfs Jezus het vuur aan de schenen legde; naar hem luisterde, maar hem ook antwoorden ontlokte op vragen waar hij zelf niet uitkwam. Je moet maar durven! Maar Thomas had er het lef voor, net als Filippus trouwens: ze vroegen Jezus het hemd van het lijf. En Martin deed niet voor hen onder. Zoals hij het in het ziekenhuis nog zei: Als er een God is, heb ik nog wel een paar vragen voor hem. En al kon zich indenken dat dat andersom vermoedelijk ook wel zo zou zijn, dat kon hem niet weerhouden. Want, zei hij, met de dood voor ogen (!), ik laat me niet ondersneeuwen! Dus God kan zijn borst nat maken: er wacht hem een lastpost eersteklas! En alle gekheid op een stokje klinkt dat misschien vermetel. Maar ik denk zomaar dat God daar echt plezier in heeft. In mensen die hem zo liefhebben dat ze hun angst voor hem compleet lijken te hebben afgelegd, en het aandurven om desnoods met hem in discussie te gaan, als de omstandigheden daarom vragen. Zo deed Abraham het immers ook: met God onderhandelen omtrent het lot van Sodom en Gomorra. En wat dacht u van Job in zijn gevecht met God om zijn zinloze, totaal onverdiende lijden? Of van Jezus zelf, die op het kruis de psalmist citeerde met zijn roep: Mijn God, waar ben je? Heb je me verlaten? 7

8 Allemaal voorbeelden van even loyale als vrijpostige kroongetuigen. En niet dat Martin zich met hen wilde meten. Daarvoor kende hij ook zijn eigen feilen en falen maar al te goed. Maar had hij nog wel een paar dingen uit te leggen aan God, God had dat zeker ook aan hem. Al was het enkel het verloop maar van dit laatste jaar vanaf januari. Het betreurde én vertoornende overlijden van zijn lieve vriendin Paula. Want waarom moest zij zo plotseling gaán? En waarom zo? Wilde ze dat werkelijk? Of overkwam het haar eerder? En waarom had hij het zelf niet eerder gezien? Bittere, dringende en wringende vragen. Waar hij zeer mee geworsteld heeft. Zij het nooit vertwijfeld, maar in al zijn verwarring nog wel altijd in en vanuit zijn geloof. Dat vond ik wel echt het knappe van hem: dat hij toch in evenwicht bleef, wat voor vreemde, ronduit onthutsende ervaringen hij hierin ook op moest doen. Dat kritische, eigenzinnige geloof van hem was verrekte sterk! En dat bleef het ook in zijn ziek-zijn, zelfs toen dat algauw terminaal bleek te zijn. Ook toen hield hij dat laconieke, dat fijn-katholieke ook dat protestanten vaak node missen. Ik bedoel een grondhouding van haast speelse overgave en van een soort gemoedelijk rusten in een onbevattelijk geheim waar we allemaal een deel van zijn, niet minder en niet meer. En daarna? Komt er dan nog iets? Mogen we werkelijk iets verwachten? We ll see, zeiden we tegen elkaar. Het moet tenslotte allemaal nog maar waar worden. Maar dat licht! Dat licht kan toch niet doven? Dat moet toch haast wel blijven branden, bij zo n God, de Vader van de hemellichten en in dat Huis van hem met die vele woningen. Daar kan het toch niet donker zijn? Dat is niks voor hem en evenmin voor ons. Niks voor Jezus ook. Want die twee zijn één. Ja, de één is zogezegd de ander, al blijven ze ook verschillend. Niet te bevatten. Het beste misschien nog te bezingen. De Vader en de Zoon, samen één Geest. Ze markeren het einde van ons denken, het begin van dat grote Geheim dat omgeven is door een onuitsprekelijk Licht waarin het Leven ooit Alles zal zijn. Dat is ons geloof, verankerd in Jezus verrijzenis op de Morgen van Pasen. En het is maar hoe je kijkt. Want je kunt het natuurlijk ook anders zien. Maar die verrijzenis is wel een belofte. Vanmorgen staan we stil. Noodgedwongen. Want Martin is er niet meer. Zijn aardse leven is voorbij. Maar Jezus is er ook nog! Sterker nog: hij is nog altijd bezig, in dat grote Huis bedoel ik, met al die kamers voor alle mogelijke mensen. Want iedereen is weer anders en mag ook anders zijn, dat is juist het mooie. En God wil al dat moois bewaren. En daarom maakt Jezus plaats voor ons, schept hij ruimte, een plek van louter licht waar we als mensen worden voltooid, voorgoed tot onze bestemming gebracht. Daar hopen we op, en daar mogen we ook op hopen. Dankzij Christus. Zingt dat gezang het niet dat we lazen in de Levensbron bij het bericht van Martins ziek-zijn ten dode: Gij zijt het licht van God gegeven, een zon die nog haar stralen spreidt, wanneer het nacht wordt in ons leven, wanneer het nacht wordt in de tijd. Ik heb het Martin vorige maandagmorgen, twee dagen voor zijn overlijden, nog voorgelezen in het ziekenhuis in Zwijndrecht (lied 653). En hij stelde voor er vandaag mijn preek mee te eindigen. Bij deze dus. Maar ik heb nóg een klein liedje, speciaal voor hem, en daarbij een kaars. En dat is dan het slot: jij was een mens van licht en licht dat komt van boven, het schijnt in elke nacht, geen duister kan het doven het licht van deze kaars is maar een heel klein teken van liefde die niet dooft, een band die nooit zal breken al zien we jou niet meer, een lichtmens zul je blijven; help ons van binnen uit het donker te verdrijven. Dominee Martin de Geus 8

9 IN MEMORIAM Maria Theresia Emmerich van Item 26 november juni 2014 Zaterdag 7 juni. Het was warm die zaterdag. Drukkend warm zelfs. Het had er alle schijn van dat het zou gaan onweren. Binnen in de kamer van onze moeder in de Bandahof in Capelle a/d IJssel was het zo niet nog warmer. Alle kinderen waren die dag al vroeg rondom het bed van onze moeder verzameld. Haar dochter die de nacht daarvoor bij haar gewaakt had, belde al vroeg op met het bericht dat het nu snel achteruit ging. Alhoewel de zwaarste ademtochten voorbij waren, merkten we wel dat het ademhalen steeds moeilijker werd en oppervlakkiger. Na een hele dag gewaakt te hebben, mochten we om kwart voor zeven s avonds samen met alle kinderen haar laatste ademtocht ervaren. Een verdrietig moment, maar ook een moment van aanvaarden dat het goed was. En dat hadden we ook nog daarvoor tegen haar gezegd: ga maar, het is goed zo. Haar leven was voltooid. Dat leven dat begon op 26 november Het jaar van de grote crisis. Dat zal ook gevoeld zijn in het gezin van Item met 6 kinderen. Toch beleefde zij een onbezorgde jeugd. Na de moeilijke oorlogsjaren ontmoette ze haar man. Zij trouwde in 1953 voor de wet en in 1954 voor de kerk (zo hoorde dat vroeger) met Piet Emmerich. Er kwamen drie kinderen. Een groot dieptepunt in haar leven was de ontdekking dat bij haar man leverkanker werd geconstateerd. Hieraan is hij uiteindelijk in januari 1970 overleden. Ondanks dit grote gemis heeft zij als jonge weduwe drie opgroeiende kinderen niets tekort laten komen en was zij een zorgzame en bezorgde moeder. Naast de zorg voor een opgroeiend gezin nam zij ook nog de zorg over van haar eigen bejaarde vader en moeder en van enkele bejaarde hulp behoevende tantes en nichten. Zorgzaam voor de mensen om zich heen, maar ook heel haar leven zorgzaam voor zichzelf. Totdat zich eind jaren negentig de eerste verschijnselen van dementie openbaarden. Langzaam aan draaiden de rollen om van zorg verlenen werd het zorg ontvangen. Hoewel tot het nog mogelijk was, thuis gebleven, werd een opname in een begeleid wonen project in 2001 onvermijdelijk. Langzaam kreeg de ziekte meer en meer grip op haar en werd het contact moeizamer. Haar spraak liet haar in de steek en na verloop van tijd ook het visuele contact. En zo namen we eigenlijk telkens al een beetje afscheid. We moeten het doen met de herinneringen aan goede dagen, want als er slechte dagen komen, is dat het kostbaarste bezit. Op 7 juni kwam het definitieve afscheid en op 17 juni hebben we haar samen met pastor Ton Halin begraven in Rotterdam Kralingen. 9

10 Nog even, wat is het? Allerzielen in t Licht is dit jaar op zaterdag, 1 november 2014 op begraafplaats Vredehof. Bezoekers krijgen mogelijkheden aangereikt waarin ze zelf hun dierbare overledenen kunnen gedenken, ieder op een eigen wijze en naar keuze. De rijke rituelen uit de katholieke traditie worden hiervoor opnieuw aangeboden, zo dat de bezoekers zelf kunnen kiezen wat ze doen en in welke volgorde. De begraafplaats wordt opengesteld en sfeervol ingericht. De sfeer wordt bepaald door vuur en sfeerlicht. Het rouw- en trouwkoor zal in de aula uur de mooiste troostliederen ten gehore brengen. Dan worden ook gedichten voorgedragen. En bij het noemen van de namen van de overleden zal een kaarsje worden opgestoken. Verder kunnen worden opgegeven om in een eindeloos durend gezongen gebed te worden genoemd. Tenslotte kan een kaars op het graf worden aangestoken. Voor wie? Iedereen is van harte welkom op deze bijzondere avond, ook als dierbaren elders zijn begraven. Iedereen die even stil wil staan bij een overleden dierbare, kan dat op zijn of haar eigen manier doen. Men hoeft niet gelovig te zijn. Alle gezindten zijn welkom. Vrijwilligers gevraagd We kunnen veel vrijwilligers gebruiken. Vooral op 1 november hebben we vele handen nodig om alles mooi in te richten, de gedenkplekken te bemensen, de koffie en alle kaarsjes aan te steken. Er moet dan van alles tegelijk gebeuren en dit kunnen we niet alleen. En na afloop en op maandagmorgen - moet alles worden opgeruimd. Ook dit jaar kunnen we weer rekenen op de steun van de mensen van Vredehof. Informatie-en voorlichtingsavond Op 18 september is er een informatieavond om u verder te informeren over de organisatie. Iedereen die zich wil aansluiten en deze gebeurtenis tot een groot succes willen maken, zijn meer dan van harte welkom. U wordt geïnformeerd over alle activiteiten en kunt aangeven aan welke activiteit u uw steentje wilt bijdragen. De avond wordt gehouden in het zaaltje naast de kerk en begint om uur. De zaal is vanaf uur open. Schroomt u zich niet en geeft u op bij José Dentro (430863), Anja Emmerich (417625), Hans en Wilma Gerritse (430496), Hans LeLarge (414624) of Astrid Pieterse (412128) of pastoraatsgroep@sintjorisparochie.nl. Wij hebben u hard nodig! 10

11 THEMAMIDDAG KBO MET IMKER Op 10 september is onze eerste themamiddag van het seizoen van de KBO Ridderkerk. Imker, Monique Groenewegen zal een presentatie komen geven over het leven van de bij en alles wat daarmee samenhangt. Ook zal zij ons honing laten proeven en er is tevens gelegenheid om honing te kopen. Leden en belangstellenden zijn van harte welkom op deze middag. De middag wordt gehouden in de parochiezaal van de St.Joriskerk, Hovystraat 62. De zaal is open om 14.00u. aanvang 14.30u. Entree is 2,- inclusief een kopje koffie met een koekje. Thérèse de Kort EUCHARISTIEVIERING IN T RONDE SANT Op dinsdag 9 september is er om uur weer een eucharistieviering in t Ronde Sant. Voorganger is Pastor Ton Halin en het Rouw- en Trouwkoor zal weer medewerking verlenen. Het thema van de viering is Licht van God. Christel Langeslag-Flamm SYMPOSIUM OVER DE TOEKOMST VAN HET INTERKERKELIJK DIAKONAAL BERAAD VAN RIDDERKERK Het Interkerkelijk Diakonaal Beraad ( IDB ) wil bouwen aan zijn toekomst. Rond de 30 jaar geleden werd het opgericht en sindsdien sloten de diakonieën van bijna alle Ridderkerkse kerken (19!) zich erbij aan. Maar nu bestaat de behoefte om vooruit te kijken. Het IDB wil een beleidsplan voor de eerstkomende vier jaren ontwerpen dat meer en meer geënt is op de maatschappelijke ontwikkelingen in Ridderkerk. Welke zijn die ontwikkelingen? De armoede, de werkloosheid, het uiteenvallen van huwelijken en gezinnen, de eenzaamheid, de ouderdom, het verlies van vertrouwde kaders. Dit zijn maar enkele voorbeelden. Het is zaak daar duidelijk zicht op te krijgen en dan met elkaar te bezien wat de inbreng van de kerken kan zijn om, samen met anderen, iets aan deze problemen te doen. Op 13 september a.s. organiseert het IDB een Symposium om, samen met de bestuurders en ambtsdragers van de kerken, met de gemeentelijke bestuurders en met maatschappelijke organisaties van Ridderkerk, de maatschappelijke toekomst van Ridderkerk scherp in beeld te krijgen en vooral de rol van de kerken daarin te beschrijven. Het Beraad heeft daartoe de nieuwe wethouder Sociale Zaken, mevrouw Tineke Keuzenkamp, uitgenodigd om op 13 september haar visie te verwoorden op de komende vier jaren van haar wethouderschap. Daarnaast zal de heer Nico van Splunter van de Inwendige Zendingsbond (IZB) uit Rotterdam proberen te verwoorden wat de rol van de kerken kan zijn in een snel veranderende samenleving. Er zal ruim gelegenheid zijn om met de inleiders en met elkaar in discussie te gaan. Ook anderszins zullen de deelnemers uitgenodigd worden om hun mening op het thema te verwoorden. Op basis van deze discussies zal het IDB zijn meerjarenplan formuleren. Het Symposium vindt plaats in De Levensbron aan de Jan Luykenstraat en duurt van 9.30 tot 13 uur. Ruud van Doorn 11

12 VAN HET PASTORAAL TEAM Alles heeft zijn tijd. Nu is de vakantietijd. Vertrekken... op weg gaan... Vertrekken is allereerst uit zichzelf treden. De korst van het egoïsme stuk breken, die ons gevangen tracht te houden in ons eigen `ik'. Vertrekken, dat is ophouden alles om zichzelf te laten draaien, alsof men het middelpunt van de wereld en van het leven is. Vertrekken, dat is zich niet laten opsluiten binnen de problemenkring van het wereldje waartoe we behoren; hoe belangrijk dat ook mag zijn, de mensheid is veel groter -en die moeten we juist dienen. Vertrekken, dat is geen kilometers verslinden, zeeën oversteken of supersonische snelheden bereiken. Het is in de allereerste plaats, zich openstellen voor de anderen, hen ontdekken, hun tegemoet gaan. Dom Helder Camara Met het verschijnen van dit blad zal ik al enkelen dagen al in Kameroen zijn in mijn geboorteland bij mijn ouders, familie, vrienden en landgenoten. Omdat het een lange en dure reis is hebben de Congregatie en de Federatie mij toegestaan na twee jaar werk twee maanden bij mij familie te verblijven. Ja, alles heeft zijn tijd. En nu is de vakantietijd. Met het begin van de zomer is de vakantietijd aangebroken. Menigeen is al vertrokken naar verre streken of dichter bij huis. Na gedane arbeid is het goed rusten! Een tijd van vrij-zijn en van ontspanning doet goed. Het zou een gruwelijke tredmolen zijn als het eeuwig werken was geblazen. Mensen zouden op mieren gaan gelijken. Ik kan niet verder gaan zonder onze landgenoten te gedenken en de andere slachtoffers van de laatste vliegramp in Oekraïne. Mensen die alleen maar naar vakantie gingen. Ik bid hard dat ze allemaal bij God gelukkig en rustig mogen zijn. De vakantie komt elk jaar als een welkome afwisseling. Je neemt even afstand van je werk. Niet hoeven te werken is een goddelijk gevoel. Ja, een tijd van feestelijkheid, iets meer mens zijn, een tijd van weten waarom men werkt, van danken voor wat men kreeg. Want alles heeft zijn tijd: er is ook een tijd om tot rust te komen. Maar er is méér! Wij hebben ook tijd om anderen terug te vinden. Vakantie is ook de tijd om de banden in je gezin, de banden met je vrienden weer hechter aan te halen. Vader en moeder hebben nu weer alle tijd voor hun kinderen, en voor elkaar. Tijdens een fikse wandeling of fietstocht. Heerlijk de natuur in. Het water in. Het bos in. In speeltuin of dierenpark. Sport en spel komen aan hun trekken. Onderlinge banden worden er door verstevigd. Maar, er is nog méér! Het is ook een tijd van herademen in de atmosfeer van God. Je kunt in de vakantietijd ook wat tijd vrij maken voor God. Hij is tenslotte de Heer van die mooie schepping waarin je zo mag genieten. Misschien laat u de drukte van de camping of van de toeristische plek even achter u; en zoekt u de stilte op. Bijvoorbeeld in een kerk, in die mooie ruimte van Gods huis, even op adem komen. Als je in iemand gelooft, maak je namelijk ook altijd tijd voor hem. Dat geldt ook voor God. Prettige vakantie. Pater Achille 12

13 IN MEMORIAM Pastoor Martin Oostdam Op woensdag 6 augustus is na een kortstondig ziekbed en voorzien van het Sacrament der zieken overleden de zeereerwaarde heer Martinus Engelbertus Hendrikus Oostdam geboren op 1 oktober 1943 te Noordwijkerhout en priester gewijd op 6 juli Martin Oostdam was na zijn wijding kapelaan in de parochie St. Jan voor de Latijnse Poort te Rotterdam-Hoogvliet (1968). In 1972 werd hij benoemd tot deservitor in dezelfde parochie waarna in 1974 zijn pastoorsbenoeming volgde. Met ingang van 16 juni 1985 werd hem uit deze parochie ontslag verleend en werd hij per diezelfde datum benoemd tot pastoor van de parochie St. Joris te Ridderkerk. Op 1 oktober 2008 werd hem op eigen verzoek eervol ontslag verleend als pastoor en werd hij voor 0.5 fte benoemd tot administrator van diezelfde parochie. Met ingang van 1 september 2011 werd hem uit deze functie eervol ontslag verleend en ontslag uit de gewone ambtsbediening van het bisdom Rotterdam. Martin Oostdam was vergroeid met Ridderkerk, zeker omdat hij er zo lang pastoraal werkzaam was, de mensen goed kende en met hen een band had opgebouwd. In dit van oorsprong overwegend protestantse gebied zocht hij actief naar vormen van samenwerking en gezamenlijkheid waar dat mogelijk was. Hij vond het belangrijk dat de St. Jorisparochie zich op maatschappelijk gebied zou profileren en was daarom verbonden met het Interkerkelijk Diaconaal Beraad en de Wereldwinkel. De parochie werd tevens uitdeelpunt van de Voedselbank. Toen duidelijk werd dat pastoor Oostdam ernstig ziek was, hebben veel mensen hem een kaartje met een persoonlijk woord gestuurd en zo uiting gegeven aan de onderlinge verbondenheid. Tijdens zijn kortstondig ziekbed waren deze blijken van medeleven reden tot dankbaarheid. Ze deden Martin Oostdam zichtbaar goed. Moge de Heer hem nu met liefde tegemoet treden en hem opnemen in Zijn huis van eeuwig leven. Bron: Namens het pastoraal team De hiervoor vermeldde In Memoriam van het bisdom Rotterdam wordt kort weergegeven wie Martin was. Zijn verbondenheid met zijn parochie was heel duidelijk. Ook nadat hem eervol ontslag was verleend, bleef hij zich inzetten (op de achtergrond) voor zijn parochie. Ook hebben wij hem leren kennen in de andere parochies van de federatie. Hij assisteerde het pastoraal team bij het voorgaan in de diverse vieringen. Hij deed dat op zijn eigen bijzondere wijze en met volle overgave. Menigmaal hoorden wij na afloop dat de mensen geraakt waren door zijn overweging. Wij hebben in Martin een collega, een vriend en een bijzonder mens verloren. En toch Niets is voorbij; niets is verloren. Eén kort moment en alles zal weer zijn zoals het eerst was. Wat zullen we lachen om de moeite van het afscheid wanneer we elkaar weer terugzien! (citaat uit de preek van Henri Scott Holland, 1910) Pater Frans Wijnen, pater Charles Eba a, pater Achille Waffo, pastor Ton Halin. 13

14 VOLWASSENENCATECHESE ter voorbereiding op het H. Doopsel tijdens de Paaswake In de Federatie H. Maria Magdalena wordt een catechese-programma voor volwassenen aangeboden. Het gaat om de begeleiding van volwassenen die wensen gedoopt en/of gevormd te worden en in de parochies opgenomen wensen te worden. Binnen de Federatie kunnen zo (geloof)zoekende volwassenen die een plek zoeken om hun geloof te vieren en te beleven, en een gemeenschap die bereid is om deze mensen op te nemen, elkaar vinden. Ook worden zo de geloofsleerlingen en de lokale gemeenschap unieke kansen geboden om elkaar te inspireren en samen te groeien in geloof! Wij willen op weg gaan met (geloof)zoekende volwassenen opdat zij kunnen ontdekken wat geloof in hun leven kan betekenen. Wij willen hen begeleiden naar het sacrament van het doopsel, eucharistie, en vormsel. Op deze weg worden ze geïnitieerd in een leven als christen. Dat vraagt een investering op drie vlakken: catechese, geloofsgemeenschap en liturgie. Zo gaan we de weg die de diaken Philippus ging met de Ethiopiër (zie Hand. 8, 26-40). Dat houdt in: elkaar leren kennen, luisteren en vertellen, kerk en traditie ontdekken en uiteindelijk gedoopt worden. Wilt u als volwassene uw geloof bevestigen met het H. Doopsel of het H. Vormsel. dan kunt u zich hiervoor aanmelden. Het volledige programmaboekje en het aanmeldingsformulier kunt u opvragen bij het parochiesecretariaat of na afloop van de zondagsviering bij de koster. U kunt zich hiervoor ook via de website van uw parochie inschrijven (zie <Inschrijven>. Daar vindt u ook het complete programmaboekje. Aanmelden voor 20 oktober 2014 Het lijkt misschien een lange periode tot aan Pasen (4 april 2015) maar de tijd vliegt voorbij en een goede voorbereiding kost tijd en inzet. Kennismaking De catechese start met een kennismaking en een uitleg van het programma op 29 oktober

15 SNELLER OP DE HOOGTE. geef uw adres aan ons door In deze tijd uiterst snelle tijd van informatievoorzieningen (via tv, radio, internet, , sms, WhatsApp, enz.) wordt de behoefte om het actuele kerkelijke nieuws sneller te verspreiden steeds groter. Als er bijzondere activiteiten, vieringen, gebeurtenissen zijn of er is actueel nieuws, willen wij u daarvan zo snel mogelijk op de hoogte stellen. Als u daarop prijst stelt, vragen wij u om uw adres aan ons door te geven. Een paar voorbeelden ter illustratie wat snellere informatie voor u kan betekenen. - Op maandagmorgen wordt er melding gemaakt van het overlijden van een parochiaan. Op vrijdag is de kerkelijke uitvaart. Via de normale kerkelijke informatievoorziening bestaat de kans dat hiervan pas hoort op de zondag na de uitvaart. Via de kunt u wel tijdig op de hoogte worden gebracht. - Naar aanleiding van een actuele gebeurtenis (zoals de recente vliegramp) ontstaat de behoefte aan een gezamenlijke uiting van verbondenheid. Via de wordt u dan op de hoogte gesteld dat er (op korte termijn) een bijeenkomst wordt georganiseerd. Indien u van deze snelle manier van communicatie gebruik wilt maken om op de hoogte gehouden te worden, dan vragen wij u uw adres aan ons bekend te maken. Wij nemen uw gegevens op in een databank en zullen deze uitsluitend gebruiken voor het verzenden van parochieel nieuws en het bijhouden van parochiële gegevens. Een formulier om uw adres (en eventueel enkele andere gegevens) aan ons door te geven vindt u bijgesloten in het parochieblad. U kunt uw gegevens natuurlijk ook online via de website van uw eigen parochie aan ons doorgeven (zie <Inschrijven> of op de home-page <Sneller op de hoogte>). 15

16 NIEUWE DOOPPROCEDURE vanaf medio september De samenwerking binnen de federatie H. Maria Magdalena begint steeds meer vorm te krijgen. Zonder de inzet van vrijwilligers is het onmogelijk om de parochies draaiende te houden. Wij zijn trots op hun, maar wij realiseren ons ook dat het aantal afneemt en dat er een sterke vergrijzing van de vrijwilligers plaatsvindt. Jonge(ere) vrijwilligers zijn lastig te vinden en/of te motiveren. Met name speelt daarbij de weinig beschikbare tijd om zicht te kunnen inzetten. Door de krachten federatief te bundelen wordt het voor de vrijwilligers een meer te overzichtelijke taak en tijdsbesteding. Vanaf medio september zal deze samenwerking ook gestalte krijgen in een nieuwe doopvoorbereidingsgroep. Concreet betekent het, dat de doopvoorbereidingsgesprekken op twee avonden per maand zullen worden gehouden en wel op één centrale locatie. Op één van deze twee avonden zal steeds de voorganger aanwezig zijn die de doopviering zal leiden. Op dit moment kan het voorkomen dat er in één maand in vijf parochies een doop plaatsvindt. Dat betekent dat er 10 doopgesprekken zijn en 20 vrijwilligers (uitgaande van twee vrijwilligers per parochie) zich hiervoor inzetten. De winst van samenwerking is duidelijk. Er zijn minder vrijwilligers nodig en er wordt een enorme tijdbesparing gemaakt. Op dit moment volgen een viertal vrijwilligers een (korte) cursus om zich goed voor te bereiden op hun nieuwe taak. Als u zich geroepen voelt om aan dit mooie project deel te nemen, kunt u zich altijd nog als vrijwilliger opgeven (bij pater Charles of pater Achille). De aanmelding voor de doop verandert niet. Deze gebeurt, zoals eerder, via de lokale secretariaten. De doop vindt natuurlijk plaats in de parochiekerk waar de doop wordt aangemeld. Ook de registratie in het doopregister wordt gedaan in de parochiekerk waar de doop wordt gehouden. De uitnodigingen en administratie worden centraal vanuit de nieuwe doopvoorbereidingsgroep verzorgd. Volgende keer, zullen wij u verder informeren. Pater Charles 16

17 AANMELDEN VOOR HET H. VORMSEL 2015 (voor jong volwassenen 12 t/m 17 jaar) Het sacrament van het Vormsel Het ontvangen van het sacrament van het Vormsel is een bewuste keuze die je als jong volwassene maakt. Jij wil hiermee bevestigen dat je tot de Rooms Katholieke kerk wil behoren. Bij het ontvangen van dit sacrament vraag je om kracht om dit ook goed te blijven doen. Voorbereiding Als je een bewuste keuze wil maken, moet je ook weten waarvoor je kiest en moet je er op voorbereid zijn. Wij bereiden je er op voor in een aantal (verplichte) bijeenkomsten. De voorbereiding is verdeeld in een aantal blokken. Dat betekent dat er ook periodes zijn waarin geen voorbereidingscursussen plaatsvinden. De blokken zijn zo verdeeld dat je o.a. de belangrijke kerkelijke feestdagen (zoals Kerstmis en Pasen) bewust mee kan maken en er van kan leren. Vormsel op 15 november 2015, opleiding begint in november 2014 Het Vormselproject is een gezamenlijk project van de parochies behorende tot de R.K. Federatie H. Maria Magdalena. Op 15 november 2015 wordt het vormsel toegediend in de St. Bavo (één van de kerken van de Federatie). De voorbereidingsbijeenkomsten vinden plaats op één locatie. Daarnaast worden er ook projectuitstapjes gemaakt. Inschrijving, voor 25 oktober Wil jij je laten vormen en je op het sacrament van het Vormsel goed voorbereiden?!.. schrijf je dan zelf snel in (uiterlijk 25 oktober). Inschrijven kan via de website: zie < Inschrijven >). Of vraag het inschrijfformulier aan bij het parochiesecretariaat of na afloop van de zondagsviering bij de koster. 17

18 OIKOCREDIT HELPT BOEREN IN ONTWIKKELINGSLANDEN EEN BETER BESTAAN OP TE BOUWEN Celoso Jallasa Choque uit Bolivia boekt veel vooruitgang nu hij zijn land met een tractor bewerkt. Die kon hij kopen met een microkrediet. Op de onherbergzame hoogvlaktes van Bolivia hoeden herders hun lama s en verbouwen boeren quinoa, een graansoort die gebruikt wordt voor pasta, brood en bier. Celoso Jallasa Choque is zo n quinoa-boer. Hij leerde het vak van zijn vader. Trouwde met Julia en kreeg met haar negen kinderen. Nu stopt hij al zijn energie in het laten groeien van zijn boerenbedrijf. Dat betekent acht maanden per jaar de grond omploegen, zaaien, onkruid wieden, oogsten en graan zeven. Aanvankelijk deed hij alles met de hand. Maar op 3800 meter hoogte is lichamelijke inspanning bijzonder zwaar. Dus leende Celoso twee jaar geleden dollar om een tractor te kopen, een lening die hij in vier jaar afbetaalt. Het werk is een stuk makkelijker geworden, waardoor ik veel vooruitgang heb kunnen boeken, zegt Celoso. En we verdienen nu genoeg geld om al onze kinderen naar school sturen. Waar Celoso zijn land bewerkt wonen nog ruim vijfhonderd boeren die net als hij met microkrediet hun bedrijf hebben kunnen opbouwen en uitbreiden, waardoor de hele streek tot bloei komt! Oikocredit vecht al bijna 40 jaar tegen armoede. Het belangrijkste wapen? Microkrediet. Het kapitaal komt via een breed netwerk van lokale microfinancieringsinstellingen over de hele wereld terecht bij mensen die daarmee hun levensomstandigheden kunnen verbeteren. Geld lenen zorgt voor zelfvertrouwen, gelijkwaardige relaties en economische groei. Anders dan geefgeld, wordt leengeld steeds opnieuw uitgeleend: zo kunnen veel meer mensen geholpen worden. Ga voor meer informatie naar of naar Coen Zuidema coenzuidema@ziggo.nl

19 MISSIO WERELDMISSIEMAAND 2014 MYANMAR: De vlam van het geloof doorgeven Wereldmissiemaand (oktober) besteedt dit jaar aandacht aan de katholieke Kerk in Myanmar (Birma). De katholieke Kerk is er in geslaagd om in de jaren van militaire dictatuur de vlam van het geloof brandende te houden en door te geven aan de volgende generatie. Op weg naar democratie Een halve eeuw lang was Myanmar afgesloten van de buitenwereld en leed de bevolking onder de dictatuur van het leger dat in 1962 de macht greep. Sinds het aantreden van president Thein Sein in 2011 stelt het land zich open en worden stappen gezet naar een democratie met meer vrijheden voor de bevolking. Volgend jaar in 2015 zijn er presidentsverkiezingen. Velen vestigen hun hoop op Aung San Suu Kyi, oppositieleidster en winnares van de Nobelprijs voor de Vrede. Vluchtelingen Veel etnische groeperingen hebben tijdens de militaire dictatuur eigen milities opgericht en strijden tot op de dag van vandaag voor autonomie. Spanningen tussen de groepen onderling leiden de laatste tijd steeds vaker tot gewelddadige conflicten. Het gevolg is dat veel mensen op de vlucht zijn voor het geweld en hun toevlucht zoeken in opvangkampen in het buitenland (Thailand). In Myanmar zelf bevindt zich in het noorden (Kachin State) een groot opvangkamp in Myitkyina waar veel christenen verblijven in moeilijke omstandigheden. Katholieke Kerk in opbouw Katholieke scholen en ziekenhuizen werden door de militaire regering onteigend en genationaliseerd, buitenlandse missionarissen het land uitgezet. Het was verboden kerken te bouwen en het christelijk geloof te verkondigen. Kerkdiensten werden gecontroleerd door de staat. Nu ervaren katholieke gelovigen een grotere vrijheid om hun geloof te beleven. Priesters, religieuzen en catechisten nemen de zorg op zich voor zieken, gehandicapten en armen. Er zijn veel roepingen tot het priesterschap, enerzijds vanwege de armoede en anderzijds omdat men zo lang geen vrijheid had: het geloof in Jezus Christus bevrijdt. Grote behoefte aan onderwijs Het onderwijsniveau is zeer laag. Goed opgeleide burgers en kritische studenten werden door de militairen gezien als een bedreiging. Universiteiten bleven jarenlang dicht. De Kerk maakt zich sterk voor goed onderwijs. In landelijke gebieden kunnen kinderen terecht op internaten die naast een staatsschool liggen. Een belangrijke rol in de aanvulling op het staatsonderwijs nemen ook de door de Kerk georganiseerde zomerkampen in. Daar wordt volgens moderne pedagogische inzichten onderwijs gegeven. Leven in vrijheid moet men leren. Steun de katholieke gelovigen in Myanmar en geef aan de collecte op Missiezondag 19 oktober of stort uw bijdrage op rekening NL65 INGB Missio Wereldmissiemaand te Den Haag. Voor meer informatie: 19

20 STICHTING PRESENT OOK ACTIEF IN RIDDERKERK?! Bij veel kerken groeit het verlangen om in eigen woonplaats dienend aanwezig te zijn. Om het geloof in de praktijk te brengen met concrete naastenliefde. Want Christus volgen betekent ook: buiten de kerk die hulp goed kunnen gebruiken. omzien naar mensen Daarbij kun je als kerk voor een aantal vragen komen te staan. Bijvoorbeeld: hoe zorg je er voor dat dat werk niet alleen op de schouders van een diaconie terechtkomt? Hoe bereik je de mensen die hulp écht kunnen gebruiken? Welke hulp kun je bieden, wat sluit aan bij de talenten van de gemeenteleden? Hoe krijg je en houd je hen enthousiast? De werkwijze van St. Present wil een antwoord zijn op deze vragen. In Barendrecht (en in 65 andere plaatsen in Nederland) is een lokale Stichting Present ruim 5 jaar actief waardoor een grote groep burgers zich incidenteel vrijwillig kan inzetten voor plaatsgenoten die een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Groepen zoals bijvoorbeeld collega s of een bijbelstudiekring kunnen zelf bepalen op welke dag ze een project willen uitvoeren. Een praktisch project kan variëren tot het opknappen van een overwoekerde tuin van een vereenzaamd iemand die dat zelf niet meer kan, klussen of schilderen in een woning van een cliënt zonder netwerk. Ook organiseert St. Present sociale projecten zoals wandelen met ouderen of koken met mensen met een verstandelijke beperking, in alle variaties van dien! Omdat Present Barendrecht ook vanuit Ridderkerk belangstelling én hulpvragen krijgt, hebben we met een (nog) kleine groep het initiatief genomen om te onderzoeken in hoeverre er belangstelling is binnen kerkelijk Ridderkerk om een eigen lokale stichting Present op te richten. Op donderdagavond 19 juni a.s organiseren we een informatieavond vanaf uur in het gemeentehuis aan het Koningsplein. Daar willen we uiteenzetten hoe Stichting Present een professionele brugfunctie zou kunnen vervullen in het Ridderkerkse en willen we graag in gesprek komen met belangstellenden. Van daar uit kunnen we bezien of er mensen zijn die in eerste instantie willen meedenken in een werkgroep bij het opzetten van een bestuur voor Stichting Present Ridderkerk. We willen u hierbij van harte uitnodigen! Mocht u al eerder dan 19 juni meer willen weten over Stichting Present? Heeft u vragen of opmerkingen? Of weet u het nog niet en wilt u eerst gewoon meer informatie?! Neemt u in al deze gevallen gerust contact op met Marlies Bouman. Zij vertelt u graag meer. Namens St. Present Nederland en St. Present Barendrecht, Jolanda Haan & Marlies Bouman (Ridderkerkse initiatiefnemers) marliesbouman74@gmail.com

21 HET WIE, WAT, WAAR EN HOE VAN DE PAROCHIE KERKGELEGENHEDEN Hoofdkerk Kapel VIERINGEN St. Theresia-kapel St. Joris-kerk St. Joris-kerk, Hovystraat 64, Ridderkerk St. Theresia-kapel, Donckselaan 10a, Bolnes iedere zaterdag om uur iedere zondag om uur EERSTAANSPREEKBARE PASTOR Ton Halin adres PAROCHIESECRETARIAAT Hovystraat 62, 2982 PE Ridderkerk adres openingstijden maandag en woensdag t/m vrijdag van uur tot uur PASTORAATSTELEFOON Voor vragen kan U tijdens openingstijden terecht op het secretariaat. Voor vragen die niet kunnen wachten kan U contact opnemen met een van de leden van de pastoraatsgroep. Voor vragen rondom bediening of uitvaart kan U contact opnemen met pastor Ton Halin of Hans Uijlenbroek (secretaris van het pastoraal team) PASTORAATSGROEP José Dentro (pastoraat) Anja Emmerich (liturgie) Hans Le Large (diaconie) adres pastoraatsgroep@sintjorisparochie.nl PAROCHIEBESTUUR René Dentro (vice-voorzitter) Hans Gerritse (plv. vice-voorzitter) Machiel de Jong (secretaris) Chantal Leertouwer (penningmeester) adres bestuur@sintjorisparochie.nl rekening parochiebestuur NL30 INGB t.n.v. penningmeester parochiebestuur St. Joris-parochie te Ridderkerk. rekening parochiefonds NL16 INGB t.n.v. penningmeester parochiefonds St. Joris-parochie te Ridderkerk (kerkbijdragen) FEDERATIE H. MARIA MAGDALENA Parochies die van federatie deel uitmaken website federatie: website parochie: PASTORAAL TEAM FEDERATIE Frans Wijnen (moderator, pater Spiritijn) Achille Waffo (pater Spiritijn) Charles Eba'asse (pater Spiritijn) Ton Halin DREMPELPOST adres St. Joris-parochie, St. Augustinus-parochie, Emmausgangers-parochie, parochie van de H. Drie-Eenheid, O.L.V. van Lourdes-parochie liturgie en diaconie, eerst aanspreekbare pastor voor de parochie Heilige Drie-eenheid liturgie en catechese, eerst aanspreekbare pastor voor de parochie Emmaüsgangers catechese, pastoraat en gemeenschapsopbouw, eerst aanspreekbare pastor voor de parochie Onze Lieve Vrouw van Lourdes gemeenschapsopbouw, pastoraat, diaconie, vertrouwenspersoon inzake seksueel misbruik in pastorale relaties, eerst aanspreekbare pastor voor de parochies Sint Joris en Sint Augustinus. aanleveren copij, uiterlijk de 14e van de maand via de mail in apart word- document (platte tekst, arial 11, geen opmaak, foto's en andere plaatjes apart) drempelpost@sintjorisparochie.nl 0

22 1

23 2