novum nieuwsbrief van het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme (1800-heden)

Transcriptie

1 novum nieuwsbrief van het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme (1800-heden) Novum 23 omslag , 20:08

2 Colofon Novum 23 verscheen in december 2008 Het is een uitgave van het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme (1800-heden) Universiteitsbibliotheek vu Amsterdam Adres Hoofdgebouw Vrije Universiteit Amsterdam Kamer ib-34 De Boelelaan i hv Amsterdam Stichting ter ondersteuning van het hdc Postbank (t) (e) (i)

3 Inleiding Het Historisch Documentatiecentrum (hdc) kan terugzien op een enerverend jaar, waarin verscheidene congressen plaatsvonden, bijzondere publicaties verschenen, een eigen radioprogramma (Nieuw Protestants Peil) werd gestart, mooi onderzoek werd verricht en belangrijke medewerking werd verleend aan een door veel protestantse organisaties gedragen website, protestant.nl Veel daarover heeft u kunnen lezen in novum 22, die in oktober van dit jaar werd verzonden. Vooropgesteld moet worden dat het hdc zich bij al haar activiteiten gesteund weet door uw belangstelling. Uw betrokkenheid via mails, via brieven of telefoon en natuurlijk ook door uw aanwezigheid op congressen is een belangrijke stimulans voor het werk van het hdc. Het is telkens weer verheugend dat er zo n grote belangstelling bestaat voor de congressen en andere activiteiten van het Centrum. Die belangstelling houdt ons scherp en zet ons er telkens toe aan om interessante thema s op de agenda te zetten en boeiende sprekers uit te nodigen. Jaarboek en donaties Deze maand werd het nieuwe Jaarboek voor de Geschiedenis van het Nederlands Protestantisme na 1800 gepresenteerd. Dit deel stond onder redactie van Frits Broeyer en Gert van Klinken en is getiteld Reizen naar het Heilige Land. Protestantse impressies Dit boek wordt gratis toegezonden aan donateurs. Hoge druk- en portokosten verhinderen ons dit boek aan al onze relaties toe te zenden. We hopen dat de aantrekkelijkheid van dit geschenk relaties stimuleert zich aan te melden als donateur van het Documentatiecentrum. In verband met een door de banken ingevoerde wijziging in het gebruik van acceptgiro s en het sterk toegenomen betalingsverkeer via internet maken wij net als vorig jaar geen gebruik meer van acceptgirokaarten. Wij vragen dan ook beleefd aan u als donateur om uw bijdrage (de minimumbijdrage is 17,50 voor particulieren; voor rechtspersonen (stichtingen, verenigingen, etc.) 75,00) over te maken op Postbanknummer , ten name van de Stichting Ondersteuning van het Hist. Doc. Centrum Amsterdam, onder vermelding van Donatie Wilt u zo vriendelijk zijn om bij de betaling uw naam en adres te melden? De overige relaties van het Centrum worden bij deze uitgenodigd donateur te worden van de Stichting. Donateurs van de Stichting ontvangen de nieuwsbrief (Novum), uitnodigingen voor symposia, studiedagen en tentoonstellingen, alsmede jaarlijks het Jaarboek voor de geschiedenis van het Nederlands Protestantisme na Zoals bekend zijn giften, donaties en schenkingen aan het Documentatiecentrum fiscaal aftrekbaar. 1

4 Personeelszaken Met ingang van 1 januari 2009 krijgen hdc en Bijzonder Collecties (bc) versterking bij de dienstverlening aan de bezoekers. Twee nieuwe medewerkers treden aan. Mark Meenhorst, student psychologie, komt in dienst voor 0,5 fte als nieuwe logistiek medewerker. Daarnaast treedt Sanne van de Goor in dienst om voor bc/ hdc te scannen. Zij heeft als vormgeefster van boeken ervaring met moderne digitale werkvormen. In januari 2008 rondde Erin Jansen (Geschiedenis vu) haar stage af bij het Documentatiecentrum. Naast de inventaris bij het archief A. Goslinga vervaardigde zij plaatsingslijsten bij de collectie bestuursstukken van de Evangelisch Hogeschool en het archief J.P.A. Mekkes. Casper Oelen, gymnasium-4-leerling van het Lyceum Fons Vitae in Amsterdam, (3 maart t/m 7 maart 2008) en Fay S. Teuben, vwo-4-leerling van het Herman Wesselink college te Amstelveen (21 april t/m 25 april 2008) liepen beiden een week mee in een zogenaamde snuffelstage. Casper werkte aan de inventarisatie van het archief van Henk van Ruller en Fay deed onderzoek in het archief van Mary Pos. Elise Dijkstra, medewerkster bij de Universiteitsbibliotheek vu deed gedurende drie maanden onderzoek naar het archiveringssysteem van de Doctor Abraham Kuyperstichting. Het onderzoek was een onderdeel van de stageperiode van de masteropleiding archiefwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Dat resulteerde tevens in een plaatsingslijst bij het archief. De archivaris begeleidde, samen met de afdeling archiefzaken van de vu, Milo Brinkkemper, Robert Planken en Jelle Visser, bij de inventarisatie van het archief van de Vereniging voor Studenten in de Geschiedenis aan de Vrije Universiteit, vanaf 1970 V.S.G.V.U. Merlijn ( ). Zij hebben deze inventarisatie verricht in het kader van hun studie geschiedenis aan de vu. In november 2008 is mr. drs. J. Verhoogt als vrijwilliger voor twee dagen per week begonnen aan een nieuwe versie van de inventaris bij het archief van Herman Dooyeweerd. Gezien de belangstelling voor dit archief, ook uit Amerika, is het plezierig dat hij aan de inventaris van dit gecompliceerde archief gaat werken. Protestant.nl Op Hervormingsdag, 31 oktober 2008, verrichtte oudminister drs. W. Deetman de openingshandeling van dé website van protestants Nederland: protestant.nl. Met veel enthousiasme riep Deetman op tot samenwerking van de protestantse gezindte, die vroeger vaak ten prooi was aan 2

5 verdeeldheid. George Harinck, directeur van het hdc, belichtte aan de hand van historische voorbeelden dat protestants-christelijke media in Europa en in de Verenigde Staten vanaf de negentiende eeuw hun nieuws dikwijls creatief onder de aandacht van het publiek probeerden te brengen. ncrv-programmamaker Yko van der Goot, onder meer bekend van het radioprogramma Schepper en co., sprak namens de redactie van protestant.nl. Hij sprak de wens uit dat de website ( veel bezocht mag worden en stof tot discussie zal opwerpen. De website wordt voor een deel verzorgd door het hdc. De architectuurhistoricus Herman Wesselink en de antropoloog Daan Beekers hebben, onder begeleiding van hdc-coördinator Wouter Beekers, gedurende de maanden september en oktober de in 2005 gepubliceerde Christelijke encyclopedie op de site gezet. Herman Wesselink blijft aan het project verbonden tot 1 januari 2009, waarna hij gaat werken aan de digitalisering van de algemene fotocollectie van het hdc en aan de digitalisering van de collectie foto s van protestantse kerkgebouwen in Nederland, die ook wel bekend staat als de collectie Van Swigchem, naar de emeritus-hoogleraar kunstgeschiedenis aan de Vrije Universiteit, C.A. van Swigchem. Daan Beekers is eind oktober vertrokken als medewerker van protestant.nl. Hij werkt inmiddels bij de faculteit Sociale Wetenschappen als promovendus, met als opdracht onderzoek te doen naar de religieuze overtuiging van jonge christenen en moslims. Wij zeggen hem vanaf deze plaats hartelijk dank voor zijn inzet de afgelopen maanden. Naast Herman Wesselink en Daan Beekers heeft hdc-medewerker Peter Bak voor protestant.nl de geschiedenis van het protestantisme in vogelvlucht beschreven en bovendien tal van biografieën voor zijn rekening genomen. Tenslotte doet Wim Berkelaar op protestant.nl verslag van zijn radiogesprekken voor Nieuw Protestants Peil. Nieuw Protestants Peil Tegen het einde van het jaar kijkt de redactie van Nieuw Protestants Peil (de hdc-medewerkers George Harinck en Wim Berkelaar en eo-medewerker Koos van Noppen) tevreden terug op het eerste jaar, waarin gemiddeld zestigduizend luisteraars iedere zaterdagmiddag tussen en uur afstemden op radio 5. Iedere week volgt de redactie de (protestantse) actualiteit en belicht het spraakmakende boeken, congressen en tentoonstellingen. Zo waren er in december uitzendingen te horen over de politieke opstelling van de hervormde theoloog A.A. van Ruler (6 december) en gingen de redacteuren diep in op leven en werk van de antirevolutionaire diplomaat J.A. Nederbragt, na de Tweede Wereldoorlog de eerste consul van Nederland in Israël. Voor de oorlog stond hij welwillend 3

6 tegenover het nationaal-socialisme en tijdens de oorlog stelde hij zich als burgemeester van Voorburg volgzaam op tegenover de Duitse bezetter. (13 december). Daarnaast voert de redactie langere gesprekken met kopstukken uit de protestantse gezindte. Zo staan gesprekken op stapel met oudhoogleraar Liturgiewetenschappen aan de Vrije Universiteit Rudolf Boon en oudhoogleraar Communicatiewetenschappen aan de Universiteit Utrecht Anne van der Meiden. Onthulling Kuyper-standbeeld in Maassluis Op 5 november kwamen ruim vierhonderd mensen bijeen in de Grote Kerk van Maassluis om de onthulling bij te wonen van het standbeeld van Abraham Kuyper, die daar op 29 oktober 1837 werd geboren. Ministerpresident Jan-Peter Balkenende sprak over zijn verwantschap met Kuyper, die hem in veel tot voorbeeld was en is. Reeds als student aan de Vrije Universiteit werd Balkenende gegrepen door het werk van Kuyper. Ook als hoogleraar, Kamerlid en minister-president wist hij zich schatplichtig aan de man, wiens werk op zijn studeerkamer altijd onder handbereik staat. Namens het hdc spraken prof. dr. George Harinck en prof. dr. Jan de Bruijn. George Harinck beklemtoonde dat de liberale staatsman J.R. Thorbecke het huis der democratie had gebouwd en Kuyper het had ingericht door als eerste (in 1879) een eigen politieke partij op te richten: de Antirevolutionaire Partij. Kuyper stond zo aan de wieg van het moderne Nederland met zijn pluriforme parlementaire democratie, waarbij ieder met zijn eigen levensovertuiging deel kan nemen aan het publieke debat. Jan de Bruijn sprak over Kuypers terugkeer in Maassluis in De voormalige premier had na zijn aftreden een reis gemaakt in landen rond de Middellandse Zee en liet zijn gehoor delen in zijn bevindingen. Kuyper was niet gerust over de toekomst van het christendom in Nederland en meende dat christenen in geloofsijver een voorbeeld konden nemen aan de moslims. Na zijn toespraak overhandigde Jan de Bruijn het eerste exemplaar van zijn schitterend uitgegeven boek Abraham Kuyper. Een beeldbiografie onder meer aan premier Balkenende en de rector-magnificus van de vu, prof. dr. L.M.Bouter. De premier onthulde vervolgens het standbeeld van Kuyper, vervaardigd door de kunstenaar Frank Letterie. s Middags opende de wethouder van cultuur van Maassluis in het Gemeentemuseum de tentoonstelling Abraham Kuyper, calvinist, emancipator en staatsman. Daar werd tevens het woord gevoerd door prof. De Bruijn, die met name wees op de internationale betekenis van Kuyper. Door middel van documenten, foto s en attributen is zijn veelbewogen leven in beeld gebracht. Het ministersuniform, de toga met kappa, het zitje dat 4

7 hij van koningin Wilhelmina cadeau kreeg, zijn bureaustoel en nog veel meer meubelstukken en attributen zijn alle samengebracht in de tentoonstelling. Het hdc leverde daarvoor veel materiaal. De tentoonstelling zal nog tot 10 mei 2009 te bezichtigen zijn in het Gemeentemuseum, gevestigd aan de Zuiddijk 16 te Maassluis. Presentatie Niet bij steen alleen Op 6 november presenteerden de hdc-medewerkers Wouter Beekers en Rolf van der Woude op een drukt bezocht symposium hun boek Niet bij steen alleen. De woningstichting Patrimonium Amsterdam. Van sociale vereniging tot sociale onderneming Met een mooie videopresentatie lichtten de onderzoekers hun onderzoek toe, waarbij voormalige bewoners en bestuurders van de corporatie aan het woord kwamen. De videopresentatie verschijnt binnen afzienbare tijd op dvd. Aansluitend was er een forum, waarin de vraag centraal stond wat het verleden ons kan leren over heden en toekomst van de woningcorporatiesector. Rolf van der Woude sprak op 20 november over de resultaten van het onderzoek voor de afdeling Zaandam van Patrimonium, één van de laatst nog fungerende afdelingen. Kort na de publicatie van het onderzoek trad minister Ella Vogelaar af, die onder meer struikelde over haar moeizame verhouding met de woningcorporaties. In de discussie die op haar aftreden volgde, lieten de onderzoekers Van der Woude en Beekers zich niet onbetuigd. Zij publiceerden in de Volkskrant van 15 november 2008 een artikel, waarin zij stelden dat het aftreden van minister Vogelaar onvermijdelijk was, aangezien ze als minister een te ingewikkeld mandaat had meegekregen: ze moest met te weinig financiële middelen werk maken van renovatie van probleemwijken. Bibliografie van Nederlandse Protestantse Periodieken Op de jaarlijkse terugkomdag van de vrijwillige medewerkers aan het project Bibliografie van Nederlandse Protestantse Periodieken (bnpp) lichtten de hdc-medewerkers Roel Huizenga en Piet Moleveld de stand van zaken toe met betrekking tot het project. Zij vertelden de medewerkers dat een uitgave van een vierde deel vooralsnog niet op stapel staat. Wel is er al materiaal genoeg om deel vier en vijf uit te brengen, maar omwille van een zorgvuldige presentatie van de gegevens is nog geen deadline vastgesteld. Tijdens de bijeenkomst sprak hdcmedewerker Rolf van der Woude over het leesgedrag van leden en bewoners van woningcorporatie Patrimonium Amsterdam. Hij concludeerde, na bestudering van protestantse periodieken die bij Patrimonium in portefeuille zaten, dat hun leesgedrag niet klakkeloos langs kerkelijke 5

8 scheidslijnen liep. Soeverein in eigen kring trok de woningcorporatie haar eigen plan. De volgende terugkomdag staat gepland op vrijdag 6 november Calvijnweek aan de Vrije Universiteit In 2009 is het 500 jaar geleden dat de reformator Johannes Calvijn werd geboren. Daarom organiseert de Vrije Universiteit tussen 12 en 18 januari 2009 een week vol activiteiten waarin de betekenis van Calvijn voor wetenschap, politiek en cultuur centraal staat. Hierbij is het Historisch Documentatiecentrum actief betrokken. Op donderdag 15 januari om uur spreekt hdc-directeur George Harinck in het hoofdgebouw van de vu over Calvijn als Nederlands exportproduct. Op vele en soms onverwachte plekken in de wereld is er aandacht voor het gedachtegoed van het neocalvinisme. Waar komt die aandacht vandaan en hoe moeten we die beoordelen? Op zaterdag 17 januari 2009 is de afsluitende presentatie met tal van voordrachten, films en discussies. Namens het hdc zal directeur George Harinck spreken over Kuyper, het calvinisme en de Vrije Universiteit. Het calvinisme werd in de negentiende eeuw door Abraham Kuyper opnieuw op de kaart gezet in de Nederlandse samenleving. Zijn boek Het calvinisme uit 1898 geldt als de krachtigste uitdrukking van wat hij met zijn beroep op Calvijn bedoelde. Harinck zal aandacht besteden aan de ontstaansgeschiedenis van Het calvinisme en aan de doorwerking ervan in de huidige tijd. In het buitenland is Kuyper met name bekend vanwege dit boek en in de Amerikaanse samenleving doen zijn opvattingen opgeld. Van die internationale doorwerking zullen enkele voorbeelden getoond worden en wordt de rol van het Historisch Documentatiecentrum als internationaal informatiemakelaar belicht. Voorts zal hdc-medewerker Wim Berkelaar zaterdag 17 januari een forumdiscussie leiden met vier prominente journalisten die werkzaam zijn voor verscheidene media: radio, televisie en dagbladen: zoals het er nu naar uitziet nemen de volgende journalisten deel aan het forum: Koert van Bekkum (lid van de hoofdredactie van het Nederlands Dagblad), Tijs van den Brink (radioen televisiepresentator van de eo), Jacobine Geel (televisiepresentator van de ncrv) en Willem Schoonen (hoofdredacteur Trouw). Voelen zij zich verbonden met het calvinisme? Hoe kijken journalisten aan tegen het calvinisme in Nederland, hoe berichten zij daarover (of doen ze dat juist niet meer)? Achten zij hun medium nog verbonden met het calvinisme? Of zijn ze verlegen met de reformator, aan wie doorgaans zoveel strengheid, soberheid en een strikte moraal wordt toegeschreven? Meer informatie over de Calvijnweek is te vinden via (u vindt daar 6

9 de informatie over de hele week, klik rechtsboven op de homepage). Protestantse letterkunde Op 20 februari 2009 belegt het hdc een congres over de christelijke letterkunde in de twintigste eeuw. Aan de hand van bijzondere publicaties en momenten uit deze traditie zal als centraal thema haar eigenheid besproken worden alsmede haar verbondenheid met het algemene culturele klimaat. Wat had nieuw christelijke literair werk toe te voegen aan de eigen traditie en hoe verhield het zich tot de Nederlandse letterkunde? En: bestaat de christelijke literaire traditie nog voort en hoe ziet ze er tegenwoordig dan uit? Als sprekers treden op dr. Mathijs Sanders (P.J. Meertens, Willem de Mérode en het heilige), dr. Bettine Siertsema (Martinus Nijhoff: christelijk dichter?), dr. Lex van de Haterd (De Gemeenschap en de protestanten) dr. Hans Werkman (Cees Rijnsdorp en de literatuur van de jaren zestig), dr. Bart Jan Spruijt (George Puchingers christelijke visie op de letterkunde) en Rien van den Berg (Lenze Bouwers, Koos Geerds en de opleving van christelijke poëzie). De aanleiding voor dit congres is het feit dat literair criticus Hans Werkman in februari as. 70 jaar wordt en het hdc graag aandacht vraagt voor zijn collectie archieven en documentatie op het terrein van de protestantse letterkunde. Op deze dag wordt tevens de tournee van drie maanden door Nederland afgesloten van de Brandaan van de christelijke poëzie. Voor meer informatie zie Themanummer Documentatieblad Nederlandse kerkgeschiedenis Onder de titel Religie, oorlog en lieux de mémoire organiseerde George Harinck, redactievoorzitter van het Documentatieblad voor de Nederlandse Kerkgeschiedenis na 1800 (dnk), samen met het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (niod), op 8 mei jongstleden een congres over de vraag welke rol religie speelt bij de plaatsen van herinnering tijdens de Tweede Wereldoorlog. Daarover is in novum 22 uitvoerig bericht. Wie niet bij het congres aanwezig kon zijn, kan de daar uitgesproken referaten desondanks teruglezen in het themanummer dat het Documentatieblad voor de Nederlandse Kerkgeschiedenis na 1800 over dit onderwerp uitbrengt. Daarin schrijven Jan Jacobs, hoogleraar kerkgeschiedenis aan de Universiteit van Tilburg, kerkhistoricus Gert van Klinken over het gereformeerde onvermogen te rouwen, historica Madelon de Keizer, verbonden aan het niod, over de herinnering aan de razzia van Putten. Verder theoloog Henri Knol over het onderduik-gedenkraam in Aalten,en de Hongaarse theoloog Tibor Nagy over de bijbelse symboliek op de Canadese oorlogsbegraafplaats van Holterberg. Losse exemplaren van 7

10 het Documentatieblad zijn te bestellen bij uitgeverij Kok te Kampen. U kunt zich daar eveneens aanmelden voor een abonnement op het blad. ( of Postbus 5018, 8260 ga Kampen) Eindejaarsbijeenkomst / Jaarboek Reizen naar het Heilige Land Op 16 december sloot het hdc het vruchtbare jaar af met een eindejaarsbijeenkomst op de Vrije Universiteit, waarbij het zestiende Jaarboek voor de geschiedenis van het Nederlands protestantisme na 1800 werd gepresenteerd. Daarbij spraken prof. dr. J. de Bruijn en redactievoorzitter prof. dr. D.Th. Kuiper. Het Jaarboek had dit jaar Reizen naar het Heilige Land. Protestantse impressies als thema en stond onder redactie van de kerkhistorici Frits G.M. Broeyer (Universiteit Utrecht) en Gert J. van Klinken (Protestantse Theologische Universiteit, afd. Kampen). Het boek is in de boekhandel verkrijgbaar en kost 18,90. Wat bewoog reizigers uit Nederland om op reis te gaan naar Palestina/Israël en hun ervaringen op schrift te stellen? Voor een goed protestant viel er geen mooier reisdoel te bedenken dan het Heilige Land. Toen het maken van toeristische reizen halverwege de negentiende eeuw in zwang raakte, werd Palestina al snel een geliefde bestemming. Nederlandse bezoekers publiceerden boeken over hun ervaringen daar. Deze werden gretig gelezen. In deze bundel bespreken verscheidene auteurs een aantal Palestina-reizigers en verslagen van dergelijke reizen. Op deze bijeenkomst werd tevens afscheid genomen van drs. H.C. Endedijk, sinds 1987 secretaris van de redactie van dit Jaarboek en zijn voorgangers. Hij wordt opgevolgd door drs. Paul van Trigt, die op het hdc aan een proefschrift schrijft over de protestantse blindenzorg, met name Sonneheerdt. 21 jaar lang heeft Henk Endedijk nauwgezet en met grote ijver het secretariaat verzorgd en de deadlines bewaakt voorwaar geen sinecure! Wij danken hem voor vele jaren van aangename samenwerking en wensen hem het goede voor de toekomst. Archief oud-premier B.W. Biesheuvel Het hdc is verheugd te kunnen melden dit jaar het archief van oud-premier mr. B.W. Biesheuvel te hebben verworven. Daarmee bezit het hdc de archieven van vijf minister-presidenten: Kuyper, Heemskerk, Colijn, Zijlstra en nu deze nieuwe aanwinst. Biesheuvel, die in 1956 de landelijke politiek betrad vanuit de Nederlandse Christelijke Boeren- en Tuindersbond, werd in 1963 minister van Landbouw in opeenvolgende kabinetten en vormde in juli 1971 een naar hem genoemd kabinet. Na de voortijdige val van het kabinet in 1973 verliet Biesheuvel de politiek. Nadien was hij een belangrijk adviseur van overheid en bedrijfsleven. 8

11 Het archief-biesheuvel wordt op het hdc geordend en zal nadien voor onderzoek worden opgesteld. Archieven aanwinsten 2008 Stichting Adulam (De Haagse stichting Adullam werd in 1969 opgericht en stelde zich ten doel tijdelijke huisvesting te verlenen aan personen die door omstandigheden daarin niet zelve kunnen voorzien. ) J. Ridderbos en de Oratorische Vereniging agora J. Blauw, vu hoogleraar theologie Vereniging voor Calvinistische Wijsbegeerte, de Stichting Reformatorische Wijsbegeerte en het Centrum voor Reformatorische Wijsbegeerte Christelijk Gemengd Koor Cantate Deo (Ouderkerk aan de Amstel), Centraal Weekblad, fotoarchief. Collegedictaten door Jan Knol van vu-hoogleraren Nederlands Collegedictaten van M. Uytenhoudt, student theologie 1892/1893 Collegedictaten van o.a. de vu historici J.A. de Jonge, H. Smitskamp, H.J. Wieringa en M.C. Smit. Collegedictaten van V. Hepp, S.U. Zuidema, H. Dooyeweerd, D.H.Th Vollenhoven J. Coops, aanvulling met stukken betreffende zijn familie. J. Ester, aanvulling Evangelische Hogeschool, documentatie betreffende bestuur en bestuurscrisis in 1991 Typoscript van Goede mensen op een goede aarde Fotoalbum van ds. J.C. Hamel, legerpredikant N. Heukels, stukken betreffende Nederlandse en Franse literatuur en psalmberijmingen Juliana Ziekenhuis, aanvulling Documentatie betreffende P.A. Kohnstamm H.M. de Lange, aanvulling Nederlandse Bond Maarten Luther, collectie H. Leker J. MacClean, vu hoogleraar. T.D. Prins, foto en sjerp van Student nr. 14. Henk van Ruller, AR bestuurder, Amsterdams gemeentesecretaris en wetenschappelijk medewerker aan de vu en de Erasmusuniversiteit. Stukken betreffende de Raad van Deputaten Samen op weg. Nacht van Schmelzer en de kabinetsformatie Foto s van scholen in Nederlands Oost-Indië Preken van J.H. Smit Sibinga Vereniging voor blindenzorg Sonneheerdt Mw. W.M. Ridderbos-de Rooy, aanvulling J. Terpstra, aanvulling. Vereniging van Burgemeesters, wethouders en gemeentesecretarissen Groen van Prinsterer Contemporaine foto s van tekeningen van Jan Vet en H.J. Haverman Uitgeverij Wever te Franeker. Stichting Wilde Ganzen, aanvulling

12 De meest geraadpleegde archieven in 2008 In 2008 werden de volgende archieven door onderzoekers het meest geraadpleegd: H. Dooyeweerd, J.G.Geelkerken, de tijdschriften- en de foto-collectie, Civitas Studiosorum in Fundamento Reformato (c.s.f.r.), Nederlands Christelijke Radio Vereniging, A. Kuyper, Gereformeerd School Verband, Multidisciplinair Centrum Kerk en Samenleving, Nederlandse Christen-Studenten Vereniging, D.H.Th. Vollenhoven, P. Jongeling, H. Colijn, Christelijke Emigratie Centrale, Vergadering der Gelovigen en stukken betreffende de Filadelphia Zending, H. Bavinck, F.H. Breukelman, Reformatorische Politieke Federatie, A.W.F. Idenburg, A.S. Talma, Gereformeerde Kerk Amsterdam- Zuid, Trouw en het archief van de Vrijzinnig Christelijke jeugd Centrale. Een greep uit de publicaties van 2008 Wouter P. Beekers en Rolf E. van der Woude, Niet bij steen alleen. Patrimonium Amsterdam: van sociale vereniging tot sociale onderneming Wim Berkelaar en Jos Palm, Ik wil wekken en waarschuwen. Gesprekken over Nederlandse historici en hun eeuw Jan de Bruijn, Abraham Kuyper. Een beeldbiografie. Ter lezing Reeks deel 3: George Harinck (red.) Steek elke pastorie in brand! 100 jaar dwarsverbindingen tussen pinkstergemeenten en protestantse kerken. George Harinck en Koert van Bekkum (red.), de Bavincklezingen: Worsteling om de Nederlandse identiteit en Kerkelijk Nederland van de kaart George Harinck (red.), A. Kuyper, Het calvinisme. Zes Stone-lezingen in oktober 1898 te Princeton (NJ) gehouden George Harinck (red.), Niets is overbodig, niets is toevallig. Leven en werk van Cornelis Veenhof ( ) Marinus van Hattum, Monique van Rooijen en Joris van Eijnatten en George Harinck (red.), Een eeuw rare kostgangers. Vereniging Het Bilderdijk-Museum W.G.F. van Vliet, Groen van Prinsterers historische benadering van de politiek. Ten slotte Het goede voor het komende jaar wensen wij alle lezers van deze novum toe. Wij danken u allen voor uw betrokkenheid en hopen u ook in het komende jaar vele activiteiten te kunnen presenteren.