Paper copies are uncontrolled L3G_06.05.C.18_Werken_met_of_nabij_ioniserende_straling_bijlage3_Begrip penlijst.docx.

Transcriptie

1 penlijst Activiteit Afzetting Agentschap NL ALARA AMAD Backscattering BAT BBT Becquerel (Bq) Bergplaats Besmetting Besmettingscontrole Bewaakte Zone Bron Het aantal spontane atoomkernmutaties per tijdseenheid. De eenheid van activiteit is de becquerel (Bq). Een permanente of tijdelijke afzetting rond een bronhouder waarbuiten een aanvaardbaar veiligheidsrisico gegarandeerd kan worden. Agentschap NL is begin 2010 ontstaan uit een bundeling van EVD, Octrooicentrum Nederland en SenterNovem. Het team Stralingsbescherming van Agentschap NL verleent vergunningen met betrekking tot ioniserende straling. Voorheen werden deze vergunningen uitgegeven door SenterNovem. Engelse afkorting ( As Low As Reasonably Achievable ) van een belangrijk uitgangspunt in de stralingshygiëne, dat inhoudt dat elke blootstelling aan ioniserende straling zo laag als redelijkerwijs mogelijk moet zijn, sociale en economische factoren in aanmerking nemend. In principe mag de bron alleen toegepast worden als er geen andere methode is waarmee tegen aanvaardbare kosten dezelfde resultaten worden behaald. Wordt tegenwoordig ook wel als BAT of BBT geschreven. Activiteits Mediane Aerodynamische Deeltjesdiameter. De AMAD geeft de deeltjesgrootteverdeling aan om het gedrag van ingeademde aerosolen te beschrijven. De AMAD wordt weergegeven voor de deeltjesgrootten van 1 en 5 μm. Het verstrooien van straling in een richting die ongeveer tegenovergesteld is aan die van de invallende straling en die wordt veroorzaakt door reflectie van deeltjes van het doorstraalde medium. De kans op backscattering neemt af wanneer de fotonenergie toeneemt. Best Available Technology (vertaling van BBT). Best Beschikbare Techniek (wordt gebruikt ipv ALARA). Eenheid van radioactiviteit: 1 Bq = 1 desintegratie (mutatie) per seconde. Vaak komt men ook nog de oude eenheid van activiteit tegen: de curie (Ci), waarbij 1 Ci = 3,7 x Bq. Hieruit blijkt dat 1 becquerel een uiterst lage activiteit aanduidt. Een meer gebruikelijke aanduiding is dan ook de MBq (megabecquerel) = (10 6 ) Bq. Ruimte, uitsluitend bedoeld voor de opslag van radioactieve stoffen. Deze is gelokaliseerd achter Maintenance 1. Ongewenste verontreiniging van personen, goederen, planten enz met een radioactieve stof, die een bepaalde activiteit te boven gaat. Een veegtest is een controle van de behuizing van een radioactieve stof (vaak een capsule als ingekapselde bron) op radioactieve besmetting. Bij besmettingscontrole van een bronhouder worden die plaatsen gecontroleerd waarvan wordt verwacht dat in geval van een defect van de bron het eerst besmetting zal optreden. Een bron wordt verondersteld lek te zijn wanneer een afgewreven activiteit van meer dan 185 becquerel wordt aangetoond. Een ruimte wordt aangemerkt als bewaakte zone wanneer er door verblijf in die ruimte in een kalenderjaar een effectieve dosis mogelijk is van hoger dan 1 msv en lager dan 6 msv of de mogelijk in een kalenderjaar te ontvangen equivalente dosis hoger is dan: 15 msv voor de ooglens, of 50 msv voor de huid, gemiddeld over enig blootgesteld huidoppervlak van 1 cm 2, en lager dan: 45 msv voor de ooglens, 150 msv voor de huid, gemiddeld over enig blootgesteld huidoppervlak van 1 cm 2, of 150 msv voor handen, onderarmen, voeten en enkels. Het instellen van deze zone is vooral bedoeld om werknemers bewust te maken van het bijzondere karakter van hun werkplek, waardoor zij extra alert zijn op het voorkomen van onnodige risico s voor hun eigen gezondheid en die van hun omgeving. Een radioactieve bron of toestel wat ioniserende straling kan uitzenden. Laatste update: 28 jan 2015 Pagina 1 van 5

2 Bronhouder Broncertificaat Buisspanning Coördinerend Stralingsdeskundige COVRA (effectieve) Dosis (persoons) Dosismeter Dosistempo Dosistempometer DOVIS Gecontroleerde Zone Houder die een ingekapselde radioactieve stof bevat met als doel straling in ongewenste richting zoveel mogelijk af te schermen. Kan voorzien zijn van een vergrendelbare stralingsopening. Document, opgemaakt door de producent van de ingekapselde bron, waarop de belangrijkste gegevens zijn vermeld. In ieder geval moeten activiteit, nuclide, gegevens van de capsule, classificatie volgens ISO 2919:1999 en bronnummer van de ingekapselde bron worden vermeld. Van bronnen die vóór 1995 zijn geproduceerd moeten de gegevens worden vastgelegd voor zover ze beschikbaar of te achterhalen zijn. Voor bronnen welke onder de Ministeriele Regeling Hoog Actieve Bronnen Ioniserende Straling (MR HABIS) vallen gelden aanvullende eisen. Potentiaalverschil over de anode en kathode in een röntgen toestel. Hoe hoger deze buisspanning, hoe sterker de straling, welke het toestel uitzendt, is. Stralingsdeskundige (minimaal niveau 3) welke door de raad van bestuur is aangesteld en belast is met het toezicht en de naleving van het beleid ten aanzien van toepassingen en gebruik van ioniserende stralingsbronnen. Centrale Opslag Voor Radioactief Afval te Vlissingen Deze afgeleide grootheid (symbool: E) is een maat voor het effect (schade) van de ontvangen straling op de totale mens. De bij deze grootheid behorende eenheid is de sievert (Sv). De Effectieve Dosis op jaarbasis mag bij niet-blootgestelde werknemers (werknemers welke geen handelingen of werkzaamheden met ioniserende straling verrichten) de waarde van 1 msv niet overschrijden. Hierbij wordt de achtergrondstraling van ongeveer 1 msv per jaar buiten beschouwing gelaten. Meetinstrument om over een bepaalde meettijd de geïntegreerde dosis te meten. Deze meters kunnen direct of niet-direct aanwijzend zijn. In het laatste geval moet de opgelopen dosis via een hulpmiddel uitgelezen worden. Binnen de inrichting worden direct uitleesbare dosismeters toegepast. Dosis uitgedrukt per tijdseenheid. Gebruikelijke eenheden zijn hier msv/h (millisievert per uur) en μsv/h (microsievert per uur). Meetinstrument om de dosis uit te drukken per tijdseenheid (in msv/h en μsv/h). Dosisberekening voor de Omgeving bij Vergunningverlening Ioniserende Straling. DOVIS is gekoppeld aan MR-AGIS deel II en is opgebouwd uit twee delen: A: Lozingen in lucht en water. B: Externe Straling. DOVIS dient alleen toegepast te worden wanneer de berekeningsmethoden uit MR- AGIS deel I niet volstaan. Een ruimte wordt aangemerkt als gecontroleerde zone indien: a. de door verblijf in die ruimte mogelijk in een kalenderjaar te ontvangen effectieve dosis groter of gelijk is aan 6 msv, of de mogelijk in een kalenderjaar te ontvangen equivalente dosis groter of gelijk is aan: 45 msv voor de ooglens, 150 msv voor de huid, gemiddeld over enig blootgesteld huidoppervlak van 1 cm 2, of 150 msv voor handen, onderarmen, voeten en enkels, of b. er een mogelijkheid is van verspreiding van radioactieve stoffen vanuit de ruimte zodanig dat personen in een kalenderjaar een effectieve dosis kunnen ontvangen die hoger is dan 1 msv of een equivalente dosis die groter is dan: 15 msv voor de ooglens, of 50 msv voor de huid, gemiddeld over enig blootgesteld huidoppervlak van 1 cm 2. Het instellen van deze zones is vooral bedoeld om werknemers bewust te maken van het bijzondere karakter van hun werkplek, waardoor zij extra alert zijn op het voorkomen van onnodige risico s voor hun eigen gezondheid en die van hun omgeving. Laatste update: 28 jan 2015 Pagina 2 van 5

3 Halveringstijd Handeling HASS Ingekapselde Bron Inrichting Ionisatie Rookmelder Ioniserende Straling KEW-dossier Maximaal omgevingsdosisequivalent Microshield MID (Multifunctionele Individuele Dosis) MR-AGIS MR-HABIS MR-NABIS NORM Tijd (T ½) die het kost om de helft van het oorspronkelijk aanwezige aantal radioactieve atoomkernen te laten vervallen. De halveringstijd van een bepaalde radioactieve stof is niet afhankelijk van het aantal atoomkernen waaruit die stof bestaat. Het bereiden, voorhanden hebben, toepassen of zich ontdoen van een kunstmatige bron of van een natuurlijke bron, voor zover deze natuurlijke bron is of wordt bewerkt met het oog op zijn radioactieve eigenschappen, dan wel het gebruiken of voorhanden hebben van een toestel, uitgezonderd bij een interventie, een ongeval of een radiologische noodsituatie. High Activity Sealed Sources. Engelstalige benaming welke ook wel voor hoogactieve bronnen wordt gebruikt. Er is sprake van een ingekapselde bron als radioactieve stoffen zijn ingebed in of gehecht aan dragermateriaal of zijn omgeven door een omhulling van materiaal. Het dragermateriaal of de omhulling bieden onder normale omstandigheden voldoende weerstand om verspreiding van radioactieve stoffen te voorkomen. De inrichting is het gebied zoals dat door de aanvrager in de aanvraag behorende bij de Wet milieubeheer vergunning is aangegeven. De grens die de markering van het gebied op tekening aangeeft noemt men de grens van de inrichting. Rookmelder waarin een ingekapselde bron wordt gebruikt om rook te detecteren. Elektromagnetische straling (gamma en röntgen straling) of deeltjes straling (alfa, bèta, neutronen, protonen) welke door wisselwerking met materie in staat is hierin, direct of indirect, ionisaties te veroorzaken. Voluit Kern Energie Wet dossier. Dit dossier wordt beheerd door de coördinerend stralingsdeskundige en bevat onder andere: - de door de overheid verstrekte vergunning; - bedrijfsgegevens; - correspondentie o.a. met de overheid en leveranciers; - voorraadbeheer (certificaten van de bronnen); - dosisgegevens. Maximaal omgevingsdosisequivalent., de maximale effectieve dosis welke een persoon per jaar op de terreingrens kan oplopen. De berekeningsmethode wordt behandeld in MR-AGIS deel I. Microshield is een programma voor het berekenen van Dosistempi, afschermingen en bronsterktes. Het programma is toegepast in het document SZW-200. Onder MID wordt de dosis verstaan die het gevolg is van het gebruik van een gebied buiten de inrichting op zodanige wijze dat dit tot de hoogst mogelijke dosis aanleiding geeft. Hoe de MID wordt berekend wordt behandeld in MR-AGIS deel II. Ministeriële Regeling "Analyse Gevolgen Ioniserende Straling". Deze uit 2002 stammende Regeling geeft in de bijlage technische details betreffende berekeningsmethodes voor stralingsdoses zoals het maximaal omgevingsdosisequivalent en de MID. Ministeriële Regeling "Hoog Actieve Bronnen Ioniserende Straling". Deze uit 2006 stammende Regeling geeft details voor het aankopen en bezitten van hoog actieve bronnen. De grenswaarden zijn opgenomen in het Besluit Stralingsbescherming. Ministeriële Regeling "Natuurlijke Bronnen van Ioniserende Straling". Deze uit 2006 stammende Regeling geeft details over de toetsingscriteria van natuurlijke bronnen. De grenswaarden of het gaat om een meldingsplichtige of een vergunningsplichtige bron zijn opgenomen in het Besluit Stralingsbescherming. Berekeningen dienen uitgevoerd te worden volgens MR-AGIS en / of DOVIS. Afkorting voor Naturally Occuring Radioactive Material, wat een aanduiding is voor natuurlijke bronnen van ioniserende straling. Laatste update: 28 jan 2015 Pagina 3 van 5

4 Nuclide NVS RIVM RTD Sievert (Sv) Spark Gap Tube Stralingsdeskundige Stralingsapparatuur Stralingsincident TENORM (röntgen) Toestel Veegtest (verzamel) Vergunning Werkzaamheden Een nuclide is een verzamelnaam voor een aantal neutronen en protonen. Van een stof is het dus mogelijk meerdere nucliden te hebben. De Nederlandse Vereniging voor Stralingshygiëne (NVS) is bedoeld om de wetenschappelijke bestudering van de bescherming van mensen, dieren, planten en goederen tegen straling te bevorderen. Daarnaast stelt zij zich tot doel de toepassing van de verworven kennis en inzichten over stralingshygiëne in de praktijk te bevorderen. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Het RIVM verzamelt wereldwijd kennis over diverse thema s en verspreidt de knowhow onder belanghebbenden. Elk jaar brengt het RIVM rapporten en adviezen uit over volksgezondheid en gezondheidszorg, voeding, natuur en milieu en rampenbestrijding. Röntgen Technische Dienst (tegenwoordig een onderdeel van Applus) Eenheid van effectieve dosis. 1 Sievert = 1 J/kg (joule per kilo). Een Spark Gap Tube is een buisje gevuld met een radioactief materiaal, wat deel uit maakt van een elektronische schakeling voor het ontsteken van de brander van het fornuis. Door een spanning over de tube te zetten ontstaat er boven een bepaalde drempelspanning een ontlading, welke krachtig genoeg is voor het opwekken van een vonk op de ontsteeklans (brander). Persoon die door opleiding deskundig is op het gebied van de stralingshygiëne en bevoegd is om toezicht uit te oefenen op werkzaamheden met ioniserende stralingsbronnen (ingekapselde radioactieve stoffen en röntgen toestellen). Verzamelnaam voor röntgentoestellen en meet- en regelapparatuur die voorzien zijn van een generator respectievelijk ingekapselde radioactieve bron. Onder de term stralingsapparatuur vallen ook zendmasten, radar en satellieten. onvoorziene gebeurtenis, situatie of ongewilde verspreiding waarbij gevaar bestaat, dan wel gevaar is opgetreden, anders dan een reguliere of potentiële blootstelling, voor: - een blootstelling aan ioniserende straling van leden van de bevolking van meer dan 0,1 msv per jaar, - een lozing op of in de bodem, in het riool, in het oppervlaktewater of in de lucht boven een door Onze Minister vastgestelde waarde, of - een overmatige blootstelling of overbestraling van werknemers; Afkorting voor Technology Enhanced Naturally Occuring Radioactive Material, wat een aanduiding is voor natuurlijke bronnen van ioniserende straling. Apparaat wat in staat is om ioniserende straling uit te zenden. Zie besmettingscontrole. Ook wel raamvergunning genaamd. Door een bevoegde autoriteit wordt vergunning verleend voor het verrichten van handelingen met radioactieve stoffen en ioniserende straling uitzendende toestellen voor een specifiek toepassingsgebied. Het bereiden, voorhanden hebben, toepassen van of zich ontdoen van een natuurlijke bron voor zover die niet wordt of is bewerkt wegens zijn radioactieve eigenschappen, uitgezonderd bij een interventie, een ongeval of een radiologische noodsituatie. Laatste update: 28 jan 2015 Pagina 4 van 5

5 Goedkeuring Document historie Naam: J. Ollebek Datum: MOC: EHS Overzicht van tenminste de laatste 3 wijzigingen van dit document, inclusief alle wijzigingen van de afgelopen 6 maanden. De meest recente wijziging staat bovenaan. Datum Naam Wijzigingen 28 januari 2015 F. Bachet Aanpassing header en titel; ODMS nr. toegevoegd. Laatste update: 28 jan 2015 Pagina 5 van 5