1207Langewold. naar OGD 45.
|
|
- Anke Janssen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Langewold. naar OGD DE OUDE KEUREN VAN LANGEWOLD. Volgens het eerste artikel dateert de tekst van Deze moet rond 1250 zijn aangevuld en aangepast. Hoewel in de tekst enkele jongere begrippen voorkomen kan dit aan de vertaling te wijten zijn. De oorspronkelijke opstelling is geheel in het Latijn geweest. Vanaf het 28 artikel zijn de boetes merkwaardig laag: het zou dan sterlingen betreffen. Het stuk is in de vijftiende of zestiende eeuw vertaald in het Nederduits, of nader omschreven Nedersaksisch. Ook uit die tijd staan er begrippen in de tekst. 1. Post annum gratie MCCVII statuta sunt haec jura ab omnibus laicis in Langewolda commorantibus et obligatione manuum confirmata et conscripsa die Servatii in Sebaldebuere hove. 2. Wat in den breve is beschreven en alle Langewoldema hebben dat gekoren en geset, um eenen man to gelden mit hondert pont en dartich mark to brantpenningen. 3. Waer daer oeck mit messen ene tostot offgestoken, hundert punt to gelden off mit XXIV eeden to ontsweren des aldersibbesten lijves, daer moet men IV eden anwenden. 4. Wort daer we binnen hoove of huuse geslagen mit bedachten moede en mit beraden rade, mit vier hundert marck to gelden, updat het landkundich ende luedekundich sy. 5. Wort daer oeck een man binnen doeren grepen en bij den koppe uthgetogen en buten doere geslagen, oeck IV hundert marck to gelde, den lande hundert en den redger hundert marck. De redgen sullen des den lande behelpen eer se selven enige broeke nemen; dat lantffya sal men delen, also het behoert bij den redgen, en dat sal men de luiden in de hant geven, en de redgen en alle karspelen dat sijne. 6. So waer een dieff des nachts diefflike en schadelike binne synen doeren een moert slacht, mit vier hundert marck to gelden, den redger hundert marck unde den lande hundert marck. 7. Waerso een bloet man enen anderen doet slacht ende voervluchtig wort, so gelden hem ses de sibbeste handen buten den hovetlosene. Dat is de broecke. So nemen se aller eerste des voervluchtigen goet en gevent dat in gelt; wat hem dan ontbreket dat gaderen se binnen dat derde knee ende gelden den man buten broecke. 8. Buten vrede sal de voervluchtige wesen tegen den gehoeneden, het sy dat hem de vrinden under den vrede nemen und den schade voer syne hant boeten. 9. Offte oeck we affter na den dode vrunde wol wreecken und wolde des landes begryp inbreecken, dat he wil een huus barnen ofte luiden weder slaan, is hundert marck den lande; des sullen hem de redgen behelpen, eerse haer eegen broecke moegen nemen unde se nemen hundert marck to fretha; dat is to broeke, en welso de schade gedaen worde an brande und an broecke, den schaden weerderige he den de schade van der broecke geleden hheeft mit ses bueren ende mit XXIV eeden des sibbesten lyves, ende dan boet he dat tweefolt. 10. Um dat seste lyt afgelagen LX marck to boete.
2 11. De hogeste leemte 30 marck, de middelste XX, de minste X marck, oeck moetmen um de minste wal sweren met VI eeden. 12. Alle schriften sullen staen alsse eerst stonden, behalven deese dat de latere boete sal wesen also groet als de eerste. 13. Werso upt hoevet worde gewondet, also eer dat he grovinge behoevet, dat boetmen al iechte, dat is openbaar, und an ledeme mit twee bueren ende mit ses eeden des aller sibbesten lyves, de bueren to winnen binnen de clauwe, daer syn redger over gesworen heeft. 14. So we gewondet worde in de buyck, off an andere leden so waer het sy, um also daene boete und broecke als vorher inden breve geschreven was, ende in den lande pleghe ende zede was; meer de latere also de eerste sede. 15. So we vredeloes en geens rechtes plegen en/ wille so moetmen hem niet under den vrede nemen, eer de clager geset is. 16. Weso clagende kumt, het weer waar um dat minre off um dat meere, so helpe de redger den clager antworden to den derden warff. 17. We kampen wil um dieffte, de moet kampen met tween kampen up de handen en beide kampen up hundert marck. 18. Weso kampen wil um fletquellinge so moet he echter kampen met twen handen up twen handen, en up handen sonderich tho theen, so sal hyt bewysen met twen trouwachtigen bueren, die eigenarvet sint en trouwest der bueren, daerna met ses eedne syns naasten lyves, de den doodslach besien en beschouwet hebben, daar de moertquellinge em aff gequellet hadde, alsoe et met rechte kampweerdich sy en kampen dan mit beide kampen up hundert marcken. 19. Weso kampen wil om huesbrand, soe moet he kampen mit fijff kampen; tho den vier hornen myt vier stridenkampen tho staende, to der heertstede mit vijftien, en in den kampe mit hondert marck. Wort de kampe doet geslagen in den campe mit IV marck tho gelden, so men des wille campen; seste lit afgeslagen XXXVI marck tho boete, ist lam en ansittende, nene boete toe geven en generlei sake daer in to trecken. 20. Waersoe een bloet deeff stelt en he tegens den clager up warpt tho stryden, so kesense de ses sibbeste handen, waar sy de deefte an schatte gelden, danse daer campen van rysen laten. 21. So we eenen dieff vat toe hoel en tho horne, en de bloedige dieffte by em nemet en den dieff en thuet, en lat em daerna lopen umme gave en umme gunst, so is he den lande hundert marck en den redger hundert marck [schuldig]; dat hues salmen barnen, up dattet lantkundich sy en den lueden. En ist oeck neet landkundich en luedekundich en men betye em des rechts, de betyenge sal he onrechten mit ses bueren de in den redschape woenen off in den clauwe, daer syn redger over gezwaren hebbe. und met XXIV eeden syns naesten lyves. 22. Weso den anderen eenen dieff benemet mit gewelde en mit onrechte is den lande hundert marck [schuldig] en dat hues salmen barnen. 23. Het is in den breve geschreven en dat land heiftet gekeoren, dat eene kint love ende arve up dat ander. Is daer geen kint in de stadum, de daer sint, livende, so valle de love halff an des
3 vaders vrenden en half an der moeder vrenden; starfft oek de moeder eer en de kinder na, de love en de arffenisse ontfange de vader halff en de moedervrenden half. 24. Waerso eene frouwe dat furdel overtrede, so wese se mundeloes; meer de have moetse wal mede bewaren, datse beholden sy. 25. Wersoe vader en moeder alle beide starven ense enen maget of knecht achter laten, en binne jaren sint en also krank sint dattet de redgen beseen en beschouwen moegen, datse em selven neet helpen moegen, also lange alsse krank sint, sy de oldevader vormunder der kinderen. 26. Waer enich vader of moeder mit eeren kind vaere, dat sy dochter of soene, buten des anders wille en buten des anderen wald und weeten, und mit kranken kind een echte wille maken, waerso de maget of knecht, also lange hy so krank sy dat he synen wille niet berichten noch belien en moeghe, dat makese onstede en breke weder dat land hundert marck; de sullen em de redgen behelpen eerse selven eenige broecke nemen en eere broecke is dan oock hundert marck; en drive dat kind weder; dat is unses landes koere ende der luide begrip. 27. Waerso ene vrouwe stervet, ense een kint achter late, dat kint neme half we en half boedel weder den vader, waar hij eer wijve of na wijve; to wat tyden he wil delen weder dat eerste kint, so neme dat eerste kint hakf we en half bodel weder synen vader en weder syne steefmoeder. 28. Waerso een amn varet dages off nachtes met redene vrede to des anderes hove en huse rovelijcke en onrechteliken ummer wat waerdes heem soecke, twee marck, alsoe maket de roeff binnendoeren IV marck. 29. Werso men ene vrouwe anvechtet over wille en over walt en wapenrucht volget, ense dan ontqueme den alden hundert marck, den redger hundert marck oere boete XXX marck, wesose noetmunde se gelde hese dubbelt. 30. Weso alnt verkopen will, de bedet tho des rechten arfgenamen huese mit wartlicke witscape der redgen und mit bueren und oock up den hve mit kerksprake; wilt de rechte arfgename kopen, he nemet, wil he neet, so verkope he dat wen he wil en nemant moet den anderen onterven mit noetkestene. 31. De dijck bij den velde beveletmen unses landes richteren, datse den ummer schouwet hebben to vullen wercke bij hilligen missedach. Wat redge de schouwinge weder spreket, en den hinderen wil umme em selven of umme syn bueren, de breket X marck tegen den hilligen. De voegeden met den priesteren sullen daer tho helpen mit vuller kraft dat de X marck in den hilligen were vullenkoemen. 32. Waerso de redger sweert voor hillige cruisdach, de breket dat lant XXX mark, des sullen em de redgen helpen toe der hand, daerse zworen hebben. 33. Werso een egenarvet man umme roeff, umme manslachte omme diefte en omme andere ondaden voervluchtig worde, so sullen de naeste ses vrenden den redgen helpen de broeke boeten en varen in des voervluchtigen guet uuter stryt en des sal de redger em behelpen. 34. Alle warfdagen en alle rechtdagen soe sy des redgen gelt vierhondert ponden, den alnd hondert ponde, des sullen hem de redgen behelpen eerse eenige broeke moeten nemen, en daer na is oere broecke hundert ponde. Dat lit bij den lyve ende wonde ende dade alsoe het bij den lyve boert. VERTALING.
4 Willekeuren van Langewold 1. In het jaar 1207 zijn deze oordelen aangenomen, door alle leken in Langewold op het kerkhof van Sebaldeburen. En bevestigd met plechtige handdrukking en neergeschreven op Sint Servatius dag. 2. Wat in deze brief is beschreven is door alle ingezetenen van Langewold goedgekeurd en er is vastgesteld dat de doodslag van een man wordt beboet met 100 Pond en [ of] 30 Mark of zijn huis wordt in brand gestoken. 3. Wanneer iemand door middel van een mes een van zijn ledematen verliest, of door een vuistslag onbruikbaar raakt, wordt dit met 100 Pond beboet of er moeten door 24 van zijn naaste verwanten een eed worden afgelegd die hem vrij pleiten en vier ervan voor de boete durven te staan. 4. Wordt er ergens in een huis of op een erf iemand gedood, met voorbedachten rade en het doel om te doden, dan is de dader 400 Pond schuldig volgens het recht van het land en de gewoonten van het volk. 5. Wordt er iemand in huis gegrepen, vervolgens aan zijn haren naar buiten gesleurd en daar dood geslagen, dan is [de dader] 400 Pond schuldig; aan het land 100 en aan de raadsmannen honderd. De raadsmannen zullen hierbij het land als eerste het geld toedelen voor ze zelf enige gelden van de vredebreuk nemen. Het overgeblevene zal men verdelen over de karspelen, het gaat dus via de raadsmannen en men zal het de bevolking [buurschap] contant geven wat in hun karspel aan boetes gevallen is. 6. Wanneer een dief's nachts tijdens zijn escapade in het huis, waar hij is binnengedrongen iemand vermoordt, is de boete 400 Mark, de rechter(s) 100 en het land 100 Mark. 7. Wanneer iemand die geen onroerend goed bezit, iemand doodt en daarna op de vlucht slaat, worden de zes naaste verwanten voor de boete aangesproken. Van de dader zelf wordt desondanks het hoofdgeld geëist; wat het bedrag van de vredebreuk is. Zo maken ze zijn roerend goed te gelde en wat dan ontbreekt wordt door de familie tot in de derde graad bijeengebracht en betalen zo het vergrijp. 8. De voortvluchtige zal voor de verwanten van het slachtoffer aanspreekbaar zijn, tenzij zijn naasten hem beschermen en de door zijn hand ontstane schade willen boeten. 9. Ook wie later de overledenen wil wreken en tegen 's lands gewoonterecht wil ingaan en van plan is een huis in brand te steken of mensen te vermoorden, is het land 100 Mark schuldig. Hierin nemen de rechters niet als eerste hun geld, 100 Mark voor de inbreuk op de vrede. En wie de schade berokkend heeft, dient de schade te betalen aan degene die ze geleden heeft. Moet hij [de dader] worden gedwongen dan worden zes buren en 24 naaste verwanten gevraagd daar een eed op te doen, en wordt de boete verdubbeld. 10. Een van de zes ledematen afgeslagen 60 Mark boete. 11. Boete op de zwaarste verwonding 30 mark, zware wonden 20 mark, [gewone] wonden 10 Mark.. Men kan aan de laatste boete ontkomen door met 4 eden zijn onschuld te zweren. 12. Alle regels blijven zoals ze zijn, behalve dat de boete bij herhaling wordt verdubbeld.
5 13. Wie aan het hoofd wordt gewond, zodanig dat hij moet worden behandeld, wordt diens zaak voor het gerecht gebracht. Daar roept men twee buren op en zes naasten die erop zweren, om de andere bewoners binnen de kluft en de raadsman die over de kluft heeft gezworen, te overtuigen. 14. Verder, wie wordt gewond in de buikstreek of aan andere ledematen, daarvoor geldt een boete en een vredegeld, zoals het vroeger al gold en zo het in het land gewoonte was. Maar wel de laatst bepaalde [boete]. 15. Wie zich niet wil verantwoorden en niet voor de gezworenen wil verschijnen, moet niet eerder weer worden aangehoord, eer de klager voldaan is. 16. Wie ondanks de voorgaande reden [toch] een aanklacht indient, hetzij over een klein, hetzij over een groter vergrijp, dan moet deze klager door de rechter worden overreed, om voor de derde zitting van de rechters, te voldoen en de gedaagde bereid is te verschijnen. 17. Wie de schuldige van een diefstal wil bepalen door middel van een tweegevecht, moet met blote handen vechten. Voor beide strijdenden is het weergeld 100 Mark. 18. Wie de schuldige van gedood vee door een godsoordeel wil aanwijzen, moet tegen twee aan te wijzen verdachten vechten in twee afzonderlijke ronden. Het weergeld voor beide strijders is 100 Mark. Anders moet hij het kunnen bewijzen met twee buren die in de kluft gerechtigd zijn en daarna met zes eden die het dode dier beschouwen waar het over gaat, en die aan de aard van de boete bepalen of het een tweegevecht waard is. 19. Wie de schuldige van het in brand steken van een huis wil aanwijzen, moet het inde vier hoeken van het strijdperk opnemen tegen vier strijders en op de plaats van de haard, door met elk apart een gevecht aan te gaan. Wordt een strijder gedood dan is de boete 4 Mark. Is er een van de zes ledematen afgeslagen dan is de boete 36 Mark. Zit het lichaamsdeel lam aan het lichaam, dan staat er geen boete op. Ook niet in verband te brengen met andere kwetsuren. 20. Wanneer een dief die geen onroerend goed bezit een diefstal pleegt en aanbiedt tegen de klager te strijden, dan wijst men zes naaste verwanten aan om de diefstal te vergoeden, om een tweegevecht te voorkomen. 21. Wie een dief op heterdaad betrapt en het zojuist gestolene de dief weer ontneemt en hem daarna laat lopen uit medelijden, dan is diegene het land 100 Mark schuldig en de rechter eveneens en het huis van de bestolene wordt in brand gestoken, opdat het een ieder een waarschuwing zal zijn. Is het een vermoeden, dat zulks gebeurde en men daagt hem voor het gerecht, dan zal hij dit weerleggen met zes van de buren uit de streek of kluft, waarover rijn raadsman is aangesteld en ingezworen is. 22. Wanneer een dief, die een ander iets heeft aangedaan, door middel van geweld ontvoerd wordt en gedood, is het land 100 Mark schuldig en wordt zijn huis in brand gestoken. 23. Het is geschreven en door het land aangenomen, dat het ene kind van het andere erft. Is er van een generatie geen kind meer in leven, dan is de nalatenschap voor de helft voor de verwanten van de vader en de andere helft voor de verwanten van de moeder. Sterft de moeder na de kinderen, dan ontvangt de vader de nalatenschap voor de helft en de verwanten van de vrouw de andere helft. 24.
6 Wanneer een vrouw het [geërfde] bezit verlaat, nemen de voogden geen verantwoording voor haar, maar over het deel [van de kinderen] blijft ze toeziend voogd. 25. Wanneer de vader en de moeder beide sterven en een jongetje of een meisje nalaten dat minderjarig is en zo ziek dat de raadsmannen er aandacht aan moeten besteden en oordelen dat het zichzelf niet kan redden, dan is gedurende de ziekte de grootvader hun voogd. 26. Wanneer een vader of moeder hun kind, dochter of zoon willen uithuwelijken, zonder dat tegen de partij die het huwelijk wordt opgedrongen van de ziekte van het kind weet, terwijl het kind zolang het ziek is, zijn wil niet kan uitdrukken, is het huwelijk ongeldig en zijn de bewerkers van het huwelijk 100 Mark schuldig en het kind wordt teruggestuurd. Het loon van de raadsmannen is 100 Mark; uit de breuken te betalen en ze nemen niet eerder dan er geld in de kas zit. Dat is wat het land heeft besloten en waar de mensen mee hebben ingestemd. 27. Wanneer een vrouw overlijdt en een kind nalaat, krijgt het kind de helft van het meerdere en wordt het helft van de boedel door zijn vader [uitgekeerd]. Als de vader vroeger of later hertrouwt dan moet hij met het kind uit het eerste huwelijk delen, en krijgt het kind de helft van de goederen van zijn ( of haar) vader en stiefmoeder. 28. Wanneer iemand overdag, of 's nachts met voorbedachte rade uit stelen gaat en op het erf wordt betrapt [is de boete] 2 Mark en in het huis is het 4 Mark. 29. Wie een vrouw het recht van eigendom en beslissing betwist en er volgen bedreigingen met geweld, dan moet degene die haar bedreigde 100 Mark aan het land betalen; de raadsman 100 Mark en de extra boete van 30 Mark. Heeft hij haar inderdaad aangegrepen dan wordt de boete verdubbeld. 30. Wie land wil kopen 1), doet zijn bod ten huize van de erfgenamen, na een gedane aankondiging van het bod aan de rechter en de buren en daarna volgt consent op het kerkhof door afkondiging aan de dorpsgemeenschap. Wil een van de erfgenamen het kopen, dan kan hij de koop overnemen; ziet hij er van af, dan gaat de verkoop door. Geen van de erfgenamen mag de andere koper later nog hinderen met een hoger bod. 31. De dijk die de velden beschermt valt onder de rechters van het land. Ze moeten die beslist voor 1 november geschouwd hebben als het onderhoud is voltooid. Wanneer een raadsman de schouw tracht af te houden of te hinderen, voor zich of voor de buurschap, verbeurt deze 10 Mark aan de plaatselijke heilige of patroon, te voldoen bij de aanbidding van de relikwieën. De kerkvoogden en de priester zullen alles doen dat de betaling aan de heilige ook werkelijk geschiedt. 32. De raadsman die zweert voor Heilige Kruisdag 2) verbeurt aan het land 30 Mark. De overigen zullen op de plaats waarna zij dan bijeenkomen het geld van hem opeisen. 33. Wanneer een eigenerfde vanwege roof, manslag, diefstal of andere zaken op de vlucht slaat moeten zijn zes naaste verwanten de boete voor het delict betalen, door het te nemen uit de goederen van de gevluchte. De raadsman zal zich afzijdig houden. 34. Alle gemene landdagen en alle rechtdagen krijgen de raadsmannen 400 Pond en de landskas 100 Pond. tot dat geld ingebeurd is zullen de raadsmannen zich wachten van de binnengekomen gelden [iets] te nemen. Handelen ze tegen de regel dan staat er op de overtreding 100 Pond. Raken de raadsmannen onderling slaags, dan is [de dader] voor verwonding en doodslag het weergeld schuldig en voor wonden en wandaden eveneens.
7 OPMERKINGEN. Het geld. De oudste naam voor het betaalmiddel is Pond. Dit stamt waarschijnlijk nog uit de tijd voor deze (vroegste) optekening. Artikelen waarin ponden worden genoemd zijn de oudste, waarmee gezegd is dat er voor 1207 ook al een recht in Langewold bestond. De artikelen die na 1207 nieuw zijn of werden herzien, rekenen in Marken. Aan de hoge bedragen te oordelen zij dit de Marca of uncia die inderdaad in de dertiende eeuw gangbaar waren tot ze werden verdrongen door de Engelse sterling. Deze worden eveneens Marca genoemd, maar de bedragen zijn aanmerkelijk lager. In de vertaling zijn deze bedragen in Engelse sterlingen cursief gezet, om aan te duiden dat dit de munten zijn die na 1247 zijn geïntroduceerd. De veronderstelling dat het stuk in deze vorm van ca dateerde is niet onjuist. Waarschijnlijk is het oude stuk aangevuld, maar de versie van 1207 is niet exact te reconstrueren. Zeker niet omdat er ook nog rudimenten van een nog eerder recht kunnen worden gesignaleerd. Andere jongere begrippen die niet aan de vertaling zijn te wijten zijn eveneens cursief gezet. Woorden als kluft, zijn van de vertaler, naar de invulling van de oorkondelijke tekst in de zestiende eeuw. Noot 1) Er staat in de tekst kopen, in de gegeven kontekst moet dit wel onjuist zijn, wat de reden is om verkoper te vervangen door koper. Noot 2) Heilige Kruisdag is drie mei. Het was gewoonte dat rechters aan het begin van het jaar werden ingezworen, zodat de andere mogelijke datum 14 september minder waarschijnlijk is. De Sint Servatius dag uit het eerste artikel werd in de bisdommen Utrecht en Luik op 7 juni gevierd. Aangezien Langewold onder Munster viel zal dit de 13 e mei zijn geweest. artikel 11. De wonden werden gerekend naar bepaalde menselijke maten: de lengte gemeten met duim en wijsvinger, een gespan, was de grootste maat. Daaronder waren de palm, de vingerlengte of de kootjes van de vinger de maat. artikel 25. Deze uitspraak lijkt duidelijk op een bepaald geval te slaan, namelijk in het geval er nog een van de grootvaders leeft. Wanneer er geen van de twee meer in leven is en wie dan voogd moet worden is niet over nagedacht. Een bijzonder en occasioneel artikel. artikel 27. Het meer ter discussie staande "be en bodel" is hier"we en bodel" wat ik in zijn kontekst heb geïnterpreteerd, namelijk dat wat bij [be, bie, bij] de oorspronkelijke boedel is aangekomen. Gekursiveerd, ingrepen uit de periode toen de engelse sterlingen in circulatie kwamen., dus na N.B. Door de boetes te vergelijken moeten we tot de conclusie komen dat een aantal paragrafen in de Brokmerbrief uit dezelfde tijd of iets vroeger moet dateren. Zie Von Richthofen par.: 159; 179; 180; 181; 215(a) 220. Zie aldaar. bestand: 1230ca brocm. Dit stuk ook opgenomen in de voorstudie NOVA TERRA.
1282 De Nieuwe keuren van Langewold. In: Oorkondenboek Groningen Drente no 157.
1282 De Nieuwe keuren van Langewold. In: Oorkondenboek Groningen Drente no 157. 1. Post annum gratiae MCCLXXXII statuta sunt haec jura ab omnibus laicis in Langewolda manentibus et obligatione manuum confirmata,
Nadere informatieHec sunt statuta terre hummerke statuta que universitatis vocantur.
1470caHumstWK Codex Hummercensis 335 e.v. WILLEKEUREN VAN HUMSTERLAND: Hec sunt statuta terre hummerke statuta que universitatis vocantur. 1. Dit synt de wilkoren der lude bynnen hummerke lande maket hebben.
Nadere informatieVeel gestelde vragen over erven
Veel gestelde vragen over erven Vraag aan de notaris: gespaarde vakantiedagen en erfenis Na de vakantie vond ik het tijd de balans op te maken: hoeveel vakantiedagen heb ik nog? Ik ben tot de conclusie
Nadere informatieAlpha Cursus IGGDS DE HOEKSTEN Woensdag 22 april 2015 Restaurant Algorfa Bijeenkomst 12 Waarom en hoe zou ik het anderen vertellen?
Alpha Cursus IGGDS DE HOEKSTEN Woensdag 22 april 2015 Restaurant Algorfa Bijeenkomst 12 Waarom en hoe zou ik het anderen vertellen? Inleiding Paul van der Laan 1. IJsbreker: GOED NIEUWS VERSPREIDT ZICH
Nadere informatie1323Winsum. Naar OGD deel 4; no 1232. datering bij benade. In nomine Domini amen.
1323Winsum. Naar OGD deel 4; no 1232. datering bij benade In nomine Domini amen. Dit sint de kedinge der zijlvesten de daer toeghaer waer holden toe Onderndamme ende to Wijnsum. 1. Soe wie den rechter
Nadere informatieWelke plaag moesten zij aankondigen; wanneer zou de vijfde plaag een feit worden en had Gods volk last van deze plaag?
De overige plagen in Egypte. Welke plaag moesten zij aankondigen; wanneer zou de vijfde plaag een feit worden en had Gods volk last van deze plaag? Genesis 9:2-5 2 Want als u hun weigert te laten gaan
Nadere informatieBijbel voor Kinderen presenteert DE WIJZE KONING SALOMO
Bijbel voor Kinderen presenteert DE WIJZE KONING SALOMO Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Lazarus Aangepast door: Ruth Klassen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd door: Bible
Nadere informatieJezus, het licht van de wereld
Jezus, het licht van de wereld Het evangelie naar Johannes 8: 1-30 1 Overzicht 1. De overspelige vrouw 2. Jezus als het Licht der wereld 3. Twistgesprekken met de Farizeeën 2 De overspelige vrouw Bijbeltekst
Nadere informatieApostolische rondzendbrief
oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de
Nadere informatiePRAKTISCH VERMISTE, GEVONDEN OF ACHTERGELATEN DIEREN - WETGEVING. www.licg.nl over houden van huisdieren
PRAKTISCH VERMISTE, GEVONDEN OF ACHTERGELATEN DIEREN - WETGEVING l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n over houden van huisdieren Dieren leiden soms hun
Nadere informatieDE WIJZE KONING SALOMO
Bijbel voor Kinderen presenteert DE WIJZE KONING SALOMO Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Lazarus Aangepast door: Ruth Klassen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd door: Bible
Nadere informatieWoningeigenaar en overlast. artikel 6:162 BW
Woningeigenaar en overlast artikel 6:162 BW lid 1 Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan worden toegerekend, is verplicht de schade die de ander dientengevolge lijdt, te
Nadere informatie1. Onterven. 2. Generatiesprong
1. Onterven Ik leef in onmin met mijn moeder, die een huis bezit en verscheidene bankrekeningen heeft. Kan zij bewerkstelligen dat mij helemaal niets zou toekomen? Neen. Kinderen kunnen niet volledig onterfd
Nadere informatieOnze Vader. Amen. www.bisdomdenbosch.nl
Onze Vader Onze Vader Onze Vader, die in de hemel zijt, Uw Naam worde geheiligd, Uw Rijk kome, Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel, Geef ons heden ons dagelijks brood, en vergeef ons onze schuld,
Nadere informatiezondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar
Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.
Nadere informatieHet oudste het oudste Hofje binnen Leiden.
Het oudste het oudste Hofje binnen Leiden. Reglement voor de Conventualen van het Jeruzalem%Hof op de Cellebroersgracht (thans Kaiserstraat), gesticht door Wouter Comans in den 1467. Item dit syn die ordinacien
Nadere informatieverzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen
Zondag 52 Zondag 52 gaat over de zesde bede. Leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid, in der eeuwigheid. Amen. Lees de tekst
Nadere informatieDe Bijbel open 2013 25 (29-06)
1 De Bijbel open 2013 25 (29-06) Vandaag bespreken we een vraag die ik kreeg over 1 Koningen 2. Daarin gaat het over de geschiedenis van Adonia, een oudere broer van Salomo, die zojuist koning was geworden.
Nadere informatieVertel me toch je geheim! Gezinsdienst over Simson en Delilah
Orde van dienst voor de viering van de eredienst in de Morgensterkerk Vertel me toch je geheim! Gezinsdienst over Simson en Delilah 6 november 2011 DIENST VAN DE VOORBEREIDING Orgelspel Bruce Springsteen
Nadere informatieUw uitvaartverzekering van ABN AMRO
Uw uitvaartverzekering van ABN AMRO Deze uitvaartverzekering is onderdeel van uw ABN AMRO Pakketverzekering. Waarvoor is deze verzekering? Met deze verzekering betalen we een bedrag als degene die verzekerd
Nadere informatieWat zegt Hij nu???! Over vreemde uitspraken van Jezus. Mag je nu echt nooit terugslaan als christen?
Wat zegt Hij nu???! Over vreemde uitspraken van Jezus. Mag je nu echt nooit terugslaan als christen? Matteüs 5:38-48 38 Gij hebt gehoord, dat er gezegd is: Oog om oog en tand om tand. 39 Maar Ik zeg u,
Nadere informatieLEVEN MET LEF Bijbelstudie 6: Een vrouw voor Izak: Op zoek naar de ware Jacob(a)
LEVEN MET LEF Bijbelstudie 6: Een vrouw voor Izak: Op zoek naar de ware Jacob(a) Bijbelstudie 6 Leven met lef Een vrouw voor Izak: op zoek naar de ware Jacob(a) Hervormde Gemeente van Enter Contact: Ds.
Nadere informatieDe bruiloft van Simson
De bruiloft van Simson Weet je nog waar de vertelling de vorige keer over ging? Over Simson, de nazireeër. Wat is een nazireeër? Een nazireeër is een bijzondere knecht van God. Een nazireeër mag zijn haar
Nadere informatieDe brief aan de Hebreeën. C. Noorlander
De brief aan de Hebreeën C. Noorlander Hebreeën: Oproep aan (Joodse) christenen: Volhard, val niet af. Toont de glorie van Christus vanuit het OT: Hoger dan engelen, Mozes, Abraham en hogepriesters Vergelijkt:
Nadere informatieVijf redenen waarom dit waar is
Les 14 Eeuwige zekerheid Vijf redenen waarom dit waar is In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 Is de echte (ware) gelovige voor eeuwig veilig en geborgen in Christus? Voor
Nadere informatie7 bijzondere uitspraken van Jezus
7 bijzondere uitspraken van Jezus Ik ben het brood dat leven geeft. (Joh. 6:35) Ik ben het licht voor de wereld. (Joh. 8:12) Ik ben de deur voor de schapen. (Joh. 10:7) Ik ben de goede herder. (Joh. 10:14)
Nadere informatieNIBE-SVV, 2015 OEFENEXAMEN SCHENK- EN ERFWIJZER
NIBE-SVV, 2015 OEFENEXAMEN SCHENK- EN ERFWIJZER 1. Voor welke schenking is een notariële akte verplicht? A. Voor de schenking van een effectenportefeuille. B. Voor de schuldigerkenning uit vrijgevigheid
Nadere informatieDat we hier vanavond bij elkaar zijn wordt vooral bepaald door de wereldse kalender. En niet de kalender van de christelijke feesten.
Preek op Oudjaarsavond 2013 Dat we hier vanavond bij elkaar zijn wordt vooral bepaald door de wereldse kalender. En niet de kalender van de christelijke feesten. Oudjaarsdag: het lijkt een dag als alle
Nadere informatieIs Jezus God? De namen van God de Vader en God de Zoon
Is Jezus God? De namen van God de Vader en God de Zoon 1 Johannes 5: 20 (Statenvertaling) Doch wij weten, dat de Zoon van God gekomen is, en heeft ons het verstand gegeven, dat wij den Waarachtige kennen;
Nadere informatieEEN PRINS WORDT EEN HERDER
Bijbel voor Kinderen presenteert EEN PRINS WORDT EEN HERDER Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: M. Maillot en Lazarus Aangepast door: E. Frischbutter en Sarah S. Vertaald door: Erna van Barneveld
Nadere informatieOUDERS EN KINDEREN: HET ERFRECHT
OUDERS EN KINDEREN: HET ERFRECHT Sinds 1 januari 2003 is de wetgeving met betrekking tot het erfrecht gewijzigd. Het grootste deel van de wijzigingen in het erfrecht heeft betrekking op gehuwden (of geregistreerde
Nadere informatieWIE IS ONZE ERFGENAAM?
WIE IS ONZE ERFGENAAM? WELDOEN DOOR NA TE LATEN Handreiking voor christenen bij het maken van een testament. Vrije Evangelische Gemeente Heerde Pastorale Handreiking 3 INLEIDING Veel mensen zien op tegen
Nadere informatieTIEN GEBODEN TIEN SCHILDERIJEN. Bart Jan Bakker. en teksten
TIEN GEBODEN TIEN SCHILDERIJEN en teksten Bart Jan Bakker Deze bundel met afbeeldingen van schilderingen op papier en begeleidende teksten bevat mijn werk uit de periode augustus 2013 tot en met oktober
Nadere informatieElk kind heeft het recht om...
Elk kind heeft het recht om... Rechten is hetgeen je mag doen en mag hebben. Je hoeft er niet eerst iets anders voor te doen. Rechten heb je gewoon. Ook jij hebt rechten. Iedereen heeft ze. Kinderrechten
Nadere informatieIs Jezus de Enige Weg? Is het christendom de enig ware religie?
Is Jezus de Enige Weg? Is het christendom de enig ware religie? Johannes 14:6 Jezus zeide tot hem: Ik ben de weg en de waarheid en het leven; niemand komt tot de Vader dan door Mij. Genesis 20:1-12 1 Abraham
Nadere informatieJezus meer dan Aäron Hogepriester tot in Eeuwigheid. Hebreeën 2:10-8:1. Gert Hijkoop 14 oktober 2018
Jezus meer dan Aäron Hogepriester tot in Eeuwigheid Hebreeën 2:10-8:1 Gert Hijkoop 14 oktober 2018 Hebreeën 2:17-3:1 (HSV) Hebreeën 2 17 Hij [Jezus] moest in alles aan Zijn broeders gelijk worden, opdat
Nadere informatieOpenluchtdienst! speelruimte om te leven!
Openluchtdienst speelruimte om te leven liturgie bij de openluchtdienst op zondag 15 juni 2014 in de tuin van het Wooldhuis uitgaande van de Protestantse Gemeente Heino-Laag Zuthem voorganger: ds. Hans
Nadere informatie* * * * * Bij Matteüs 5,1-12, het evangelie van Allerheiligen
is veel meer dan een kerkhofdag. Geen dag alleen van treuren om het verlies en het gemis van je geliefden, maar een dag van verder kijken, verder dan het verdriet en verder dan de lege plek in huis, om
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Zitting 1979-1980 16 034 (R 1138) Verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering in de Grondwet van de bepalingen inzake het koningschap
Nadere informatieLiturgie avonddienst Westerkerk zondag 30 augustus 2015 Zingen (staande): Psalm 62 : 1,4 (NB) 1.Mijn ziel is stil tot God mijn Heer, van Hem verwacht
Liturgie avonddienst Westerkerk zondag 30 augustus 2015 Zingen (staande): Psalm 62 : 1,4 (NB) 1.Mijn ziel is stil tot God mijn Heer, van Hem verwacht ik altijd weer mijn heil,-op Hem toch kan ik bouwen.
Nadere informatieHeeft God het Kwaad geschapen?
Heeft God het Kwaad geschapen? Zondagavond 22 september 2013 (Genade & Waarheid Preek) Inleiding A. Genade & Waarheid Preken (Soms) Ingewikkelde of wettisch toegepaste onderwerpen bekeken vanuit Genade
Nadere informatieMet regelmaat komt ik nog in de Ooster. Als ik naar deze Oosterkerkgemeente kijk, dan zie ik een zeer levendige gemeenschap.
Verkondiging Een icoon met een groot rood veld. Een vurig veld in de vorm van een lindeblad het vuur dat overal heen kan waaien. Dat is de verbeelding van deze icoon uit de tweede helft van de zestiende
Nadere informatieRapport. Rapport betreffende een klacht over het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen te Rotterdam.
Rapport Rapport betreffende een klacht over het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen te Rotterdam. Datum: 8 oktober 2015 Rapportnummer: 2015/151 2 Samenvatting De vader en moeder van Y. zijn gescheiden.
Nadere informatieLucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn?
Lucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn? Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op: hmveurink@gmail.com. Bij deze preek is geen powerpoint
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieDE RIJKE MAN, DE ARME MAN
Bijbel voor Kinderen presenteert DE RIJKE MAN, DE ARME MAN Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: M. Maillot en Lazarus Aangepast door: M. Maillot en Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd
Nadere informatie10. Bijbel, Lucas 15. Vertaling L. ten Kate. Vertaling NBG/BBG, Haarlem/Brussel 1951.
10. Bijbel, Lucas 15. Vertaling L. ten Kate. Vertaling NBG/BBG, Haarlem/Brussel 1951. 5. Bijbel, Lucas 15. Vertaling L. ten Kate. Vertaling NBG/BBG, Haarlem/Brussel 1951. Lucas 15 Vertaling L. ten Kate
Nadere informatieChr. Geref. Kerk Ontswedde LITURGIE. voor de morgendienst op zondag 2 september 2012. in deze dienst zal. Julia Brugge.
Chr. Geref. Kerk Ontswedde LITURGIE voor de morgendienst op zondag 2 september 2012 in deze dienst zal Julia Brugge gedoopt worden thema: Zoals klei in de hand van de pottenbakker Voorganger: ds. J.J.
Nadere informatieWelke opdracht gaf God aan Jozua?
De ondergang van Ai. Welke opdracht gaf God aan Jozua? Jozua 8:1-2 1 Daarna zei de HEERE tegen Jozua: Wees niet bevreesd en wees niet ontsteld. Neem al het krijgsvolk met u mee en sta op, trek op naar
Nadere informatieVerdieping: Positie van het slachtoffer
Verdieping: Positie van het slachtoffer Korte omschrijving werkvorm: In de afgelopen jaren is de positie van het slachtoffer in het strafrecht almaar versterkt, maar in de huidige wetgeving is er geen
Nadere informatieSAMUËL, DIENAAR VAN GOD
Bijbel voor Kinderen presenteert SAMUËL, DIENAAR VAN GOD Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Janie Forest Aangepast door: Lyn Doerksen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd door:
Nadere informatiegermaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).
Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest
Nadere informatiePRAKTISCH CONSUMENTENRECHT
PRAKTISCH CONSUMENTENRECHT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n over houden van huisdieren Over het kopen en verkopen van dieren leven vele vragen. Die
Nadere informatie7. Hoe vermijdt u dat uw vermogen bij uw schoonfamilie terechtkomt?
7. Hoe vermijdt u dat uw vermogen bij uw schoonfamilie terechtkomt? 7.1. Wat is het? Als u aan vermogens- en successieplanning doet, wilt u ervoor zorgen dat uw vermogen bij uw eigen familie (met name
Nadere informatieDe leerlingen van Jezus zijn in afwachting. Ze voelen het.. er staat iets volkomen nieuws te gebeuren. Het is immers Jezus die spreekt over zijn vertrek bij hen. Voorgoed of is er nog wel een toekomst
Nadere informatieWie is er nou blind? Het evangelie naar Johannes 9:1-41 22-9-2015
Wie is er nou blind? Het evangelie naar Johannes 9:1-41 1 Inleiding (1) Schrijver: Johannes, discipel en apostel (noemt zichzelf: de discipel van wie Jezus hield) Doel (Joh 20:31): dat je gelooft dat Jezus
Nadere informatieDe tien Geboden. Tien belangrijke regels. Aangepaste dienst Zondag 17 april 2016 Ds. Henk Bondt
De tien Geboden Of Tien belangrijke regels Aangepaste dienst Zondag 17 april 2016 Ds. Henk Bondt Welkom Mededelingen Votum en groet Zingen: Gezang 119: 1 en 2 De kerk van alle tijden kent slechts één vaste
Nadere informatie26 juli 17.00 uur KvBekkum Oost/Centrum/Zuid Kandelaar
26 juli 17.00 uur KvBekkum Oost/Centrum/Zuid Kandelaar Votum en zegengroet Ps 135 : 1 2 12 Schriftlezing Psalm 48 (door gemeentelid) Ps 48 : 1 3 Preek Ps 48 : 4 Geloofsbelijdenis LvK Gz 308 : 1 2 3 4 In
Nadere informatieKONING DAVID (DEEL 2)
Online Bijbel voor kinderen presenteert KONING DAVID (DEEL 2) Geschreven door Edward Hughes Illustraties door Janie Forest and Lazarus Aangepast door Lyn Doerksen Alle Bijbelcitaten zijn afkomstig uit
Nadere informatieWaarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf?
Les 5 - Redding Vier feiten die je moet kennen om het Evangelie goed te begrijpen In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 Waarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf? In
Nadere informatieAANPAK PESTEN OP CBS HET OCTAAF
AANPAK PESTEN OP CBS HET OCTAAF INLEIDING Een belangrijk uitgangspunt van onze school is, dat ieder kind zich op school veilig en plezierig moet kunnen voelen. Dit betekent dat: op school niet gepest mag
Nadere informatieABN AMRO Risicoverzekering
Voorwaarden 1304 ABN AMRO Risicoverzekering Wat staat er in deze voorwaarden? Blad 1: Algemene afspraken Blad 3: Wat mag u van ons verwachten? Blad 5: Wat verwachten wij van u? Blad 6: Wat mag u veranderen
Nadere informatie1. De wetgever heeft reeds in uw plaats gedacht
1. De wetgever heeft reeds in uw plaats gedacht 1.1. U HEEFT VOORAF NIETS GEREGELD Voor zover u geen testament opgemaakt heeft, heeft de wetgever de erfgenamen ingedeeld in vier categorieën, waarvan hij
Nadere informatieWaar in de Bijbel vraagt God aan Abraham om een opmerkelijk offer? Genesis 22. Abraham wordt door God op de proef gesteld!
Waar in de Bijbel vraagt God aan Abraham om een opmerkelijk offer? Genesis 22 Abraham wordt door God op de proef gesteld! Wat verzoekt God aan Abraham? Genesis 22:2 2 En Hij zeide: Neem toch uw zoon, uw
Nadere informatieMINISERIE BRIEF AAN DE ROMEINEN
MINISERIE BRIEF AAN DE ROMEINEN 25-6-2018 1 Overzicht of diepte 10 juni: deel 1: Romeinen 1-5:12 17 juni: deel 2: Romeinen 6-8 24 juni: deel 3: Romeinen 9-16 25-6-2018 2 Kracht en geloof 1: 1t/m17 De kwestie
Nadere informatieALGEMENE VERKOOPVOORWAARDEN van Pieter Cornelis Visser, wonende te Haastrecht en gevestigd in Woerden.
ALGEMENE VERKOOPVOORWAARDEN van Pieter Cornelis Visser, wonende te Haastrecht en gevestigd in Woerden. 1. Aanbiedingen. Tenzij daarbij uitdrukkelijk het tegendeel is vermeld zijn onze offertes, prijscouranten
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het zijn wonderlijke verhalen, de verhalen rond de geboorte van Jezus: Maria, die zwanger is door de heilige Geest, Jozef, die in een droom een engel
Nadere informatieREGLEMENT GESCHILLENCOMMISSIE FEDERATIE TMV
1 REGLEMENT GESCHILLENCOMMISSIE FEDERATIE TMV Definities Artikel 1 Onder geschillencommissie wordt verstaan: de geschillencommissie als bedoeld in artikel 33 van de statuten van de Federatie; Onder Federatie
Nadere informatieDit is een rollenspel dat de volgende thema s behandelt: geweld tussen individuen, pesten.
Kan het anders? (Uit: Kompas) Dit is een rollenspel dat de volgende thema s behandelt: geweld tussen individuen, pesten. Behandelende onderwerpen het recht veilig in vrijheid te leven het recht op respect
Nadere informatieDE HEILIGE GEEST OVERTUIGD VAN RECHTVAARDIGHEID
DE HEILIGE GEEST OVERTUIGD VAN RECHTVAARDIGHEID Romeinen 8: 13 Want indien gij naar het vlees leeft, zult gij sterven; maar indien gij door de Geest de werkingen des lichaams doodt, zult gij leven. 14
Nadere informatieDE UITTOCHT UIT EGYPTE
Online Bijbel voor kinderen presenteert DE UITTOCHT UIT EGYPTE Geschreven door Edward Hughes Illustraties door Janie Forest and Lazarus Aangepast door Lyn Doerksen Alle Bijbelcitaten zijn afkomstig uit
Nadere informatieAFKONDIGINGSBLAD VAN SINT MAARTEN
AFKONDIGINGSBLAD VAN SINT MAARTEN Jaargang 2010 GT no. 17 Landsverordening Raad van Advies 1 Hoofdstuk 1. Inrichting en samenstelling Artikel 1 1. De Raad van Advies, verder te noemen de Raad, bestaat
Nadere informatieWeet je al wat je later wil worden? Kan je dat beroep met één hand uitoefenen?
Weet je al wat je later wil worden? Kan je dat beroep met één hand uitoefenen? Nog een ander beroep? 2 Met vuurwerk spelen is gevaarlijk! Wat kan er aan je lichaam allemaal gewond geraken? b o h a r e
Nadere informatieFAQ Schenkingen en Legaten
FAQ Schenkingen en Legaten SCHENKINGEN EN LEGATEN AAN DOMINIEK SAVIO Waarom kiezen voor Dominiek Savio voor een schenking of (duo)legaat? Dominiek Savio wil voor kinderen, jongeren en volwassenen met een
Nadere informatieVraag 62 : Maar waarom kunnen onze goede werken niet de gerechtigheid voor God of een stuk daarvan zijn?
Voor 16 jaar en ouder! Zondag 24 Zondag 24 gaat over de goede werken. Zondag 24 vraag en antwoord 62, 63 en 64. Vraag 62 : Maar waarom kunnen onze goede werken niet de gerechtigheid voor God of een stuk
Nadere informatieRAAD VAN TOEZICHT VERZEKERINGEN. tegen: hierna te noemen de tussenpersoon'.
RAAD VAN TOEZICHT VERZEKERINGEN U I T S P R A A K Nr. i n d e k l a c h t nr. 2006.4211 (126.06) ingediend door: hierna te noemen 'klaagster 1', hierna te noemen klager en klaagster 2, allen tezamen hierna
Nadere informatieVoorwoord. Rome en de Romeinen
Voorwoord Rome en de Romeinen Dit verhaal speelt in Rome, ongeveer 2000 jaar geleden. Rome was toen een rijke stad, met prachtige gebouwen. Zoals paleizen voor de keizers, voor de Senaat en voor de grote
Nadere informatieLITURGIE. Tweede Paasdag 2016. m.m.v. muziekgroep
LITURGIE Tweede Paasdag 2016 Voorganger: Organist: Pianist: Ds. J.A. Brussaard Thijs Snoeijer Marcel ten Brinke m.m.v. muziekgroep Zingen: Door Uw genade Vader (Opwekking 369) Door Uw genade, Vader, Nooit
Nadere informatieOp weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Nadere informatie2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg
2 maart 1945 2 maart 2016 Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg Er kwamen 4 Duitsers bij de Bark. Ze slaan piketten, voor het plaatsen van batterijen veldartillerie. Maar op die dag gingen de verzetsgroepen
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Suriname Voorwoord Ik houd mijn werkstuk over het land Suriname. Ik heb het onderwerp gekozen omdat mijn oom uit Suriname komt en ik het daarom ook een heel interessant land vind waar ik graag meer over
Nadere informatieBij wie vroeg Jakob hulp toen zijn zonen de tweede reis naar Egypte gingen maken?
De tweede reis van Jozefs broers naar Egypte. Bij wie vroeg Jakob hulp toen zijn zonen de tweede reis naar Egypte gingen maken? Genesis 43:14 14 God, de Almachtige, geve jullie barmhartigheid in de ogen
Nadere informatie(Deel van) Zijn Lichaam
(Deel van) Zijn Lichaam 1 December 2013 I. Wedergeboren Leven II. Levende stenen 1 Petrus 2:4-5 Voeg u bij hem, bij de levende steen die door de mensen werd afgekeurd maar door God werd uitgekozen om zijn
Nadere informatieIn den naam Gods amen.
In den naam Gods amen. Albrecht, bij de gratie Gods, paltsgraaf op den Ryn, graaf van Henegouwen, Holland, Zeeland en heer van Friesland, allen die deze brief nu of in de toekomst zullen lezen saluut en
Nadere informatie2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1
2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1! " #$% & #& '$' '& + ()" *% $, $ -% 1 H. Jagersma en M. Vervenne, Inleiding in het Oude Testament, Kampen, 1992. J. Bowker, Het verhaal
Nadere informatieWesleyaanse geloofsfundamenten voor de 21 e eeuw
Wesleyaanse geloofsfundamenten voor de 21 e eeuw Art lll, Handboek, Kerk vd Nazarener: Wij geloven in de Heilige Geest, de derde Persoon van de Drieeenige Godheid; dat Hij voortdurend aanwezig is en doeltreffend
Nadere informatieEen spannend spel loopt verkeerd af
De strafzaak Een spannend spel loopt verkeerd af Algemene informatie over de rechtszaak in het simulatiespel Ben, Najib en Roos, drie vmbo leerlingen van 15 jaar, hebben de laatste lesuren vrij van school
Nadere informatiePresentatie Kindermonument Groep 8 2013 2014 St. Catharinaschool Vormgeving de kinderen met hulp van meester Roomer
Presentatie Kindermonument Groep 8 2013 2014 St. Catharinaschool Vormgeving de kinderen met hulp van meester Roomer aisha kindsoldaten Kindsoldaten, ik ruik haat. Dat gebeurt, als je kinderen niet spelen
Nadere informatieDordtse Leerregels. Hoofdstuk 3 en 4. Artikel 1 t/m 4
Dordtse Leerregels Hoofdstuk 3 en 4 Artikel 1 t/m 4 Werkboek 7 Dordtse Leerregels hoofdstuk 3 en 4 artikel 1 t/m 4 Hoofdstuk 3 en 4 gaat over de bekering. Hoofdstuk 3 en 4 heeft 17 artikelen. In dit werkboek
Nadere informatieRadartestament. En andere interessante fiscale en juridische varia
Radartestament En andere interessante fiscale en juridische varia Nut en noodzaak van een testament 70% van de Nederlanders heeft geen testament (Zelfs) bij 60+ rs heeft meer dan 50% geen testament 30%
Nadere informatieSLACHTOFFERSCHAP, TRAUMA EN GEWELD - EEN ONONTWARBARE KLUWEN? 25 mei 2016, Antropia, Driebergen - 25 mei 2016, gedichten Ingmar Heytze
SLACHTOFFERSCHAP, TRAUMA EN GEWELD - EEN ONONTWARBARE KLUWEN? 25 mei 2016, Antropia, Driebergen - 25 mei 2016, gedichten Ingmar Heytze MONITOR Dit wordt geen nieuw verhaal. We doen wat met ons werd gedaan,
Nadere informatieWIJ BEATRIX, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz.
WET van 11 december 1980, houdende uitvoering van het op 18 maart 1970 te 's- Gravenhage tot stand gekomen Verdrag inzake de verkrijging van bewijs in het buitenland in burgerlijke en in handelszaken WIJ
Nadere informatieGOD TEST ABRAHAM S LIEFDE
Bijbel voor Kinderen presenteert GOD TEST ABRAHAM S LIEFDE Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Byron Unger en Lazarus Aangepast door: M. Maillot en Tammy S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd
Nadere informatieTITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.
TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende
Nadere informatie2.5!"FAMILIETREKJES. # basistaak DOEL MATERIAAL ORGANISATIE VERLOOP
2.5!"FAMILIETREKJES # basistaak DOEL MATERIAAL ORGANISATIE VERLOOP - luisteren: begrijpen van instructies voor een zoekopdracht, in dit geval een stamboom samenstellen van een denkbeeldige familie - begrijpen
Nadere informatiePUBLICATIEBLAD. LANDSVERORDENING van de 8'*^mei 2010 tot wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek^ (Landsverordening herziening namenrecht)
A 2010 l**l N 29 PUBLICATIEBLAD LANDSVERORDENING van de 8'*^mei 2010 tot wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek^ (Landsverordening herziening namenrecht) IN NAAM DER KONINGIN! In overweging genomen
Nadere informatieDe vorm van het verhaal
Over dit boek Het verhaal van Reinaart de vos is een van de oudste verhalen in het Nederlands. Het is geschreven in de 13 de eeuw door Willem. Wie die Willem precies was, weten we niet. Willem heeft het
Nadere informatieDE UITTOCHT UIT EGYPTE
Bijbel voor Kinderen presenteert DE UITTOCHT UIT EGYPTE Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Janie Forest Aangepast door: Lyn Doerksen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd door:
Nadere informatieBegripsbepaling H OOFDSTUK
H OOFDSTUK Begripsbepaling I 1. WETTELIJKE DEFINITIE Artikel 1075 van het Belgisch Burgerlijk Wetboek (hierna BW) bepaalt: De vader, de moeder en andere bloedverwanten in de opgaande lijn kunnen hun goederen
Nadere informatie