NIEUWSBRIEF 8 Oktober - November - December 2017

Transcriptie

1 NIEUWSBRIEF 8 Oktober - November - December 2017 Geachte lezer, Dit is alweer de vierde en laatste nieuwsbrief van 2017 met informatie bestemd voor mensen met dementie en voor degenen die hen als mantelzorger of hulpverlener ondersteunen. De nieuwsbrief verschijnt, in het kader van een dementie-vriendelijke samenleving, in de gemeenten waar onze afdeling actief is, namelijk Apeldoorn, Brummen, Epe, Heerde, Voorst en Hattem. Steeds komt er een ander thema aan de orde. Tevens kunt u lezen welke activiteiten er door onze afdeling of door anderen, zoals Netwerk Dementie/Geriatrie Oost Veluwe en Wegwijs Dementie Voorst, worden georganiseerd. Deze nieuwsbrief wordt via verzonden. Stuurt u de nieuwsbrief vooral door aan mensen van wie u denkt dat zij deze informatie misschien kunnen gebruiken, zelf of in hun (vrijwilligers)werk. Indien u iemand kent die niet over een computer beschikt maar deze nieuwsbrief toch graag zou willen ontvangen, dan kunt u deze misschien voor hem/haar printen. Wilt u deze nieuwsbrief liever niet meer ontvangen, meldt u dat svp aan degene van wie u deze nieuwsbrief ontvangen heeft. Het thema van deze nieuwsbrief is: DEMENTIE EN DE INVLOED VAN MUZIEK Mensen met dementie reageren vaak verrassend goed op muziek. Liedjes en melodieën die ze waarderen, blijken hun langetermijngeheugen te activeren. Erik Scherder, hoogleraar klinische neuropsychologie en auteur van Singing in the brain legt uit hoe dat werkt. Mensen met dementie gaan langzaam verder achteruit. Toch kunnen ze nog plezierige momenten beleven. Ondanks de achteruitgang reageren de hersenen nog wel. Zelfs in een vergevorderd stadium van de ziekte, maar dan moeten er wel prikkels zijn, liefst dagelijks. Omdat mensen nu zo lang mogelijk thuis blijven wonen, dreigt isolement. Muziek is dan een simpele en doeltreffende manier om het leven wat meer kleur te geven. Er is onderzocht (door Jacobsen) waarom mensen met dementie zo goed reageren op muziek. Grote delen van het brein zijn bij de ziekte van alzheimer aangetast door eiwitafzetting of verschrompeld door een verlaagde stofwisseling. Uit het onderzoek blijkt dat twee gebieden in beide hersenhelften relatief lang intact blijven. Deze gebieden hebben te maken met het langetermijngeheugen en muziek. Als iemand met alzheimer muziek uit zijn/haar jeugd hoort, worden beide gebieden actief. Het heeft dan ook geen zin om zomaar een nostalgisch muziekje te kiezen. Degene voor wie het bestemd is moet het herkennen én waarderen. Zoek daarom uit wat de muzikale voorkeuren zijn voor degene voor wie u muziek uitkiest. Er gaat natuurlijk niets boven zelf een instrument bespelen. Naast de techniek heb je dan te maken met motoriek en emoties. Ook zingen is een motorische activiteit die voor veel mensen uiterst waardevol is. Pag. 1/2/3/4 Pag. 5 Pag. 6 Pag. 7/8 Pag. 9 Pag. 10 Pag. 11 : Dementie en de invloed van muziek : Tips muziek en films : Activiteiten Alzheimer Oost Veluwe/ Alzheimercafé s in de regio : Activiteiten Wegwijs Dementie Voorst en Netwerk Dementie/Geriatrie Oost Veluwe : Geheugensteunpunten : Onvergetelijk CODA / Samen Dementievriendelijk : TIps diverse websites en brochures 1

2 Kan preventief muziek aanbieden onrust beteugelen? Doordat muziek zoveel systemen in de hersenen activeert, kan er ook een remmende invloed van uitgaan. De functies die andere hersengebieden controleren, zijn kwetsbaar bij mensen met alzheimer en geven vaak onrust. Muziek kan die hersengebieden wel remmen. We hopen dat door muziek preventief aan te bieden, de onrust wordt beteugeld. Dat is een enorme verbetering van kwaliteit van leven. Ook in de beginfase zou ik proberen iemands brein te stimuleren met muziek. De ziekte genees je er niet mee, maar de kans op fijne momenten beleven neemt zeker toe. Wilt u een gezond brein? Beweeg! Speel of luister muziek! Zoek nieuwe uitdagingen! Lezingen van professor Erik Scherder zijn een spektakel. Hij is momenteel met twee andere professoren gestart met presentaties over het effect van muziek op het brein. (Zie de website miracles of music op blz 4). Scherder heeft een boodschap: mensen ervan overtuigen dat bewegen en muziek goed zijn voor je brein. Zijn eerste boek, Laat je hersenen niet zitten, over het belang van bewegen voor een fit brein, kreeg zeer lovende recensies. Dit jaar verscheen, zoals hierboven reeds geschreven, zijn tweede boek, Singing in the brain, over de positieve impact van muziek. Onderstaand een stuk uit een interview met professor Scherder. Uw vader was uitzonderlijk muzikaal. Is daar uw fascinatie voor muziek begonnen? Misschien, maar muziek en bewegen liggen heel dicht bij elkaar. Als je luistert naar muziek, is er zelfs als je stil zit een hoge activiteit in je motorische hersengebieden. Het ritme in de muziek zet in beweging. Het zijn ook allebei vormen van wat we een verrijkte omgeving noemen voor je brein: een omgeving die nieuw is, je uitdaagt, aanzet tot denken. Muziek en beweging zijn allebei goed voor je hersenen. Wat me ook ontzettend fascineert: wie langere tijd geïsoleerd of in een stille ruimte opgesloten wordt, begint te schreeuwen. Iemand met dementie begint te roepen omdat dat geluid een houvast biedt op de vraag: ben ik er nog? Je brein heeft geluid of een omgeving nodig om te weten dat je er bent. U heeft zich een boek lang in het thema verdiept: wat is het belangrijkste effect van muziek op de hersenen? Zenuwcellen in de hersenen, neuronen, worden heel graag op verschillende manieren aangestuurd. Hoe meer variatie je in die prikkels kan brengen, hoe meer verbindingen die zenuwcel maakt. Behalve beweging is ook muziek een prikkel die voortdurend anders is. De toon, het ritme, de melodie varieert. Door die sterke variatie legt het neuron meer contacten met andere neuronen en worden de netwerken in je brein complexer. Kijk alleen al naar het spectrum emoties dat muziek kan opwekken: vertedering, verwondering, verbazing, vreugde, verdriet en alles daartussen. Het fijne is dat al die verschillende emoties ook allemaal aparte netwerken hebben. Dat is ontzettend leuk voor het brein. Verbetert muziek ook je hersenprestaties? Word je er slimmer van? Muziek levert een unieke bijdrage aan de ontwikkeling van het brein. Ze geeft je een gevoel van beloning, bij de ontwikkeling van je invoelend vermogen en je empathie cruciale vaardigheden voor de rest van je leven. Bij kinderen die een muziekinstrument bespelen gaan de twee hersenhelften veel beter met elkaar communiceren. Dat is belangrijk, want die helften hebben verschillende functies. De documentaire Alive Inside toont het magische effect van muziek als een apathische man met vergevorderde dementie weer tot leven komt bij het horen van zijn favoriete muziek. Hoe verklaart u zoiets? Muziek van vroeger waaraan je emotionele herinneringen bewaart, lijkt opgeslagen te zitten in dieper gelegen delen van de hersenen die betrokken zijn bij de opslag van informatie. Net dat dieper gelegen geheugen met jeugdherinneringen blijkt het minst kwetsbaar voor ernstige ziektes als dementie. Dat is toch fenomenaal? (zie de website op pag. 5). 2

3 Muziektherapie: een aanstekelijk medicijn bij dementie Ook dr. Susan van Hooren, lector van het landelijk lectoraat KenVaK doet onderzoek naar het effect van muziektherapie bij dementie. Onderstaand een stuk uit een interview met haar. Meneer Janssen zit in een stoel bijna emotieloos voor zich uit te kijken; verloren in zijn eigen wereld. Zo zit hij bijna elke dag. Z n dochter komt vaak op bezoek, maar ook zij kan moeilijk contact maken. Vandaag laat ze haar vader echter naar jazzmuziek van Glenn Miller en Bing Crosby luisteren. Net na de oorlog danste hij op deze muziek. Eerst lijkt hij niet te reageren, maar dan bewegen zijn handen en zingt hij sommige woorden mee. Na een kwartier kan ze zelfs een klein gesprek met hem voeren. Een emotioneel moment, want haar vader sprak al ruim een maand niet meer. Verhalen als deze zien en horen we steeds vaker. Muziek heeft invloed op gedrag en emoties. Zoveel dat het wordt toegepast in therapie. Voor wie is muziektherapie bedoeld? Muziektherapie is een therapie voor veel verschillende doelgroepen, waaronder ook voor ouderen met dementie en gedragsproblemen. Muziek kan bepaalde emoties oproepen en daarmee iemands gemoedstoestand positief beïnvloeden.mensen met dementie kunnen vaak nog goed meezingen met een melodie, terwijl ze allerlei andere zaken vergeten. Muziek ondersteunt op die manier het geheugen. Hierdoor kunnen we muziek heel doelgericht als therapie inzetten. Wat is de toegevoegde waarde van muziektherapie? Je ziet dat snel naar medicatie gegrepen wordt wanneer men gedragsproblemen bij mensen met dementie wil verminderen. Medicatie heeft echter bijwerkingen. Als iemand meerdere soorten medicijnen moet nemen, kan hij/ zij last krijgen van ongewenste onderlinge beïnvloeding. Dit zorgt meestal voor extra bijwerkingen. Daarom is het belangrijk alternatieven te zoeken waar geen medicatie bij nodig is. Muziektherapie is hier uitermate geschikt voor. Zijn er verschillende vormen van muziektherapie? Je hebt twee vormen; de receptieve (luister-) therapie en de actieve (zing/speel-) therapie. Welke vorm gebruikt wordt, is heel erg afhankelijk van het stadium waarin mensen met dementie zich bevinden. Toch kan in elk stadium nog gebruik worden gemaakt van muziektherapie. Zelfs mensen in de laatste stadia reageren nog op muziek. Het lichaam blijft namelijk vaak reageren, zelfs als de patiënt zelf zich nauwelijks meer uit. Voor mensen in een minder gevorderd stadium is het actief muziek maken heel belangrijk, omdat ze hierbij ook bewegen. Het is aangetoond dat beweging de hersenen stimuleert en daardoor gezonder houdt. Het heeft in dat geval dus een tweevoudige werking. Wat kan muziektherapie betekenen voor mensen met dementie? In de praktijk hoor je met name dat welbevinden en kwaliteit van leven verbeteren. Mensen worden rustiger en zijn meer ontspannen. Hierdoor is het ook makkelijker om andere dingen, zoals korte gesprekken, te ondernemen met de mensen met dementie. Je ziet ook duidelijk dat het ook weerslag heeft op professionals - zoals verzorgenden en verpleegkundigen. Die gaan bijvoorbeeld zelf mee neuriën. De hele sfeer verbetert dus en dat heeft impact. Kunt u een voorbeeld geven van hoe iemand baat kan hebben van muziektherapie? Ik vind het volgende verhaal erg mooi. Het gaat over iemand die door afasie moeilijk kon praten. Zijn therapeut wilde hem helpen met muziektherapie. Voor hem was het praten zelf niet per se belangrijk. Wat hij specifiek wilde, was liefde uiten naar zijn partner. Daar hebben ze aan gewerkt, zodat hij uiteindelijk al zingend Ik hou van jou kon zeggen. Dat vind ik een heel mooie anekdote, omdat het laat zien hoe veel iets kan betekenen dat voor anderen zo klein lijkt. 3

4 Er zijn dingen die u thuis kunt doen. Muziek luisteren en maken kan eigenlijk bijna nooit kwaad. Op sommige momenten, zoals tijdens het eten, is extra afleiding wellicht niet gewenst. Meestal zal het echter de gemoedstoestand verbeteren. Het kan zijn dat een persoon met alzheimer al heel veel baat heeft bij het hebben van een muziekbron- radio, ipod, cd-speler. Als je iemand muziek laat luisteren, moet dit wel echt afgestemd zijn op wat de persoon graag luistert. Het zal namelijk vaak averechts werken om iemand die van klassieke muziek houdt naar volksliedjes te laten luisteren. Over het maken van een goede selectie muziek kunt u op dementie.nl meer informatie vinden Muziektherapie Op 11 augustus 2017 stond in de NRC een groot artikel over muziektherapie. Hierin stond onder andere een interview met Marlies Brandt, muziektherapeut bij Atlant in Apeldoorn. Zij heeft een vrouw in behandeling die problemen heeft met haar korte termijngeheugen en zich moeilijk kan concentreren door de ziekte. Daar richten we ons dus op. Zo moet ze bijvoorbeeld bepaalde ritmes naspelen op een conga (een slaginstrument). Dat helpt om haar geheugen en aandacht te trainen. Ze zegt dat ze zich nu thuis beter kan concentreren en beter onthoudt wat haar man en kinderen vertellen. Een andere patiënt van Brandt heeft de ziekte van Alzheimer. Ik zing zijn favoriete religieuze liederen voor hem, dat maakt hem rustig, maar tussendoor vraagt hij steeds waar zijn vrouw is. Vanochtend was ik bij hem en in plaats van hem te vertellen waar ze is, heb ik ter plekke een lied geïmproviseerd waarin ik zong dat ze vanmiddag langskomt. Hij luisterde geconcentreerd, begon te glimlachen en de boodschap beklijfde veel langer dan normaal. 4

5 TIPS MUZIEK EN FILMS Hieronder nog een drietal inspirerende websites over muziek en dementie. - dementie.nl/muziek/de-invloed-van-muziek-op-je-naaste-met-dementie - miraclesofmusic.nl - Opmerking van de redactie: Jammer dat op deze website nog over dementerenden wordt gesproken. Wij doen dat liever niet, want: ieder mens is en blijft uniek en niemand wórdt zijn ziekte. Dat doet echter niets af aan de mooie tips en verhalen die op de website te vinden zijn. Ook de wetenschappers Anneke van der Plaats en Erik Scherder zijn erop te horen en zien, mensen die ons veel kunnen leren over leven met dementie. Alzheimer Nederland heeft op Spotify speciale afspeellijsten voor mensen met dementie en hun naasten Alzheimer Nederland heeeft op Spotify 3 speciale afspeellijsten gemaakt met muziek uit de jaren 30-40, en Dit is een onderdeel van de campagne Muziekherinneringen met als boodschap: 1 op de 5 mensen krijgt te maken met dementie, 100 procent heeft muziekherinneringen. Je kunt de muziek nog steeds beluisteren. Daarvoor heb je wel een spotify account nodig. Radio Remember Radio Remember is een online radiozender die speciaal gericht is op ouderen met dementie. Het radiostation is uitvoerig getest in Haagse verpleeghuizen waarbij de resultaten erg positief waren. De muziekprogrammering van Radio Remember is gekoppeld aan de dagritmes binnen de zorginstelling en de thuissituatie. Lees meer over Radio Remember: Documentaire Alive Inside over muziek en dementie Bij sommige patiënten doet een simpele melodie, zoals Schubert s Ave Maria of When the Saints Go Marching In van Louis Armstrong, lang verloren gewaande gevoelens en herinneringen herleven. Voor deze ouderen levert de therapie een sterke toename van de levenskwaliteit op. Hierover gaat de documentaire Alive Inside, vertoond op de IDFA De filmmaker Michael Rossato -Bennett laat zich rondleiden door sociaal werker Dan Cohen, die voorbeelden uit de praktijk laat zien. Ook deskundigen komen aan het woord, onder wie neuroloog Oliver Sacks en muzikant Bobby McFerrin. Zij verklaren hoe muziek via de achterdeur in het brein kan inbreken om een sluimerend geheugen wakker te schudden. Bekijk de trial van de film Alive Inside. Muziektherapie. Bekijk de reportage van het tv-programma 1 Vandaag van 17 september 2014 over muziek als therapie tegen Alzheimer. Muziektherapie bevordert levenskwaliteit voor mensen met dementie Wilt u meer horen over muziek bij dementie? U bent, ongeacht waar u woont, van harte welkom op 11 december in het Alzheimer Café in Heerde. Dit onderwerp staat die avond op het programma! (zie pag. 6) 5

6 ACTIVITEITEN ALZHEIMER NEDERLAND AFDELING OOST VELUWE Alzheimer Nederland afdeling Oost-Veluwe, kan u de weg wijzen naar lokale instanties en mogelijkheden voor hulp in uw omgeving. Onze afdeling is actief in de gemeenten: Apeldoorn, Brummen, Epe, Hattem, Heerde en Voorst. De afdeling Oost-Veluwe ontplooit een aantal activiteiten voor mensen met dementie en hun naasten. Zo geven we voorlichting, komen we op voor de belangen van mensen met dementie en organiseren we verschillende activiteiten. Wilt u hier meer over weten, bezoek dan eens onze website: ALZHEIMERCAFÉ S IN ONZE REGIO Wat is het Alzheimer Café en voor wie is het bedoeld? Het Alzheimer Café is een ontmoetingsplaats waar mensen met dementie, hun partners, familieleden en andere belangstellenden elkaar in een ongedwongen en gemoedelijke sfeer kunnen ontmoeten en ervaringen kunnen uitwisselen. Informatie over dementie en de gevolgen ervan komen aan de orde, vaak met behulp van (een) deskundige(n), maar er is ook ruimte voor ontspanning. In de pauze is er gelegenheid om bij te praten met (ervarings)deskundigen of een afspraak te maken met één van de aanwezige hulpverleners. Iedereen die een vraag heeft over dementie kan in het Alzheimer Café terecht, ongeacht of het uzelf betreft, een familielid of vriend(in), of beroepshalve. Aanmelding is niet nodig. Programma Alzheimercafé Apeldoorn Locatie: Woonzorgcentrum De Loohof, Koning Lodewijklaan 2. Elke tweede dinsdagavond van de maand. Inloop vanaf uur. Programma van uur. Info: Karin Fennes, december : Gezellige avond in kerstsfeer Programma Alzheimercafé Heerde Locatie: De Spikke, Stationsstraat 8. Elke tweede maandagavond van de maand. Inloop vanaf uur. Programma van uur. Info: Jan Heining, december : Wat is de invloed van muziek bij dementie? 2018: 8 januari : Dementie beter begrijpen 12 februari : Veranderingen bij dementie 6

7 DEMENTIE NETWERKEN, INFORMATIE EN ACTIVITEITEN Aangezien mensen met dementie zich veelal niet bewust zijn van hun situatie, bestaat er geen patiëntenvereniging voor mensen met dementie. Daarom treedt Alzheimer Nederland op als belangenbehartiger voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Onze afdeling neemt, namens de mensen met dementie en hun mantelzorgers, deel aan het Netwerk Dementie / Geriatrie Oost-Veluwe dat ketenzorg dementie realiseert. Ketenzorg betekent zorgen voor samenhang in de diverse ondersteuningsmogelijkheden die er zijn. In de gemeente Voorst is een eigen netwerk dementie: Wegwijs Dementie Voorst. Hierin werken Gemeente Voorst, zorg- en welzijnsorganisaties en onze afdeling samen. ACTIVITEITEN WEGWIJS DEMENTIE VOORST INFORMATIE AVONDEN In de gemeente Voorst heeft de werkgroep in september en oktober ook in de dorpen Terwolde, Klarenbeek en Wilp informatie-avonden over Vergeetachtigheid of dementie? georganiseerd. De sprekers kwamen van de afdeling Oost Veluwe van Alzheimer Nederland. Het dorp Voorst komt in 2018 aan de beurt. De laatste twee informatiebijeenkomsten van dit jaar in Twello waren in september en november. In september was het niet in het vertrouwde Irene, maar in Brasserie Korderijnk. Deze zeer goed bezochte avond (zelfs de burgemeester was aanwezig!) had als onderwerp: Samen maken we onze gemeente dementievriendelijk. De novemberbijeenkomst had als thema Bewegen, met inspirerende tips van een fysiotherapeut en een ergotherapeut. De buurtsportcoach van Mens en Welzijn Voorst wees ons op de nieuwe data in 2018 voor zwemmen met mensen met dementie in Zwembad de Schaeck in Twello: Zondag Zondag Zondag Tijdstip: van uur. De data voor de volgende informatieavonden worden nog gepland. Deze zullen in het Voorster Nieuws worden gepubliceerd. ONDERSTEUNINGSGROEP In oktober is de eerste ondersteuningsgroep voor mantelzorgers gestart. Tijdens deze bijeenkomst werd meteen duidelijk hoe groot de behoefte is om ervaringen te kunnen delen met mensen die in een vergelijkbare situatie verkeren. De groep wordt begeleid door een medewerker van Mens en Welzijn Voorst, samen met een ervaren gespreksleider vanuit afdeling Oost Veluwe van Alzheimer Nederland. Voorst op weg naar een Dementievriendelijke gemeente Een nieuwe mijlpaal: In januari 2018 staan twee eerste trainingen gepland vanuit Alzheimer Nederland Samen dementievriendelijk : - voor medewerkers van de Jumbo én - voor medewerkers van de gemeente. Wie volgt? In november is met clubs en verenigingen gesproken over de uitdaging om hun leden die aan dementie gaan lijden, zo lang mogelijk in staat te stellen deel te nemen aan activiteiten. Dit krijgt een vervolg in

8 ACTIVITEITEN NETWERK DEMENTIE/GERIATRIE OOST VELUWE NIEUW GEHEUGENSTEUNPUNT HATTEM Op 21 september, Wereld Alzheimer Dag, werd onder luid getoeter van alle aanwezigen het Geheugensteunpunt Hattem door Martijn Hospers, wethouder zorg en welzijn, geopend. Mathilde Stam, directeur Stichting Welzijn Hattem, is bijzonder trots op deze nieuwe activiteit in Salon de Marke. Het sluit mooi aan bij de wekelijkse inloopmomenten van de brede basisvoorziening van maandag t/m donderdag van 9.00 uur uur. Minie Walma, netwerkcoördinatior van Netwerk Dementie/Geriatrie Oost Veluwe, verwelkomde het vijfde Geheugensteunpunt binnen de regio, een drempelloze voorziening die zijn waarde inmiddels bewezen heeft. De meest indrukwekkende en ontroerende programma-onderdelen van deze feestelijke middag kwamen aan het eind. Twee volwassen kinderen, Jan-Erik Barendsen, organisator van Opoe s House of Music en Trijnie Lucht, schrijfster van het boek Is het gisteren of vandaag?, vertelden elk hun eigen verhaal over hun moeder met dementie. Tenslotte verrasten de nieuwe coördinator van het Geheugensteunpunt, Nathalie Postma en haar collega van SWH, Bernadette Verbiesen de toehoorders met hun muzikaal optreden: een eigengemaakte variant op het lied Mag ik dan bij jou?, vanuit de mens met dementie die een steunpunt zoekt. Op 23 oktober waren er in de Salon nóg meer mensen. Medewerkers en vrijwilligers vanuit de gemeente en zorgen welzijnsorganisaties bezochten de scholingsmiddag over de functie van het Geheugensteunpunt en om de kennis over dementie en/of vergeetachtigheid weer op te halen. Voorlichters van Alzheimer Nederland, afdeling Oost Veluwe, verzorgden deze informatie. De evaluatie die na afloop door iedereen werd ingevuld was bijzonder positief. Voor uw agenda: Op donderdagavond 14 december houden het Geheugensteunpunt Hattem en Steunpunt mantelzorg een avond voor mantelzorgers. Er wordt in de Salon de Marke een film vertoond: Je doet het gewoon en na afloop kan erover gepraat worden. Start uur. Inloop vanaf uur. Opgeven via tel of via mail naar steunpuntmantelzorg@swhattem.nl GEMEENTE APELDOORN DEMENTIE-VRIENDELIJK Nog nét voordat wethouder Paul Blokhuis naar Den Haag werd geroepen, had hij in Apeldoorn de Intentieverklaring ondertekend dat Apeldoorn een dementievriendelijke gemeente wordt, samen met Netwerk Dementie/Geriatrie Oost Veluwe en onze afdeling Alzheimer Oost Veluwe.(foto) De belofte aan de wethouder om voor ( toen nog) zijn WMO-ambtenaren een scholingsmiddag te organiseren, werd in oktober gerealiseerd. Een trainer van het project Samendementievriendelijk gaf een officiële branchetraining, toegespitst op gemeenteambtenaren. Een voorlichter van onze afdeling gaf inhoudelijke informatie over dementie. De coördinator van het Geheugensteunpunt en een casemanager dementie vertelden over hun rol, als mensen na de diagnose dementie bij het Geheugensteunpunt worden gemeld, waar hun behoefte aan ondersteuning in kaart wordt gebracht. De volgende stap was Apeldoornse burgers handvatten te geven voor hun, vaak nog thuiswonende ( 70%!) medeburgers met dementie. In navolging van de succesvolle presentatie in maart in de Drie Ranken in de Maten, hadden kerkgebouwen hun ruimten opengesteld voor alle Apeldoorners voor een voorlichting door onze afdeling. In september en oktober gebeurde dit in mooie ruimten van de Julianakerk, Grote kerk, Jachtlaankerk en de Drie Ranken. In laatstgenoemde kerk zaten de meeste toehoorders, ongeveer 100! De vijfde bijeenkomst vond plaats in Het Kristal. Vanuit de zaal kwamen indrukwekkende verhalen van zowel mensen met dementie als mantelzorgers. Onze presentatie bleek goed aan te sluiten bij de vragen en de twijfels van de toehoorders. Het advies om mensen met dementie niet steeds te corrigeren, viel in vruchtbare bodem met de kreet Geluk is belangrijker dan gelijk. We constateerden echter ook met elkaar, dat het in de praktijk brengen van dit soort adviezen, als je soms al meer dan 50 jaar dagelijks met elkaar omgaat, geen eenvoudige opgave is! GEMEENTE EPE VOLGT? Gemeente Apeldoorn Ook hier hield onze afdeling een presentatie. De coördinator van het Netwerk Dementie/ Geriatrie Oost Veluwe is intussen met de gemeente Epe in gesprek, om te verkennen of er ook in deze gemeente mogelijkheden zijn richting Dementievriendelijke gemeente. 8

9 G E H E U G E N S T E U N P U N T E N Geheugensteunpunt Apeldoorn WIJKCENTRUM ORCA, Gemanenlaan 360. Elke dinsdag en donderdag van uur. Contact: Marlies van Tongere Telefoonnr (Bereikbaar met openbaar vervoer. Buslijn 7 - Halte: Ordenplein. Voldoende parkeermogelijkheden (ook achter het gebouw). Geheugensteunpunt Epe KULTURHUS EGW: Stationsstraat 25. Elke dinsdag van uur is er een afwisselend activiteitenprogramma. Elke woensdag van uur bereikbaar voor informatie. Contact: Judith Lutgerink, vanaf januari: Jeannet Kamphuis Telefoonnr Geheugensteunpunt Eerbeek TJARK RIKSCENTRUM: Derickxkamp 2a. Elke donderdag van uur. Contact: Heidy Nusselder Telefoonnr of Geheugensteunpunt Brummen PLEIN 5: van Limburg Stirumplein 5. Elke maandag van uur. Contact: Heidi Nusselder Telefoonnr of Geheugensteunpunt Hattem SALON DE MARKE: Daendelsweg 2. Elke maandagmorgen van uur. Contact: Nathalie Postma Telefoonnr Programma overzicht: kijk onder de kop Activiteitenprogramma op: 9

10 ONVERGETELIJK Rondleidingen voor mensen met dementie, hun partner, vrienden of familie waarbij samen genieten het uitgangspunt is! Maandag 4 december, uur - Thema Op reis. Tijdens deze rondleiding staan we stil bij verschillende werken die in twee tentoonstellingen in CODA Museum te zien zijn, namelijk Expedition Nature en Winterreise. Veel mensen gaan op reis om bijvoorbeeld nieuwe plekken te ontdekken, dichtbij huis of verder weg. We gaan samen op reis door CODA Museum waar we vijf werken bekijken die allemaal op hun eigen manier het thema Op reis verbeelden. Is aan deze werken te zien wie op reis gingen? Of waar ze heen gingen of waarom? Expedition Nature Winterreise Kunstenaar Karin Bos is gespecialiseerd in schilderen, tekenen en grafiek en in Expedition Nature wordt werk van de afgelopen tien jaar van haar getoond. Hierin is goed te zien hoe het landschap haar leidt in haar onderzoek naar wat de mens en reizen met elkaar verbindt. Winterreise is ongetwijfeld de meest duistere en fascinerende liederencyclus uit de klassieke muziek. Franz Schubert componeerde in 1827 de muziek bij de gedichtenreeks Die Winterreise van Wilhelm Müller. Beeldend kunstenaar en psychiater Renée Wolters probeert in haar werk de diepere betekenis van de liederen te ontsluiten. Het gaat er niet om hoeveel u over kunst weet, maar vooral om het delen van verhalen en ervaringen. Onze rondleiders begeleiden de deelnemers door samen naar kunst te kijken en samen creatieve opdrachten uit te voeren. U bent vanaf uur van harte welkom. Kosten rondleiding incl. koffie/thee: 7,50. Aan de rondleiding kunnen maximaal 14 personen deelnemen. Meld u daarom uiterlijk vrijdag 1 december aan via aanmeldingen@coda-apeldoorn.nl onder vermelding van Onvergetelijk CODA. Vergeet niet uw naam, telefoonnummer en het aantal personen door te geven. De eerste rondleiding in 2018 staat gepland op maandag 5 februari. SINTERKLAASVIERING IN WAPENVELD Een prachtig initiatief van De Plu, het steunpunt voor mantelzorgers en vrijwilligers in Heerde. Afdeling Oost-Veluwe van Alzheimer Nederland heeft op 28 november voor het eerst op een basisschool voorlichting gegeven over dementie. Bij de Ds. Van Maasschool in Wapenveld doen veel leerlingen mee aan het project Graag Gedaan. Zij zetten zich dit schooljaar in voor mensen die hulp van een vrijwilliger kunnen gebruiken. Op 5 december gaat groep 8 in Zorgcentrum Rehoboth samen met de bewoners Sinterklaas vieren. Ter voorbereiding hierop kregen de leerlingen van Marie-Josée Andringa informatie over dementie. Er werd een film vertoond van een 11-jarige kleindochter met oma. Deze film gaf de nodige herkenning bij een aantal leerlingen, die een opa/oma of buurman hadden die ook leed aan de ziekte van Alzheimer. De leerlingen waren zeer geïnteresseerd en stelden goede vragen, zoals: Kunnen dieren ook dementie krijgen? En kinderen? Ga je er aan dood? Gaan mensen met dementie weer in Sinterklaas geloven? Alzheimer Nederland heeft als speerpunt het bevorderen van een dementievriendelijke samenleving. Ook in Wapenveld is nu een eerste stap gezet: al op jonge leeftijd kennismaken met (de gevolgen van) dementie. Jong geleerd is oud gedaan! 10

11 te vinden op de site van Alzheimer Nederland, zie hieronder : Speciaal voor mensen met dementie of de ziekte van Alzheimer en hun mantelzorgers en/of naasten is er Muziek op Maat, een nieuwe dienstverlening van de OBA. Muziektherapie: een aanstekelijk medicijn bij dementie en Tips voor t brein; actieve hersenen: Muziekherinneringen: Samen Zingen (mooi initiatief: Geheugenkoor Alkmaar) Wacht u langer dan 6 weken op een casemanager dementie? Meld u! Is het dementie? Maakt u zich zorgen over uzelf of een ander? Lees over de verschijnselen van dementie en test uw eigen geheugen of dat van een ander. Brochure is digitaal aan te vragen op : Dementie? En Nu? De diagnose is gesteld. Wat is dementie? Wat kunt u doen? Wie kan u helpen? U leest het in deze brochure. Brochure is digitaal aan te vragen op: Brochure is per post aan te vragen op: Hulp en advies De Alzheimer Telefoon is bereikbaar van uur via (gratis) Hebt u thema-nieuwsbrieven gemist en bent u benieuwd naar de besproken thema s? U kunt ze allemaal vinden op de website: De onderwerpen waren: 1. Dementie of Vergeetachtigheid? 2. Mantelzorg. 3. Bewegen. 4. Zo lang mogelijk thuis wonen. 5. Dementie en vervoersproblemen. 6. Vrijheid en veiligheid bij dementie 7. Verschijnselen en vormen van dementie Hebt u vragen, tips of opmerkingen wat betreft de nieuwsbrief? of Hebt u onderwerpen of activiteiten die u in een volgende Nieuwsbrief besproken zou willen zien? Meld dit bij Froukje Manuel, bestuurslid Communicatie (tot 31 december a.s.): f.manuel@chello.nl 11

12 12

13