JANUARI/ FEBRUARI 2004

Transcriptie

1 NIEUWS 091 JANUARI/ FEBRUARI 2004 Ontwerp Moscow City (Erick van Egeraat associated architects) JONGE ELITE? 2 Veertien jonge architecten(bureaus) presenteren hun ontwerpen, werkwijzen en visies tot en met 31 januari bij ARCAM onder de titel De elite van morgen?. LAST MINUTE MVRDV 2 Wie snel is kan nog aanwezig zijn bij de uitreiking van de Amsterdamprijs 2003 aan MVRDV, op 11 januari in de Stadsschouwburg. Reserveren kan tot en met 4 januari! WAT HEET HOOG THEATRALE LEZINGEN 3 In de reeks ARCAM in de Brakke Grond treden Neutelings & Riedijk en Erick van Egeraat op. De expositie Wat heet hoog. Amsterdamse hoogbouw in internationale context besteedt aandacht aan hoogbouw in Amsterdam. Aan de hand van een inventarisatie van nieuwe ontwikkelingen en initiatieven, probeert ARCAM veranderingen in de Amsterdamse situatie te signaleren. In de tweede expositie in het nieuwe gebouw van ARCAM komen de meest recente ontwikkelingen op hoogbouwgebied aan de Zuidas, op het Shell-terrein (Amsterdam-Noord) en rondom de ArenA aan de orde. De Amsterdamse situatie wordt in internationale context geplaatst door de hoogbouw van Amsterdam te vergelijken met hoge gebouwen in de rest van de wereld. De expositie bestaat uit maquettes, beeldmateriaal en begeleidende teksten. Amsterdamse torens die aan bod komen zijn onder meer de Arenatoren (150 m.) van Wiel Arets en de Millenniumtoren (98 m.) van EGM Architecten. Ook wordt aandacht besteed aan de nog te bouwen Rotterdamse torens Montevideo (150 m.) van Mecanoo Architecten en de Coolsingeltoren van Perkins Ryde Kennedy + Steevensz (187 m.) welke het hoogste gebouw van Nederland zal worden. Wat heet hoog is te zien vanaf 14 februari tot en met 3 april. Meer informatie volgt binnenkort op Bij de tentoonstelling is het boekje Amsterdam s High-Rise te koop, dat ingaat op de sociale, culturele en politieke situatie in Amsterdam waarin hoogbouw wel of juist niet tot stand komt. In het kader van de expositie is architect Erick van Egeraat (Erick van Egeraat associated architects) gevraagd om een lezing te geven in de Brakke Grond. Erick van Egeraat ontwerpt mee aan het hoogbouwproject Mahler 4 aan de Zuidas en werkt aan een nieuwe skyline in Moskou. Zie ook: NEUTELINGS & RIEDIJK EN VAN EGERAAT, pagina 3. ARCAM, Prins Hendrikkade 600, di.-za u., T KALENDER / CALENDER 4/5 LUI LEVEN, STRAKS 6 In het Arena-gebied in Zuidoost is Living Tomorrow geopend, een tentoonstelling over de gemakken van het leven in de nabije toekomst. De verzamelde voorpret is gehuisvest in een ontwerp van UN Studio. AMSTERDAM-NOORD 7 De Masterplannen voor de Noordelijke IJ-oever en Centrum Amsterdam-Noord zijn gereed. De geïnteresseerde kan terecht op websites, informatie- en inspreekavonden en in het informatiecentrum. GEBOUWEN GERESTAUREERD 8 Diverse gebouwen zijn gerestaureerd: de oude gashouder op het Westergasfabriekterrein, de Oranjerie van de Hortus Botanicus en de Amstelhof. REDACTIONEEL Even iets over twee volstrekt tegenovergestelde voorbeelden van kunst in de openbare ruimte. In het ene geval werd in de media eerbiedig gesproken over een uniek meesterwerk en Neerlands beroemdste schilderij, een creatie van een van de grootste schilders die ooit heeft geleefd. Het betrof de uit 1642 daterende Nachtwacht van Rembrandt die, verpakt in zuurvrij papier, bubbeltjesplastic en een klimatologisch volledig gecontroleerde kist in een kist, door het Rijksmuseum werd overgebracht van het hoofdgebouw naar de Philipsvleugel. De operatie werd van minuut tot minuut in de pers beschreven, ook al was van meet af aan bekend dat niemand op straat ook maar een glimp van het schilderij zelf zou opvangen. In het andere geval is er juist wel in alle openheid iets heel bijzonders te zien: op het punt waar de Spaarndammerdijk zich splitst in de Transformatorweg en de Nieuwe Hemweg staat sinds kort een schitterende, grote ring. Een nieuw kunstwerk? Nee, ook hier betreft het de verplaatsing van een bestaand kunstwerk, namelijk De Ring van Ad Dekkers die tot voor kort aan de Mauritskade stond, in de buurt van de Wibautstraat. Maar zo eerbiedig en precies als de berichtgeving over de Nachtwacht was, zo slordig en liefdeloos was zij hier. Volgens Het Parool van 15 november jl. zou het kunstwerk dateren uit 1971 (moet zijn: 1976) en zou de opengebogen ring, opgebouwd uit metalen (moet zijn: betonnen) blokken, een diameter hebben van twaalf (moet zijn: acht) meter. Het belangrijkste nieuwsfeit leek te zijn dat de verplaatsing van het gevaarte drie dagen en (exclusief schoonmaakkosten) heeft gekost. En niets over de grote zorgvuldigheid waarmee het Amsterdams Fonds voor de Kunst en de betrokken stadsdelen het probleem van locatiekeuze en verplaatsing hebben aangepakt. Niets over de opmerkelijke omstandigheid dat een veel te jong overleden kunstenaar bijna dertig jaar na zijn dood alsnog een wonder verricht: een rommelige stadsentree heeft ineens allure. Maarten Kloos

2 DE ELITE VAN MORGEN? Prijsvraagontwerp evenementengebouw, Waterford, Ierland (Group for Architecture, 2002) Veertien jonge architecten(bureaus) presenteren hun ontwerpen, werkwijzen en visies tot en met 31 januari bij ARCAM onder de titel De elite van morgen? Jonge architecten 20 jaar later. Achtergrond: In het najaar van 1983 werd in Amsterdam de eerste Biennale Jonge Nederlandse Architecten georganiseerd. De organisatoren hebben destijds een bijzonder goede voorspelling gedaan. Van de architecten die toen werden voorgesteld als representanten van een veelbelovende nieuwe generatie ontwerpers (Jan Benthem en Mels Crouwel, Jo Coenen, Frits van Dongen, John Körmeling, Sjoerd Soeters, Koen van Velsen en anderen), behoort het merendeel tot de huidige elite. ARCAM heeft nu, twintig jaar later, een selectie laten maken van jonge, talentvolle architecten die momenteel in Nederland werkzaam zijn en van wie wordt verwacht dat zij de architectonische ontwikkelingen de komende twintig jaar een belangrijke impuls zullen geven. Blue Architects, Daf-architecten, GroupA, Architectenbureau Micha de Haas, Architectenbureau K2, Atelier Kempe Thill, Krill, MADE Architecten, Maurer United Architects, Next Architects, Onix, Pero Puljiz + Branimir Medic, S333 en Wingender Hovenier Architecten presenteren zichzelf en hun ontwerpen. De veertien speciaal voor deze expositie vervaardigde installaties, met onder meer maquettes, projecties, modellen, objecten en boeken tonen het werk van de architecten waarvan men zich kan afvragen of zij de architectuurelite van morgen zijn. Ook het werk van een nóg jongere generatie, namelijk kinderen van zeven tot twaalf jaar die hebben deelgenomen aan de workshop Bouwen in de Beurs, is van 13 tot en met 31 januari bij ARCAM te zien. ARCAM, Prins Hendrikkade 600, di.-za u., T ACADEMIELEZINGEN Op 12 februari start een nieuwe lezingenserie in het kader van het Capita Selecta-programma van de Academie van Bouwkunst. De openbaar toegankelijke reeks is dit keer ontstaan nadat aan de ouderejaars studenten de vrijheid werd gegeven om zelf naar believen sprekers uit te nodigen. De lezing op 12 februari wordt verzorgd door het Weense architectenbureau Bkk3. Voor de daaropvolgende lezing, op 19 februari, is nog geen spreker bekend. Op 26 februari is het woord aan Michelle Provoost (onder voorbehoud). De reeks loopt door in maart. Over de onderwerpen van de sprekers ontbrak bij het ter perse gaan van ARCAM NIEUWS nog informatie. De voertaal is Engels. Alle lezingen zijn gratis en beginnen om uur, reserveren is niet mogelijk. Werk van studenten van de Academie van Bouwkunst is van 23 januari tot en met 27 februari te zien op de bovenverdieping van de Zuiderkerk. Het betreft ontwerpopgaven voor een project getiteld Van Amstel tot Abcoude. Centraal hierin staat de zogenaamde Zuidoostlob, een strook die zich ruwweg vanaf de Omval, met de spoorlijn Amsterdam-Utrecht AMSTERDAMPRIJS MVRDV De Amsterdamprijs voor de kunsten is de nieuwe hoofdstedelijke kunstprijs, die in de plaats is gekomen van achttien oudere gemeenteprijzen. De jury kiest ieder jaar binnen de kunst als geheel drie gebieden of thema s waarin zij interessante ontwikkelingen waarneemt. Voor 2003 waren dat literatuur, kunstenaarsinitiatieven en architectuur. De prijs op het terrein van de architectuur, een bedrag van ,-, wordt 11 januari om uur in de Stadsschouwburg toegekend aan het Rotterdamse architectenbureau MVRDV (in Amsterdam bekend van de en de A2, uitstrekt tot aan het Abcoudermeer. Vrijdag 27 februari is er een openbaar debat waarin studenten en docenten van de Academie, opdrachtgevers en bestuurders, van gedachten wisselen over de Zuidoostlob en de tentoongestelde studentenplannen. Zuiderkerk, Zuiderkerkhof 72, ma u., di., wo., vr u., do u., za u., T ; Academie van Bouwkunst, Waterlooplein 211, ma.-do u., vr u., T STADSLEZINGEN Op vrijdag 23 januari organiseert de werkgroep Stedengeschiedenis in samenwerking met Uitgeverij Verloren te Hilversum een symposium getiteld Op zoek naar overzicht. Stadswording in de Nederlanden. Er wordt door verschillende sprekers ingegaan op het thema, onder meer door Hans Renes (historisch-geograaf, Universiteit van Utrecht). Hij spreekt over de stad in het landschap. Wim Boerefijn (architectuurhistoricus, Monumenten Advies Bureau Nijmegen) spreekt over de morfologie van de Silodam en de Wozoco s ). Het bureau ontvangt de prijs voor haar aandeel in de ontwikkeling van een nieuwe manier van ontwerpen, waarin onderzoek en analyse een vooraanstaande plaats innemen. De resultaten van die nieuwe ontwerpmethodiek hebben internationaal de aandacht getrokken. Nota bene: toegangskaarten voor de prijsuitreiking in de Stadsschouwburg kunnen, alleen op de website nog worden aangevraagd tot uiterlijk 4 januari. Voor geïnteresseerden is dus de hoogste spoed geboden. Stadsschouwburg, Leidseplein 26 T stad en Reinout Rutte (stadshistoricus Ruimtelijk Planbureau) spreekt over stadslandschappen. De studiedag is gratis toegankelijk en vindt plaats bij de Uitgeverij Verloren. Aanvang: 9.30 uur. Aanmeldingen vóór 15 januari via: janvdnoort@ext.eur.nl of T De Nederlandse tak van ICOMOS (organisatie voor het behoud van historische monumenten en sites in de wereld) nodigt twee sprekers uit de Verenigde Staten uit om op 21 januari een lezing te verzorgen over de van oorsprong Hollandse architectuur rond New York en Albany. ICOMOS-NL probeert bij die gelegenheid een speciale werkgroep van de grond te krijgen die zich met deze shared built heritage in een nietontwikkelingsland bezig zal houden. Aanvang: uur, kosten: 5,-. Voor meer informatie: T Samen met De Balie presenteert het Ruimtelijk Planbureau een laatste lezing in het programma De mondialisering van het lokale. In deze reeks geven vooraanstaande internationale denkers hun visie op de nieuwe verbindingen tussen het mondiale en het lokale, en spreken zij over de betekenis van culturele mondialisering voor ruimtelijke politiek. Op 18 januari om uur spreekt de wereldvermaarde Nederlandse architect Rem Koolhaas. In een Engelstalige lezing getiteld Eurocore schenkt hij aandacht aan het ontstaan van een nieuw soort antistedelijke urbane zone in Noordwest-Europa, die haaks staat op veel van het dominante nationale planningsdenken. Het aansluitende gesprek wordt geleid door Maarten Hajer. Nota bene: bij het ter perse gaan van dit blad waren de kaarten voor de lezing van Rem Koolhaas geheel uitverkocht! In het kader van de studiereis van het Fonds BKVB naar Midden- en Oost-Europa geeft Christine Hannemann, werkzaam aan de Humboldt Universität te Berlijn, op 28 januari 2

3 een lezing over de industriële woningbouw ( Plattenbau ) in de DDR. De voertaal is Engels. Aanvang: uur, locatie: Felix Meritis, Keizersgracht 324. Reserveren is verplicht en kan via T Uitgeverij Verloren, Torenlaan 25, Hilversum, T ; Erfgoedhuis, Herengracht 474, T ; De Balie, Kleine Gartmanplantsoen 10, T DE HAARLEMMERMEER Op de noordelijke eilanden van de nieuwbouwwijk Floriande in de Haarlemmermeer wordt het nieuwe Spaarneziekenhuis gebouwd. Tijdens een lezing op 19 januari, georganiseerd door het Podium voor Architectuur Haarlemmermeer, wordt ingegaan op vragen als: waarom staat straks op deze plek in de Haarlemmermeer een groot ziekenhuis en hoe past het in het landschap? Hoe is het complex van binnen georganiseerd en hoe wordt een ziekenhuis een gastvrij gebouw? Sprekers zijn Benno van Laar (Wiegerinck architecten) en Sandra van Assen (Kaap3 architecten). Op 16 februari organiseert het Podium een lezing over de waterhuishouding in de Haarlemmermeer. Het thema is actueel want er wordt steeds meer water uit de polder gepompt. Elders voldeden vroeger windmolens, in de Haarlemmermeer ontstonden toen al reusachtige stoomgemalen. De oude gemalen zijn inmiddels musea; hoe wordt tegenwoordig de waterspiegel bewaakt en hoe houdt de Haarlemmermeer in de toekomst droge voeten? Beide lezingen zijn in het Oude Raadhuis in Hoofddorp en beginnen om uur. Podium voor Architectuur Haarlemmermeer, T , Het Oude Raadhuis, Hoofdweg 675, Hoofddorp WINTERAVONDEN IN ALMERE Bouwsociëteit Almere is een initiatief van CASla, het centrum voor Architectuur, Stedenbouw en Landschap van Almere. Met de oprichting van Bouwsociëteit Almere heeft CASla een platform gecreëerd om de onderlinge communicatie tussen gemeente, bouwgerelateerde bedrijven en organisaties te bevorderen en te versterken en zo de mogelijkheden voor de architectuur, stedenbouw en landschap binnen Almere en haar regio te verbeteren. In haar maandelijkse bijeenkomsten is de B.A. een vaste plaats waar bouwend Almere en de regio elkaar ontmoeten. Voor meer informatie: Harald van der Sluys Veer, bouwsocieteit@casla.nl. Ook organiseert CASLa zogenaamde Winteravonden waarvoor het publiek wordt uitgenodigd zijn of haar mening te geven over de ontwikkeling van Almere. De eerstvolgende Winteravonden vinden plaats op 27 januari en 24 februari. Tijdens deze discussieavonden komen actuele, ruimtelijke ontwikkelingen binnen de stad aan bod. Verschillende sprekers zullen hun opwachting maken. De avonden vinden plaats in Cultureel Centrum Corrosia in Almere-Haven en beginnen om uur. Cultureel Centrum Corrosia, Markt 5, Almere, wo.-zo u., vr u. T ; CASLa, Markt 110, Almere- Haven, T , DUDOK IN DE RONDTE Het Dudok Centrum, dat volgend jaar samengaat met het cultuurhistorische Goois Museum tot het nieuwe Museum Hilversum, heeft als voorbereiding op deze nieuwe instelling alvast een uitgebreid architectuurprogramma en organiseert rondleidingen langs architectonisch interessante gebouwen en projecten. Hieronder zijn rondleidingen langs het Commissariaat voor de Media (Koen van Velsen), het gebouw van de Wereldomroep (Van den Broek & Bakema) en het Museum Hilversum (Hans Ruijssenaars), een fietstocht langs de gebouwen van Piet Elling en een rondleiding in de nieuwe Mevlana Moskee (H.H. van Zeeland). Op drie zondagen zijn behalve het Raadhuis van Dudok ook een aantal scholen en een gerenoveerd woningbouwproject van Dudok te bezoeken. Aansluitend op de rondleidingen door Sanatorium Zonnestraal wordt elke laatste zondag van de maand om uur een rondleiding door Gooiland (Jan Duiker en Bernard Bijvoet) gehouden. Alle rondleidingen vinden plaats op zondag voor of na de wekelijkse rondleidingen om uur door het raadhuis van Dudok, desgewenst zijn twee of drie rondleidingen na elkaar te volgen. Voor meer informatie en aanmelding (vanaf 5 januari), Dudok Centrum, T Dudok Centrum, Dudokpark 1, Hilversum, wo.-vr., zo u., T DE MUZE VAN HET ABC Het ABC in Haarlem opende in december vijf exposities. Tot en met 15 januari is het project Eindenhout, van derdejaarsstudenten van de Willem de Kooning Academie uit Rotterdam, te zien. Tot en met 22 februari zijn de expositie The wall is the city van Zvi Hecker, architect te Berlijn, Tel Aviv en Amsterdam en een expositie van Atelier Zeinstra Van der Pol te zien met Voorstelling Werkelijkheid De poort van het Rijksmuseum van Herman Zeinstra en Liesbeth van der Pol met Getekend Gebouwd De expositie Waar de muze huist laat het licht van de architectuur over de literatuur schijnen. Raakvlakken van beide disciplines worden aan de orde gesteld met als casus het schrijvers- en NEUTELINGS & RIEDIJK EN VAN EGERAAT Op 12 januari is in De Brakke Grond een duopresentatie van de architecten Willem Jan Neutelings (1959) en Michiel Riedijk (1964). Neutelings en Riedijk studeerden beiden aan de TU Delft en doceerden aan verschillende architectuurinstituten waaronder het Berlage Instituut. Neutelings werkte van 1981 tot 1986 Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Hilversum (Neutelings Riedijk Architecten) bij OMA en vestigde zich in 1987 als zelfstandig architect. Van 1989 tot 1991 was hij partner in Neutelings Roodbeen Architecten. Riedijk werkte van 1989 tot 1991 samen met Juliette Bekkering en vervolgens vanaf 1991 met Neutelings in het door hun beiden opgerichte bureau Neutelings Riedijk Architecten in Rotterdam. Bekende projecten van het bureau zijn onder meer Drukkerij Veenman in Ede, het Minnaertgebouw in Utrecht, de IJ-toren en de panoramawoningen in het Oostelijk Havengebied in Amsterdam. Projecten waar op dit moment aan gewerkt wordt zijn het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum en Museum aan de Stroom in Antwerpen. Het NAi in Rotterdam besteedt met een maquette-expositie tot en met 29 februari aandacht aan het werk van Neutelings & Riedijk. Op 9 februari is er een lezing van Erick van Egeraat (Erick van Egeraat associated architects). Bekende projecten van zijn hand zijn de Hogeschool Inholland op de Kop van Zuid in Rotterdam, het appartementengebouw Tropenpunt in Amsterdam en het stadhuis van Alphen aan den Rijn. Buitenlandse projecten van zijn hand zijn de Nederlandse Ambassade in Warschau en het hoofdgebouw van de ING in Boedapest. Erick van Egeraat (1956) studeerde aan de TU Delft en begon zijn carrière bij het architectenbureau Mecanoo waarvan hij medeoprichter was. In 1995 begon hij zijn eigen bureau. De reden om Erick van Egeraat juist nu te vragen is het feit dat hij op dit moment werkt aan een aantal hoogbouwprojecten; onderwerp van de expositie Wat heet hoog bij ARCAM. Zo werkt Erick van Egeraat onder meer aan een ambitieus bouwproject in Moskou dat moet uitgroeien tot een soort Manhatten aan de Moskwa (zie pagina 1). De toegang tot de lezingen bedraagt 7,50, kaarten zijn vanaf een week van tevoren bij ARCAM te koop en op de avond zelf vanaf uur aan de zaal. Aanvang: uur. Reserveren is niet mogelijk. De Brakke Grond, Nes 45, T ; ARCAM, Prins Hendrikkade 600, T

4 NIEUWS 091 KALENDER/CALENDER JANUARI/FEBRUARI 2004 TENTOONSTELLINGEN / EXHIBITIONS FRANK KOK TRANSIT Photography in traffic tunnel 10/01-07/03 Hortustunnel, EINDENHOUT Studentproject t/m 15/01 ABC, Groot Heiligland 47, Haarlem, di.-za., u., zo u., T , ARCHITECTUURPRIJS KINDEROPVANG Architecture prize day care centre t/m 19/01 Zuiderkerk, Zuiderkerkhof 72, ma u., di., wo. en vr u., do u., za u., T DE ELITE VAN STRAKS Tomorrows elite? t/m 31/01 ARCAM, Prins Hendrikkade 600, di.-za u., T INDUSTRIEEL ERFGOED IN EN OM HET HOL- LANDS LANDSCHAP Industrial monuments and the Dutch landscape, photography t/m 08/02 ABC, Haarlem LA SCALA. DE OPERA EN DE ORIENT La Scala. The Opera and the Orient t/m 08/02 Van Gogh Museum, Paulus Potterstraat 7, ma.-zo u., T DE AMSTERDAMSE HAVEN IN ZWART WIT Photography of the Amsterdam port t/m 15/02 Scheepvaartmuseum, Kattenburgerplein 1, di.-zo u., T ZVI HECKER: THE WALL IS THE CITY t/m 22/02 ABC, Haarlem ATELIER ZEINSTRA VAN DER POL Achitects Herman Zeinstra & Liesbeth van der Pol t/m 22/02 ABC, Haarlem KUNST- EN VAKFOTOGRAAF BERNHARD EILERS ( ) Historic Photography of picturesque Amsterdam t/m 29/02 Gemeentearchief Amsterdam, Tolstraat 129, ma.-zo u., T OOST, AMSTERDAMSE BUURT Amsterdam East t/m 29/02 Amsterdams Historisch Museum, Kalverstraat 92 en Nieuwezijdsvoorburgwal 357, T , ma.-vr u., za.-zo u. RESTAURATIE ZONNESTRAAL The restoration of Sanatorium Zonnestraal t/m 28/03 Dienstbodenhuis de Koepel, Loosdrechtsebos 7, Hilversum, zo u., T WAAR DE MUZE HUIST Houses of poets and writers t/m 14/03 ABC, Haarlem TO FIND A HOME Work by artists, a.o. Robert Adams, Thomas Struth en Edgar Arceneaux t/m 09/04 SeARCH, Hamerstraat 3, ma.-vr u., T DE ORIENT IN DE OPERA NU The Orient in the Opera Now t/m 18/04 Theatermuseum, Herengracht 168, ma.-vr u., za.-zo u., T BOUWEN UIT DE BEURS. MAQUETTES VAN KINDEREN Models of fantasy houses made by children 13/01-31/01 ARCAM, Prins Hendrikkade 600, di.-za u., T VAN AMSTEL TOT ABCOUDE Student work 23/01-27/02 Zuiderkerk, Zuiderkerkhof 72, T , ma u., di.-vr u., do u., za u. WAT HEET HOOG Amsterdamse hoogbouw in internationale context Amsterdam s high rise in international context 14/02-03/04, Prins Hendrikkade 600, di.-za u., T FOTOGRAAF KEES SCHERER Photography 15/01-28/03 Vakbondsmuseum, Henri Polaklaan 9, di-vr u., zo u., T VRIJE KAVELS IJBURG Free parcels on IJburg 16/02-12/06 Bezoekerscentrum IJburg, T CURSUSSEN In general in Dutch but there are exceptions (*) INZICHT IN DE ARCHITECTUURGESCHIEDENIS 05/01 t/m 23/02 Kunsthistorisch Centrum, T BEGELEIDING UITVOERING RESTAURATIES 26/01 t/m 09/02 NRC, T MODERNE ARCHITECTUUR IN NEDERLAND v.a. 28/01 Vrije Academie, T BAROK v.a. 28/01 Vrije Academie DAGELIJKS DESIGN v.a. 26/01 Vrije Academie RENAISSANCE ARCHITECTUUR* 29/01 Instituto Italiano di cultura per i paesi bassi, T HET RIJKS IN BEWEGING v.a. 03/02 Vrije Academie AMBACHTELIJK SNIJDEN IN HOUT v.a. 10/02 NRC MALLEN MAKEN EN GIETEN v.a. 10/02 NRC HERKENNEN VAN BOUWSTIJLEN 18/02 t/m 19/02 NRC VENETIË* 26/02 Instituto Italiano di cultura per i paesi bassi, T OMGAAN MET MONUMENTEN v.a. 27/02 NRC LEZINGEN / LECTURES In general lectures are held in Dutch, but there are exceptions (*) WILLEM JAN NEUTELINGS & MICHIEL RIEDIJK 12/01, u. ARCAM in de Brakke Grond, T SPAARNEZIEKENHUIS 19/01, 20 u. Podium voor Architectuur Haarlemmermeer, T REM KOOLHAAS* Globalisation of the local 21/01, 16 u. De Balie, Kleine Gartmanplantsoen 10, T (uitverkocht sold out) HOLLANDSE ARCHITECTUUR ROND NEW YORK EN ALBANY 21/01 ICOMOS-NL, T HARALD HENDRIX 25/01, 16 u. ABC Haarlem HERMAN ZEINSTRA & LIESBETH VAN DER POL, ZVI HECKER 26/01, 20 u. ABC Haarlem CHRISTINE HANNEMANN*lecture on Plattenbau 28/01, 20u. T ERICK VAN EGERAAT 09/ u. ARCAM in de Brakke Grond, T BKK3* Capita Selecta 12/02, u. Academie van Bouwkunst, Waterlooplein 211, T MICHELLE PROVOOST* Capita Selecta 26/02, u. Academie van Bouwkunst, Waterlooplein 211, T WATERHUISHOUDING HAARLEMMERMEER 16/02, 20 u. Podium voor Architectuur Haarlemmermeer, T CAPITA SELECTA* 19/02, u. Academie van Bouwkunst, Waterlooplein 211, T SACHA BRONWASSER OVER FOTOGRAAF KEES SCHERER 29/02 Vakbondsmuseum, T DISCUSSIES, SYMPOSIA / DISCUSSIONS, SYMPOSIA In general discussions and symposia are held in Dutch, but there are exceptions (*) STADSWORDING IN DE NEDERLANDEN 23/01, 9.30 u. Werkgroep Stedengeschiedenis, T WINTERAVOND OVER DE ONTWIKKELING VAN ALMERE 27/01, u. Cultureel Centrum Corrosia, Almere, T WINTERAVOND OVER DE ONTWIKKELING VAN ALMERE 24/02, u. Cultureel Centrum Corrosia, Almere, T VAN AMSTEL TOT ABCOUDE 27/02 Zuiderkerk, T

5 TIPS LIVING TOMORROW house of the future vanaf 03/01 onwards, di.-vr u., za.-zo u. living Tomorrow, De Entree 300, T OPENING HERMITAGE AAN DE AMSTEL 28/02 Hermitage aan de Amstel, Nieuwe Herengracht 14, ma.-zo u., T RONDLEIDINGEN / GUIDED TOURS WINTER IN AMSTERDAM 04/01 City Walks T HET AMSTERDAM VAN BERLAGE 17/01 Artifex, T HOFJES IN DE JORDAAN 18/01 Amsterdam City Walks T DE KLERK EN DE BAZEL 23/01 Museum Het Schip, T K.P.C. DE BAZEL 24/01, 07/02, 21/02 Artifex, T DOMWEG GELUKKIG IN OOST? 29/01, 21/02 Arti & Tulipani T WALLEN EN JODENBUURT 01/02 Amsterdam City Walks T JAVA EN KNSM-EILAND 01/02 Museum Het Schip, T AUDIOTOUR 10/02 Amsterdams Historisch Museum, T SCHEEPVAARTHUIS 13/02 Volksuniversiteit, T PLANTAGE 15/02 Amsterdam City Walks T SCHEEPVAARTHUIS 13/02 De Volksuniversiteit, T ARCHITECTUUR EN VERLICHTING 18/02 Archivisie, T AMSTERDAMSE SCHOOL LANGS DE LIJN 22/02 Museum Het Schip, T FILOSOFEN IN DE GRACHTENGORDEL 29/02 Amsterdam City Walks, T NACHTNOTA Report on the night in Amsterdam free download, with English summary, via RONDLEIDINGEN OP AANVRAAG / GUIDED TOURS ON DEMAND AMSTERDAM CITY WALKS T : Grachtengordel, Jordaan, Lastage, Plantage, Westelijke Eilanden ARTTRA T : Hofjes, Jordaan, Noordelijke IJ-oever, Oostelijk Havengebied ARTIFEX T : Beurs van Berlage, hoofdkantoor Het Oosten Woningcorporatie, Olympisch Stadion, Stadsschouwburg, Westergasfabriek ARTI & TULIPANI T : Amsterdamse School, Amsterdam-Zuidoost, Cuypers, Grachtenpanden, Hofjes, Jordaan, Museumbuurt, Oost, Oostelijk Havengebied, Pijp, Sloten, De Aker ARCHIVISIE T : ING bank, Scheepvaarthuis ARCHITECTOUR T : Architectuur en stedebouw BAKKER & BAKKER T : Bijlmermeer, IJburg, Oostelijk Havengebied, Noord, Zuidelijke IJ-Oever BINK ORIGINAL SIGHTSEEING T : Amsterdamse School, Binnenstad, Jordaan, Oostelijk Havengebied, Pijp KUNSTSTAD T : Binnenstad, Cuypers, Museumplein, Oostelijk Havengebied LN PARTNERS T : GWL-terrein, IJburg, Nieuw Sloten, Oostelijk Havengebied KONINKLIJK PALEIS T : Rondleidingen Paleis RAADHUIS HILVERSUM T iedere zondag: Dudok Centrum, diverse gebouwen Gebouw Thonik (ontwerp: MVRDV). Foto: Kees Hummel. Zie pagina 1. REDERIJ LOVERS T : Rondvaarten Binnenstad, Oostelijk Havengebied JAN SCHRIEFER T : Sanatorium Zonnestraal, Hilversum MUSEUM HET SCHIP T : Amsterdamse School, Westelijke Tuinsteden HANS TULLENERS T : Wandelingen, fietstochten, lezingen over Amsterdam URBAN HOME & GARDEN TOURS T : Amsterdamse grachtenpanden en -interieur, tuinen en hofjes (voor groepen alleen op afspraak) UNITED DIFFERENT VOICES T : Amsterdam-Zuidoost WALTER ALTENA GIDS SERVICES T : Binnenstad, Jordaan, Oostelijk Havengebied WELGEMOED OP STAP T : Amsterdamse School, Binnenstad, Negentiendeeeuwse wijken, Oostelijk Havengebied VEEL VOORKOMENDE ADRESSEN / FREQUENTLY USED ADDRESSES ABC ARCHITECTUURCENTRUM Groot Heiligland 47, Haarlem, T , di.-za u., zo uur, ACADEMIE VAN BOUWKUNST Waterlooplein 211, T , ma.-do uur, vr u., ARCAM, Prins Hendrikkade 600, T , di.-za uur, ZUIDERKERK Zuiderkerkhof 72, T , ma u., di.-vr u., do u., za u., T NATIONAAL RESTAURATIE CENTRUM Kamerlingh Onneslaan, ma u., di.-vr u., T DIVERSEN / MISCELLANEOUS DOCUMENTAIRE HOLLANDS LICHT januari Filmmuseum, T INFORMATIEAVOND CENTRUM NOORD 12/01, 21/01, 20 u. Projectbureau Centrum Amsterdam-Noord, info@centrumamsterdamnoord.nl INSPRAAKAVOND CENTRUM NOORD 26/01, 20 u. Projectbureau Centrum Amsterdam-Noord, info@centrumamsterdamnoord.nl AMSTERDAMPRIJS VOOR MVRDV Municipal arts price for MVRDV 11/01, u. Stadsschouwburg, Leidseplein 26, T LE CHANT DU STYRENE film by Alain Resnais, 1964, 14 min. 08/02 Kunstkanaal, T

6 LIVING TOMORROW GEOPEND Living Tomorrow, een permanente tentoonstelling over leven, wonen en werken in de nabije toekomst en de producten die daarin een vernieuwende rol spelen, heeft 3 januari zijn deuren geopend. De tentoonstelling in het Arena-gebied in Zuidoost, is gehuisvest in een onalledaags gebouw naar ontwerp van UN Studio (Ben van Berkel en Caroline Bos). Het is samengesteld uit een liggend deel en een torenachtig volume dat vier verdiepingen telt. In het gebouw zijn onder meer een auditorium, een evenementenzaal, en ruimtes voor conferenties en tentoonstellingen opgenomen. In de tentoonstelling zijn allerhande vernieuwingen te zien, van zichzelf besturende stofzuigers, wasmachines en gasfornuizen tot ruimtes die zich met behulp van zogenaamde domotica automatisch aanpassen aan de gebruiker. Living Tomorrow, di.-vr. 9-17u., za.-zo u., De Entree 300, T dichtershuis. De expositie is te zien tot en met 14 maart. Harald Hendrix verzorgt op zondag 25 januari om uur de lezing Het Italiaanse schrijvershuis: van Petrarca tot Pasolini. Op 26 januari zijn Herman Zeinstra, Liesbeth van der Pol en Zvi Hecker aan het woord in de lezingenreeks in het kader van de symbiose tussen kunst en architectuur. Journalist Bernard Hulsman stelt na afloop kritische vragen. ABC Architectuurcentrum, Groot Heiligland 47, Haarlem, di.-za u., zo u., T , HOLLANDS LANDSCHAP EN LICHT In de fotogalerij van het ABC in Haarlem zijn onder de titel Industrieel Erfgoed in en om het Hollands Landschap, tot en met 8 februari Polaroid Transfers (fotografische afdrukken gemaakt op aquarelpapier) van Eduard Bergman (fotograaf) en Ed Toorenburg (schilder) te zien. Bij deze techniek is elke afdruk een op zichzelf staand kunstwerk. Speciaal voor deze expositie is werk verzameld waarin architectuur een rol speelt. Ook typisch voor het Hollands Landschap: het Hollands licht? De gebroeders Pieter-Rim en Maarten de Kroon maakten er een documentaire over en ondernamen een zoektocht naar de kwaliteit en de uniciteit van dit licht. Ze interviewden hiertoe kunstenaars, kunsthistorici en wetenschappers en filmden een jaar lang het landschap en de lucht op dezelfde plek, op een dijkje aan het IJsselmeer. Hollands Licht is onder meer in het Filmmuseum nog te zien tot in februari. Zie ook ABC Architectuurcentrum, Groot Heiligland 47, Haarlem, di.-za u., zo u., T , Filmmuseum, Vondelpark 3, T , HET NIEUWE BOUWEN HERSTELD In het Dienstbodenhuis de Koepel in Hilversum is tot en met 28 maart de tentoonstelling Zonnestraal revisited te zien die de restauratie van het hoofdgebouw van Sanatorium Zonnestraal tot onderwerp heeft. Na ruim tien jaar onderzoek, plannen, ontwerpen en bouwen is de restauratie van het hoofdgebouw van het voormalige sanatorium Zonnestraal - een ontwerp van Jan Duiker - voltooid en is het gebouw in volle, Nieuw Zakelijke glorie te bewonderen. Rondleidingen door Zonnestraal worden verzorgd door Jan Schriefer, T Een ander gebouw van Duiker, de Cineac, ook wel bekend als de riksbioskoop in de Reguliersbreestraat, kende door de tijd verschillende eigenaren en functies. Na jarenlang het polygoonjournaal te hebben vertoond en als bioscoop gefunctioneerd te hebben, werd het gebouw vanaf 1996 ingericht als restaurant. Het gebouw herbergde tot enkele jaren geleden het restaurant Planet Hollywood. De nieuwe exploitant van het gebouw, danceondernemer ID&T, wil in het gebouw een club realiseren waar dertigers het glamourgevoel krijgen. Het gebouw wordt daartoe opgeknapt en heeft inmiddels op het dak de oude staalconstructie met lichtreclame en aan de straatkant het verticale tekstbord met de oude belettering teruggekregen. Zie voor meer informatie over het gebouw: Meer leren over het Nieuwe Bouwen over de grens? Ivan Nevzgodin verdedigt op 2 februari zijn proefschrift Het Nieuwe Bouwen in West- Siberië: architectuur en stedenbouw in de jaren , aan de Technische Universiteit Delft in de Senaatszaal. Aanvang: uur. Zie voor meer informatie t.z.t. Dienstbodenhuis de Koepel, Loosdrechtsebos 7, Hilversum, zo u. AMSTERDAM OP DE GEVOELIGE PLAAT Tot en met 15 februari is in het Scheepvaartmuseum de expositie De Amsterdamse haven in zwart wit, foto s van Annemie Wolff te bezichtigen. Deze van oorsprong Duitse fotografe maakte in de jaren 50 Houtoverslag. Foto: Annemie Wolff en 60 van de vorige eeuw honderden publiciteitsfoto s voor de Vereniging De Amsterdamse Haven. De expositie laat een selectie zien uit de driehonderd overgebleven originele afdrukken van de havenfoto s van Annemie Wolff. In het Vakbondsmuseum is van 15 januari tot en met 28 maart een tentoonstelling te zien over de documentairefotograaf Kees Scherer. Scherer ( ) fotografeerde in de naoorlogse periode voor kranten en tijdschriften. Vanaf de jaren 60 fotografeerde hij onder meer Nederlandse provincies voor boekenreeksen met landenthema s. In de expositie staat de wederopbouwperiode centraal. Scherer kon zich naar verluidt zonder moeite meten met collega-fotografen als Cas Oorthuys, Sem Presser en Carel Blazer. De tentoonstelling is samengesteld door het Maria Austria Instituut samen met de beheerder van het archief van Scherer. Op 29 februari geeft Sacha Bronwasser een lezing over het werk van Kees Scherer. In het Gemeentearchief is een tentoonstelling te zien met werk van kunst en vakfotograaf Bernard Eilers ( ). Amsterdam was voor Eilers de stad der steden en hij probeerde haar op de gevoelige plaat vast te leggen zoals door hem geliefde schilders dat deden. Zijn bloeiperiode wat de architectuurfotografie betreft viel samen met de Amsterdamse School. Behalve een monografie van zijn werk (Uitgeverij Focusmedia, 55,-) verscheen ook een wandelboekje (Uitgeverij THOTH, 8,90) en is op de website de gedigitaliseerde lantaarnplaatjesshow Veertig jaar Amsterdam, de Ziel van de stad te zien met begeleidende teksten van Eilers. De tentoonstelling is te zien tot en met 29 februari. Scheepvaartmuseum, Kattenburgerplein 1, di.-zo u., T ; Vakbondsmuseum, Henri Polaklaan 9, divr u., zo u., T ; Gemeentearchief Amsterdam, Tolstraat 129, ma.-zo u., T

7 INFORMATIEF AMSTERDAM In het Bezoekerscentrum IJburg is een groeiende expositie te zien met maquettes van woningen voor de vrije kavels op het Kleine Rieteiland en het Steigereiland (IJburg). De expositie wordt vanaf januari opgebouwd en zal steeds aangevuld worden met nieuwe projecten. Bovendien is in het bezoekerscentrum iedere laatste zondag van de maand een algemene presentatie over IJburg. De expositie is te zien tot de zomer. Meer informatie volgt in ARCAM NIEUWS 92. In de Westelijke Tuinsteden vindt momenteel een van de grootste vernieuwingsoperaties van Nederland plaats, waarbij overheid en marktpartijen nauw samenwerken. De toekomst van de Westelijke Tuinsteden is te zien in het recentelijk geopende Informatiecentrum Parkstad aan het Osdorpplein. Het Informatiecentrum is het centrale punt voor informatie over de vernieuwing en biedt onder andere inzage in plannen, rapporten en een wisselende expositie over de vernieuwing van Nieuw West. Bezoekerscentrum IJburg, IJdijk 50, T , do-zo 11-17u.; Informatiecentrum ParkStad, Osdorpplein , di.-za u, do. tot u., T , KUNST EN ARCHITECTUUR Bij architectenbureau Search is tot april de expositie To find a home te zien met onder meer werk van Robert Adams, Thomas Struth en Edgar Arceneaux. De expositie werd ingericht door Paul Andriesse die zich bij zijn kunstkeuze liet inspireren door de plek en de naam van het architectenbureau. Het Theatermuseum laat tot en met 18 april de tentoonstelling De Oriënt in de opera nu zien. Deze expositie is gewijd aan de ontwikkeling van de theatervormgeving van opera s die zich afspelen in Oosterse landen en toont aan de hand van onder andere decorontwerpen en scènefoto s hoe scenografen van onze tijd het Oosten in een aantal Nederlandse operavoorstellingen hebben vormgegeven. In het Van Gogh Museum is tot en met 8 februari de tentoonstelling La Scala. De opera en de Oriënt, te zien. Deze expositie vertelt aan de hand van objecten afkomstig uit opera s die zich afspelen in verre en exotische landen de geschiedenis van het Teatro alla Scala in Milaan, sinds de achttiende eeuw de bakermat van het decorontwerp. De tentoonstellingsreeks Transit, in de Hortustunnel, is een project waarin fotografen en grafisch ontwerpers werk maken dat een betekenis toevoegt aan de tunnelruimte en een uitspraak doet over het thema Transit. Van 10 januari tot en met 7 maart is in de tunnel werk te zien van fotograaf Frank Kok. De Hortustunnel ligt onder de Weesperstraat, tussen de Nieuwe Herengracht en de Hortus Botanicus. Theatermuseum, Herengracht 168, ma.-vr u., za.-zo u., T , Van Gogh Museum, Paulus Potterstraat 7, ma.-zo u., T ; SeARCH, Hamerstraat 3, ma.-vr u., T AMSTERDAM-NOORD Foto: Maarten Helle De Noordelijke IJ-oever is een brede strook van Amsterdam-Noord die zich uitstrekt tussen het Noordhollands Kanaal en Zaanstad. Het gebied omvat de Sixhaven, het Shell-terrein, het bedrijventerrein van de Buiksloterham, de NDSM-werf, het zogenaamde shipdock, het Cornelis Douwesterrein en de Noorder IJ-plas. Onlangs verscheen het Masterplan Noordelijke IJ-oever, getiteld Noord aan het IJ. Het plan, ontwikkeld door een ontwerpteam onder leiding van Riek Bakker, in samenwerking met dro, beschrijft hoe de zes kilometer lange strook langs het IJ in de komende dertig jaar van een industriegebied wordt verbouwd tot een meer gemengd en stedelijk deel van Amsterdam- Noord. De eerste tien jaar wordt gewerkt aan het Shell-terrein en de Buiksloterham, later komen ook de andere deelgebieden aan bod. Momenteel wonen er in het hele plangebied, woonschepen niet meegerekend, niet meer dan honderd mensen en werken er ongeveer Het Masterplan voorziet op termijn in 9000 woningen en circa arbeidsplaat- KUNSTKANAAL EN BELLISIMA Op Kunstkanaal is 8 februari Le chant du styrene te zien, een uit 1964 daterende, veertien minuten durende documentaire van Alain Resnais waarin het maakproces en de toepassing van plastic artistiek in beeld worden gebracht. Het commentaar is van Raymond Queneau. De film maakt deel uit van een met Maison Descartes geprogrammeerde reeks korte films uit de jaren 60 en 70 van Franse regisseurs. De kaart van Amsterdam is als onderlegger voor veel doeleinden te gebruiken. Zo ook voor het Emotioneel Stadsplan. De organisatie Bellissima heeft daarvoor op een Amsterdamse stadsplatte grond emoties aangegeven, zoals vreugde, trots, sen. Naar verwachting zal de stadsdeelraad van Noord het Masterplan begin 2004 vaststellen. Wie meer wil weten over de plannen kan terecht op en, iedere donderdag tussen en uur, bij het informatiecentrum Noordelijke IJ-oever aan de Distelweg 90, gebouw A. Ook het Masterplan voor het nieuwe centrum van Amsterdam-Noord is gereed (ontwerp: Sjoerd Soeters). Tot 8 februari kunnen geïnteresseerden hun reactie op het plan geven, schriftelijk of tijdens inspraakavonden. Informatieavonden zijn op 12 en 21 januari en de inspraakavond die hierop volgt vindt plaats op 26 januari. De avonden vinden plaats in Projectbureau Centrum Amsterdam-Noord vanaf uur. Het stedebouwkundig plan is in te zien en te koop bij het servicecentrum Stadsdeel Amsterdam-Noord. De kosten bedragen 8,-. Projectbureau Centrum Amsterdam- Noord, Buikslotermeerplein 244, T , info@centrumamsterdamnoord.nl bevrijding en woede. Getracht is de emoties in kaart te brengen die mensen hebben bij verschillende plekken in de stad. Het project bestaat uit een digitale kaart met daarop stippen die linken naar verhalen, gebeurtenissen en herinneringen. Daarnaast heeft Bellissima twaalf televisieprogramma s gemaakt waarin mensen hun verhaal over een bepaalde plek vertellen. Voor meer informatie: Voor de digitale kaart: en voor de televisieprogramma s: A1, Salto Amsterdam wekelijks om en uur. Kunstkanaal, T , uitzendingen via Salto (kanaal Amsterdam 1), zondag u., herhaling vr u. 7

8 GEBOUWEN GERESTAUREERD De afgelopen jaren is het terrein van de Westergasfabriek gesaneerd en is een nieuw park rondom de monumentale gebouwen aangelegd. Inmiddels is de oude gashouder (1903) met zijn karakteristieke, als een grote paraplu uitgewerkte ijzeren spant- en balkconstructie, gerestaureerd. De restauratie en renovatie van de monumentale gebouwen op het terrein (bijna allen van Isaac Gosschalk) zijn in handen van MAB. Zie ook: In de Hortus Botanicus is de afgelopen jaren hard gewerkt aan de restauratie van de Oranjerie. Het gebouw werd in 1875 naar ontwerp van stadsarchitect Bastiaan de Greef gebouwd als collegezaal voor een hoogleraar en zijn studenten in de plantkunde. Omstreeks 1920 werd het gebouw in gebruik genomen als winterberging voor kuipplanten uit subtropische streken en werd het een echte oranjerie. Onlangs is de Oranjerie na een restauratie van bijna een jaar heropend als museumcafé van de Hortus. Het Verpleeghuis Amstelhof aan de Amstel voldoet niet langer aan de eisen van de hedendaagse verpleegzorg en wordt door Hubert Jan Henket en Wim Crouwel verbouwd tot een Amsterdamse vestiging van het Russische museum de Hermitage. De Amstelhof stamt uit 1683, aan de gevel zal niets worden veranderd. De eerste fase van de Hermitage aan de Amstel wordt op 28 februari voor het publiek geopend in gebouw Neerlandia aan de Nieuwe Herengracht met een expositie over Grieks Goud en een kleinschalig educatief aanbod. Eind 2007 zal naar verwachting de hele Amstelhof in gebruik genomen worden. Westergasfabriek, Haarlemmerweg, T ; Hortus Botanicus, Plantage Middenlaan 2, T ; Gebouw Neerlandia, Nieuwe Herengracht 14, ma.-zo u., T Gashouder. Foto: Siebe Swart CURSUSSEN De Vrije Academie voor Kunsthistorisch Onderwijs start op 28 januari met de cursus Moderne architectuur in Nederland. Van Cuypers tot Koolhaas, bestaande uit 6 bijeenkomsten en een lezing ( 95,-) en een cursus over de Barok, bestaande uit tien bijeenkomsten en twee excursies ( 153,-). Op 26 januari start de cursus Dagelijks Design, bestaande uit tien bijeenkomsten en twee excursies ( 153,-). Vanaf 3 februari verzorgt de Vrije Academie de driedelige cursus Het Rijks in beweging in het Rijksmuseum, waarin de cursist onder andere de kans krijgt de transformatie van het Rijksmuseum op de voet te volgen in de vorm van zogenaamde bouwputwandelingen. De prijs is 49,-. Zie: Het Nationaal Restauratiecentrum biedt op 18 en 19 februari een cursus over het herkennen van bouwstijlen ( 395,-), van 26 januari tot en met 9 februari een driedaagse cursus over de begeleiding van de uitvoering van restauraties ( 895,- of 160 per dagdeel) en vanaf 27 februari een cursus over omgaan met monumenten, inclusief dagexcursies naar Utrecht en Leiden ( 825,-). Op 10 februari starten de praktische cursussen Ambachtelijk snijden in hout, 650,-, en Mallen maken en gieten ( 625,-). Het Kunsthistorisch Centrum biedt van 5 januari tot en met 23 februari de cursus Inzicht in de architectuurgeschiedenis. Tweeduizend jaar gebouwde omgeving. De cursus vindt plaats in Haarlem en de kosten bedragen 135,-. Het Istituto Italiano di Cultura per i Paesi Bassi organiseert vier workshops over de Italiaanse architectuur door architecte Patrizia Sicuro. De eerste bijeenkomst vindt plaats op 29 januari en behandelt renaissancearchitectuur in Florence. De tweede bijeenkomst staat gepland op 26 februari en gaat over Venetië, Palladio-villa s en nieuwe projecten. In maart en april zijn er nog twee bijeenkomsten. De voertaal is Italiaans. Aanvang: uur. Kosten: 50,-. Inschrijvingen via Patrizia Sicuro, T , patrizia_sicuro@hotmail.com. Vrije Academie, T ; NRC, T ; KHC, T ; Instituto Italiano di Cultura per i Paesi Bassi, Keizersgracht 564 PUBLICATIES Afgelopen zomer publiceerde Het Parool in de PS bijlage een reeks verhalen over torens in Amsterdam. In november is de gebundelde reeks Torens van Amsterdam verschenen bij Uitgeverij de Prom. In het boekje beschrijft Parool-journalist Paul Vugts de uitzichten, interieurs en geschiedenis van vijftien torens in Amsterdam. Zowel klassieke kerktorens als moderne hoogbouw komen aan bod. De prijs van het boekje is 10,-. De Nachtnota Amsterdam is een kersverse uitgave van de stichting Nachtwacht Amsterdam, het collectief dat sinds februari 2003 optreedt als Nachtburgemeester van Amsterdam. De nota verkent enkele aspecten van het hoofdstedelijke nachtleven, vanuit het streven om de nacht te emanciperen en de vrijheid in de nacht te vergroten. Eén van de aandachtspunten is stadsilluminatie; de nota bepleit naast de ontwikkeling van een coherente visie op de verlichting van Amsterdam ook aandacht voor de nachtelijke verschijning van architectuur. De nota kan worden gedownload op de site In de reeks Plan Amsterdam van de Dienst Ruimtelijke Ordening is nummer 7 over De Noordvleugel verschenen. De ruimtelijke en economische ontwikkelingen in het noorden van de Randstad brengen problemen met zich mee die op hun beurt vragen om een beleid dat verder gaat dan de gemeentegrenzen. Het inmiddels derde overleg dat door de betrokken bestuurders werd gevoerd, wordt besproken. Het blad is bij DRO te koop voor 3,-. COLOFON ARCAM NIEUWS, tweemaandelijks informatiebulletin over architectuur, stedebouw en vormgeving in Amsterdam en omstreken, is een uitgave van de Stichting Architectuurcentrum Amsterdam, Prins Hendrikkade 600, 1011 VX Amsterdam, T , F , arcam@arcam.nl. ARCAM NIEUWS verschijnt in een oplage van 5500 zes maal per jaar - in de eerste week van de maanden januari, maart, mei, juli, september en november. Redactie: Marlies Buurman (eindredactie), Dave Wendt, Else Wissink. Ontwerp: Opera Ontwerpers, Breda; druk en opmaak: robstolk, Amsterdam. ABONNEMENT ARCAM NIEUWS kan gratis afgehaald worden op een groot aantal verspreidingspunten in Amsterdam (ARCAM, Academie van Bouwkunst, de academies voor beeldende kunst, de grote musea, gespecialiseerde boekwinkels, diverse galeries). Wie het blad thuis wilt ontvangen dient minimaal 15,- (voor het buitenland minimaal 25,-) over te maken op Postbankrekening ten name van Stichting ARCAM onder vermelding van Abonnement ARCAM NIEUWS. Men ontvangt het blad dan gedurende een jaar (6 nummers). HET WERK VAN ARCAM WORDT MOGELIJK GEMAAKT DOOR: Gemeente Amsterdam: Dienst Wonen, Dienst Ruimtelijke Ordening, sector Ruimtelijke Ontwikkeling, Infrastructuur en Beheer; dienst Welzijn Amsterdam, afdeling Kunst en Cultuur; Amsterdams Fonds voor de Kunst; Stimuleringsfonds voor Architectuur, Rotterdam. SPONSORS 2004 A+D+P Architecten, Amsterdam; Algemene Woningbouwvereniging, Amsterdam; AM Wonen, Amsterdam; AMVEST, Amsterdam; ARCADIS, Hoofddorp; De Architectengroep, Amsterdam; Architectuurcentrale Thijs Asselbergs, Haarlem; Atelier Zeinstra van der Pol, Amsterdam; Gerard W. Bakker Projektadviezen, Amsterdam; BAM Vastgoed, Amsterdam; Benthem Crouwel Architekten, Amsterdam; BPF Bouwinvest, Amsterdam; Eiso Bergsma Plexiglas, Amsterdam; Blauwhoed, Rotterdam; Boer Hartog Hooft, Amsterdam; Bouwfonds Ontwikkeling, Hoevelaken; Claus en Kaan Architecten, Amsterdam; Woningbouwvereniging De Dageraad, Amsterdam; Duinker Van der Torre, samenwerkende architekten, Amsterdam; Dura Bouw Amsterdam, ERA Bouw, Zoetermeer; Amsterdam; Heijmans IBC Vastgoedontwikkeling, Almere; Hillen en Roosen Planontwikkeling, Amsterdam; Ingenieursbureau Amsterdam (IBA); ING Real Estate Development, Den Haag; Jones Lang LaSalle, Amsterdam; De Key/De Principaal, Amsterdam; Kondor Wessels, Amsterdam; Koninklijke BAM Groep, Bunnik; Kristal, Amsterdam; Van der Leij Groep, Amsterdam; MAB Groep, Den Haag; Johan Matser Projectontwikkeling, Hilversum; Moes Bouwbedrijf, Zwolle; Het Oosten Woningcorporatie, Amsterdam; Woningstichting Patrimonium, Amsterdam; Rijnja-Repro, Amsterdam; Smit s Bouwbedrijf, Beverwijk; Soeters Van Eldonk Ponec architecten, Amsterdam; Vesteda Management, Maastricht; Woningbedrijf Amsterdam, Amsterdam; Woningstichting Zomers Buiten, Amsterdam; Zwarts & Jansma Architecten, Amsterdam. KOPIJ ARCAM NIEUWS 92 Het volgende nummer van ARCAM NIEUWS (nummer 92) beslaat de maanden maart en april; kopij kan tot uiterlijk 3 februari bij de redactie worden ingeleverd ARCAM t.a.v. redactie ARCAM NIEUWS Prins Hendrikkade VX Amsterdam T F arcam@arcam.nl 8