Molenroute Alblasserwaard en Vijfheerenlanden

Transcriptie

1 Fietsroute - 50 km (verkorte route: 40 km) Molenroute Alblasserwaard en Vijfheerenlanden Fietsen langs de molens

2 Over deze fietsroute Deze fietsroute (50 km) neemt u mee langs de vele molens, groene weiden en typische dijkdorpen van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden. De route start in Alblasserdam, vanwaar u naar Kinderdijk fietst en meer te weten komt over dit unieke UNESCO Werelderfgoed. Vervolgens loopt de route via Streefkerk, Nieuwpoort en Bleskensgraaf terug naar Alblasserdam. Het is ook mogelijk om een verkorte route (40 km) te volgen. In dit boekje vindt u een overzichtskaart van de route met daarbij een uitgebreide routebeschrijving. Op verschillende punten in de routebeschrijving zijn interessante bezienswaardigheden en tips genoemd. Achterin dit boekje vindt u een overzicht van handige locaties onderweg, zoals fietsverhuur en horeca. Startpunt De route start vanaf het VVV-agentschap in Alblasserdam (Haven 4), waar u voldoende parkeergelegenheid heeft. Vanaf voorjaar 2011 kunt u ook terecht bij Haven Zuid (Zuiderstek) aan de overkant van het water. Daarnaast kunt u de route ook starten vanaf het Toeristisch Overstappunt (TOP) in Nieuwpoort. De TOP staat aangegeven op de kaart in het midden van dit boekje. Bij de TOP kunt u uw auto parkeren, waarna u naar De Dam fietst en de route start vanaf instructiepunt 23 (bladzijde 11) in dit boekje. Leve de Molens! Deze fietsroute maakt deel uit van een serie van drie fietsroutes die in het kader van het themajaar Leve de Molens! (2011) zijn uitgegeven door provincie Zuid-Holland. Voor meer informatie over het themajaar Leve de Molens! en de verschillende activiteiten die rond dit thema worden georganiseerd, kunt u terecht op Veel fietsplezier! Over deze fietsroute 3

3 Bezienswaardigheid 1: Werelderfgoed Kinderdijk Nergens ter wereld staan zoveel molens bij elkaar als bij het Werelderfgoed Kinderdijk. Samen met de sluizen, gemalen, dijken en boezemwateren van de Alblasserwaard vormen de 19 poldermolens hier een ingenieus waterbeheersysteem, dat al sinds de Middeleeuwen het overtollige water weg maalt uit het vochtige veengebied van de Alblasserwaard. De molens van Kinderdijk getuigen van de typisch Hollandse strijd tegen het water. Tussen 1738 en 1740 werden in Kinderdijk twee molengangen gebouwd: een gang van acht ronde grondzeilers (Nederwaard) en een rij van acht achtkante grondzeilers met een rieten kap (Overwaard). In de polders van de Alblasserwaard liggen ook een wipmolen (De Blokweerse molen) en twee rietgedekte achtkante molens (De Hoge en Lage molen). De Alblasserwaardse poldermolens pompen het slootwater naar de lage boezems; de Kinderdijkse molens malen het daarna met hun schepraderen naar de hoge boezems, zodat het op de rivier de Lek kan worden geloosd. Tegenwoordig is de bemaling van de polders bij Kinderdijk overgenomen door moderne gemalen. De molens worden bewoond en de molenaars laten de molens op regelmatige basis draaien. Routebeschrijving START: VVV-agentschap Alblasserdam (haven 4, 2951 CG) 1 Fiets de parkeerplaats af en sla linksaf (Havenstraat). 2 Fiets met de bocht mee naar rechts en blijf de weg volgen (Cortgene). 3 Na 1,2 km rechtsaf (Molenkade). BEZIENSWAARDIGHEID 1: WERELDERFGOED KINDERDIJK 4 Na de bocht linksaf de brug over (Nederwaard). 5 Na de brug direct linksaf (Nederwaard). BEZIENSWAARDIGHEID 2: BEZOEKMOLEN KINDERDIJK (MOLEN 2) 6 Einde weg rechtsaf (Molenstraat, gaat over in Lekdijk. Bezienswaardigheid 2: Bezoekmolen Kinderdijk Molen 2 van de Nederwaard is opengesteld voor publiek. Binnen in de molen ziet u hoe de molen werkt en hoe de molenaar en zijn gezin woonden. Buiten ziet u hoe de wieken van dit type molen (een grondzeiler) rakelings langs de grond draaien, zodat de wieken vanaf de grond kunnen worden bediend. Open: 31 mrt-31 okt: ma t/m zo uur en 1 nov-31 mrt: za en zo uur Routebeschrijving 4 Routebeschrijving 5

4 Bezienswaardigheid 3: Molenromp De Regt Het is niet bekend hoe oud deze molen aan de Lekdijk precies is, maar waarschijnlijk stond hier rond 1700 al een molen. Momenteel wordt de ernstig in verval geraakte molen gerestaureerd. Bezienswaardigheid 4: Oude Weteringmolen, Achtkante molen, Molen Kleine Tiendweg De Oude Weteringmolen (1751), Achtkante molen (1761) en Molen Kleine Tiendweg (voor 1751) vormden de drie ondermolens die het water vanuit de polders bij Streefkerk en Kortenbroek omhoog pompten naar twee bovenmolens die het water afvoerden. De twee bovenmolens zijn helaas door brand verloren gegaan. De Oude Weteringmolen en Molen Kleine Tiendweg zijn op afspraak te bezichtigen BEZIENSWAARDIGHEID 3: MOLENROMP DE REGT 7 Na ongeveer 2 km vierde straat rechts (Middelweg). 8 Na het bruggetje eerste straat links het fietspad op (Tiendweg, gaat na kruispunt over in Beneden Tiendweg). BEZIENSWAARDIGHEID 4: Oude Weteringmolen, Achtkante molen, Molen Kleine Tiendweg 9 Na de molens linksaf (Zwanenvliet). 10 Op T-splitsing rechts en direct links om op de Zwanenvliet te blijven. 11 Einde straat rechtsaf (Dorpsstraat, gaat over in Nieuwe Veer). BEZIENSWAARDIGHEID 5: MOLEN DE LIEFDE 12 Na 2,3 km rechts (Halfweg). Bezienswaardigheid 5: Molen De Liefde Molen De Liefde (1893) is een stellingmolen. De naam stellingmolen verwijst naar de stelling die rond de molen is aangebracht: hiermee kunnen de wieken eenvoudig bediend worden. De Liefde werd vooral gebruikt voor het malen van veevoeder. Het maalgoed werd met schepen aangevoerd over de rivier de Lek. Met behulp van een lang luitouw en een luiwerk in de molen werden de zakken vanuit de schepen via een houten goot de molen in getrokken. 13 Na 300 meter bij de eerste kruising linksaf (Boven Tiendweg). 14 Eerste links (Veerweg). Molen De Liefde is meestal geopend op zaterdag Routebeschrijving 7

5 Bezienswaardigheid 6: Molen De Jonge Sophia Deze achtkante grondzeiler is rond 1773 gebouwd op de grens tussen Goudriaan en Ottoland. De molen maalde koren voor beide dorpen. In 1999 is de molen verhuisd naar de huidige locatie bij het Streekcentrum Ooievaarsdorp Het Liesvelt. De Jonge Sophia wordt ook wel eens een vermomde wip genoemd, omdat de molen sterk op een wipkorenmolen lijkt. Open: 1 apr-13 sept di t/m zo uur 15 Op T-splitsing rechtsaf (Bergstoep). 16 Blijf de dijk ongeveer 4 km volgen (Bergstoep gaat over in Opperstok, Sluis en Voorstraat). Tip: verkorte route Indien u de verkorte route (totaal 40 km) wilt fietsen, volgt u vanaf hier het fietsknooppuntenbordje naar het volgende knooppunt: 68 U fietst langs De Gelkenes Molen, De Graaflandse Molen en De Achtkante Molen. Na De Achterlandse Molen (knooppunt 68 ) pakt u de originele route weer op (zie pagina 15, instructie 29, van dit boekje). Tip A: Streekcentrum Ooievaarsdorp Het Liesvelt Eind jaren 60 was de ooievaar vrijwel geheel verdwenen uit Nederland. In 1969 werd door de Vogelbescherming het huidige terrein van het Streekcentrum aangekocht om een ooievaarsdorp op te zetten. Na een fokprogramma van ruim 30 jaar telt de populatie van ooievaars in Nederland nu ruim duizend. In 1999 is het Ooievaarsdorp omgevormd tot Streekcentrum Ooievaarsdorp Het Liesvelt. Het Streekcentrum heeft onder andere een bijenstal, een boerenspeeltuin, een rietmoeras, een griendeiland en een eendenkooi. Daarnaast zijn er wisselende tentoonstellingen. Open: 1 apr-13 sept di t/m zo uur 17 Rijd Groot-Ammers binnen en houd links aan om de Voorstraat te volgen. 18 Na 1,5 km rechtsaf, richting Streekcentrum Ooievaarsdorp Het Liesvelt (Liesveld). 19 Eerste straat rechtsaf (Haarsteeg). 20 Eerste straat linksaf (Wilgenweg) en blijf deze weg ongeveer 2 kilometer volgen. BEZIENSWAARDIGHEID 6: MOLEN DE JONGE SOPHIA TIP A: STREEKCENTRUM OOIEVAARSDORP HET LIESVELT 21 Steek het kruispunt over richting Nieuwpoort. Routebeschrijving 9

6 Tip B: Historisch Museum Het Stadhuis Nieuwpoort Jaarlijks heeft dit museum een wisselende thematentoonstelling. Daarnaast beschikt het museum over een vaste collectie met een pronkkamer uit 1900, een kabinet met inhoud uit 1750, een oude bedstee, oude gereedschappen en een maquette van de vesting Nieuwpoort. Open: do uur 1 apr-30 okt: ook op za uur 1 jun-31 aug: ook op wo uur 22 Fiets Nieuwpoort binnen richting het pleintje (de Dam). TIP B: MUSEUM HET STADHUIS 23 Rechtsaf bij Museum Het Stadhuis (Binnenhaven). 24 Einde rechtsaf over het bruggetje en meteen linksaf (Nieuwpoortseweg). Bezienswaardigheid 7: Westermolen De Westermolen (1652) is een wipmolen en bemaalde samen met De Oostermolen en De Broekmolen de Langerak polder. De Oostermolen werd vervangen door een dieselgemaal en De Broekmolen is in de oorlog door een Duits jachtvliegtuig in brand geschoten. Tegenwoordig verzorgt een elektrisch gemaal de bemaling van de polder. Bij grote wateroverlast worden het dieselgemaal en De Westermolen ingeschakeld. 25 Bij de rotonde linksaf (N216) richting Goudriaan. BEZIENSWAARDIGHEID 7: WESTERMOLEN 26 Na 1,5 kilometer rechtsaf (Achterland). 27 Blijf de weg ongeveer 3 kilometer volgen. TIP C: THEETUIN DE WINDE Als de molen draait is deze te bezoeken Tip C: Theetuin de Winde Even op adem komen met uitzicht op een typisch Hollands landschap? Theetuin De Winde is een mooie plek om onder het genot van een kopje koffie of thee en een zelfgebakken appelpunt het mooie landschap op u in te laten werken. Theetuin De Winde is alleen geopend wanneer de gastvrouw thuis is Routebeschrijving 10 Routebeschrijving 11

7 25 A 25 fietsroute verkorte fietsroute startpunt bezienswaardigheid Schoonhoven N478 TOP Nieuwpoort tip fietsknooppunt VVV horeca parkeren fietsverhuur veerpont 66 Bergambacht B Nieuwpoort A Langerak 6 N Groot-Ammers 6 7 N476 N N477 Lekkerkerk Streefkerk N Krimpen a/d Lek 3 C Ottoland N480 Nieuw-Lekkerland Kinderdijk 13 2 N481 Bleskensgraaf Alblasserdam Ridderkerk 9 D Molenaarsgraaf N Oud-Alblas Hendrik-Ido-Ambacht N214 Giessenburg A15 Wijngaarden Papendrecht N482.LORPHWHU.DGDVWHU *HR LQIRUPDWLH 3URYLQFLH =XLG +ROODQG.DUWRJUDILH

8 Bezienswaardigheid 8: Achterlandse molen Samen met De Achtkante molen en De Graaflandse molen bemaalde De Achterlandse molen de polder Ammers-Graafland. De molen is gebouwd rond 1596 en is in 1865 bewoonbaar gemaakt. Zo werden er een schoorsteen, twee deurkozijnen, vier lichtkozijnen en een bedstede aangebracht. Tot op de dag van vandaag wordt deze wipmolen bewoond. De molen is op afspraak te bezoeken BEZIENSWAARDIGHEID 8: ACHTERLANDSE MOLEN 28 Op de Y-splitsing voor De Achterlandse molen linksaf (Peulwijksekade). 29 Steek de brug aan uw rechterhand over. 30 Na de brug direct linksaf (Ammersekade, gaat over in Brandwijksedijk). 31 Eerste straat linksaf (Damseweg). 32 Na ongeveer 2 kilometer eerste rechts, zodat u rechts van het water fietst (Graafdijk Oost, gaat over in Polderweg Oost). TIP D: IJSSALON MIDDELBROECK EN KAASWINKEL HOOGENDOORN Tip D: IJssalon Middelbroeck en Kaaswinkel Hoogendoorn Bij IJssalon Middelbroeck kunt u genieten van ambachtelijk ijs, gemaakt op de bijbehorende IJsboerderij in Meerkerk. Puur natuur is het uitgangspunt voor de bereiding van het room-, sorbet-, yoghurt- en kwarkijs. Met meer dan 200 smaken wordt de keuze vast en zeker lastig. 33 De weg 7 kilometer blijven volgen (Graafdijk Oost, gaat over in Meulenbroek, Kerkstraat, Zevenhovenstraat en Heulenslag). Open: 1 apr-30 sept ma t/m za vanaf uur, 1 okt-31 mrt beperkt open Naast IJssalon Middelbroeck is Kaaswinkel Hoogendoorn gevestigd. Hier kunt u terecht voor een heerlijk stukje kaas en andere producten uit de streek, zoals jam en honing. Open: ma, di, do, vrij uur, wo uur en za uur Routebeschrijving 15

9 Bezienswaardigheid 9: Kerkmolen Deze grondzeiler is rond 1844 gebouwd ter vervanging van een wipmolen die verwoest werd door een brand. De Kerkmolen bemaalt de polders Giessen-Oudebenedenkerke en Molenaarsgraaf. BEZIENSWAARDIGHEID 9: KERKMOLEN BEZIENSWAARDIGHEID 10: HOFWEGENSE MOLEN BEZIENSWAARDIGHEID 11: MOLEN DE VRIENDSCHAP Bezienswaardigheid 10: Hofwegense molen De Hofwegense molen is de opvolger van een molen die oorspronkelijk werd gebouwd in In 1898 is de voet van de wipmolen ruim 1 meter hoger opgemetseld om de spanwijdte van de wieken (de vlucht) te kunnen vergroten. De vlucht van De Hofwegense molen bedraagt nu 27,12 meter. BEZIENSWAARDIGHEID 12: WINGERDSE MOLEN, MOLEN DE HOOP, DE PEILMOLEN Om De Wingerdse Molen, Molen De Hoop en De Peilmolen van dichtbij te bekijken gaat u linksaf over de brug en meteen weer linksaf. Zelfde weg terug fietsen om de route weer op te pakken. 34 Op de T-splitsing linksaf en daarna rechts aanhouden (Noordzijde). 35 Voor de brug direct rechtsaf slaan (Peperstraat, gaat over in Kooiwijk en Kortland). Bezienswaardigheid 11: Molen De Vriendschap Molen De Vriendschap is een stellingmolen uit De molen beschikt over een grot, die werd gebruikt voor de aan- en afvoer van het maalgoed. Vanuit de rivier de Alblas konden schepen de molen binnen varen om maalgoed te laden of te lossen. Open: za uur Routebeschrijving 17

10 Bezienswaardigheid 12: Wingerdse Molen, Molen De Hoop, De Peilmolen Van De Wingerdse Molen is het bouwjaar niet bekend. Deze molen is de grootste wipmolen van Nederland en is nog vaak in bedrijf om de Wijngaardenpolder te bemalen. De Wingerdse molen is op afspraak te bezoeken Molen De Hoop is gebouwd in 1843 voor het malen van graan. Tegenwoordig is de stellingmolen nog steeds in gebruik en maalt zo n 500 kilo tarwe per week. Daarnaast worden er diverse producten gemaald voor verkoop in Streekcentrum Het Liesvelt. Open: ma, di, vrij uur, za uur In 1818 is De Peilmolen gebouwd voor de bemaling van de Zuidzijde Polder. Tot 1881 was deze grondzeiler in gebruik als seinmolen. Met behulp van een vlag (overdag) of een lantaarn ( s nachts) werden de molenaars van de overige molens ingelicht wanneer ze de bemaling moesten starten of staken. BEZIENSWAARDIGHEID 13: KOOIJWIJKSE MOLEN 36 Na 1,5 kilometer ziet u aan uw linkerhand de restanten van De Souburgse Molen. 37 Rechtdoor over de brug richting Alblasserdam (Kortland). 38 Steek na 500 meter de Randweg over (bij het zebrapad). 39 Rechtdoor de Van Eesterensingel in, na 100 meter linksaf (Meursingstraat, gaat over in Kerkstraat). 40 Na 700 meter 3 e linksaf (Dam). 41 Eerste rechtsaf (Haven). 42 Na 250 m bent u bij het VVV-agentschap Alblasserdam. EINDE FIETSROUTE Bezienswaardigheid 13: Kooijwijkse molen Net als De Peilmolen is De Kooijwijkse molen (1866) ook een seinmolen geweest. Dit is nog steeds te zien aan de hijsgalg voor de seinlantaarn die de molen bevat. Deze grondzeiler heeft de Noordzijde polder bemaald en is in 1925 vervangen door een motorgemaal. Routebeschrijving 19

11 Onderweg Startpunt route VVV-agentschap Alblasserdam Haven 4, Alblasserdam T Fietsverhuur Tourist Info Alblasserdam - Haven Zuid Zuiderstek 1, Alblasserdam T Bike Totaal Philip de Koning Van Eesterensingel 131, Alblasserdam T Kantine de Molenhoek Nederwaard 1A, Kinderdijk T A.J. Verstoep Hoogstraat 59, Nieuwpoort T Horeca Theetuin De Winde Achterland 4, Groot-Ammers T Open: als de gastvrouw thuis is Restaurant Kat in de Wilg Peperstraat 28, Oud-Alblas T Open: ma t/m zo uur Verder zijn er diverse horecagelegenheden aanwezig in de gezellige centra van Alblasserdam, Groot-Ammers en Nieuwpoort. Bezienswaardigheden Achterlandse Molen Molenkade 5, Groot-Ammers Achtkante Molen Beneden Tiendweg 3, Streefkerk Bezoekmolen Kinderdijk Nederwaard 5, Kinderdijk T Open: 31 mrt t/m 1 nov: ma t/m zo uur, 1 nov t/m 31 mrt za en zo uur Hofwegense molen Hofwegen 15, Bleskensgraaf IJssalon Middelbroeck Damseweg, Ottoland T Open: 1 apr t/m 30 sept ma t/m za vanaf uur, 1 okt t/m 31 mrt beperkt open Kaaswinkel Hoogendoorn Damseweg 113, Ottoland T Open: ma, di, do, vrij uur, wo uur, za uur Kerkmolen Molenhoek 24, Molenaarsgraaf Kooijwijkse molen Kooiwijk 1, Oud-Alblas Molen De Hoop Oosteinde 7, Oud-Alblas T Open: ma, di, vrij uur, za uur Molen De Jonge Sophia Wilgenweg 3, Groot-Ammers T Open: 1 apr-13 sept di t/m zo uur Molen De Liefde Nieuwe Veer 42, Streefkerk Open: meestal op zaterdag Molenromp De Regt Lekdijk, Nieuw-Lekkerland T Molen De Vriendschap Heulenslag 3, Bleskensgraaf Open: za uur Molen Kleine Tiendweg Beneden Tiendweg 2, Streefkerk Open: op afspraak Museum Het Stadhuis Hoogstraat 53, Nieuwpoort T Open: do uur 1 apr t/m 30 okt ook op za uur 1 jun t/m 31 aug ook op wo uur Oude Weteringmolen Beneden Tiendweg 5, Streefkerk Open: op afspraak Peilmolen Peilmolenweg 1, Oud-Alblas Streekcentrum Ooievaarsdorp Het Liesvelt Wilgenweg 3, Groot-Ammers T Open: 1 apr t/m 13 sept di t/m zo: uur Westermolen Nieuwpoortseweg 1, Langerak Open: als de molen draait Wingerdse molen Abbekesdoel 92, Bleskensgraaf Open: op afspraak Onderweg 20 Onderweg 21

12 Colofon Deze fietsroute is uitgegeven in opdracht van provincie Zuid-Holland. Uitgever Zuid-Hollands Bureau voor Toerisme Postbus 3267, 2601 DG Delft T E info@zhbt.nl I Kijk voor meer informatie over fietsroutes en bezienswaardigheden in Zuid-Holland op Redactie Zuid-Hollands Bureau voor Toerisme Deze fietsroute is ontwikkeld in samenwerking met agrarische natuur- en landschapsvereniging Den Hâneker en Tourist Info Alblasserdam Beeldmateriaal Zuid-Hollands Bureau voor Toerisme, provincie Zuid-Holland, Eppo Notenboom, VVV Zuid-Holland Zuid Kartografie Bureau Datamanagement, provincie Zuid-Holland Vormgeving Ontwerpwerk, Den Haag Productiebegeleiding Bureau Mediadiensten, provincie Zuid-Holland Druk OBT december 2010 De inhoud van deze routefolder is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samen gesteld. Het Zuid-Hollands Bureau voor Toerisme aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de vermelde gegevens.

13 Noordzee Leiden Leve de Molens! Provincie Zuid-Holland heeft 2011 uitgeroepen tot themajaar Leve de Molens!. Zuid-Holland is de meest molenrijke provincie van Nederland en telt zo n 228 molens. De molens zijn niet alleen zeer typerend voor het oer-hollandse polderlandschap, ze vertellen ook een interessant verhaal over de geschiedenis van de provincie. De vele molens in de groene polders van Zuid-Holland houden sinds jaar en dag onze voeten droog en staan aan de basis van de wereldberoemde waterbouwkundige kennis van ons land. In diverse steden speelden de molens ook een belangrijke rol voor de handel. Zij zaagden hout voor de Hollandse scheepswerven, volden stoffen voor de lakenindustrie en maalden graan voor brood en moutwijn. Tegenwoordig hebben de molens ook een andere functie: zij zijn ingericht als molenmuseum en geven u tijdens uw fietstocht een kijkje in het leven van de molenaar, of zij huis vesten een restaurant of molenwinkel, waar u geniet van de lekkerste ambachtelijke producten. Kijk op voor een overzicht van alle activiteiten van het themajaar Leve de Molens! Den Haag Rotterdam