Geheim over de grens. Ontdekkingsreizen in het Duitse grensgebied. Grafschaft Bentheim Emsland Münsterland Osnabrücker Land

Transcriptie

1 8 Geheim over de grens Ontdekkingsreizen in het Duitse grensgebied Grafschaft Bentheim Emsland Münsterland Osnabrücker Land

2 Ahoi en welkom! Hallo, mijn naam is Piet en ik ben de mascotte van de Landesgartenschau Papenburg. Meestal vlieg ik rond boven het terrein van dit kleurige en fleurige evenement: de kanalen en het stadspark, rond de molen en over de oude scheepswerf. Het gehele terrein krijgt met het motto m.s. Bloeiend Papenburg de uitstraling van een cruiseschip en een bezoek aan de Landesgartenschau wordt daarmee bijna een cruise. Als je me daar tegenkomt, mag je me best knuffelen en aaien, dan kun je voelen hoe zacht mijn witte veren zijn! In 2014 zijn daarom alle kinderen van harte welkom op de Landesgartenschau. Ahoi! Kleurrijk en fleurig is ons motto: bont en blij! De charme van Papenburg In Papenburg treffen traditie en innovatie elkaar. De combinatie van het weidse veenkoloniale landschap en de sympathieke bakstenen huisjes, de landelijke sfeer met de geavanceerde industrie en de vele toeristische en sportieve activiteiten geven de stad een unieke charme. Ik hou van kinderen, gekleurde bloemen, schepen en de lucht. In Papenburg is de zee niet zo ver weg en loont het de moeite om een kleine omweg te maken. Het Emsland heeft zo veel te bieden! Er is veel te zien en te beleven, een prachtig landschap om met de fiets te ontdekken. En op de fiets is Nederland ook helemaal niet ver weg. Als meeuw vlieg ik er ook graag eens naartoe. Maar het meeste houd ik nog van nieuwe vrienden maken. Onze hoogtepunten voor het hele gezin Sportief spelen voor alle generaties, een plek waar jong en oud kan ontspannen, bewegen, ontdekken en uitproberen: in de speeltuin op het activiteitendek is voor iedereen iets te beleven! Spelen kan natuurlijk overal, tussen de bomen, op de grasvelden Speciaal voor de kleintjes (vanaf 3 jaar) bieden we kajuiten met zorgzame kinderopvang. En in onze Kleine OnderzoekersWerkplaats valt heel veel te ontdekken: van het Groene Klaslokaal (natuur dichtbij) via techniek naar de kinderkeuken: onderwijs en onderzoek over milieu en natuurwetenschap is bij ons leuk en leerzaam! Daarnaast bieden we een goedgevuld evenementenprogramma voor jong en oud. En omdat onze Landesgartenschau aantrekkelijk is voor gezinnen, zijn onze toegangsprijzen dat ook. Bij onze toegangskaarten en abonnementen voor gezinnen is er geen beperking aan het aantal (eigen) kinderen (7 t/m 17 jaar), kinderen tot zeven jaar hebben zelfs gratis toegang. Gezinskaarten zijn er vanaf 20,00 euro, meer informatie is te vinden op: Papenburg staat bekend om zijn scheepsbouw, maar ook de tuinbouw voelt zich hier thuis. De tuinbouwsector in deze regio kweekt jaarlijks 35 miljoen kruidenplantjes en 25 miljoen komkommers. De Landesgartenschau in het stadspark en rondom het Forum Alte Werft vormt in 2014 het puntje op de groene i.

3 Actieve vakanties Stad & Cultuur Tips voor uitstapjes en verblijf Fietsen in het Duitse grensgebied Schouwspel in de openlucht 23 Münsterland Festival 35 Wandeltochten en natuurparken Tuinen & Parken Met Lilli en Luuk op pad Kanoën op stille riviertjes Burchten, kastelen en paleizen Bijzondere overnachtingstips Grensbelevenissen Onvergetelijke musea Campings in overvloed Tips voor golfers 20 Beleef Munster en Osnabruck Een dagtocht met de trein Actief over de grens 21 Autoroutes Vakantiehuisjes 44 Weekmarkten en boederijwinkels 45 Genieten, proeven en ontspannen Algemeen Heel wat beleven. Nogal dichtbij. 46 Kuuroord Bad Bentheim 47 Van harte welkom 04 Wellness en kuren Kaart van het grensgebied Zo lekker is Duitsland Colofon 56 Winkelen Reisvoorwaarden Kerstmarkten over de grens 54 55

4 6 Papenburg Nog niet half zo groot als Nederland. En tóch zo heerlijk afwisselend, met alle charmes van ver buitenland, op maximaal twee uur rijden van Nijmegen of Enschede. Vier mini-staatjes van vroeger, samen de prachtige achtertuin van Twente, de Achterhoek, Drenthe en Groningen. Wegens succes geprolongeerd: Münsterland, Osnabrücker Land en Grafschaft Bentheim. En omdat het zuidelijke taartpuntje Emsland uit de vorige editie zo goed in de smaak viel: nu ook de rest van Emsland. Groningen Assen Emsland Emmen Grafschaft Amsterdam Bentheim Deventer Osnabrücker Land Den Haag Utrecht Arnhem Hengelo Münsterland Rotterdam Nijmegen Breda Venlo Gent Antwerpen Maastricht Brussel Liège Grafschaft Bentheim Meppen Nordhorn Haren Haselünne Lingen Bad Bentheim Rheine Ochtrup Gronau Ahaus Emsland Coesfeld Steinfurt Münsterland Sögel Quakenbrück Bramsche Ibbenbüren Melle Osnabrück Tecklenburg FMO Bad Rothenfelde Greven Münster Osnabrücker Land Warendorf Bocholt Even voorstellen: het Geheim over de grens Borken Dülmen Haltern am See Ahlen Beckum Oelde Münsterland De bekoorlijke omgeving van Münster wordt vaak omschreven als Parklandschaft. Een dunbevolkt gebied dat compleet lijkt aangelegd door een goede landschapsarchitect. Ideaal terrein voor een actieve vakantie met rustpauzes vol cultuur. Beroemd om de mix van oude Westfaalse glorie burchten, paleizen, kastelen, gevels van koopmanshuizen, statige vakwerkboerderijen en moderne allure: eigentijdse musea en bruisende winkelstraten. Tijdloos smaakvol ook: fijne restaurantjes, eerlijke streekproducten en warme logeeradressen. Osnabrücker Land De eerste Duitse heuvels net over de grens, voorlopers van het machtige Teutoburger Wald. Osnabrück is zo n beetje de enige stad in Duitsland, die aan alle kanten is omgeven door beschermde natuur: de grillige geologische monumenten van UNESCO werelderfgoed TERRA.vita bijvoorbeeld, een miljoen jaar geleden al bewoond door dinosaurussen. Iets jongere geschiedenisverhalen: de Germanen vochten er tegen de onoverwinnelijk gewaande Romeinen; ruim 1600 jaar later werd hier de Vrede van Westfalen getekend. Streek van impo sante wandelklassiekers als de Hermannsweg en meer leuke fietsroutes dan vakantiedagen. Grafschaft Bentheim Een historisch graafschap met twee verschillende gezichten. Op de stoere bergrug die al bij Denekamp en Ootmarsum begint, staat de hooggelegen burcht der burchten: Burg Bentheim. Diep onder de grond borrelt het zuiverste mineraalhoudende bronwater dat van het stadje het heilzame kuuroord Bad Bentheim heeft gemaakt. Meer naar het noorden laagland met rivieren en kanalen door het veen, waar vroeger de smokkelaars de grens met Drenthe overstaken. Typisch Grafschaft: parels van dorpen en juwelen van stadjes, zoals pittoresk Schüttorf. Het Emsland Soms net Nederland, maar ook weer helemaal niet. Een beetje meer ruimte en hier en daar wat ruiger. Vruchtbare akkers en mooie vergezichten, doorsneden door de boven loop van de Ems, langzaam op weg naar de Waddenzee. Een traditierijk cultuurlandschap met molens, boerderijen, tuinders en kwekers, stille veenmoerassen en lommerrijke bossen. Heerlijk om er te fietsen langs kanalen of vaarten. Ook het land van grappige stadjes aan het water.

5 7 Actieve vakanties Stilzitten is hier best moeilijk. Echt niet alleen omdat je alles wilt zien, nog meer nieuwe indrukken wilt opdoen. Het maakt je vakantie gewoon leuker, lekker veel bewegen. Voor de verandering: heerlijk weg van je alledaagse slakkengangetje met net iets te veel niet-actieve uren. En zo kom je gezond weer thuis. Je voelt weer dat je een bloedsomloop en spieren hebt, aangenaam in je vel, met opgeruimde gedachten. Je lichaam was wel aan zo n heilzaam oppeppertje toe. Hoe je die actieve dagen precies invult, daar gaat het Geheim over de grens niet over. Fietsen, wandelen, idyllische kanotochten, golfen zoals golfen ooit bedoeld was. Of een puike combinatie van het duo pittig sporten en relaxte sauna-avonden? Toch jammer, dat je voorlopig maar één vakantie hebt. Borken Hop & Mout Route KAART H I 16 Boeken Tourist-Info Borken Marktpassage 3 D Borken Tel (0) tourist-info@borken.de Een leerzaam en lekker kijkje bij de brouwmeester van een Kornbrennerei (jenever, maar dan anders) en in een kleine bierbrouwerij. Proeven van de plaatselijke trots: stevige maaltijden en speciaal bier van eigen huis. 3-daagse fietsreis (140 km) voor groepen vanaf 6 personen (Ook op de route: Burg Gemen, Schloss Raesfeld en Wasserschloss Velen) Inbegrepen: 2 hotelovernachtingen met ontbijt, 2 tegoedbonnen voor diners, routebegeleiding gids op dag 1, kaarten voor dag 2 en 3, rondleidingen brouwerijen, Prijs per persoon: vanaf 136

6 8 Doen: kwartetten met fietskaarten! Mag ik van de vier fietsersparadijzen vlakbij de Nederlandse grens... die regio met de kastelenroute. O nee, we gaan de rivierentocht doen! Want paradijsjes voor fietsers, zo mag je de Fab Four van Duitsland wel noemen: Münsterland, Osnabrücker Land, Grafschaft Bentheim en Emsland. Duizenden kilometers betoverende fietspaden en kleine, stille landweggetjes slingeren er op hun gemakje door de natuur. En waar je ook komt, je wordt verwend met alle denkbare service: fietsverhuur, landelijke hotels die gespecialiseerd zijn in Bed & Bike voor een vriendelijk prijsje, oplaadstations voor e-bikes, picknickplekken en restaurantjes met lekkere, dampende streekgerechten. Beroemde themaroutes of kleine sluipweggetjes over een dijk? Dat bepaal je helemaal zelf. Fietsreis Gebouwd op zand Op deze 7-daagse fietstocht (300 km) volg je een spoor van zand. In alle soorten. Het stevige zandsteen, waar ze in het Münsterland imposante bouwwerken van maken. De lekkernijen uit de Westfaalse keuken, die hier op de zandige gronden groeien. Of een kijkje bij een meestersteenhouwer in zand. Rondreis door een idyllisch parklandschap met waterburchten, kastelen en paleizen. Arrangement Route: Münster Steinfurt Ibbenbüren Warendorf Münster. Zes overnachtingen. Prijs per persoon (halfpension) vanaf 489 Groepen vanaf 12 personen 469 Boeken: fietsarrangement_zand Aanbieder: Münsterland e.v. De 100 Schlösser Route Meteen maar de Koningin van de Duitse langeafstandsroutes noemen? Dit is hem. Precies honderd kastelen lang, want er moest tenslotte een keus gemaakt worden, met al die burchten, paleizen, versterkte herenhuizen en een enkel oud klooster in dit vroegrijpe en bewogen stukje Europa. Fietsen voelt erg koninklijk in het prachtige coulissenlandschap Münsterland 960 bijzondere kilometers ver weg van de drukte van de hoofdwegen met beukenhagen, stukje bos, paarden in een wei, onbehandeld grasland en dan op fietsafstand weer een dromerig dorpje. Je steekt er meteen wat van op, want de 100 is óók een fietsende rondleiding door 1000 jaar geschiedenis en bouwkunst. Langs indrukwekkende paleistuinen en grootse slotparken, met zorg in stand gehouden. Het is reuze verleidelijk, maar je hoeft beslist niet alles in een vakantie te persen: voorzichtig beginnen met één van de vier lussen Noord, Zuid, West of Oost mag ook. Goed systeem, overgenomen van de honingbij: Wabennetz Münsterland Een mooi voorbeeld van hoe je hier, met al die uitzonderlijk netjes aangegeven fietsroutes, makkelijk zelf je weg kunt kiezen. Het overzich- Land-gut-Hotel Lohmann in Drensteinfurt-Rinkerode KAART N 16 Albersloher Straße 25 D Drensteinfurt-Rinkerode Tel (0) reservierung@lohmann-hotel.de Verwen uzelf in de weldadige sfeer van een gezellig en persoonlijk hotel. Hartje fietsparadijs Münsterland. Landelijk gelegen, op maar 9 minuten van treinstation Münster Centraal. Perfect uitgangspunt voor fietstochten: direct gelegen aan de klassiekers 100 Schlösser Route en Werse-Rad-Weg. s Avonds genieten van een comfortabele, smaakvol ingerichte kamer en huisgemaakte maaltijden. Aanbieding Happy Weekend: 2 nachten inclusief 3-4 gangen diner. Vanaf 123 per persoon.

7 9 De pure tuindroom. Fietsarrangement nieuwe ronde samenstellen. Met weer een stukje Parklandschaft Münsterland, dat je met de auto nooit zou vinden. Dagen om intens te genie ten in de Grafschaft Bentheim Tuinliefhebbers presenteren hun groene paradijs achter het tuinhek. Ontdek de verborgen schoonheid van prachtige tuinen, onbekende planten of wissel ervaringen uit over diverse tuinonderwerpen! Duur: 6 dagen / 5 nachten Periode: gedurende het tuinseizoen Totale lengte: ca. 166 km Dagetappes: km. De etappes zijn bewust kort gehouden, zodat er genoeg tijd overblijft om de tuinen te bezichtigen. Per privétuin moet u ca. 1 uur inplannen. Prijs per persoon: LO of HP vanaf 269 (Op basis van een tweepersoonskamer) Boeken: fietsarrangement-tuindromen Aanbieder: Osnabrücker Land e.v. telijke en praktische Honingraatsysteem, om je wensen voor de volgende vakantiedag uit te stippelen op de fietskaart-op-maat! Dat gaat zo: elk afzonderlijk honingraat (Wabe) heeft een nummer. Fietsroutes liggen altijd op het raakvlak van twee honingraten. De fietsroute krijgt simpelweg een naam met de twee nummers van die honingraten. Dus ook al raak je verknocht aan je net ontdekte herberg of hotel op het land, je kunt toch elke dag een totaal Europaradweg R1 Ook wel kortweg de Euro-Route. Helemaal van Boulogne-sur-Mer in Normandië naar Sint Petersburg, Rusland. Een dikke km fietsen, vaak met de wind in de rug. Door negen landen, waaronder België, Nederland, Polen, Litouwen, Letland en Estland. Een relatief klein stukje doorkruist Noordrijn-Westfalen: van Vreden net over de grens door het open Münsterland, via fietsstad nummer één Mün - s ter even over de klinkers van de Prinzipalmarkt naar Höxter in het glooiende Weserbergland. En, zeg nou eerlijk, kan het verre Sint Petersburg je dan nog wat schelen? GartenTraum-Tour Langs de tuinen van je dromen. Een even kleurrijke als inspirerende studiereis om indrukken voor thuis op te doen, ook leuk als je zelf geen grote achtertuin hebt! Het gebied tussen Hase en Hunte staat er een beetje om bekend: erf en tuin zijn onderdeel van je groene paradijsje en daar ben je trots op. Geldt ook voor de grotere beroepstuiniers: de vaak parkachtige terreinen bij musea, direct aan de route. En natuurlijk de piekfijne siertuinen rond kastelen en buitenverblijven. Fantastische plekken om even van de fiets te stappen en je te verwonderen. Wij willen u graag uitnodigen om van de Grafschaft Bentheim te genieten tijdens een avontuurlijke fietstocht. Strijk voor drie dagen neer in de regio en ga van daaruit met uw fiets op verkenningstocht door de Grafschaft Bentheim en het naburige Nederland. Inbegrepen: 2 overnachtingen met luxe ontbijt 2 sfeervolle diners in hotel 1 fietsroutekaart 'Grafschafter Fietsentour' per kamer 1 reishandboek 'Grafschaft Bentheim' per kamer tegoedbon voor koffie met gebak 3 routesuggesties reisgarantiebewijs Het hele jaar door te boeken, dagelijks aankomst Extra`s op aanvraag: Huurfiets Extra overnachting Prijs per persoon vanaf 139 op basis van een tweepersoonskamer Boeken: fietsvakantie-grafschaft-bentheim Aanbieder: Grafschaft Bentheim Tourismus e.v. Hotel Clemens August in Ascheberg-Davensberg KAART M N 16 Hotel Clemens August Burgstraße 54 D Ascheberg-Davensberg Tel (0) info@hotel-clemens-august.de Arrangement 3 dagen fietsen door het Münsterland Logeren in een gezellig hotel-restaurant direct aan de gewilde 100 Schlösser Route, even buiten de stad Münster. Een ideaal vertrekpunt voor mooie fietstochten in alle windrichtingen, dwars door natuurgebied Davert langs buitenpaleizen, kastelen en burchten. Prijs per persoon 125. Inclusief 2 overnachtingen in tweepersoonskamer comfort, uitstekend ontbijtbuffet, twee avonden een 3-gangendiner, routesuggesties (kort of wat langer). Op aanvraag: extra overnachting, fietsverhuur, reisgids.

8 10 Rondje Grafschafter Fietsentour Een klassieker onder de bijzondere fietsroutes omdat hij zo compleet en afwisselend is. Zes dagen lang door het land van ridders en landhuizen, watermolens, stille vennen in het bos, vlakke moerassen vol watervogels, lommerrijke lanen en geheime dijkweggetjes naar lieve dorpen. Aan de riviertjes Dinkel en Vechte, langs kunst en cultuur. Mooi hoor, dat Graafschapaan-de-Grens. Inbegrepen: 5 overnachtingen, ontbijt 1 fietsroutekaart Grafschafter Fietsentour per kamer 1 reisehandboek Grafschaft Bentheim per kamer tegoedbon voor entree burcht Bentheim tegoedbon voor koffie met gebak 5 routesuggesties reisgarantiebewijs Prijs per persoon vanaf 229 Op basis van een tweepersoonskamer Boeken: rondje-grafschafter-fietsentour Aanbieder: Grafschaft Bentheim Tourismus e.v. DiVa-Tour Thematocht van 115 km die maar geen thema kon kiezen: dinosaurussen of toch Varus, verliezend hoofdrolspeler in de Slag bij het Teutoburger Wald? Resultaat: een fietsreis door een regio vol cultuur en geschiedenis, waterburchten en lange lindenlanen, tussen Bramsche en kuuroord Bad Essen. Een gerieflijk stuk dat lekker vlak voortkabbelt langs het Mittellandkanal; deel twee loopt door de uitlopers van het Wiehengebirge, goed voor idyllische panorama s. Grafschafter Fietsentour Eigenlijk een bonte verzameling van korte en lange fietsroutes door de mooiere delen van Grafschaft Bentheim. En omdat het daar werkelijk overal mooi is, was het nog een hele puzzel: de hoofdroute werd 220 km, met ontelbare vertakkingen de wildernis in. Zo n zijpad is precies genoeg voor een spannend dagje Graafschap, meestal rondjes heen en terug van 25 tot 50 km. De routebordjes staan opgesteld in beide richtingen. Heerlijk. Nieuw in de Grafschaft: leen een Babboe bakfiets! Onder eigentijdse Amsterdamse yuppen al een heel vertrouwd beeld: bakfietsmoeders en deeltijdvaders die hun kinderen naar school brengen. Best handig op vakantie, dachten wij. Plaats genoeg voor vier jonge kinderen die nog niet heel ver fietsen kunnen. Picknickmand in het vooronder, met onderweg gekocht flesje wijn! Omdat het een mini-huifkar is, kan bij een regenbui het dak er op. Vaders en moeders buiten adem? Hoeft helemaal niet, want op de Grafschafter Babboes helpt een elektromotor een handje mee! United Countries Tour Twee landen, twee culturen, en oneindig veel gastvrijheid kom je tegen op deze Naoberweg door het grensland. Of zijn het vier culturen? Aan onze kant Groningen en Drenthe, aan Duitse zijde Grafschaft Bentheim en Emsland. Toch ook weer één grote familie, groot geworden in een uniek noordelijk landschap met heide, water en veen. De route volgt delen van de Smokkelroute (190 km) en de Pionierroute (250 km). Zoek de verschillen: de fijn mazige lappendeken met kanalen en grachten bij ons en de uitgestrekte, laag gelegen dalen van Ems en Vechte, waar ze Duits spreken met Nederlandse tongval. Kijk op voor een fraai startpunt. Emsland-Route Het Emsland: Een echte ontdekking! Sprookjesbossen in het parkachtige Hümmling, het beroemde, barokke jachtslot Clemenswerth, zorgvuldig gerestaureerde vakwerkboerderijen, jaar oude hunebedden, windmolens, watermolens, geheimzinnige, Actie Actief in de Natuur KAART L M 10 Touristikverein Freren-Lengerich-Spelle e. V. Mühlenstr. 39 D Freren Tel (0) info@touristikverein-fls.de Spannende en ontspannende fietsreis om lekker te bewegen en te genieten. Goed rondkijken mag, want je komt over uitgekiende delen van eersteklas fietsroutes als Mühlen & Korn Route en Aatal & Moor Route. Het dal van de Aa dus, maar ook sprookjesachtige wouden, gouden korenvelden, veenmoeras, hunebedden, geschiedenis en nostalgie. Inbegrepen: 2 overnachtingen met luxe ontbijtbuffet, 2 x driegangen diner, fietskaart Prijs per persoon: vanaf 98

9 11 verstilde lapjes moeras, en dan weer een trots buitenhuis op een landgoed. Een afwisselende ronde van 300 km van het zuidelijke Rheine aan de Ems tot Papenburg, meer richting Eems en Dollard, de thuishaven van de Meyer Werft, bouwer van gigantische cruiseschepen. Emsradweg Mooie ervaring toch, om een rivier helemaal van de bron tot de monding in zee te volgen? Het is extra leuk aan de oevers van de Ems, op de 379 km lange Ems-Radweg, van het binnenland van Westfalen naar de Dollard bij Emden en Delfzijl. Onderweg verandert het blauwe lint voortdurend van karakter. En je ontmoet een rijtje parels aan een ketting waar heel wat middelmatige rivieren jaloers op zouden zijn: het nostalgische oosten van Westfalen, Parkland Münsterland, het bosrijke Teutoburger Wald, het vruchtbare, groene Emsland en tenslotte Ostfriesland, waar je al een beetje de zilte zeelucht van de Wadden opsnuift. Fietskaart District Warendorf Mooi meegenomen: geen hoogteverschillen, steeds natuur aan je zijde, veel authentieke sfeer. Kwaliteit, die niet voor niks bekroond werd met 4 sterren door fietsersbond ADFC. E-bikes iedereen kan dus fietsen Gebrek aan fietsconditie hoeft geen drempel te zijn om onbezorgd mee te kunnen genieten van al dat moois. Dankzij de elektrische fiets, ook wel E-bike of Pedelec. Goed voor ingebouwde wind in de rug, de hele dag lang. Het niveau is vaak in te stellen: van soepeltjes meetrappen tot moeiteloos brommen zonder brom. In veel steden en dorpen van het Geheim over de Grens te huur voor een dagje of een hele fietsreis. Oplaadstations zijn er overal, meestal gratis. Service van de zaak: café of eettentje op loopafstand, fijn voor een kopje koffie of een biertje om het einde van de middag te vieren, om je net als de fiets op te laden voor de volgende etappe. Onze topper: de Emsland-Route! Zes totaal verschillende dagen, door de allermooiste stukjes van het Emsland. Er is veel te zien aan de Ems, van Rheine tot het noordelijke Papenburg, bekend van de Meyer Werft, bouwer van enorme cruiseschepen. Heerlijk rustig fietsen is het, door de bossen van het lieflijke Hümmling. Hier en daar wat afleiding: een unieke gecombineerde wind- en watermolen, het barokke jachtslot Clemenswerth, fraai gerestaureerde oude boerderijen, lommerrijke buitenplaatsen met herenhuizen en jaar oude megalietgraven. Inbegrepen: 5 overnachtingen met ontbijt fietskaart Emsland-Route gratis entree in museum naar keuze Extra s (nachtje verlengen?) op aanvraag Prijs per persoon vanaf 239 op basis van een tweepersoonskamer Boeken: Emslandroute Aanbieder: Emsland Touristik GmbH Meer dan km fietspaden, kriskras door oostelijk Münsterland De nieuwe fietsgids is ideaal om een dagtochtje of een meerdaagse reis door het Warendorfer parklandschap uit te stippelen. Met handzame overzichtskaart van alle bewegwijzerde fietsroutes rond Warendorf en omgeving. Bovendien: korte beschrijvingen van 100 culturele highlights, die direct aan de routes liggen, of een omweg van max. 500 meter vragen. Van het beroemde paardencentrum NRW Landgestüt tot de bezienswaardige kastelen en interessante musea. Gratis fietskaart bestellen: Tel (0) of tourismus@kreis-warendorf.de Of kijk op

10 12 Wandelen! Sport, zelfverwennerij of natuurlijk medicijn? In Duitsland een levensstijl. Wandern. Langs eindeloze vergezichten en verrassende plekken. Diep ademhalen in de frisse lucht, gezond en fit zijn. De adrenaline van avontuurlijk trekken door nieuwe gebieden. Of lekker langzaam kuieren, om maar niks te missen van de wereld om je heen. Sneller gelukkig in wandeltempo Aanbieding: pelgrimsroute Camino in het Münsterland Deel van de beroemde pelgrimstocht naar Santiago (Sint Jacob) Spanje. Startpunt voor de drie etappes van ca. 15 km is de Dom van Münster. Onderweg op de St. Jacobsweg beleef je het Münsterland: een afgelegen boerderij, stukje bos, dan weer een glooiende akker. Leuke stadjes als Rinkerode en Herbern, waar je ook overnacht. Aanrader: kasteel Westerwinkel. Maak ook een ommetje naar Schloss Cappenberg; in het Hospitaal sliepen de middeleeuwse pelgrims. Wandelroute Ahornweg DeLuxe U verblijft in een 4-sterren hotel, op een prachtige plek tussen de uitgestrekte bossen en glooiende heuvels van het Teutoburger Wald. Inclusief: welkomstdrankje: een getapt König Ludwig biertje 2 overnachtingen + verwenontbijt 2 x drie-gangenmenu 2 x proviand voor onderweg + wandelkaart 1 x transfer naar begin- of vanaf eindpunt van de wandelroute drooggelegenheid kleding en schoenpoetsvoorziening gratis uitleen wandelstokken gratis gebruik van de Wellness-Oase Prijzen: vanaf 189 p.p. in 2-pk Toeslag 1-pk: 20, Geldig van vrijdag t/m zondag. Landhotel Buller Hagen am Teutoburger Wald Boeken: wandelarrangement-ahornweg Aanbieder: Osnabrücker Land e.v. De beste zeven van het Noordwesten. Kan het mooier? Een flink aantal van de fraaiste wandelgebieden van Europa liggen rustig verscholen in het groen bijna op loopafstand van de Nederlandse grens. Met dank aan Moeder Natuur, de prehistorie en een handvol Duitse boswachters, boeren, kasteelheren, molenaars en landschapsarchitecten met smaak en hart voor de zaak. Het resultaat: tientallen onvergetelijke lange wandelroutes en verkwikkende dagtochten. De Mühlenweg Een soort Nedersaksische Elfstedentocht, maar dan langs molens. Negen watermolens en twee windmolens. Met liefde gerestaureerd en vaak nog in bedrijf, net als honderd jaar geleden. Een echte wandelklassieker met lastige vragen als: waarom liggen watermolens toch altijd weer op zo n idyllische plek? Verder op het routeschema: natuurstenen kerkjes tussen de bomen, net even anders dan in Noord-Nederland, de kronkelende riviertjes Hase, Nette Inbegrepen: 3 x L/O in hotels, o.a. het mooie Hotel am Kloster in Werne bagagevervoer mogelijk wandelgids Jakobswege Prijs per persoon 239 bij een tweepersoonskamer Boeken: jacobsweg Aanbieder: Münsterland e.v. en Düte, de beroemde ruïnes van de stokoude Wittekindsburg, middeleeuwse kastelen, waterrijke laagvlaktes en heuveltoppen met uitzicht. De Jacobsroute Aanloopje van de Moeder van alle Pelgrimstochten, de Camino naar Santiago in Spanje. De dappere wandelaar die al voor de dom van Osnabrück begint, krijgt een vette beloning. Ook als je dit jaar de kathedraal van Sint Jacob in Galicië niet haalt; dit pakken ze je niet meer af. Richting Keulen, parallel aan de Nederlandse grens, ruim 200 schitterende kilometers met Teutoburger Wald, fruitbomen bij Hagen, de stad Münster en het Bergische Land rond Wuppertal.

11 13 10-daagse wandelreis Hünenweg De Ahornweg Op de bordjes herkenbaar aan het blad van de esdoorn of ahorn. De route had ook best de Kuuroordenlus kunnen heten. Twee lussen om precies te zijn, van 40 en 60 km. Rond Bad Iburg, bekend van sprookjeskasteel Schloss Iburg en als officieel Kneippheilbad. In Bad Rothenfelde staan Gradierwerke, waar zout bronwater van 3000 m diepte langs sijpelt. Goed voor de luchtwegen. En dan is er nog Soleheilbad Bad Laer. Onderweg: het betoverende ansichtkaartenlandschap van de Bergloher Schweiz. De Hünenweg Het is lastig doorlopen, op de 208 km van Osnabrück naar Papenburg, Duitslands oudste en langste veenkolonie. Te veel moois aan de kant van de weg. Het raadhuis van Osnabrück, bekend van de Vrede van Westfalen. Klooster Stift Börstel, barok paleis Clemenswerth met uniek stervormig vestingbolwerk, het idyllische Nettetal, UNESCO-natuurmonument Geopark TERRA.vita, dromerige moerassen en uiterwaarden, de lieflijke heuvels die Ankumer Höhen heten. Maar let op: officieel gaat het om de hunebedden of Hünegräber! Vandaar ook de nieuwe aftakking naar Emmen in Drenthe. De Hermannshöhen Een bergwandelervaring zonder weerga. De route met vriendelijk glooiende heuvels kwam moeiteloos door de strenge keuring van de Duitse wandelbond om in het selecte clubje Top Trails of Germany te komen. Arminius Hermann voor intimi is de Germaanse leider die 2000 jaar geleden de Romeinen versloeg bij het Teutoburger Wald. Vereeuwigd als 53 meter hoog standbeeld met heroïsch getrokken zwaard, bovenop de toch als zo hoge Teutberg. Heel erg vredig is het hier nu, in het land van mineraalrijke heilbaden, beroemde lekkernijen (Westfaalse ham, wijn, kwaliteitsbier), statige paleizen en knusse vakwerkhuizen. Een langeafstandswandeling in 8 korte etappes van Osnabrück naar Papenburg aan de Ems met alleen maar hoogtepunten: de natuurgebieden Nettetal, Wiehengebirge en Hahnenmoor, de heuvelachtige, beboste streek Hümmling, het geheimzinnige veenmoeraslandschap van het Emsland, leuke steden, imposante kerken, een prachtig kasteel, kloosters waar je stil van wordt en de naam Hünenweg zegt het al indrukwekkende megalietgraven, die in Drenthe hunebedden heten. Inbegrepen: 9 overnachtingen met ontbijt wandelgids Hünenweg regionale wandelpas oorkonde en speldje als aandenken Opties: bagagevervoer, halfpension (9 x driegangenmenu), extra nacht in Papenburg Prijs per persoon vanaf 389 bij een tweepersoonskamer Boeken: arrangement-hunenweg Aanbieder: Emsland Touristik GmbH Naturpark Hohe Mark KAART J K 16 In Rheine de Hermannsweg op! Kaart L M 11 Een befaamde langeafstandswandeling, zonder twijfel een van de mooiste bergwandelingen in Duitsland en dat zegt wel wat: de Hermannsweg. Genoemd naar de Germaan Arminius, die in de Slag bij het Teutoburger Woud de Romeinen een lesje leerde. Gave vergezichten, schitterende dalen, mooie beklimmingen. VVV Rheine organiseert comfortabele wandelreizen met bagagevervoer en andere service voor wie dat wil in etappes van zo n 20 tot 25 km. Meer of minder kan natuurlijk ook. Rheine is een ideaal startpunt. Vanaf 119 per persoon. Inbegrepen: 3 dagen wandelen, 2 overnachtingen met ontbijt, wandelkaart, lunchpakket. Meer informatie en boeken: Verkehrsverein Rheine Tel (0) verkehrsverein@tourismus.rheine.de

12 14 Brochures Onmisbare vraagbaak en reiswinkel voor wandelaars en andere levensgenieters: de webshop op aanvraag-brochures. Laatste aanwinst is de wandelgids: Stap voor stap het Münsterland ontdekken. De onvergetelijke vijf. De vijf favoriete lange afstandswandelingen over de toppen van Teutoburger Wald en Wiehengebirge en de groene Noordduitse laagvlakte aan de voet van de heuvels. Doe het Osnabrücker Land in een weekend of verwen jezelf met twee weken wandelen. Het boekje heet Wandelplezier Onderweg op nieuwe paden. En hier nog een tip TIP Handig online wandelmaatje dat overal de weg weet: Plan je eigen route, dan even printen of downloaden. De Handelsweg Osnabrück-Deventer Wandeltocht met spannend verhaal. Dat van de dappere boerenzonen uit het straatarme Westfalen van de 17e eeuw, die hun geluk zochten in het rijke Holland van de Gouden Eeuw. Later volgden meer avonturiers: seizoenswerkers, turfstekers, grasmaaiers, struikrovers, marskramers en smokkelaars. Het staat allemaal in geschiedenisboeken, maar het decor écht zien is veel leuker. Dat decor is, in etappes van 20 km: parklandschap oostelijk Twente, riviertje de Dinkel, het uitgestrekte Bentheimer Wald, de grote natuurgebieden van het Duitse grensgebied, meertjes, kanalen, boeiende Hanzesteden. Wandelparadijs rond Bad Bentheim De hoger gelegen delen van Grafschaft Bentheim op wandelkaart Obergrafschaft zijn heerlijk gevarieerd. Een van de grootste aaneengesloten, gemengde bossen van Europa, stille veenmoerassen, doorkruist door grillige stroompjes, het natuurzuivere bronwater van kuuroord Bad Bentheim, ronddolen in vogelreservaat Gildehauser Venn, een zondags stukje kuieren van je hotel of plattelandsherberg naar de Isterberg. En je kunt hem haast niet missen de trots van de regio: Burcht Bentheim. Drie dagen wandelen rond Kasteel Bentheim Verleidelijke dosis buitenlandgevoel, op een kwartiertje van Oldenzaal en Losser. Heerlijk wandelen met nieuwe vergezichten, dankzij de steile heuvelrug bij kuuroord Bad Bentheim. Kers op de taart is het majestueuze, zandstenen kasteelcomplex. Keuze uit 30 routes, van frisse neus rond de Altstadt (2 km) tot ontdekkingstocht van 20 km, door diepe bossen en langs riviertje de Vechte. Inbegrepen: 2 overnachtingen, ontbijt 1 kaartenset Wandelkaart Obergrafschaft Bentheim per kamer tegoedbon voor koffie met gebak tegoedbon voor entree burcht bentheim reisgarantiebewijs Prijs per persoon vanaf 109 op basis van een tweepersoonskamer Hollandgangerarrangement Boeken: wandelarrangement_bentheim Aanbieder: Grafschaft Bentheim Tourismus e.v. Wandel van Rheine naar Oldenzaal of omgekeerd; door het vlakke parklandschap van het Münsterland en de idyllische, licht heuvelachtige zuidelijke Grafschaft Bentheim tot in Oldenzaal aan de Nederlandse grens. Prijs per persoon vanaf 199 op basis van een tweepersoonskamer Boeken: hollandgangerarrangement Aanbieder: Grafschaft Bentheim Tourismus e.v. / Osnabrücker Land e.v.

13 15 Natuurlijk, het Münsterland en het Osnabrücker Land zijn streken met veel cultuur, van gave tradities en lekker eten, van boerderijen, kastelen, tuinen en parken. Geen verrassing dat mensen hier graag vakantie vieren en weer terugkomen. Het échte wonder, gewoon grenzend aan de vlakke Nederlandse polders: indrukwekkende geologische verschijnselen en buitencategorie oer-natuur. Allemaal te bewonderen op voortreffelijke wandelpaden en afwisselende themaroutes, kriskras door boswachterijen en natuurgebieden waar geen eind aan lijkt te komen. De Natuurparken TIP Bezoek ook het grensoverschrijdende natuurpark Bourtanger Moor in het Emsland. Meer informatie op pag. 32 of op Naturpark Hohe Mark Westmünsterland heeft twee gezichten. Of zijn het er drie? Je hebt tenslotte wandelaars die graag ver weg kunnen kijken, wandelaars die van een bladerdak houden en wandelaars die blij worden van zicht op water. Het noordelijk en westelijk deel van de dik km 2 is vrij lieflijk. Die stukken horen bij wat ze hier het Parklandschaft Münsterland noemen: een idyllisch landschap, met bomen, hagen, akkerland en sappige weiden. In het zuiden en oosten nemen dichte bossen het over, op heuvels die nauwelijks heuvels te noemen zijn: rimpels in het land van 25 tot 75 meter hoog. Weer iets verder in Die Haard worden de heuvels serieuze toppen. Water en dus waterrecreatie in overvloed: rivieren Lippe en Stever, beken, moerassen, grindgaten die teruggegeven zijn aan de natuur en weidse stuwmeren. bewijzen van 300 miljoen jaar geologische geschiedenis. Helemaal terug naar de roots, toen de aarde nog piepjong was en Nederland nog gewoon diep onder water lag. Publiekstrekker bij Ibbenbüren is de legendarische rots Das Hockende Weib, die in de verte wel wat lijkt op een hurkende vrouw. Zwerfkeien op vreemde plaatsen, al het moois van Teutoburger Wald, Wiehengebirge en Osnabrücker Land. Om dat allemaal goed te laten zien aan je gasten, daar leg je graag een wandelroutenetwerk van km voor aan. Doe de DiVa Walk! Wandelarrangement Di van dinosaurus en Va van Varus, de Romeinse veldheer die door de Germanen werd verslagen in de slag bij het Teutoburger Wald. 8-daagse wandeltocht door miljoenen jaren geschiedenis en het ongeëvenaarde landschap van natuurpark TERRA.vita Inclusief: 7 overnachtingen wandelkaarten km per dag bagagevervoer kuurkaart Bad Essen entree Varusschlacht, Museum en Park Kalkriese onderweg. Vanaf 359 p.p. Boeken: wandelarrangement-divawalk Aanbieder: Osnabrücker Land e.v. Natuur- en Geopark TERRA.vita is op een charmante manier ruig en imposant. Zo word je dus UNESCO werelderfgoed. Pootafdrukken in steen van een dinosaurus, wel 100 zichtbare Naturpark Hohe Mark-Route Kaart G I 16 Fietsen op de Naturpark Hohe Mark-Route tot aan de oevers van de Rijn. Dwars door het prentenboeklandschap van Münsterland. Uitgestrekte bossen, afgewisseld met groene vlakten en veenmoerassen. Schijnbaar lukraak bestrooid met talrijke waterkastelen en oude boerderijen. Onderweg markante plekken zoals stuwmeer Halterner Stausee en de beroemde halfwilde paarden van Dülmen. Inbegrepen: 4 x LO, in goede middenklasse hotels fietskaart van de route van ongeveer 200 km bagagevervoer, fietsverhuur of HP op aanvraag korter of langer kan ook: 2 7 dagen fietsen Prijs per persoon vanaf 179 o.b.v. een 2-PK : Tourist-Info Bocholt, Europaplatz 26 28, D Bocholt Tel (0) info@tourist-info-bocholt.de

14 16 Een échte ontdekking, voor wie nog niet het genoegen had: kanoën op de stille riviertjes van het laagland aan de grens. Pure ontspanning. Je bent geen gemotoriseerde indringer, maar langzaam en bijna moeiteloos glijd je door de idylle om je heen. In je eigen bootje. Met alleen het zachte, ritmische geluid van de peddels, ruisend riet en wat watervogels. Kanotochten een andere kijk vanaf het water Het is bijna te mooi om waar te zijn: een wijdvertakt netwerk van rustige vaarwegen met hun kromme zij-armen, de smalle verbindingskanalen, diep in het binnenland of pal langs de oude handelskade van schilderachtige stadjes. Plekken die je met de auto of de fiets nooit zou bereiken. De bedrijvigheid van de beroepsscheepvaart is lang verleden tijd, de natuur in de vruchtbare rivierdalen is nog steeds weelderig groen. En overal zijn voor een schappelijk prijsje kano s te huur, voor een spetterende middag of een lekkere lome, lange week wat verder weg varen. Alleen onderbroken door een picknick aan de waterkant, op een zelfgekozen aanlegplek met droomuitzicht. Waar? In het Waterrijk Emsland natuurlijk. Haast ongerept en kleinschalig rivierlandschap met veel oer-gevoel. Waar je ook bent in het Emsland, de waterkant is nooit ver weg. De Ems - dichtbij de bron nog van een bescheiden breedte - en zijrivier de Hase banen zich geduldig een weg door een lange rij natuurmonumenten. En dan zijn er nog al die kleine, grappige kanalen en trekvaarten door veenkolonies, ooit de levensaders in dit gebied met een eeuwenlange scheepvaarthistorie. Samen dik 440 km eersteklas kanoterrein. Tip voor beginners: nooit meer dan 20 km per dag, want dan begint het op een serieuze sport te lijken. En mis je heel wat leuks: de oude binnenstad Picknick aan de Ems

15 17 TIP van Warendorf of Telgte, zo uit het prentenboek, een terrasje in de levendige plaatsjes Rheine, Emsdetten of Greven, even naar de warme bakker of het lunchcafé voor nieuwe energie. Grensoverschrijdend mooi Wat is er mooier dan kanovaren in Duitsland? Kanovaren in Duitsland én Nederland. Je weet dat op de oever ergens de grens loopt, maar wie doet je wat in je kano? Je peddelt door, omdat het zo mooi is onderweg. De Bocholter Aa wordt vanzelf een keer de IJssel. Instappen kan al in de bebouwde kom van Rhede. Blijf de Aa volgen en je komt door het vriendelijke Westelijk Münsterland. Ideaal water voor startende kano-atleten, alleen moet je wel rekening houden met een paar keer klunen, bijvoorbeeld even om een sluis of stuw heen wanneer je de stad Bocholt nadert. Nog zo n anti-stress medicijn: de route vanuit waterstad Nordhorn. Onderdeel van de Kanucircle in de Grafschaft Bentheim. Over de Vechte en het kanaal Nordhorn-Almelo naar de Dinkel in Twente, en die stroomt toevallig door een van de allerliefste stukjes Oost-Neder land: het Land van Dinkel en Regge. Beroemd om het oogstrelende coulissenlandschap: bomenrijen, hagen, akkers, weelderige gras velden, struik gewas. Aan de andere kant van de grens is de tocht lang geleden al flink opgeleukt met statige herenhuizen, boerderijen en kastelen, watermolens en windmolens. Ook nooit ver weg: het langgerekte openluchtmuseum kunstwegen met verrassende kunstobjecten in het groen, verbonden door een mooie fietsroute. In en om Nordhorn zelf zijn er verschillende Kanuerlebnistouren op de Vechte: avontuur- De rivier de Ems oversteken met kabel, handslinger en spierkracht. Dat kan op twee kabelveerpontjes, met zelfbediening. Sinds augustus 2011 kunnen fietsers en voetgangers met de pont MehrLi bij Emsbüren de Ems oversteken. Al sinds 2001 is bij Dörpen de Leher Pünte in bedrijf. Vrijwillige veermannen brengen je veilig aan de overkant. Maar je mag het ook zelf proberen door het slingermechanisme rond te draaien. In Dörpen kunnen groepen toeristen bovendien het Leher Pünte Diploma halen. Het examen: met succes vijf niet al te serieus te nemen disciplines beheersen. Lachen met z n allen! lijke kanotochten met als enige doel: rondkijken en genieten vanaf het water. Wie niet zelf actief wil roeien of peddelen en toch wat wil zien, leunt gewoon op z n gemak achterover op een rondvaartboot. Kanoën op de Ems Kaart L M 11 Een mooi avontuur midden in de natuur. Dat is steeds je beloning, hoe je het idyllische water van deze rustige laaglandrivier ook gebruikt: voor een pittige, sportieve kanotocht met ferme slagen of een kalme, weldadige waterwandeling waarbij je smalle gondel langzaam, muisstil tussen de groene oevers glijdt. Gemakkelijk terrein voor prille beginners en gezinnen met kinderen. Bij onze verhuuradressen laat een instructeur de belangrijkste kneepjes in het omgaan met peddels zien; en geeft meteen wat kijktips over de reeks natuurreservaten die de Ems onderweg aandoet. Er zijn vier kanoroutes en best veel geheime plekjes om even te pauzeren op het droge. Meer informatie en boeken: Verkehrsverein Rheine Tel (0) verkehrsverein@tourismus.rheine.de

16 18 Een vakantie of een weekendje weg vlak vóór of net over de grens? Dat kan leuk worden. De grens zelf bestaat alleen nog op papier; de oude scheidslijn is het stralende middelpunt geworden in een lappendeken van fraaie deelregio s. Waar je je snel thuis voelt, of het nu nog Nederland heet of al sinds een paar kilometer officieel buitenland is. Kijk op grensbelevenis.nl en ontdek alle mogelijkheden. Grensbelevenis. Punt NL. Het Kommiezenpad: wandelen over de tollenaarspaden Arrangement: Wandelen over de tollenaarspaden (3 dagen individueel) Op het Kommiezenpad gaat u aan twee kanten van de grens op ontdekkingstocht over oude tollenaars- en smokkelaarspaden. Inbegrepen: Wandelgids Kommiezenpad met gedetailleerde routes welkom met koffie en eigengemaakte taart dorpswandeling met plattegrond en/ of gebruik van de kegelbaan in het hotel 2 x lunchpakket 1 x regionaal diner (menu/buffet) 1 x 3-gangenmenu 2 overnachtingen met ontbijtbuffet digestief bij vertrek Duur: 3 dagen / 2 nachten Lengte van de tocht: variabel Prijs per persoon: Op basis van een 2-PK vanaf 149 Op basis van een 1-PK vanaf 159 Extra's: extra nacht tegen toeslag Boeken: wandeltochten/kommiezenpad/ Aanbieder: Tourist Information Südlohn Ooit lag het grensgebied een beetje aan de rand van het gebeuren. Alleen maar heerlijk voor de natuur, want die werd mooi met rust gelaten in dit niemandsland, ver weg van de hoofdstad. Het is nooit de bestemming geweest voor toeristen met grootse plannen, op zoek naar imposanter, verder, duurder. Maar de ruimdenkende reiziger, die zich graag laat verrassen, heeft ontdekt dat er notabene vlak over de heg bij de buren een heel aardig vakantieland ligt. Niemandsland? Helemaal niet. Kastelen op fietsafstand van elkaar, gezellige dorpen waar het leven goed is en bruisende stadjes om jaloers op te zijn. Het komt je misschien wat bekend voor, want streekgewoonten en bouwstijlen hebben zich nooit wat van een streep op de kaart aangetrokken. En tegelijk is het er charmant anders, in kleine dingen, net genoeg voor wat buitenlandgevoel. Echt vakantie dus. Fietsen door een langgerekt openluchtmuseum: kunstwegen Kunstwerken in de vrije natuur. Meer dan je te voet kunt belopen, dus daarom pak je de fiets. De omgeving is geen straf: het dal van de rustig meanderende Overijsselse Vecht, tussen Zwolle en Ohne in de Grafschaft Bentheim. Het project was al uniek en vernieuwend, toen het in de zomer van 2000 werd gerealiseerd, maar sinds de uitbreiding met raumsichten mag je kunstwegen gerust Europa s grootste museum zonder muren noemen. Maar liefst 200 km en meer dan 75 objecten van gerenommeerde kunstenaars als Eliasson, Rehberger en Holzer. Vaak liefdevol ingepast op geweldige plekken, dus ook erg mooi als je geen kunstliefhebber bent! De TOPs TOPs mag je best lezen als hoogtepunten die

17 TIP 19 je niet mag missen, maar het is de afkorting van Toeristische OriënteringsPunten. Ze staan allemaal op een regionale schatkaart van het grensgebied. Onderweg zijn ze van ver te herkennen aan een uitnodigende kegel langs de weg, meestal in de buurt van een goed adresje voor koffie of lunch. Stuk voor stuk te bereiken met de auto en bedoeld om naadloos over te stappen op een stukje fietsen, wandelen, paardrijden, kortom: in een menselijk tempo genieten van de natuur. Ideaal voor een dagtochtje anders dan anders. Zomaar twee TOP-belevenissen: TOP Driland. Net buiten Enschede, startpunt voor een tochtje naar Gronau, Losser en Bad Bentheim. Dwars door natuurgebied Dreiländersee, langs oude boerenhoeves en molens. Gronau heeft het Rock n Popmuseum, Enschede veel fijne winkelstraten. De TOPs van Naturpark Bourtanger Moor in het Emsland. Welkom in het land van de moerassen en de veengrond, het internationale natuurgebied Bourtanger Moor-Bargerveen. Drie TOPs op het droge: eentje in de dorpskern van Twist aan de Schulsee. Tip: neem het Blotevoetenpad! In Geeste-Dalum kun je zo aansluiten op de grensoverschrijdende United Countries Tour en de Emsland-Route. TOP Meppen ligt direct aan de rivierenroute Hase-Ems-Tour. Wandelen zonder te smokkelen Het Kommiezenpad, over oude smokkelroutes tussen Winterswijk en Südlohn. Een groenstrook vol sluiproutes die tussen 1813 en 1995 streng maar meestal vergeefs bewaakt werd door Nederlandse en Duitse douanebeamten. In de volksmond: kommiezen. Langs de oude grenspaadjes staan nog veel van de 186 grenspalen die hier zo n 200 jaar geleden zijn neergezet. Goed nieuws voor fietsers, die niet van beperkingen houden Het fietsroutenetwerk met het systeem van knooppunten, waar we in Nederland zo aan gewend zijn, wordt doorgetrokken naar Duitsland. Gelukkig maar, want soms hielden de mooiste routes abrupt op bij het grenspaaltje. En dan? Voorjaar 2013 is het zover: naadloos doorfietsen tussen het prachtige Montferland in de Achterhoek en fietsmekka Grafschaft Bentheim aan de Duitse kant. De Graafschap wordt dan weer verbonden met het Overijsselse Vechtdal en Drenthe. De primeur - de eerste tweetalige fietsroute die helemaal langs de knooppunten loopt - is in april 2013 voor de Route 8ter de grens. Twee etappes van net geen 40 km in de vorm van een 8. Geïllustreerd routeboek en Falk kaarten 21 en 22 (met de mooiste weggetjes in Twente, Achterhoek, Grafschaft Bentheim en Westmünsterland, ook wandelingen) verkrijgbaar in de webshop op grensbelevenis.nl Hotel Restaurant Gasthof Driland in Gronau KAART J 12 Gildehauser Str. 350 D Gronau Tel (0) team@driland.de In onze nieuwe hotelkamers is het prima toeven en in ons restaurant kunt u genieten van heerlijke maaltijden. Arrangement Weekendfeeling am Drilandsee 1 welkomstcocktail, 2 overnachtingen, 1 x 3-gangenmenu, 1 x menu van de maand 4-gangenmenu, 2 x sektontbijt, 1 digestief, 1 fiets- en wandelkaart Top Driland 139 p.p. in een 2-PK Tip: 3 overnachtingen voor de prijs van 2 ook te boeken voor het arrangement (uitsluitend van vrijdag tot maandag)

18 20 Wel eens genoeg van golf in de krappe Nederlandse polder, net buiten de stad? Dan wordt het tijd voor een nieuwe handicap: de natuurlijke hindernissen van het Duitse heuvelland. Ruimte in overvloed, eersteklas banen, prima tarieven. Sta even stil bij het uitzicht over de royaal aangelegde fairways en strakke greens. In de verte ligt een romantisch kasteel, achter je het gezellige clubhuis. Golfvaardigheidsbewijs lang niet altijd vereist, dankzij snuffelstages en vakantiecursussen voor beginners. Glorieus golfen over de grens Bijzondere golfbanen Er zijn hier meer goede golfcourses dan deukjes in een golfbal. Op naar het land van verraderlijke bunkers, riskante roughs en oneindig lange, groene lanen. Bentheim bijvoorbeeld, vooral bekend van het kuren en het machtige kasteel. Golfclub EUREGIO Bad Bentheim ligt zó dicht bij Nederland, dat iemand met een behoorlijke swing het terrein vanaf vaderlandse bodem bij wijze van spreken met een rake golfbal kan halen. Veel nieuwe uitdagingen ook bij Golfclub Dütetal. Weergaloos decor aan het vriendelijke riviertje de Düte. Een karaktervol landgoed, met 18 holes en uitstekende voorzieningen. Weer een heel andere sfeer: Golfclub Habichtswald, niet zo ver van Osnabrück. Midden in de beschermde natuur, oeroud gemengd bos. Dat voelt heel erg bevoorrecht. Aarzel niet; het mag gewoon. Swingolf is dus géén Boerengolf Nog weinig of geen ervaring? Neem dan eerst het vrolijke opstapje naar klassiek golf: Swingolf. Niet te verwarren met het ietsje melige boerengolf. Echt afslaan en putten, alleen is de bal wat zachter en groter, het gras niet perfect gemaaid. Ook kinderen kunnen er meteen mee aan de slag! Probeer het op de negen hectare van Swin Golf Park Mehringer Heide in Emsbüren. Golfclub Habichtswald bij Osnabrück KAART O 11 Golfclub Habichtswald Industriestraße 16 D Westerkappeln-Velpe Tel (0) sekretariat@golfclubhabichtswald.de Grandioze golfclub in natuurgebied Habichtswald bij Osnabrück Een unieke 18-holes golfcourse vol uitdagende, natuurlijke hindernissen, harmonieus ingebed in het landschap. Een terrein met zacht glooiende heuvels, bestaande waterpartijen, groepjes oude bomen en keurig onderhouden greens. In de herfst kleurt het gemengde bos rondom warm rood-geel-oranje. Vanaf de hogere punten heb je een fenomenaal weids uitzicht op het mooie Osnabrücker en Tecklenburger Land. Golfclub Habichtswald is geschikt voor jong en oud, beginners die in een mooie omgeving een balletje willen slaan en profs met een serieus lage handicap. Golfen in het Habichtswald: goed voor een onvergetelijke vakantiedag! Snel en gemakkelijk bereikbaar via Autobahn 30, het verlengde van de Nederlandse A1. Golfclub Osnabrück-Dütetal in Lotte-Wersen KAART P 11 Golfclub Osnabrück-Dütetal Wersener Straße 17 D Lotte-Wersen Tel (0) info@golf-duetetal.de Een genot om hier te golfen... Op maar een uur rijden van de grens, ligt de golf course van Golfclub Osnabrück-Dütetal. Oude bomen en het riviertje de Düte, bepalen het karakter van deze par-72 course. Een voormalige boeren hoeve dient als clubhuis en heeft een gezellig restaurant. Op het idyllische terrein vind je een goede golfshop. Er zijn eerste klas trainingsfaciliteiten, onder andere training met video-ondersteuning en een korte oefencourse met 4 holes. De club staat bekend om haar gezinsvriendelijke sfeer. Er is kinderopvang bij grotere toernooien.

19 Actief over de grens 21 Actief over de grens actuele reisgids, speciaal voor fietsers en wandelaars. Het onmisbare hulpje bij de voorbereiding van uw volgende actieve vakantie in het groene Duitse grensgebied. Boordevol tips: logeeradressen, services zoals bagagevervoer en speciale fietsbussen, mooie aanbiedingen en buitenkansjes, overzichtelijke routekaarten en geheimen die het verdienen om ontdekt te worden. En natuurlijk een hele serie bijzondere fietsroutes en wandeltochten. Van uitdagende, meerdaagse reizen tot kleine dagtochten en genoeglijke rondjes om het dorp. Volg de loop van een riviertje, beklim een pittige berg of laat je betoveren door een thema uit het rijke verleden van de grensstreek. Bestel hem gratis in onze webshop op Meer weten? Shop in de Webshop Thuis aan de keukentafel begint de voorpret. Met de brochure Actief over de grens opengeslagen. Laptop of ipad bij de hand. Toch nog lastig kiezen? Over alle besproken routes zijn losse routegidsjes te bestellen, met veel meer details en goede tips voor onderweg. Allemaal gratis te bestellen in onze webshop, die dus eigenlijk geen shop is, maar een weggeef-loket: Wat meer achtergrondinformatie? Een vraag die in de algemene brochure niet beantwoord wordt? Snel even het fijne weten van zo n verleidelijke aanbieding voor een weekendje weg? Aarzel niet om ons te bellen of te mailen, zodat we een persoonlijk antwoord kunnen geven. Dat doen we graag: telefoon een nummer in Nederland of mail naar info@geheimoverdegrens.nl Nieuwsbrief Op de website geheimoverdegrens.nl staan ze bijna allemaal: actieve vakanties, all-in arrangementen, leuke dagjes uit, speciale services en aantrekkelijke aanbiedingen, gratis downloads van bijvoorbeeld routes voor in het navigatie-apparaat. Voortdurend op de hoogte blijven van de nieuwste voordeeltjes? Neem dan een gratis abonnement op de Nieuwsbrief Geheim over de Grens. Te vinden op de website. Kom langs Het Geheim wordt al minder geheim: dankzij een gastvrije stand op de Nederlandse Vakantie beurs, de 50PlusBeurs en de Fiets- en Wandelbeurs. In de zomermaanden trekt heel erg Nederlands! een kleine Geheimover-de-Grens-Caravan op promotietour langs evenementen en markten. Goed advies en speciale aanbiedingen verzekerd!

20 22 Stad & Cultuur Onderweg dacht je misschien: in welk onbekend natuurreservaat zijn we beland? Zo dichtbij huis en toch zo anders? Heel vriendelijk, maar morgen willen we graag weer wat beleven! Gelukkig knettert het hier voor wie wil van de verrassende stedentrips, kunst & cultuur, eigentijdse musea en eerbiedwaardige oude bouwkunst. Neem nou Münster en Osnabrück. De tweelingsteden in een prachtig landelijk gebied, waar je eigenlijk geen stad zou verwachten. Ieder met hun eigen charme, allebei met een in Europa wereldberoemd verleden. Veelzijdig en bruisend als een wereldstad, toch zo knus en compact gezellig. Oude straatjes, moderne levenskunst. Het Münsterland met zijn honderden kastelen, allemaal te ontdekken met zo n uitgekiende autoroute. Cultuur verdient respect, vinden ze hier, of het nu gaat om monumenten, parken en tuinen, een spannend museum of een avond samen genieten in een openluchttheater in het bos. VarusRegion in het Osnabrücker Land Kaart Q R VarusRegion, de streek van... Fijnproevers! Goed, de Slag bij het Teutoburger Wald is het bekendste wapenfeit uit de geschiedenis van wat hier de VarusRegion heet. En dan is er nog het best bewaarde geheim van het Luilekkerland bij Osnabrück en Wiehengebirge: verrukkellijk eten en originele delicatessen die je alleen hier hebt. Taart, jam en likeur van vlierbessen. Tientallen koffiehuizen (met zelfgebakken Kuchen uiteraard) tussen Bad Essen en Bramsche. Het Noord-Duitse antwoord op de Napolitaanse pizza: Kartoffelplatte. Allemaal omgeven door fraaie en romantische vakwerkhuizen, kastelen en kloosters, bossen, velden en kanalen. Daarom een bijzonder welkom aan fietsers en wandelaars! Ontdek bijv. de GartenTraumTour of de DiVaTour. Bad Essen, Belm, Bohmte, Bramsche, Ostercappeln en Wallenhorst heten u van harte welkom!

21 Samen wegdromen in een openluchttheater het ideale uitje op vakantie Wordt het een gezinsuitje of een romantische date voor twee met theater onder de sterrenhemel? Keus genoeg in al die heerlijke openluchttheaters in het bos of aan de rand van de stad, vaak op een prachtige plek. Theater zoals theater ooit bedoeld was. Al in de oudheid een traktatie voor hardwerkende Grieken en Romeinen: klassiek drama of aanstekelijk blijspel, opgevoerd in halfronde amfitheaters. Geboeid kijken naar een betoverende, gespeelde schijnwereld op het podium. En een gewilde hangplek om gezellig samen te komen. Dat hebben ze in Noord-Duitsland heel goed begrepen. Amateurtheater wordt serieus genomen. Enthousiasme en kwaliteit gaan samen, tot in de details. De belangrijkste vraag: hebben bezoekers een fijne avond, of middag? Waldbühne Ahmsen Van oorsprong het toneel voor een religieus of met religie verbonden schouwspel, al vanaf In de Zestiger Jaren kwam daar een mooie familiemusical bij, ook voor kinderen dus. Het openluchttheater met de meeste bezoekers in heel Nedersaksen kreeg voor de programmering een belangrijke Duitse onderscheiding voor de manier waarop jeugd bij cultuur wordt betrokken. Sinds 2007 voorzien van een dak, zodat de toeschouwers ook bij een buitje comfortabel droog zitten. Bad Bentheim Je hebt mooie openluchttheaters en heel mooie. Het vaste decor is een oude steengroeve in de heuvels. Al 2 miljoen toeschouwers werden hier verblijd met amateurtheater van de bovenste plank. Een avondje Broadway-gevoel op het platteland, minder dan een uur rijden van de grens. Dat is de kracht van Freilichtbühne Tecklenburg. Een kwaliteitstheater dat al vaak prijzen won met voorstellingen. Topsolisten uit heel Europa komen er graag. Het publiek ook: zitplaatsen, waarvan overdekt. Mooi meegenomen: Tecklenburg, net onder Osnabrück, ligt in een prachtige, bosrijke omgeving. Vlak voor de show even het hoofd leegmaken met een mooie wandeling? Programma 2013: de klassieker Pippi Langkous, de Wildwestindianenmusical De Schoen van Manitu en De Graaf van Monte Christo. Ook het openluchttheater Meppen verrast jong en oud met muziektheater. 23 Openluchttheater Bad Bentheim KAART K 11 Schloßstraße 18 D Bad Bentheim Tel (0) Openluchttheater Bad Bentheim Lange traditie van amateurtheater. Al sinds 1925 is dit dé plek voor een avondje ontspanning, kluchtige vrolijkheid en theaterthrillers vol suspense. Daarmee is het Bentheimer Bergen Theater één van de oudste, meest authentieke natuurpodia. Idyllisch gelegen in een voormalige steengroeve. Altijd weer een verrassend programma vol kwaliteit, dat hielp natuurlijk ook om 2 miljoen bezoekers naar 140 voorstellingen in 10 decennia te trekken! In 2013 gaat Bentheim verder op vertrouwd niveau: een kinderstuk van Astrid Pippi Langkous Lindgren: Michel uit Lönneberga, ook bekend als Emil. Voor volwassenen: de musical Heiße Ecke over een hete straathoek in Hamburgs rosse wijk St. Pauli. Waldbühne Ahmsen KAART M 7 Waldbühne Ahmsen Vinner Straße 3 D Lähden-Ahmsen Tel (0) info@waldbuehne-ahmsen.de Openluchttheater in het bos: Waldbühne Ahmsen Waldbühne Ahmsen is een van de succesvolste openluchttheaters, met jaarlijks ruim bezoekers. Het is goed gebruik in Ahmsen om elk jaar één stuk met een religieus thema op te voeren en één sprookjesmusical voor kinderen. Het theater ligt idyllisch in een groot bos; er is plaats voor toeschouwers, allemaal overdekte zit plaatsen. In 2013 staat de kinder musical Petterson en Findus op het programma, en Die Päpstin de Vrouwelijke Paus.

22 24 Tuinen & Parken Je ziet het soms helemaal niet, in de riante Duitse achtertuin van Twente en de Achterhoek: waar houdt de oernatuur op en waar begint er wéér zo n met veel zorg bij elkaar getuinierd lapje bloemenpracht of landschapspark? Stille juweeltjes achter een piepend hek en drukbezochte klassiekers die een kasteel of kuuroord helemaal opfleuren. Fietsroute GartenTraum-Tour De ideale manier om alvast het topje van de ijsberg aan bijzondere droomtuinen en prachtparken in het Osnabrücker Land te verkennen. Smaakvol afgewisseld met geologische wonderen, historische plekken het Wiehengebirge bijvoorbeeld en goed beschermde natuurmonumenten, die toevallig ook aan dit 169 km lange fietspad liggen. Absoluut hoogtepunt van alle tuinliefde is de jaarlijkse Gartentraumsonntag, een unieke open tuinen dag voor tuinliefhebbers en andere buitenmensen, op de laatste zondag van juni. Salinenpark Rheine Naast de Naturzoo en het oude Kloster Bentlage één van de Grote Drie van zoutkuuroord Rheine. Hier gaat het om de Gradierwerke: ingenieuze bouwsels van takken en twijgen waar langzaam mineraalrijk bronwater langs sijpelt. Gezond! Erlebnispark Emsflower KAART K 10 Carl-von-Linné-Str. 1 D Emsbüren Emsflower is één van Europa s grootste kwekerijen van perk- en potplanten. Op bijna 100 hectare worden ca. 500 miljoen plantjes per jaar geproduceerd. Het is mogelijk om zelf een kijkje achter de schermen te nemen bij Emsflower. Daarvoor is het zogenaamde ʻErlebnisparkʼ aangelegd. U bezoekt dan onder andere een tropische tuin, een showkas met snijbloemen en groenten, en de productiehallen van Emsflower. Wij bevelen aan om een rondleiding te boeken. Zo hoort u nog veel meer interessante weetjes over ons bedrijf. Naast het Erlebnispark beschikt Emsflower over een vrij toegankelijke indoor- en outdoor kinderspeeltuin, een groot tuincentrum, en twee restaurants. Zodoende biedt Emsflower u zowel bij goed als bij slecht weer een leuk en leerzaam dagje uit. Voor jong en oud! Emsflower is 7 dagen per week geopend van tot uur. Emsflower GmbH Carl-von-Linné-Str. 1 D Emsbüren Tel (0) De power van Emsflower Europa s grootste tuinbouwbedrijf doet meer dan groente kweken en bloemen exporteren. Het is een Erlebniswelt die jaarlijks nieuwsgierige bezoekers trekt. Tropische kassen met reuzencactussen, indoor speeltuin, fabelachtige winteravonden bij kaarslicht en rondleidingen langs de indrukwekkende logistiek van een ultramoderne gewassenteler van mega-formaat. Tuinlabyrinten Haselünne Duizelingwekkende doolhof vol strakke hagen en gemene verrassingen, lieflijke prieeltjes en fijne theekoepeltjes om even van de schrik te bekomen. Samen een volledig ongemotoriseerd groen pretpark van ruim 8 hectare! Tip: onze kaart Tuinen en Kastelen. Toeristische landkaart met de mooiste 119 tuinen en parken. Gratis te bestellen op geheimoverdegrens.nl

23 25 Landesgartenschau in Papenburg We hebben het over maart Maar het is ook niet niks. De voorbereidingen zijn in volle gang voor het grootse fenomeen Landesgartenschau, best vergelijkbaar met de Nederlandse Floriade. Papenburg in het Emsland heeft de eer, want een eer dat is het. Een event waar je als stad en als één van honderdduizenden bezoekers reikhalzend naar uitkijkt. Een Mega-Event dat je niet zomaar uit de grond stampt in een weekje. Miljoenen bloemen moeten bloeien, bomen moeten wortel schieten, tijdelijke paviljoens gebouwd in en rond het Stadtpark. Het toneel voor een multi-belevenis tentoonstelling rond tuinbouw, kwekers en telers, hoveniers, landschapsarchitecten, wonen en tuinieren van de toekomst, plus boomkroonpad met speelse attracties in het groen. Papenburg voegt nog een extra dimensie toe aan land, luchten en bloemenpracht: het water van de Ems, op weg naar de weidse verten van de zee! Aan de kade liggen grote scheepswerven, de stad is het nationale centrum van de scheepsbouw. Belangrijkste bezigheid nummer twee: tuinbouw! De Landesgartenschau van deelstaat Nedersaksen komt dus ook eindelijk thuis. Want dit is de deelregio van de bloemen, de groente en het fruit. Goed voor geraffineerde bloemenarrangementen in de overdekte paviljoens, thematuinen van kunst zin nige, geïnspireerde tuinarchitecten en een volledig voorzien tuincentrum, de tuinmarkt. Om ideeën voor in de tuin op te doen en om de laatste snufjes op het gebied van tuinieren en tuindecoratie aan te schaffen. En dan is er nog het bonte en uitbundige randprogramma. Vaak op spannende locaties zoals de Alte Kesselschmiede of het Forum Alte Werft, of bij de oude molen aan de haven. Leuk voor alle leeftijden. Concerten, shows, dansavonden bij maanlicht, educatief infotainment voor milieubewuste kinderen, gadgets voor techniekfreaks, het concept met de naam cruiseschip MS Blühende Papenburg dat hier overal op het terrein wordt toegepast, met een Activiteiten-Dek, speeltuin voor jong en oud en Kleine OnderzoekersWerkplaats. Beetje Nederlands: de mascotte van de LaGa is een witte meeuw op klompen! En hij heet Piet! Burgpark Venhaus in Spelle KAART L M 10 Touristikverein Freren-Lengerich-Spelle e. V. Mühlenstr. 39 D Freren Tel (0) info@touristikverein-fls.de Rondleiding Burgpark Venhaus Op de fundamenten van een voormalig bolwerk met waterburcht ligt nu een kleine vesting met binnen- en buitengrachten en ophaalbrug, dat een goed beeld geeft van het vroegere kasteel. Om bij het bewaard gebleven kerkje te komen, moet je over vijf bruggetjes! Dit historische juweeltje in Spelle kreeg ook een moderne taak: boeiende, multimedia milieu-educatietuin. Prijs per persoon: 2 (voor groepen tot 20 deelnemers maar 30)

24 26 Zes dagen kennismaken met de 100 Schlösser Route noordelijk kwart Vriendelijke heuvels en uitdagende hellingen in het noordelijke deel van Münsterland. De beloning: panorama s om nooit meer te vergeten, dorpjes om meteen verliefd op te worden, de bruisende stad Münster en kloostertuinen waar serene rust heerst. Je zou bijna vergeten dat het gaat om de fabelachtige kastelen en burchten, op deze fietsroute. Land van kastelen, burchten en paleizen Al ver voor de uitvinding van de doorzonwoning werden hier de mooiste plekjes om te wonen ingepikt; dat zie je nog steeds op een rondreis langs alle romantische pronk paleizen en stoere forten. Zullen we er gewoon eens vijf noemen, helemaal niet zo bekend in Nederland en toch vlak over de grens? Inbegrepen: 5 overnachtingen met ontbijt bagagevervoer tussen de hotels fietskaarten (route van 305 km totaal) gids met beschrijvingen highlights Münster bekijken met stadsgids Prijs per persoon vanaf 359 op basis van een tweepersoonskamer extra s op aanvraag (fietsverhuur, HP, uitbreiden met nog een dagje) Boeken: 100schlosser-noord Aanbieder: Münsterland e.v. Burg Hülshoff KAART M 14 Barokke residenties, sierlijke buitenplaatsen en duizend jaar oude burchten. De omgeving van Münster spant de kroon met de 100 Schlösser Route; ze moesten tenslotte kiezen. Nog steeds veel voor één vakantie, dus overzichtelijk verdeeld in vier partjes, waaronder de Nordkurs. Burg Hülshoff. Mooi voorbeeld van een waterburcht, typisch voor Westfalen. Bijna een dorpje op zich, met fundamenten uit de elfde eeuw, een zestiende-eeuwse ridderhofstede in onversierde Renaissancestijl en een burchtkapel. Burg Holte. Een ruïne op de Holter Berg, met steile afgronden aan twee kanten. Uniek, omdat het de enige middeleeuwse vesting van dit type op een heuveltop in de hele regio is. In 1144 al eens stevig beschadigd dankzij een uit de hand gelopen ruzie over de waterbron, in 1335 voorgoed verlaten. In het boekje Een reis door de tijd vind je nóg 16 bijzondere kastelen en herenhuizen in het Osnabrückerland. Gratis te bestellen op Haus Rüschhaus. Een juweeltje van laat-barokke architectuur, dichtbij Münster en dus een geliefde bestemming voor wandelaars en fietsers. Stadskasteel Münster. Tot 1803 het prinsbisschoppelijk paleis. Nu het stralende middelpunt van de stad: een elegant gebouw met drie langgerekte vleugels van rode baksteen en lichte zandsteen. Schloss Clemenswerth is een jachtslot in het groene Emsland. Gebouwd voor de machtige keurvorst en aartsbisschop van Keulen, Clemens August. Het terrein rond het huis nu Emsland Museum is een uniek monument: een stervormig bolwerk met acht paviljoens, verbonden door kaarsrechte lindelanen, nog helemaal intact. Waar vind je dat nog in de wereld? Nergens, alleen hier.

25 27 TIP Sprookjeskasteel met huisspook De enorme burcht van kuuroord Bad Bentheim een paar kilometer van de grens hoort in de eregalerij van Europese prachtkastelen. Hoog gelegen op de rotsen, meters dikke muren van zandsteen. Eigenlijk een compleet, middeleeuws vestingstadje met binnen de poorten een stoere donjon, een kruittoren en een kloostercomplex met eigen kerk. Twee keer per jaar het decor voor een spannende, avontuurlijke avond: de Bentheimer Burgnacht. Samen ronddolen over de stenen trappen, bij het schijnsel van kwalmende fakkels en kaarsen. Zagen we daar in dat doorkijkje een schaduw van kasteelgeest de Witte Juffer? Griezelig leuk. Burg Bentheim KAART K6 SportSchloss in Velen KAART I 15 Landhotel Hermannshöhe KAART J 14 SportSchloss Velen GmbH Schlossplatz 1 D Velen Haulingort 30 D Legden Overnachten binnen kasteelmuren Een ontspannen ambiance, spannende verhalen: In Sportschloss Velen kunt u niet alleen ontspannen, maar ook kennismaken met een rijk verleden. Het werd in de 13e eeuw als verdedigingsburcht gesticht en is tegenwoordig de ideale plek om de stress van alledag even helemaal te vergeten. Aanbieding: 1 overnachting in comfortabele kamer in geboekte categorie, ontbijt van het kasteel-buffet, 3-gangenmenu van het buffet, een glaasje sekt ter begroeting in Pia s lounge, gebruik van zwembad, sauna en fitnessruimte, badjas en badslippers op de kamer Prijs: vanaf 94 per persoon Tel (0) Fax 0049 (0) info@sportschlossvelen.de Een vakantie in Landhotel Hermannshöhe staat voor pure ontspanning en heerlijk eten. In ons fijnproeversrestaurant zal het de innerlijke mens aan niets ontbreken. Het hotel ligt midden in het prachtige parklandschap van het Münsterland en is een uitstekende uitvalsbasis voor fietstochten. Bijvoorbeeld de beroemde 100-Schlösser-Route. Na een dagje fietsen heerlijk ontspannen in het zwembad of in de wellnessoase. Met een biertje of wijntje in de groene biergarten dan nog eens de dag de revue laten passeren. Korte vakantie in het Münsterland 3 overnachtingen incl. HP op basis van een 2-PK: comfort 140, cat. comfort plus 150 Tel (0) Fax 0049 (0) info@landhotel-hermannshoehe.de

26 28 Een museum saai? Dan ligt het niet in Duitsland. Waar zijn ze in heel Duitsland erg goed in? Voetbal, helaas. Stevige auto s maken? Fout! Het antwoord is: musea. Vaak in spraakmakende gebouwen of perfect gerestaureerd industrieel erfgoed. Over mooie tradities, moderne kunst, gekke weetjes, vernieuwing, verwondering. En altijd weer met een goed verhaal. Museum Industriekultur in Osnabrück KAART P Q 11 Museum Industriekultur Osnabrück Fürstenauer Weg 171 D Osnabrück Vuurmachines en Grubenhunde in Museum Industriekultur Grubenhund is vaktaal van kompels (mijnwerkers) voor ondergrondse steenkolenwagons. Op het terrein van de voormalige kolenmijn Piesberg toont Museum Industriekultur Osnabrück prachtig aan, hoe de industrialisering niet alleen onze werkdag, maar ons hele leven ingrijpend heeft veranderd. Tel (0) info@industriekultur-museumos.de Bezoekers worden getrakteerd op veel beweging en aanschouwelijke geschiedenis: van antieke stoommachines in bedrijf natuurlijk tot een unieke verzameling fossielen uit de tijd van het ontstaan van steenkool, een eeuwigheid geleden. Een glazen lift brengt je naar 30 meter diep, over een historisch spoorlijntje door de mijnschacht kom je in het voormalige magazijn. Vaste expositie en wisseltentoonstellingen rond een thema. Tuchmacher Museum in Bramsche KAART P 10 Tuchmacher Museum Bramsche Mühlenort 6 D Bramsche Tel (0) Tuchmacher Museum Bramsche Niks stoffig museum! Het gaat wel over stoffen: vlokken ruwe wol dwarrelen door de lucht, schietspoelen doen vliegensvlug hun werk in weefgetouwen, in de spinnerij draaien honderden klossen. Perfect werkende, soms 100 jaar oude machines in hun vertrouwde omgeving: de historische gebouwen van een voor malige textielfabriek, bekend van de kleur Bramscher Rot. Openingstijden: di t/m zo uur, zon- en feestdagen rondleiding om 11 uur. Ook Nederlandstalige gidsen beschikbaar. TextilWerk Bocholt Forum voor textielcultuur KAART G 16 LWL-Industriemuseum l Westfälisches Landesmuseum für Industriekultur, Locatie: TextilWerk Bocholt Spinnerei: Industriestraße 5, Weberei: Uhlandstraße 50, D Bocholt Tel (0) textielmuseum@lwl.org De fabriek in het monumentale pand is (weer) volledig in bedrijf, precies zoals dat in de eerste helft van de vorige eeuw ging. Kloppend hart van de oude Weverij is een dampende stoommachine, die een reeks weefgetouwen aanstuurt. In een gereconstrueerde arbeiderswoning is te zien hoe textielarbeiders leefden. De enorme Spinnerij is een geslaagde mengel moes van educatief centrum, innovatieplek, ideeënforum en cultuurpodium. Openingstijden: di t/m zo en op feestdagen van uur. De Spinnerij is van maart nov., de Weverij het hele jaar geopend. Schatkamer in de dom van Osnabrück KAART P Q 11 Domschatzkammer und Diözesanmuseum Osnabrück Domhof 12 D Osnabrück Tel: 0049 (0) museum@bistum-os.de Op een stadswandeling door Osnabrück kun je er niet omheen: de machtige dom St. Peter. Het bisdom heeft hier een museum met een wisselende expositie: het Diözesanmuseum. Hoogtepunt is de schatkamer van de dom, met de waardevolste en mooiste liturgische voorwerpen en relikwieën, gemaakt van goud, zilver, ivoor en bergkristal. Topstuk is het kapitelkruis uit de 11e eeuw, bezet met edelstenen, parels en bewerkte halfedelstenen.

27 Erdöl-Erdgas-Museum in Twist KAART J 7 29 Erdöl-Erdgas-Museum Twist Flensbergstr. 13 D Twist Tel (0) museum@twist-emsland.de Alles over olie en aardgas het Erdöl-Erdgas-Museum Tussen de olievelden en de jaknikkers van Emsland en Grafschaft Bentheim ligt het Erdöl-Erdgas-Museum Twist. Wij verdiepen en stimuleren uw kennis is het motto. Het museum is gewijd aan het belang voor de regio van het winnen van de bodemschatten olie en gas. Veel aandacht in museum en aangrenzend buiten terrein voor geschiedenis en techniek, van bodemonderzoek tot winning en veredeling van het vloeibare, zwarte goud. Picassomuseum Münster KAART M N Kunstmuseum Pablo Picasso Münster Picassoplatz 1 D Münster Tel (0) info@picassomuseum.de Voluit Kunstmuseum Pablo Picasso Münster. Eerst is er het beroemde Museo in Picasso s geboorteplaats Málaga, maar dan komt al héél snel het museum aan de Picassoplatz in Münster. Vooral dankzij de unieke collectie grafische kunst van Picasso: ruim 800 litho s. Zo n complete verzameling vind je nergens anders. Op een verrassende en zorgvuldige manier gepresenteerd, altijd met een schuin oog naar tijdgenoten als Chagall, Miró en Braque. Vanaf september 2013 is de Franse impressionist Camille Pissarro te gast in het museum. En vervolgens is er de tijdelijke tentoonstelling Henri Matisse Gestalte en Ornament met talrijke schilderijen, beelden, tekeningen en grafische werken van één van Frankrijks belangrijkste kunstenaars ooit. Tussendoor diverse projecten rond Picasso zelf, die allemaal op hun eigen manier leven & werk belichten van de bekendste kunstenaar van de vorige eeuw. Emsland Moormuseum in Geeste KAART K 8 Emsland Moormuseum Geestmoor 6 D Geeste Het Emsland Moormuseum Fascinerend museumpark voor wie maar moeilijk kiezen kan: belevenis met bijzondere natuur of boeiende geschiedenis? Tel (0) kontakt@moormuseum.de (medewerkers spreken Nederlands) Openingstijden Museum Dinsdag-zondag 10:00 18:00 uur (1 maart 3 november) Op maandagen gesloten, behalve wanneer het een feestdag is. Openingstijden Café Dinsdag zondag 12:00 17:00 uur (29 maart 3 november) Op maandagen gesloten, behalve wanneer het een feestdag is. Europa s grootste veenmoerasmuseum ligt in het grensoverschrijdende natuurreservaat Bourtanger Moor Bargerveen, het best bewaarde onderdeel van het enorme, waterrijke gebied dat zich ooit uitstrekte van Grafschaft Bentheim en het Emsland in Duitsland tot Oost-Drenthe en Oost-Groningen. Een weergaloos landschap met meertjes, grasland, riet, moerassen, veengronden, lintdorpen en kanalen. Het museum geeft in twee gebouwen een mooie kijk op het ontstaan van het unieke, natte ecosysteem veenmoeras, maar ook op de cultivering door middel van turfwinning en op de geschiedenis van de veenkolonies. Pronkstukken zijn de antieke locomotieven en de ploeg van de firma Ottomeyer en andere intussen zeldzame gereedschappen die gebruikt werden bij de zware arbeid van het turfsteken. Uitleg op de bordjes in de expositieruimten steeds ook in het Nederlands. Dat is nog niet alles: buiten wacht een maar liefst 30 hectare groot museumterrein, prachtig te voet te verkennen of comfortabel gezeten in de Feldbahn - 3,5 km spoor. Eindstation is een originele kolonistenboerderij van rond 1920, met huisdierrassen van toen. Bij het Hochmoor krijg je interessante informatie over flora en fauna. Aanrader: het Museumcafé met goede streekgerechten en zichtbaar vanaf het terras de Themaspeeltuin voor kinderen.

28 30 De Twin Cities Ontdek ze op de fiets! Münster en Osnabrück hebben wel wat dingetjes gemeen. Allebei niet zo gek ver van de Nederlandse grens, wereldberoemd bij geschiedenisleraren als hoofdrolspelers in de Westfaalse Vrede van 1648, een compacte, vriendelijke bebouwde kom in een geweldig natuurgebied en misschien wel de voornaamste charme: alle verleidingen van een wereldstad, maar dan in een gezellig, groot dorp. Fietsen over de Friedensroute Het is één van de iconen van de Europese geschiedenis: de trap voor het schitterende raadhuis in Osnabrück. Hier verkondigde de toenmalige persvoorlichter van Osnabrück in 1648 het einde van de Dertigjarige Oorlog. Daarmee ook meteen van de Tachtigjarige Oorlog, wat de inwoners van Nederland en Ontdek Osnabrück per fiets Een keer helemaal om Osnabrück heen dat is op de fiets prima te doen in een dag. De Osnabrücker Rund Tour is 40 kilometer lang en loopt over lichte heuvels. Vanaf hier heb je steeds opnieuw schitterende uitzichten over de stad. Ook een avondje in de stad is dankzij de gezellige cafeetjes en bistro s in smalle steegjes prima te doen. Tijdens de tweede dag kun je uitgebreid de tijd nemen om het centrum te leren kennen. In het hart van de stad ontdek je de markt en het indrukwekkende Felix Nussbaum- Haus van Daniel Libeskind. De combinatie van ruime en moderne winkelmogelijkheden en de sfeer van de historische binnenstad is wat Osnabrück zo charmant maakt. Inbegrepen: 2 overnachtingen met ontbijt, hotel naar keuze huurfiets voor 1 dag fietskaart koffiepauze in de Altstadt Prijs per persoon vanaf 104 op basis van een tweepersoonskamer Een nachtje verlengen? Aanpassingen nodig? Vraag er gerust om. Boeken: Tourismus + Tagungsservice Osnabrück Osnabrücker Land Tel (0) Marienkirche bij de Markt, Osnabrück Spanje waarschijnlijk meer zegt. De Vrede van Westfalen wordt in Nederland dus niet helemaal terecht De Vrede van Münster genoemd. Omdat er in twee steden onderhandeld werd en er nog geen e mail bestond, werd er een tijd lang druk gependeld door koeriers te paard, die berichten overbrachten en uiteindelijk het goede nieuws van de vrede brachten. Friedensreiter heten ze hier. Over bijna dezelfde paden, vol historische bezienswaardigheden: veel mooie, ongerepte natuur hier kun je als moderne fietser de spannende tocht van de Friedensreiter nog eens overdoen. Je herkent de route aan het symbool van een ruiter op de wegwijzers! Echt bijzonder Osnabrück is de enige grote stad in Duitsland die midden in een beschermd natuurgebied ligt. Sterker nog: de uitlopers van al dat weelderige groen dringen door tot diep in de stad. Het rondom liggende natuurpark heeft een paar verschillende gezichten met toepasselijke namen: UNESCO natuur,- en Geopark TERRA.vita vol grillig en tegelijk lieflijke natuur: het Teutoburger Wald en het Wiehengebirge. Kloppend hart is Osnabrück zelf, met de stadsheuvel Piesberg en een aantal prachtige fietsroutes langs de mooiste bezienswaardigheden in en rondom de stad: De Osnabrücker Rund- Tour bijvoorbeeld. Nergens zo fijn als in Münster Fietsen hoort bij Münster. En andersom. De stad staat in heel Duitsland bekend als ultiem fietsersparadijs. Treffend bewijs: ver weg in Keulen wordt fietsen gepromoot met een foto van een bruidspaar, op de fiets op weg naar het stadhuis. Leuk detail: die foto kan alleen gemaakt zijn in... Münster. Iedereen fietst in Münster en als fietsende toerist kijk je je ogen uit. Je voelt je bevoorrecht. Want Münster heeft het allemaal: de autovrije flaneerboulevard alleen voor voetgangers en fietsers de Promenade, fietspaden naar het meertje Aasee, direct buiten de bebouwde kom de eerste meters van Parklandschaft Münsterland, de Rieselfelder op een kwartiertje van hartje centrum: In dit waterrijke beschermde broedgebied vindt je naast talrijke trekvogels zoals de ooievaar en grauwe ganzen ook waterdieren zoals muskusratten.

29 31 Fietsstad Münster Met de wind in je haren door de straten en het groen Münster verdient de titel Fietshoofdstad helemaal. Ontdek het zelf. Op je gemak door de steegjes van de binnenstad dolen, een wat sportievere rit buiten: overal word je verwend met een voortreffelijk netwerk van veilige fietspaden. Vrijdag aankomen, zaterdag een afwisselende fietstocht in en rond Münster, zondag alle tijd om nog even te blijven. Andere weekdagen of verlengen met een nacht kan ook. Inbegrepen: 2 overnachtingen met ontbijt fietskaart van de stad Münster lunchpakket Prijs per persoon vanaf 79,50 bij een tweepersoonskamer ʻBogenhäuserʼ in het centrum van Münster Boeken: Münster Marketing Tel (0) Steigenberger Hotel Remarque KAART P Q 11 Hotel Kaiserhof in Münster KAART M N Bahnhofstraße 14 D Münster Natruper-Tor-Wall 1 D Osnabrück Een 4-sterren comforthotel aan de rand van het pittoreske oude centrum. Met 156 kamers en suites, licht en vriendelijk ingericht zodat je je meteen thuis voelt. Vooral op de hogere etages heb je een geweldig uitzicht over de stad. In de twee restaurants Remarque s Weinwirtschaft en Vila Real serveren we een creatieve bloemlezing van verschillende kookstijlen. Voor iedere voorkeur staat er wat op het menu: klassieke keuken, seizoensgebonden streekgerechten of culinaire fijnproeverskost. Tel (0) osnabrueck@steinberger.de Ontspannen Münster ontdekken, in een gerieflijk 4-Sterren-Superior Hotel. Op een fijne plek in de stad, centraal gelegen tussen Station en City. Kamers en suites met een thema, twee restaurants en een bar, allemaal voorzien van comfortabele klimaatbehandeling, 500 m² aan Wellnessruimtes om van te genieten; zorgeloos parkeren dankzij Valet-Parking Service en videobewaking. Aanbieding Balans & Wellness Supergezond voordeelpakket voor een rustgevende verjongingskuur: twee overnachtingen, uitgebalanceerd ontbijtbuffet, vitaminecocktail en light & sfeervol diner bij aankomst, bezoek sauna Kaiserhof Beauty & Spa, verschillende wellness & beautybehandelingen, verkwikkende massage. Voor 258 per persoon. Tel (0) reservierung@kaiserhof-muenster.de

30 32 Even stoppen voor een fotomomentje, een panorama of een picknickplek? Je doet het graag, omdat het kán. Achter de volgende bocht weer een lief gehuchtje waar je nog nooit van gehoord had, maar wat je toch voor geen goud had willen missen. Je reisgenoot wilde deze ronde graag maken, omdat het thema en de aanleiding zo interessant leken. En dan al die oude bezienswaardigheden van onschatbare waarde. Kan het jullie achteraf veel schelen eerlijk zeggen? Welnee. We hebben genoten, onderweg. No particular place to go? Autoroutes om bijna doelloos rond te zwerven met een thema. De totale vrijheid: zo kom je in de coolste uithoeken van dit weidse parklandschap. Soms slingert de weg langzaam over heuvels en door strakke dalen, je rijdt door de filmset van een dure autocommercial. Ver weg van de snelweg, gewoon overal waar het mooi is. De Route van de Megalietcultuur TIP Informatiemateriaal over deze themaroute is verkrijgbaar in de boekwinkel en bij de regionale VVV s, bijvoorbeeld de reisgids SteinZeitzeugen Uit het Stenen Tijdperk, reizen naar de vroegste geschiedenis van Noordwest- Duitsland. Voor wie met de auto reist, is er de speciale vouwkaart Beleef de Megalietcultuur. Meer informatie op De drie Pionierroutes de autoreizen van het avontuur Lekker rondtuffen in de grensstreek die vroeger nog eens echt grensstreek was, ver weg van alles. Het land van smokkelaars, rondreizende seizoenarbeiders en de dappere pioniers die het als eersten aandurfden in de nieuwe veenkolonies. Boeiende autoroutes dwars door Drenthe, het Emsland en de prachtige Grafschaft Bentheim. Dat belooft: heidevelden, oneindige, geheimzinnige moeraslanden, plukjes bos, rivieren en meertjes, zandsteenformaties en nog veel meer ongerepte natuur die de ruimte nodig heeft. Je ontmoet er ridders en kasteelheren, boekweitboeren, marskramers en molenaars. En veel stilte. Het grensoverschrijdende natuurreservaat Bourtanger Moor- Bargerveen ooit onderdeel van het grootste, aaneengesloten veenmoeras van Midden- Europa is nu een kleurrijke lappendeken van okergele bodem, blauwgroene wetlands, gouden korenvelden, frisgroen gras en donkerbruine turfafgravingen. Thuis van unieke ecosystemen en zeldzame flora en fauna. Gratis te leen bij diverse VVV s: de DAGIT, je elektronische reisleider. Navigatiesysteem en gids ineen, met mooie verhalen over de streek, verteld door bekende stemmen die uit jouw eigen luidsprekers komen, dankzij een kleine, draagbare boordcomputer. DAGIT is de afkorting van Dynamisch Audio Geo Informatiesysteem voor Toeristen, vandaar. De Hamalandroute Germaanse tijdreis Met je eigen rijdende tijdmachine terug naar de jaren vér voor de uitvinding van het wiel. Deze retrotocht is genoemd naar de Hamaven,

31 Even pauzeren aan het Nord-Süd-Kanal in Adorf KAART J 8 33 een Germaanse volksstam. Je kunt veel van ze zeggen, van die Hamaven, maar ze waren niet gek. Ze settelden zich prinsheerlijk op de A-locatie Twente-Achterhoek-Westmünsterland en lieten de mindere delen van Europa aan de Friezen, de Saksen en de Romeinen. Op middeleeuwse kaarten staat het graafschap Hamaland, deel van het Karolingische Rijk. Hoe was het leven hier vroeger, op het platteland? Een mooi opstapje voor deze ontdekkingsreis van 250 km is het nostalgische Hamaland-Museum in Vreden. Over wonen, werken en eten bij gewone mensen thuis. De groenstrook aan weerszijden van de grens-van-nu is trots op het rijke verleden en alle gave tradities die zich nooit iets van een grens aantrokken. Overeenkomsten genoeg, maar ook charmante verschillen, die je nooit had verwacht. Wijngaarden in de Achterhoek en molens in het Münsterland, niet zo ver van waterburchten die weer wel typisch Duits zijn. Een 300 jaar oude klokkengieterij in het vredige Gescher, het vestingstadje Groenlo, zwaar bewapend tijdens de Tachtigjarige Oorlog, openluchtmuseum Erve Kots in de buurt van Groenlo, de statige Twentse landgoederen. Het staat allemaal in een gidsje, dat net nog een verjongingskuur heeft gekregen: nieuwe tips, wandelingen, fietspaden, campings en eetgelegenheden onderweg. Voor 2,95 te koop bij VVV s in de grensregio, gratis te bestellen op hamalandroute.nl of grensbelevenis.nl De Route van de Megalietcultuur Ouder dan de pyramides in Egypte en stukken beter te bereiken: de 5000 jaar oude megalietgraven van Noord-Duitsland. Imposante monumenten, net zo fascinerend als de arche o- logische klassiekers Stonehenge in Engeland, Carnac in Frankrijk en onze eigen hunebedden. De gestapelde keien uit de reuzenblokken - doos megaliet is Grieks voor grote steen wachten geduldig op bezoek, soms op heel goed verstopte plekjes in de natuur. De Straße der Megalithkultur koos voor in totaal 33 bijzondere vondsten, verbonden door een toeristische route vol cultuur en recreatie. Een kennismaking met de vroegste geschiedenis, af en toe onderbroken door een uitstapje naar nog piepjonge bouwkunst, zoals de laat- Romaanse Dom van Osnabrück uit de twaalfde en dertiende eeuw. Meer leuke autotochten met camper, caravan, hotel of B&B op Even de auto uit, het Moor in Met de fiets de Moor-Tour rijden, op wandelschoenen de Naturparkweg op: zo zie je het veenmoeras op zijn mooist. Verken het Drentse hoogveenreservaat Bargerveen; de vogeluitkijktoren biedt een geweldig uitzicht. Of bewonder s werelds grootste stoomploeg in het Emsland Moormuseum. Probeer daar ook de heerlijke boekweittaart. Bovendien op de route: het Erdöl- Erdgas-Museum, een spannend blotevoetenpad en de bijbeltuin Tuin van de Nazareners in Twist. Inbegrepen: 2 overnachtingen met ontbijt in landelijke herberg diner (3 gangen) met goede streekgerechten set fietskaarten van het Naturpark wandelgidsje entree museum Prijs per persoon 119 op basis van een tweepersoonskamer Boeken: Aanbieder: Emsland Touristik GmbH

32 34 Een goede gids weet de weg. Dat geldt ook voor een gedrukte reisleider. Handige weetjes, evenementen waar je van opkijkt, de mooiste hotels en de warmste herbergen, comfortabele vakantiehuizen en fijne campings, onvergetelijke dagjes uit. Tips voor uitstapjes en verblijf Leuke dingen doen, dat was je van plan, daarvoor ga je een weekendje weg, dat is de Vitamine-V van vakantie. Waar begin je? Natuurlijk wil je wel een beetje knap logeren, in de stijl die bij je past. Liefst voor een aangenaam vriendenprijsje. De dagen kleur je zelf in met onverwachte belevenissen. Extra ontspannend omdat ze overgoten zijn met een Duits sausje. Dat betekent: levendige weekmarkten op het dorpsplein, onbekende mega-events als het Münsterland festival, beetje Oerol en beetje Concertgebouw. Tip van de dag: neem de trein vanuit Hengelo of Enschede! Makkelijk hoor.

33 35 Münsterland Festival 2013 Rua Macmillan, Bergbaumuseum in Ibbenbüren KAART N 11 Bagno Konzertgalerie, Steinfurt KAART L Voor de zevende keer al. Onmogelijk meer weg te denken van de internationale kalender, dit muziek-totaal-cultuur-feest zoals er maar heel weinig zijn in Noord-Europa. Zeker niet op zo n landelijk, totaal relaxed podium: dorpspleinen, muziekkiosken en kleine theaters in het hele Münsterland, maar ook spannende locaties waar je niet meteen aan zou denken. Elf maanden per jaar is het hier aardig stil: ruisende bomen, een trekker of een kerkklok in de verte, vrolijke stemmen op een terras in Münster. Van 20 september tot 19 oktober 2013 is de gastvrije regio met de open blik voor andere culturen het kloppende hart, het swingende centrum van... alles. Die andere culturen zijn dit keer de naaste buren: de nadruk ligt op Frankrijk en Zwitserland. Het beste van wat ze daar hebben aan jazz, pop, folk en klassiek. En omdat het anders saai zou zijn: tentoonstellingen, foto s, film, grafische kunst, grote en kleine projecten met een glimlach. Tweejaarlijks, 200 kunstenaars, orkesten, bands en musici. Allemaal te vinden op Alvast een tip voor de festivalzomer van 2014: Summerwinds. Ontdek de veelkleurige wereld van houtblazers in diverse muziekgenres, op prachtige locaties in het Münsterland en Nederland. Arun Ghosh, Picasso-Museum in Münster KAART N 14 rock n popmuseum in Gronau KAART J 12 rock n popmuseum Udo-Lindenberg-Platz 1 D Gronau (12 km van Enschede) Levendige reis door de muziekgeschiedenis Het rock n popmuseum Gronau laat het zien: muziek beleef je met alle zintuigen. Tel (0) info@rock-popmuseum.de Een fascinerende ontdekkingstocht door de geschiedenis van de populaire muziek van de laatste 100 jaar veel meer dan alleen geluid en beats! Ook sociale aspecten, de rol van muziek in de samenleving krijgen volop aandacht. Startpunt is de kamermuziek van eind 19 e eeuw, via de hits van de jaren 50 en de Sixties loop je dwars door alle beeldbepalende decennia van de Pop. Muziek is emotie: voel je hartslag en je adem vibreren in de Tranceklok. Of doe de Audio Tijdreis: dansen en meezingen mag!

34 36 Jonge toeristen over de grens net zo blij als hun ouders! In het Nederlands-Duitse grensgebied zijn kinderen graag geziene gasten, die je serieus neemt met hun eigen vakantiewensen. Wat niet wil zeggen dat het niet leuk is voor meereizende, ondernemende vaders en moeders, al die doldwaze, energieke en originele activiteiten en boeiende bezienswaardigheden. Nieuwsgierig? Kijk op je ipad, laptop of smartphone en doe vast wat ideeën op voor een dagje chillen. Het adres is Zomaar een paar voorbeelden: Avontuurlijke safari in het Oosten Avonturenpark Hellendoorn op de Sallandse Heuvelrug is een kans. Om als ouderwetse piraten een galjoen te enteren. Gewoon even de grens over, om in de gangen van spookkasteel Bentheim op geesten te jagen. Samen veilig overnachten in het Roompot Vakantiepark, met speeltuin, zwembad en bomenbos. Archeologie om te onthouden! Speciaal voor jongeren en kinderen laat Museum und Park Kalk riese bij het Teutoburger Wald zien dat geschiedenis wel lang geleden is, maar niet saai! Een slagveld. Hier vochten de Germanen 2000 jaar geleden tegen de Romeinen. En ze wonnen. Zelf proberen met zo n zwaar zwaard is leerzamer dan een boek lezen! Elke zondagmiddag is er een speciaal kinderprogramma; in de zomervakantie uitgebreid met een Meedoe-Dag voor het hele gezin. Teuto-Express KAART M 8 Eisenbahn-Tradition e. V. Postfach 1233 D Lengerich Tel (0) info@eisenbahn-tradition.de Reizen als in grootmoeders tijd Dat oorspronkelijke gevoel uit de fascinerende begintijd van de trein in stand houden, is de doelstelling van vereniging Eisenbahn Tradition. Daarvoor wordt met veel zorg en liefde het rijdende spoorwegmuseum Teuto-Express onderhouden en geëxploiteerd. Pronkstuk is een puntgave, antieke stoomlocomotief uit de Vijftiger Jaren, die puffend en kwalmend schitterende trajecten aflegt door Tecklenburger Land, Münsterland en Osnabrücker Land. Emslandmuseum Schloss Clemenswerth in Sögel KAART M 5 D Sögel Tel (0) Schloss Clemenswerth de Ster van het Emsland Jachtslot, omringd door een unieke barokke kasteeltuin, aangelegd in de vorm van een ster met lange lindelanen naar acht paviljoens. Eén van deze acht: de Slotkapel van het kapucijnenklooster. In de 7 andere sterren rond het imposante, achttiendeeeuwse hoofdgebouw: vaste tentoonstellingen (de jacht in de Barok bijvoorbeeld) en veel evenementen zoals de jaarlijkse kunstmarkt ParkArt. In het 42 hectare grote Waldpark is werkelijk alles bijzonder. Sommerrodelbahn in Ibbenbüren KAART N 11 Sommerrodelbahn Ibbenbüren Münsterstraße 265 D Ibbenbüren Tel (0) Rodelen houdt jong In 1926 bouwde een mijnwerker uit Ibbenbüren een 100 meter lange glijbaan voor houten sleeën. Ook nu nog kunt u in de zomer de helling afsuizen. Maak daarnaast kennis met het sprookjesbos met o.a. vogelbruiloft, waterspelen en een dwergengrot. Dat de tijd niet stil is blijven staan, bewijst de nieuwe attractie ʻDie Reise um die Weltʼ, waar wereldreizigers o.a. het oude Egypte, de Afrikaanse jungle en de Noordpool ontdekken.

35 NaturZoo in Rheine KAART L M In Uelsen, een Duits dorpje net over de grens bij Oldenzaal, leven ze nog een beetje in de oertijd. Dat wil zeggen: ze hebben er een complete boerderij uit de bronstijd nagebouwd, met dieren en al. Niet weg - gestopt achter glas in een museum, maar the real thing. Hoe woonden en werkten mensen 3000 jaar geleden? Probeer maar eens een gat in een steen te boren zonder boormachine! Een homp deeg aan een stok boven het kampvuur, en het stokbrood was uitgevonden! Dierentuinen Het aantal leuke dierentuinen net over de grens is te groot om ze allemaal te noemen. Drie originele dan maar? Tierpark Nordhorn; daar kun je dieren aaien op de historische boerderij Vechtehof. Gewoon even tussen de pinguïns en kangoeroes lopen in de NaturZoo in Rheine. Olifanten voeren, dat mag wel eens in de grote Allwetterzoo in Münster. De oppasser past wel op dat ze hun bordje leeg eten. Salinenstraße 150 D Rheine Oog in oog... met tijgers, zeldzame lippenberen, zeehonden onder water en nog zo n 1000 andere dieren in Gratis Waardebon Geldig t/m 31 dec Gratis entree voor 1 bezoeker, in gezelschap van 1 betalende volwassene. natuurgetrouwe verblijven. Een wandeling tussen de waggelende pinguins, kangoeroes, watervogels en natuurlijk de apen in Duitslands eerste Apenwoud. En wat is een dierentuin zonder kinderboerderij waar je dieren mag aaien, speeltuinen en lekker eten in de ZooBistro? Entreeprijzen 2013: Volwassenen 7,50 Kinderen van ,00 Gratis parkeren Het hele jaar open, 7 dagen per week Salinenstraße 150 D Rheine tussen Bad Bentheim en Osnabrück Tel (0) info@naturzoo.de Dierentuin in Nordhorn KAART J 9 10 Allwetterzoo in Münster KAART M N 14 Heseper Weg 110 D Nordhorn Wilde dieren bekijken, diverse huisdieren aaien bij de historische Vechtehof, in begaanbare verblijven live kennismaken met verschillende dieren, natuurpad Vechteaue ontdekken, toekijken hoe de zeehonden worden gevoerd, plezier maken in de avonturenspeeltuin, genieten van lekkernijen in het restaurant of op het grote zonneterras. Dat staat garant voor een onvergetelijke dag voor het hele gezin! Geopend: het gehele jaar van uur; s winters tot het invallen van de duisternis. Tel (0) info@dierentuin-nordhorn.nl Gratis waardebon Gratis entree voor 1 kind in gezelschap van 1 betalende volwassene Geldig t/m S.V.P. uitknippen en aan de kassa overhandigen! Sentruper Straße 315 D Münster Dieren van dichtbij beleven: Allwetterzoo Münster Aapjes kijken is zóoo passé. In de Allwetterzoo in Münster een van de mooiste dierentuinen van Europa beleef je veel meer! Zelf de olifanten voeren met groente en fruit van onze oppassers. De papegaaien lusten ook wel wat. Pinguïns die op hun mars over de bezoekerspaden waggelen exotische diersoorten uit alle delen van de wereld en een paar heel vertrouwde. Met het hele gezin uitrusten op een picknickplaats, even dollen in de speeltuintjes, door naar de robben. De dierentuin gaat iedere dag van het jaar om 9:00 uur open. Honden zijn welkom. Tel (0) info@allwetterzoo.de

36 38 Bijzondere overnachtingstips Hotel Weissenburg landelijke oase Categorie KAART K 14 Hotel Weissenburg Darfelder Straße D Billerbeck Schilderachtig gelegen in het mooie Münsterland, bovenaan een heuveltop in een idyllisch parklandschap. Al in 1911 een herberg in vakwerkstijl, honderd jaar later een modern complex met alle comfort van nu. Erg smaakvol gedaan: de oorspronkelijke, gezellige Westfaalse sfeer is perfect bewaard gebleven. Rustieke bar voor een lokaal biertje, knusse Jachtkamer met open haard, na een wandeling uitrusten met koffie op het terras. Tel (0) team@hotel-weissenburg.de Voor onze gasten zijn er 80 fijne hotelkamers en een riante wellnessafdeling (700 m²) met zwembad, sauna, stoombad en fitnessruimte. In de omgeving: cultuurcentrum Münster, trotse kastelen, golfen, paardrijden en tennis. Hotel Altes Wirtshaus in Greven-Gimbte KAART M N 13 Hotel Restaurant ʻAltes Wirtshausʼ Familie Kaltefleiter Alter Fährweg 6 D Greven-Gimbte Tel (0) Hotel Altes Wirtshaus, niet ver van Münster Vriendelijk en traditierijk dorpshotel al sinds 1853 in de familie! in een schilderachtig oud plaatsje. Strategisch gelegen tussen recreatiegebied Bockholter Berge en het waterrijke vogelreservaat Rieselfelder. Vier klassiekers onder de fietsroutes doen het dorp aan, o.a. 100 Schlösser Route en Ems-Auen-Radweg. Overnachten in landelijke stijl, eigen bakkerij, fijne Westfaalse streekgerechten, in het seizoen ook wild. Hotel Schloss Wilkinghege in Münster KAART M N 14 Hotel Schloss Wilkinghege Steinfurter Str. 374 D Münster Tel (0) info@schloss-wilkinghege.de Een fantastisch logeeradres met allure. Wilkinghege is een schitterend gelegen waterburcht. Het hotel ligt binnen een brede slotgracht in een prachtig park. Het 4-sterren hotel met luxe kamers, suites en appartementen, op een steenworp afstand van Münster, is al drie generaties lang in privébezit. Arrangement Waterkasteel: Inbegrepen: 2 overnachtingen met ontbijtbuffet, drie- en viergangen diner, inclusief wijnarrangement. Vanaf 260 p.p. 300 (appartement) Tip: golfbaan op loopafstand, fietverhuur 100 Schlösser Route Hotel am Berghang in Bad Bentheim KAART K 11 Hotel am Berghang Am Kathhagen D Bad Bentheim Tel (0) info@hotel-am-berghang.de Ons hotel, geleid door een familie, ligt op een unieke, rustige plek op de zuidelijke helling van de heuvel. Uitstekende service. Alle comfortkamers hebben een balkon op het zuiden, met een geweldig uitzicht. In ons restaurant Panorama geniet je van een uitzonderlijk goede keuken; in de hotelbar met open haard sluit je de avond relaxed af. Hotelgasten mogen gratis gebruik maken van zwembad en sauna.

37 Hotel-Restaurant-Camping Lathener Marsch in Lathen KAART L 5 39 Hotel Campingplatz Lathener Marsch Marschstraße 4 D Lathen Tel (0) hotel-lathen@t-online.de Lathener Marsch, dat klinkt naar mooie natuur. Is ook zo. Dit is de plek voor rustzoekers, die even helemaal weg willen van alledaagse stadsstress. Kalmte, ruimte en groen, dat vind je hier. Wakker worden van vogelgeluiden, zwemmeertje, beschut door de bosrand, op loopafstand van de rivier de Ems, die hier een sierlijke bocht maakt. Inbegrepen: 2 overnachtingen met ontbijt, 2 driegangen diners, welkomstcocktail, gebruik minigolfbaan. Prijs: per persoon 98 (bij een tweepersoonskamer) Hotel Germer-Möller in Geeste KAART K 8 Hotel Germer-Möller Meppener Str. 117 D Geeste-Gr.Hesepe Tel (0) info@germer-moeller.de Fijn hotel op een uitstekende plek om allerlei uitstapjes te ondernemen. Bijvoorbeeld het Emsland Moormuseum of het water van het Geester Spaarbekken. Je overnacht bij ons direct aan een aantal bekende regionale fietsroutes door de natuur; een geweldige uitvalsbasis dus voor fietsers en wandelaars. Aanbieding: 2 overnachtingen met ontbijt, 2 driegangen diners, welkomstdrankje Prijs: per persoon 98 (bij een tweepersoonskamer) Hotel Schmidt am Markt in Meppen KAART K L 7 Hotel Schmidt am Markt Markt 17 D Meppen Tel (0) info@hotel-schmidt-meppen.de Al 80 jaar een begrip in Meppen. Gastvrij en gezellig 3-sterren hotel, geleid door familie Schmidt. Hartje Altstadt en toch lekker rustig gelegen. Bekroond door ADFC als ʻBett & Bikeʼ, bieden wij voor fietsers speciale service: fietsenstalling, droogruimte voor fietskleding, reparatiespullen en doorverwijzing naar (E-bike-)fietsverhuurders. Lunchpakketten, vele fietskaarten en routetips zijn vanzelfsprekend voorhanden. s Avonds smullen in het restaurant met terras aan de markt. Hotel Altdeutsche Schänke in Laer KAART L 14 Hotel Altdeutsche Schänke Münsterdamm 43 D Laer Tel (0) info@hotel-smeddinck.de Gastvrij familiebedrijf in Laer, niet ver van Münster. Vriendelijk hotel om te genieten van Westfaalse gezelligheid en lekkernijen uit de eerlijke keuken van het Münsterland. De ideale thuisbasis voor mooie fietstochten: direct aan de Aa-Vechte Tour (kijk ook op pagina 42) en de befaamde 100 Schlösser Route langs kastelen en paleizen. Aanbieding: 3 sfeervolle overnachtingen met uitgebreid ontbijt, 3 driegangen diners. Per persoon (in tweepersoonskamer) 125. Ludwig-Windthorst-Haus in Lingen KAART L 8 9 Ludwig-Windthorst-Haus Gerhard-Kues-Straße 16 D Lingen Tel (0) info@lwh.de Het Ludwig-Windthorst-Haus ideaal voor groepen. Geweldige groepsaccommodatie in het mooie Lingen, Emsland. Met gastenverblijven voor 100 personen in een gemoderniseerde academie van het bisdom Osnabrück. Tweepersoonskamers en eenpersoonskamers, allemaal met eigen wc/douche. Veel privacy en s avonds gezellig chillen in de gemeenschappelijke ruimte met open haard. Een geliefd adres bij Bed & Bike toeristen.

38 40 Kamperen de natuurlijkste vakantie Echte vrijheid, daar gaat het om. Heerlijk toch, om zo te genieten in de natuur? Met de caravan, camper of tent kom je op de allermooiste plekken; in een handomdraai richt je je eigen knusse mini-paradijsje in. Lekker eigen baas en een paar weken niet op de klok kijken. Ruimte, relaxen en op zijn tijd lekker bewegen, daar was je al een poosje aan toe! Alfsee Ferien- und Erholungspark KAART P 9 Ferienanlage Regenbogen Tecklenburg KAART O 12 Met wellness-gedeelte! Am Campingpark 10 D Rieste Dit vijf-sterren Vakantie- en Recreatiepark ligt aan de Alfsee en aan de rand van een beschermd natuurgebied in het groene Osnabrücker Land. Het park kreeg meerdere onderscheidingen als uitmuntend vakantieadres. Gezinnen met kinderen zullen zich hier prima thuis voelen, dankzij de vele voorzieningen: vakantiehuisjes, toerplaatsen op de camping, moderne vakantie-appartementen, Hotel-Alfsee-Piazza met Restaurant en Biergarten, evenementen, animatie, verhuur van fietsen en E-bikes, waterski, indoor speelparadijs, heggendoolhof, kinderautoland, kartbaan en nog veel meer. Tel (0) Fax 0049 (0) info@alfsee.de Aantal staanplaatsen Toeristenstaanplaatsen: 400 Jaarplaatsen: 350 Huurbungalows: 47 Hotel: 47 kamers Prijzen 2 personen met caravan of camper, auto en tent HS: vanaf 25,50, LS: vanaf 17,50, Camperterrein: 4 personen met camper: 15 Grafenstraße 31 D Tecklenburg-Leeden Onze camping aan de rand van het Teutoburger Wald biedt alles voor een actieve vakantie: een eigen binnen-, buiten- en kinderbad met wellnessgedeelte en vijf glijbanen, sportvelden, tennis, skatebaan en een grote ridderspeeltuin. Verder beschikt de camping over een restaurant en een supermarkt. De omgeving staat bekend om zijn mooie wandel- en fietsroutes. Zo kunt u de schilderachtige schoonheid van het Tecklenburger Land ontdekken. Prijzen (per nacht inclusief entree tot het plezierbad) All-in prijs vanaf 15 per nacht 2 personen + kinderen, 1 standaard staanplaats (voor 1 caravan of 1 tent, incl. auto, motor of 1 camper) Tel (0) Fax 0049 (0) tecklenburg@regenbogen.ag

39 41 Alles is anders dan in het alledaagse leven. Dagen waar geen eind aan lijkt te komen. Als de zon langzaam onder gaat samen met een glaasje wijn in je luie stoel. Er zijn geen huisregels van het hotel, die maak je hier zelf. De kinderen hebben weinig oog voor het vorstelijke uitzicht, die komen straks pas thuis van het speelveldje of het zwembad aan de andere kant van het terrein. De buren vertellen enthousiast over de kastelen die ze hebben gezien in het Münsterland. Iets voor morgen misschien? Eerst maar eens rustig ontbijten, met het grasveld als picknickkleed. Volgende week rijden we door naar de Grafschaft Bentheim, daar moet het ook zo mooi zijn. Of kiezen we een boerencamping aan een riviertje in het Emsland? Wat een voorrecht, zo n logeerpartij midden in een beschermd natuurgebied. Kamperen op een groene minicamping in de boomgaard bij een oude boerderij. Het kan ook een paar dagen anders: meegenieten van alle luxe voorzieningen op een vrolijk 5-sterren vakantiedomein. In alle rust ontspannen op je eigen plekje met alleen het geluid van vogels en krekels in de verte. De glooiende heuvels van het Osnabrücker Land als achtertuin. Je eigen bed reist mee; je slaapt als een roos na weer een actieve dag vol fun. Terug op de camping een fris Duits biertje van de plaatselijke brouwerij of een heerlijk streekgerecht op een terras in het dorp. Want dat is pas vakantie: nieuwe indrukken en nieuwe smaken. En toch thuis. Boekje Kamperen in het Duitse grensgebied Gratis te bestellen op En dan kan de voorpret al beginnen. In deze speciale kampeerbrochure vind je een beschrijving van de mooiste campings van de regio aan de grens, plus een overzichtskaart met alle kampeerplekken. Kamperen in de Westfaalse metropool KAART M N Laerer Werseufer 7 D Münster Tel (0) Fax 0049 (0) campingplatz-muenster@t-online.de Aantrekkelijke omgeving voor uw vakantie Verken het grootste natuurpark van Duitsland over ontelbare fietspaden Cultuur en culinair genieten: Van de historische stadskern tot cafés en kroegen op de Prinzipalmarkt Dierentuin, planetarium en ontelbare musea zijn vanaf de camping rechtstreeks met de bus bereikbaar Proef het Münsterland in ons gezellige restaurant ʻWersetigerʼ De camping beschikt over een supermarkt, speeltuin, een tennisbaan, minigolf, beachvolley balveld en nog veel meer. Freizeitpark Kronensee in Ostercappeln KAART R 10 Zum Kronensee 9 D Ostercappeln Tel (0) Fax 0049 (0) info@kronensee.de In het noordelijke deel van het Osnabrücker Land in de gemeente Ostercappeln / Schwagstorf ligt Freizeitpark Kronensee. Visitekaartje is de 40 ha. grote Kronensee met een groot openluchtbad, apart hondenstrand, naaktstrand en sinds 2008 waterbootverhuur. Verder zijn een openlucht schaakveld, trapveldje, minigolf, een beachvolleybalveld, speeltuin en aan de Kronensee zijn horecagelegenheden aanwezig. Wilsumer Berge Resort in Wilsum KAART H 8 Wilsumer Berge Resort Zum Feriengebiet 1 D Wilsum Tel (0) info@wilsumerberge.nl Op nog geen 15 autominuten over de grens bij Coevorden en Hardenberg, in Grafschaft Bentheim, vindt u het prachtige Wilsumer Berge. Een park van maar liefs 70 hektare, waar de natuur de overhand heeft. Niet alleen bossen maar ook heidevelden, zandverstuivingen, natuurlijke valleien en een visplas. Dit alles gesitueerd om de grote recreatieplas met zandstrand en een 60 meter lange waterglijbaan. Nieuw! 9 holes natuur golfbaan. Prijzen: Standaardplaats vanaf 23 per nacht Comfortplaats vanaf 28 per nacht

40 42 Haal alles uit je vakantiedag: met de trein! Geen stress, geen file, geen parkeerplekje zoeken, beter voor het milieu. Boek op schoot, zorgeloze voorpret op twee bankjes aan het raam. Alleen maar winnaars. Zo lijkt het wel of het mooie Duitse grensgebied nóg iets dichterbij ligt. Of je de eindbestemming vandaag haalt? Niet zo zeker, met al die leuke stopplaatsen aan het spoor. Reistijden en tickets op: Enschede Recreatiegebied Dreiländersee 3 landen 1000 mogelijkheden D Gronau Tel (0) touristik@gronau.de Outlet-Shopping in Ochtrup Factory Outlet Ochtrup Laurenzstraße 51 D Ochtrup Tel (0) info@foc-ochtrup.de Ochtrup Gronau rock'n'popmuseum Gronau multimediaal en interactief Udo-Lindenberg-Platz 1 D Gronau Tel (0) Metelen Steinfurt Schloss Steinfurt geldt als een van de oudste en imposantste waterburchten van het Münsterland en ook als een van de mooiste! Meer informatie: Ontdek de Aa-Vechte Tour! Neem de fiets mee in de trein en laat je verrassen door de mooie Aa-Vechte Tour. Een veelzijdige fietstocht aangenaam avontuurlijk, vol ideeën voor een spannende ontdekkingsreis dwars door negen plaatsen in noordelijk Münsterland en hun groene buitengebied. Begin bijvoorbeeld in Ochtrup, net over de grens bij Enschede, volg de bordjes en leer ze allemaal kennen: Laer, Horstmar, Schöppingen, Metelen, Wettringen, Steinfurt, Nordwalde en Altenberge, even ten noorden van Münster. Meer informatie: VVV Metelen Tel (0) touristinfo@metelen.de IJskelder Altenberge voormalige brouwerij Gooiker Platz 3 D Altenberge Tel (0) Borghorst Nordwalde Altenberge Shopping in Münster Münster Information Heinrich-Brüning-Straße 9 D Münster Tel (0) tourismus@stadt-muenster.de Kunstmuseum Pablo Picasso Münster Picassoplatz 1 D Münster Tel (0) Highlight 2013: Henri Matisse Figur und Ornament ( t/m ) LWL-Landesmuseum für Kunst und Kulturgeschichte Heropening: voorjaar : Open Dag : Schauraum Münster + Museumsnacht Domplatz 10 D Münster Tel (0) Allwetterzoo Münster Westfälischer Zoologischer Garten Münster GmbH Sentruper Str. 315 D Münster Tel (0) info@allwetterzoo.de Münster Museum für Lackkunst Windthorststraße 26 D Münster di uur (gratis toegang), woe. zo uur

41 43 Hengelo Bezichtiging Burg Bentheim D Bad Bentheim Tel (0) info@burgbentheim.de Oldenzaal/ Losser Badepark Bentheim Zum Ferienpark 1 D Bad Bentheim Tel (0) info@badepark-bentheim.de Bad Bentheim Schüttorf Beleef de Schatkamer van Twente! Bezoek de pittoreske kerkdorpen van de gemeente Losser met haar rijke cultuurhistorie en gastvrije horeca. Geniet al wandelend of fietsend van het coulissenlandschap met de beekjes die uitmonden in de vrij meanderende Dinkel. info@vvvdinkeldal.nl Tel (0) Winkelen in Rheine! Het gezellige centrum begint direct bij het station van Rheine. Tel (0) verkehrsverein@tourimus.rheine.de Domschatzkammer und Diözesanmuseum Osnabrück Domhof 12 D Osnabrück Tel (0) museum@bistum-os.de Erich Maria Remarque- Friedenszentrum Markt 6 D Osnabrück Tel (0) remarque-zentrum@uos.de Museum Felix-Nussbaum-Haus Lotter Str. 2 D Osnabrück Tel (0) Fax 0049 (0) museum@osnabrueck.de Rheine Salzbergen Hörstel Ibbenbüren Feuerwehrmuseum Salzbergen Overhuesweg 18 D Salzbergen Tel (0) museum@feuerwehr-salzbergen.de DA Kunsthaus Kloster Gravenhorst Klosterstr. 10 D Hörstel-Gravenhorst Tel (0) da-kunsthaus@kreis-steinfurt.de Ibbenbüren de top van Münsterland Flaneren in de stad, recreëren aan de Aasee met natuurzwembad, in het Klimbos, bij vijverpark Natura- Gart of op de Zomerrodelbaan. Bergbaumuseum Ibbenbüren 500 jaar steenkolen-mijnbouw in Ibbenbüren Geschiedenis van een van de diepste mijnen van Europa. Osnabrücker Straße, RAG, Tor 2 D Ibbenbüren Tel (0) bergbaumuseum Shopping in Osnabrück Lekker dichtbij, ruime kuize! Tourist Information Osnabrück Osnabrücker Land Bierstr. 22/23, D Osnabrück Tel. 0049(0) Osnabrück Vanaf Rheine zijn er directe treinverbindingen naar het Emsland. TIP

42 44 De voordelen van een vakantiehuisje Logeren is leuk, maar wel graag vakantie op jouw manier. Daarom kies je voor een huisje dat bij je past. Met veel privacy, van alle gemakken voorzien. Op een verbouwde boerderij met ruim erf, in een cool stadsappartement of aan het eind van een doodlopende weg in de natuur. Een keertje thuis koken; de volgende dag weer niet, omdat je onderweg toevallig in zo n onweerstaanbaar Duits restaurantje belandde. s Avonds de kachel nog even aan, of wat rondhangen in de tuin. De volgende morgen krijg je misschien ontbijt op bed van je huisgenoten? Op deze pagina s vind je een paar goede adressen. Ferienwohnungen Mauer KAART K 4 Vakantiehuisjes halverwege dorpskern en zwemmeer. Voor 1 6 personen. Bike & Breakfast. Ferienwohnungen Mauer Mühlenstr. 1, D Heede Tel (0) info@fewo-mauer.de Vakantie op Landgoed Gut Vennloh KAART K 11 Appartementen en kamers van topkwaliteit, in rustige, landelijke omgeving in een beschermd natuurgebied. Residenz Gut Vennloh, Andreas Becking Gut Vennloh 1, D Bad Bentheim Tel (0) info@gut-vennloh.de Creatives Haus KAART M 11 Bijzondere woningen in de stijl van befaamde kunstenaars; voor 14 gasten. Vakantiehuis ʻCreatives Hausʼ. Familie Norda, Van Galenstr. 32, D Hörstel-Bevergern Tel (0) Gästehaus am Aa Tal KAART K 10 Mooie, rustige oase in de natuur; met het hele gezin genieten en ontspannen. Gästehäuser Feldmann Moorlage 8, D Emsbüren Tel: 0049 (0) info@gaestehaus-feldmann.de Gästehaus Feldmann KAART K 10 Samen lekker weg naar het platteland; veel moois in de directe omgeving! Gästehäuser Feldmann Moorlage 8, D Emsbüren Tel: 0049 (0) info@gaestehaus-feldmann.de Ferienhof Nyenhuis KAART N 8 Boerenhoeve met mooie 7 vakantiehuisjes, 30 hotelbedden en knus Hofcafé. Ferienhof Nyenhuis Hallweg 8 D Bippen Tel (0) Landferienhaus Aschermann KAART J 8 9 Ferienwohnung Lampe KAART R Stijlvol adres: wintertuin, terras, knusse tegelkachel. Fraaie natuur. Am Talgraben 20 (navigatie: Harmsenweg 20) D Nordhorn / Hestrup Tel (0) m.aschermann@t-online.de Modern, ruim vakantiehuis, twee etages (6 pers.), 5 min van het Wiehengebirge. Familie Lampe, Lintorfer Straße 54 D Bad Essen-Lintorf Tel (0) o mobiel: 0049 (0) info@lampe-lintorf.de

43 45 Weekmarkten en boerderijwinkels: de smaak van vers Een nieuwe groep toeristen heeft de pure smaak van Duitsland ontdekt. Bewuste eters, een beetje uitgekeken op supermarkten met strak glanzende paprika s die niet naar paprika smaken en het snelle vlees uit de bio-industrie. Liever goudeerlijke regionale producten, te koop op gezellige warenmarkten en bij de boer, zo van het land of uit de fruitboom. Weekmarkt in Münster KAART M N Wat is er nóg iets duurzamer, relaxter en idyllischer dan een straatmarkt? De boerderijwinkel. Bijna iedere Duitse stad of dorp heeft er wel eentje: een kleurrijke markt met groenten en fruit, kaas, vis, vlees, bloemen, kruiden, Duits brood (!) en andere delicatessen. Originele streekproducten die nergens anders zo lekker zijn. De mooiste, voordeligste en leukste openluchtbazars in het grensgebied op een rijtje. De weekmarkt in Münster, woensdag en zaterdag, tegenover de Dom. Eindeloos rondkijken, snuffelen, (sfeer) proeven, flaneren en voordelig inkopen. Heel handig: de gratis boodschappentassenbus, om koopjes uit de binnenstadboetieks te parkeren en zo beide handen vrij te hebben om een appeltje te keuren. Naar Osnabrück zou je alleen al voor de historische locatie gaan: elke zaterdagmorgen markt tot 14:00 uur in de schaduw van de Dom. Klassieker onder de warenmarkten. Elke dinsdag en vrijdag fleuren marktkramen twee pittoreske straten in het mooie, oude stadje Steinfurt op. Het hele assortiment van de traditionele marktkoopman, maar ook niet zo heel lokale lekkernijen als tapas en antipasti. Regelmatig uitgebreid met een rommelmarkt. Direct aan de fietsroutes Aa-Vechte-Tour en 100 Schlösser Route. Even afstappen voor een ommetje over de markt is de moeite waard! Heerlijke, kakelverse producten in het winkeltje met de poëtische naam Margrets Bauernlädchen in Gronau. Hofkäserei Dennemann in Schüttorf blinkt uit in zelfgemaakte, natuurlijke zuivel: kaas, vruchtenyoghurt, cheesecake en milkshakes, vers van eigen koe en geit. Arnolds boerencafé en Anne s boerderijwinkel liggen aan het erf van een monumentale boerderij uit Met biertuin onder de eeuwenoude eiken, zelf bloemen plukken, zelfgemaakt gebak, nostalgische huisvlijt (tafelkleden, tijdloze cadeaus) en lokale gerechten uit eigen keuken. Ferienhof en Bauernhofcafé Schnieder in Dülmen-Merfeld KAART K 16 Ferienhof und Bauernhofcafé Schnieder Bauerschaft 80 D Dülmen-Merfeld Tel (0) Fax 0049 (0) mail@ferienhofschnieder.de Slapen op een statige boerenhoeve, in de schaduw van oude eiken! U geniet hier in alle rust van het goede leven van het Münsterland. Over het lommerrijke erf loop je zo het Bauern-Café in (taart uit eigen oven en landbrood met worst). Overnachten in een gerieflijke hotelkamer, speciale familiekamer of privé-vakantiewoning. Net buiten het gehucht Merfeld (Dülmen), 3 km van de beroemde kudde wilde paarden van Merfelder Bruch.

44 46 Genieten, proeven, ontspannen Intens genieten kun je op heel veel manieren. Een kwestie van smaak. Beloofd is beloofd: dit wordt je smaakvolste vakantie tot nu toe. We hebben het over een regio vol fijnproevers en levensgenieters. Waar ze blij zijn met enthousiaste gasten. De trotse koks van oude familiehotels, culinaire sterrenchefs die kiezen voor eenvoud en niet voor duurdoenerij, biologische boeren waar je een fijn kaasje kunt kopen aan huis, of fruit uit de boomgaard, ham van het Bunte Bentheimer Schwein, waar ze in Spanje en Italië stiekem een beetje nederig van worden. Duitsland blijkt lekker en puur te zijn. Genieten is ook: sfeer proeven. Stukje flaneren en wat shoppen in de Altstadt met zijn kleine straatjes. Kippenvel op zo n romantische kerstmarkt, nergens zo Weihnachtlich als hier. Je een paar dagen wentelen in de warmte van Wellness? Kuuroorden genoeg.

45 Eigentijdse Wellness in oud kuuroord Bad Bentheim Casanova Package 47 Een uitstekend voorbeeld van zo n authentiek en gastvrij Duits kuuroord, met alle smaak volle verwenpraktijken van nu, is Bad Bentheim. Zelfs de meest verwende kuurtoerist vindt hier alles wat zijn hartje begeert. Oosterse invloeden, Duitse zorgvuldigheid. Ook nog eens in een prachtig decor gedomineerd door kasteelcomplex Burg Bentheim hoog op de rots boven de straten van het stadje maar het uitzicht is hier bijzaak. Uniek, mineraalhoudend bronwater, een miljoen jaar lang gezuiverd, diep onder de zandsteenrotsen, dat is waarom Bad Bentheim zo gezond en fit voelt. Als kuurgast in Bentheim heb je per definitie te weinig uren. En dat terwijl je nu juist tot rust moet komen! Drie geweldige accommodaties om te relaxen en te baden zetten hun deuren voor je open. Warmwaterparadijzen, elk met een eigen karakter. BadePark Bentheim is een totaalervaring voor het hele gezin: een paar baantjes zwemmen in het overdekte bad met waterglijbaan of in het buitenbad een natuurlijke zwemplas om daarna een paar uur ontspannen te genieten van een weldadig wellnessprogramma in het saunalandschap. De Bentheimer Mineral Thermen moeten het hebben van de eenvoud. Een sereen kuurcentrum met Japanse invloeden. Het water heeft een constante temperatuur van 29 graden en een heilzaam zoutpercentage van 3 procent. In het moderne Spa7 geniet je van wellness & sauna van het fijnste soort, met alle comfotabele voorzieningen daaromheen; riant en toch heerlijk intiem. Is Bad Bentheim ook een beetje romantisch? Jazeker! Probeer het Casanova Pakket een warm arrangement voor twee. Laat u verwennen met het aangenaamste en meest ontspannen arrangement dat we te bieden hebben: smullen van een uitstekend diner en dan lekker wegdromen in een comfortabel bed. Uitgebreid uitslapen? Maak dan gebruik van het langslapersontbijt. In de loop van de dag nieuwe energie opdoen met een wandeling naar het kasteel en in het heerlijke saunalandschap van de Bentheimer Mineral Thermen. s Avonds uitgerust genieten in een romantische sfeer; roomservice brengt een fles bubbelende sekt op uw kamer. En nu komt het beste: een zachte lichaamsmassage met warme oliën (45 minuten). Dit arrangement is inclusief kuurbelasting, gratis parkeren vlak voor het hotel, toeristische kaart van Bad Bentheim en lekker zachte, pluizige badjas tijdens het kuren. Prijs per persoon (in 2 persoonskamer): 2 overnachtingen overnachtingen 319 Info en boeking: Touristinformation Bad Bentheim Tel (0) info@badbentheim.de BadePark Bentheim KAART J K 11 BadePark Bentheim Zum Ferienpark 1 D Bad Bentheim Tel (0) info@badepark-bentheim.de Ontdek in Bentheim het BadePark gevoel Een mix van avontuurlijk zwemparadijs en saunalandschap. Binnen bubbelen, spelen en knallen van een 60 meter lange waterglijbaan of rustig relaxen in het stoombad of de Finse sauna. Uniek zijn de buitensauna s zoals de grondsauna en de 100 graden Stegsauna. Omdat we hier niet voor niks in het idyllische landschap van de Bentheimer heuvelrug zijn: een van de buitensauna s heet Panoramasauna! Na de sauna kunt u afkoelen in het natuurlijke zwembassin. In de zomer is er voor iedereen bovendien het grote natuurbad op het buitenterrein. Wellness aanbieding Spa 7 KAART J K 11 WELLNESSPARADIES SPA 7 Gartenstraße 2 D Bad Bentheim Tel (0) info@spa7.de Zo gezond is Bad Bentheim! De stad van de burcht en van het heilzame water in dampende saunabaden. Stel uw persoonlijke kuurdag samen, met keuze uit alle wellness attracties in Spa 7. Sauna, stoombad, zonnebank, fundouches, warme knuffel banken en spetterend buitenbad. 10 badenkaart (niet persoonsgebonden) 169 Iedere dinsdag uur sauna alleen voor vrouwen

46 48 Het helpt allemaal mee om goed uit te rusten: frisse buitenlucht, nieuwe natuur ontdekken die al best oud is, door romantische dorpjes kuieren, sportieve dingen doen. In de regio van de heilzame bronnen, de supergezonde Spa s en de kuurstadjes met Bad in de naam voegen ze daar graag een dimensie aan toe. Spreek uit: Wellness. Wellness & Kuren: de Lekker-In-Je-Vel-Verwen-Vakantie Wellness is hier zo n beetje uitgevonden. En dan niet half-half als een modegril, maar als verkwikkende methode, gebaseerd op 200 jaar aandacht voor wat goed voor je is, met veel liefde voor natuurlijke geneeswijzen. Pure verwennerij is het. Voor lichaam & geest, voor vermoeide hersenen & lui geworden bloedsomloop. Halte één: Tecklenburg Het plaatsje was al heel lang een Luftkurort heel goed voor de luchtwegen dus. Sinds 1999 is Tecklenburg ook een officieel erkend Kneippkuuroord. Dat word je niet zomaar: de Kneipp-Verein moet er helemaal achter staan en de eisen zijn streng. Kneipp is Sebastian Kneipp, een van de grondleggers van de homeopathie, die een eigen methode hydrotherapie ontwikkelde: wassertreten in speciale waterbekkens. In het Kurpark ligt zo n verfrissend Kneippbecken; je vindt ze op veel meer plekken aan de Kneipp-Wanderweg, in Brochterbeck bijvoorbeeld en in het beekje de Ledder Bach. Ontdek de verrassend weldadige werking, gewoon met je blote voeten in het water. Of kijk samen even rond in de liefdevol onderhouden kruidentuin van het park, vol planten die met zachte hand genezen. Gezonde attracties zijn er hier in overvloed: yoga, nordic walking, massages, aquagymnastiek, de school voor rugklachten. Wie niet fit en vol energie thuis komt uit Tecklenburg, die lukt het nergens.

47 49 Warme Wellness Verwendagen in Bad Bentheim Een compleet pakket pure verwennerij: helemaal tot rust komen in een weldadig warm gestookte sauna, de zoete geur opsnuiven van een dampende Aufguss met vruchtenextract, tussendoor een massage met rozenolie of een verkwikkend stoombad, s avonds met gezonde blos op je wangen aan tafel voor het diner. Inbegrepen: 2 overnachtingen met luxe ontbijt 2 sfeervolle diners in het hotel vrij toegang in de BadePark Bentheim voor een dag (saunalandschap + zwembad) tegoedbon voor entree in burcht Bentheim reisgarantiebewijs Prijs per persoon vanaf 149 op basis van een tweepersoonskamer Boeken: Aanbieder: Grafschaft Bentheim Tourismus e.v. Osnabrücker Land: not so Bad! Dit stukje Duitsland mag je gerust een gezondheidsparadijsje noemen. Wellness en kuren op het allerhoogste niveau. Vooral dankzij de Vitale Vier: stadjes die de felbegeerde eretitel Bad mogen voeren. Kunt u een keus maken? Het zal niet meevallen: Bad Rothenfelde: hoofdstad van het zout en de mineralen, Heilbad en Solebad. Even verderop: Bad Laer, ook een beroemd Sole-Heilbad. Bad Iburg met sprookjesslot Schloss Iburg is dan weer een Kneipp-Kurort, Bad Essen een Sole-Kurort. En nergens deinzen ze er voor terug om het beste uit klassieke, natuurlijke methoden voor ontspanning en therapie te combineren met de wijze inzichten uit het Verre Oosten. En dan nog heb je mensen die zich al bij aankomst herboren voelen dankzij de idyllische ligging van het Baden-kwartet, midden in Geo- Naturpark TERRA.vita. Zonde natuurlijk! Binnenkort in Bad Rothenfelde: de Spa die alles heeft. Zomer 2013 gaat er een ultra-riant verwencomplex open: Spa-Therme carpesol Bad Rothenfelde is de naam. In de hoofdrol: Natursole. Puur en zuiver, natuurlijk en mineraalrijk bronwater dat miljoenen jaren heeft gewacht in ondergrondse Solebronnen, diep onder de bodem van het Teutoburger Wald. Zonder toevoegingen uit een pakje dus. Het wonderwater is er nu klaar voor, in diverse toepassingen. Tien verschillende zwembassins, binnen en buiten, Natursole met een zoutgehalte van %, een aangename 32 graden warm. Bubbelbaden die nog weer wat warmer zijn, actieve zwembaden die juist niet te warm mogen zijn, stortregens, fijne nevels en massagedouches. Panoramasauna met uitzicht over de beboste heuvels, hete Finse zweetsauna s waar je even geen hand voor ogen ziet. Het Iers-Romeinse stoombad: een heerlijk, reinigend badritueel, bedacht in de 19e eeuw, met eerbied voor al het goede van het Romeinse badhuis en de oosterse hamam. Heel fijn dus. Je zou er opgewonden van worden, van al die mogelijkheden, als het niet zo ontspannend was. Linus in Lingen Een sprankelende waterwereld met ontspanning voor volwassenen, uitbundig avontuur voor kinderen en gezonde actie voor sportieve badgasten. Gevarieerd saunacomplex met comfortabel Wohlfühl-Areal (vrij vertaald: Kalm-aan-Kamers) om te relaxen, te niksen en je te laten verwennen. Buiten: een weelderig saunapark met waterval en natuurlijke vijver. Want het oog wil ook wat, vinden ze in Lingen. Arrangement Ladies Only Just A Perfect Day voor vriendinnen, collega s, moeders en dochters. Droomuitje met de meiden onder elkaar, vakantietussendoortje met de V van Vitamine. Beetje luieren in een lagere versnelling, alle tijd om bij te praten, sauna, massage en gezonde drankjes. Inclusief: twee overnachtingen beautydrink & fruit ter begroeting uitgebreid ontbijtbuffet twee driegangendiners rugmassage sauna, stoombad en infraroodcabine Landidyll Hotel Zum Freden s Prijs vanaf Boeken: wellnessarrangement-ladiesonly Aanbieder: Osnabrücker Land e.v. 149 p.p.

48 50 Zó lekker is Duitsland Natuurlijk hebben ze hier een verfijnde smaak. Je zou er ook verwend van raken: bevoorrecht met vruchtbare grond, streepje voor bij Moeder Natuur, duizend jaar ervaring met kritische eters. Beetje eigenzinnig ook: de smaak van een streekgerecht kan een dal verderop weer heel anders zijn. Het beste bier uit kleine, plaatselijke brouwerijen. Liever geen modern gedoe als de moleculaire keuken, maar eerlijke kost, rechtstreeks van de boer. Allemaal te koop op kleinschalige weekmarkten of aan huis bij de trotse makers. In het stadje Geeste hebben ze er zelfs een Nationale Feestdag aan gewijd, traditioneel de laatste zondag van juli: het BoekweitBloesem- Feest. Natuurlijk zijn er lekkere pannenkoeken van het open vuur, maar ook muziek en fol - k lore. Locatie is het Emsland Moormuseum, dus voor het eten van de geliefde pannenkoek Jan-Hinnerk even met het treintje over het 30 ha grote hoogveenterrein bij het museum? Wedden dat de boekweit in bloei staat? Vlierbes klinkt in het Duits nog lekkerder: Holunder. In de VarusRegion speelt de vlierbes het hele jaar door de hoofdrol, dankzij ingemaakte geleis en jams van bessen en geurige bloesem en kostelijke producten als vruchtensap en likeur. Ze vertellen er graag vlierbesverhalen bij, waargebeurde historie, mythen en bewezen gezondheidstips. Nog zo n gave specialiteit uit de Heimat: de boekweitpannenkoek. Van tergend langzaam rijzend deeg, gebakken in rijk zwijnsspek. Probeer eens zo n overheerlijke platte pizza, bijvoorbeeld in het Papenbörger Hus in Papenburg. Misverstand: boekweitmeel is géén gemalen graansoort, maar een bloeiende plant die een heilzame werking moet hebben. Niet alleen het eten is hier raak. Het toppunt van brouwmeesterschap is een goddelijk drankje met de beste ingrediënten uit de omgeving van Bentheim, onder andere kruiden en jeneverbes. Inderdaad, met zo n naam vraag je erom. Het slokje heet Grafschafter Kräuterwacholder. De zeldzame jeneverbessen komen uit de natuurreserervaten van Grafschaft Bentheim, de Weizen ook bekend als biersoort van speciale telers. Landhotel Stähle Vakantie bij vrienden KAART K 11 Postweg 43 D Suddendorf bei Bad Bentheim Eva & Marc en hun team heten u hartelijk welkom! Landhotel Stähle in een notendop: midden in de natuur verwarmd zwembad, biosauna, Finse sauna, stoombad Wintertuin Café met huisgemaakte taart en koffie Eerlijke streekgerechten (à la carte) in Restaurant Classic Specials op het menu in fijnproeversrestaurant Feuer & Flamme groot tuinterras heerlijk fietsen en wandelen in Grafschaft Bentheim en aangrenzend Münsterland! Aanbieding: Arrangement 7 voor 6 7 overnachtingen met 7 diners, gratis gebruik sauna en zwembad Vanaf 329 per persoon Tel (0) info@hotel-staehle.de

49 51 Zo smaakt het Münsterland een initiatief met veel partners, van boeren en zelfkazers tot culinaire toppers, om lekkere, regionale levensmiddelen te promoten. Een geweldig pro ject, vinden wij. Tijd voor een interview met Theo Wilmink, een van de beste koks uit de streek, eigenaar van Landidyll Wilminks Parkhotel in Neuenkirchen. Waar mikt de actie Regionaal Menu: Zo smaakt het Münsterland op? Het doel is om het gebruik van in de eigen omgeving geproduceerde levensmiddelen te stimuleren. Om de druk van (goedkope) concurrentie uit het buitenland wat af te zwakken, maar ook om de lokale trots en de betrokkenheid bij de eigen regio te versterken. Iedereen vaart wel bij plaatselijke banden: voedsel producenten, de gastronomie, onze gasten. Daar komt nog bij: minder transport is beter voor het klimaat. Kun je gerechten of drankjes noemen die typisch zijn voor het Münsterland? Wij aten altijd al graag vlees, vooral lam, varkensvlees en gevogelte. Vroeger had iedere boerderij zijn eigen ham of Mettendchen (smakelijke, kleine metworstjes), nog steeds een exportsucces. Wat heb je nog meer? Pumpernickel, Duits roggebrood, fijne brandewijn en likeuren. Gelukkig is er weer aandacht voor bijna uitgestorven huisdierrassen als het Bunte Bentheimer Schwein en het Bentheimer Landschaap. Ruige, sterke soorten, die helemaal aangepast zijn aan deze omgeving en het hele jaar buiten kunnen leven. Dat onderscheidt ze van de zwakkere dieren in de bioindustrie. Dat enorme verschil proef je natuurlijk ook goed; vlees van topkwaliteit! Theo Wilmink van Landidyll Wilminks Parkhotel aan het werk Wat is hot op jullie menukaart? Neemt de vraag ook toe? Hangt van het seizoen af. Lam is rond Pasen Volmondig: ja! Niet alleen gerechten, maar geliefd, op de voet gevolgd door verse asperges ook voor de producten in het algemeen. uit Holsterfeld, geserveerd met specialiteiten Bij iedereen eigenlijk: ouderen die tradities van het Bentheimer Schwein. In het najaar en waarderen en jonge, kritische en milieubewuste consumenten. En wie het eenmaal de winter doen wild en gevogelte het goed. Wel eens knapperig gebraden Wettringer Landgans geproefd heeft, wil ook nooit meer anders! gegeten? Wilminks Parkhotel in Neuenkirchen KAART L Landidyll Wilminks Parkhotel Wettringer Str. 46 D Neuenkirchen Tel (0) info@wilminks-parkhotel.de Eersteklas hotel in het mooie Münsterland, met een verfrissende kijk op culinaire verwennerij. Chefkok Theo Wilmink en hotelmanager Maria Wilmink kiezen bewust voor de regionale keuken, met voorkeur voor licht en dagvers, als het even kan biologisch. Voortreffelijke wijnkelder, 30 comfortabele, gezellige kamers, restaurant Eichenblatt, kleine Bistro, mediterraan terras. Niet voor niets als eerste in heel Noordrijn-Westfalen beloond met de hoge kwalificatie Q3 van keuringsinstantie ServiceQualität Deutschland.

50 52 Hoe winkelen en shoppen bummeln werd waar anders? Boodschappen doen voelt als een verplichting en funshoppen neigt naar geld over de balk smijten. En dan heb je nog de Einkaufsbummel. Het klinkt al gezelliger. Synoniem voor: heerlijk uitgebreid winkelen, een cadeautje voor jezelf in je vrije uren. Nergens zo leuk als in de piekfijn verzorgde, sfeervolle Duitse binnensteden. Mooie etalages, vriendelijke klinker straatjes en vanzelfsprekende kwaliteit. aan het water en smaakvolle nieuwbouwprojecten. Zoals de Münster Arkaden en de wijk Hansecarré, die nieuw leven werd ingeblazen. Het straatje Stubengasse won de nationale Prijs voor Geslaagde Stadsvernieuwing. De lange geschiedenis van levendige handel zie je nog steeds terug in het grote aantal kleine speciaalzaken, eenpersoonsonderneminkjes tussen de mainstream winkels van ketens die je ergens anders ook wel ziet. Niet alleen aantrekkelijker, je hebt er ook een grotere kans iets écht origineels en individueels te vinden. In de zomermaanden: iedere derde zaterdag van de maand een levendige vlooienmarkt met antiek & curiosa op de Promenade, de autovrije wandel-fiets-flaneer-mijl rond centrum en Aasee. De grote twee van de regio: Münster en Osnabrück. Winkelwalhalla s met alle verleidingen van een bruisende metropool, leefbaar en intiem als een groot dorp. Münster Het centrale plein Prinzipalmarkt is zonder meer één van de mooiste winkelstraten van Duitsland. De grandeur zit hem in de combinatie van gebouwen van lichte zandsteen, donkere, bolle kinderkopjes als straatklinkers, rondom statige trapgevels van koopmanshuizen en elegante winkels onder bogengalerijen. Münster heeft ook een jong en hip gezicht: trendy lunchcafés, mooie loungeplekken Osnabrück Het motto van de plaatselijke winkeliers: City Osnabrück heeft het allemaal. Het klopt helemaal! Geen grote, grijze brij, maar zeven losse wijkjes met allemaal een eigen karakter. Modekwartier, wijk met wat meer antiek en kunst, buurtje met overwegend wonen en lifestyle, enzovoorts. De officieuze hoofdstraat van de goede smaak en de mode heet Krahnstraße. Een lange reeks speciaalzaken en zelfstandige boetiekjes, exclusief, trendy, eigenzinnig, soms verrassend voordelig. In de Altstadt met het klassieke raadhuis op de Marktplatz kies je één van de smalle steegjes, de knusse wijk bij de oude stadspoort die Heger-Tor-Viertel heet. Waar je tijdens het dolen door de stad ook bent: er is altijd wel een gekke kroeg, fijne bistro of stijlvol koffiehuis in de buurt.

51 Hebt u ook een maatje kleiner? Nog meer gezellige winkelsteden. 53 Lingen bijvoorbeeld. Met in het hartje van de stad het prettige winkelgebied Lookentor. Rond de vijftig speciaalzaken, van elegante mode en schoenen tot futuristische techniek, fotografie, computers en media, van cadeaushops en delicatessenzaakjes tot verwenzaken voor vandaag waar de koffie und Kuchen natuurlijk klaar staat. Specialiteit waar ze in Lingen trots op zijn: de schitterende versieringen bijvoorbeeld in december en bijzondere cultuurevenementen. Bocholt ligt maar net over de grens en is toch zo aangenaam anders. De laatste jaren zijn er rond het oude raadhuis een paar verfrissend nieuwe winkelstraten gegroeid, zoals de Nordstraße en de Ravardistraße. Het zwaartepunt ligt op kwaliteit en persoonlijk, vakkundig advies. Een paar keer per jaar pakken ze uit met sympathieke evenementen: bij Bocholt Bloeit verandert de hele binnenstad in een kleurrijke zee van bloemen. Nordhorn. De eerste keer in het Venetië aan de Vechte? Dan denk je misschien even dat er iets niet klopt. Een middelgrote, compacte stad met een overweldigend groot en goed winkelaanbod, maatje metropool. Het centrum rond de Neumarkt kijkt uit op de rivier de Vechte. Is het weer wat minder, dan heb je nog de comfortabele, overdekte Vechte Arkaden. Niet verder vertellen, want er is maar een beperkt aantal zitplaatsen: de voortreffelijke delicatessenzaak-bistro Nur Gutes. In de categorie bijzonder en bijzonder voordelig: Factory Outlet Center Ochtrup. Ieder modeseizoen kortingen van % op de grote modelabels en schoenenmerken. Een mekka voor fashionistas en koopjesjagers die er graag goed bij willen lopen, maar niet de hoofdprijs willen betalen. Prachtig complex met 65 boetieks en 100 merken ook speelgoed, huishoudelijke artikelen en wonen gebouwd met een knipoog naar de traditionele stijl van Münsterland, dus genoeg stedelijke allure en gezelligheid. Uniek in de hele deelstaat Noordrijn-Westfalen. Kijk voor een compleet overzicht van alle koopzondagen in de grensregio op Factory Outlet Ochtrup KAART K 12 Laurenzstrasse D Ochtrup Ontdek Factory Outlet Ochtrup Zo wordt shoppen nog leuker! Een dagje op je gemak rondkijken en scoren! in 65 smaakvol ingerichte modeboetieks en supervoordelige outlet stores, waar ooit een oude textielfabriek in bedrijf was. Heel mooi omgetoverd tot modern koopjeswalhalla, met een knipoog naar de traditionele architectuur van het Münsterland. Altijd 30 tot 70 % korting in vergelijking met de adviesprijs!* Reusachtig veel keuze - coole merken als Nike, Levi s, Mexx en Desigual. Ochtrup ligt maar 5 km van de grens, bij Enschede. Directe treinverbinding. Gratis parkeren plaatsen. * behalve op bonbons en chocolade van Heilemann, nog altijd goed voor 25% Tel. 0049(0) info@foc-ochtrup.de

52 54 Laten we het mooiste maar tot het laatst bewaren, dachten we. De prachtige kerstmarkten in Duitse steden en dorpen. Overal zijn ze anders, allemaal met hun eigen charme. Groot en toch heel knus, klein en betoverend, in ieder geval hartverwarmend gezellig. Een tikkeltje gewijd en plechtig, maar toch vooral blij en vrolijk. Niet voor niks wens je elkaar hier Frohe Weihnachten. Winteridylle Weihnachten: de sfeervolste kerstmarkten vind je in Duitsland Sprookjes bestaan dus nog. Je kunt er gewoon in rondlopen. Vaak de hele decembermaand lang. De periode die in Nederland een beetje somber de donkere dagen voor Kerstmis wordt genoemd, is hier het absolute hoogtepunt van het jaar, sprankelend licht en uitbundig. De weken waar kinderen maanden naar uitkijken, en hun ouders natuurlijk ook. Een heerlijk feest in een feeëriek verlicht, lekker nostalgisch decor. Of je nu komt om te shoppen in stijl, of om gewoon wat te flaneren in een aangename eindejaarsstemming in een feel good schilderij, het mag allemaal. TIP Kerstmarkten in het Emsland Niet heel bekend, wél bijzonder plezierig: de traditionele Weihnachtsmarkten van Meppen en Lingen. Winters middelpunt: de grote ijsbaan. Gezellig schaatsen met zachte kerstliedjes op de achtergrond, of oud-beiers Eisstockschießen. Lachen! Geen kille cd-klanken, maar een plaatse lijk koor of stemmige blaaskapel. Op het pleintje bij de kerk staat een reusachtige dennenboom, die bedekt lijkt met poedersuiker. De houten kramen zijn versierd met lampjes, die de witte daken warm laten oplichten. In de kramen liggen lekkernijen en bonte kerstspullen. Op de gevels rondom valt flakkerend kaarslicht en in de ramen zie je het schijnsel van vreugdevuren. Een laagje sneeuw knispert onder je schoenen, in je handen een warme beker kruidige Glühwein. Uit een smalle zijstraat klinkt stemmige muziek. Een kinderkoortje. Tsja, zelfs de stoerste Hollandse toerist krijgt dan wel eens last van een beginnende brok in zijn keel. Waar en wanneer? Een hele lijst traditionele Duitse kerstmarkten; allemaal leuk en allemaal snel te bereiken in het grensgebied. Je vindt ze op Kerstsfeer in Osnabrück Kaart P Q 11

53 55 Münster De stad met de statige, oude Prinzipalmarkt vol koopmanshuizen voor deze gelegenheid nog iets glorieuzer dankzij de feestverlichting in de ramen heeft maar liefst vijf kerstmarkten, ieder met een eigen specialiteit en ambiance. Bocholt Net voorbij Arnhem, net onder Winterswijk. Eigenlijk een beetje Achterhoeks, maar rond Kerstmis gelukkig weer helemaal in Duitse sferen. Kijk maar eens rond op de grote kerstmarkt bij het historische stadhuis. Kerstmarkt in Bocholt KAART G 16 Sfeervolle droomkerst in winters Osnabrück De Weihnachtsmarkt van Osnabrück werd al eens gekozen tot Mooiste van het Noorden ; de kerstmarkt geldt als één van de allerleukste, dankzij de betoverende sfeer. Geweldig om eens zelf mee te maken, die ontwapenende atmosfeer in een prachtig, historisch decor. Nordhorn Osnabrück Winkelwalhalla Nordhorn maakt kerstshoppende Misschien wel de mooiste Weihnachtsmarkt bezoekers blij met oergezellige Punschfahrten : van Noord-Duitsland. Pal voor het raadhuis een beetje varen op een verlicht bootje over de staat al 100 jaar dezelfde, antieke draaimolen, donkere grachten Venetië aan de Vechte en een echte blikvanger. Net als het bemande dan aanleggen voor een goed glas Glühwein. carillonuurwerk een levende speeldoos Voor kinderen is er warme Kinderpunsch. Elke en de metershoge dennenboom met duizend dinsdag en vrijdag om uur in de maanden lichtjes. november en december instappen aan de kade. Kleine, bijzondere kerstmarkten Inbegrepen: overnachting met ontbijt, hotel naar keuze stadswandeling met de nachtwachter door de feeëriek verlichte Altstadt; vrijdag of zaterdag om 21:00 uur verzamelen bij de trap van het Raadhuis 1 glas Glühwein, met als herinnering voor thuis de speciale kerstmok Prijs per persoon vanaf 65 bij een tweepersoonskamer Boeken: Aanbieder: Osnabrücker Land e.v. Bad Bentheim, aan de voet van het reusachtige kasteel. Nu eens niet allerhande smakeloze prullaria, maar liefdevol gemaakte kunstnijverheid en eerlijke, ambachtelijke producten zoals houtsnijkunst en beschilderd porselein. Telgte Uniek en buitengewoon idyllisch: de Middeleeuwse Lichter-Weihnachtsmarkt. Overal fakkels, open vuren en brandende kaarsen. Ahaus Meer dan een kerstmarkt. Een bonte winterwereld met coole wintersporten, warme hutten, veel sneeuwpret en bijna vergeten, nostalgische spelletjes als Eisstock schieten. Zo n vierkante meter betovering op het witte platteland. StattAlm heet het, goed voor bezoekers in zeven weken. Sprookjeskasteel Bad Iburg Tijdens de Iburger Advent zijn de muren van het slot met binnenhof fabelachtig verlicht. Middeleeuwse muziek op authentieke instrumen ten doet de rest. Je zou de fraaie marktkraampjes (zilversmeden, wevers) haast voorbij lopen. Rond de kerk in het dorp Holte Middelpunt is een gigantisch kampvuur met kookketel. In een kring daaromheen: antieke gevels van vakwerkhuizen, vuurschalen, smaakvol versierde kraampjes vol delicatessen en kerstcadeautjes. Hotel Clemens August in Ascheberg-Davensberg KAART N 16 Hotel Clemens August Burgstraße 54 D Ascheberg-Davensberg Tel (0) info@hotel-clemens-august.de Kerstsfeer proeven in Münster Tot in de puntjes verzorgd Kerstarrangement: overnachten in ons hotel-restaurant in Ascheberg, iets ten zuiden van Münster. Een warm welkom met een gratis glaasje glühwein. Samen flaneren over de sprookjesachtige kerstmarkten in het oude centrum; gerieflijk en zonder parkeerproblemen, binnen een kwartier met de trein. Prijs per persoon 45,50. Inclusief overnachting in tweepersoonskamer comfort, riant ontbijtbuffet, gratis gebruik van de sauna. Extra, voor wie dat wil: 3-gangen diner 16,90

54 56 Reisvoorwaarden voor arrangementen van Emsland Touristik GmbH Geachte gast, we verzoeken u vriendelijk om de volgende reisvoorwaarden zorgvuldig te lezen. Deze voorwaarden, voor zover zij van toepassing zijn, maken deel uit van de reisovereenkomst, die u in het vervolg aangeduid met 'klant' met Emsland Touristik GmbH als touroperator in het vervolg aangeduid met 'ELT' afsluit. Deze reisvoorwaarden zijn uitsluitend van toepassing op de arrangementen van ELT. Zij zijn niet van toepassing op de bemiddeling van diensten, geleverd door derden (bijvoorbeeld rondleidingen en toegangskaarten) en niet voor overeenkomsten voor verblijfsaccommodaties, respectievelijk de bemiddeling daarvan. 1. Totstandkoming van de overeenkomst 1.1. Voor alle soorten boekingen geldt: a) Uitgangspunt van de aanbieding van ELT en de boeking van de klant is de beschrijving van het arrangement en de aanvullende informatie in de boekingsbevestiging, voor zover deze aan de klant bij de boeking beschikbaar is gesteld. b) Reisbureau's en reserveringskantoren zijn door ELT niet gemachtigd tot het aangaan van overeenkomsten, het verstrekken van informatie of het doen van toezeggingen, die de overeengekomen inhoud van de reisovereenkomst veranderen, de boekingsbevestiging of de overeengekomen diensten van ELT te boven gaan of hiermee in tegenspraak zijn. c) Informatie in hotelgidsen en soortgelijke overzichten, die niet door ELT zijn uitgegeven, zijn voor ELT en diens serviceverplichting niet bindend, voor zover deze niet d.m.v. een nadrukkelijke overeenkomst met de klant, in het kader van de inhoud van de dienstverlening van ELT, overeen is gekomen. d) Indien de inhoud van de boekingsbevestiging afwijkt van de inhoud van de boeking, dan wordt er een nieuw aanbod door ELT opgemaakt. Het contract komt op basis van dit nieuwe aanbod tot stand als de klant deze goedkeurt d.m.v. een uitdrukkelijke verklaring, een aan- of restbestaling of het in gebruik nemen van de desbetreffende dienstverlening. e) De klant, die de boeking verricht, is aansprakelijk voor de contractuele verplichtingen, die daaruit voor hemzelf en voor medereizigers, voor wie hij boekt, voortvloeien, voor zover hij uitdrukkelijk en expliciet verklaart, de betreffende verplichting op zich genomen te hebben. f) De klant wordt erop gewezen dat voor alle boekingssoorten volgens de wettelijke bepalingen 312b Abs. 3 Nr. 6 BGB, na de totstandkoming van de overeenkomst geen recht tot herroeping bestaat Voor een reservering, die mondeling, telefonisch, schriftelijk, per of telefax wordt uitgevoerd, geldt: a) Door middel van de reservering sluit de klant een bindende reisovereenkomst met ELT. Aan deze reservering is de klant drie werkdagen gebonden. b) De reisovereenkomst komt tot stand zodra de boekingsbevestiging (acceptatiebevestiging) door ELT is verstrekt, in welke vorm dan ook, met dien verstande dat ook mondelinge en telefonische bevestigingen voor de klant juridisch bindend zijn. Bij mondelinge of telefonische reserveringen verstrekt ELT een schriftelijk exemplaar van de boekingsbevestiging aan de klant. Mondelinge of telefonische reserveringen van de klant leiden, in het geval van een overeenkomstig bindende mondelinge of telefonische bevestiging, ook dan tot een bindende reisovereenkomst, als het desbetreffende schriftelijke exemplaar van de boekingsbevestiging niet door de klant is ontvangen. c) Indien ELT op verzoek van de klant een speciale aanbieding voorlegt, dan bevat deze, afwijkend van hetgeen vooraf is bepaald, een bindende overeenkomst van ELT voor de klant. In dit geval komt de overeenkomst tot stand, zonder een overeenkomstige herbevestiging van ELT (die in de regel plaatsvindt), indien de klant deze aanbieding, binnen een eventueel in de aanbieding genoemd termijn, zonder beperkingen, aanpassingen of toevoegingen d.m.v. een uitdrukkelijke verklaring, aanbetaling, restbetaling of het in gebruik nemen van de dienstverlening, accepteert Voor reserveringen, die zonder individuele communicatie d.m.v. een online boekingsproces (regelgeving voor elektronische handel) tot stand komen, is tevens voor de overeenkomst van toepassing: a) Aan de klant wordt het proces van het online boekingssysteem op de desbetreffende website van ELT nader uitgelegd. b) De klant heeft de mogelijkheid om de invoer met een passende correctiemogelijkheid, waarvan het gebruik nader wordt uitgelegd, te corrigeren, te verwijderen of het gehele online boekingsformulier te resetten. c) Voor de uitvoering van de online reservering zijn er verschillende talen beschikbaar. Uitsluitend de Duitse taal is hierbij juridisch maatgevend. d) Voor zover de tekst van de overeenkomst door ELT in het online reserveringssysteem wordt opgeslagen, wordt de klant over deze opslag en de mogelijkheid tot het op een later tijdstip oproepen van deze tekst, op de hoogte gebracht. e) Door het klikken op de button (knop) 'definitief reserveren' sluit de klant een bindende reisovereenkomst met ELT af. De klant is drie werkdagen vanaf de verzending van de elektronische bevestiging aan deze overeenkomst gebonden. f) Aan de klant wordt de ingang van de reservering onmiddellijk via elektronische weg bevestigd. g) De overdracht van het aanbod van de overeenkomst d.m.v. de button 'definitief reserveren' geeft de klant geen recht op de totstandkoming van de reisovereenkomst conform de boekingsinformatie. ELT is dan nog altijd vrij om te beslissen het contract van de klant te aanvaarden of niet. h) De overeenkomst gaat in zodra ELT de boekingsbevestiging aan de klant heeft overgedragen. i) Indien de boekingsbevestiging direct na het maken van de reservering m.b.v. de bevestigingsbutton 'definitief reserveren' volgt d.m.v. de overeenkomstige weergave op het beeldscherm (reservering in real-time), dan gaat de reisovereenkomst bij ontvangst en weergave van deze boekingsbevestiging op het beeldscherm direct in, zonder een evt. tussentijdse mededeling over de ingang van de reservering conform f). In dit geval wordt de klant de mogelijkheid geboden tot het opslaan en/of afdrukken van de boekingsbevestiging. Het ingaan van de verbintenis van de reisovereenkomst is echter niet afhankelijk van het feit of de klant ook daadwerkelijk van het opslaan of afdrukken gebruik heeft gemaakt. ELT zal de klant daarnaast een kopie van de boekingsbevestiging via een bericht als bijlage, per fax of per post toezenden. 2. Diensten De door ELT verschuldigde dienstverlening komt uitsluitend voort uit de inhoud van de boekingsbevestiging, alsmede uit de beschrijving van het desbetreffende reisarrangement, die daaraan ten grondslag ligt, en overeenkomstig alle informatie en toelichtingen, waarop de boeking is gebaseerd. Aanbetaling/restbetaling 2.1. Met het sluiten van de overeenkomst (ontvangst van de boekingsbevestiging of acceptatie van het aanbod van ELT) en na overhandiging van een Verklaring van Deelname volgens 651k BGB dient er een aanbetaling te worden gedaan, die op de totale reissom zal worden gecrediteerd. Deze bedraagt 20% van de reissom De restbetaling dient 2 weken voor aanvang van de reis te zijn voldaan, voor zover de Verklaring van Deelname is overhandigd en vaststaat, dat de reis niet meer op grond van de onder artikel 8. van deze voorwaarden genoemde redenen geannuleerd kan worden, tenzij er een andere betalingstermijn overeen is gekomen. Bij reserveringen korter dan 2 weken voor aanvang van de reis is de gehele reissom direct opeisbaar Afwijkend van het bepaalde in artikel 3.1 en 3.2 vervalt de overdracht van de Verklaring van Deelname als voorwaarde voor de betalingsvervaldag, a) als de reis niet langer dan 24 duurt, er geen overnachting plaatsvindt en een reissom van 75,- niet te boven gaat. b) Of indien ELT een publiekrechtelijke rechtspersoon is, onder curatele staat en dus volgens de wettelijke bepalingen van 651k Abs. (6) Ziffer 3 BGB niet tot uitvoering van de wettelijke zekerheidsstelling van de betaling van de klant en dus ook niet tot afgifte van een zogenaamde Verklaring van Deelname verplicht is. c) Of indien het arrangement geen vervoer naar en/of vanaf de vakantielocatie bevat en afwijkend van het bepaalde in artikel 3.1 en 3.2 in de boekingsbevestiging overeengekomen en vermeld is, dat de gehele reissom zonder aanbetaling aan het einde van de reis kan worden voldaan Indien ELT bereid en in staat is om de contractuele verplichtingen na te komen, terwijl de klant de aanbetaling of de resterende reissom niet of niet volledig binnen de overeengekomen termijnen voldoet zonder dat de klant zich daarbij kan beroepen op een contractueel of wettelijk recht van retentie, dan heeft ELT na een aanmaning, waarin een termijn wordt gesteld, het recht de overeenkomst te annuleren en de klant te debiteren voor de annuleringskosten conform artikel 4 van deze overeenkomst. Annulering door de klant, omboeking 2.5. De klant kan te allen tijde voor aanvang van de reis zijn reservering annuleren. Om misverstanden te voorkomen, adviseren wij om de annulering schriftelijk mee te delen. De datum van onvangst van deze annulering bij ELT is van doorslaggevende aard voor het bepalen van de ingangsdatum van de annulering Bij iedere annulering door de klant heeft ELT als volgt het recht op vergoeding van de reeds getroffen reisvoorbereidingen en uitgaven van ELT, waarbij rekening is gehouden met de gebruikelijk bespaarde uitgaven en andere bespaarde dienstverlening: a) tot 31 dagen voor aanvang van de reis 10% van de reissom b) van 30 tot 21 dagen voor aanvang van de reis 20 % van de reissom c) van 20 tot 12 dagen voor aanvang van de reis 40 % van de reissom d) van 11 tot 3 dagen voor aanvang van de reis 60 % van de reissom e) vanaf 3 dagen voor aanvang van de reis en bij wegblijven 90 % van de reissom 2.7. Wij adviseren u dringend om zowel een annuleringsverzekering als een verzekering voor de dekking van repatriëringskosten, ongevallen of ziekte, af te sluiten Het staat de klant vrij om aan te tonen dat ELT geen of geringere schade heeft gelden dan de bovengenoemde forfaitaire bedragen. In dit geval is de klant alleen tot betaling van de lagere kosten verplicht ELT behoudt zich het recht voor, om in plaats van de bovenstaande forfaitaire bedragen een hogere, reële onkostenvergoeding te eisen, voor zover ELT aantoont, dat de ontstane kosten wezenlijk hoger zijn dan de betreffende forfaitaire bedragen. Indien ELT een dergelijke aanspraak doet gelden, dan is ELT verplicht de verlangde schadevergoeding, rekening houdend met evt. besparingen en mogelijk hergebruik van de dienstverlening, in detail en met cijfers aan te tonen Indien er op verzoek van de klant na het sluiten van de overeenkomst wijzigingen met betrekking tot de reisdatum, het verblijf, de maaltijden of andere diensten (omboekingen) plaatsvinden, dan kan ELT, zonder dat er sprake is van een wettige aanspraak van de klant op het uitvoeren van de omboeking en uitsluitend voor zover dat al mogelijk is, tot de 31e dag voor aanvang van de reis een omboekingstarief van 15,- in rekening brengen. Latere omboekingen zijn uitsluitend mogelijk d.m.v. annulering van de reisovereenkomst en een nieuwe boeking, conform de bovenstaande annuleringsvoorwaarden. Dit is niet van toepassing op omboekingswensen, die slechts geringe kosten met zich meebrengen. Verplichtingen van de klanten (ingebrekestelling, beëindiging, termijn van uitsluiting) De klant is verplicht om evt. optredende tekortkomingen onmiddellijk aan ELT te melden en ELT te verzoeken om deze tekortkomingen op te lossen. Vorderingen van de klant vervallen alleen dan niet, als het melden van een klacht zonder schuld achterwege blijft. Een klachtmelding bij de dienstverlener, in het bijzonder de aanbieder van de overnachting, is niet voldoende Indien de reis door een onvolkomendheid aanzienlijk aan kwaliteit inboet of indien deze door een klant door een dergelijke onvolkomendheid om een dringende, ook voor ELT inzichtelijke reden, niet kan worden uitgevoerd, dan kan de klant de reisovereenkomst o.g.v. de wettelijke bepalingen ( 651e BGB) opzeggen. De annulering is alleen toegestaan, als ELT of een vertegenwoordiger een door de klant bepaalde redelijke termijn heeft laten verstrijken zonder het probleem op te lossen. Het is niet nodig om een termijn vast te stellen, indien het probleem niet kan worden verholpen of deze door ELT of een vertegenwoordiger niet als zodanig wordt erkend of indien de onmiddellijke opzegging van de overeenkomst wordt gerechtvaardigd door een bijzonder belang van de klant De klant dient zijn aanspraken, wegens het niet nakomen van de contractuele verplichtingen, binnen een maand na de contractueel geplande datum van terugkeer tegenover ELT op het onderstaand adres kenbaar te maken. Indien de laatste dag van deze periode op een zondag, nationaal erkende algemene feestdag, of een zaterdag valt, dan komt de eerstvolgende werkdag in plaats van deze dag. Vorderingen van de klant vervallen alleen dan niet, als de klant zich zonder schuld niet kan houden aan het bovengenoemde termijn, waarin de klacht dient te worden gemeld. Een klachtmelding, waarin een termijn wordt gesteld, kan niet worden gericht aan de dienstverleners, en met name niet aan de aanbieder van de overnachting. Wij adviseren u dringend om uw klachtmelding schriftelijk kenbaar te maken. 3. Aansprakelijkheidsbeperking 3.1. De contractuele aansprakelijkheid van ELT voor schaden, die niet het gevolg is van schade aan het leven, het lichaam of de gezondheid, is beperkt tot driemaal de reissom, voor zover een schade van de klant noch opzettelijk, noch door grove schuld tot stand kwam of ELT als enige verantwoordelijk kan worden geacht, door schuld van een aanbieder van de diensten. ELT is niet aansprakelijk voor informatie en verzuim in verband met diensten, a) die niet als hoofdbestanddeel deel uitmaken van de overeenkomst en die geen onderdeel zijn van het arrangement van ELT en in de reisdocumentatie of boekingsbevstiging voor de klant als zodanig herkenbaar zijn aangeduid als dienst van een derde partij, of b) gedurende het verblijf slechts als dienst van een derde partij wordt bemiddeld (bijv. verblijf in kuur- en wellnesscentra, gebruik van sportfaciliteiten, theaterbezoek, bezoek aan tentoonstellingen, excursies etc.). De aansprakelijkheid van ELT voortvloeiend uit de agentuurovereenkomst bij bemiddelingen volgens a) en b), blijven hierbij ongewijzigd. 4. Annulering door ELT wegens ontoereikend aantal reisdeelnemers 4.1. ELT kan, als in de reisbeschrijving voor een bepaalde reis een minimum aantal deelnemers is bepaald, bij het niet bereiken van dit in de reisbeschrijving vermelde of officieel vastgelegde minimum aantal, tot 3 weken voor aanvang van de reis de reisovereenkomst annuleren Het minimum aantal is in de boekingsbevestiging vermeld of hier wordt in de overeenkomstige reisinformatie naar verwezen ELT is verplicht om de klant onmiddellijk na het ingaan van deze voorwaarde, betreffende de annulering van de reis, hiervan in kennis te stellen en de annuleringsverklaring direct te doen toekomen Is er al, voor het einde van de in artikel 8.1 genoemde periode, sprake van het niet door kunnen laten gaan van de reis, dan is ELT verplicht, de annulering onmiddellijk aan de klant kenbaar te maken In het geval van een annulering door ELT wegens het niet bereiken van het voorgeschreven minimum aantal reisdeelnemers, kan de klant ter vervanging deelname aan een gelijkwaardige reis verlangen, zover als ELT in staat is een dergelijke reis zonder extra kosten uit het eigen reisaanbod aan te bieden. De klant heeft het recht om onmiddellijk na de mededeling van ELT, over de beëindiging van de reis, zich hierop te beroepen. In het geval van een dergelijke annulering ontvangt de klant de betaalde reissom onmiddellijk volledig terug. 5. Ongebruikte dienstverlening Indien de reiziger ten gevolge van een voortijdig vertrek, ziekte of een andere reden, waarvoor ELT niet verantwoordelijk kan worden geacht, geen gebruik maakt van individuele diensten, dan kan de klant geen aanspraak maken op een evenredige betalingsrestitutie. ELT zal toch, voor zover het niet om heel geringe bedragen gaat, bij de desbetreffende dienstverlener in naam van de klant om restitutie vragen en het desbetreffende bedrag aan de klant terugbetalen zodra en voor zover de restitutie van de individuele dienstverlener ook daadwerkelijk door ELT is terugontvangen. 6. Verjaring 6.1. Aanspraken van de klant volgens 651c bis f BGB op grond van letselschade of schade van het lichaam of de gezondheid, ten gevolge van grove opzet of nalatigheid van ELT of een wettige vertegenwoordiger of plaatsvervanger van ELT, verjaren na twee jaar. Dat geldt ook voor aanspraken op vergoeding van overige schade, ten gevolge van grove opzet of nalatigheid van ELT of een wettige vertegenwoordiger of plaatsvervanger van ELT Alle overige aanspraken volgens 651c bis f BGB verjaren naar één jaar De verjaring volgens artikel 10.1 en 10.2 begint vanaf de dag, waarop de reis volgens de contractuele afspraken zou moeten eindigen. Indien de laatste dag van deze periode op een zondag, nationaal erkende algemene feestdag, of een zaterdag valt, dan komt de eerstvolgende werkdag in plaats van deze dag Gedurende de lopende onderhandelingen tussen de klant en ELT over geldend te maken aanspraken of over omstandigheden, waaruit deze aanspraken voortvloeien, wordt de verjaring opgeschort totdat de klant of ELT weigert de onderhandelingen voort te zetten. De verjaring is op zijn vroegst drie maanden na het einde van de opschorting van kracht. 6. Toepasselijk recht en forumkeuze 7.1. Voor klanten, die geen onderdaan zijn van een lidstaat van de Europese Unie of Zwitsers staatsburger zijn, is voor de gehele juridische en contractuele relatie tussen de klant en ELT de exclusieve toepassing van het Duitse recht overeengekomen. Dergelijke klanten kunnen ELT dus uitsluitend in Duitsland dagvaarden Voor rechtsvorderingen van ELT jegens klanten of verdragspartners van de reisovereenkomst, die zakenmensen of juridische personen van het publiek- of privaatrecht zijn of personen, die in het buitenland zijn gevestigd of die een woonplaats of gewoonlijke verblijfplaats in het buitenland hebben, of wiens woonplaats of gewoonlijke verblijfplaats op het tijdstip van de juridische procedure niet bekend is, wordt als plaats van de bevoegde rechtbank de vestigingsplaats van ELT overeengekomen Copyright RA Noll Stuttgart, Touroperator is: Emsland Touristik GmbH Manager: Uwe Carli Amtsgericht Osnabrück, HRB Ordeniederung 2, Meppen Tel. +49 (0) Fax +49 (0) info@emsland.com Colofon Uitgever en redactie: Geheim over de grens Grensoverschrijdend Projectbureau voor Toerisme Stichting ECC (EUREGIO Cross Border Consultancy) Gronausestraat AV Glanerbrug Tel.: Fax: info@geheimoverdegrens.nl Concept & vormgeving: B&S Werbeagentur, Münster Druk: Druckhaus FROMM, Osnabrück Tekst: NL Connection, Travel Marketing & Communication, Bremen Fotoverantwoording: De in deze brochure gebruikte foto s vallen onder het auteursrecht en mogen derhalve niet gekopieerd of zonder toestemming worden gebruikt. De fotos zijn eigendom van de volgende instellingen: Grensoverschrijdend Projectbureau voor Toerisme / EUREGIO e.v., Münsterland e.v., Grafschaft Bentheim Tourismus e.v., TV Osnabrücker Land e.v., Emsland Touristik GmbH Cover: Foto Vrouw met koffer: sergign ( / Foto achtergrond: Schloss Ippenburg, p. 07 foto advertentie: Markus Wielens, p. 31 boven: Ralf Emmerich, p. 32 foto achtergrond: Studio Frieling, p.34 foto achtergrond: Pavel Losevsky p. 35 / 3 fotos: Münsterland Festival, p. 40 foto achtergrond: suze/photocase.com, p. 43 boven: avner ( p. 45 boven: Ralf Emmerich, S. 46 foto achtergrond: Mila Lippitz p. 50/51: Wilminks parkhotel, p. 53: foto achtergrond: Claas König, p. 54: foto achtergrond: OMT/Heese, p. 55: foto rechts boven Stadtmarketing Bocholt Aansprakelijkheid: Bij het boeken van arrangementen gelden de reisvoorwaarden van de desbetreffende reisorganisator. Alle gegevens baseren op de stand van zaken van december Deze brochure is gemaakt met het doel de omzet te vergroten en te informeren. Vanwege foute informatie of nagekomen dienstverlening kan geen recht op schadevergoeding worden ontleend tegenover Geheim over de grensʼ als uitgever van dit product. Mede mogelijk gemaakt door Münsterland e. V.

55 57 Geachte klant, Wij vragen u de volgende reisvoorwaarden zorgvuldig te lezen. Deze voorwaarden, voor zover zij van toepassing zijn, maken deel uit van deze reisovereenkomst, welke u met Grafschaft Bentheim Tourismus e.v, in het vervolg aangeduid als GBT als touroperator afsluit. Deze reisvoorwaarden zijn uitsluitend van kracht voor de arrangementen van GBT. Zij zijn niet van toepassing op de bemiddeling van diensten geleverd door derden (bijvoorbeeld rondleidingen en toegangskaarten) en niet op overeenkomsten voor verblijfsaccommodaties, respectievelijk de bemiddeling daarvan. 1. Totstandkoming van de overeenkomst, plichten van de boekingspersoon 1.1. Door middel van de boeking (aanmelding), die mondeling, telefonisch, schriftelijk, per fax, per of via internet kan plaatsvinden, sluit de klant een bindende reisovereenkomst met GBT. De reisbeschrijving, deze reisvoorwaarden en alle aanvullende informatie voor zover deze bij de boeking aan de klant wordt verstrekt (brochure, lijst van gastheren, internet) vormen de basis voor dit aanbod De reisovereenkomst komt tot stand zodra de boeking door GBT aan de klant is bevestigd. Deze bevestiging is niet gebonden aan een bepaalde vorm. Bij of onmiddellijk na het sluiten van de overeenkomst ontvangt de klant een schriftelijke boekingsbevestiging (of schriftelijk per ). Een schriftelijke boekingsbevestiging kan achterwege blijven indien de boeking minder dan 7 werkdagen voor aanvang van de reis plaatsvindt De klant die de boeking verricht, is aansprakelijk voor de contractuele verplichtingen die daaruit voor hemzelf en voor medereizigers voor wie hij boekt, voortvloeien, voor zover hij uitdrukkelijk en expliciet verklaart, de betreffende verplichting op zich genomen te hebben. 2. Diensten en wijziging daarvan 2.1. De door GBT opgenomen verplichtingen vloeien uitsluitend voort uit de inhoud van de boekingsbevestiging, alsmede uit de beschrijving het betreffende reisarrangement die daaraan ten grondslag ligt en overeenkomstig alle informatie en toelichtingen waarop de boeking is gebaseerd GBT heeft reisoperators en dienstverleners, met name de aanbieders van overnachtingen, niet gemachtigd toezeggingen te doen of afspraken te maken die de boekingsbevestiging te boven gaan of daarmee in tegenspraak zijn of die wijzigingen van de bevestigde inhoud van de reisovereenkomst tot gevolg hebben. 3. Aanbetaling, betaling van de resterende reissom 3.1. Met het sluiten van de overeenkomst (ontvangst van de bevestiging van de boeking) en na overhandiging van een verklaring van deelname aan het Garantiefonds conform 651k BGB (= Duits Burgerlijk Wetboek) dient er een aanbetaling te geschieden. Deze bedraagt 12% van de reissom en van het eventueel afzonderlijk overeengekomen bedrag voor het toegangsbewijs, voor zover er een toegangsbewijs bij het arrangement is inbegrepen Het resterende bedrag dient, voor zover de Verklaring van deelname aan het Garantiefonds is verstrekt, uiterlijk 4 weken voor aanvang van de reis te zijn voldaan, tenzij er een andere termijn overeen is gekomen. Bij boekingen korter dan 4 weken voor aanvang van de reis dient de reissom per direct te worden voldaan De plicht om een verklaring van deelname aan het Garantiefonds te overhandigen, vervalt indien, afwijkend van lid 3.1, de overeengekomen diensten exclusief vervoer van of naar de reisbestemming zijn en er overeengekomen is, dat de gehele reissom pas aan het einde van de reis/het verblijf aan de GBT of aan de aanbieder van de overnachting moet worden voldaan Indien GBT bereid en in staat is om zijn contractuele verplichtingen na te komen, terwijl de klant de aanbetaling of de resterende reissom niet of niet volledig binnen de overeengekomen termijnen voldoet zonder dat de klant zich daarbij kan beroepen op een contractueel of wettelijk recht van retentie, dan heeft GBT na een aanmaning waarin een termijn wordt gesteld het recht de overeenkomst te annuleren en de klant te debiteren voor de annuleringskosten conform artikel 4 van deze overeenkomst in rekening te brengen. 4. Annulering door de klant, omboeking 4.1. De klant kan te allen tijde voor aanvang van de reis zijn boeking annuleren. Om misverstanden te voorkomen, adviseren wij de annulering schriftelijk mee te delen. Doorslaggevend voor het vaststellen van termijnen is de datum van binnenkomst van de annulering bij de GBT Bij iedere annulering heeft GBT het recht op vergoeding van de reeds gemaakte kosten ter voorbereiding van de reis, waarop in mindering gebracht de gebruikelijke besparing wegens niet gemaakte kosten, alsmede de gebruikelijke opbrengst van mogelijke herbezetting. De schadevergoeding omvat de volgende standaardpercentages: a) tot 31 dagen voor aanvang van de reis 10% van de reissom b) van de 30ste tot de 21ste dag voor aanvang van de reis 20 % van de reissom c) van de 20ste tot de 12de dag voor aanvang van de reis 40 % van de reissom d) van de 11de tot de 03de dag voor aanvang van de reis 60 % e) vanaf de 3de dag voor aanvang van de reis en bij wegblijven 90% van de reissom 4.3. Wij adviseren u dringend om een annuleringsverzekering af te sluiten Het staat de klant vrij, aan te tonen dat GBT geen of geringere schade heeft geleden dan de bovengenoemde forfaitaire bedragen. Slaagt de klant hierin, dan is hij slechts verplicht tot betaling van de lagere kosten Het blijft de GBT voorbehouden in een afzonderlijk geval, afwijkend van bovengenoemde percentages, een hogere, reële onkostenvergoeding te eisen, voor zover GBT aantoont dat de ontstane kosten wezenlijk hoger zijn dan het forfaitaire bedrag dat van toepassing is. Indien GBT dergelijke aanspraken doet gelden, dan is GBT verplicht de verlangde schadevergoeding, rekening houdend met de besparingen en een eventuele herbezetting en/of hergebruik van de reisdiensten, in detail en met cijfers te verantwoorden De voornoemde bepalingen laten het wettelijke recht van de klant onverlet om conform 651b BGB een plaatsvervangende deelnemer te sturen Indien er op verzoek van de klant na het sluiten van de overeenkomst wijzigingen met betrekking tot de reisdatum, het verblijf, de maaltijden of andere diensten plaatsvinden, dan kan GBT zonder dat er sprake is van een wettige aanspraak van de klant op uitvoeren van de omboeking en uitsluitend voor zover dat al mogelijk is, tot de 31ste dag voor aanvang van de reis een omboekingstarief van 26,- in rekening brengen. Latere omboekingen zijn uitsluitend mogelijk door middel van annulering van de reisovereenkomst conform de bovenstaande annuleringsvoorwaarden en een nieuwe boeking. Dit is niet van toepassing op gewenste mutaties die slechts geringe kosten met zich meebrengen. 5. Verplichtingen van de reisdeelnemers / klanten (ingebrekestelling, melden van klachten, annulering, termijn van uitsluiting) 5.1. De reisdeelnemer is verplicht eventueel optredende tekortkomingen onmiddellijk aan GBT te melden en GBT te verzoeken, deze onvolkomenheden op te lossen. Indien bovengenoemde klachtmelding achterwege blijft, kan de reisdeelnemer slechts aanspraken doen gelden wanneer de tekortkoming veroorzaakt werd door omstandigheden waaraan hij geen schuld heeft. Een klachtmelding bij de betreffende dienstverlener, in het bijzonder de aanbieder van de overnachtingen, is niet voldoende Indien de reis door een onvolkomenheid aanzienlijk aan kwaliteit inboet of indien deze onvolkomenheden om dringende redenen die ook voor GBT inzichtelijk zijn, ertoe leiden dat er redelijkerwijs niet van de reisdeelnemer kan worden gevergd dat hij de reis daadwerkelijk aanvaard, dan kan de reisdeelnemer de reisovereenkomst opzeggen conform de wettelijke bepalingen ( 651e BGB). De annulering is slechts ontvankelijk indien GBT, respectievelijk haar dienstverlener, een door de reisdeelnemer bepaalde redelijke termijn heeft laten verstrijken zonder het probleem op te lossen. Het is niet nodig een termijn vast te stellen, indien de onvolkomenheid niet kan worden verholpen of deze door GBT of haar dienstverlener niet als zodanig wordt erkend of indien de onmiddellijke opzegging van de overeenkomst wordt gerechtvaardigd door een bijzonder belang van de reisdeelnemer De reisdeelnemer dient zijn aanspraken vanwege het niet nakomen van de contractuele verplichtingen van de zijde van GBT uitsluitend aan het navolgend genoemde adres te richten na afloop van de reis en binnen een maand van de in de overeenkomst genoemde datum van de terugreis. Een klachtmelding waarin een termijn wordt gesteld kan niet worden gericht aan de dienstverleners, met name niet aan de aanbieder van de overnachtingen. Wij adviseren u dringend, uw aanspraken schriftelijk ter kennis te brengen. 6. Bijzondere plichten van de klant / reisdeelnemer bij arrangementen met medische verrichtingen, kuurbehandelingen en wellnessaanbod Bij arrangementen waarvan medische verrichtingen, kuurbehandelingen, een wellnessaanbod of vergelijkbare diensten deel uitmaken, dient de reisdeelnemer voor boeking, voor aanvang van de reis en voor gebruikmaking van deze diensten te informeren of de betreffende behandeling of verrichting voor hem geschikt is, rekening houdend met zijn fysieke gesteldheid, in het bijzonder bij reeds bestaande klachten of ziekten In verband hiermee is GBT zonder uitdrukkelijke afspraak geen bijzondere, in het bijzonder op de reisdeelnemer afgestemde medische voorlichting of informatie over de gevolgen, risico s en bijwerkingen van dergelijke diensten verschuldigd De bovengenoemde bepalingen zijn, onafhankelijk van het feit of GBT slechts bemiddelaar van dergelijke diensten is of dat deze deel uitmaken van de reisdiensten, van toepassing 7. Aansprakelijkheid 7.1. GBT beperkt zijn aansprakelijkheid voor schade, letselschade uitgezonderd, tot maximaal drie maal de reissom. Deze aansprakelijkheidsbeperking is van toepassing voor zover deze schade noch opzettelijk, noch door grove schuld aan de reisdeelnemer wordt toegebracht of indien GBT als enige verantwoordelijk is door schuld van een aanbieder van de diensten GBT is niet aansprakelijk voor diensten, a) die niet als hoofdbestanddeel deel uitmaken van de overeenkomst en die geen onderdeel zijn van het arrangement van GBT en die in de reisdocumentatie of boekingsbevestiging voor de klant als zodanig herkenbaar zijn aangeduid als dienst van een derde partij, of b) diensten van een andere partij (bijvoorbeeld verblijf in kuuroorden of wellnesscentra, gebruik van sportfaciliteiten, theaterbezoek, tentoonstellingen, uitstapjes, enzovoorts), die slechts worden bemiddeld Voor zover diensten, zoals medische verrichtingen, therapieën, massages of andere geneeskundige behandelingen of verrichtingen die geen deel uitmaken van het arrangement van GBT en die aanvullend op het geboekte arrangement conform artikel 7.2 slechts worden bemiddeld, is GBT niet aansprakelijk voor de dienstverlening noch voor materiële en letselschade. Voor zover dergelijke diensten deel uitmaken van de reisdiensten is GBT niet aansprakelijk voor het welslagen van een geneeskundige of kuurbehandeling. 8. Verjaring 8.1. Aanspraken van de reisdeelnemer conform 651c bis f BGB op grond van letselschade, schade voor de gezondheid en dood ten gevolge van grove opzet of nalatigheid van GBT of een wettige vertegenwoordiger of plaatsvervanger van GBT verjaren na twee jaar. Dat geldt ook vooraanspraken op vergoeding van overige schade ten gevolge van grove opzet of nalatigheid van GBT of een wettige vertegenwoordiger of plaatsvervanger van GBT Alle verdere aanspraken conform 651c bis f BGB verjaren na één jaar De verjaring conform artikel 8.1 en 8.2 begint vanaf de dag na de dag van de in de reisovereenkomst voorziene terugreis Gedurende de lopende onderhandelingen over geldend te maken aanspraken of over omstandigheden, waaruit deze aanspraken voortvloeien, wordt de verjaring opgeschort totdat de reisdeelnemer of GBT weigert de onderhandelingen voort te zetten. De voornoemde verjaringstermijn is op zijn vroegst drie maanden na het beëindigen van de opschorting van kracht. 9. Bevoegde rechtbank Voor rechtsvorderingen van het GBT jegens klanten die zakenmensen, publiekrechtelijke of privaatrechtelijke juridische personen, of personen zijn die in het buitenland zijn gevestigd of wier woonplaats of gewoonlijke verblijfplaats ten tijde van de rechtsvordering onbekend is, wordt als plaats van de bevoegde rechtbank de vestigingsplaats van het GBT overeengekomen Op deze voorwaarden rusten auteursrechten; RA Noll Stuttgart, Touroperator is: Grafschaft Bentheim Tourismus e.v. Voorzitter Raad van Bestuur: Hans-Werner Schwarz Directeur: Ruth Diekel Nummer verenigingsregister: 719 Kantongerecht Nordhorn van-delden-str. 1-7 D Nordhorn Tel.: +49 (0) Fax: +49 (0) tourismus@grafschaft.de Voor de door het Fremdenverkehrsverband Münsterland e. V. (ML) aangeboden eigen toeristische pakketreizen en individuele diensten gelden in aanvulling op de wettelijke bepalingen van de 651 a-m BGB tussen u als reiziger/gast en ons de volgende algemene reisvoorwaarden. Deze worden inhoud van de tussen ons tot stand gekomen overeenkomst en gelden verder in dezelfde mate voor andere touroperators die in deze brochure voorkomen en waarvoor wij bemiddelen. 1. Sluiten van de overeenkomst 1.1. Met de aanmelding, die telefonisch, per fax, per of schriftelijk kan plaatsvinden, gaat de gast akkoord met de sluiting van een bindende overeenkomst met ML. De aanmelding geldt ook voor alle door de gast opgegeven deelnemers. De gast is aansprakelijk voor zijn eigen verplichtingen en alle verplichtingen van de aangemelde deelnemers, voorzover hij deze verplichtingen door een uitdrukkelijke verklaring is aangegaan De overeenkomst met ML komt met de boekingsbevestiging tot stand, die de gast direct na acceptatie van de overeenkomst van ML ontvangt. De gast is twee weken aan het aanbod gebonden. 2. Diensten 2.1. De door ML verschuldigde diensten vloeien voort uit de beschrijving in de actuele brochure van ML resp. uit de in de OBIS van ML opgeslagen gegevens. Voor zover de beschrijving in de schriftelijke boekingsbevestiging van de informatie in de brochure afwijkt, heeft de schriftelijke bevestiging voorrang. Overige afspraken, die de omvang van de contractuele diensten vergroten of veranderen, dienen schriftelijk door ML te worden bevestigd Bij boeking van vol- en halfpension wordt de gast erop gewezen, dat de menukaart in dit bedrijf door de dienstverlener soms tot bepaalde gerechten wordt beperkt In de reissom is geen annuleringsverzekering inbegrepen Veranderingen of afwijkingen van individuel diensten t.o.v. de in de overeenkomst opgenomen inhoud, welke na sluiting van de overeenkomst noodzakelijk zijn en niet te kwader trouw door ML zijn doorgevoerd, zijn toegestaan, wanneer de veranderingen of afwijkingen niet aanzienlijk zijn en het karakter van de geboekte reis niet beïnvloeden. 3. Prijzen 3.1. De in de brochure vermelde prijzen zijn totaalprijzen en zijn inclusief BTW. Niet ingebrepen zijn te plaatse te betalen kosten, zoals toeristenbelasting en indien van toepassing, variabele bijkomende kosten zoals bijv. telefoon. 3.2 De vermelde prijzen gelden bij pakketreizen en bouwstenen per persoon De vermelde prijzen en diensten gelden voor het betreffende kalenderjaar en staan vermeld op de boekingsbevestiging en in de dan geldende brochure Voor eventuele extra diensten kan ML een toeslag verlangen. 4. Betaling 4.1. De ML is gerechtigd, na de boekingsbevestiging een aanbetaling van 12 % over de reissom per persoon te verlangen, met een maximum van 250, die over de reissom berekend wordt De restantbetaling dient uiterlijk 14 dagen voor het begin van de reis te zijn betaald, als vaststaat, dat de reis doorgang vindt en in het bijzonder niet meer om de onder 6.1. genoemde redenen geannuleerd kan worden. Na ontvangst van de betaling ontvangt de gast de reisbescheiden. In uitzonderlijke gevallen kan anders overeengekomen worden. 5. Annulering van de reis door de gast, omboeking, in de plaatsstelling 5.1. De gast kan op ieder moment voor het begin van de reis annuleren. Bepalend voor de inhouding van kosten is de ingangsdatum van de annuleringsverklaring bij ML die in het belang van de klant schriftelijk moet worden ingediend Het niet aanvangen van de reis zonder uitdrukkelijke annuleringsverklaring geldt niet als ontbinding van de overeenkomst. In dit geval blijft de klant ertoe verplicht, de reissom volledig te voldoen Bij ontbinding van de overeenkomst door de reiziger maakt ML, rekening houdende met de gebruikelijke kostenbesparingen en de gebruikelijke alternatieve aanwendingsmogelijk- heden van het reisaanbod, aanspraak op schadevergoeding, die als volgt als een vast percen- tage van de reissom wordt bepaald: Bij pakketreizen, kamers en overige individuele diensten Tot en met de 30e dag voor aankomst 10 % Tot en met de 21e dag voor aankomst 20 % Tot en met de 15e dag voor aankomst 30 % Tot en met de 11e dag voor aankomst 40 % Tot en met de 8e dag voor aankomst 45 % Tot en met de 3e dag voor aankomst 50 % Vanaf de 2e dag voor aankomst en bij het niet aanvangen van de reis 80 % van de reissom. De gast heeft het recht aan te tonen, dat de ML een geringere schade heeft geleden. ML heeft eveneens het recht, aan te tonen, dat de concrete schade groter was. Deze schade moet tegenover de reiziger concreet worden gespecificeerd en aangetoond Indien andere dan de geboekte personen aan de reis willen deelnemen, dan moet ML hiervan op de hoogte gesteld worden. Hiervoor worden wijzingingskosten van 15 berekend. Het is dan noodzakelijk, dat de vervangende persoon alle rechten en plichten van de oorspronkelijke reiziger overneemt. De toetreding van een vervangende persoon kan worden geweigerd, wanneer deze niet in overeenstemming is met de eisen, die aan de reis zijn gesteld, of wanneer zijn deelname in strijd is met wettelijke voorschriften of voorschriften van overheidswege Wanneer op verzoek van de klant na boeking van de reis veranderingen wat betreft reisdata, bestemming, accommodatie of verzorging worden doorgevoerd, dan worden wijzigings- kosten van 15 per wijziging in rekening gebracht, indien de veranderingen geen verlaging van de totaalprijs en een verandering in aanbieder met zich meebrengen. Verzoeken tot omboeking, die na de 30e dag voor het begin van de reis plaatsvinden, kunnen, als deze verzoeken überhaupt nog gehonoreerd kunnen worden, uitsluitend na ontbinding van de reisovereenkomst tegen de geldende voorwaarden en gelijktijdige nieuwe aanmelding worden doorgevoerd. Dit geldt niet voor verzoeken tot omboeking, waaruit slechts lage kosten voortvloeien. Verzoeken tot omboeking dienen bij ML te worden ingediend Bemiddelings-, annulerings- en wijzigingskosten dienen direct te worden betaald. 6. Annulering en opzegging door ML 6.1. ML kan tot twee weken voor vertrek de overeenkomst ontbinden, wanneer het in de reis- beschrijving genoemde deelnemersaantal voor de betreffende reis niet werd gehaald. De annuleringsverklaring dient de gast zo snel mogelijk te worden overhandigd. De gast krijgt zijn eventuele aanbetaling per omgaande terug en kan meteen na kennisneming van de ontbinding door ML aanspraak maken op een gelijkwaardige andere reis uit het aanbod van ML, voor zover deze reis zonder meerprijs aan de gast kan worden aangeboden ML kan de overeenkomst zonder inachtneming van een opzegtermijn ontbinden, wanneer de gast de uitvoering van een reis ongacht een vermaning van ML duurzaam verstoort en/of wanneer hij zich dermate in strijd met de overeenkomst gedraagt, dat een onmiddellijke ontbinding van de overeenkomst gerechtvaardigd is. In dit geval behoudt ML aanspraak op de reissom. ML moet rekening houden met de kostenbesparingen en voordelen, die ontstaan, doordat crediteringen door andere dienstverleners plaatsvinden. Eventuele meer- kosten voor het terugtransport komen in dit geval voor rekening van de gast. 7. Aansprakelijkheid 7.1. De aansprakelijkheid van ML voor schade, niet zijnde lichamelijk letsel, is beperkt tot ten hoogste driemaal de reissom. Deze beperking geldt voorzover, de schade van de gast niet is veroorzaakt door opzet of grove schuld of ML verantwoordelijk is voor een door de reiziger opgelopen schade alleen als gevolg van schuld van een dienstverlener Gelden voor een door de dienstverlener te verlenen dienst internationale overeenkomsten of hierop berustende wettelijke voorschriften, op basis waarvan aanspraak op schadever- goeding uitsluitend onder bepaalde voorwaarden of beperkingen ontstaat of geldigheid heeft, of onder bepaalde voorwaarden uitgesloten is, dan kan ML zich tegenover de gast hierop beroepen ML is niet aansprakelijk voor tekortkomingen in externe diensten, waarvoor zij slechts bemiddelend is opgetreden en die in de reisbeschrijving uitdrukkelijk als externe diensten worden aangemerkt Het afstaan van alle rechten van de gast n.a.v. de reis, onverschillig om welke rechtsgrond, aan derden, ook aan echtgenoten, is uitgesloten. Ook de wettelijke claim van afgestane rechten uit eigen naam is uitgesloten. 7.5 Aanspraken van de reiziger uit de reisovereenkomst volgens 651 c bis 651 f BGB verjaren één jaar na de terugreisdatum. 8. Ongeldigheid van individuele bepalingen Bevoegde rechtbank 8.1. Wanneer een bepaling uit de reisovereenkomst nietig zou worden verklaard, dan is dit niet van invloed op de overige bepalingen. Wanneer de overeenkomst op bepaalde plaatsen ongeldig is of hiaten bevat, dan komt in de plaats van de ontbrekende of nietige bepalingen een geldige bepaling die in overeenstemming is met de overige inhoud van de overeenkomst en het dichtst in de buurt komt van het economische doel van de ontbrekende of ongeldige bepalingen. Hetzelfde geldt voor de ontbrekende reisvoorwaarden Voorzover wettelijk toelaatbaar is, wordt de vestigingsplaats van ML als plaats van bevoegde rechtbank aangemerkt. Dit is uitsluitend de bevoegde rechtbank voor rechtsgeschillen met bij het handelsregister ingeschreven zakenmensen, personen die geen bevoegde rechtbank in Duitsland hebben, of met juridische personen uit het publiek- en privaatrecht. 9. Overige reisorganisatoren Voor het in de brochure aangeboden eigen aanbod van Münsterland e. V. gelden in principe de voornoemde reisvoorwaarden voor pakketreizen en individuele diensten van ML. De reisvoorwaarden voor pakketreizen en individuele diensten van overige in de brochure genoemde aanbieders zijn rechtstreeks bij de betreffende aanbieders verkrijgbaar. 10. Anderstalige inhoud De vertaling van inhoud en reisvoorwaardes in de brochures van MÜNSTERLAND e. V. in het Nederlands is uitsluitend bedoeld als service voor onze anderstalige gasten. Uitsluitend de Duitse versie van de inhoud en de reisvoorwaarden is wettelijk bindend. 1. Reisorganisator reisagent sluiten van de overeenkomst 1.1. Uw contractpartner bij uw boeking is uitsluitend de in de betreffende reisaan kon diging genoemde aanbieder als RO. Uitsluitend met deze RO wordt de reis overeenkomst conform 651 a ff. BGB (Bürgerliches Gesetzbuch) gesloten Indien de boeking plaatsvindt via een andere organisatie dan de betreffende RO, dan treedt deze organisatie uitsluitend op als bemiddelaar (reisagent). Door middel van uw aanmelding voor de reis, die schriftelijk, telefonisch, per telefax of kan plaatsvinden, doet u de in de reisaankondiging genoemde RO een bindend aanbod voor het afsluiten van een reisovereenkomst op basis van de reisbeschrijving, alle daarin beschreven informatie en deze reisvoorwaarden De reisovereenkomst komt op het moment van ontvangst van de boekings bevestiging van de RO door de reiziger tot stand. Deze overeenkomst is niet aan een bepaalde vorm gebonden. Bij telefonische of mondelinge boeking wordt on middellijk een schriftelijk exemplaar van de boekingsbevestiging aan u toegezonden Indien de boekingsbevestiging van uw aanmelding afwijkt, dan ontvangt u een nieuw aanbod van de RO, waaraan deze 10 dagen is gebonden en dat u binnen genoemde termijn door middel van een uitdrukkelijke bevestiging, het verrichten van een aanbetaling of een restbetaling kunt accepteren Een reiziger, die namens of ten behoeve van (een) medereiziger(s) een over eenkomst aan gaat, is hoofdelijk aansprakelijk voor alle verplichtingen die uit de reisovereenkomst voor de aangemelde medereiziger(s) voortvloeien, voorzover de reiziger de bedoelde verplichtingen door middel van een uitdrukkelijke afzonder lijke schriftelijke verklaring op zich heeft genomen. 2. Prestatieverplichting van de RO 2.1. De prestatieverplichting van de RO vloeit uitsluitend voort uit de inhoud van de boekingsbevestiging in samenhang met de ten tijde van de reis geldige prospectus c.q. de reisaan kondiging alsmede alle daarin opgenomen informatie en toelichtingen Dienstverleners, in het bijzonder logiesbedrijven en reisbureaus, zijn door de RO niet gevolmachtigd toezeggingen te doen of overeenkomsten te treffen, die uitgaan boven de inhoud van de reisaankondiging of de boekingsbevestiging of daarmee strijdig zijn dan wel de bevestigde inhoud van de reisovereenkomst te wijzigen. 3. Betaling 3.1. Bij sluiting van de reisovereenkomst (ontvangst van de boekingsbevestiging door de reiziger) is een aanbetaling verschuldigd, die met de totale reissom wordt verrekend. De aanbetaling bedraagt 10% van de reissom per persoon, tenzij in individuele gevallen anders is overeengekomen Het restant van de reissom dient, tenzij in individuele gevallen anders is overeengekomen (zie hiervoor in het bijzonder punt 3.3, lid c), uiterlijk twee weken voor het begin van de reis te zijn betaald, mits vaststaat dat de reis niet meer op grond van de onder punt 5 genoemde redenen kan worden geannuleerd. Indien de boeking binnen twee weken voor het begin van de reis tot stand komt, moet terstond de gehele reissom worden voldaan Alle hiervoor genoemde betalingen zijn niet eerder verschuldigd dan nadat de reiziger een garantiecertificaat conform 651 k BGB is uitgereikt. Een garantie certificaat wordt niet uitgereikt indien: a) de reis niet langer duurt dan 24 uur, geen overnachting omvat en de reissom niet hoger is dan 75, ; b) de RO een publiekrechtelijke rechtspersoon is, over wiens vermogen een insolventieprocedure niet geoorloofd is; c) indien de reisovereenkomst niet in vervoer van en naar het reisdoel voorziet en de totale reissom volgens de met de reiziger overeengekomen betalingsovereenkomst eerst aan het einde van de reis betaald dient te zijn. 4. Niet genoten onderdelen Indien de reiziger als gevolg van voortijdige terugreis, wegens ziekte of om andere redenen, die de RO niet zijn aan te rekenen, bepaalde reisonderdelen niet geniet, dan bestaat geen recht op evenredige restitutie van (een deel van) de reissom. Restitutie aan de reiziger van (een deel van) de reissom in verband met niet genoten onderdelen van de reis vindt wel plaats indien de betreffende dienstverleners dienovereenkomstige terugbetalingen voor de niet genoten onderdelen aan de RO hebben verricht dan wel vaststaat dat de niet genoten onderdelen niet aan de RO in rekening worden gebracht. 5. Ontbinding en annulering door de RO De RO kan, indien het in de reisaankondiging genoemde minimale deelnemer aantal niet wordt bereikt, de reisovereenkomst onder de volgende voorwaarden ontbinden: a) De RO is verplicht de reiziger terstond op de hoogte te stellen van de annulering van de reis op grond van het niet bereiken van het minimale deelnemeraantal. b) Ontbinding van de reisovereenkomst binnen twee weken voor het begin van de reis is niet geoorloofd. c) De reiziger heeft het recht bij annulering deelname aan een minstens gelijkwaardige andere reis te verlangen indien de RO, waar de reis was geboekt, of een andere reisorganisator, die als aanbieder in deze catalogus is opgenomen, in staat is een dergelijke reis zonder meerprijs voor de reiziger uit zijn eigen programma aan te bieden. De reiziger dient onmiddellijk nadat mededeling over de annulering van de reis is gedaan tegenover de RO kenbaar te maken dat hij van dit recht gebruik maakt. 6. Ontbinding door de reiziger, omboeking 6.1. De reiziger kan tot het tijdstip van het begin van de reis de reisovereenkomst door middel van een schriftelijke, aan de RO gerichte verklaring ontbinden Bij ontbinding van de reisovereenkomst door de reiziger maakt de RO in alle gevallen, rekening houdende met de gebruikelijke kostenbesparingen en de gebruikelijke alternatieve aanwendingsmogelijkheden van het reisaanbod, aanspraak op een standaard schadever goeding, die als volgt als vast percentage van de totale reissom wordt bepaald: tot en met de 30e dag voor het begin van de reis: 10% (met een minimum van 25, per persoon) tot en met de 21e dag voor het begin van de reis: 30% tot en met de 11e dag voor het begin van de reis: 40% vanaf de 10e dag voor het begin van de reis tot en met de dag van het begin van de reis: 60% 6.3. Indien de reiziger aantoont, waartoe deze gerechtigd is, dat de door de RO geleden schade feite lijk nihil of wezenlijk lager is dan de volgens de bovenstaande vaste percentages in rekening gebrachte schadevergoeding, dan is de reiziger slechts verplicht het feitelijke schade bedrag te vergoeden De RO behoudt zich het recht voor in individuele gevallen een hogere schade vergoeding op grond van de hem ontstane schade in rekening te brengen, welke tegenover de reiziger concreet dienen te worden gespecificeerd en aangetoond. 7. Verplichtingen en annulering door de reiziger 7.1. De reiziger is verplicht de RO onmiddellijk van eventuele tekortkomingen op de hoogte te stellen en daarvoor een oplossing te verlangen. Aanspraken van de reiziger komen alleen dan niet te vervallen wanneer de reiziger geen schuld draagt aan het achterwege blijven van een klachtindiening Indien het verloop de reis als gevolg van een tekortkoming in wezenlijke mate wordt beïn vloed, dan is de reiziger gerechtigd de reisovereenkomst conform de wettelijke voorschriften ( 651 e BGB) op te zeggen De wettelijke verplichting volgens 651 g, lid 1 BGB, volgens welke de reiziger aanspraken binnen één maand na het contractueel bepaalde einde van de reis tegenover de RO geldend dient te maken, wordt met betrekking tot de met de RO gesloten reisovereenkomst als volgt geconcretiseerd: a) Alle aanspraken, die samenhangen met de reisovereenkomst c.q. de door de RO verleende diensten, ongeacht de wettelijke grondslag, dient de reiziger uitsluitend na afloop van de reis en binnen één maand na de contractueel bepaalde terugreisdatum tegenover de RO geldend te maken. b) Om de aanspraak tegenover de RO in overeenstemming van de gestelde termijn geldend te maken, dient uitsluitend van het in de boekingsbevestiging genoemde adres gebruik te worden gemaakt. Een schriftelijke geldendmaking wordt dringend aanbevolen. 8. Aansprakelijkheid 8.1. De contractuele aansprakelijkheid van de RO voor schade, niet zijnde letsel (ook de aansprakelijkheid voor het niet nakomen van pre- en postcontractuele alsmede indirect uit het contract voortvloeiende verplichtingen) is beperkt tot ten hoogste driemaal de reissom, voorzover a) de schade van de reiziger niet is veroorzaakt door opzet of grove schuld van de RO, of b) de RO verantwoordelijk is voor een door de reiziger opgelopen schade alleen als gevolg van schuld van een dienstverlener. 8.2 De RO is niet aansprakelijk voor tekortkomingen in externe diensten, waarvoor de RO slechts bemiddelend is opgetreden (bijv. sportevenementen, theaterbezoek, tentoonstellingen, excursies etc.) en die in de reisbeschrijving uitdrukkelijk als externe diensten worden aangemerkt. 9. Verjaring Aanspraken van de reiziger op de RO, ongeacht de wettelijke grondslag, echter met uitzondering van vorderingen van de reiziger op grond van onrechtmatige hande lingen, verjaren één jaar na de contractueel bepaalde terugreisdatum. Zijn tussen de reiziger en de RO onderhandelingen gaande over geldend gemaakte aanspraken of over omstandig- heden, die aan de aanspraak ten grondslag liggen, dan wordt de verjaringstermijn opgeschort totdat de reiziger of de RO voortzetting van de onder handelingen weigert. Voornoemde ver jaringstermijn van één jaar treedt niet eerder in dan 3 maanden na afloop van de opschorting. 10. Bevoegde rechtbank en toepasselijk recht De reiziger kan klachten slechts aan de bevoegde rechtbank, binnen wier rechts gebied de RO is gevestigd, voorleggen Op de gehele wettelijke en contractuele overeenkomst tussen de RO en reizigers, die geen algemeen woon- of vestigingsadres in Duitsland hebben, is uitsluitend het Duitse recht van toepassing Voor klachten van de RO tegenover de reiziger is het woonadres van de reiziger bepalend, tenzij de klacht zich richt tegen in het handelsregister ingeschreven kooplieden, publiek- of privaatrechtelijke rechtspersonen of personen, wier woonadres of gebruikelijke verblijf- plaats zich niet in Duitsland bevindt, of wier woonadres of gebruikelijke verblijf-plaats op het tijdstip van het indienen van de klacht niet bekend is. In deze gevallen is het vestigingsadres van de RO bepalend. Reisvoorwaarden voor de arrangementen van de Grafschaft Bentheim Tourismus e.v. Reisvoorwaarden voor pakketreizen en individuele diensten van het Fremdenverkehrsverband Münsterland e.v. Reisvoorwaarden voor de arrangementen van de Tourismusverband Osnabrücker Land e.v. Final Version c66 m0 y90 k0 ( ) c59 m100 y6 k29 ( )

56 Beleef waterstad Gratis waardebon Kijk op pagina 37 voor een tegoedbon van Dierentuin Nordhorn. Knip die bon uit en neem mee! en Dierentuin Nordhorn 1700 dieren 100 verschillende soorten Beleef het zelf vierkante meter dierentuinoppervlak met veel toegangelijke dierenverblijven Meerdere plekken met aaibare dieren Historische boerderij Vechtehof met oude huisdierrassen Natuurpad langs rivier de Vechte Restaurant met zonneterras Grote speeltuin met toestellen die uitdagen tot nieuwe spelletjes Indoor-Speeltuin Max Avonturenland Het hele jaar door geopend Gratis parkeren Rondvaart met de Vechteboten Geniet eens van waterstad Nordhorn vanuit een eendenperspectief. Dat kan door een rondvaart met schoepradboot Vechtestromer of de op zonne-energie aangedreven Vechtesonne. Het belooft een uitje waarbij plezier en natuurbeleving samen komen. Meer infomatie en reserveringsmogelijkheden bij VVV-Stadt- und Citymarketing Nordhorn e.v. Tierpark Nordhorn Heseper Weg 140 (navigatie: Heseper Weg 110) Nordhorn Tel (0) VVV-Stadt- und Citymarketing Nordhorn e.v. Firnhaberstraße Nordhorn Tel (0)