Massaal op glad ijs werk voor afstudeerders faculteit ctw, inzet van kennis UT in zee met nieuwe Twentse autofabrikant

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "www.utnws.utwente.nl Massaal op glad ijs werk voor afstudeerders faculteit ctw, inzet van kennis UT in zee met nieuwe Twentse autofabrikant"

Transcriptie

1 weekblad van de Universiteit Twente nummer 03 Donderdag 22 januari 2009 UT N I E U W S Honoursstudenten presenteren boek Massaal op glad ijs De filosofie van het kijken naar kunst TSJAKKA! Op uitnodiging van studievereniging Inter-Actief gaf Emile Ratelband vorige week vol enthousiasme een motivatietraining over het overwinnen van stress, angsten en fobiën. Studenten werden onder andere aangespoord om over hete kolen te lopen en slangen te aaien. SUCCES, vervolg op Workshops voor jonge ondernemers Wie de ambitie heeft om een eigen bedrijf te starten, kan inspiratie op doen tijdens vijf workshops georganiseerd door Kennispark Twente in samenwerking met de Kamer van Koophandel en YBP, Young Business Professionals. Onder de noemer Route suc66 krijgen de deelnemers alle ins en outs voorgeschoteld over het schrijven van een ondernemingsplan, de financiële kant van ondernemen, netwerken, marketing en freelance ondernemen. De eerste workshop is op dinsdag 3 februari om uur in Spinnerij Oosterveld aan de Rigtersbleek-Zandvoort 10 Enschede. Aanmelden kan via studentenondernemer.nl. Op deze site vind je ook de andere workshops. English Edition Page 6 Avions Voisin, op dit moment bestaand uit de twee directeuren Matthijs Meulenbelt en Frans Lievaart (beiden Delftse alumni industrieel ontwerpen), gaat aan de faculteit CTW het mastervak automotive design verzorgen en in ruil daarvoor kunnen UT-studenten hun bachelor- of masteropdracht doen in de autofabriek. Dat is de kern van de samenwerkingsovereenkomst die CTW-decaan Rikus Eising, IO-hoogleraar Arthur Eger en AV-directeur Meulenbelt afgelopen maandag ondertekenden. De autofabriek wordt gebouwd op korte afstand van de UT, gedacht wordt aan een locatie op de voormalige vliegbasis Twenthe. Meulenbelt en Lievaart richten zich met hun bedrijf op de zogenaamde E-klasse, consumentenauto s uit het executive segment vergelijkbaar met de Audi A6 en de BMW 5-serie. Avions Voisin is daarmee de eerste auto in dit segment die in Nederland gemaakt gaat worden. De bedoeling is dat er vijftig tot tweehonderd stuks per jaar worden gebouwd. Meulenbelt: Als je zulke kleine aantallen maakt, kun je de auto aanpassen aan de individuele wensen van de klant. De binnenkant van de auto is in principe leeg, die kunnen de mensen zelf inrichten. Bij wijze van spreken neem je je eigen rol vloerbedekking mee om erin te leggen. En zelfs de carrosserie kan nog aangepast worden als je het bijvoorbeeld iets boller van voren wilt, of iets schuiner van achteren. De verkoopprijs moet uitkomen rond de euro. Om op een slimme manier kleinschalige productie mogelijk te maken wil het bedrijf de carrosserie maken uit platen die enkelvoudig gekromd zijn, zogenaamde regelvlakken. Daarnaast wil Avions Voisin een platform zijn voor innovaties. Het bedrijf bezit een aantal octrooien die volgens Meulenbelt ook voor andere autofabrikanten interessant kunnen zijn. We hebben bijvoorbeeld een koelsysteem ontworpen voor de cabine dat een reusachtig veel hoger rendement heeft dan de traditionele airco s. We denken de auto zelfs koel te houden als hij op een warme plaats staat geparkeerd. Omdat we geen ruimte hebben voor grote investeringen moeten we iets slims verzinnen. En dat kan weer omdat wij niet zijn gebonden aan grote serieproductie om dure machines rendabel te houden, aldus Meulenbelt. Hoewel beide directeuren uit Delft afkomstig zijn, noemt Meulenbelt de samenwerking met de UT logisch. Twente biedt de beste mogelijkheden: ruimte, harde werkers en de basis van de maakindustrie in Nederland. Bovendien profileert de UT zich als een Drie keer twee ton voor spin-offs De UT-spin-offs Smart Signs Solutions, BloomWise en SecurityMatters ontvingen onlangs een STW valarisation grant van twee ton. Met dat bedrag kunnen de startende ondernemers hun producten verder ontwikkelen en in de markt zetten. Maria Lijding van Smart Signs Solutions ontwikkelde intelligente bewegwijzering, een soort TomTom, maar dan voor in gebouwen. Ze is net terug uit Paraguay waar ze nauw samenwerkte met haar net verworven personeel: twee softwareontwikkelaars. En een derde begint in maart, zegt Lijding. Ik kon hier in Nederland geen geschikte softwareontwikkelaars vinden. Mijn moeder werk voor afstudeerders faculteit ctw, inzet van kennis UT in zee met nieuwe Twentse autofabrikant De faculteit CTW gaat een grote rol spelen in de nieuwe Twentse autofabriek Avions Voisin die wordt opgezet door twee Delftse ingenieurs. Avions Voisin is een jonge onderneming die een auto op de markt wil zetten, ontworpen naar de individuele wensen van de koper. De eerste tekeningen zijn gemaakt en in 2010 moet er een prototype staan. Met afstudeeropdrachten worden studenten werktuigbouwkunde en industrieel ontwerpen nauw bij het ontwerpproces betrokken. ondernemende universiteit, dat leek me een ideale samenwerkingsmogelijkheid. En daarbij, ik ben in de regio geboren en enig chauvinisme is me niet vreemd. Hoogleraar productontwerp Arthur Eger was meteen enthousiast toen Avions Voisin hem benaderde. Dit levert een heleboel bacheloren masteropdrachten op. Ik denk dat er genoeg studenten te vinden zijn die willen werken aan het ontwerp van een auto. Hoe de auto gaat heten en wanneer het eerste exemplaar op de Nederlandse wegen rijdt, is nog onbekend. Over een jaar, begin 2010, komt Meulenbelt met een prototype. Donderdag 5 februari om uur presenteert Avions Voisin zich in Horst C101 aan studenten. Schets van de nieuwe auto, die in Twente wordt geproduceerd. komt uit Paraguay, ik kom zelf uit Argentinië, en ik heb daar nog een neef wonen die informaticus is. Hij zette de vacatures voor mij uit en ik vond drie freelancers die perfect in het profiel passen. De slimme, persoonlijke bewegwijzering, de smart signs, zijn bedoeld voor de grotere gebouwen. Denk aan ziekenhuizen, vliegvelden en hotels. De signs passen zich aan aan zowel het complex als de gebruiker waardoor alleen relevante informatie wordt getoond. Een prototype werkt al in Zilverling. Als je het gebouw binnenkomt, krijg je van de receptie een soort sleutelhanger mee. Daarna volg je de pijlen en instructies op de computerschermen die in het gebouw hangen. De sleutelhanger communiceert met het systeem dat ook werkt via bluetooth op je mobiele telefoon. Een elektronisch boodschappenbord kan de bezoeker nog extra informatie geven. Stel ik ben even van mijn plek en ik verwacht bezoek, dan laat ik een berichtje achter dat ik zo terug ben. De bezoeker leest dat aan de buitenkant op mijn deur. De techniek is gericht op navigatie, maar kan niet vergelijken worden met de TomTom voor auto s. De locatiebepaling in een gebouw is moeilijker en het zijn geen openbare gebouwen. Dat vergt een andere technologie. Met de twee ton ontwikkelt Lijding de bewegwijzering verder. Ik betaal er de softwareontwikkelaars van. Maria werkt tot 1 maart als post-doc bij de leerstoel Pervasive Systems. In november richtte ze Smart Signs Solution officieel op. Ik heb nu de resterende vakantiedagen opgenomen en focus me voor honderd procent op mijn bedrijf. In maart begint een afstudeerder bij mij en ik zie ook mogelijkheden voor een uitwisselingsprogramma met Paraguay. DRIELUIK, vervolg op pagina 7

2 utnieuws weekblad van de Universiteit Twente 2 Donderdag 22 januari 2009 utnieuws Wetenschap en werkelijkheid luidt de titel van een boek dat de negen studenten uit de eerste lichting van het honoursprogramma, en hun docenten, komende woensdag presenteren. Na twee jaar academische verdieping hebben ze vooral veel geleerd van elkaars vakgebieden. Of ze ook voor de wetenschap behouden blijven, daar is nog niet iedereen over uit. Ons boek krijgt een echt ISBN-nummer. Als het in de bibliotheek staat, kunnen we onszelf terugvinden in de catalogus, vertelt een trotse Karoline Marburger (21), derdejaars European studies. Haar bijdrage aan Wetenschap en werkelijkheid, dat onder redactie staat van hoogleraar wijsbegeerte en academische vorming Henk Procee, is een essay over de economische crisis. Diverse economen waarschuwden voor een kredietcrisis, maar overheden namen hen niet serieus. Waarom niet? Onder andere omdat politici vooral aan hun eigen belang dachten, stelt Karoline. Ze zijn bang dat wanneer ze vervelende maatregelen moeten nemen voor een crisis die er misschien aankomt, kiezers overlopen naar een andere partij. Haar collega Arvid Keemink (22), vierdejaars advanced technology en bezig met de master mechatronica, schreef over de onnatuurlijkheid van wetenschap. De mens is gericht op overleven en houdt daarom vast aan doelen, verwachtingen en volggedrag. We leren bijvoorbeeld ook door te luisteren eerste lichting honoursstudenten presenteert boek Verder dan je eigen vakgebied Paul de Kuyper Arvid Keemink en Karoline Marburger. Foto: Frans van der Veeken naar onze ouders. Maar zo kun je geen wetenschap bedrijven. Ik zie wetenschappers als een aparte groep mensen omdat hun werkwijze niet strookt met de aangeboren intuïtieve manier van denken. Het boek, met bijdragen van alle negen honoursstudenten en hun docenten, verschijnt als afsluiting van de eerste lichting van het honoursprogramma. De afgelopen twee jaar hebben de studenten zich verdiept in grote wetenschappers als Newton, Da Vinci en Machiavelli en in grote vraagstukken over wat tijd of wat leven is. Arvid: Hierdoor heb ik heel veel feitelijke kennis geleerd, maar het leuke is dat je ook kennismaakt met andere vormen van wetenschap dan tijdens je studie. Iemand als Freud zou ik bij advanced technology nooit zijn tegengekomen. Binnen je eigen vakgebied blijven is heel eenzijdig. Nu kun je met anderen een nieuwe visie creëren. In het begin snapten de natuurkundigen weinig van het onderzoek van de maatschappijwetenschappers, en andersom, vertelt Karoline. Beide studenten merkten dat de twee richtingen heel anders naar bepaalde wetenschappelijke vragen keken. Als je natuurkundigen vraagt wat leven eigenlijk is, dan denken we meteen aan moleculen, het technische aspect van leven, zegt Arvid. En Karoline reageert: Wij denken dan juist helemaal niet aan scheikunde, maar aan de maatschappij en het samenleven van mensen. Misschien dat de discussies zo enkele vooroordelen hebben weggenomen. Doordat je met studenten uit verschillende vakgebieden over wetenschap praat, ontwikkel je in ieder geval veel nieuwe inzichten. Dat vind ik het grootste winstpunt van het honoursprogramma. Op de vraag wat er voor hen na het honoursprogramma komt, antwoorden Arvid en Karoline allebei volmondig: sporten. Hockey en zwemmen hebben ze aan de kant gezet omdat ze twee jaar lang twee avonden per week en veel leesuren hebben besteed aan de extra colleges. Karoline: Of ik straks ook wil promoveren? Daar ben ik nog niet uit. Ik denk dat onze docenten wel het liefst zien dat we voor een PhD-plek gaan. Ze willen ons natuurlijk voor het onderzoek behouden. Maar ik rond eerst mijn bachelor af en dan studeer ik waarschijnlijk in Leiden verder. Ik wil daar de master international relation & diplomacy doen. Niet in Twente, omdat hier het masterprogramma erg op de bachelor lijkt. Arvid twijfelt eveneens of een promotieplaats iets voor hem is. Als enige honoursstudent stuurde hij een onderzoeksvoorstel, één van de opdrachten uit het programma, daadwerkelijk in naar een subsidieverlener. Het ging over een onderzoek naar de levenscyclus van zonnecellen, maar mijn voorstel werd niet gehonoreerd. Of ik ga promoveren, hangt af van of mijn bachelor- en masteronderzoek me bevalt. Door die subsidieaanvraag heb ik gezien wat voor een bureaucratisch gedoe het indienen van een onderzoeksvoorstel is. Dat schrikt eerlijk gezegd een beetje af. Het boek Wetenschap en werkelijkheid wordt woensdag 28 januari om uur in gebouw Logica aangeboden aan EWI-decaan Ton Mouthaan tijdens de diploma-uitreiking van het honoursprogramma. Onafhankelijk weekblad voor personeel en studenten van de Universiteit Twente jaargang 46. Verschijnt donderdag op de campus; vrijdag/zaterdag buiten de UT. Oplage: exemplaren. Redactie-adres: Vrijhof kamers 215, 216, 217, 228, 219. Postadres: Postbus 217, 7500 AE Enschede. Telefoon: ( ) 2029 zie verder onder redactie. Fax: ( ) redactie: info@utnws.utwente.nl. Internet: of via de homepage van de UT. Redactie: Bert Groenman (hoofdredacteur, 2030) b.s.groenman@utwente.nl Paul de Kuyper (4084) p.m.dekuyper@utwente.nl Maaike Platvoet (3815) m.c.platvoet@utwente.nl Sandra Pool (tel. 2936) s.pool@utwente.nl Mignon van Dijk (tel. 2028) m.c.vandijk@utwente.nl Office-management: Brigitte Boogaard (2029) b.j.boogaard@utwente.nl Vaste medewerkers: Harold de Boer, Aryo Breton van Groll, Supriyo Chatterjea, Henriëtte van Dorp, Robbin Engels, Anindita Ganguly, Bianca Hagen, Egbert van Hattem, Joris van Hoof, Bas Klaver, Hans van de Kolk, Willem Pieterson, Audrey Rhodes, Daniël van Schoot, Ashok Sridhar, Frans van der Veeken, Bauke Vermaas. Automatisering/internet: Martijn Baars Ivar Engel Foto's: Arjan Reef / Gijs van Ouwerkerk / Frans van der Veeken Redactieraad: prof.dr. E.R. Seydel (vz). Advertenties: Bureau Van Vliet BV, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, Tel Site: zandvoort@bureauvanvliet.com. Advertentietarieven op aanvraag. HOP: UT Nieuws is aangesloten bij het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP). Adreswijzigingen: Abonnees (ook studenten) dienen deze schriftelijk door te geven aan de redactie UT-Nieuws Postbus 217, 7500 AE Enschede of per info@utnws.utwente.nl. Stage of buitenlands studieverblijf: studenten die op stage gaan of in het buitenland gaan studeren kunnen UT-Nieuws op schriftelijk verzoek opgestuurd krijgen. Wie prijs stelt op deze (gratis) service zendt een adreswijziging naar de redactie o.v.v. faculteit, stagelocatie en periode (zo nauwkeurig mogelijk). Kopij: Bestemd voor de Infomededelingenrubriek dient per maandag voor uur in het bezit te zijn van de redactie UT-Nieuws. Abonnementen: Jaarabonnement: 40 euro. Abonnementen schriftelijk aan te vragen met vermelding van naam, adres, postcode, plaats, telefoonnummer en bank-/girorekening. Abonnementen kunnen wekelijks ingaan. Betaling via factuur. Het jaarabonnement wordt automatisch verlengd, tenzij men minimaal 1 maand voor afloop van de abonnementsperiode schriftelijk opzegt. Technische vervaardiging: Wegener Huis aan Huiskranten B.V. Bezorging Campus: Motorsportgroep UT, coördinator Tim Wolda, tel info@utnws.utwente.nl Copyright UT-Nieuws: Auteursrecht voorbehouden. Het is verboden zonder toestemming van de hoofdredacteur artikelen schema's foto's of illustraties geheel of gedeeltelijk over te nemen en/of openbaar te maken in enigerlei vorm of wijze. Naam: Studie: Op weg naar: Frank Wijchgel master communication studies kamer Calslaan Ik ben op weg naar mijn kamer, in een flat aan de Calslaan. Dat is maar een klein stukje lopen. Gelukkig heb ik een paraplu bij me, want het regent behoorlijk. Ik heb net koffie gedronken met wat vrienden en moet nu opschieten, want over een kwartier heb ik een telefonische vergadering voor mijn afstuderen. Ik doe onderzoek naar het nemen van initiatief voor verbetering. Wat maakt of werknemers wel of niet initiatieven willen nemen. Dat probeer ik duidelijk te krijgen door middel van literatuuronderzoek, observaties bij bedrijven en interviews met werknemers. Ik studeer af bij een communicatieadviesbureau in Nijmegen, waarvoor ik ook opdrachten doe. Ik heb verschillende bedrijven als klant, zoals AkzoNobel, Philips en Nuon. Ik kom maar één keer per maand op kantoor, want met een pc en een telefoon kan ik thuis prima werken. Mijn kamer is tegelijk mijn werkplek. Ik heb een aanbod gekregen om bij dat bureau te blijven werken, maar ik ben eerst van plan een half jaar naar Azië te gaan. Ik hoop voor de zomer af te studeren en daarna een paar maanden ontwikkelingswerk te gaan doen en te backpacken. Ik ben al bij AIESEC geweest om me te oriënteren, maar het is nog te vroeg om iets te regelen. Ik zou graag Engelse les willen geven of hiv-voorlichting in het zuidoosten van Azië. In elk geval iets sociaals en communicatiefs met mensen, dus geen school bouwen of zoiets. Daarna ga ik rondreizen in landen als Thailand, Laos, Vietnam en Indonesië. Daar Waar gaat dat heen...? wil ik drie of vier maanden voor uittrekken. Foto: Arjan Reef

3 utnieuws weekblad van de Universiteit Twente 3 Donderdag 22 januari 2009 dit is het moment om een kwaliteitsslag te maken Graduate School leidt toponderzoekers op De Graduate School, een van de speerpunten in het beleidsplan Route 14, gaat in september dit jaar van start. Studenten die na hun bachelor kiezen voor een onderzoeksmaster kunnen na een intakegesprek instromen. Een projectgroep zet de regelgeving voor deze vorm van selectie de komende maanden op papier. Gerard van der Steenhoven, decaan van TNW, trekt de kar. Sandra pool De Graduate School leidt studenten die hun bachelor hebben afgerond op tot wetenschappelijk onderzoeker in technische (twee jaar) of sociale wetenschappen (een jaar). Daarna is promoveren een optie. Tijdens de master volgen ze al enkele specifieke onderzoeksvakken die hen voorbereiden op het latere promotiewerk dat vier jaar zal omvatten. De Gerard van der Steenhoven. Foto: Arjan Reef projectgroep bestaat uit de opleidingsdirecteuren Clemens Pouw (TNW), Petra de Weerd (MB), beleidsadviseur Maurice Bouwens (S&C) en communicatieadviseur Sabine Klunder. Onderzoekers in opleiding (aio s) worden al sinds jaar en dag geselecteerd. De onzekerheid zit m in de master. Daarvoor moet juridisch huiswerk worden verricht, aldus Van der Steenhoven. Het is een Angelsaksisch model dat internationaal herkend wordt. De UT staat met deze school sterker in de wereldwijde competitie om de beste onderzoekers in opleiding. Als je toonaangevend wilt zijn en bij de internationale top wilt horen, dan moet je ook topstudenten binnenhalen. Een Graduate School is volgens de TNW-decaan een goed instrument om in de huidige schaarste aan talenten goede studenten en onderzoekers in binnen- en vooral buitenland te vinden en die ook te binden. Een kwaliteitsmerk scoort. Het levert meer studenten op: kwaliteit trekt nu eenmaal kwaliteit aan, maar het kost wel tijd voor het zo ver is. Die kwaliteit wil je waarborgen en mede daarom worden er intakegesprekken gevoerd met de aankomende masterstudenten en volgt er in de loop van hun master een tweede adviesgesprek voordat de student promotieonderzoek kan gaan doen. Die adviezen kunnen dus ook negatief zijn. Maar deze werkwijze vind ik absoluut maatschappelijk verantwoord. Je wilt grensverleggende problemen in het onderzoek aanpakken en daarin vernieuwend en innovatief zijn. Dat kwaliteitscriterium bepaal je door onderzoek te doen op gebieden waarvan bewezen is dat je toonaangevend bent. Hoogleraren voeren individueel intakegesprekken met studenten die kiezen voor de Graduate School. Daarnaast wordt gekeken naar de studieresultaten, de motivatiebrief en eventueel naar de aanbevelingsbrief van de bachelorbegeleider. Het gaat erom, benadrukt Van der Steenhoven, dat je échte onderzoekers binnenhaalt. Natuurlijk willen we graag zoveel mogelijk studenten, want er is een tekort aan PhD-studenten, maar je wilt, zoals gezegd, ook kwaliteit. Niemand is er bij gebaat als er een promotieonderzoek wordt gestart door iemand die daar helemaal niet geschikt voor is. Daarin moeten we eerlijk zijn. Het liefst in een zo vroeg mogelijk stadium. Niet alle onderzoeksopleidingen worden in één keer met een programma toegelaten tot de Graduate School. Een groep hoogleraren waarvan er een de opleidingshoogleraar zal zijn dient een graduate program in. Deze oprichtingsfase is het moment bij uitstek om een kwaliteitsslag te maken. We willen met het onderwijs en onderzoek naar een hoger niveau, dat staat in Route 14, dus moeten we daar streng in zijn en alleen die opleidingen toelaten die aan de kwaliteitsnorm voldoen. Een interne adviescommissie bestaande uit de wetenschappelijk directeuren van de onderzoeksinstituten mogelijk aangevuld met een externe deskundige, beoordelen vervolgens of het programma aan de eisen van de Graduate School voldoet. De specifieke regelgeving met betrekking tot die kwaliteitsnorm moet nog uitgewerkt worden. Het is wel duidelijk dat het echt om kwaliteit moet gaan. Alle aspecten moeten in orde zijn. Het percentage bachelorstudenten dat geïnteresseerd is in het doen van wetenschappelijk onderzoek, ligt momenteel rond de twintig procent, een op vijf dus. Ik verwacht niet dat het veel meer gaat worden na de invoering van de Graduate School. Daarin moeten we reëel zijn. Studenten die de arbeidsmarkt op willen, volgen na hun bachelor een master aan de School of Engineering of aan de School of Social Sciences. Het voorstel om de Graduate School op te richten, moet dit voorjaar de medezeggenschap doorlopen. BETA. Wow! Dat is kicken, denkt deze 5-vwo-scholier na een rondje op de Segway. Het ritje hoorde bij de aftrap van een nieuw jaar Bèta 1 op 1, afgelopen vrijdag. In totaal kwamen 150 leerlingen naar de campus om kennis te maken met vernuftige techniek zoals de tweewieler, science on tour en veel kijk- en doe-experimenten. Na deze startdag begeleiden 28 UT-studenten het hele jaar door deze jongeren zodat zij aan het einde van dit jaar bewust wel of niet kiezen voor een bètastudie. Of de vwo er de ingenieuze combinatie van sensoren, regeltechniek en computers ook net zo leuk vinden als zo n Segway-ritje, is dus afwachten. Foto: Arjan Reef Opvolger Van Lieshout In verband met de aanstaande pensionering van Godfried van Lieshout is Marjolein Dohmen per 1 februari 2009 benoemd tot opleidingsdirecteur van de bacheloropleiding civiele techniek en de masteropleidingen civil engineering en management, en construction management engineering. Ze zal de komende tijd geleidelijk alle werkzaamheden van Van Lieshout overnemen. Vanaf 16 februari betrekt ze het kantoor van de opleidingsdirecteur CiT HR Z 200, telefoon In principe is Dohmen maandag, donderdag en vrijdag voor deze functie beschikbaar. Daarnaast blijft ze voor een dag in de week als UHD bij de CTW-vakgroep waterbeheer werken. Godfried van Lieshout neemt vrijdag 17 april afscheid van de UT. Uitwisseling met Saoedi-Arabië De UT is een overeenkomst aangegaan met de Prince Mohammad bin Fahd University (PMU) in Saoedi-Arabië. Collegevoorzitter Anne Flierman en PMU-rector Issa Al Ansaai tekenden gisteren in de Vleugel een memorandum of understanding, waarin werd afgesproken nauw samen te werken op het gebied van onderzoek en onderwijs. De Prince Mohammad bin Fahd University is een nieuwe privé-universiteit in Al Khobar, aan de oostkust van het land, grenzend aan de Perzische Golf. De universiteit is vernoemd naar de gouverneur van de oostelijke provincie en zoon van de vorige koning. De universiteit biedt zeventien Engelstalige opleidingen aan op het gebied van techniek, bedrijfskunde en informatica. Momenteel staan er 1600 studenten ingeschreven, van wie dertig procent van buitenlandse afkomst. Er studeren ongeveer evenveel mannen als vrouwen, die in gescheiden gebouwen colleges volgen. De Saoedische universiteit wil snel groeien en zoekt daarom partnerschappen met Europese universiteiten. Het streven is in 2011 op 5500 studenten uit te komen. In Saoedi-Arabië willen ze minder afhankelijk zijn van buitenlandse werknemers. Daarom investeren ze fors in opleidingen om het land verder te ontwikkelen, weet CTW-decaan Rikus Eising, die in oktober in de oliestaat was en gisteren als gastheer optrad voor het vierkoppige gezelschap van de Prince Mohammad bin Fahd University dat de UT bezocht. De rector van deze privéuniversiteit vertrok na het ondertekenen van het memorandum of understanding ziek naar zijn hotel. De andere gasten, de deans Jaafer Alghazo, Zlatica Kraljevic en informatiemanager Rania Sinno, kregen een rondleiding over de campus, waarbij ze onder meer Mesa+, het virtual reality lab T-Xchange en de Meander aandeden. Die faciliteiten maakten indruk. In Saoedi-Arabië is een grote vraag naar modern onderwijs dat aansluit bij de behoeftes van het bedrijfsleven. Net als de UT zijn wij bezig met het ontwikkelen van nieuwe technologieën, die een oplossing kunnen bieden voor problemen die daar spelen, vertelt decaan Zlatica Kraljevic. Daarbij zei ze te De Saoedische delegatie krijgt in het virtual reality lab T-Xchange in de Westhorst uitleg van hoogleraar ontwerptechniek Fred van Houten. Foto: Gijs van Ouwerkerk kunnen leren van de manier waarop de UT technische en sociale wetenschappen samenbrengt en contacten heeft met het bedrijfsleven, overkoepeld door Kennispark. Met het memorandum of understanding onderstrepen beide universiteiten de wens samen te werken in onderzoeksprojecten en uitwisseling van studenten, docenten en onderzoekers. Wij zijn erg geïnteresseerd in Nederlandse studenten en onderzoekers. Zij zijn van harte welkom bij ons, aldus Kraljevic. Eising benadrukte dat het partnerschap met de Prince Mohammad bin Fahd University niet alleen geldt voor CTW, maar voor alle faculteiten. We kijken universiteitsbreed. Deze samenwerking past helemaal bij de internationaliseringsgedachte, zoals die is verwoord in Route 14. Mignon van Dijk

4 ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente Donderdag 22 januari 2009 emile ratelband motiveert studenten Succes? Dat creëer je zelf Alle ingrediënten zaten in zijn seminar: een peptalk, lopen over hete kolen, een echte slang en zijn bekende kreet tsjakkaa! Emile Ratelband was vorige week donderdagmiddag flink op dreef tijdens zijn motivatietraining in Langezijds, georganiseerd door studievereniging Inter-Actief. Zo n vijftig UT-studenten en -medewerkers luisterden aandachtig naar zijn drie uur durende onemanshow en menigeen nam actief deel aan de grensverleggende activiteiten. Mijn doelstelling is dat jullie deze middag nooit meer zullen vergeten. mignon van dijk Ratelband begon met zijn theorieën over motivatie en succes. Ik kan jullie niet motiveren, merkte hij op. Er is maar één persoon die je kan motiveren en dat ben je zelf. Hetzelfde geldt voor succes. Mensen die succesvol zijn, spelen met datgene wat op hun pad komt en hebben de moed om verder te gaan, ondanks hun innerlijke weerstand en angst. Door steeds je grenzen te verleggen kun je doorgaan op het pad naar succes. Daar krijg je hartstocht, passie, energie en vitaliteit voor terug. Om zijn boodschap ADVERTENTIE kracht bij te zetten, deelde Ratelband ballonnen uit, die de aanwezigen moesten opblazen tot ze knapten. Een aarzelende studente werd naar voren geroepen om voor de groep haar ballon te laten knappen. Dat leverde haar een luid applaus op. Vervolgens ging de motivatietrainer dieper in op het overwinnen van angsten en dan specifiek de angst voor slangen. Informaticastudent Ruud Verbij kreeg een persoonlijke behandeling om van zijn slangenfobie af te komen. Ruud moest eerst een aantal kenmerken van dit reptiel noemen en daarna van een meisje, op wie hij verliefd was.vervolgens liet Ratelband hem de eigenschappen van dat meisje koppelen aan de slang, die in een doos in de collegezaal lag. Op aanwijzing van de angstige student kwam de slang uit de doos en werd deze door zijn eigenaar een man in een rolstoel steeds dichterbij gereden. Emile Ratelband probeert informaticastudent Ruud Verbij van zijn slangenfobie af te helpen. Foto: Gijs van Ouwerkerk Het publiek volgde de verrichtingen ademloos in de verwachting dat Ruud de slang uiteindelijk zou vasthouden. Maar zover kwam het niet. De informaticastudent durfde slechts te kijken op een meter afstand en liet de mogelijkheid om het beest aan te raken onbenut. Als uitsmijter van het programma stond het lopen op hete kolen gepland. De garantie dat het fout gaat, is ongeveer tachtig procent. Dus zo n twintig procent gaat goed. Wie bepaalt dat? Jijzelf. Het is allemaal state of mind, aldus Ratelband. Een meerderheid van de aanwezigen wilde dat wel eens meemaken en trok schoenen en sokken uit.vol trots liepen ze blootsvoets over de gloeiende kolen. Maar of het pijn deed? Nou en of. ONDERWIJSPRIJS. Michel Vellekoop, universitair hoofddocent en minorcoördinator bij TW is door studenten van deze studierichting gekozen tot de beste docent van het afgelopen jaar. Andere favorieten waren Harry Aarts, Paul Kersten, Jan Willem Polderman en Hans Zwart. Alle vijf genomineerden moesten een kort wiskundig college houden over een van tevoren ontvangen onderwerp, zoals de rubiks kubus, een mikadoset en een piramide. Ook moesten zij enkele vragen beantwoorden van Henk Procee van Studium Generale. Na een stemming onder de studenten werd Vellekoop (met een ruime meerderheid) tot winnaar uitgeroepen. Het leverde hem een certificaat en een bokaal op. De wiskundige dingt nu automatisch mee naar de centrale UT-onderwijsprijs. Opleiding gaat weer bedrijfskunde heten De UT-bacheloropleiding bedrijfswetenschappen verandert in september opnieuw van naam. Met ingang van het studiejaar gaat de opleiding weer bedrijfskunde heten. Dat heeft de vereniging van universiteiten (VSNU) bepaald. De naamsverandering is opmerkelijk, omdat daarmee een eerdere aanpassing van de officiële opleidingsnaam wordt teruggedraaid. Afgelopen jaar werd de naam gewijzigd van bedrijfskunde naar bedrijfswetenschappen om verwarring of mogelijke misleiding bij studenten te voorkomen. Opleidingsdirecteur Petra de Weerd reageert positief op de verandering. Het heeft als voordeel dat we gemakkelijker kunnen concurreren met Rotterdam. De Erasmus Universiteit heeft al jaren de populairste bedrijfskundeopleiding van Nederland, zo blijkt uit de jaarlijkse enquête onder studenten en hoogleraren van weekblad Elsevier. Ook decaan Paul van Loon van de faculteit Management en Bestuur kan zich goed vinden in de naam bedrijfskunde. Als UT propageren we toegepaste opleidingen te bieden en bij de naam bedrijfswetenschappen heb je meer het idee dat je in de theorie blijft hangen. Bedrijfskunde is een heldere naam. Door de officieel geregistreerde naam te herzien, is het nodig de informatie over de opleiding op de website van de UT vóór 1 september aan te passen. Ook moet er nieuw voorlichtingsmateriaal komen voor middelbare scholieren. Daar zullen we weloverwogen mee omgaan. Wat dat betreft blijven we economen: het materiaal dat er nog is, zullen we eerst opmaken. We zullen niet alles tegelijk veranderen. Dat zal in stappen gebeuren. De naamswijzing geldt alleen voor de bacheloropleiding en Nederlandstalige communicatieuitingen. In het Engels blijft de opleidingsnaam business administration gehandhaafd. Mijn job Naam: Jan Hesselink (63) Functie: UT-fotograaf Locatie: Spiegel P005 Jan Hesselink (63) Foto: Arjan Reef Ik ben al vanaf 1969 op de UT, bijna veertig jaar in dienst dus. Een hele periode, zeg dat wel. Ik ben begonnen bij een reclamebureau, maar solliciteerde bij de toenmalige centraal technische dienst van de universiteit, op een fotografiefunctie. Er werkten toen ook twee andere fotografen en er was ontzettend veel te doen. Van alles op het gebied van microscopie, macroscopie, 16 mm-film, noem maar op. Het ging destijds vooral om de opbouw van de UT vast te leggen. Al die gebouwen die uit de grond werden gestampt, alles werd gefilmd en gefotografeerd. Ook moest er veel onderzoek worden vastgelegd, dat vond ik heel leuk om te doen. Nog steeds trouwens, maar het fotograferen van onderzoek wordt minder omdat wetenschappers steeds meer een eigen camera gebruiken. Hoe ik het al veertig jaar volhoud? Er veranderde continu van alles. Zo werden tot 1980 alle negatieven bewaard, maar daarna wilde het college van bestuur bezuinigen en gingen de negatieven naar de klant. Vanaf 1990 kwam de digitale fotografie opzetten. Een enorme verandering, maar ik had wel als een van de eersten zo n nieuwe camera. Een Minolta, ik weet het nog goed, met iets van 2 megabyte. Ik had wel geluk, hoor. Via de UT had ik de luxe om allerlei cursussen te volgen, zodat ik bij kon blijven op mijn vakgebied. Dat is voor freelance-fotografen wel anders. Tegenwoordig heb ik drie camera s. En ja, volop werk nog steeds. Als het echt heel druk is schakel ik de hulp in van freelancers. Zo is Rinus Baayens mijn vaste vervanger. Voorlopig ga ik nog wel even door. Tot mijn vijfenzestigste ja, want dan moet je eruit, hé?

5 ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente Donderdag 22 januari 2009 Solarteam boekt winst met afgedankte cellen Paul de Kuyper Waarom moet je voor zonnecellen helemaal naar de VS? Tim: Je hebt zogenaamde Leonardo da Vinci-prijswinnaar Ties Rijcken mocht lunchen met prins Willem-Alexander en Máxima op paleis Noordeinde. Zijn ervaring: De citroengrasbavarois was erg lekker. Het was best gezellig, maar formeel. De 28 genodigden waren verdeeld over vier tafels. Ik had het genoegen om eventjes met Máxima aan tafel te zitten. Ze voelt zich op haar gemak tussen al die lakeien en gouden ornamenten. Maar voor een prinses is ze heel spontaan. Ik merkte dat ze echt geïnteresseerd is in het volk. Bekende Nederlanders ontmoeten heeft wel wat. De hele entourage is een ervaring op zich, met lakeien die al die tijd niets staan te doen. huis-, tuin- en keukenzonnecellen van silicium die op rekenmachines zitten of op daken liggen. Die hebben echter maar een rendement van 20 procent. In de ruimtevaart gebruikt men zonnecellen die gallium en arsenide als grondstof hebben. Deze cellen hebben rendementen van 30 tot 32 procent. Er zijn maar drie fabrieken ter wereld die deze Winteractieweek, steuntje in de rug Het was afgelopen maandag volgens de Britse psycholoog Cliff Arnall de meest deprimerende dag van het jaar, ook wel Blue Monday genoemd. Donker, koud en goede voornemens zijn veelal gesneuveld. Het kwam de medewerkers van het Sportcentrum wel goed uit. Het was de start van de winteractieweek Let s start Alle UT-medewerkers konden de hele week met steun van fitnessinstructeurs, fysiotherapeuten en de diëtiste een doorstart (wat heet) maken met hun goede voornemens en gezonde levensstijl. Deelnemers kregen een blauwe sneldrogende sporthanddoek. Een stok achter de deur hebben, vinden sommige mensen prettig, weet fysiotherapeute Sanne Kleinbergen van het Sportcentrum. Veel mensen Redacteur gezocht Vanwege zwangerschap van een van de collega s zoekt UT-Nieuws voor tenminste een half jaar vanaf 1 maart een parttime-redacteur (32 uur). Wie denkt voor deze zeer afwisselende, tijdelijke baan in aanmerking te komen neemt contact op met de hoofdredacteur Bert Groenman, tel of stuurt een mail met cv naar b.s.groenman@ utwente.nl met een kopie naar b.j.boogaard@utwente.nl. Een student wordt vermoord. De kamer staat leeg en wordt opnieuw aangeboden. Wie gaat daar wonen? Bewoners van een moordhuis aan de Lage der Aa. Mijn huisgenoten waren blij dat ze iemand hadden gevonden. Nu was het tenminste echt voorbij, afgelopen. Anders wordt het zo n spookkamer. Ook de kamer van de twee maanden geleden vermoorde Groningse studente Suzanne Martens staat alweer te huur. De woningcorporatie: We leggen iets nieuws op de vloer en verwijderen de vlekken. Kapotte dingen gaan eruit. Aan de binnenkant is alles weer op orde, buiten heeft de recherche heel wat sporen achtergelaten. Op de achterdeur van Suzannes kamer staat nog een duidelijke roodbruine handafdruk. De Twente One tijdens de Solarrace in realiseren zich vaak wel dat ze íets moeten doen, maar het hoe en wat, dat weten ze dan meestal niet goed. En daar zijn wij juist voor, want we hebben alles in huis. Twee fysiotherapeuten, eigen instructeurs en zelfs een diëtiste, een echte aanwinst. Overgewicht blijft toch een probleem. De winteractieweek is bedoeld om medewerkers weer naar het Sportcentrum te lokken. Ze kunnen zich inschrijven voor een kwartiertje personal coaching. Dan proberen wij de doelstelling in kaart te brengen. Zie het als een soort eerste kennismaking. Kleinbergen en haar collega s checken dan wat iemand nodig heeft. Gaat het om medische klachten, is doorverwijzen nodig, kan de diëtiste iets doen? We hebben hier een scala aan mogelijkheden en op elk niveau is er wel wat te vinden. Tijdens de lunchpauze op de eerste dag van de winteractieweek was het volle bak in de fitnessruimte. Fitnessen in de pauze loopt sowieso als een trein. De aankomende verbouwing en uitbreiding van de huidige fitnesszaal is een welkome verbetering. We groeien echt uit ons jasje. Ook al zal de zaal niet altijd bomvol zijn, op prime time momenten moet je de beste service kunnen bieden. Ook ziet Kleinbergen graag dat sport en beweging nog meer worden opgenomen in het werkritme. Zodat leidinggevenden makkelijker het sporten onder werktijd toestaan. Misschien moet het bewegen terugkomen tijdens jaargesprekken en medewerkers ernaar vragen wat ze hebben gedaan aan hun blessures of lichamelijke klachten als ze die hebben gehad. zonnecellen produceren. Twee daarvan staan in de Verenigde Staten en eentje in Duitsland. lijke winst mee pakken. Wij drukken alles uit in raceminuten en daarin kan het nog heel wat schelen. Wat voor cellen hebben jullie op de kop getikt? Tim: Het liefst heb je natuurlijk de allerbeste cellen, maar die kosten 250 euro per stuk. Op de Twente One zaten ruim 2000 cellen en zoveel geld heeft het Solar Team Twente niet. Maar in het productieproces van die ruimtevaartzonnecellen valt een klein aantal af, bijvoorbeeld omdat ze een minder rendement hebben, maar het kan ook zijn dat de coating een nanometer te dun is of dat de levensduur 20 in plaats van 25 jaar is. Dan durven ze zo n cel al niet meer de ruimte in te sturen. Wij hebben in Duitsland een aantal van die zogeheten rejects kunnen kopen voor ongeveer een derde van de prijs. Omdat deze niet zijn afgekeurd op rendement, hebben we toch de beste cellen. Wat voor cellen gebruikt de concurrentie? Tim: Van Delft weten we dat ze vorig jaar goedgekeurde ruimtevaartcellen hebben gekocht. Zij hebben dus zonder twijfel de beste zonnecellen die er bestaan. Maar zij hebben dan ook flink meer voor hun zonnepaneel betaald. Hoeveel winst gaan deze cellen opleveren ten opzichte van vorig jaar? Anne: Dat hangt af van hoe ze op de auto liggen, maar we kunnen hier een behoor- Harold de Boer UT-studenten Tim Plattel (teamleider, 21, werktuigbouwkunde) en Anne Leenstra (strateeg, 21, advanced technology) van het Solar Team Twente vlogen vorige maand van Hamburg via Stuttgart en Los Angeles naar Albuquerque op jacht naar de beste zonnecellen voor hun wagen. Voor weinig geld wisten ze de afgedankte zonnecellen aan te schaffen die voor de ruimtevaart worden gemaakt. Een superdeal volgens het tweetal, want de cellen zijn niet afgedankt op rendement. In raceminuten gerekend kunnen we nu zeker winst maken. De bladen Uit Het Lood Borssele Het is goed dat onze kerncentrale niet in Duitse handen komt. Even leek dat te gebeuren. Energiebedrijf Essent wordt overgenomen door het Duitse RWE. En Essent is voor vijftig procent eigenaar van de kerncentrale in Borssele. Maar Kunnen jullie nu met ze concurreren? Anne: Vorig jaar heeft de Twente One van alle auto s de meeste energie binnengesleept doordat we een innovatieve auto hadden gebouwd. Ook dit jaar willen we weer met een aantal slimme oplossingen komen. Maar omdat we natuurlijk ook hoger willen eindigen dan de zesde plaats van 2007, hebben we geïnvesteerd in zonnecellen. Onze cellen verschillen nu erg weinig met die van Delft. Zelfs al zouden zij een procentje meer rendement hebben, dan nog kunnen wij, met bijvoorbeeld ons lenzensysteem, meer winst behalen. gelukkig is in de statuten van de kerncentrale vastgelegd dat zij niet in buitenlandse handen mag vallen. Dus ook niet in Duitse. Essent zal zijn belang daarom overdragen aan zijn Zeeuwse collega Delta. Een hele geruststelling. Natuurlijk, je kunt zeggen dat het binnen de Europese Unie niet uitmaakt wie de aandeelhouders zijn. Er is immers vrij verkeer van goederen en diensten. Maar zo dachten ze in de Sovjet Unie ook. Rusland had het gas, Oekraïne het distr ibutienetwerk. En toen viel de Unie uiteen en sindsdien is het hommeles. Dat kan met de EU ook zomaar gebeuren. We hebben nog steeds geen grondwet. En dan willen we niet dat de Duitsers er met onze kernenergie van- Een 44-jarige ex-werknemer van de TU/e is door de rechtbank van Den Bosch eind december veroordeeld tot een gevangenisstraf van twaalf maanden waarvan acht voorwaardelijk. Hij had de universiteit voor ruim euro opgelicht. De Eindhovenaar diende bij zijn collega s van de afdeling factuurverwerking valse rekeningen in voor diensten en goederen die niet werden geleverd. De nota s kwamen telkens van het bedrijfje DesAdm, een dekmantel voor de bankrekening van de man zelf. De fraude vond plaats tussen 2002 en In 2008 viel de boekhouder door de mand. De man moet van de rechtbank het schadebedrag, inclusief rente opgelopen tot bijna euro terug betalen. Dr. Jan Wesseling (55) is constant in beweging. Hij heeft geen keus, want sinds zijn geboorte is hij spastisch. Deze week promoveert hij. Ik ben niet in dienst, maar ik word ingehuurd via Permar, de vroegere sociale werkplaats. Op de normale manier werd ik niet aangenomen. Ik heb vijftien keer gesolliciteerd. De wereld is niet altijd even vriendelijk als je spastisch bent. Ik heb eens te horen gekregen: bij een reorganisatie ben jij de eerste die eruit vliegt. Ook heb ik een brief waarin ik het geval Wesseling wordt genoemd. Om tijdens de promotie op het podium te komen, is er wel een verrijdbare lift aangeschaft. Die kan later weer gebruikt worden. Op de Engelse pagina s staat een Typically Dutch ABC. Cosy, smug and pleasant. Dutch people love the happy-all-together cheerful feeling, begint het artikel. Een greep uit de letters. B: Boer zoekt vrouw (farmer seeks wife) Millions of Dutch viewers tune in every Sunday evening to follow the actions of somewhat eccentric and bashful farmers. E: Etenstijd (time for dinner) Dutch people eat at 5 o clock. K: kissing: we kiss three times in Holland! N: Nederland in Beweging (The Netherlands move on) This is a TV show presented by two over-enthusiastic presenters every morning. Andere typische Dutch homeliness waren onder meer: Lingo, Pakjesavond,Theeleuten en Zaklopen. door gaan. Oké, het distributienetwerk is in handen van onze overheid. Als die de stekker naar het buitenland eruit trekt, zullen ook Duitse eigenaren van Borssele hun stroom alleen maar binnen Nederland kunnen verkopen. En toch is het goed dat onze kerncentrale niet in Duitse handen komt. Want zo n kerncentrale is hartstikke gevaarlijk. Je wilt niet dat er ongelukken gebeuren. Maar dat zal die Duitsers natuurlijk een rotzorg zijn. Zij hebben er geen last van als de hele zaak ontploft. Ze gaan wel ergens anders naar het strand. Oké, de veiligheidsvoorschr iften worden opgelegd door de Nederlandse overheid. Als de centrale die niet naleeft, moet zij dicht. Ongeacht de nationaliteit van de eigenaren. En toch is het goed dat onze kerncentrale niet in Duitse handen komt. Want we zitten weer in een recessie. Mogelijk een depressie. En wij weten allemaal nog wat de Duitsers deden in de vorige depressie. Een oorlogsindustrie opbouwen. Wie oplet herkent alweer het bekende patroon. Duitse politici wijten de crisis massaal aan het buitenland. Krijgen ze Borssele, dan gaan ze daar zeker atoombommen maken. Nee, het is maar goed dat onze kerncentrale niet in Duitse handen komt. Al heb ik daar geen enkel zinnig argument voor. Maar met zinnige argumenten wordt de gunst van het volk voor zeker niet gewonnen.

6 ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente Wednesday 22 January 2009 UNIVERSITY LIBRARY KEEPS PACE WITH THE TIMES Complimentary online access to foreign news The University Library went hi-tech as it launched two new online digital programs last month, one of which makes searchable thousands of articles through an international newspaper database. The other program, the Oxford Advanced Learner s Compass, gives users open access to a dictionary through a one-time-client downloading service. All the arrangements and cost of licenses for digital services are paid for by the University. Over the past two months, in cooperation with the Bureau of Communication and information specialists in the various faculties, the library management staff has been developing plans to implement two new digital services. Drs. Joke ter Hellen, the library s operational manager, said the main reason for offering these digital services was twofold: Ria Nowosielski, our Landscape Study Coordinator, observed a strange phenomena, the print editions of foreign newspapers were not being read on a regular basis.we are always trying to offer optimal services to the community and many requests were flooding in from information specialists which led us to conduct trails on new databases available in the market. On any given day, University employees and students, working from anywhere in the world, can have access to the digital library through any internet service provider via the Virtual Private Networking (VPN) system. In the past decades, the University Library has purchased licenses for a growing number of digital services, including 275 databases, 14,000 e-journals and 4,000 e-books, making electronic information readily available with the click of a mouse. The library coordinator of Document Delivery, Lineke Roepers, who helped develop plans to launch the two programs, said It s not that you say, Now I m going to relax and settle in to read the newspaper. It s more a question of first trying out the program and then discovering how the program can best suit your needs- whether it be to reconnect with news in your home country; as a research tool or to keep informed about world news. The program s one small disadvantage is that it lacks the actual look and feel of a print edition newspaper and does not display visuals that users typically find in a digital or print version. Everything has its disadvantages and advantages, commented ter Hellen. The advantage of the program we finally purchased is that you can conduct a really thorough search on a particular topic and have access to almost 9,000 newspapers worldwide. In addition, you can search for almost any topic and receive thousands of results back. Five national Dutch newspapers - De Volkskrant, Algemeen Dagblad, Patrool, Trouw and NRC Handelsblad - were already accessible online for some time at the library. Roepers described the basic procedure to navigate the database, First choose if you want to work in Dutch or English language. If you want to search the database of international newspapers then you need to click on international and the Dutch newspapers disappear from the screen. You can then search by a specific term and the search engine checks the database for related articles.you can refine the search further by clicking on the advanced search feature. Ter Hellen said another search function called Boolean search operates to narrow the search further with the option to leave out or include terms. For example, program users could type in Obama and Washington, but not Obama and Chicago. She noted, If you have researchers, they find this specific function works the most efficiently for research and study projects. A sampling of the international titles available include- El Mundo, Die Welt,The Independent, La Stampa, New York Times,The International Herald to name but a few of the thousands of newspapers stored in the database. In addition to this digital service, the library also offers a massive collection of diction- aries, including the recently available Oxford Advanced Learner s Compass.Ter Helen advises students, You need to first install the program on your own PC before you re able to access it. It s not the case that you can visit the library s website and have immediate access. Both Mac and Windows users need to follow different links to download the program. If you run into problems with installation, we can help you with this process or refer you to technical support. When working with digital programs from behind your PC, one of the guaranteed perks is having a wide range of source books at your finger- tips. Arguably, the Compass program offers its users endless opportunities to expand their knowledge of the English language from over 10,000 entries on every aspect of British and American culture to 22,000 entries listing word origins.the product's features are expansive, said Roepers. It gives examples of the usage of words in a sentence, word pronunciations and all the specific subtopics of your subject are handled in the cultural guide feature.' Robbin Engels For information on all digital services, visit the University Library website: Coordinator: Robbin Engels/UT-Nieuws Contributors: Ashok Sridhar, Supriyo Chatterjea, Anindita Ganguly and Audrey Rhodes. For comments and suggestions, R.Engels@utnws.utwente.nl For previous editions, see: Gender influence on design Have you ever wondered whether it was a man or a woman who designed your toothbrush? How comparative are gender differences? A product designer is expected to refine the balance between the fickle consumer, their own personal perspectives and the design process. Assistant Professor Margot Stilma tackles the insightful subject of gender influence in product design and styling with a lecture at the Drienerburght building on Thursday, February 5 from 12 pm to 12:45 pm. Lunch will be provided until 1:30 pm. Interested participants can subscribe by to FFNT@utwente.nl. The mates of The Event Factory (left to right): Kaj Blockhuis, Tonnie Buitink with dog Victor, Lars Beckman and Jelmer van Straelen (missing). Photo: Gijs van Ouwerkerk A SOURCE OF INSPIRATION: EVENT MANAGER TONNIE BUITINK A visit to The Event Factory The Event Factory, which defines itself as the place to plan all your events, can be seen as a reliable stepping stone for international students to access a broad network of contacts, without having to struggle with speaking Dutch. Consulting services are offered for free, and students can converse in English with the staff. Being International students in Enschede, we don't know people or places to contact about arranging our festivals, which are not common occurrences in our daily lives, said Abdul Rauf, spokesman for the Pakistani Student Association, who learned about The Event Factory when planning the Kite Flying Festival last spring. In the director's chair of this organization sits event manager Tonnie Buitink whose talents lie in his ability to motivate a team of student employees. Every fine detail of each event finding the right audio equipment, ordering flower arrangements, arranging for specialty catering, renting tents and securing the required permits from the local government is all handled with respect for the cultural traditions of all nationalities on campus. We have a strong relationship with campus security, the local government and the International Office, he says. Members of the Pakistani Student Association had a positive experience working with the organization: It was really a nice experience to work with Tonnie Buitink and his team, specifically Jelmer van Straelen, who took a keen interest to make all the arrangements. They provided us with solutions for our every problemfrom the selection of the best place in the University for flying the kites to the last minute details of a backup plan in case of rain.they are a team of professionals, who responded quickly on the request of PSA, says Rauf. Buitink makes it known that he only speaks street English, and when he started his career at the University in 1969, as a bartender at the Vestingbar on campus, he said it was a really Dutch university with only Dutch students. Today the University is screaming for international students, says Buitink. In the past, if you saw an international student walking around campus, then that was rare. Now you see the whole world here. University officials estimate the international population will continue to increase over the next years until it reaches a desired 20 percent of the targeted student population of 10,000 students. Coupled with the University s merger last spring with the International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation (ITC), and the establishment of new international student associations, the need to serve this community comes as no big surprise. You need to give international students the feeling of not being afraid to participate in the cultural aspects of student life.when students arrive, they are told how to study, live, work and learn, but there is so much more. There is a whole cultural world around them, and we want to offer a place for them to help express their own cultural traditions and customs, says Buitink. Besides problems with communicating in the Dutch world, many international students are not aware of the rules and protocol established to hold an event on campus grounds. We have seen many changes over the past 19 years. The rules of the game have changed. In the early years, everything was possible, but now there are strict rules to ensure the safety of everyone. This is really a positive change, says Buitink, referring to university measures set into effect in 2005, which lay the ground rules for events being held on campus. Buitink and his team have already been involved with helping plan international events, such as, the Pakistani Kite Flying Festival, International Students Meet Enschede and the Holi Festival of Lights. Outside of these events, Bui- tink finds plenty time to keep involved with community life. He was the founder of the Drienerlose Pop Organisation (DPO), and his accolades extend further to being honoured with the royal distinction, Knight of the House of Orange. He earned this royal distinction in part for his efforts to help victims of the 2000 fireworks disaster in the Roombeek district of the city. He organized a Benefit Concert at the University to let people forget the horror of the disaster and raise money for victims. The Event Factory extends its services to point students in the right direction and make sure they avoid the pitfalls of not knowing the lay of the land. Buitink s central message to international students: Come join us. We want to offer you a helping hand. Robbin Engels For more information about activities of The Event Factory, contact Tonnie Buitink: (053)

7 utnieuws weekblad van de Universiteit Twente Donderdag 22 januari 2009 Ondernemende wetenschappers (vervolg van voorpagina) Drie spin-offs van de UT vielen in de prijzen. Portretten van deze bedrijven op deze pagina en pagina 1 (Marisa Lijding). Tekst: Sandra Pool Systeem om hackers te detecteren Naam bedrijf: SecurityMatters Oprichting: nog geen officiële inschrijving KvK. Gerund door: Sandro Etalle, hoogleraar Trust en Risk Management en de twee PhD-studenten Damiano Bolzoni en Emmanuele Zambon. Core business: Het ontwerpen van een security systeem om hackers aanvallen te detecteren. De twee ton wordt besteed aan: het ontwikkelen van het eindproduct en het vermarkten ervan. Damiano Bolzoni: Wij ontwikkelen een systeem om hackers uit een computernetwerk te weren. We richten ons hierbij op de grotere systeem zoals het UT-netwerk en niet op de individuele pc. Een jaar geleden was de selectie om in aanmerking te komen voor een STW valorisation grant fase 1. Onze hoogleraar Sandro wist dat die bestond. Met het eerste bedrag hebben we een marktonderzoek laten uitvoeren. In oktober vorig jaar hebben wij een aanvraag ingediend voor de tweede fase, het bedrag van twee ton. Het goede nieuws van de honorering hoorden we tijdens de kerstvakantie. De komende twee jaar gebruiken we om van een prototype tot een eindproduct te komen. Ook willen we het product goed in de markt zetten. We zoeken eerst hier in Nederland naar potentiële klanten en later hopelijk ook wereldwijd. Emmanuele Zambon: Toen we onze kennis met een Amerikaans bedrijf deelden om eventueel samen te werken op dit gebied kregen we door dat we iets interessants en goeds in handen hadden. Van die beoogde samenwerking kwam niets terecht, dus gingen we voor onszelf aan de slag. Dat was het keerpunt. Damiano Bolzoni: Ook op internationale conferenties merkten we dat er animo voor was. Er zijn zeker ook andere softwareleveranciers met programma s om hackers buiten de deur te houden, maar wij pakken het efficiënter aan. Goedkoop is zo n pakket niet, maar je kunt er wel veel meer aanvallen mee stoppen en dat levert je uiteindelijk voordeel op. Maria Lijding van Smart Signs Solutions. Foto: Gijs van Ouwerkerk Een mooie opsteker Naam bedrijf: BloomWise Oprichting: Officieel sinds januari Door: UT-alumnus (INF) en universitair docent Lodewijk Bergmans en post-doc Gurcan Gulesir. Core business: Het ontwikkelen van methoden en tools om de productiviteit van softwareontwikkeling te verhogen. De twee ton wordt besteed aan: productontwikkeling en marketing. Lodewijk Bergmans: We hebben ons bedrijf begin dit jaar bij de Kamer van Koophandel ingeschreven. Toch zijn we al zo n jaar bezig met de voorbereidingen: peilen of er voor ons product een markt is. Daar hebben we het geld uit de eerste fase van de STW valorisation grant aan besteed. De binnengehaalde twee ton bevestigt alleen maar dat we op de goede weg zitten. Een mooie opsteker en het is prettig werken met zo n bedrag. Je hebt de vrije hand en we zijn meer dan twee mensen van de UT die met een bedrijfje bezig zijn. Stabiliteit is voorlopig verzekerd. Dat vindt de klant ook een fijne gedachte. Het grootste deel van het geld gebruiken we voor de productontwikkeling: we gaan op zoek naar ondernemende softwareontwikkelaars om ons daarbij te helpen. Een prototype hebben we al, maar we willen meerdere kleine tools ontwerpen die we één voor één op de markt brengen. Met onze producten kunnen softwareontwikkelaars sneller en met minder fouten software opleveren. De overgang van de ontwerpfase naar de programmeerfase verloopt dan soepeler. De tools voeren namelijk tijdens het ontwerpproces al controles uit. Dat is belangrijk, want hoe eerder je een fout ontdekt, hoe goedkoper het is om deze te herstellen. Uniek is de Context-Sensitive Wildcard. Op die technologie hebben wij een patent gekregen. Bij alternatieve methoden vereisen kleine wijzigingen in de software dat alle specificaties worden aangepast. Deze wildcard maakt dit in de meeste gevallen onnodig. Het idee voor BloomWise is ontstaan op basis van de promotie van mijn zakenpartner Gurcan Gulesir. Ik begeleidde hem. Gurcan ontwikkelde de methode en controleerde (bij ASML) of deze methode ook werkelijk voordelen biedt in de ontwikkeling van software. Emmanuele Zambon (links) en Damiano Bolzoni van SecurityMatters. Foto Arjan Reef Steun van een andere spin-off De valorisation grant van de technologiestichting staat open voor alle onderzoekers van universiteiten en overige OCW-gefinancierde onderzoeksinstellingen die technologische onderzoekresultaten willen vermarkten. De aanvraag kent twee fasen. Na goedkeuring van een voorstel ontvangt de startende ondernemer een bedrag van euro om het idee verder uit te werken. De UT-spin-off B&M Business Development ondersteunde de drie spin-offs met een marktanalyse, de strategiebepaling en met het schrijven van het business plan dat uiteindelijk twee ton opleverde. ADVERTENTIES 50% korting op de Volkskrant plus 1 jaar gratis pasta Ben je uitwonend student en niet ouder dan 27 jaar, dan betaal je maar liefst 50% minder voor een Volkskrant-abonnement. Het kost je slechts 12,95 per maand. En daar krijg je ook nog eens een jaar pasta van Grand Italia bij cadeau. De actie loopt tot en met 28 februari Dus ga meteen naar eenjaargratispasta.nl eenjaargratispasta.nl Handjeklap voor Lodewijk Bergmans (links) en Gurcan Gulesir van BloomWise. Foto: Arjan Reef ut-volkskrant indd :00:03

8 utnieuws week /9 Donderdag 22 januar Massaal o Ze vliegen als zoete broodjes over de toonbank: de toegangskaartjes voor de ijsbaan, die op de UT voor een prikkie te koop zijn. En ook de clinics, die sportmedewerker Job van Regteren er verzorgt, zijn razend populair. Zo bonden afgelopen dinsdag bijna honderd UT-medewerkers de ijzertjes onder voor een uurtje schaatsplezier. Nederland is gewoon een schaatsland, zegt Job van Regteren. Dat heeft te maken met een stukje nostalgie, de oer-hollandse landschappen. En nu met een nieuwe ijsbaan in Twente, is het schaatsen gewoon helemaal hot. Ook onder UT-medewerkers en studenten. De komst van de nieuwe ijsbaan heeft in ieder geval UT-schaatsvereniging de Skeuvel geen windeieren gelegd. Zij zagen de afgelopen maanden hun ledenaantal stijgen van 80 naar 200. En dat zonder pr, lacht Van Regteren. Want dat kunnen ze nu helemaal niet aan. Toen de ijsbaan in oktober open ging, wilde het Sportcentrum ook iets doen. Daarop werden 2000 kaartjes ingekocht, waarvan 1500 voor

9 blad van de Universiteit Twente i 2009 p glad ijs de UT en 500 voor Saxion. De normale toegangsprijs bedraagt vijf euro, de UT kreeg ze voor 2,50. Medewerkers met een Xtracard konden deze kaartjes krijgen voor 1 euro. We maakten er geen reclame voor, maar binnen 3 weken waren ze alle 1500 op. Wegens het grote succes besloot het Sportcentrum om nog een keer 1000 kaartjes in te kopen. Dit is wel de laatste mogelijkheid om van het ijs te proeven. Bovendien gaat de ijsbaan vanaf half maart dicht. De kaartjes zijn verkrijgbaar bij de receptie van het Sportcentrum. Hoewel UT ers dus massaal het ijs bestormen, deden zich volgens Van Regteren nog geen grote ongelukken voor. Bij mij zijn twee gevallen bekend, dus dat valt heel erg mee. Vaak hebben ongelukken toch te maken met een stukje onervarenheid. Of ze hebben wel eens geschaatst, maar nog nooit op een kunstijsbaan. En geloof me, dat is heel anders dan op natuurijs. Vanmiddag (donderdag) is er nog een clinic op de ijsbaan, in het kader van de winteractieweek. Deze begint in de lunchpauze om uur. Van Regteren geeft de clinic, geassisteerd door enkele leden van schaatsvereniging De Skeuvel. Deelnemers worden op niveau, in vier groepen, ingedeeld. In totaal kan een uur geschaatst worden. Maaike Platvoet

10 utnieuws weekblad van de Universiteit Twente 10 Donderdag 22 januari 2009 GW start centrum voor sociale media ADVERTENTIE De faculteit Gedragswetenschappen is deze maand gestart met het Social Media Research Center. Het centrum wil een vrijplaats zijn voor onderzoek naar ontwikkelingen op het gebied van sociale media voor studenten in het hoger onderwijs. Sjoerd de Vries is namens de UT trekker van het project. Maaike Platvoet Het idee voor dit centrum is inderdaad op de UT ontstaan, vertelt GW-onderzoeker Sjoerd de Vries. Studenten zijn namelijk vaak heel enthousiast over hun afstudeeronderzoek, maar werken onderling nauwelijks samen. Terwijl zij, en andere onderzoekers, veel van elkaars bevindingen kunnen gebruiken. Daarop werden een aantal bedrijven met afstudeeropdrachten rondom sociaal mediaonderzoek benaderd. Dat werd gebundeld in het Social Media Research Center, oftewel Somere.nl. Inmiddels werkt de faculteit GW hierin samen met het Verkenningsinstituut Nieuwe Technologie van Sogeti Nederland. Het doel is het opzetten en uitvoeren van onderzoek naar ontwikkelingen, gebruik, en effecten van sociale media in organisaties en maatschappij. Over sociale media wordt veel gesproken, maar echt wetenschappelijk onderzoek is er nog niet naar gedaan. Het staat allemaal nog redelijk in de kinderschoenen, omdat het fenomeen jong is. Het hangt er van af hoe je sociale media definieert, maar het draait om gebruikerscontent. Bijvoorbeeld de dorpspleinen op de website van de Twentsche Courant Tubantia. Of Youtube, LinkedIn, Hyves en Wikipedia. Het draait allemaal om informatie over en van mensen, aldus De Vries. Het is de bedoeling dat de studenten onderzoek vanuit Somere uitvoeren. Leden van Somere hebben dan weer toegang tot deze gegevens en dat leent zich volgens De Vries voor secundaire analyses. Op deze manier kunnen we ook een index ontwikkelen, of binnen het centrum een benchmark uitvoeren. We onderhouden een geredigeerde informatiebasis bestaande uit artikelen en andere informatiebronnen en beschikken over onderzoeksinstrumenten zoals een itembank en interviewschema s. Door gezamenlijk gebruik hiervan bouwen we aan een databank rond sociale media. Ook de Hogeschool Utrecht doet mee aan het project, net zoals de vakgroep Nikos van de faculteit MB. Momenteel zijn er zo n acht afstudeerders bezig in Somere. In augustus vertrekken zelfs drie studenten naar China voor een afstudeeronderzoek over sociale media in afstandsonderwijs. Somere kan zeker nog groeien, meer studenten en deelnemende bedrijven zijn dus welkom, zegt De Vries. Bovendien wil onze samenwerkingspartner Sogeti het centrum vanaf 2010 internationaal maken. Over een jaar, in december 2009, hoopt De Vries op een succesvol onderzoekscentrum, waarin de samenwerking tussen de UT en het bedrijfsleven praktisch vorm heeft gekregen. Ook zal er dan een boek verschijnen waarin van elk goed afgerond onderzoek een hoofdstuk verschijnt. En natuurlijk hoop ik dat Somere dan het imago heeft van hét social media onderzoekscentrum in Nederland. Miljoenendeal voor UT-spin-off Progentix, een spin-off die is voortgekomen uit de vakgroep Tissue Regeneration van hoogleraar Clemens van Blitterswijk, heeft een grote overeenkomst gesloten met NuVasive. Dit Amerikaanse bedrijf investeert vijftien miljoen dollar in de synthetische botvervangers die Progentix ontwikkelt en krijgt de exclusieve optie de spinoff op termijn over te nemen. Hoewel Progentix niet is opgericht door UT-studenten of -promovendi, heet het toch een spin-off omdat het in 2004 kon worden opgestart dankzij een subsidie verkregen via de UT. Het bedrijf maakt botvervangers van keramiek. Volgens directeur en oprichter Joost de Bruijn is het unieke van dit synthetische materiaal dat het botvorming bevordert. De botvervanger trekt stamcellen aan en stimuleert deze zich te ontwikkelen tot botcellen zodat er uiteindelijk botgroei plaatsvindt. NuVasive, volgens De Bruijn een innovatief orthopedisch bedrijf gespecialiseerd in sleutelgatchirurgie in de ruggenwervel, koopt voor tien miljoen dollar een deel van de aandelen van Progentix en verleent daarnaast een lening van vijf miljoen. Dat geld gebruiken we om ons product verder te ontwikkelen, aldus de directeur. NuVasive heeft daar belang bij omdat de onderneming verwacht in de toekomst slijtage tussen ruggenwervels te kunnen repareren met de botvervangers van Progentix. Zodra het product een succes blijkt, heeft NuVasive daarom bovendien de exclusieve optie de UT-spin-off over te nemen. De investeringen kunnen daarmee oplopen tot tachtig miljoen dollar. Progentix onderhoudt nog steeds nauwe contacten met de UT, met name via Clemens van Blitterswijk. De Bruijn: We weten namelijk nog niet precies hoe onze botvervanger werkt, alleen dat het werkt. Omdat we vooral bezig zijn met productie, hebben we weinig tijd om dat werkingsmechanisme te onderzoeken. Daarom werken we samen met de UT en met Queen Mary University of London, waar ik deeltijdhoogleraar ben. Als we te weten komen hoe onze materialen botgroei stimuleren, kunnen we die kennis gebruiken om ons product te verbeteren. Paul de Kuyper In het bestuur van de Jonge Democraten Twente zitten sinds kort drie UT-studenten. Eva Kunst, Arjen Gebraad en Janarthanan Sundaram vonden het hoog tijd om deze jongerenafdeling, verbonden aan de politieke partij D66, nieuw leven in te blazen. Ze hopen op een flink aantal nieuwe leden. Maar we werven heus niet onder studiegenoten. Eva, Arjen en Janarthanan leerden elkaar kennen bij de borrels van D66. De afdeling Twente viel onder de afdeling Utrecht, dus moesten we elke keer daar naar toe reizen. In Enschede bestond vroeger wel een afdeling, maar toen de studenten in het bestuur van toen gingen afstuderen, gebeurde er niet veel meer. Volgens voorzitter Het nieuwe bestuur van de jonge Democraten, van links af Vera Leonhart, Arjen Gebraad, Eva Kunst, en Janarthanan Sundaram. Foto: Gijs van Ouwerkerk ut-studenten in bestuur jonge democraten Zetels hoeven we niet te winnen Eva Kunst was er de afgelopen maanden een kentering zichtbaar. De regio Twente kampt met een groeiend ledenaantal. Daarom hebben wij op vrijdag 9 januari in Café de Zon in Enschede de Twentse afdeling van de Jonge Democraten opgericht. De vierde persoon in het bestuur is Vera Leonhart, zij is geen UT-studente. De UT-studenten willen het komende jaar vooral aan de slag met het organiseren van activiteiten en het promoten van de Jonge Democraten in de regio. Kunst: Bij activiteiten moet je denken aan lezingen en debatten. Maar wij hebben ook Alexander Pechtold naar de UT weten te halen. Hij gaat op vrijdag 30 januari met studenten in debat. Ja hoor, het drietal heeft Pechtold al wel eens ontmoet. Hele aardige man, erg informeel. Je mag gewoon jij zeggen, vertelt Arjen Gebraad. Hun partij doet het overigens nu erg goed zeggen ze. In de opiniepeilingen staat D66 zelfs op 9 tot 15 zetels. En ook daarom is het belangrijk dat de Jonge Democraten bestaan. Wij zijn namelijk op zoek naar nieuw politiek talent. Als er straks inderdaad meer zetels komen voor D66, zullen die plaatsen wel moeten worden opgevuld. D66 is van oudsher een partij die academici aantrekt, zegt Janarthanan Sundaram. En heeft dus veel aanhangers bij mensen in het onderwijs. Wat mij zelf vooral aanspreekt is dat men niet vanuit dogma s denkt, maar juist heel pragmatisch alles benadert. Dat maakt deze partij aantrekkelijk. Het bestuurswerk neemt voor de studenten een paar uur per week in beslag. De ene week is rustiger dan de andere, maar dat vinden ze alle drie niet erg. Het is niet zoveel dat het in gedrang komt met onze studie, dus dit is goed te doen. Kunst zegt heel politiek verantwoord: Het is voor mij ook helemaal niet belangrijk dat ik hier een financiële vergoeding voor krijg of studiecompensatie. Ik wil de Jonge Democraten naar de mensen toe brengen en met elkaar van gedachten wisselen. Sundaram: Ik wil studenten laten weten dat zij via ons inspraak hebben op de gemeentelijke politiek. Neem de verlaging van het viaduct op de Hengelosestraat. Daar hebben veel studenten wel een mening over, wij kunnen dat doorcommuniceren aan de raadsleden. Een eigen onderkomen hebben de Jonge Democraten nog niet. Voorlopig vergaderen ze in de Bastille. Ook zijn ze nog op zoek naar een stamkroeg. Eentje waar de muziek niet te hard staat, waar het gezellig is en het bier smaakt, zegt Kunst. Zodra we meer volume hebben en er commissies ontstaan, gaan we wel op zoek naar een geschikt onderkomen. Ze ontkennen alle drie dat ze nu zieltjes aan het werven zijn op de UT. Al geeft Kunst eerlijk toe dat ze wel eens mensen uitnodigt om langs te komen voor de borrel. We zijn er natuurlijk wel om jonge mensen aan te spreken. Sundaram: Het grote verschil met D66 zelf is dat wij geen zetels hoeven te winnen. Zieltjes winnen heeft wat dat betreft dus ook geen zin. Maaike Platvoet

11 utnieuws weekblad van de Universiteit Twente 11 Donderdag 22 januari 2009 ADVERTENTIE Talented Bachelor and Master Graduates: We will invest in the next step of YOUR ACADEMIC CAREER! Lightmotif, van links af Ronald Sipkema, Max Groenendijk en Jeroen van Tienhoven. Foto: Arjan Reef Spin-off Lightmotif gaat als een speer Het bedrijf Lightmotif bestaat nog geen jaar, maar was in november al genomineerd voor de Young Technology Award van Overijssel. Drie jonge UT-alumni staan aan het roer van deze spin-off: Max Groenendijk, Jeroen van Tienhoven en Ronald Sipkema. Hun kantoor bevindt zich in de Horst, op het campusterrein. Maaike Platvoet Max Groenendijk is geen onbekende. Na zijn studie werktuigbouwkunde werkte hij als aio aan een onderzoek naar zelfreinigende oppervlaktes door deze te behandelen met een ultrasnelle femtoseconde laser. Een persbericht over dit onderzoek ging de hele wereld over en dat leverde veel publiciteit op, vertelt hij. En tijdens mijn promotie bleken allerlei technologiebedrijven ook al geïnteresseerd, waaronder ASML. Chipmachinefabrikant ASML legde Groenendijk een brandende vraag voor. De door mij onderzochte lasertechniek kan bestaande microbewerkingsmethodes vervangen en dat zorgt voor heel veel nieuwe interessante toepassingen. Na zijn promotieproject wilde Groenendijk graag door met zijn onderzoek. Het was een logisch vervolg om een bedrijf op te richten. Toen heb ik Ronald, als softwarespecialist, erbij gevraagd en Jeroen omdat hij ervaring heeft met 3d-bewerkingen. Het drietal kent elkaar al vanaf hun studie werktuigbouwkunde. Sipkema maakt op gegeven moment de overstap naar technische natuurkunde, maar maakte de studie uiteindelijk niet af. In februari 2008 ging het drietal officieel van start met Lightmotif. Ze werken nu vooral voor klanten, zoals ASML en Philips, die nieuwe processen willen ontwikkelen en automatiseren. Dat ze in de Horst hun bedrijfje runnen komt omdat op deze manier gebruik kan worden gemaakt van het laboratorium waar de peperdure laser staat. Groenendijk: Daar betalen wij uiteraard wel huur voor. We hebben een TOP-regeling en dat betekent dat we in ieder geval een jaar lang gebruik kunnen maken van de faciliteiten hier op de UT. Dat betekent ook dat we nauw samenwerken met de leerstoel toegepaste lasertechnologie. Zij helpen ons, wij helpen hen. Nee, van concurrentie is geen sprake. Of Lightmotif nog lang in de Horst gehuisvest zal blijven is de vraag. Met een blik om zich heen vertelt het drietal dat ze inderdaad binnenkort wel uit de kleine kamer zullen groeien. Bovendien beginnen de alumni in 2009 aan een Europees project en hopen ze op deelname aan een project in het kader van Nano4Vitality. Dat betekent wel dat we onze omvang moeten verdubbelen. Op zoek naar nieuwe mensen dus. We gaan dan ook als een speer sinds onze start in februari. Ook gaan de heren een eigen laser aanschaffen, wat een fikse investering betekent. Groenendijk: Maar we hebben een goed businessplan en de lening voor de laser is binnen. Hij zelf was de eerste in Nederland die met deze ultrasnelle laser materiaal bewerkte. ADVERTENTIE Er zijn bewerkingen op micro- en nanoschaal mogelijk, bijna zonder schadelijke inbreng. Bovendien kunnen een aantal microstappen overgeslagen worden. De laser is in staat om in één procestap een bewerking uit te voeren. Qua toepassingen moet je bijvoorbeeld denken aan het boren van hele fijne gaatjes, of het bewerken van mallen. Voor de toekomst hoopt Lightmotif een echt technologie ontwikkelingsbedrijf te worden. Potentieel kunnen we alle kanten op, zegt Groenendijk, maar het ontwikkelen van nieuwe processen en applicaties rondom lasertechniek blijft de kern van ons bedrijf. Erasmus Research Institute of Management - E R I M Explore the opportunities to become one of the leading management scholars of the future, by receiving your education and research training at the Erasmus Research Institute of Management (ERIM) in Rotterdam.Your research career is in reliable hands with our tailor-made courses and support programmes. Our fully accredited Doctoral Programme in Business and Management is customised for very talented and highly motivated bachelor and master graduates from disciplines such as business, economics, psychology, econo metrics and engineering. Bachelor graduates enter the ERIM Research Master. Master graduates will start their PhD project. Possible fields of specialisation offered are: Logistics & Information Systems Organisation & Innovation Marketing Finance & Accounting Strategy Check our website for current PhD vacancies ERIM is the joint research institute of the Rotterdam School of Management (RSM) and the Erasmus School of Economics (ESE). Both schools operate at the frontier of knowledge-creation and have a world-class reputation in business and management research. After completion you will earn a MSc title and / or a PhD title from one of these renowed schools. Curious for more? Erasmus Doctoral Programme in Business and Management Afscheid van Arie Quarium Arie ten Donkelaar (64) is een geliefd collega bij de faculteit Gedragswetenschappen. En niet alleen vanwege zijn functie als receptionist en klusjesman van de Cubicus. Al jaren verzorgt de huismeester vier schildpadden en twee zwerfkatten in het gebouw. Eind deze maand gaat Arie met pensioen. Arie is altijd positief, vertelt collega Hans van Rijn. Dat klopt wel, bevestigt Arie ten Donkelaar zelf. Ik ga met veel plezier naar mijn werk. Ook omdat de medewerkers hier in dit gebouw heel sociaal en plezierig in de omgang zijn. En in mijn baan had ik altijd veel vrijheid, ik kon de boel zelf plannen. Ten Donkelaar kwam in 1978 via schoonmaakbedrijf Eising op de UT terecht. In 1980 kwam hij in de Cubicus, toen nog TW/RC-gebouw, te werken. In eerste instantie voor de schoonmaak, maar al snel kwamen daar ook andere klussen bij. Zoals Arie ten Donkelaar is geliefd bij mens en dier in de Cubicus. Foto: UT-Nieuws het receptiewerk. In 1982 nam de UT hem in dienst. Sindsdien is Ten Donkelaar altijd in hetzelfde gebouw blijven werken. Behalve tijdens de grote brand in Toen zaten we een jaar in het Capitool. Natuurlijk kan hij zich die brand nog goed herinneren. Hoewel Ten Donkelaar een vrije dag had, werd hij door een collega gebeld. Toen ben ik direct op de fiets gesprongen. Of ik schrok? Nee, dat viel wel mee. Hoewel ik heel vertrouwd ben met dit gebouw, is het toch wel anders dan je eigen huis. Bovendien wist ik dat het wel goed zou komen uiteindelijk. In de 27 jaar dat hij op de UT vertoefde waren er eigenlijk maar twee andere droevige gebeurtenissen: het overlijden van twee jonge collega s. Dat maakte veel indruk, ja. Hoogtepunten? Ach nee, zo heel veel maak je ook weer niet mee. En dan zijn er de vier schildpadden, direct om het hoekje bij de ingang van de Cubicus, waar hij al heel veel jaren voor zorgt. Ongeveer zeventien jaar geleden kwamen ze via twee medewerkers in het gebouw terecht. Maar die vertrokken op een gegeven moment, en die beestjes hadden natuurlijk wel verzorging nodig. Dus voert Ten Donkelaar ze al vele jaren runderhart en brokjes. Ik ben ook wel eens met ze naar de dierenarts geweest. Eéntje had ooit longontsteking, die dreef op de rug door het water. Boven het aquarium prijkt een blaadje met de tekst: Arie Quarium. Passende bijnaam. De twee zwerfkatten worden dagelijks achter de Cubicus gevoerd. Ze zijn allebei geholpen, dus er komen er heus niet meer bij. Maar het zijn wel echte maatjes. Als ik ze voer, komt er ook altijd een ekster bij om een brokje mee te pikken. In vakanties, of met feestdagen, zorgt de huismeester altijd dat iemand anders de dieren voert. Maar in de weekenden kom ik zelf. En dat zal ik straks na mijn pensionering ook blijven doen. Ja, hij zal zijn werk best missen. Ik zie niet op tegen het thuis zijn, ik heb genoeg klusjes te doen. Maar dit hier, mijn collega s en het werk, dat zal nog niet gemakkelijk zijn. Maaike Platvoet Arie ten Donkelaar houdt op 12 februari een afscheidsreceptie.

12 2 Biotechnici Skillslabmedewerker 0,5 fte (09/003) Elektrotechniek, Technische Wiskunde Natuurwetenschappen en Informatica (TNW) Vacatures interne werving Woordvoerder Skillslabmedewerker College van Bestuur/Persvoorlichter UT (09/004) Strategie Skillslabmedewerker Technische & Communicatie Natuurwetenschappen medewerker (TNW) (38 uur per week) Technische Construerende Natuurwetenschappen Technische (TNW) Wetenschappen (CTW) Promovendus ICT-rijke leeromgeving (09/005) Gedragswetenschappen Technische medewerker (38 uur per week) 6266UT pers.adv Technische Construerende UD Human 11:20 medewerker Technische Resource Pagina Wetenschappen (38 uur 1Management per week) (CTW) Promovendus Construerende Bedrijf, Docentenontwerpteams Technische Bestuur Wetenschappen Technologie (09/006) (BBT) (CTW) Gedragswetenschappen UD Human Resource Management Promovendus UDBedrijf, Human Bestuur Ontwerpen Resource en Technologie Science Management curriculum (BBT) materialen (09/007) Gedragswetenschappen Bedrijf, Bestuur en Technologie (BBT) Associated op Meer informatie Professor en (UHD) zoek vacatures: CTA Nano technology, 1,0 fte (09/008) Management en Bestuur Meer Meer UD informatie Dynamiek informatie en vacatures: en assessment vacatures: van medische technologie 0,8 fte (09/009) Management en Bestuur ALGEMEEN Activisme zonder studievertraging Vrijhof Cultuurcentrum zoekt student voor programmeringcommissie. Zie Cultuur. ORATIES 6266UT utnieuws pers.adv weekblad van de Universiteit 11:20 Twente Pagina UT 12 pers.adv Donderdag 22 2 januari :20 Pagina UT pers.adv :20 Pagina 1 I n fo De ruimte voor mededelingen op deze INFO-pagina s is beperkt. De redactie wijst indieners van kopij erop dat hun mededelingen alleen worden geplaatst indien deze kort en bondig zijn. Aanleveren in Word, (info@utnws. utwente.nl) bij de redactie op kamer 217 (Vrijhof). Lengte: maximaal 100 woorden, platte tekst (geen tekens, niet vet, niet onderstreept, woorden en/of zinnen niet in hoofdletters. Tekst zoveel mogelijk achter elkaar (geen returns gebruiken). Lever uw mededelingen zoveel mogelijk in één bestand aan en mail dit in één keer door naar de redactie. Info kopijsluiting voor de krant van donderdag: maandag uur. Kopij die later arriveert wordt in de wacht gezet voor de week daarna. Kleine wijzigingen zijn mogelijk tot dinsdagmiddag uur. A lgemeen O raties Prof.dr.ir. A.J. Huis in t Veld, benoemd tot hoogleraar Toegepaste Lasertechnologie aan de faculteit Construerende Technische Wetenschappen, over De impact van licht, donderdag 22 januari 2009, 16:00 uur, De Vrijhof. Prof.dr.ir. F.E. van Vliet, benoemd tot bijzonder hoogleraar Microwave Integration binnen de leerstoel ICD aan de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica, over When waves matter, donderdag 29 januari 2009, 12:45 uur, De Vrijhof. Mevr.prof.dr. S. Saharso, benoemd tot bijzonder hoogleraar Intercultureel Bestuur op zoek op zoek naar op een zoek andere baan? naar een andere baan? naar een andere baan? Vacatures interne werving Vacatures interne werving naar een andere baan? Researchanalist Neuroscience (0.5 fte) (09/010) Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica Vacatures interne werving Teamleider bureau informatiebeheer/medewerker Bestuurlijke Informatievoorziening 1,0 fte (09/011) Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica Skillslabmedewerker PhD Model Technische Checking Natuurwetenschappen Stochastic Systems using (TNW) Rare Event Simulation (09/012) Electrical Engineering, Mathematics and Computer Science Technische medewerker (38 uur per week) Post Doctoral Construerende Researcher Technische and a PhD Researcher Wetenschappen Hierarchical (CTW) multi-scale modelling (09/013) Engineering Technology UD Human Resource Management Functioneel Applicatiebeheerder (0,5 fte) (09/014) Bibliotheek Bedrijf, & Archief Bestuur en Technologie (BBT) Technicus membraantechnologie (09/015) Technische Natuurwetenschappen Meer informatie en vacatures: mededelingenrubriek binnen de vakgroep Maatschappelijke Risico s en Veiligheid aan de faculteit Management en Bestuur, over De culturele opsluiting voorbij. Nieuw intercultureel bestuur, donderdag 5 februari 2009, 16:00 uur, De Vrijhof. Prof.dr.ir. H.F.J.M. Koopman, benoemd tot hoogleraar Biomedische Werktuigbouwkunde aan de faculteit Construerende Technische Wetenschappen, over De menselijke maat, donderdag 12 februari 2009, 16:00 uur, De Vrijhof. SPE Jij bent onmisbaar. Dat moet jij ervaren. Jij kunt veel geven. Dat moet jij waarmaken. Ga naar VESTINGBAR De Vestingbar gaat door met het kaasplankje op zondag, gratis nootjes op maandag, pubquiz (21:30 uur) op dinsdag en vaste lage prijzen. # Een pilsje/frisje kost EUR 1.10, een Amsterdammer krijg je voor EUR 1.40, een Korenwolf of Koninck van tap kost EUR 1.50 en een Leffe kost EUR Verder hebben we een breed assortiment aan speciaalbieren uit fles, kom ze ook eens proberen. # Elke woensdag gratis film i.s.m. de Bellettrie. Aanvang: 21:00 uur. Programma: 28-1: Chung Hing sam lam, 4-2: Leef!, 11-2: The Bands Visit. # Openingstijden: zo.-di.: 21:00 uur, wo.: 20:30 uur, do.-za.: 22:00 uur. MEDISCH CENTRUM S pe V estingbar Medisch centrum Campus huisartsenpraktijk, open voor nieuwe patiënten. tel # Tandarts H. Huizinga. Behandeling volgens afspraak. Inschrijving dagelijks. Openingstijden: ma- do van uur, tel Gebouw Langezijds 17 tweede verdieping. # Fysiotherapeut R. Polman. Behandeling volgens afspraak. Openingstijden: ma-vr. van uur, tel of Gebouw Langezijds 17 tweede verdieping, info@renepolman.nl, www. fysiotherapie.nl. ALLE FACULTEITEN Promoties Ir. R.H. Klein Entink (GW) over Statistical models for responses and response time, 22 januari 2009, 15:00 uur, SP2. Ir. J.J. Paulus (EWI) over Online scheduling & project Scheduling, 22 januari 2009, 16:45 uur, SP2. Drs. M.C. van Essen (TNW) over Capacitive MEMS-based sensors: Thermo-mechanical stability and charge trapping, 23 januari 2009, 13:15 uur, SP2. W.P. Bula (TNW) over Microfluidic devices for kinetic studies of chemical reactions, 23 januari 2009, 15:00 uur, SP2. Ir. P.O. Graf (TNW) over Combining oxidative coupling and reforming of methane: vision or utopia, 23 januari 2009, 16:45 uur, SP2. Ir. A.H.A. Stienen (CTW) over Development of upper extremity rehabilitation robotics, 29 januari 2009, 15:00 uur, SP2. H. Sözer (EWI) over Architecting fault-tolerant software systems, 29 januari 2009, 16:45 uur, SP2. J. Potreck (TNW) over Membranes for flue gas treatment transport behavior of water and gas in hydrophilic polymer membranes, 30 januari 2009, 13:15 uur, SP2. Drs. Y.A. van Houten (GW) over Searching for videos: The structure of video interaction in the framework of information foraging theory, 30 januari 2009, 15:00 uur, SP2. Ir. D. Iakovou (CTW) over Sensor development and integration for robotized laser welding, 5 februari 2009, 16:45 uur, SP2. Mw. ir. E.M. van der Heide (EWI) over Neurophysiological observation of the nociceptive system using electrocutaneous stimulation, 6 februari 2009, 13:15 uur, SP2. Mw. Q. Tao (EWI) over Face verification for mobile personal devices, 6 februari 2009, 15:00 uur, SP2. J.M. de Sousa André (TNW) over Catalytic mixed matrix membranes, 6 februari 2009, 16:45 uur, SP2. Garantiebeurs Alle faculteiten Als je per 1 februari 2009 wil stoppen met je studie kun je een beroep doen op de Garantiebeurs. Je moet een tweede opleiding gaan doen in het Hoger onderwijs. Dit kan aansluitend of in september Je moet tijdens de eerste maanden van je studie aan de inspanningsverplichting hebben voldaan, dit wordt door je huidige opleiding bepaald. Meer informatie: Studentenbegeleiding, Bastille, 1e etage, rode balie, tel Daar ligt ook het registratieformulier waarmee je de inspanningsverplichting kunt laten registreren voor 1 maart Als je aan alle voorwaarden voldoet (zie: nl/studentenbalie/) heb je recht op een financiële vergoeding. Als je besluit dit studiejaar niet verder te studeren kun je een beroep doen op de 1 februari-maatregel van de IB-groep. Meer informatie: studentendecanen, tel Selfmangementcursussen Het Bureau Studentenpsychologen organiseert twee Selfmangementcursussen, van 10 februari 2009 t/m 31 maart 2009 en van 5 februari 2009 t/m 2 april De cursussen zijn voor studenten die zich voornemen om te gaan studeren maar er op één of andere manier steeds niet toe komen. Beide cursussen bestaan uit 8 bijeenkomsten op dinsdagmiddag van 13:30-15:30 uur of op donderdagochtend van 10:30 12:30 uur. Plaatsing gebeurt op volgorde van binnenkomst. Je kunt je aanmelden t/m vr. 30 januari Aan de cursus zijn geen kosten verbonden. Meer informatie: Studentenbegeleiding/Bureau Studentenpsychologen, Bastille, 1e etage, rode balie, tel, Wetenschapswinkel Paardenmelker Sand uit Harbrinkshoek ( wil een installatie ontwikkelen waarmee men snel en hygiënisch ingevroren brokken melk kan ontdooien. Het betreft een technisch zeer interessante vraag. Idealiter mag de temperatuur van de melk niet boven de drie graden Celsius stijgen. Onze klant heeft al diverse principes getest, maar een bevredigend resultaat heeft dat nog niet opgeleverd. Idee is een concept uit te werken met een reuzenrasp, een geleidings/verwarmingssysteem en een snelle toevoer naar een opslagtank. Het is de bedoeling tot een goed beargumenteerd en doorgerekend ontwerpvoorstel te komen. Voor deze opdracht is een vergoeding beschikbaar. Meer informatie: Egbert van Hattem, Bastille 214, tel. 4407, e.vanhattem@ utwente.nl. CTW Afstudeercolloquia MPD J.R.W. Helming over De Cluster Radar - de zwarte doos van samenwerkingen geopend, 23 januari 2009, 10:30 uur, HR Z203. H.F.W. Wijnands over Uitgerust met kennis: een onderzoek naar comfort bij matrassen, 23 januari 2009, 14:00 uur, N109. Afstudeercolloquium PT E. Schwarte over 'Measuring consolidation using parallel plate electrodes, 28 januari 2009, 13:30 uur, N109. Afstudeercolloquium TS U. Sachs over Evaluation of three condensation models for transonic flow, 30 januari 2009, 14:00 uur, OH 113. EWI Afstudeercolloquium CS L. Peters over Battle of the bulk, Corporate XMLDB vs. Research XMLDB. A reference architecture for querying a high volume of large XBRL/XML documents in a relational DBMS with changing document schemas, 30 januari 2009, 15:30 uur, CU C238. Rooster-/zaalwijziging Programmeren 2 INF/ BIT/ TEL B1. De hoorcolleges op maandag het 5e en 6e uur in week 9, 10 en 11 zijn verplaatst van zaal SP6 naar zaal SP2. De hoorcolleges in week 12 t/m 14 op maandag het 5e en 6e uur komen te vervallen. GW C TW E WI G W Afstudeercolloquia CW E. Wijma over Kracht van egodepletie en liking op compliance, 23 januari 2009, 11:00 uur, CU C238 H. Smid over Het verwerken van de organisatie identiteit in arbeidsmarktcommunicatie, 30 januari 2009, 15:00 uur, HO B1212. S. Schippers over Gooi dit onderzoek niet in een la! Een kwalitatief onderzoek naar de toepassing van publieksonderzoeken in communicatie en beleid, 30 januari 2009, 16:00 uur, CU B209. Herkansing Design&Emotie (294301) verplaatst PSY B3/MPS. De herkansing van het vak 'Design&Emotie' is een week naar achteren verplaatst. Do. 27 augustus van 9-11 uur is de nieuwe datum. Roosterwijziging Ontwerpen van nieuwe mediatoepassingen (243121) CW B1. Het hoorcollege Ontwerpen van nieuwe mediatoepassingen (3e blok) wordt, in tegenstelling tot wat op het rooster staat vermeld, aangeboden op maandag het 5e en 6e uur in de weken 6, 7, 11 en 12. Het college is in Cubicus B209. Wat betreft de practica komt groep 3 (vrijdagmorgen) te vervallen. T.z.t. kun je je dus alleen inschrijven voor de practica van groep 1 (woensdagmiddag), groep 2 (donderdagmiddag) en groep 4 (maandagochtend).

13 utnieuws weekblad van de Universiteit Twente 13 Donderdag 22 januari 2009 Roosterwijziging Statistiek 1 (196216) CW B1. Het hoorcollege Statistiek 1 (3e blok) wordt, in tegenstelling tot wat op het rooster staat vermeld, aangeboden op dinsdag het 3e en 4e uur in de weken 6 t/m 14. Tot en met week 12 is het college in Cubicus B209, week 13 in Spiegel 1 en week 14 in Spiegel 5. Intekenen vakken 3e blok CW/MCS. Wil je in het 3e blok (werk)colleges of practica volgen, dan kun je je via de TeleTop-vakwebsite inschrijven: 1. Je meldt je aan voor het vak via TeleTop.; 2. Ga naar 'Inschrijvingen' in het linker menu. Klik op 'Inschrijven'. Kies een werkgroep en bevestig dit door te klikken op 'Opslaan'. # Voor de volgende vakken geldt deze inschrijving: B1: Statistiek 1, practicum groep 1 en 2, werkcollege groep 1, 2, 3 en 4; Ontwerpen van nieuwe mediatoepassingen, practicum groep 1, 2 en 4, werkcollege groep 1 en 2; Onderzoekspracticum, werkcollege groep 1, 2, 3 en 4. # B2: Gespreksvoering, werkcollege groep 1, 2, 3 en 4; Professioneel schrijven, werkcollege groep 1, 2, 3 en 4. # B3: Theoriedeel Communicatieonderzoek; Bacheloropdracht. # Master: Public health communication; Entertainment education; Interactieve marketing; Retorica en argumentatie; Persuasieve communicatie; Opdracht SMOC; Communication consultancy during innovation and change; Nieuwe Media en Maatschappij; Communicatie van service organisaties, werkcollege groep 1 en 2. Leuke afstudeeropdracht beschikbaar voor CW-student Binnen een zorginnovatieproject in de Twentse verpleeghuizen is per direct een afstudeeropdracht beschikbaar voor een student(e) Communicatiewetenschap. Het gaat om het ontwikkelen en implementeren van een website met infectierichtlijnen voor verpleeghuispersoneel aan de hand van usability-onderzoek. De opdracht dient uit te monden in een werkend prototype van de website. De website wordt ontwikkeld i.s.m. de vakgroep Human Media Interaction (UT). Een leuke, praktische opdracht waarbij de student veel in het veld is en een grote eigen, creatieve inbreng heeft. Meer informatie bij Fenne Verhoeven: Tel of via f.verhoeven@utwente.nl. Wetenschapswinkel H e t R e g i o n a a l C o ö rd i n a t i e p u n t Fraudebestrijding wil de communicatie met klanten van de sociale dienst verbeteren. De fraudebestrijding wil zich meer gaan richten op het perspectief van de klant. Het is de bedoeling dat je een literatuuronderzoek doet naar fraude en de verschillende oorzaken. Deze factoren onderzoek je daarnaast bij klanten van de sociale dienst. Deze afstudeeropdracht is geschikt voor een Masterstudent Communicatiewetensch appen. Jouw resultaten zullen gebruikt worden voor de ontwikkeling van de communicatie van de sociale diensten in Overijssel. Er is een stageplaats en stagevergoeding beschikbaar. Meer informatie: Lieke Asma, wewialgemeen@disc.utwente.nl. MB MB Afstudeercolloquia BA F.S. Wiersma over Bedrijfsoverdracht: Veranderd de perceptie bij de uittredende ondernemer gedurende het overdrachtsproces?, 23 januari 2009, 15:45 uur, CU B103. M.D. van der Kooij over Improving performance through bench marking, 28 januari 2009, 13:45 uur, SP7. B.P.S. de Haan over Cluster Export Support: motivation by coordination and participation, 28 januari 2009, 15:45 uur, SP7. R. Timmer over Making better market entry decisions. Improving market entry decision-making at Zwanenberg Food Group for Romania., 29 januari 2009, 13:45 uur, SP7. J.C. Drenth over The ingredients of a committed workforce research towards commitment at Cehave Landbouwbeland, 30 januari 2009, 15:45 uur, Vrijhof 5. H.J. Borghuis over Digital video content exploitation via a website by a digital content service. Exploring the possibilities of direct versus indirect revenue models, 5 februari 2009, uur, LA A217-A. Afstudeercolloquium BIT L.O. Meertens over EPC to BPEL Transformations, 30 januari 2009, 13:30 uur, SP7. A.L. Perk over Reflection in large IT projects: A method for project success focusing on soft factors, 30 januari 2009, 15:45 uur, HO Afstudeercolloquia BW D.V. Nijhof over Een kostprijsberekening binnen de bewerkingsafdeling van Zurel Flowers B.V., 23 januari 2009, 13:45 uur, SP7. M.K. Becker over Approaching the local market for Fisherboats Co., Ltd., 29 januari 2009, 15:45 uur, CU B103. Afstudeercolloquium IE&M R. van Grunsven over Calculation of added complexity for innovations in Danone baby milk operations, 23 januari 2009, 15:45 uur, SP6. Afstudeercolloquium TBK V.A.H. Nijenhuis (doctoraal) over IToutsourcing offshore, 22 januari 2009, 14:00 uur, Centric IJsselstein. S.R. Blom (bachelor) over Het testen van een handleiding: Duurzaam elektronisch inkopen door gemeenten bij het NKB, 4 februari 2009, 13:45 uur, HO Integrand-afstudeerstage Cirmac International is een innovatief bedrijf dat gespecialiseerd is in gaszuivering- en gasproductie-systemen. Zij zoeken een ambitieuze masterstudent, die het bedrijf wil ondersteunen bij de ontwikkeling die de organisatie de komende jaren wil doormaken. Naast het opstellen van een businessplan begeleidt de student het Management Team bij het formuleren van een strategie en het opstellen van doelen voor de komende jaren. Interesse? Ga naar stagenummer 4661, of mail naar twente@integrand.nl. Integrand bestuurskundige bijbaan Desmepol is een producent van diverse plastics die wereldwijd worden afgezet. Zij zoeken een student die hen wil assisteren bij de bestuursrechtelijke procedures via de algemene wet bestuursrecht. De opdracht bestaat uit het volgen en voorbereiden van procedures bij diverse overheidsinstanties. Daarnaast krijg je de kans om zelf voor een rechtbank of Raad van State te pleiten voor een zaak. Deze flexibele opdracht is zeer geschikt als bijbaan naast je studie, dus wil jij ervaring op doen voor je studie bestuurskunde, dan is deze opdracht zeker wat voor jou. Ga naar stagenummer 4632, of mail naar twente@integrand. nl. Ethiekdagen (411103) TBK/BSK/GZW/BW B3. Vanaf do. 22 januari a.s. kun je je inschrijven voor de Ethiekdagen. Inschrijflijsten hiervoor liggen bij de balie van BOZ MB in SP 209/211 ('s middags geopend van 13:00-16:00 uur). De ethiekdagen nemen 2 hele dagen in beslag (van 9:00-17:00 uur). Per keer kunnen 25 studenten deelnemen en toelating vindt plaats op volgorde van inschrijving. Dus wees er snel bij. De dagen zijn: 7 en 8 mei; 14 en 15 mei; 28 en 29 mei; 4 en 5 juni; 11 en 12 juni. De ethiekdagen voor de studenten Bedrijfswetenschappen en Technische ADVERTENTIE Scriptant Forensic Technology Ben je een computernerd met social skills? Met een jong team richt Forensic Technology, onderdeel van KPMG Forensic, zich op het oplossen van technische uitdagingen in financiële onderzoeken. Het investeren in Forensic Technology is benoemd als speerpunt voor de komende jaren. De functie Wij bieden je de mogelijkheid om voor je scriptie onderzoek te doen naar actuele technische vraagstukken. Hieronder zijn drie afstudeeronderwerpen opgenomen, mocht je een eigen voorstel hebben, neem dan gerust contact met ons op! Computer Forensics Bij supermarkten zijn tegenwoordig desktops te koop met een capaciteit richting een terabyte. Leuk voor de thuisgebruiker, maar hoe vind je bij een fraudeonderzoek snel alle relevante data? En hoe stel je deze data op een forensisch verantwoorde maar ook efficiënte manier veilig, zodat het bewijsmateriaal in een rechtzaak overeind blijft? Fraudedetectie in omvangrijke financiële datasets Het leren en herkennen van patronen in financiële datasets is complex en rekenintensief, omdat een dataset al gauw uit miljoenen records bestaat en er tussen de records een grote samenhang is. Voor financiële onderzoeken zijn wij op zoek naar ongebruikelijke patronen in datasets. Kan jij een techniek bedenken en ontwikkelen die patronen leert te herkennen en de meest ongebruikelijke uitzonderingen vindt in een dataset? Spelden in een hooiberg Bij fraudeonderzoeken zijn vaak grote hoeveelheden data beschikbaar. Dit kunnen computerbestanden als Excel sheets zijn, maar ook met OCR-software ingescande documenten. Hoe vermijd je false positives tussen de uitkomsten? En als je een belangrijk document gevonden hebt, hoe vind je dan alle gerelateerde documenten? Welke techniek kan helpen om zo goed mogelijk al het bewijsmateriaal boven water te krijgen? Het profiel Je zit in de scriptiefase van je studie artificial intelligence, informatica, economie, bedrijfskunde of natuurkunde en wiskunde. Je bent een absolute teamplayer met een kritische, leergierige en professionele houding die goed in staat is zelfstandig te werken. Meer informatie of solliciteren? Wil je onderzoek doen naar de mogelijkheden van techniek voor het doorgronden van financiële informatie? Spreekt het ontwikkelen en het in praktijk brengen van innovatieve, technische concepten je aan? Dan maken we graag kennis met jou. Voor meer informatie over deze functie kun je contact opnemen met Quintra Rijnders, (020) Of reageer via het sollicitatieformulier op

14 utnieuws weekblad van de Universiteit Twente 14 Donderdag 22 januari 2009 TNW Bedrijfskunde zijn een verplicht onderdeel T NW van het vak Wetenschapsvisies en Ethiek. Afstudeercolloquium M. Kok over Spin-selective tunneling through ferromagnetic insulating EuO barriers, 29 januari 2009, 14:00 uur, CU B209. STUDENT UNION Bestuur Student Union De Student Union zoekt studenten voor in de BIP-commissie. Meer informatie: mail naar j.kreuzen@union.utwente.nl. # Het broodje van de maand in de UnionBar: een waldkorn broodje met roomkaas en chorizo. Tijdens de tentamens is het tentamenbroodje er weer. # Krijg EUR voor jouw Studenteninitiatief. utwente.nl/initiatief. # De Student Union werkt samen met VGZ, hierbij is een collectief afgesloten. Het collectiviteitnummer is Zie voor meer informatie de Student Union website. # Goedkoop schaatsen op de ijsbaan. Heb je een Xtra-card dan kun je voor EUR 1 een kaartje halen, anders voor EUR 2.50 i.p.v. EUR 5. Haal je kaartje bij de portier in het sportcentrum. STUDIEVERENIGINGEN W.S.G. Abacus I.v.m. de tentamens staan er voor aankomende week geen activiteiten gepland. # Wel kunnen de bestuurs-interesse-bijeenkomst en de karaokeavond, beiden op 4 februari, vast in de agenda gezet worden. Sirius On Monday the 2nd of February a guest lecture will be held by state secretary Jet Bussemaker of the Ministry of Health Welfare and Sport. # If you have more questions check: or send an to sirius@mb.utwente.nl. I.C.T.S.V. Inter-Actief Kom 30 januari even stoom afblazen bij het Politiek Café met Alexander Pechtold (12:30-13:30 uur). # 3 februari wordt de onderwijsprijs uitgereikt om 16:00 uur in de EWI-borrelruimte (EduCafé). Je kunt nu nog stemmen in de Inter-Actief-kamer of op www. inter-actief.net. C.T.S.G. Alembic 29 Januari: reguliere borrel. # 5 februari: bowlen met de ECo. # 12 februari: veilingborrel. # De inschrijflijsten voor de Open Nederlandse Chemie Sportdagen (20, 21 en 22 mei) zijn opgehangen. Schrijf je in voor één van de vele sporten. # C.T.S.G. Alembic. Tel Website: S.V.A.T. Astatine Wo. 4 februari, 12:30 uur, HT900: Colloquium prof. Hoeijmakers over De aerodynamica van vliegtuigen. # Wo. 4 februari, 20:00 uur, HT900: Bucom-borrel. # Wo. 25 februari, 12:30 uur, HT900: Colloquium Alliander. Als beheerders van een omvangrijke elektriciteit en gas netwerk vervult Alliander een onmisbare taak voor de samenleving. # Vr. 6 maart: ouderdag. Stress Wo. 11 februari is de pre-valentines party van Stress, vanaf 23:00 uur in de Lunatic. # Van 7 t/m 14 februari vindt Holland 3D plaats, een Estiem activiteit waarbij Europese studenten op 11 februari Enschede bezoeken. # Wil jij een fantastische intro organiseren in augustus? Mail naar thomass@stress.utwente.nl voor meer informatie. Ook de lustrumcommissie en de PraXie zoeken nog versterking. E.T.S.V. Scintilla T NW S tudieverenigingen Tijdens de tentamenweken zijn er geen activiteiten. Daarna is er op ma. 2 februari een bestuur-interesse-borrel waar je langs kunt komen als je interesse hebt in een bestuursfunctie. Do. 5 februari is er de Sjaarscie gameavond waarbij er de hele avond gespeeld kan worden op allerlei consoles. Inschrijven hiervoor kan in de Scintilla Kamer. W.S.G. Isaac Newton Kom vanmiddag naar de was-mijn-tentamen-niet-in-de-borrelkelder?-borrel in Diepzat. # Heb je al plannen voor na de tentamenweek? Schrijf je voor 30 januari in voor de Trip naar Londen, in het weekend van 6-8 februari. Er is plaats voor 50 man. # In de week na de tentamenweken staan er twee excursies gepland: naar Huisman en naar Siemens. # Meer informatie: of tel S.V. Arago Morgen is er een vrijdagmiddag borrel in de Tombe, getapt door de BRAK. # Denk er aan dat je je tentamens kunt inleveren in de AK voor de SOTN tentamenbank, in ruil daarvoor krijg je een Cgratis ultuur pul bier of fris op een borrel van de BACO. # Ook in de tentamenweken zijn er gewoon weer VriMiBo s. S.V. Paradoks Na de tentamenweken staat er een geweldige activiteit op de agenda; het uitje naar de skihal in Bottrop. Op 4 februari kun je onbeperkt eten, drinken en natuurlijk skiën voor maar EUR Schrijf je dus snel in op Dimensie Stem op jouw favoriete docent voor de onderwijsprijs van Psychologie en Onderwijskunde. Dit jaar is het thema: Synergie, 1+1=3. Welke docent weet samenhang te brengen in zijn colleges, het boek en het tentamen? Je kunt stemmen tot 30 januari. Kijk voor het stemformulier op de site van Dimensie: CULTUUR Activisme zonder studievertraging Wil je geen studievertraging oplopen, maar wel actief zijn in de commissiewereld? Dan is de Vrijhof Cultuurcentrum programmeringcommissie iets voor jou. Je kunt zo goed als zelf je aantal uren bepalen en we vergaderen elke 1e dinsdag van de maand. De commissie heeft voornamelijk een adviserend karakter en het is de bedoeling dat jezelf voorstellingen bezoekt en/of beluistert en hierover advies geeft. Meer informatie: utwente.nl, mail naar tineke.grootenboer@ utwente.nl of kom langs in de Vrijhof, kamer 127. Bellettrie Filmhuis Woensdag 28 januari zal Chung Hing sam lam (Chun King Express) worden vertoond in het filmzaaltje van de Vestingbar. Deze film van Wong Kar Wai draait om twee verhalen van twee verliefde agenten met twee gewilde personen; de één een heroïne dealer en de ander een take-away serveerster. Dit alles is opgenomen met een hand-held camera en heel veel kleuren wat een psychedelisch portret oplevert van het Hong Kong van de jaren 90. Aanvang: 21:00 uur. Tijdens de film kost een halve liter bier EUR 2.50 Toegang film gratis. Stubiba Bigband Workshops 2009 Ben je student aan het Saxion of de Universiteit Twente en speel je een instrument (sax, trombone, trompet, piano, (bas)gitaar, contrabas, drums)? Heb je altijd al eens in een bigband willen spelen, of krijg je zojuist voor het eerst die behoefte? Word voor 10 euro lid van Stubiba (bigbandvereniging van de Universiteit Twente) en volg onze bigband workshops van za. 14 februari, za. 28 februari en zo. 15 maart. Meer informatie: PAKKERIJ AEGEE-Enschede C ultuur P akkerij Vanavond kan iedereen genieten van het tentamendiner. # Na het tentamendiner zal de almanakcommissie het thema van de almanak 2009 presenteren. # Natuurlijk is ook in de tentamenweken Asterion gewoon geopend. # Meer informatie is te vinden op de website. # Sociëteit Asterion is geopend op dinsdag- en donderdagavond vanaf 21:30u. # Wil je meer informatie of lid worden? Bel , mail naar board@aegee-enschede. nl of kijk op Audentis Uiteraard is de kroeg tijdens de tentamenweken gewoon geopend voor de welverdiende studie-motivatiebiertjes. # Volgende week vrijdag (30 januari) staat het Na-tentamenfeest weer op het programma. # Za. 31 januari is de Ouderdag voor de ouders van de eerstejaars. # Voor meer informatie: of bel of mail de Senaat. ( of senaat@audentis.nl). C.S.V.Alpha Dinsdag- en woensdagavond zijn er (bijbel)kringen. # Woensdagavond zullen de Gele Rakkers weer schitteren op het kunstgras. # Do. 29 januari gaat Alpha op bezoek bij haar zustervereniging te Delft. # Dezelfde avond is er ook een buitengewone Sociëteitsavond. # Het veelbelovende Januariweekend, met het thema Battle of the chillest komt er aan. # Geïnteresseerd in C.S.V. Alpha? Kom eens langs in sociëteit Flux, bezoek csvalpha.nl of mail naar bestuur@csvalpha.nl. A.S.V. Taste Deze weken zijn de tentamenweken. Om de leden te ondersteunen vindt er dinsdag 27 januari een tentamenlunch plaats op de campus. # Op 3 februari wisselt het sociëteitsbestuur, met chaotische avond zal dit geschieden. # Op 9 februari organiseert de activiteitencommissie de casino avond, ook zal deze avond de TasteSeriesofPoker plaats vinden. # Wil je 500 euro door een middag goed te brainstormen? Doe dan mee aan de Kivi Niria denktank op 11 feb. Het team met de beste case wint 500 euro. # Donderdag 12 februari is er een open Pakkerijfeest. Iedereen is welkom! # Tot slot wensen wij iedereen sterkte met het maken van alle tentamens. # Voor informatie: bel , mail bestuur@asvtaste.nl of kijk op INTERNATIONAAL AEGEE-Enschede Tonight we have the exam period diner. # After that, the yearbook committee will present the theme of the yearbook # Our pub Asterion is opened Tuesday- and Thursday night from 21:30 hrs. # More info about AEGEE? You can call us on , send an to board@aegee-enschede. nl or take a look at our website, DIVERSEN Kivi Niria Kivi Niria Regio Oost organiseert di. 3 februari, 19:30-21:30 uur, een themacafé over de HR-E ketel met micro-wwk van Remeha. Remeha is een innovatieve en toonaangevende producent van centrale verwarmingsproducten voor de woning- en utiliteitsbouw. Tijdens de presentatie komen de recente maar ook de nieuwe ontwikkelingen aan bod. Na de presentatie is er gelegenheid om na te praten onder het genot van een drankje en hapje. Deelname is gratis. Locatie: Syntens (Ondernemingshuis), Hengelosestraat 585, 7521 AG Enschede. Aanmelden bij Elfride Dijkstra: kiviniria@utwente.nl. CD-Uitleen I nternationaal D iversen Nieuwe aankopen, voor iedereen te leen. Pop: 1.Antony And The Johnsons- The Crying Light; 2.Animal Collective- Merriweather Post Pavilion; 3.De Staat- Wait For Evolution; 4.Motorhead-Motorizer; 5.No-Man-Schoolyard Ghost; 6.Steinski- What Does It All Mean; 7.Pigeon Detectives- Emergency; 8.Rebecca Lynn Howard-No Rules 9.Frommermann-Holland-America Lijn; 10.Nina Simone-To Be Free (box). # Blues: Ralph de Jongh-Emotion. Jazz: David Sanborn-Here&Gone. Klassiek: Christianne Stotijn-Tsjaikovski: Romances. Wereld: Rajery/Sissoko/El Maloumi-3MA. DVD: Zucchero-Live In Italy. Deze en zo'n andere CD's, DVD's, SACD's, LP's en nu ook Blu-Ray Discs, op de 1ste etage van de Openbare Bibliotheek, hartje Enschede. Koop en reserveer on-line. Zie: Tel.: Postbus 217, 7500 AE Enschede Studentenrestaurant Maandag 26 januari Cordon Bleu, Twentse gehaktbal of Vegetarische schnitzel Paprikasaus of Jachtsaus Romanobonen of Macedoine de Legumes Frites of Gekookte aardappelen Rauwkostsalade - Dessert naar keuze Dinsdag 27 januari Varkenssaté, Kalkoenfilet of Gevulde Courgettes Satésaus of Kruidensaus Sambalboontjes of Doperwten Rijst of Pommes kroket Rauwkostsalade - Dessert naar keuze Woensdag 28 januari Gebakken visfilet, Hamburger of Tomaat mozzarella Bearnaisesaus Wortelen, Uien of Broccolimix Vlaamse friet of Gekookte aardappelen Rauwkostsalade - Dessert naar keuze Donderdag 29 januari Kip madras, Schouderkarbonade of Tofu madras Kerriesaus of Jus Schorseneren of Rode kool Rijst of Gekookte aardappelen Rauwkostsalade - Dessert naar keuze Vrijdag 30 januari Varkensfilet, Tartaar of Kaas omelet Tomatensaus of Rode wijn saus Bonne femme garnituur of Sperziebonen Pommes kroket Rauwkostsalade - Dessert naar keuze 'De Stek' Maandag 26 januari t/m vrijdag 30 januari Hap aan de Tap Kip in Rode wijn saus Spekjes en Champignons Aardappelmaantjes en Rauwkostsalade Superhap Duitse biefstuk met Gebakken rode uienringen Frites en Rauwkostsalade For the English menu: studentenrestaurant Openingstijden Studentenrestaurant: Ma. t/m vr. 11:30-19:00 uur. Warme maaltijden zijn verkrijgbaar tussen 12:00-13:30 uur en 17:00-19:00 uur. Openingstijden De Stek: Ma. t/m vr. 17:00-19:30 uur Voor informatie: UT-Catering: Reserveringen Faculty Club en De Stek online via

15 utnieuws weekblad van de Universiteit Twente 15 Donderdag 22 januari 2009 Poëzie en muziek 'Je hebt alles en je hebt mij' is het programma van dichteres Tjitske Jansen en violist Jasper le Clercq. Een voorstelling vol poëzie en muziek. Met zowel nieuwe gedichten van Tjitske Jansen als eerder werk uit haar bundels Het moest maar eens gaan sneeuwen en Koerikoeloem. Jasper le Clercq componeerde muziek bij de teksten en begeleidt Jansen op viool en met geluidseffecten. Op haar beurt begeleidt Tjitske Jansen de muziek met haar stem. Het optreden van Jansen en Le Clercq is in het kader van de Poëziemarathon Boekhandel Broekhuis Enschede, woensdag 28 januari om uur. Entree: 5,00. Reserveren gewenst. Expositie In de synagoge aan de Prinsestraat in Enschede wordt zondag aanstaande een expositie geopend van keramiek, schilderijen en etsen van Marieke Bouman en illustraties van haar dochter Marchien Mayer-Bouman. Hoewel beiden heel verschillend werk maken, is er toch sprake van een ontmoeting in deze expositie. Beide kunstenaars laten zich inspireren door het Jodendom. Marieke Bouman zegt hierover: Op deze expositie, voor de eerste keer samen met mijn dochter, blijkt onder andere onze gemeenschappelijke interesse voor kalligrafie en joodse teksten. De tentoonstelling is tot en met 15 maart op zondag en woensdag van tot uur te zien. Entree: Volwassenen 3,50 Studenten 3,00 Studenten orkest Het Nederlands Studenten Orkest brengt onder leiding van dirigent Peter Biloen een virtuoos programma ten gehore. Het concert wordt geopend met de Ouverture Candide van Bernstein en gaat daarna verder met de wereldpremière van De Dauwboog. Thomas Beijer, winnaar van het pianoconcours van de Young Pianist Foundation in 2007, zal soleren in het Pianoconcert in G van Ravel. Daar volgt de Vijfde Symfonie van Sjostakovitsj. NSO, woensdag 11 februari om uur, Muziekcentrum Enschede. Toegang: 15 euro en 10 euro met korting (OV-studentenkaart, CJP en onder de 18) Mieke Boon. Foto: Arjan Reef Kijken naar kunst is volgens Mieke Boon, universitair docent bij de afdeling wijsbegeerte, te leren. Dat deed ze zelf ooit door structureel een rijtje vragen af te werken wanneer ze een kunstobject bewonderde. Het bracht haar nieuwe inzichten en kunst werd er toegankelijk door. Samen met redacteur Peter Henk Steenhuis schreef ze voor dagblad Trouw 27 artikelen over de filosofie van het kijken waarin niet de kunst, maar de kijker centraal staat. Deze verhalen zijn gebundeld en het boek ligt vanaf morgen in de winkel. sandra pool De filosofie van het kijken naar kunst In Filosofie van het kijken legt Mieke Boon uit hoe je meer zelfkennis kunt krijgen in je eigen denken en oordelen aan de hand van kunstwerken. Bij het gewone kijken naar een schilderij kun je een techniek aanleren waardoor je contact maakt het kunstwerk. Neem er wel de tijd voor en let dan eens op stijl, compositie, gezichtsuitdrukkingen en kleuren. Met deze vragen in je achterhoofd zie je uiteindelijk veel meer. En het werkt echt! De filosofe beseft dat het onmogelijk is om álle schilderijen in een museum op deze manier te bezichtigen. Haar tip: Kijk eerst even rond in de zalen en kies vervolgens één of twee werken uit om nader te bestuderen. Een tweede kijkniveau gaat over hoe wij denken over het kijken. Mensen hebben namelijk snel een oordeel klaar. En dan stoppen ze, maar je kunt verder gaan door te onderzoeken hoe je kijkt, sterker nog, door te beseffen dat je daar zelf verantwoordelijk voor bent. Om dit uit te leggen gebruikt Boon filosofische theorieën zoals de waarneming- en kennisleer. Ik probeer uit te leggen hoe opvattingen die vanzelfsprekend zijn vorm hebben gekregen. Ook de invloed van beelden is bepalend voor ons denken, zegt Boon. We krijgen van jongs af aan al veel mee uit onze cultuur. Dat bepaalt onze denk- en zienswijze. En dat bepaalt voor een groot deel de betekenis die je altijd onmiddellijk geeft aan wat je ziet. Als je dat begrijpt, dan heb je een goede basis voor beter waarnemen. Niet alleen van kunst, maar ook van de traditie waarin je leeft, en zelfs van jezelf. Volgens Boon hebben filosofen vaak één basisidee waaraan ze hun hele onderzoek en leven wijden. Voor mij kreeg dat idee in 1984 vorm tijdens een stage bij Shell in de Verenigde Staten, ik studeerde toen chemische technologie. Ik weet nog heel goed dat ik moeilijk grip kon krijgen op de Amerikaanse manier van denken. En dat wilde ik snappen, want hoe weet ik nou zo zeker dat mijn zienswijze de juiste is en hoe kan ik dat dan ontrafelen? Dat inzicht in eigen kaders, vooroordelen, beelden en ideeën werd leidend voor Boons wetenschappelijk onderzoek, ook in haar VIDI-project over de ingenieurswetenschappen. Deze filosofische gedachte komt ook weer terug in het boek Filosofie van het kijken, Kunst in een ander perspectief. De boekpresentatie is op zaterdag 31 januari om uur in Rijksmuseum Twenthe aan de Lasondersingel in Enschede. Kijk op of er nog plaats is. Platonia Waarom doen kinderen vaak zo vreemd en waarom vinden wij ballonnen leuk? En is huilen wel of niet besmettelijk? Het dichters- en muzikantencollectief Platonia geeft zingend en dansend en stijfjes staande antwoord op nog niet gestelde vragen. Neem een Ballon biedt de toeschouwer een gevarieerd menu van licht absurdistische teksten en liedkunst, humor en melancholie. Broodje Cultuur maandag 26 januari om uur, Amphitheater, Vrijhof Cultuurcentrum, entree : 5,- / 3,- (student / CJP) / Xtra-card: 2 voor 1,- Concertreis Het studentenorkest van de Universiteit Twente, MSO, gaat van 14 tot 21 februari op concertreis naar Zwitserland. MSO zal diverse optredens verzorgen waaronder een concert op de internationale school in Genève. Het studentenorkest zoekt voor deze reis nog enkele invallers. Stukken die uitgevoerd worden zijn onder meer Schubert - Symfonie nummer acht, Van Anrooy - Piet Hein Rhapsody, Offenbach - Orpheus en diverse stukken filmmuziek. Speel je alt-viool, slagwerk, hoorn of tuba? Neem dan contact op met Tineke Klamer door een mail te sturen naar orkestchef@mso. utwente.nl. Het terug-van-de-reis concert vindt op 22 februari plaats in de Audiozaal van de Vrijhof. Live@Campus De Februari Muziekmaand van dit jaar is wat kleiner van opzet, wegens een kleinere organisatie. Maar muziek op de campus van de UT is wel meegenomen in het programma. Tijdens Live@Campus spelen bands van de universiteit Twente, ATAK en Metropool in de Agora van de Vrijhof. De studentenband CupSizeD treedt onder meer die avond op. Het concert wordt afgesloten met een vierde afterparty band. Op zondag 8 februari is in het kader van de Muziekmaand het smartlappenfestival in de Enschedese binnenstad gevolgd door Funky Friday op 20 februari en Balfolknacht op zaterdag 28 februari. Live@Campus, dinsdag 3 februari om uur in de Agora, Vrijhof, entree is gratis. Donderdag 22 januari Concordia: Wild Boys, fysieke en beeldende voorstelling met live gitaarrock. Drie vrouwen hebben zich verenigd in de mannenrockband. Onverwachts bezoek zorgt dat hun zorgvuldige utopie aan het wankelen wordt gebracht uur. EUR 12.50/10.50/9.50. Vrijdag 23 januari Metropool, Hengelo: Jaya The Cat. Amerikaanse reggae-,ska-, punkband uur. EUR 10/7.50. Zaterdag 24 januari Muziekcentrum Enschede: Room Eleven. Pop & Jazz concert uur. EUR 25/22.50/19. Tot en met 25 januari 21Rozendaal: Ruimte voor actuele kunst Conversation Pieces. Open: do. t/m zo.: uur. Ma. t/m wo.: op afspraak voor groepen. Woensdag 28 januari Boekhandel Broekhuis, Enschede: Tjitske Jansen en Jasper le Clercq Je hebt alles en je hebt mij. Dichteres Tjitske Jansen en violist Jasper le Clercq in een voorstelling vol poëzie en muziek uur. EUR 5. Zie deze pagina. Donderdag 29 januari Concordia: Overleven, autobiografische muziektheater voorstelling door Evi De Jean (seizoen ). Deze voorstelling is i.h.k.v. de live DVD opname. In flashbacks bekijkt de actrice/zangeres het leven door de ogen van drie generaties vrouwen: haarzelf, haar moeder en haar grootmoeder. Een verhaal over overleven, zekerheden die omslaan in twijfel, liefhebben en loslaten uur. Entree: EUR 5. Vrijdag 30 januari Het Vestzaktheater: Open Podium Stand up en Cabaret. Deze avond treden Bart Pijl, Theatergroep Cocktail, Stefan Mathe, Thijs Kemperink en John Rietberg op. Presentatie: cabaretduo Weg met de Haan (Patrick s t a d de Haan en Mark Weghorst) uur. EUR 5. Vrijdag 30 januari, zaterdag 31 januari, zondag 1 februari, dinsdag 3 februari Concordia Cinema: Lake Tahoe. Mexico Roadmovie over een 16-jarige jongen die wegvlucht van huis. Regie: Fernando Eimbcke. Vr. /za.: uur. Zo./di.: uur. EUR 7/6/5. Dinsdag 3 februari Muziekkwartier: Gare du Nord Sex n Jazz (reprise). Pop&jazz concert uur. EUR 23.75/21.25/ Dinsdag 10 februari Café De Buren, Boekelo: Stand-up comedian en winnaar van de Cameretten juryprijs 2004 Anuar Ongeremd (cabaret in het Verborgen Theater). O.a. te zien bij The Comedy Factory en Raymann is Laat uur. EUR 10. Woensdag 11 februari Muziekcentrum Enschede: Nederlands Studenten Orkest De 57e tournee van NSO. Programma: L. Bernstein- Ouverture Candide; R. Namavar-De Dauwboog; M. Ravel-Pianoconcert in G; D. Sjostakovitsj-Symfonie Nr uur. EUR 15/10. Zie deze pagina. Donderdag 12 februari Diverse studentenkamers in Enschede: Stukafest. Landelijk festivalconcept waarbij artiesten optreden in studentenhuizen. Ronde 1: uur. Ronde 2: uur. Ronde 3: uur. Vanaf uur: feest. EUR 3.50 (1 ronde+feest)/9 (3 rondes)/11 (3 rondes+feest). Zie Tot en met zondag 15 maart Synagoge van Enschede, Prinsestraat 14: expositie 1 Ontmoetingen ; Keramische objecten/tableaus/schilderijen/etsen van Marieke Bouman. Illustraties voor het NIK en ander werk van Marchien Mayer-Bouman uur. Toegang: gratis. Zie deze pagina. Vrijdag 23 januari Agora, Vrijhof: Tg Winterberg - Danke für die Badehose. Toneel & Literair. Inventieve poppenspelers die met veel fantasie betekenisvolle animatiemaquettes het toneel op slepen uur. EUR 9/6.50. Kaarten via Podium Twente. Maandag 26 januari Amphitheater, Vrijhof: Platonia Neem een ballon. Dichters- en muzikantencollectief uur. EUR 5/3/1. Op vertoon van je Xtra-card mag je gratis een introducé meenemen. Zie deze pagina. Woensdag 28 januari Filmzaal Vestingbar / Bellettrie Filmhuis: film Chung Hing sam lam (Chun King Express) uur. Tijdens de film kost een halve liter bier slechts 2,50. Toegang film: gratis. Zie inforubriek Cultuur. Zondag 1 februari Audiozaal, Vrijhof: Musica Silvestra Orkest (MSO). Repetitiedag voor de concertreis. Geïnteresseerden kunnen komen kijken en luisteren uur. Toegang: gratis. Maandag 2 februari Amphitheater, Vrijhof: Daniël van Veen Van Veen alleen. Muzikaal cabaret. Subtiel absurde en lichtzinnige liedjes aan de piano, losjes afgewisseld met een stukje tussenspel. Hij wordt begeleid door Sybren van Doesum (UT alumnus) op trompet. EUR 5/3/1. Dinsdag 3 februari Agora, Vrijhof: Apollo: Campus. In het kader van Februari Muziekmaand spelen op deze avond bands van de UT, ATAK en Metropool uur. Toegang: gratis. Zie deze pagina. Donderdag 5 februari Amphitheater, Vrijhof: Pro Deo Theatersportwedstrijd uur. EUR 5/3/1. c a m p u s Vrijdag 6 t/m zondag 8 februari Vrijhof: Balfolk Stageweekend. Mogelijkheid om de dansvorm Balfolk -dansen op live folkmuziek gespeeld op akoestische instrumenten- te leren middels lessen van internationale docenten. EUR 65/50 (zonder overnachting). Op zaterdag 7 februari is er een Balfolk Open Avond met diverse bandjes uur. Toegang: gratis. Tot en met zondag 8 februari Expositieruimte 1 Vrijhof: La divina commedia van Dante Alighieri beschrijft in honderd canti zijn tocht door het hiernamaals: Inferno, Purgatorio en Paradiso. Deze beroemde 14e eeuwse tekst inspireerde de kunstenaars Patrick Mangnus en Rien Renema tot een grootscheeps en langdurig project. Open: 8-23 uur; weekend: uur. Maandag 9 februari Amphitheater, Vrijhof: Vinex Productions Kijkshock3. Animatiefilms met live muziek uur. EUR 5/3/1. Op vertoon van je Xtra-card mag je gratis een introducé meenemen. Amphitheater, Vrijhof: Jazz Podium Drienerlo Matthew Shipp Trio uur. EUR 5/3/1. Woensdag 11 februari t/m zondag 15 maart Expositieruimte 1: Opening foto-expositie: Peter Menzel - Hungry Planet-what the world eats. Fotograaf Menzel reisde met zijn camera over de wereld om mensen met hun voedsel op de foto te zetten uur. Culturele cursussen Vrijhof Cultuurcentrum: culturele cursussen en workshops. Aanmelden via Voorwaarde: in bezit van Xtra-card. 2e cyclus wk 5 (jan. 2009). Info: Joke Sanchez, /joke.sanchez@utwente.nl. Kunstuitleen Bestemd voor UT-medewerkers en -studenten. Open: elke di. en do. van uur en op afspraak. Vrijhof kamer 136. Informatie: Tessa Lieffering, tst. 5746, t.lieffering@utwente.nl.

16 weekblad van de Universiteit Twente nummer 03 Donderdag 22 januari 2009 UT TSJAKKA! Op uitnodiging van studievereniging Inter-Actief gaf Emile Ratelband vorige week vol enthousiasme een motivatietraining over het overwinnen van stress, angsten en fobiën. Studenten werden onder andere aangespoord om over hete kolen te lopen en slangen te aaien. SUCCES, vervolg op Wie de ambitie heeft om een eigen bedrijf te starten, kan inspiratie op doen tijdens vijf workshops georganiseerd door Kennispark Twente in samenwerking met de Kamer van Koophandel en YBP, Young Business Professionals. Onder de noemer Route suc66 krijgen de deelnemers alle ins en outs voorgeschoteld over het schrijven van een ondernemingsplan, de financiële kant van ondernemen, netwerken, marketing en freelance ondernemen. De eerste workshop is op dinsdag 3 februari om uur in Spinnerij Oosterveld aan de Rigtersbleek-Zandvoort 10 Enschede. Aanmelden kan via studentenondernemer.nl. Op deze site vind je ook de andere workshops. Page 6 Honoursstudenten presenteren boek De faculteit CTW gaat een grote rol spelen in de nieuwe Twentse autofabriek Avions Voisin die wordt opgezet door twee Delftse ingenieurs. Avions Voisin is een jonge onderneming die een auto op de markt wil zetten, ontworpen naar de individuele wensen van de koper. De eerste tekeningen zijn gemaakt en in 2010 moet er een prototype staan. Met afstudeeropdrachten worden studenten werktuigbouwkunde en industrieel ontwerpen nauw bij het ontwerpproces betrokken. Avions Voisin, op dit moment bestaand uit de twee directeuren Matthijs Meulenbelt en Frans Lievaart (beiden Delftse alumni industrieel ontwerpen), gaat aan de faculteit CTW het mastervak automotive design verzorgen en in ruil daarvoor kunnen UT-studenten hun bachelor- of masteropdracht doen in de autofabriek. Dat is de kern van de samenwerkingsovereenkomst die CTW-decaan Rikus Eising, IO-hoogleraar Arthur Eger en AV-directeur Meulenbelt afgelopen maandag ondertekenden. De autofabriek wordt gebouwd op korte afstand van de UT, gedacht wordt aan een locatie op de voormalige vliegbasis Twenthe. Meulenbelt en Lievaart richten zich met hun bedrijf op de zogenaamde E-klasse, consumentenauto s uit het executive segment vergelijkbaar met de Audi A6 en de BMW 5-serie. Avions Voisin is daarmee de eerste auto in dit segment die in Nederland gemaakt gaat worden. De bedoeling is dat er vijftig tot tweehonderd stuks per jaar worden gebouwd. Meulenbelt: Als je zulke kleine aantallen maakt, kun je de auto aanpassen aan de individuele wensen van de klant. De binnenkant van de auto is in principe leeg, die kunnen de mensen zelf inrichten. Bij wijze van spreken neem je je eigen rol vloerbedekking mee om erin te leggen. En zelfs de carrosserie kan nog aangepast worden als je het bijvoorbeeld iets boller van voren wilt, of iets schuiner van achteren. De verkoopprijs moet uitkomen rond de euro. Om op een slimme manier kleinschalige productie mogelijk te maken wil het bedrijf de carrosserie maken uit platen die enkelvoudig gekromd zijn, zogenaamde regelvlakken. Daarnaast wil Avions Voisin een platform zijn voor innovaties. Het bedrijf bezit een aantal octrooien die volgens Meulenbelt ook voor andere autofabrikanten interessant kunnen Massaal op glad ijs zijn. We hebben bijvoorbeeld een koelsysteem ontworpen voor de cabine dat een reusachtig veel hoger rendement heeft dan de traditionele airco s. We denken de auto zelfs koel te houden als hij op een warme plaats staat geparkeerd. Omdat we geen ruimte hebben voor grote investeringen moeten we iets slims verzinnen. En dat kan weer omdat wij niet zijn gebonden aan grote serieproductie om dure machines rendabel te houden, aldus Meulenbelt. Hoewel beide directeuren uit Delft afkomstig zijn, noemt Meulenbelt de samenwerking met de UT logisch. Twente biedt de beste mogelijkheden: ruimte, harde werkers en de basis van de maakindustrie in Nederland. Bovendien profileert de UT zich als een De UT-spin-offs Smart Signs Solutions, BloomWise en SecurityMatters ontvingen onlangs een STW valarisation grant van twee ton. Met dat bedrag kunnen de startende ondernemers hun producten verder ontwikkelen en in de markt zetten. Maria Lijding van Smart Signs Solutions ontwikkelde intelligente bewegwijzering, een soort TomTom, maar dan voor in gebouwen. Ze is net terug uit Paraguay waar ze nauw samenwerkte met haar net verworven personeel: twee softwareontwikkelaars. En een derde begint in maart, zegt Lijding. Ik kon hier in Nederland geen geschikte softwareontwikkelaars vinden. Mijn moeder ondernemende universiteit, dat leek me een ideale samenwerkingsmogelijkheid. En daarbij, ik ben in de regio geboren en enig chauvinisme is me niet vreemd. Hoogleraar productontwerp Arthur Eger was meteen enthousiast toen Avions Voisin hem benaderde. Dit levert een heleboel bachelor- en masteropdrachten op. Ik denk dat er genoeg studenten te vinden zijn die willen werken aan het ontwerp van een auto. Hoe de auto gaat heten en wanneer het eerste exemplaar op de Nederlandse wegen rijdt, is nog onbekend. Over een jaar, begin 2010, komt Meulenbelt met een prototype. Donderdag 5 februari om uur presenteert Avions Voisin zich in Horst C101 aan studenten. Schets van de nieuwe auto, die in Twente wordt geproduceerd. De filosofie van het kijken naar kunst komt uit Paraguay, ik kom zelf uit Argentinië, en ik heb daar nog een neef wonen die informaticus is. Hij zette de vacatures voor mij uit en ik vond drie freelancers die perfect in het profiel passen. De slimme, persoonlijke bewegwijzering, de smart signs, zijn bedoeld voor de grotere gebouwen. Denk aan ziekenhuizen, vliegvelden en hotels. De signs passen zich aan aan zowel het complex als de gebruiker waardoor alleen relevante informatie wordt getoond. Een prototype werkt al in Zilverling. Als je het gebouw binnenkomt, krijg je van de receptie een soort sleutelhanger mee. Daarna volg je de pijlen en instructies op de computerschermen die in het gebouw hangen. De sleutelhanger communiceert met het systeem dat ook werkt via bluetooth op je mobiele telefoon. Een elektronisch boodschappenbord kan de bezoeker nog extra informatie geven. Stel ik ben even van mijn plek en ik verwacht bezoek, dan laat ik een berichtje achter dat ik zo terug ben. De bezoeker leest dat aan de buitenkant op mijn deur. De techniek is gericht op navigatie, maar kan niet vergelijken worden met de TomTom voor auto s. De locatiebepaling in een gebouw is moeilijker en het zijn geen openbare gebouwen. Dat vergt een andere technologie. Met de twee ton ontwikkelt Lijding de bewegwijzering verder. Ik betaal er de softwareontwikkelaars van. Maria werkt tot 1 maart als post-doc bij de leerstoel Pervasive Systems. In november richtte ze Smart Signs Solution officieel op. Ik heb nu de resterende vakantiedagen opgenomen en focus me voor honderd procent op mijn bedrijf. In maart begint een afstudeerder bij mij en ik zie ook mogelijkheden voor een uitwisselingsprogramma met Paraguay. DRIELUIK, vervolg op pagina 7 utnieuws weekblad van de Universiteit Twente 16 Donderdag 22 januari 2009 Studentenleven Traplopen Slechts tien deelnemers kwamen vorige week af op de jaarlijkse traploopkampioenschappen van atletiekvereniging Kronos en triatlonvereniging Aloha. De sporters werden tijdens de beklimming van de dertien verdiepingen tellende Horsttoren zo af en toe afgeleid door verbaasde studenten die er net een college op hadden zitten. Traploopkampioen werd Ronald Kuin. Hij overbrugde het hoogteverschil van bijna vijftig meter in een minuut en 24 seconden. Zijn tactiek? Steeds twee treden overslaan en in de bochten snelheid houden zonder onderuit te gaan. Foto: Frans van der Veeken Gevulde varkenshaas met spinaziesalade Lekker, feestelijk en leent zich voor eigen experimenten Moeilijkheid: Inleiding: Meestal wil je gewoon eten en moet het recept daarvoor gewoon duidelijk aangeven wat je wanneer moet doen. Soms is het echter leuk om te experimenteren met het koken, niet alleen om variatie in het eten aan te brengen, maar ook om meer te leren van het koken. Deze week hebben we een recept waarmee uitstekend geëxperimenteerd kan worden. Vervang bijvoorbeeld de salami door chorizo of spekblokjes. Een eigen succesvol experiment gehad? Laat het ons weten. Ingrediënten: Klont boter + scheutje olijfolie 4 korte varkenshazen (2 lange varkenshazen kan ook) 1 pakje gesneden salami 2 paprika s 1 brie (of andere zachte kaas, bijv. camembert) 1 zak spinazie 2 avocado s Wat andere groente die je rauw lekker vindt (bijv. radijsjes / lente-ui / worteltjes / paprika / komkommer) 1 bol rolladetouw (te koop bij keukenspeciaalzaak) 4 personen Bereiding: Maak de paprika s schoon en leg ze in de oven onder de grill, zodat de schil aan de bovenkant ligt. Wacht tot de paprika s donker zijn (mag best een beetje zwart) en haal ze onder de grill vandaan. Spoel de paprika s af onder de koude kraan en trek de schil er vanaf. Snijd het vlees open zodat het een plak wordt en strooi er peper en zout overheen. Beleg de varkenshazen met een plak salami, dan de paprika en tot slot een paar plakken kaas. Rol de rollade op en bind ze dicht. Bak de rollades eerst op hoog vuur en laat nog een paar minuten doorgaren op laag vuur (kan ook in de oven op 160 graden). Het vlees mag nog best een klein beetje rose zijn (dat is lekkerder dan door-en-door gaar). Maak een salade van rauwe spinazie (wel wassen), avocado en andere groente. Door de salade kunnen ook croutons of pijnboompitjes. Schenk lekker olijfolie en wat balzamico azijn over de salade en grof peper en zout. Tip: Bereid de avocado s pas op het laatste moment, deze hebben namelijk snel de neiging om bruin te verkleuren. Voor de voor SPEK & BONEN Redactie: Joris van Hoof en Willem Pieterson adres: voorspekenbonen@hotmail.com smaak geen probleem, maar het staat niet echt feestelijk. Sommige mensen geloven dat de avocado niet bruin kleurt als je de pit bewaart bij het gerecht (dan denkt de avocado nog dat ie intact is), een beter alternatief is om de avocado te besprenkelen met citroensap. Drank: Bij dit gerecht past een lekkere droge witte wijn of een niet te complexe rode wijn. Het is overigens een misverstand dat bij vlees altijd rode wijn hoort. Wist je dat? Avocado s zeer vette vruchten zijn, maar wel erg gezond. In avocado s zitten veel vitaminen en oliezuur, welke helpen om je cholesterol te verlagen. Daarnaast zijn ze een rijke bron aan kalium, een mineraal dat je beschermt tegen hartfalen, hoge bloeddruk en beroertes. Met 10 gram vezels per vrucht, vormen ze ook een goede bescherming tegen met name darmkanker. Maar het belangrijkste; ze zijn gewoon lekker. Eet smakelijk! Workshops voor jonge ondernemers ENgLISH EDITION 2 N I E U W S werk voor afstudeerders faculteit ctw, inzet van kennis UT in zee met nieuwe Twentse autofabrikant Drie keer twee ton voor spin-offs Deze krant woensdagavond al digitaal lezen? GA naar: Over en... Dieren De buitenfauna op de campus is lang niet blij met deze winter. Dan hebben we het dus uitdrukkelijk niet over de dierenwereld die een vaste, warme stek heeft verworven in een van de medewerkerskamers binnen deze diervriendelijke universiteit. Nee, die interne fauna, die heeft absoluut geen klagen. Bekende UT ers slepen al hun huisdieren rustig mee naar hun kamer. Je weet wel van die kamers met een hoog huiskamergehalte. Met rode en witte geraniums op de vensterbank en fotolijstjes op het bureau. Pantoffeltjes, pruttelende koffie, sporttas, reservecolbertje op een hangertje, dat soort dingen. Langharige tekkels, tonghijgende herders en schichtige schoothondjes lebberen lustig aan een afgekloven kluif of houden grommend bezoek op afstand. Hun bazen ruiken vaak naar hond, lijken daar ook op. Dat is soms wel lastig. Laatst nog werd een van de bestuurders hier in zijn kuit gebeten. Broek kapot, de tanden stonden strak in het bot. Ja, zo n hond voor je deur is heel effectief: gegarandeerd dat je lekker kunt doorwerken. Maar we treffen de laatste tijd op onze gang ook uitwerpselen aan van hout- en andere duiven en tamme kraaien. Zelfs van die ene aalscholver. Dat gevogelte blijkt ons gebouw binnen te dringen vanwege de voedselbank die onze chef aldaar meende te moeten aanleggen voor in de sneeuw gestrande koolmezen en roodborstjes. En het wordt steeds gekker: laatst nog kwam die Ratelband met een meterslange gifslang opdraven en blijken er vier zeldzame zeeschildpadden en twee zwerfkatten rond te sluipen tijdens colleges in de Cubicus. Er zijn collega-medewerkers die daar last van hebben, logisch. Het Sportcentrum speelt daar, handig als ze zijn, slim op in met een stukje slachtofferhulp tijdens de winteractieweek! Wie er helemaal schoon genoeg van heeft kan er terecht. Voor een kwartiertje personal coaching, echt waar. Sprookje Zijn befaamde strijdkreet Tsjakka bulderde vorige week donderdag een paar keer ongenadig hard over de campus. Motivatiegoeroe Emile Ratelband was in da house. Gewapend met een portie hete kolen, wat fleurige ballonnen en een, op z n zachtst gezegd, onvriendelijk ogende goed doorspekte slang, pepte Nederlands bekendste vuurloper er weer onvermoeid op los. Een drie uur durende show over kracht, succes en grenzen verleggen (vandaar die slang). Kortom, een middagje Emile zoals je dat van hem mag verwachten. De UT lette goed op en verlegde deze week ook haar grenzen. Niet met slangen of andere enge reptielen, maar met een mysterieuze delegatie uit Saoedi-Arabië. Bij hoog bezoek uit deze rijke oliestaat, dan mag je best wat verwachten, toch? Zeker met sprookjesachtige namen zoals Prince Mohammad bin Fahd en Issa Al Ansaai. Onze gedachten dwaalden al gauw af richting duizend-en-één-nacht. Met alles erop een eraan. Gestaag voortsjokkende karavanen, sloom herkauwende kamelen, nomadenkampen met wapperende witte tentdoeken. Waterpijprokende oliesjeiks getooid met roodwit geruite theedoeken, omringd door hun harem. Opzwepende muziek, rinkelende tamboerijnen en speels wiegende heuppartijen. Veel blingbling ook. Misschien een zak goud? Een buidel vol klinkende munten? Of een zelf getapt vaatje olie van eigen bodem? Dromen mag, maar ja, sprookjes bestaan niet. Dus kwamen er Saoediërs in saaie, grijze pakken en zwarte sluiers. Het had allemaal best wat uitbundiger gekund. De geschetste bonte stoet zou zeker niet misstaan. Een beetje olie op het vuur gooien, wat hete kolen toevoegen en Tsjakka, de campus is alive and kicking....sluiten UT-Nieuws stelling v/d week De Graduate School brengt de UT naar de academische top GA naar: Uitslag vorige stelling: Winteractieweek: ik bepaal zelf wel of ik gezond leef! 86% EENS ONEENS 14%

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other Dutch survival kit This Dutch survival kit contains phrases that can be helpful when living and working in the Netherlands. There is an overview of useful sentences and phrases in Dutch with an English

Nadere informatie

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK STAFLEU

Nadere informatie

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN STAFLEU

Nadere informatie

Programmaoverzicht Bachelor Open dag

Programmaoverzicht Bachelor Open dag Programmaoverzicht Bachelor Open dag 11 2017 Ronde en tijd Openingsronde 09.00-09.30 uur Sessies en activiteiten Waarom Tilburg University? Informatiesessie met de rector magnificus en een student van

Nadere informatie

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Tijd 09.15 09.45 Je bent op de Open dag, wat nu? Personal welcome international visitors 10.00 10.45 Je bent op de

Nadere informatie

een kopie van je paspoort, een kopie van je diploma voortgezet onderwijs (hoogst genoten opleiding), twee pasfoto s, naam op de achterkant

een kopie van je paspoort, een kopie van je diploma voortgezet onderwijs (hoogst genoten opleiding), twee pasfoto s, naam op de achterkant Vragenlijst in te vullen en op te sturen voor de meeloopochtend, KABK afdeling fotografie Questionnaire to be filled in and send in before the introduction morning, KABK department of Photography Stuur

Nadere informatie

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate Van Non-Corporate naar Corporate In MyDHL+ is het mogelijk om meerdere gebruikers aan uw set-up toe te voegen. Wanneer er bijvoorbeeld meerdere collega s van dezelfde

Nadere informatie

University of Groningen. Stormy clouds in seventh heaven Meijer, Judith Linda

University of Groningen. Stormy clouds in seventh heaven Meijer, Judith Linda University of Groningen Stormy clouds in seventh heaven Meijer, Judith Linda IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check

Nadere informatie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie 1 Keuzetwijfels in de Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze in Relatie tot Depressie Open Universiteit Nederland Masterscriptie (S58337) Naam: Ilse Meijer Datum: juli 2011

Nadere informatie

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland?

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland? First part of the Inburgering examination - the KNS-test Of course, the questions in this exam you will hear in Dutch and you have to answer in Dutch. Solutions and English version on last page 1. In welk

Nadere informatie

LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN

LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN LM2GS4PWIR3FKEP-58-WWET11-PDF File Size 6,444 KB 117 Pages 27 Aug, 2016 TABLE OF CONTENT

Nadere informatie

Archief Voor Kerkelijke Geschiedenis, Inzonderheid Van Nederland, Volume 8... (Romanian Edition)

Archief Voor Kerkelijke Geschiedenis, Inzonderheid Van Nederland, Volume 8... (Romanian Edition) Archief Voor Kerkelijke Geschiedenis, Inzonderheid Van Nederland, Volume 8... (Romanian Edition) Click here if your download doesn"t start automatically Archief Voor Kerkelijke Geschiedenis, Inzonderheid

Nadere informatie

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition)

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker Click here if your download doesn"t start automatically Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker

Nadere informatie

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition)

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Click here if your download doesn"t start automatically Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Een vrouw, een kind en azijn (Dutch

Nadere informatie

Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch Edition) Click here if your download doesn"t start automatically

Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch Edition) Click here if your download doesnt start automatically Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch Edition) Click here if your download doesn"t start automatically Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch

Nadere informatie

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Tijd 09.15 09.45 Je bent op de Open dag, wat nu? Personal welcome international visitors 10.00 10.45 Je bent op de

Nadere informatie

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas University of Groningen Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version

Nadere informatie

Comics FILE 4 COMICS BK 2

Comics FILE 4 COMICS BK 2 Comics FILE 4 COMICS BK 2 The funny characters in comic books or animation films can put smiles on people s faces all over the world. Wouldn t it be great to create your own funny character that will give

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Online Resource 1. Title: Implementing the flipped classroom: An exploration of study behaviour and student performance

Online Resource 1. Title: Implementing the flipped classroom: An exploration of study behaviour and student performance Online Resource 1 Title: Implementing the flipped classroom: An exploration of study behaviour and student performance Journal: Higher Education Authors: Anja J. Boevé, Rob R. Meijer, Roel J. Bosker, Jorien

Nadere informatie

Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition)

Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition) Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition) Ron Schipper Click here if your download doesn"t start automatically Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit

Nadere informatie

Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition)

Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) C.R.C. Huizinga-Arp Click here if your download doesn"t start automatically Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) C.R.C.

Nadere informatie

Free Electives (15 ects)

Free Electives (15 ects) Free Electives (15 ects) Information about the Master RE&H (and the free electives) can be found at the following page: http://www.bk.tudelft.nl/en/about-faculty/departments/real-estate-and-housing/education/masterreh/free-electives/

Nadere informatie

2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED

2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED 2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED 0 - -19 1 WELCOME TO SUNEX DISTRIBUTOR PORTAL This user manual will cover all the screens and functions of our site. MAIN SCREEN: Welcome message. 2 LOGIN SCREEN:

Nadere informatie

voltooid tegenwoordige tijd

voltooid tegenwoordige tijd SirPalsrok @meestergijs It has taken me a while to make this grammar explanation. My life has been quite busy and for that reason I had little time. My week was full of highs and lows. This past weekend

Nadere informatie

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is.

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is. - Instructie Deze toets heeft als doel uw taalniveau te bepalen. Om een realistisch beeld te krijgen van uw niveau,vragen we u niet langer dan één uur te besteden aan de toets. De toets bestaat uit twee

Nadere informatie

Security Les 1 Leerling: Marno Brink Klas: 41B Docent: Meneer Vagevuur

Security Les 1 Leerling: Marno Brink Klas: 41B Docent: Meneer Vagevuur Security Les 1 Leerling: Klas: Docent: Marno Brink 41B Meneer Vagevuur Voorwoord: In dit document gaan we beginnen met de eerste security les we moeten via http://www.politiebronnen.nl moeten we de IP

Nadere informatie

B1 Woordkennis: Spelling

B1 Woordkennis: Spelling B1 Woordkennis: Spelling Bestuderen Inleiding Op B1 niveau gaan we wat meer aandacht schenken aan spelling. Je mag niet meer zoveel fouten maken als op A1 en A2 niveau. We bespreken een aantal belangrijke

Nadere informatie

Het beheren van mijn Tungsten Network Portal account NL 1 Manage my Tungsten Network Portal account EN 14

Het beheren van mijn Tungsten Network Portal account NL 1 Manage my Tungsten Network Portal account EN 14 QUICK GUIDE C Het beheren van mijn Tungsten Network Portal account NL 1 Manage my Tungsten Network Portal account EN 14 Version 0.9 (June 2014) Per May 2014 OB10 has changed its name to Tungsten Network

Nadere informatie

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g S e v e n P h o t o s f o r O A S E K r i j n d e K o n i n g Even with the most fundamental of truths, we can have big questions. And especially truths that at first sight are concrete, tangible and proven

Nadere informatie

BIJBEL IN GEWONE TAAL PDF

BIJBEL IN GEWONE TAAL PDF BIJBEL IN GEWONE TAAL PDF ==> Download: BIJBEL IN GEWONE TAAL PDF BIJBEL IN GEWONE TAAL PDF - Are you searching for Bijbel In Gewone Taal Books? Now, you will be happy that at this time Bijbel In Gewone

Nadere informatie

20 twenty. test. This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text.

20 twenty. test. This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text. 9006625806_boek.indd 1 31/08/16 15:26 1 6 test This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text. living room kitchen bedroom toilet

Nadere informatie

Buy Me FILE 5 BUY ME BK 2

Buy Me FILE 5 BUY ME BK 2 Buy Me FILE BUY ME BK Can you resist all those incredible products that all seem to be screaming: Buy Me! Every day we see them on TV during the commercial break: the best products in the world. How would

Nadere informatie

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen.

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Lesbrief Les 2.1: My family Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Nouns: brother, sister, cousin, mother, father, aunt, uncle, grandmother,

Nadere informatie

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (3) Ons gezelschap helpt gemeenschappen te vormen en te binden (4) De producties

Nadere informatie

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel.

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. Puzzle a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. een beloning voor de winnaar iemand die piano speelt een uitvoering 4 wat je wil gaan doen; voornemens 5 niet dezelfde 6 deze heb je

Nadere informatie

Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland

Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland 1. Londen In Londen kunnen gebruikers van een scootmobiel contact opnemen met een dienst

Nadere informatie

DAY 06 APRIL Q-FACTORY

DAY 06 APRIL Q-FACTORY Conservatorium van Amsterdam PROGRAMMA www.consam.nl/aema OPEN DAY 06 APRIL 13.00-16.00 Q-FACTORY AMSTERDAM ELECTRONIC MUSIC ACADEMY WELKOM Van harte welkom op de Open Dag van het Conservatorium van Amsterdam

Nadere informatie

Ontpopping. ORGACOM Thuis in het Museum

Ontpopping. ORGACOM Thuis in het Museum Ontpopping Veel deelnemende bezoekers zijn dit jaar nog maar één keer in het Van Abbemuseum geweest. De vragenlijst van deze mensen hangt Orgacom in een honingraatpatroon. Bezoekers die vaker komen worden

Nadere informatie

My Inspiration I got my inspiration from a lamp that I already had made 2 years ago. The lamp is the you can see on the right.

My Inspiration I got my inspiration from a lamp that I already had made 2 years ago. The lamp is the you can see on the right. Mijn Inspiratie Ik kreeg het idee om een variant te maken van een lamp die ik al eerder had gemaakt. Bij de lamp die in de onderstaande foto s is afgebeeld kun je het licht dimmen door de lamellen open

Nadere informatie

Group work to study a new subject.

Group work to study a new subject. CONTEXT SUBJECT AGE LEVEL AND COUNTRY FEATURE OF GROUP STUDENTS NUMBER MATERIALS AND TOOLS KIND OF GAME DURATION Order of operations 12 13 years 1 ste year of secundary school (technical class) Belgium

Nadere informatie

BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG

BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG STUDENTEN DOEN UITSPRAKEN OVER DE ACADEMISCHE WERELD, HET VAKGEBIED EN HET BEROEPENVELD.. onderzoek niet zo saai als ik dacht werken in

Nadere informatie

NETWORK CHARTER. #ResourceEfficiency

NETWORK CHARTER. #ResourceEfficiency NETWORK CHARTER 1 WHAT IS THE EREK NETWORK? EREK stands for the European Resource Efficiency Knowledge Centre, a vibrant platform to enable and reinforce businesses and especially small and medium sized

Nadere informatie

The new library website

The new library website The new library website How to reach the website Way 1: Navigate to Mijn Dinar (EN version) Select Applications Select Catalogue Media Libraries Way 2: Navigate to www.arteveldehs.be (DUTCH version) Scroll

Nadere informatie

Talentmanagement in tijden van crisis

Talentmanagement in tijden van crisis Talentmanagement in tijden van crisis Drs. Bas Puts Page 1 Copyright Siemens 2009. All rights reserved Mission: Achieving the perfect fit Organisatie Finance Sales Customer Engineering Project management

Nadere informatie

NMOZTMKUDLVDKECVLKBVESBKHWIDKPDF-WWUS Page File Size 9,952 KB 29 May, 2016

NMOZTMKUDLVDKECVLKBVESBKHWIDKPDF-WWUS Page File Size 9,952 KB 29 May, 2016 NAVIJVEN MINILAMPJES OM ZELF TE MAKEN KERSTFIGUREN UIT DE LAPPENMAND VOOR DE KINDERSSALOON EN COWBOYS VAN LOLLYSTOKJES KAMERBREED BOEKENREK VOOR EEN SMAL BUDGETGEBAKKEN KOEKFIGUURTJES HANGEN WE IN DE KERSTBOOM

Nadere informatie

General info on using shopping carts with Ingenico epayments

General info on using shopping carts with Ingenico epayments Inhoudsopgave 1. Disclaimer 2. What is a PSPID? 3. What is an API user? How is it different from other users? 4. What is an operation code? And should I choose "Authorisation" or "Sale"? 5. What is an

Nadere informatie

Contextanalyse. Patrick v/d Vlist

Contextanalyse. Patrick v/d Vlist Contextanalyse Patrick v/d Vlist Contextanalyse Patrick v/d Vlist Krimpen ad IJsel 10-01-2016 Verdoold Installatiebedrijf Voorwoord Ik heb dit rapport geschreven naar aanleiding van een communicatieopdracht

Nadere informatie

DALISOFT. 33. Configuring DALI ballasts with the TDS20620V2 DALI Tool. Connect the TDS20620V2. Start DALISOFT

DALISOFT. 33. Configuring DALI ballasts with the TDS20620V2 DALI Tool. Connect the TDS20620V2. Start DALISOFT TELETASK Handbook Multiple DoIP Central units DALISOFT 33. Configuring DALI ballasts with the TDS20620V2 DALI Tool Connect the TDS20620V2 If there is a TDS13620 connected to the DALI-bus, remove it first.

Nadere informatie

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition)

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) L. A. te Winkel Click here if your download doesn"t start automatically

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

BISL EEN FRAMEWORK VOOR BUSINESS INFORMATIEMANAGEMENT (DUTCH LANGUAGE) (GERMAN EDITION) (DUTCH EDITION) BY REMKO VAN DER POLS, RALPH DONA

BISL EEN FRAMEWORK VOOR BUSINESS INFORMATIEMANAGEMENT (DUTCH LANGUAGE) (GERMAN EDITION) (DUTCH EDITION) BY REMKO VAN DER POLS, RALPH DONA Read Online and Download Ebook BISL EEN FRAMEWORK VOOR BUSINESS INFORMATIEMANAGEMENT (DUTCH LANGUAGE) (GERMAN EDITION) (DUTCH EDITION) BY REMKO VAN DER POLS, RALPH DONA DOWNLOAD EBOOK : BISL EEN FRAMEWORK

Nadere informatie

ECHTE MANNEN ETEN GEEN KAAS PDF

ECHTE MANNEN ETEN GEEN KAAS PDF ECHTE MANNEN ETEN GEEN KAAS PDF ==> Download: ECHTE MANNEN ETEN GEEN KAAS PDF ECHTE MANNEN ETEN GEEN KAAS PDF - Are you searching for Echte Mannen Eten Geen Kaas Books? Now, you will be happy that at this

Nadere informatie

Het Huis Van De Moskee Kader Abdolah

Het Huis Van De Moskee Kader Abdolah We have made it easy for you to find a PDF Ebooks without any digging. And by having access to our ebooks online or by storing it on your computer, you have convenient answers with het huis van de moskee

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Confirmation of Wage Tax

Confirmation of Wage Tax MANUAL. Confirmation of Wage Tax 1 nieuw perspectieven CHOOSE YOUR MANNER OF APPROVAL There are several manners in which you can approve your wage tax filing, which is prepared by BDO, in 3 steps: CHOOSE

Nadere informatie

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen 16-06-2018 Enorm leuk om op deze manier ervaring met een bijzonder mens op te doen en de begeleiding is ook enorm goed. Ik heb een heel nieuw inzicht

Nadere informatie

World leader in international education

World leader in international education World leader in international education BESTE OUDER, Wat een spannend jaar gaat u tegemoet: uw zoon of dochter zit in het eindexamenjaar! Het maken van een goede studiekeuze is niet altijd makkelijk en

Nadere informatie

This appendix lists all the messages that the DRS may send to a registrant's administrative contact.

This appendix lists all the messages that the DRS may send to a registrant's administrative contact. This appendix lists all the messages that the DRS may send to a registrant's administrative contact. Subject: 1010 De houdernaam voor #domeinnaam# is veranderd / Registrant of #domeinnaam# has been changed

Nadere informatie

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition)

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Click here if your download doesn"t start automatically Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Een vrouw, een kind en azijn (Dutch

Nadere informatie

Disclosure belofte. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Doel van de patient staat centraal

Disclosure belofte. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Doel van de patient staat centraal Disclosure: belofte Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen Ik zal aan de patiënt geen schade doen Ik luister en zal hem goed inlichten Disclosure: belofte Ik stel het belang

Nadere informatie

open standaard hypertext markup language internetprotocol transmission control protocol internet relay chat office open xml

open standaard hypertext markup language internetprotocol transmission control protocol internet relay chat office open xml DOWNLOAD OR READ : OPEN STANDAARD HYPERTEXT MARKUP LANGUAGE INTERNETPROTOCOL TRANSMISSION CONTROL PROTOCOL INTERNET RELAY CHAT OFFICE OPEN XML PDF EBOOK EPUB MOBI Page 1 Page 2 relay chat office open xml

Nadere informatie

Duiding Strafuitvoering (Larcier Duiding) (Dutch Edition) Click here if your download doesn"t start automatically

Duiding Strafuitvoering (Larcier Duiding) (Dutch Edition) Click here if your download doesnt start automatically Duiding Strafuitvoering (Larcier Duiding) (Dutch Edition) Click here if your download doesn"t start automatically Duiding Strafuitvoering (Larcier Duiding) (Dutch Edition) Duiding Strafuitvoering (Larcier

Nadere informatie

Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1

Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Vraagzinnen: Je kunt in het Engels vraagzinnen maken door vaak het werkwoord vooraan de zin te zetten. Bijv. She is nice. Bijv. I am late. Bijv. They are

Nadere informatie

Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet

Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet 1 2 3 4 MATERIAL PREPARING LESSON ATTITUDE TOWARD WORK Ik kom er vaak tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet

Nadere informatie

Settings for the C100BRS4 MAC Address Spoofing with cable Internet.

Settings for the C100BRS4 MAC Address Spoofing with cable Internet. Settings for the C100BRS4 MAC Address Spoofing with cable Internet. General: Please use the latest firmware for the router. The firmware is available on http://www.conceptronic.net! Use Firmware version

Nadere informatie

Ervaringen met begeleiding FTA cursus Deployment of Free Software Systems

Ervaringen met begeleiding FTA cursus Deployment of Free Software Systems Ervaringen met begeleiding FTA cursus Deployment of Free Software Systems Frans Mofers Nederland cursusmateriaal & CAA's alle cursusmateriaal vrij downloadbaar als PDF betalen voor volgen cursus cursussite

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to attend the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Thursday 16 June 2016. During this

Nadere informatie

Aim of this presentation. Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market

Aim of this presentation. Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market Aim of this presentation Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market Energieleveranciers.nl (Energysuppliers.nl) Founded in 2004

Nadere informatie

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Woordkennis 1 Bestuderen Hoe leer je 2000 woorden? Als je een nieuwe taal wilt spreken en schrijven, heb je vooral veel nieuwe woorden nodig. Je

Nadere informatie

WEGWIJZER VOOR METHODEN BIJ PROJECTMANAGEMENT (PROJECT MANAGEMENT) (DUTCH EDITION) BY EDWIN BAARDMAN, GERARD BAKKER, JAN VAN BEIJNHEM, FR

WEGWIJZER VOOR METHODEN BIJ PROJECTMANAGEMENT (PROJECT MANAGEMENT) (DUTCH EDITION) BY EDWIN BAARDMAN, GERARD BAKKER, JAN VAN BEIJNHEM, FR Read Online and Download Ebook WEGWIJZER VOOR METHODEN BIJ PROJECTMANAGEMENT (PROJECT MANAGEMENT) (DUTCH EDITION) BY EDWIN BAARDMAN, GERARD BAKKER, JAN VAN BEIJNHEM, FR DOWNLOAD EBOOK : WEGWIJZER VOOR

Nadere informatie

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen

Nadere informatie

Profile visitors NRC Q

Profile visitors NRC Q NRC Media presents About NRC Q A unique concept Business news platform for ambitious people on the go Short, sharp articles with professional infographics Daily newsletter at 5.30am News updates via WhatsApp

Nadere informatie

ZO GAAT DAT IN RUSLAND PDF

ZO GAAT DAT IN RUSLAND PDF ZO GAAT DAT IN RUSLAND PDF ==> Download: ZO GAAT DAT IN RUSLAND PDF ZO GAAT DAT IN RUSLAND PDF - Are you searching for Zo Gaat Dat In Rusland Books? Now, you will be happy that at this time Zo Gaat Dat

Nadere informatie

ETS 4.1 Beveiliging & ETS app concept

ETS 4.1 Beveiliging & ETS app concept ETS 4.1 Beveiliging & ETS app concept 7 juni 2012 KNX Professionals bijeenkomst Nieuwegein Annemieke van Dorland KNX trainingscentrum ABB Ede (in collaboration with KNX Association) 12/06/12 Folie 1 ETS

Nadere informatie

Uw mening telt! Onderwerp: aankondiging vragenlijst wel of niet afsluiten groene hoven. Beste bewoner(s),

Uw mening telt! Onderwerp: aankondiging vragenlijst wel of niet afsluiten groene hoven. Beste bewoner(s), Uw mening telt! Is het afsluiten van de groene hoven een goed idee? Wij horen het graag van u. Vanaf maandag 11 juni komen enquêteurs bij u langs om u daarover een aantal vragen te stellen. Onderwerp:

Nadere informatie

Preschool Kindergarten

Preschool Kindergarten Preschool Kindergarten Objectives Students will recognize the values of numerals 1 to 10. Students will use objects to solve addition problems with sums from 1 to 10. Materials Needed Large number cards

Nadere informatie

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt.

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt. Don t you worry There s an eternity behind us And many days are yet to come, This world will turn around without us Yes all the work will still be done. Look at ever thing God has made See the birds above

Nadere informatie

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles

Nadere informatie

International Leiden Leadership Programme

International Leiden Leadership Programme International Leiden Leadership Programme Information Evening 1 November 2016 Universiteit Leiden.. LLP Programme team Menno Mennes Lucille Brakefield Janna van Helden Ratna Lachmansingh Programme Bij

Nadere informatie

Danica Jiernes Madrid, 17 years

Danica Jiernes Madrid, 17 years Danica Jiernes Madrid, 17 years City of Malabon University (CMU) Bachelor of Secondary Education Major in Mathematics Mother s Occupation: Housewife (huisvrouw) Welder (lasser) I choose mathematics as

Nadere informatie

De ondernemende psychotherapeut (Dutch Edition)

De ondernemende psychotherapeut (Dutch Edition) De ondernemende psychotherapeut (Dutch Edition) Dick Bouman Click here if your download doesn"t start automatically De ondernemende psychotherapeut (Dutch Edition) Dick Bouman De ondernemende psychotherapeut

Nadere informatie

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord FUTURE TENSE ( TOEKOMENDE TIJD ) Hoe? 1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord Wanneer? Ad 1. Als iets in de toekomst zal gebeuren

Nadere informatie

Travel Survey Questionnaires

Travel Survey Questionnaires Travel Survey Questionnaires Prot of Rotterdam and TU Delft, 16 June, 2009 Introduction To improve the accessibility to the Rotterdam Port and the efficiency of the public transport systems at the Rotterdam

Nadere informatie

Toespraak Rector Magnificus Carel Stolker bij de opening van de El Cid week

Toespraak Rector Magnificus Carel Stolker bij de opening van de El Cid week Toespraak Rector Magnificus Carel Stolker bij de opening van de El Cid week 2016-2017 Beste studenten, Nu ik hier sta, met jullie, met al die studenten, dan denk ik terug aan 1974, toen ik zelf in Leiden

Nadere informatie

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition)

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Click here if your download doesn"t start automatically Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Een vrouw, een kind en azijn (Dutch

Nadere informatie

Informatiefolder. Kinderopvang 2Samen

Informatiefolder. Kinderopvang 2Samen Informatiefolder Kinderopvang 2Samen Ruim 70 jaar thuis in kinderopvang 2Samen verzorgt al meer dan 70 jaar professionele kinderopvang. Naast het bieden van opvang die veilig en verantwoord is, streven

Nadere informatie

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City!

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! 1 Meet and greet read Lees de tekst. Wat is de prijs die je kunt winnen? early too late on time vroeg te laat op tijd Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! Do you have a special

Nadere informatie

Activant Prophet 21. Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information

Activant Prophet 21. Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information Activant Prophet 21 Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information This class is designed for Customers interested in upgrading to version 12.0 IT staff responsible for the managing of the Prophet 21 system

Nadere informatie

ALTERNATIEVE MANIEREN CLUB BIJEENKOMSTEN

ALTERNATIEVE MANIEREN CLUB BIJEENKOMSTEN PETS D1570 Groei door Inspiratie ALTERNATIEVE MANIEREN CLUB BIJEENKOMSTEN Frank van der Meijden Public Image Coordinator zone 13A&C, 18B OPLOSSING? Alternatieve vormen Club bijeenkomsten: Oplossing voor

Nadere informatie

(Big) Data in het sociaal domein

(Big) Data in het sociaal domein (Big) Data in het sociaal domein Congres Sociaal: sturen op gemeentelijke ambities 03-11-2016 Even voorstellen Laudy Konings Lkonings@deloitte.nl 06 1100 3917 Romain Dohmen rdohmen@deloitte.nl 06 2078

Nadere informatie

Bestuurskunde Public Administration

Bestuurskunde Public Administration Bestuurskunde Public Administration Jolanda den Heijer 13/10/2017 Bij ons leer je de wereld kennen 1 Who s who? Intro Who am I Who are you? Ba / Ma Dutch / English? 2 Today Exchange Europa Bachelor -Requirements,

Nadere informatie

Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie

Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie Veel leerlingen die overwegen om deel te nemen aan de U-Talent Academie hebben vragen over het programma, de selectie, de zwaarte van het programma. In dit

Nadere informatie

Tim Akkerman - Head of Mobile

Tim Akkerman - Head of Mobile Tim Akkerman - Head of Mobile Emesa is the largest e-commerce company for searching, comparing and booking travel and leisure packages in the following categories: Holidays - Other accommodations - Hotels

Nadere informatie

KUNST ONDERZOEK EDUCATIE VISIE VERNIEUWING OMGEVING PUBLIEK WERK BEELD TEKST FASCINATIE

KUNST ONDERZOEK EDUCATIE VISIE VERNIEUWING OMGEVING PUBLIEK WERK BEELD TEKST FASCINATIE ARTISTIEK ONDERZOEK MASTER KUNSTEDUCATIE Willem de Kooning Academie Piet Zwart Instituut te Rotterdam april 2012 Marieke van der Hoek-Vijfvinkel begeleiding: Annette Krauss - MaikoTanaka ? KUNST ONDERZOEK

Nadere informatie

MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+

MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ In MyDHL+ is het mogelijk om van uw zendingen, die op uw accountnummer zijn aangemaakt, de status te zien. Daarnaast is het ook mogelijk om

Nadere informatie

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education *5131550995* FIRST LANGUAGE DUTCH 0503/02 Paper 2 Writing May/June 2016 2 hours Candidates answer

Nadere informatie

The training courses are only offered in Dutch.

The training courses are only offered in Dutch. Training courses NWO Academy Do you want to focus on the competencies we want to develop throughout the organisation, on what is important for your job and working in projects, or on strengthening your

Nadere informatie