Dichterbij. 'Kwestie van verder kijken'»22 KROMME RIJNSTREEK. Over invloed en zeggenschap»32. Marja en Kees van Rooijen»8

Transcriptie

1 Dichterbij KROMME RIJNSTREEK MAGAZINE VOOR LEDEN VAN RABOBANK KROMME RIJNSTREEK NAJAAR 2013 'Kwestie van verder kijken'»22 SAMENWERKING INNOVATIE LEDENRAAD Marja en Kees van Rooijen»8 Meer voedsel dankzij slimme technieken»18 Over invloed en zeggenschap»32

2 NIEUWE OOGST 2 KROMME RIJNSTREEK

3 Stichts brood. Gemaakt van biologisch meel en desem. Zonder toevoegingen van broodverbeteraars. E-nummer-en lactosevrij. Gezond, maar vooral lekker, lacht André van Miltenburg, bedenker van de nieuwe broodlijn. Samen met Lida van Wijk is hij eigenaar van bakkerij Van Miltenburg uit Houten. Het brood is vernoemd naar het middeleeuwse Het Sticht Utrecht. FOTO: HANS DIRKSEN FOTOGRAFIE BAKKERIJ VAN MILTENBURG. EERLIJK, AUTHENTHIEK BROOD 3

4 VOOR WOORD JEROEN DE HEER directievoorzitter NIEUWE AANWAS V oor agrariërs is het najaar de drukste tijd van het jaar. Het is de tijd om te oogsten wat met veel zorg is gekweekt en geteeld. Een levendige tijd, want een nieuwe oogst brengt nieuwe aanvoer en dus een nieuw begin. Maar wat we uiteindelijk oogsten, is iets wat we niet volledig zelf in de hand hebben. Externe factoren kunnen van grote invloed zijn. Daarom is het belangrijk om te blijven innoveren. In het eigen bedrijf of met een nieuwe business. In deze Dichterbij hebben we daar drie lokale voorbeelden van. Het nieuwe brood van Bakkerij Van Miltenburg (p.2) en het initiatief om eigen energie op te wekken, van de EigenWijkse Energie Coöperatie (p.16). Het verhaal van André van Bennekom die besloot zijn varkensbedrijf op te zeggen om algen te gaan kweken is een mooi voorbeeld (p.22). De oogsttijd is ook een moment om terug te kijken naar wat we bereikt hebben en om de balans op te maken. Dat geldt ook voor ons als lokale Rabobank. Daarom kijken we met twee ledenraadsleden terug naar twee jaar ledenraad (p.32). Ook Marja en Kees van Rooijen maakten de balans op. Zij werden zorgondernemers van het nieuwe Thomashuis in Houten. Hun passie over kleinschalig wonen voor volwassenen met een verstandelijke beperking kunt u lezen op p. 8. Als Rabobank willen we blijven oogsten. Wat coöperatief bankieren ons gebracht heeft is een plek midden in de maatschappij, een duurzame relatie met leden en een zeer groot kennisnetwerk. Die verbindende rol willen we blijven vervullen, zodat we hier nu en in de toekomst samen de vruchten van kunnen blijven plukken. COLOFON Redactie Rabobank Kromme Rijnstreek: Marjolijn Salari, Tineke Faassen, Tanja Korevaar, Trea Scholten, Robert Vernooij, Rosan Vernooij. Reacties: afdeling MCC, communicatie@krs.rabobank.nl Winnaars verjaardagkaarten - actie. Kijk op blz. 6. Zonder schriftelijke toestemming van de Rabobank mag niets uit deze uitgave worden overgenomen of gekopieerd. De Rabobank en vdbj_ besteden uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van alle gepubliceerde data. Onjuistheden kunnen echter voorkomen. De Rabobank en vdbj_, alsmede de aan hen gelieerde ondernemingen en toeleveranciers, zijn niet aansprakelijk voor onjuistheden of enig handelen op grond van de inhoud van dit blad. 4 KROMME RIJNSTREEK

5 Dichterbij KROMME RIJNSTREEK THEMA: OOGST 10 Welke invloed heeft u? 18 Meer oogst met minder grond BETROKKEN ONDERNEMEN 8 Familie van Rooijen DOE DE CHECK! 14 Mark Gombert COÖPERATIE 16 Lokale energie 22 INNOVATIE 22 Algen kweken LEDENINVLOED 26 Welke invloed hebt u als lid op de bank? REGIE OVER GELD 28 Dementie en geldzaken IN GESPREK MET 32 Ledenraad LIDMAATSCHAP 36 Lidmaatschap RUBRIEKEN 2 Om de hoek 6 Kort 17 Facts & figures over ons spaargedrag 21 Puzzel 31 Beats by Bach 34 Ondernemen op klein en groot niveau 38 Ledenaanbiedingen 39 Column Bert Faber 40 Dichtbij: Femke Dotman 5

6 KORT Winnaars VERJAAR - DAGKAAR TENACTIE Op woensdag 3 juli ontvingen de 4 winnaars van onze verjaardagkaarten - actie uit handen van Oetse Wijma, directeur Particulieren, hun prijs. Klantjes van onze bank die jarig zijn, ontvangen allemaal een verjaardagskaart van ons. Wij vonden dat deze kaart leuker kon en hebben daarom in mei van dit jaar een actie uitgeschreven. De actie gold voor alle kinderen van onze leden, we vroegen ze om een leuke nieuwe verjaardagskaart te ontwerpen. Iedereen mocht zijn fantasie de vrije loop laten bij het maken van de Oplossingen gezocht Wat is de beste manier om inbrekers te weren? Of om brand- of waterschade te voorkomen? Interpolis doet met het onlineplatform deoplossingvan.nl een beroep op de denkkracht van Nederland om samen te zoeken naar nieuwe manieren om met risico's om te gaan. Want alles verzekeren is geen oplossing. Interpolis is ervan overtuigd dat de ideeën van Nederland, gecombineerd met haar kennis en kunde, leidt tot innovatieve nieuwe verjaardagskaart. Er mocht worden geknipt, geplakt, getekend, gekleurd, geschilderd en/of versierd. De actie was een groot succes. We hebben ruim 250 inzendingen gekregen met ontzettend leuke kaarten. De keuze voor de jury was dan ook een hele moeilijke, maar uiteindelijk is het gelukt om 4 winnende ontwerpen uit te kiezen. De winnaars zijn: Categorie 5 t/m 7 jaar: Rens Feringa (6) uit Wijk bij Duurstede Nora van der Worp (7) uit Schalkwijk inzichten, diensten, producten en adviezen. Het platform is niet tijdelijk, maar een doorlopend en nieuw medium om de dialoog aan te gaan met klanten. Het is voor iedereen die een oplossing heeft of er een zoekt. De Mannetjes van Interpolis dragen ideeën aan en vragen ook om oplossingen voor verschillende situaties. Maar ook de adviseur van Rabobank, de brandweerman, de journalist, de blogger, de student en de huisvrouw. Doe ook mee op deoplossingvan.nl. Categorie 8 t/m 11 jaar: Lars Kok (10) uit Houten Noa Schrijvers (8) uit Wijk bij Duurstede Aan alle kinderen die hebben meegedaan: heel erg bedankt voor jullie prachtige inzendingen! IBAN VAN KRACHT Rabobank is over op IBAN. Sinds deze zomer ziet u in plaats van uw 9-cijferige rekeningnummer uw IBAN in Rabo Internetbankieren en in uw digitale adresboek. U kunt dus van en naar een IBAN betalen. Ook kunt u het IBAN gebruiken op de nieuwe IBAN-acceptgiro s. Vanaf 1 februari vervalt uw oude rekeningnummer volledig. Tot die tijd kunt u het nog gebruiken; het rekeningnummer wordt automatisch omgezet in een IBAN. Wilt u meer weten over IBAN? Kijk dan op rabobank.nl/iban. 6 KROMME RIJNSTREEK

7 Shantyfestival "Rijn en Lek" Op zaterdag 28 september vindt het 11e Shantyfestival Rijn en Lek plaats in Wijk bij Duurstede. Burgemeester Tjapko Poppens opent dit jaar het festival om uur op de Markt. Vervolgens gaan 16 koren op acht verschillende podia kriskras door de binnenstad strijden om de felbegeerde Gouden Zuidwester van Wijk. Het Veerse Scheepstuig uit Veere, de winnaar van 2012, is dit jaar niet van de partij, maar wel koren uit bijvoorbeeld Borne en Harlingen. Wij reiken als hoofdsponsor van het festival weer de Rabobank Publieksprijs uit. Een 6-koppige jury van Rabobank-medewerkers kiest het Shantykoor met de beste interactie met het publiek. Vorig jaar ging deze prijs naar Piratenkoor De Zingende Padd n uit Wapenveld. FINALE EN PRIJSUITREIKING ROND UUR, OP DE MARKT. Houtense Ondernemersdag: KAARTVERKOOP GESTART Donderdag 10 oktober vindt de derde Houtense Ondernemersdag plaats. Houtense ondernemers kunnen zich aanmelden. De Rabobank is partner in zaken. Het evenement is gratis. Echter, het aantal kaarten is beperkt. Mocht u zich aangemeld hebben en onverhoopt niet aanwezig zijn, dan brengt de organisatie 15,- in rekening. Dit bedrag komt geheel ten goede aan Hospice Houten. AANMELDEN EN MEER INFO? VIA: PRIJSWINNARES PUZZEL Vanaf de laatste Dichterbij van 2012 komen de uitslagen van de puzzel binnen bij uw eigen bank. Ruim 180 leden mailden ons ook dit keer weer de oplossing van de puzzel uit de tweede editie van dit jaar. De oplossing was: leerling. Henrike den Hartog uit Houten was de gelukkige. Zij heeft de mand met lokale producten opgehaald bij ons kantoor in Houten. Kijk voor de puzzel op blz. 21 KOM NAAR DE OPEN MONUMENTENDAG Tijdens de jaarlijkse Open Monumentendag, dit jaar op 14 en 15 september, zijn duizenden monumenten gratis toegankelijk voor iedereen. Bijna mensen maakten vorig jaar gebruik van de mogelijkheid om zo bijzondere gebouwen van binnen te bewonderen. Rabo Vastgoedgroep is hoofdsponsor. Benieuwd naar monumenten in uw omgeving? Kijk op FEITEN & CIJFERS was in veel opzichten een bewogen jaar. Een jaar dat voor onze bank onder andere in het teken stond van de samen - werking met onze ledenraad. Ook een jaar waarin wij met klanten en leden in verschillende klankbordgroepen hebben gesproken over de onderwerpen die ons bezighielden. In 2012 hebben we ook verschillende activiteiten ontplooid. Bekijk het jaarverslag op 7

8 BETROKKEN ONDERNEMEN Marja en Kees van Rooijen wilden graag samenwerken. Iets waarbij al hun expertise nodig is. Een gesprek over kleinschalig wonen voor volwassenen met een verstandelijke beperking. TEKST: LEF MET LETTERS, TREA SCHOLTEN FOTO'S: HANS DIRKSEN FOTOGRAFIE Samen ondernemen in de zorg Het Thomashuis in Houten werd 7 juni jl. officieel geopend door koningin Maxima. Het is het honderdste Thomashuis en ligt aan de Houtense Wetering 23 in Houten. De koffie en thee staat altijd klaar. NL/HOUTEN Ik werk al meer dan 25 jaar in de geestelijke gezondheidszorg en liep tegen een aantal dingen aan, begint Marja. Ik kreeg steeds vaker het gevoel dat zorginstanties elkaar eerder tegenwerken dan samenwerken. Daarbij komt het belang van de cliënt regelmatig in het geding. Ik merkte dat ik toe was aan een nieuwe uitdaging. Kees vult haar aan: We zijn ooit samen begonnen op de boerderij van Marja s vader. Na een aantal jaren verkochten we de boel en zochten we ander werk. Toen de kinderen een paar jaar geleden uit huis gingen, ontstond de wens om weer samen te werken. Samen iets opzetten. Marja lacht: Maar wat? Dat wisten we niet zo goed. Totdat een uitzendkracht op mijn toenmalige werk vertelde dat hij zorgondernemer van een Thomashuis werd. Ik had geen idee wat dat was. Thuis dook ik achter de computer en tikte op Google het woord Thomashuis in. Ik was direct gegrepen. Dit was wat we wilden! Een woonhuis voor ongeveer acht volwassenen met een verstandelijke beperking. Zij worden begeleid door zorgondernemers die in hetzelfde huis wonen. Dat is echt kleinschalig, korte lijnen tussen cliënt, zorgaanbieder en ouders. Dus toen ik las dat het honderdste Thomashuis in Houten zou komen, hebben we gereageerd. Kees knikt: Een spannende beslissing. Ik had een goede managementfunctie maar geen ervaring met zorg. Laat staan met volwassenen die een verstandelijke beperking hebben. Het concept sprak me echter aan en we hebben veel gesprekken gevoerd, een aantal Thomashuizen bezocht en stage gelopen. Uiteindelijk hakten we de knoop door en toen brak een spannende tijd aan. Terwijl we allebei onze baan nog hadden, startten we met de werving en selectie van bewoners. Er waren ongeveer veertig aanvragen en we kunnen maximaal negen mensen plaatsen. Marja: Een heel intensieve en bijzondere tijd. Tegelijkertijd werd de boerderij verbouwd tot een geschikt Thomashuis. Voor mij extra bijzonder omdat dit het oude huis van mijn opa en oma is! Kees: Een mooiere herbestemming van een oude boerderij kun je je niet wensen. We draaien nu een aantal maanden, de bewoners raken gewend, we hebben vijf medewerkers in dienst en de lijnen zijn kort. Precies zoals we wilden. De stap om samen weer iets op te pakken, heeft iets heel moois opgeleverd! 8 KROMME RIJNSTREEK

9 'Ik was direct gegrepen' 9

10 COÖPERATIEF BANKIEREN 'Vergeet niet dat de coöperaties ooit opgericht zijn omdat het slecht ging met de economie.' Dirk Duijzer, directeur Coöperatie & Duurzaamheid, kijkt terug en schetst een toekomstbeeld. TEKST: ANJA KROES FOTO'S: PABLO BERNASCONI, FRANS JAN FORTUNATI Wat brengt coöperatie? De maatschappij verandert in sneltreinvaart: eigen zorg inkopen, zelf verantwoordelijk zijn voor uw pensioen, een woning is niet langer een investering en de fysieke winkel lijkt het af te leggen tegen het groeiende leger onlineconsumenten. Wat in de wereld van gisteren een zekerheid was, staat nu ter discussie. In al het verandergeweld van de laatste jaren blijven de oorspronkelijke uitgangspunten van Rabobank overeind. Dezelfde taak Duijzer: 'Natuurlijk ontkomt Rabobank niet aan veranderen. Het gevaar om in deze tijd onze identiteit te verliezen lijkt levensgroot aanwezig, maar dat is schijn. Vergeet niet dat de coöperaties ooit opgericht zijn omdat het slecht ging met de economie. Daarom blijft het coöperatieve karakter juist nu fier overeind. Onze taak is onveranderd: leden in staat stellen te ondernemen door passende financiële diensten aan te bieden en daarmee impliciet te 10 KROMME RIJNSTREEK CV DIRK DUIJZER 25 jaar in de land- en tuinbouw, o.m. voorzitter van het Productschap Tuinbouw. In 2005 directeur Food & Agri Nederland bij Rabobank, sinds 2011 directeur Coöperatie & Duurzaamheid werken aan een verantwoordelijke en duurzame samenleving.' Houtskoolschets Het karakter blijft onveranderd, maar dat betekent niet dat Rabobank dezelfde kan blijven. 'We staan aan de vooravond van een coöperatieve make-over. Alles moet op de kop. Klanten en leden willen meer transparantie, goedkopere producten, snellere bediening, meer deskundigheid als het nodig is en wellicht vrijblijvendheid als het ze zelf past. Wij zijn volop bezig met de houtskoolschets van de nieuwe Rabobank. In 2016 staat die bank er, maar ver daarvoor willen we al eenvoudig en trefzeker het beeld zien van de nieuwe bank waar hard aan gewerkt wordt. Een bank voor de leden, die midden in de wereld van vandaag staat. En al het andere is daar een afgeleide van. Dat klinkt eenvoudig, maar dat is het niet. Die redelijk simpele wensen van de klanten en leden hebben een tamelijk harde uitwerking. Meer transparantie betekent meer eenvoud en meer openheid. Goedkoper

11 'Kennis delen doet kennis groeien'

12 Dirk Duijzer: 'Klanten willen nu terecht meer invloed op en zeggenschap over de koers van de financiële instelling waar ze zaken mee doen' betekent minder mensen in een sobere omgeving. Snellere bediening betekent meer geautomatiseerd. Meer deskundigheid betekent tot slot dat er aan een kleinere groep medewerkers hogere eisen gesteld worden. En dan het laatste punt. De klant die meer vrijblijvendheid wenst zoals het hem of haar zelf past. Dat laatste hoort wellicht wel bij een deel van de moderne cultuur, maar niet bij onze bank. Ook niet bij onze bank in de nieuwe wereld. Wij willen investeren in de leden, de bedrijven van de leden, de maatschappelijke omgeving rondom de leden, maar niet voor een eenmalige deal. Wij kiezen voor een langdurige relatie. Dan kun je namelijk meer betekenen voor elkaar. Dan loop je niet weg als het moeilijk wordt. Dan neem je elkaar serieus.' Gezamenlijke toekomst De leden vormen vanaf de start het hart van de coöperatieve bank. Maar de invulling van dat lidmaatschap moet volgens Duijzer wel meegroeien met de tijd. 'Participatie van klanten, daar moeten we sterk op inzetten, dat verwacht de maatschappij ook van ons. De financiële sector ligt onder een vergrootglas. Er was een tijd waarin groei het hoogste goed was, ook bij Rabobank. Hoe dat is afgelopen, weten we. Klanten willen nu terecht meer invloed op en zeggenschap over de koers van de financiële instelling waar ze zaken mee doen. Vanuit coöperatief oogpunt bezien, Wij zijn een communitybank geworden. Dat geeft een andere, in mijn ogen krachtigere, invulling aan de coöperatie' juich ik dat toe. We moeten ervan af om de ledenraad te zien als een club van mensen die wacht tot hen vanuit de directietoren een conceptbesluit wordt voorgelegd. Een ledenraad is een geïnteresseerde groep klanten die iets vindt van de bank. En juist dat vind ik eigenlijk het allermooiste, dat wij met klanten rechtstreeks in gesprek zijn over onze gezamenlijke toekomst, het is niet wij en zij. Dat moeten we koesteren en dat moeten we verder uitbouwen. Dat kan alleen door onze leden nauwer dan ooit te betrekken bij het reilen en zeilen van de bank. Dat betekent dat we de wezenlijke gespreksonderwerpen niet moeten schuwen en de mening van onze leden daadwerkelijk serieus moeten nemen. Die vier kenmerken van coöperatief bankieren (klantparticipatie, langdurige relatie, een duurzame samenleving en een solide basis) moeten het fundament van die gesprekken vormen. Lokale wortels Rabobank blijft haar lokale wortels trouw, hoewel dat soms anders schijnt. Rabobank heeft steeds minder fysieke kantoren, maar blijft onverminderd dichtbij. Na het uitbreken van de crisis is de behoefte om elkaar te 12 KROMME RIJNSTREEK

13 ontmoeten alleen maar groter geworden. En Rabobank speelt daar een grote rol bij. Overal in het land zie ik bij lokale banken veel betrokken mensen bij elkaar komen. Alleen, ze komen niet meer in die oude bankrelatie, ze komen geen geld halen of voor een klantgesprek. Ze komen om met elkaar na te denken over de toekomst of over duurzaamheid en tenslotte ook om business te doen. Sommige lokale banken zijn wel bij meer dan tien communities betrokken. Dat zijn netwerken rondom zorg, wonen, rondom energie en het stimuleren van de leefbaarheid van de lokale gemeenschap. Dat betekent dat er andere eisen aan ons als bank gesteld worden. Het begint niet meer bij het product, maar bij het klantbelang, daar zit de coöperatieve uitdaging. Wij zijn een communitybank geworden. En die nieuwe Rabobank geeft een andere, maar in mijn ogen wel een veel krachtiger invulling aan de coöperatie. En als ik heel eerlijk ben, dan wijkt die invulling niet heel erg af van 150 jaar geleden. Groeien Als communitybank fungeert Rabobank voor leden en klanten als kennis- en netwerkcentrum. "Er is Rabobank veel aan gelegen dat het goed gaat met haar klanten. Dan gaat het heus niet alleen om financieren. Een belangrijke sleutel tot het succes van onze mkb-klanten is bijvoorbeeld het delen van kennis. We geloven dat je samen meer bereikt dan alleen. Daarom is het belangrijk om kennis te delen en te creëren, samen met de klant. Want kennis delen, doet kennis groeien. Op basis van gedegen kennis kunnen ondernemers de juiste koers vinden. We delen niet alleen de kennis die wij zelf verzamelen, we stellen onze klanten ook in staat hun kennis te delen met anderen. Dat doen we bijvoorbeeld met de Rabo Kennis App voor ondernemers in het mkb of met het organiseren van netwerkbijeenkomsten. Ik heb wel meegemaakt dat een bank met twintig ondernemers het gesprek startte en zich toen terug kon trekken, want die klanten gingen onderling zakendoen. Dan zeg ik: prima gedaan. COMMUNITYBANK Een communitybank maakt deel uit van de lokale gemeenschap waarin zij geworteld is en is nauw betrokken bij de lokale economie. Zij zet haar kennis en haar netwerk in om haar klanten te helpen en de economie te stimuleren. De communitybank biedt haar klanten transparante producten tegen een eerlijke prijs. deals naar relatiebankieren en van participeren naar daadwerkelijke zeggenschap. De houtskoolschets waar nu aan gewerkt wordt, is dus in zekere mate eenvoudig en trefzeker, maar is niet iets vluchtigs. Probeer een houtskoolschets maar eens uit te vegen. Dat zal niet lukken. Op z n best wordt alles ermee besmet: het kleeft aan je handen en je kleren. Zo zal de Rabobank van de toekomst in alle haarvaten van de samenleving te vinden zijn. BEKIJK DIVERSE PROJECTEN OP RABOBANK.NL/RABOVERSTERKT Haarvaten Het fundament van de bank staat, maar Duijzer ontkent niet dat er nog veel te doen is. Ik ben er eerlijk over: op alle vier punten van coöperatief bankieren kunnen we nog groeien. We moeten het gesprek met de klant verdiepen, van 13

14 DOE DE CHECK! SEPA EN IBAN Bent u al SEPA-proof? Doe de check! Vanaf 1 februari 2014 kent Europa één gezamenlijke betaalmarkt. Doel is om overal op dezelfde manier te betalen. Hiervoor zijn echter nieuwe standaardise - ringen in het betalingsverkeer nodig. TEKST: LEF MET LETTERS, TREA SCHOLTEN FOTO'S: HANS DIRKSEN FOTOGRAFIE Doe de Rabo-SEPA check 14 KROMME RIJNSTREEK De komst van een nieuwe Europese betaalmarkt is heel ingrijpend. Voor particulieren, bedrijven, verenigingen en stichtingen. Iedereen krijgt er mee te maken, vertelt Mark Gombert, projectleider bij onze bank. De SEPA (Single Euro Payments Area) zoals de nieuwe betaalmarkt heet, start op 1 februari Veel grote bedrijven zijn al een tijd geleden met de voorbereidingen begonnen, maar met name kleinere bedrijven, zzp ers, verenigingen en stichtingen lijken nog geen haast te maken. Daarom zullen wij ze de komende tijd actief benaderen. Want als ze niets doen, kunnen ze ook niet meer deelnemen aan het betalingsverkeer. Om straks in heel Europa op dezelfde manier te kunnen betalen is het noodzakelijk een aantal zaken aan te passen. Deze hebben zowel betrekking op het rekeningnummer als op de betaalproducten en de wijze van betalen. Mark: Iedere rekeninghouder heeft straks een rekeningnummer dat uit minimaal vijftien tekens bestaat. Dit nummer is opgebouwd uit diverse onderdelen: twee letters voor de landencode, gevolgd door twee willekeurige controlegetallen. Daarna een bankcode en vervolgens het huidige rekeningnummer. Het nieuwe rekeningnummer is de grootste verandering voor particulieren. Voor stichtingen, verenigingen, zzp ers, mkb ers en overige bedrijven verandert er veel meer. Mark: Vooral voor degenen die met incasso s, gegroepeerde automatische betalingen (batches) en ideal te maken hebben verandert er nogal wat. Voor de zakelijke markt geldt dat zij nadrukkelijke toestemming nodig hebben voor het automatisch incasseren van gelden. Verder werken veel klanten met boekhoudsystemen, financiële administraties en personeels- en salarisadministraties die niet geschikt zijn voor SEPA. Al was het maar omdat de lengte van het rekeningnummerveld niet genoeg ruimte biedt om een rekeningnummer

15 'Iedereen krijgt ermee te maken.' NOG VRAGEN? Bel met de Ondernemersdesk! Met vragen over SEPA en IBAN kunt u terecht bij onze Ondernemersdesk. Onze adviseurs zijn op werkdagen bereikbaar via telefoon: (030) , of per ondernemersdesk@krs. rabobank.nl. Houd bovendien voorbedrijven in de gaten voor actuele informatie. van minimaal vijftien cijfers en getallen in te vullen. Dat betekent dat zij dus aanpassingen nodig hebben. Niet ieder softwarepakket heeft uitbreidingsmogelijkheden. Dan moet er dus uitgeweken worden naar nieuwe systemen. Ingrijpende veranderingen die vaak ook nog een testfase nodig hebben. Mark: We raden iedereen aan om tijdig te beginnen en veel te testen. Dat voorkomt dat zich straks moeilijkheden voordoen. Een goed begin is ook hier weer het halve werk. We kunnen het niet genoeg benadrukken. Breng tijdig in kaart wat SEPA voor uw onderneming, vereniging of stichting betekent. Vooral voor kleinere stichtingen en bedrijven kan de overgang naar de nieuwe betaalmarkt erg lastig zijn. Mark: Veel kleine organisaties hebben een eenvoudig PC-systeem waarmee ze hun ledenadministratie en betalingen heel eenvoudig bij kunnen houden. Dit systeem voldoet meestal niet aan de nieuwe eisen. Om deze organisaties, tot ongeveer 300 leden, tegemoet te komen, ontwikkelden we de mogelijkheid om via internetbankieren de incasso s te verrichten. Waarom we dat doen? Heel eenvoudig: we hebben als bank een zorgplicht. We zijn een coöperatieve bank en zien het als onze plicht deze kleine organisaties die vaak op vrijwilligers draaien te helpen. Bent u al SEPA-proof? Op kunt u een vragenlijst invullen. U krijgt direct inzicht in uw situatie en een overzicht van de activiteiten die u nog moet ondernemen om SEPA-proof te worden. IBANVOORBEDRIJVEN 15

16 COÖPERATIE LOKALE ENERGIE TEKST: LEF MET LETTERS, TREA SCHOLTEN FOTO: HANS DIRKSEN FOTOGRAFIE Twee jaar geleden ontstond bij een groep Wijkenaren het idee om een lokaal energiebedrijf op te richten. Er werden plannen gemaakt en in januari 2013 was de EigenWijkse Energie Coöperatie een feit. Henk Muis, een van de initiatiefnemers: Of je wilt of niet, we moeten zoeken naar duurzame manieren om energie op te wekken. Dan kun je twee dingen doen: je schouders ophalen en afwachten of zelf aan de slag gaan. Wij kozen voor dat laatste. Omdat we menen dat we een eigen verantwoordelijkheid hebben. We willen niet afhankelijk zijn van grote, vaak internationale energiebedrijven. Nee, we willen juist invloedrijk zijn en Wijk bij Duurstede van eigen energie voorzien. In eerste instantie zijn we een doorgeefluik. We zijn nu met een aantal grote leveranciers in gesprek om bij hen groene stroom en groen gas af te nemen. Ons doel is natuurlijk om in de toekomst onze eigen energie op te wekken. Dat kan door zon, wind en biomassa. Er is energie in overvloed en er is overal licht. Dat kun je direct oogsten. Henk demonstreert dit met een apparaatje ter grootte van een iphone. Het is een handige oplader op zonne-energie en zaklamp ineen. Henk: Zo n ding zet je in het licht en laadt zich razendsnel op. Daarna kun je heel eenvoudig je telefoon opladen en in het donker heb je een perfecte LED-zaklamp. Zo eenvoudig is het om energie op te wekken. Dat kun je aan bedrijven met aandeelhouders overlaten, maar je kunt het ook lokaal organiseren. Een coöperatie heeft invloed en kan dus tegen lagere tarieven inkopen. Ieder lid heeft dus een voordeel. Met de winst bepalen we vervolgens welke projecten we ondersteunen of initiëren. De slogan van onze coöperatie is niet voor niets: van, voor en door ons. Het zou toch geweldig zijn als Wijk bij Duurstede in de toekomst in zijn eigen energie kan voorzien. Dat is goed voor de gemeenschapszin, voor het milieu, de portemonnee én de lokale economie. LID WORDEN? Inwoners van Wijk bij Duurstede kunnen lid worden van de EigenWijkse Energie Coöperatie. Het lidmaatschap kost 10,- per jaar en minimaal één participatie. Alle participaties samen vormen het eigen vermogen van de coöperatie. Bij eventuele opzegging worden de participatiegelden teruggestort. Meer informatie vindt u op 16 KROMME RIJNSTREEK

17 FEITEN Bijna 83% van de Nederlanders spaart geld als 'appeltje voor de dorst'. Het spaaronderzoek van Rabobank laat zien hoeveel we sparen en waarvoor. TEKST: RABOBANK WE SPAREN HET MEEST VOOR DE AFBETALING VAN ONZE WONING OF HYPOTHEEK; GEMIDDELD PER JAAR. /// OOK SPAREN WE VEEL VOOR EEN NIEUWE AUTO, AANVULLING OP HET PENSIOEN, AFBETALING VAN SCHULDEN EN EEN VERBOUWING OF ONDERHOUD AAN DE WONING. /// ONGEVEER ACHT OP DE TIEN MENSEN SPAREN VOOR ONVOORZIENE UITGAVEN. GEMIDDELD LEGGEN WE HIERVOOR BIJNA PER JAAR OPZIJ. /// EEN GEZIN HEEFT GEMIDDELD 2,7 SPAARREKENINGEN. VOOR DE MEESTE SPAARDOELEN HEBBEN WE GEEN APARTE REKENING. 17

18 VOEDSEL De behoefte aan voedsel neemt wereldwijd snel toe. Landen als India en China kunnen hulp gebruiken bij het beter benutten van hun landbouwareaal, maar ook bij zaken als transport. Er is ruimte voor de Nederlandse aanpak, systemen en technologie. TEKST: HANS BOUWMAN FOTO'S: XFANDM HOGERE PRODUCTIE DOOR LANDBOUWINNOVATIES Groeien met groente 18 KROMME RIJNSTREEK Als gevolg van een almaar toenemende wereldbevolking en een stijgend welvaartspeil zal de voedselbehoefte in de wereld de komende jaren sterk stijgen. Om aan de toekomstige voedselbehoefte te kunnen voldoen zal de productie aanzienlijk moeten toenemen. De opkomst van biobrandstoffen betekent dat er ook vanuit die hoek een toenemende vraag zal ontstaan naar gewassen als mais, palmolie, koolzaad en rietsuiker. Er zijn door de bank genomen twee manieren om de wereldvoedselproductie op te schroeven: het creëren van meer landbouwgrond en het verhogen van de productiviteit per vierkante meter. Aan beide wordt gewerkt, maar wetenschappers denken dat veruit de grootste winst valt te behalen door het verhogen van de productiviteit. MINDER PESTICIDEN Helaas is het niet zo dat de landen waar de voedselvraag het sterkst gaat stijgen ook het grootste groei- potentieel hebben, constateert Ruud Huirne, directeur Food & Agri van Rabobank Nederland. Landen als India en China zullen, gezien het beschikbare landbouwareaal, het klimaat en hun transportmogelijkheden, nooit in staat zijn om al hun bewoners van voldoende voedsel te voorzien. Europa zal de stijgende voedselvraag uit deze twee landen niet kunnen beantwoorden. In ons deel van de wereld wordt het landbouwpotentieel al voor 80 tot 90 procent benut. Een land als Brazilië daarentegen beschikt over een geweldig groeipotentieel op landbouwgebied, vertelt Huirne. Bovendien is het politiek stabiel en zijn de eigendomsverhoudingen er redelijk helder. Daar durven bedrijven te investeren. Wij zijn als Rabobank dan ook actief aanwezig in Brazilië en hebben hoge verwachtingen van de mogelijkheden van dat land. Een belangrijke partner van Rabobank in Brazilië is het in de veredeling van groenten gespecialiseerde bedrijf Rijk Zwaan, waarvan het hoofdkwartier is gevestigd in het

19 'Veredeling van zaden verhoogt de productie' 19

20 TRAINING VOOR KENIAANSE BOEREN Rijk Zwaan maakt in Kenia professionele groenteteelt toegankelijk voor kleine boeren, zodat zij een bijdrage kunnen leveren in de lokale voedselvoorziening. Met de financiële ondersteuning door de Rabobank Foundation en Rabobank Westland zijn een trainingscentrum en proefkas opgezet. De Keniaanse boeren krijgen ook begeleiding bij de aanleg van de kassen, velden en tijden de teelt. Ook leren ze om meer samen te werken voor betere resultaten. Een positieve verandering voor veel families. Zuid-Hollandse De Lier, maar dat over de hele wereld actief is. Rijk Zwaan is al vijftien jaar actief op de Braziliaanse markt. Dankzij de goede samenwerking met diverse lokale distributeurs heeft het bedrijf een significante marktpositie bereikt in gewassen als meloen, tomaat en sla. In juni 2012 opende men een dochterbedrijf in Brazilië en steeds meer wordt ook op andere gewassen gefocust. We kijken er naar uit om vele nieuwe rassen te ontwikkelen die meerwaarde bieden op gebied van onder meer resistenties, opbrengst, smaak en kwaliteit, vertelt Heleen Bos, van de afdeling Marketing & Business Development en bij Rijk Zwaan verantwoordelijk voor Development Projects. Groente is een gewas dat intensief kan worden geteeld en waarvan je relatief veel per vierkante meter kunt produceren. Met productievere groenten kun je als teler meer geld verdienen. Rijk Zwaan richt zich bij het veredelingproces op de opbrengst, maar ook op resistentie tegen ziektes. Wanneer je bepaalde resistenties in een ras invoert heeft dat twee voordelen, legt Bos uit. Ten eerste zal een ras minder last hebben van ziektes zodat de productie hoger is. Bovendien, en dat is met name voor ontwikkelingslanden belangrijk, hoef je minder pesticiden te gebruiken. Naast het optimaliseren van de voedselproductie door het verhogen van de productiviteit, is ook het optimaliseren van de hele voedselketen een belangrijk doel. Huirne: Dat is een keten waarin 'Als je bepaalde resistenties invoert in een ras, heeft het minder last van ziektes, waardoor de productie hoger is. Bovendien hoef je minder pesticiden te gebruiken' Met productievere groenten kunnen telers meer geld verdienen. we achtereenvolgens te maken hebben met een toeleverancier van zaden, transport, het primaire boerenproces, opnieuw transport, verwerking, verpakking, retail en consument. Er zijn heel veel gescheiden schakels in die keten en als die schakels onderling beter samenwerken, beter informatie uitwisselen, kun je nog veel efficiënter produceren. BETER SAMENWERKEN Tot zijn genoegen constateert Huirne dat de supermarkten steeds vaker inzage geven aan telers en producenten over het koopgedrag van consumenten. Die transparantie is natuurlijk zeer bevorderlijk. Wij willen met zijn allen beter gaan inspelen op de vraag wanneer welke producten worden gevraagd, in welke hoeveelheden en van welke kwaliteit. Door in de keten vraaggericht samen te werken, kunnen we belangrijke slagen maken in verdere optimalisatie. Rabobank, Rijk Zwaan en andere Nederlandse bedrijven kunnen profiteren van de groeiende internationale vraag naar voedingsproducten door lokaal de Nederlandse aanpak, Nederlandse systemen en Nederlandse technologie in te zetten. Huirne: We moeten de mensen ter plaatse opleiden en leren werken met Nederlandse technologie, Nederlandse groenterassen, Nederlandse kassen, Nederlandse koeien, Nederlandse recepten voor diervoeders, enzovoort. Daarom is het belangrijk dat Nederland innovatief blijft. Door voortdurend nieuwe producten en technologieën te ontwikkelen kunnen we ook in de toekomst allerlei innovaties blijven exporteren. Nederland als kraamkamer van innovaties. 20 KROMME RIJNSTREEK

21 PUZZEL G P A S N E T H C U R V L N B E N T L E S D E O V E D E O T W E O S L E Z E V T K S E R T A T U N E T E A R E S R O N I S O Q U R A H N O A E O E N U E P I C C A I Z K N S K E V R N I S A P T R S E D N R E G F I L O E E E E I N I E N I G S H E O E D G E O R P T O P C L C O I N R O R D R L O S T G E A D O E R G E O S R E K K A P M S P P C I E I T A I R A V P T S S B D I E H D N O Z E G A A Oplossing Mail de oplossing voor 5 oktober 2013 naar: communicatie@krs.rabobank. nl o.v.v. 'Puzzel Dichterbij '. De winnaar krijgt automatisch bericht. Vergeet niet uw adresgegevens mee te sturen. Maak kans op Verrassend pakket vol lokale producten ter waarde van 50,- WOORDZOEKER De woorden zijn te lezen van links naar rechts en andersom, van boven naar beneden of omgekeerd of schuin. Sommige letters worden meer dan een keer gebruikt. Streep alle woorden door. De resterende letters vormen de oplossing van deze puzzel. Zoek de volgende woorden: akkers, appels, asperges, biologisch, boeren, certificaat, dieet, drinken, eten, fruit, gewas, gezondheid, grondsoort, kassen, levering, machines, onderzoek, opslaan, peren, poten, quota, schop, sproeien, teelt, variatie, vezels, voedsel, vruchtensap. 21

22 'Betrekkelijk jonge industrie'

23 INNOVATIE HET NIEUWE BOEREN Over varkens en algen Arie van Bennekom was jarenlang succesvol varkenshouder. Toch besloot hij opnieuw te beginnen. Ondernemen is een kwestie van verder kijken. TEKST: LEF MET LETTERS, TREA SCHOLTEN FOTO'S: HANS DIRKSEN FOTOGRAFIE We hadden een goedlopend varkensbedrijf met 350 zeugen. Toen een paar jaar geleden de nieuwe wet- en regelgeving voor varkenshouders kwam, besloot ik er mee te stoppen, begint Arie van Bennekom. Hij vertelt over zijn keuze om over te stappen naar een nieuwe business. Dat doet hij op het schaduwrijke terras van zijn erf aan de Achterdijk in Schalkwijk. Achter hem liggen de varkensstallen en de silo s. Die laatste zijn niet meer in gebruik. De stallen wel. Die zijn voor een deel geschikt gemaakt om algen te kweken. MIJN ZOONS HADDEN geen zin om het bedrijf in de toekomst over te nemen. De oudste werkt bij een bedrijf dat robots voor de verpakkingsindustrie maakt. De jongste studeert chemische technologie op de Hogeschool Utrecht. De nieuwe wet- en regelgeving betekende dat ik opnieuw in het bedrijf moest investeren. Helma, mijn vrouw, en ik hebben samen lange gesprekken gevoerd. Opschalen van het varkensbedrijf betekende ook dat ik tot mijn 75ste in de varkensstallen zou staan. Dat zag ik niet zitten. Maar ik wilde wel de vrijheid houden om hier te werken en te wonen. ONGEVEER TWINTIG JAAR GELEDEN was ik met de vereniging van varkenshouders op bedrijfsbezoek bij een algenkweker. Hij verwerkte zijn varkensmest tot algen en gaf deze als varkensvoer terug aan zijn dieren. Het simpele idee om mest om te zetten in iets wat zo voedingsrijk is, sprak me enorm aan. Sinds die tijd knipte ik regelmatig artikelen uit over algen kweken en speurde ik af en toe het internet af, op zoek naar informatie. En ineens wist ik het: ik ga algen kweken. Destijds 23

24 was het een noviteit. Ik dacht dat er zoveel jaren later wel ergens een goed businessplan voor deze sector zou liggen. Niet dus. Algen kweken staat nog steeds in de kinderschoenen. Maar het idee liet me niet meer los. Als we eenmaal alle processen onder de knie hebben, kunnen we gaan oogsten. Ik zie een heel grote toekomst voor de algenkwekerij. MIJN EERSTE BIOREACTOR kocht ik ongezien. Via een veiling. Een enorm groot en hoog roestvrijstalen vat met gehard glas. Loodzwaar. Gelukkig was er een heftruck in de buurt om dat ding op mijn aanhanger te zetten. Eenmaal thuis zette ik de bioreactor in de schuur. En daar bleef het nog een half jaar staan. Om de business rond te krijgen, zocht ik contact met diverse partijen en in december 2011 waren het businessplan en een samenwerkingsovereenkomst met een andere partij rond. Varkens houden behoorde tot het verleden. Ik besloot mijn milieuvergunning voor varkenshouderij terug te geven. Dat was een bijzonder moment. Het is toch een stukje verleden dat je definitief afsluit. DE VARKENSSTALLEN WERDEN in de tussentijd omgebouwd tot laboratorium, couveuses, kraamkamers en vermeerderingsbassins voor algen. In het laboratorium staan verschillende flessen met rode algen zachtjes te draaien. Allerlei slangen zijn aangesloten op een geavanceerd computersysteem. Even verderop zijn de bassins voor groene algen. Voor het vermeerderen van algen zijn onder andere CO2, voedingszouten en licht nodig. Het licht komt van speciaal ontwikkelde ledlampen die ook onder water functioneren. Arie kweekt rode en groene algen. Deze eencellige zoetwateralgen, de zogenaamde chlorella, zijn microscopisch klein en vermenigvuldigen zich razendsnel. Algen bevatten essentiële eiwitten, vitaminen, mineralen, en omega 3 vetzuren. Zeer geschikt als voedingssupplement. Voor dier en mens. Steeds vaker worden algen ook als ingrediënt voor medicijnen gebruikt. Voor het kweken van rode alg heeft Arie zelfs een Europees patent in gebruik. Deze alg wordt gebruikt voor de reizen Het drogen en vermalen van algen tot heel fijne poeder is nog in de experimentele fase. 24 KROMME RIJNSTREEK

25 'Op mijn land wordt twee keer per week gevlogen'. NIEUWE HOBBY Sinds 7 jaar maakt Paragliding Holland gebruik van mijn land. Paragliden is een geweldige sport! Zelf ga ik regelmatig naar het buitenland om vluchten te maken. Op mijn land wordt twee keer per week gevlogen. De mensen genieten. Van hun vlucht én het landschap. Terecht, want Schalkwijk is natuurlijk prachtig! Meer informatie: naar de ruimte. Het recyclet uitwerpselen. Al onderzoekend ontdekten experts dat rode alg ook een cholesterolverlagend element in zich heeft. Daar is het patent op van toepassing. Het is alleen heel veel experimenteren om erachter te komen wat de exacte samenstelling is. Dat betekent veel onderzoek doen, alles bijhouden, iedere dag monsters nemen en data verzamelen. We registreren alles. Ik dacht dat ik met varkens druk was, maar hier ben ik ook zeven dagen in de week mee bezig. Gelukkig kan Arie er om lachen. In de vakanties wordt hij bijgestaan door zijn jongste zoon en één dag in de week wordt Arie bijgestaan door een bioloog. betrekkelijk jonge industrie. Als we eenmaal alle processen onder de knie hebben, kunnen we gaan oogsten. Ik zie een heel grote toekomst voor de algenkwekerij. Algen kunnen een grote rol spelen bij het ontwikkelen van medicijnen en het verduurzamen van onze samenleving. Het is toch fantastisch om aan dergelijke ontwikkelingen mee te kunnen werken. Wat dat betreft heb ik nog geen dag spijt gehad van de omschakeling. ARIE VAN BENNEKOM, VAN VARKENSBOER TOT ALGENKWEKER HET EINDPRODUCT OP de algenkwekerij van Arie zal gedroogd algenpoeder zijn. Maar zover is het nog niet. Het drogen en vermalen van algen tot heel fijne poeder is nog in de experimentele fase. Arie heeft nog een lange weg te gaan voordat zijn nieuwe bedrijf rendabel wordt. Dit is een 25

26 INFOGRAPHIC Hoe werkt ledeninvloed? U bent lid van Rabobank. Maar wat voor invloed hebt u daardoor eigenlijk op uw bank? En hoe werkt die invloed door op uw omgeving? TEKST: vdbj_ INFOGRAPHIC: Joris Fiselier Uzelf Leden kunnen zelf invloed uitoefenen op de manier waarop wij het klantbelang dienen. Door via een getrapte vertegenwoordiging uw stem uit te brengen en bij ledenbijeenkomsten uw stem laten horen. De ledenraad Elke lokale bank heeft een ledenraad, een afvaardiging van het totale ledenbestand. Deze raad is een afspiegeling van alle leden, type klant (particulier of ondernemer) en maatschappelijke omgeving van uw bank. U kunt als lid aangeven interesse te hebben om kandidaat gesteld te worden voor de ledenraad. Uw directe omgeving Door uw lidmaatschap kunt u bijdragen aan het versterken van uw omgeving. U hebt invloed op de thema s en projecten waar Rabobank samen met u in investeert, bijvoorbeeld via het coöperatief dividend. Dit zijn projecten die gericht zijn op het versterken van de sociaal-economische vitaliteit. Via het netwerk van Rabobank kunt u ook kennis en ervaring delen met andere leden in uw omgeving, bijvoorbeeld via de seminars en workshops die uw lokale bank hiervoor organiseert.

27 Landelijke invloed Uw bank heeft zich samen met alle lokale Rabobanken verenigd in een coöperatie: Rabobank Nederland. Zaken als productontwikkeling, ICT en beveiliging zijn nauwelijks nog lokaal te organiseren en zijn op landelijke schaal geregeld. De directie en raad van commissarissen vertegenwoordigen uw bank in de diverse ledenorganen van Rabobank Nederland. Zij nemen deel aan de kringvergaderingen, een regionale groep van Rabobanken. Ieder van de twaalf kringen vaardigt uit zijn Wereldwijd betrokken midden twee directeuren en vier commissarissen af naar de Centrale Kringvergadering (CKV). De CKV vormt met 72 leden, in meerderheid dus niet-bankiers uit uw lokale omgeving, min of meer de ledenraad van Rabobank Nederland. Pas na discussie in de kringen en vaststelling in de CKV worden plannen van de raad van bestuur daadwerkelijk gerealiseerd. Uw invloed lokaal werkt dus via de ledenraad, directie en raad van commissarissen door op de koers van de groep. Wat we lokaal kunnen doen, doen we lokaal met ons coöperatief dividend. Regelmatig reikt betrokkenheid verder dan de lokale omgeving. Om die reden hebben de lokale Rabobanken in 1973 de onafhankelijke stichting Rabobank Foundation opgericht, om kansarme en achtergestelde mensen een perspectief te bieden op een beter en zelfstandig bestaan. Rabobank Foundation steunt jaarlijks 200 projecten in 25 landen.

28 REGIE OVER GELD Vergeten om rekeningen te betalen, steeds geld kwijtraken of weggeven. Wie dementeert, verliest stukje bij beetje de regie. Ook over geldzaken. Welke maatregelen kan je nemen? En hoe maak je het onderwerp bespreekbaar? TEKST: PETER STEEMAN FOTO'S: HOLLANDSE HOOGTE/CORBIS DEMENTIE EN GELDZAKEN: TABOE? Niemand pakt je geld af, mama DEMENTIEENDAN.NL Mensen met dementie vergeten wat de waarde van munten en papiergeld is. Dit gebrek aan overzicht en context maakt hen vaak achterdochtig en geagiteerd. Het raakt niet alleen de patiënt, maar ook zijn of haar omgeving. Vanaf een leeftijd van 65 jaar ontwikkelt ongeveer 5 procent van de mensen dementie. Boven de 80 jaar is dat ongeveer 20 procent van de mensen. En dit aantal neemt toe. In Nederland zal het aantal demente mensen de komende decennia verdubbelen, van nu tot in Ireen van Ditshuyzen maakte de documentaire DementieEnDan waarin ze een langere periode mensen met dementie volgde. Vaak probeert iemand te verhullen dat hij het heeft. Mensen voelen zich heel kwetsbaar. De angst om je geld te verliezen, zit heel diep. Tegelijkertijd zie je dat iemand met dementie die onzekerheid probeert te overcompenseren. Dan ontdekken de kinderen ineens dat hun demente vader in een week twee keer naar de notaris is gegaan om een huis te kopen. De maatschappij reageert schichtig op dit gedrag. Men is bang om aan de privacy te komen, maar ik vind dat zeker banken de morele plicht hebben om deze klanten te beschermen. DE BANK HELPT Er rust zeker een taboe op het onderwerp, constateert Jolanda Janssen, formulemanager Particulieren Rabobank Nederland. Heel vaak zie je in de praktijk dat een van de kinderen de pinpas van vader of moeder meekrijgt. Je kunt het beter goed regelen. Familieleden vinden het vaak moeilijk om het onderwerp aan te snijden. Voor de bank is het lang niet altijd duidelijk dat er sprake is van dementie. Als we op de hoogte zijn van wat er speelt, kunnen we afspraken maken waardoor risico s worden beperkt. Er zijn verschillende wettelijke maatregelen om de financiële zaken te regelen van iemand met dementie. Zo kan via de notaris een levens- 28 KROMME RIJNSTREEK

29 Familieleden vinden het een moeilijk onderwerp 29

30 DEMENTIEENDAN Van september 2013 is er een landelijke campagne 'DementieEnDan'. In deze week, op 23 en 24 september om uur, zendt de publieke omroep (AVRO) op Nederland 2 het documentaire tweeluik 'DementieEnDan' uit, waarin vier mensen met dementie twintig maanden lang gevolgd zijn in hun dagelijkse leven. Rabobank Foundation heeft de campagne financieel ondersteund. Rabobank besteedt in opleidingen voor adviseurs ook specifieke aandacht aan hulpbehoevende klanten. testament worden opgesteld waarbij een gevolmachtigde wordt benoemd, al dan niet met een toezichthouder. Een andere mogelijkheid is bewindvoering. Dat moet bij de kantonrechter worden aangevraagd door een naast familielid. Bij bewindvoering krijgt de bewindvoerder het beheer over het vermogen van de ouder en neemt deze financiële zorg uit handen. Het verst gaat iemand onder curatele stellen. Door ondercuratelestelling wordt de betreffende persoon handelingsonbekwaam. BESCHERMING Juist omdat dementie een glijdende schaal is waarin het soms jaren duurt voor iemand niet meer zelf over zijn geld kan beschikken, is het belangrijk om afspraken op tijd vast te leggen, benadrukt Janssen. Als bank kunnen we een aantal beschermingsmaatregelen treffen voor iemand met beginnende dementie. We kunnen de spaarrekening, effectenrekening en creditcard blokkeren. Zorgen dat periodieke, reguliere betalingen als gas, water, licht en verzekeringen via automatische incasso worden betaald. In plaats van iemand van de een op de andere dag alles uit handen te nemen, kun je ook de paslimiet verlagen of een zakgeldrekening openen, waarmee iemand bijvoorbeeld maximaal 100 euro per week kan opnemen. Hoe zorg je dat geen misbruik wordt gemaakt van iemands afhankelijk? Janssen: De Rabobank is actief betrokken bij het project Angst om je geld te verliezen, zit heel diep. In verzorgingshuizen houden vrouwen hun tas op schoot Bankzaken honderd procent dementieproof maken kan niet, maar de bank kan wel beschermende maatregelen bieden. Ouderen in veilige handen. Onder toezicht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) hebben verschillende partijen, waaronder de Stichting Huiselijk Geweld, het notariaat, de politie, woningcorporaties en maatschappelijk werk, afspraken met elkaar gemaakt over het voorkomen en aanpakken van financieel misbruik van ouderen. In september gaan hiervoor in zeven gemeenten pilots van start. Je kunt bankzaken niet 100 procent dementieproof maken, maar als we weten wat er speelt, kunnen we hier wel op inspelen. Als een familielid een volmacht krijgt, kun je de controle daarop vergroten door bijvoorbeeld de rekeningafschriften naar meerdere familieleden te sturen. DIALOOG Om dementie beter bespreekbaar te maken, heeft de Rabobank Foundation, samen met Alzheimer Nederland en Stichting Beeldkracht een bewustwordingsprogramma met workshops ontwikkeld. Lokale Rabobanken kunnen dit programma inzetten om dementie te bespreken met klanten en relaties. Dat varieert van notarissen, mkb-ondernemers tot zorgverleners en de eigen leden, legt Rianka Habraken, programmamanager bij Rabobank Foundation, uit. Een adviseur van een lokale bank kan via dit programma in contact komen met een casemanager van een zorgorganisatie. Beiden kunnen leren van elkaars ervaringen. Als Rabobank zoeken we de dialoog zodat we onze dienstverlening aan klanten met dementie en hun partners zo goed mogelijk kunnen inrichten. Dit is zo n ingrijpend thema. Eigenlijk moet iedereen hier over nadenken. 30 KROMME RIJNSTREEK

31 RABO DOC BEATS BY BACH Hoe zorg je ervoor dat klassieke muziek daadwerkelijk een snaar raakt bij jongeren? Door ze actief aan het werk te zetten met muziek van één van de grootste componisten ooit: Johann Sebastian Bach. Met het lespakket Beats by Bach - een initiatief van Rabobank en de Nederlandse Bachvereniging - verandert een klas voor vijf lessen in een filmset. Leerlingen worden acteurs, regisseurs, editors en cameramensen. Samen maken zij een echte film, inclusief libdub (videoclip) van het Weihnachtsoratorium en soundtrack met de muziek van Bach. Aan het eind van het schooljaar dingen alle filmpjes mee in een landelijke finale. Met Beats by Bach willen Rabobank en haar partner De Nederlandse Bachvereniging zo veel mogelijk jongeren in aanraking brengen met klassieke muziek. HK6ZC 31

32 IN GESPREK MET LEDENRAAD KROMME RIJNSTREEK Over invloed en zeggenschap Bijna twee jaar geleden werd onze ledenraad geïnstalleerd. Met ledenraadsleden Lynne Konigsberger en Fred Huijsmans blikken we terug op een aantal markante momenten. TEKST: LEF MET LETTERS, TREA SCHOLTEN FOTO'S: HANS DIRKSEN FOTOGRAFIE Lynne Konigsberger en Fred Huijsmans 32 KROMME RIJNSTREEK Invloed uitoefenen, daar gaat het om. Ik vind het buitengewoon boeiend werk. We mogen overal over meepraten en worden zeer serieus genomen. Aan het woord is Lynne Konigsberger. Zij is een van de 30 ledenraadsleden en samen met Fred Huijsmans kijkt zij terug op de afgelopen twee jaar. We zijn in korte tijd een echte belangenbehartiger geworden, vertelt Fred. We komen vier keer per jaar bij elkaar. De bank luistert naar ons. Zij heeft oprechte interesse in onze meningen. Niet alleen de voltallige directie is bij onze bijeenkomsten aanwezig, er zijn ook altijd een aantal bankmedewerkers en commissarissen. Dat stellen we zeer op prijs. De afgelopen tijd is een aantal belangrijke onderwerpen aan de orde geweest. Een van de lastige zaken waar de ledenraad veel energie in stopte is het hoge salaris van Rabobanktopman Piet Moerland. Lynne: Begin juni las ik een artikel over de best verdienende mensen van Nederland. Tot mijn verbazing en ontsteltenis stond onze Piet Moerland op de negende plek. Hij ontving een in mijn ogen- exorbitant hoog jaarsalaris. In een tijd dat veel van onze leden het zo moeilijk hebben. En dat er heel veel medewerkers bij de Rabobank weg moeten. We tamboereren met onze coöperatieve gedachte, maar die moet je dan wel waarmaken. In dit geval is daar geen sprake van. Lynne uitte haar ongerustheid via een mail naar de directie en de overige ledenraadsleden. De respons was enorm. Vrijwel alle ledenraadsleden waren het met haar eens. Fred: Ik voelde me gekrenkt. We zijn als coöperatie verplicht om verbindingen in de samenleving te maken. We werken zonder winstoogmerk. En dan blijkt dat onze topman zo n hoge vergoeding krijgt. Daar wil ik niet mee geïdentificeerd worden. Onze topman had juist hier het verschil kunnen maken. De ledenraad stuurde vervolgens een mail naar de directie. De directie heeft hierna de signalen van onze ledenraad gedeeld met