NATUURTOETS MASTERPLAN STRAND HORST

Transcriptie

1 NATUURTOETS MASTERPLAN STRAND HORST In het kader van de Natuurbeschermingswet 1998, het Gelders Natuur Netwerk en de Flora- en Faunawet In opdracht van Windmill Milieu Management Advies

2 S. Zwerver NATUURTOETS MASTERPLAN STRAND HORST IN HET KADER VAN DE NATUURBESCHERMINGSWET 1998, HET GELDERS NATUUR NETWERK EN DE FLORA- EN FAUNAWET In opdracht van Windmill Milieu Management Advies, 2016

3 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding en context Onderzoeksvragen Leeswijzer 1 2 Onderzoeksgebied en werkzaamheden Beschrijving zones en werkzaamheden 4 Surf centre 4 Jachthaven 4 Foodplaza & short stay 4 Leisure centre 5 Outdoor centre 5 Pitch en Putt 6 Het groene kruispunt 6 Natuur en strand Impressie onderzoeksgebieden 6 3 Wettelijk kader en beschermde soorten Relevante natuurwetgeving Natuurbeschermingswet Flora- en faunawet Gelders Natuurnetwerk 10 4 Onderzoeksmethode Literatuuronderzoek Veldonderzoek Voortoets Natuurbeschermingswet Quickscan Flora- en faunawet Toetsing Gelders Natuur Netwerk 12 5 Voortoets Natuurbeschermingswet Vraagstelling Instandhoudingsdoelstellingen Ligging t.o.v. Natura 2000-gebieden Beschrijving Veluwerandmeren Voorkomende soorten 16 Habitattypen 16 Habitatsoorten 16 Broedvogels Effectenbeoordeling 17 Mogelijk optredende effecten 17 Habitattypen 18 Habitatsoorten 18 Broedvogels 19 Niet broedvogels Conclusie Voortoets NB-wet 19 6 Quickscan Flora- en faunawet Vraagstelling Vaatplanten Grondgebonden zoogdiersoorten Vleermuizen Vogels Vissen Amfibieën Reptielen Ongewervelde diersoorten Conclusies en mitigerende maatregelen Quickscan FF-wet 23 Vaatplanten 23 Vleermuizen 24 Vogels 24 Vissen 24 7 Toetsing Gelders Natuurnetwerk Gelders Natuurnetwerk en Groene ontwikkelingszone Ligging binnen de GGN Kernkwaliteiten 28 Kernkwaliteiten en ontwikkelingsdoelen deelgebied Ermelo- Putten (133) 28 Kernkwaliteiten en ontwikkelingsdoelen deelgebied Veluwerandmeer (137) Toetsing GGN Toetsing GO Conclusie Toetsing GGN en GO 30 8 Conclusies Conclusie Voortoets NB-wet Conclusies Quickscan FF-wet Conclusie Toetsing GGN en GO 31 9 Literatuurlijst 33

4 1 Inleiding 1.1 Aanleiding en context Gemeente Ermelo is voornemens het Recreatiegebied Strand Horst verder te ontwikkelen ten gunste van recreatie, toerisme en natuur. Met deze reden heeft gemeente Ermelo op 26 mei 2016 het Masterplan Strand Horst aangenomen. In het kader van het project zullen er een aantal locaties binnen het plangebied uitgebreid c.q. opnieuw ingericht worden. Nu het Masterplan is vastgesteld wil de gemeente Ermelo starten met het opstellen van een beeldkwaliteitsplan en bestemmingsplan. Ter voorbereiding hiervan dienen een aantal vooronderzoeken uitgevoerd te worden. Ruimtelijke ingrepen kunnen negatieve effecten op wettelijk en planologisch beschermde natuurwaarden veroorzaken. Wanneer ingrepen plaatsvinden in of nabij een door de Natuurbeschermingswet wettelijk beschermd Natura 2000-gebied kunnen de instandhoudingsdoelstellingen van de aangewezen habitattypen en habitatsoorten in het geding komen. Indien strikt beschermde soorten (opgenomen in tabel 2 of tabel 3) voorkomen, kunnen mogelijk een of meerdere verbodsbepalingen van de Flora- en faunawet overtreden worden. Tot slot kunnen ruimtelijke ingrepen effecten hebben op de wezenlijke kenmerken en waarden van gronden die begrensd zijn als Ecologische Hoofdstructuur. 1.2 Onderzoeksvragen Om te onderzoeken of bovenstaande het geval is, heeft Windmill Milieu Management Advies aan Ecologisch Adviesbureau Viridis opdracht gegeven een onderzoek uit te voeren naar het voorkomen van wettelijk en planologisch beschermd gebied en het voorkomen van strikt beschermde plant- en diersoorten in het kader van de geldende natuurwetgeving. Voorliggende rapportage geeft daarom antwoord op de volgende onderzoeksvragen: Natuurbeschermingswet Zijn er (negatieve) effecten op plaatselijk aangewezen habitatsoorten en typen te verwachten bij realisatie van het Masterplan Strand Horst? Ondervinden de aangewezen instandhoudingsdoelen van Natura 2000-gebied Veluwerandmeren negatieve effecten van de ontwikkelingen? Is het noodzakelijk een Passende Beoordeling op te stellen voor het project? Toetsing Nee, tenzij - regime: Zijn er significante negatieve effecten op de wezenlijke kenmerken en waarden van gronden die begrenst zijn als het Gelders Natuur Netwerk? Quickscan Flora- en faunawet Zijn binnen de invloedsfeer van het plangebied beschermde soorten uit tabel 2 en 3 van de Floraen faunawet aanwezig of te verwachten? Ondervinden aanwezige strikt beschermde soorten negatieve effecten van de ontwikkelingen? Zijn mitigerende en/of compenserende maatregelen in het kader van de Flora- en faunawet mogelijk, en zo ja, welke? Is het noodzakelijk om vervolgonderzoek uit te voeren naar de aanwezigheid van strikt beschermde soorten en een ontheffing van de Flora- en faunawet aan te vragen? Voorliggend rapport geeft advies met betrekking tot de mogelijkheden om de geplande ruimtelijke ingreep in overeenstemming met de geldende natuurwetgevingen en -beleid uit te voeren. In voorliggende rapportage worden deze onderzoeksvragen beantwoord. 1.3 Leeswijzer In hoofdstuk 2 is het onderzoeksgebied en de voorgenomen werkzaamheden beschreven. In hoofdstuk 3 is het wettelijke kader benoemd en in hoofdstuk 4 is de onderzoeksmethoede beschreven. Hoofdstuk 5 beschrijft de Voortoets Natuurbeschermingswet, hoofdstuk 6 de Quickscan Flora- en faunawet en hoofdstuk 7 de Toetsing Ecologische Hoofdstructuur. Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 1

5 In hoofdstuk 8 zijn de conclusies en het advies opgenomen. In hoofdstuk 9 is een overzicht van de geraadpleegde literatuur opgenomen. Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 2

6 2 Onderzoeksgebied en werkzaamheden Het plangebied Strand Horst ligt globaal tussen Harderwijk en Nijkerk, het strekt zich noord-zuid uit tussen de A28 (Zwolle-Amersfoort) en de Veluwerandmeren Wolderwijd en Nuldenauw. De afscheiding tussen de A28 en het plangebied bestaat uit een vrijwel droogstaande sloot omgeven met een eikenhoutwal. Strand Horst grenst aan de westzijde aan het onder de Natuurbeschermingswet beschermde Natura2000 gebied de Veluwerandmeren (zie paragraaf 5.4). Met uitzondering van de jachthaven vallen de oevers van het plangebied binnen het Natura2000 gebied. Aan deze zijde grenst het plangebied eveneens aan het Gelders Natuur Netwerk. Het zuidelijk deel van het gebied overlapt met het plaatselijke Gelders Natuur Netwerk. Op 3.5 kilometer afstand ten oosten van het plangebied ligt het Natura2000-gebied Veluwe. Ten zuiden van het plangebied ligt een ander Natura 2000-gebied: Arkemheen. Het plangebied varieert in breedte van circa 75 meter in het zuidelijke deel tot 500 meter ter hoogte van Jachthaven Strand Horst in het noorden en het heeft een lengte van circa 4.3 kilometer. In figuur 1 is de globale ligging van het plangebied weergegeven. Figuur 2.1 Overzicht van de ligging van het plangebied Strand Horst (Bron kaart: openstreetmap). Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 3

7 2.1 Beschrijving zones en werkzaamheden Er worden verschillende ontwikkelingen en ingrepen uitgevoerd, hiervoor is het plangebied opgedeeld in verschillende zones. Van noord naar zuid zijn de volgende zones aangewezen: surf centre jachthaven food plaza & shortstay leisure centre outdoor centre pitch & putt het groene kruispunt Door het hele gebied verweven is de zone: natuur en strand In onderstaande tekst worden de zones met de voorgenomen ontwikkelingen beschreven. Surf centre Het meest noordelijke deel van het plangebied is aangewezen als recreatiegebied met een focus op watersport. Het wordt gezien als één van de belangrijkste kite-surflocaties van Nederland en trekt zodoende ook een groot aantal bezoekers per jaar. Veel van het surfbezoek vindt plaats in de maanden april t/m oktober met een kleiner aantal bezoekers in de wintermaanden. Er bevindt zich een surfclub, een restaurant met paviljoen en een aantal strandjes. Het aangrenzend deel van het meer is aangewezen als kitesurflocatie. Het omliggende gebied bestaat voornamelijk uit grasland met bomen. Binnen de zonering is het volgens het plan mogelijk om diverse ontwikkelingen uit te voeren. Binnen deze ontwikkelingen is tijdelijke en definitieve verblijfsrecreatie in de vorm van tenten en lodges toegestaan binnen het oranje gearceerde deel (figuur 2.2). Het hoofdgebouw kan uitgebreid worden binnen het aangegeven oranje bouwvlak en ook bebouwing ten behoeve van opslag is toegestaan. Daarnaast mogen de parkeerplaatsen dubbel bestemd worden met dagrecreatie. Jachthaven Jachthaven Strand Horst is een grote jachthaven met zomer- en winterligplaatsen. De jachthaven is deels afgesloten van het meer met een lange pier begroeid met gras, een ruige oever en een aantal bomen. Er zijn diverse mogelijkheden voor ontwikkeling voorgesteld waaronder het overkappen van 10% van de bestaande ligplaatsen en het bouwen van een botenloods aan de zuidzijde van de jachthaven (donkerblauw vlak, figuur 2.3). Figuur 2.3 Jachthaven Figuur 2.2 Zone surf centre Foodplaza & short stay Grenzend aan de jachthaven bevindt zich het foodplaza, bestaande uit diverse restaurants en een grote parkeerplaats omgeven met bomen. De toegestane werkzaamheden voor deze zone bestaan uit het vergroten van de individuele bebouwing evenredig verdeeld over de percelen, inpandige werkzaamheden zoals het realiseren van bedrijfswoningen op de eerst verdieping van elk bedrijf en het toestaan van drive-in activiteiten. Ook in deze zone wordt verblijfsrecreatie in de vorm van appartementen toegestaan. Alle ontwikkelingen zullen plaats vinden binnen het oranje bouwvlak (figuur 2.4). Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 4

8 Figuur 2.4 Foodplaza & short stay Leisure centre Centraal gelegen in het plangebied is de zone voor het leisure centre. Op dit moment bestaat deze zone uit graslanden met bomen en brede rietkraag grenzend aan het meer. Op deze locatie is het mogelijk om een groot aantal functies te realiseren, zo is het mogelijk om een hotel, wellness, horeca en ondesteunende detailhandel te ontwikkelen binnen de aangewezen donkerroze bouwvlakken (figuur 2.5). Daarnaast is er een zoekzone (lichtrose) aangegeven waarbinnen een evenementenhal ten behoeve van congres, evenementen, ondersteunende horeca en publieksaantrekkelijke recreatie. Aan de zijde van het meer wil men een nieuw strand (Figuur 2.5: rood omrand) realiseren. Outdoor centre Het outdoor centre bestaat op dit moment uit een restaurant met terras en aangrenzend een paintball complex omgeven met grasland en bomen. Naast het paintballcomplex is een zandstrandje aanwezig. Ontwikkeling is toegestaan binnen de aangegeven zonering. Het is mogelijk om het hoofdgebouw uit te breiden en bebouwing ten behoeve van opslag mag worden ontwikkeld binnen het aangegeven oranje bouwvlak (figuur 2.6). De al bestaande parkeerplaatsen kunnen dubbel bestemd worden met dagrecreatie. Ten slotte is het toegestaan om hogere bouwwerken te ontwikkelen ten behoeve van diverse dagactiviteiten (bruin omrande vlakken). Figuur 2.6 Outdoor centre Figuur 2.5 Leisure centre Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 5

9 Pitch en Putt Deze zone bestaat uit de golfbaan met aangrenzend een gebouw dat dienst doet als hoofdgebouw voor de activiteiten en restauratie. De toegestane ontwikkelingen bestaan uit het uitbreiden van aanwezige bebouwing en het realiseren van bebouwing ten behoeve van opslag binnen het aangegeven oranje bouwvlak (figuur 2.7). Daarnaast bestaan de ontwikkelingen uit inpandige werkzaamheden zoals het realiseren van een bedrijfswoning en een bed & breakfast op de eerste verdieping van het hoofdgebouw. De naastgelegen parkeerplaats mag dubbel bestemd worden voor dagrecreatie. Het Groene kruispunt Het gebied is geheel begrensd als Groene Ontwikkelingszone en zal verder natuurinclusief ontwikkeld worden ten behoeve van natuur. Geplande ontwikkelingen voor het groene kruispunt zijn, het vernatten van de Gelderse oever ten behoeve van doelsoorten das, otter, ringslang en snoek. Het Groene kruispunt is nog in de ontwikkelingsfase, de precieze inrichting is nog niet bekend. Het streven is om de negatieve effecten tijdens de ontwikkelingsfase zoveel mogelijk te beperken en na afronding zowel een natte verbindingszone tussen de watergebieden enerzijds te vormen en een landverbindingzone anderzijds. Afbeelding 2.8 is een impressie van een mogelijke inrichting voor het Groene kruispunt. Figuur 2.8 Het groene kruispunt Figuur 2.7 Pitch & Putt Natuur en strand Binnen Strand Horst staat natuur en strand centraal. De in het gebied aanwezige groenstructuur, bestaande uit strand, bomen, bosschages, gras en rietzones, geeft het gebied zijn karakter. Langs het meer zijn een aantal strandjes te vinden. Er zijn een vijftal gebieden aangewezen waaraan extra aandacht besteed wordt met betrekking tot natuurontwikkeling. Deze gebieden bestaan uit landtongen in de zones surf centre, outdoor centre, en pitch & putt (donkergroene zones, figuren 2.2, 2.6 en 2.7). Een belangrijk aandachtspunt voor deze zones zijn de rustgebieden voor vogels (vogelicoontjes). Ook het groene kruispunt valt onder de gebieden die bestemd zijn voor natuurontwikkeling. 2.2 Impressie onderzoeksgebieden Onderstaande afbeeldingen geven een globale indruk van de huidige situatie in Strand Horst per zone. Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 6

10 Foto 2.1 Surf centre Foto 2.2 Jachthaven Strand Horst Foto 2.3 Foodplaza & short stay Foto 2.4 Leisure centre Foto 2.5 Outdoor centre Foto 2.6 Pitch & putt Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 7

11 Foto 2.7 Het Groene kruispunt Foto 2.8 Natuur en strand Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 8

12 3 Wettelijk kader en beschermde soorten 3.1 Relevante natuurwetgeving De natuurwetgeving en het natuurbeleid in Nederland zijn ondergebracht in verschillende wetten en regels. De natuurwaarden in Natura 2000-gebieden worden beschermd door de Natuurbeschermingswet. Ook buiten deze beschermde gebieden zijn verschillende soorten planten en dieren beschermd door de Flora- en faunawet. Tenslotte bestaat in Gelderland Het Gelders Natuurnetwerk, waarvoor de provincie beleid maakt. 3.2 Natuurbeschermingswet De Natuurbeschermingswet heeft betrekking op de Europees beschermde Natura 2000-gebieden en de Beschermde natuurmonumenten. De Vogelrichtlijnen Habitatrichtlijngebieden worden in Nederland gecombineerd als Natura 2000-gebieden aangewezen. Als er n.a.v. projecten, plannen en activiteiten mogelijkerwijs (significante) effecten optreden, dienen deze vooraf in kaart gebracht en beoordeeld te worden. De Europese Unie heeft zich ten doel gesteld de achteruitgang van de biodiversiteit te stoppen. Een belangrijk instrument hiervoor is de uitvoering van de gebiedsgerichte onderdelen van de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn. Dit betekent het realiseren van een netwerk van natuurgebieden van Europees belang: het Natura 2000-netwerk. De hoofddoelstelling van dit netwerk is het waarborgen van biodiversiteit in Europa. De Europese Vogelen Habitatrichtlijn bieden twee belangrijke instrumenten om de doelstelling van Natura 2000 te realiseren. In deze richtlijnen is bepaald, dat de lidstaten beschermde gebieden voor de kwetsbare soorten en habitattypen aanwijzen. Dit zijn gebieden die het duurzame voortbestaan van deze kwetsbare soorten en habitattypen dienen te verzekeren. 3.3 Flora- en faunawet De Flora- en faunawet is alleen (met uitzondering van de zorgplicht) van toepassing op de in de wet aangewezen beschermde soorten. Dit zijn alle van nature in Nederland voorkomende zoogdiersoorten (met uitzondering van bruine rat, zwarte rat en huismuis), alle soorten amfibieën en reptielen, bepaalde soorten vissen (met uitzondering van soorten van de Visserijwet 1963) en alle van nature op het Europese grondgebied van de lidstaten van de Europese Unie voorkomende vogelsoorten. Bovendien is een aantal planten- en diersoorten aangewezen als zijnde beschermde soorten. De Flora- en faunawet bevat een aantal verbodsbepalingen om er voor te zorgen dat de in het wild levende soorten zoveel mogelijk met rust gelaten worden. Op 21 februari 2005 is een Algemene Maatregel van Bestuur betreffende Art. 75 van de Flora- en faunawet van kracht geworden. Hierbij wordt onderscheid tussen de soorten aangebracht, waarbij onderstaande drie groepen worden onderscheiden. Tabel 1: Algemene soorten Voor deze soorten geldt dat voor ruimtelijke ingrepen een vrijstelling wordt verleend. Er behoeft geen ontheffing van Art. 75 van de Flora- en faunawet te worden aangevraagd. Wel is op de ingrepen de zorgplicht van toepassing. De zorgplichtbepaling houdt in dat een ieder voldoende zorg in acht neemt voor de in het wild levende planten en dieren, evenals voor hun directe leefomgeving. In onderhavige rapportage wordt niet ingegaan op de voorkomende soorten uit tabel 1 van de Flora- en faunawet vanwege de geldende vrijstelling bij ruimtelijke ontwikkelingen. Tabel 2: Overige soorten Voor deze soorten geldt dat bij ruimtelijke activiteiten en voor werkzaamheden in het kader van bestendig beheer en onderhoud geen ontheffing Art. 75 van de Flora- en faunawet behoeft te worden aangevraagd, mits de activiteiten worden uitgevoerd volgens een door de Minister van Economische Zaken goedgekeurde gedragscode. Zolang een dergelijke gedragscode nog niet is geformuleerd zijn werkzaamheden met effecten op deze soorten wel ontheffingsplichtig. Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 9

13 Tabel 3: Bijzondere soorten Dit zijn soorten die vermeld staan in bijlagen van de Habitatrichtlijn en alle vogelsoorten. Voor deze soorten geldt dat voor ruimtelijke ingrepen een ontheffing aangevraagd moet worden van Art. 75 van de Floraen faunawet. Voor werkzaamheden in het kader van bestendig beheer en onderhoud hoeft voor soorten van tabel 3 geen ontheffing Art. 75 van de Flora- en faunawet te worden aangevraagd, mits de activiteiten worden uitgevoerd volgens een door de Minister van Economische Zaken goedgekeurde gedragscode. Vogellijst Alle inheemse vogelsoorten zijn strikt beschermd in het kader van de Flora- en faunawet. Tijdens het broedseizoen zijn ook de nesten van vogels beschermd. De Flora- en faunawet kent geen standaard periode voor het broedseizoen. Van belang is of een nest in gebruik is of niet. In 2009 is de lijst aangepast met vogelsoorten waarvan de nesten het hele jaar door zijn beschermd (zie kader). De meeste vogels maken elk jaar een nieuw nest of zijn in staat een nieuw nest te maken. Slechts een beperkt aantal soorten bewoont het nest permanent of keert elk jaar terug naar hetzelfde nest. De wetgever verstaat onder vaste verblijfplaatsen van vogels ook nesten en holtes waar de vogels ook buiten de broedtijd regelmatig verblijven. 3.4 Gelders Natuurnetwerk De Provincie Gelderland heeft de Ecologische Hoofdstructuur opnieuw gedefinieerd in het Gelders Natuurnetwerk. Het GNN is een samenhangend netwerk van bestaand en te ontwikkelen natuur van internationaal, nationaal en provinciaal belang. Het netwerk bestaat uit alle terreinen met een natuurbestemming binnen de voormalige Ecologische Hoofd Structuur (EHS) en bevat teven eens zoekgebied van ha voor de te realiseren ha nieuwe natuur. Het bestand is in juni 2015 vastgesteld. Toetsing aan het Gelders Natuurnetwerk middels een Nee, tenzij -toets, is noodzakelijk indien een bestemmingsplanwijziging wordt doorgevoerd of wanneer de kernkwaliteiten van het Gelders Natuurnetwerk door een ruimtelijke ontwikkeling of project worden aangetast. Deze kernkwaliteiten bestaan uit bestaande natuurwaarden, nog te ontwikkelen potentiele waarden en omgevingscondities. Dit betekent dat plannen, projecten en bestemmingsplanwijzigingen in gebieden binnen of in de nabijheid van de groene contour niet zijn toegestaan tenzij is vastgesteld dat de plannen of projecten de wezenlijke waarden en kenmerken van het gebied niet aantasten. Aangepaste lijst jaarrond beschermde vogelnesten De meeste vogels gebruiken hun nest slechts eenmalig voor de voortplanting. Elk jaar bouwen de dieren een nieuw nest op meestal een andere locatie. Nesten van deze vogels zijn slechts gedurende het broedseizoen beschermd. Er zijn echter ook vogelsoorten waarvan de nesten jaarrond beschermd zijn en waarop de verbodsbepalingen van artikel 11 van de Flora- en faunawet het gehele jaar van toepassing zijn. Er worden 5 categorieën onderscheiden: 1. Vogels waarvan de nesten ook buiten het broedseizoen als vaste rust- en verblijfplaats gebruikt worden (voorbeeld: steenuil). 2. Koloniebroeders die elk broedseizoen op dezelfde plaats broeden en die daarin zeer honkvast zijn of afhankelijk zijn van bebouwing of biotoop. De (fysieke) voorwaarden voor de nestplaats zijn vaak zeer specifiek en limitatief beschikbaar (voorbeeld: gierzwaluw en huismus). 3. Vogels, zijnde geen koloniebroeders, die elk broedseizoen op dezelfde plaats broeden en die daarin zeer honkvast zijn of afhankelijk van bebouwing. De (fysieke) voorwaarden voor de nestplaats zijn vaak zeer specifiek en limitatief beschikbaar (voorbeeld: ooievaar en kerkuil). 4. Vogels die jaar in jaar uit gebruik maken van hetzelfde nest en die zelf niet of nauwelijks in staat zijn een nest te bouwen. (voorbeeld: buizerd en ransuil). 5. Vogels die weliswaar terugkeren naar de plaats waar zij het jaar daarvoor hebben gebroed of in de directe omgeving daarvan, maar die wel over voldoende flexibiliteit beschikken om, als de broedplaats verloren is gegaan, zich elders te vestigen. De nesten van deze soorten zijn buiten het broedseizoen niet beschermd, tenzij zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen. Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 10

14 4 Onderzoeksmethode Om antwoord te kunnen geven op de onderzoeksvragen, is een verkennend natuurwaardenonderzoek uitgevoerd. Het verkennende natuurwaardenonderzoek omvat zowel een literatuurstudie als een verkennend veldonderzoek. Hiermee is de ecologische waarde van het gebied in kaart gebracht. Zo wordt het voorkomen van en de waarde voor beschermde soorten binnen de Natuurbeschermingswet en de Flora- en faunawet bepaald. Tevens is zo een eerste inschatting gemaakt van de wezenlijke kenmerken en waarden van de Ecologische Hoofdstructuur. Uit het onderzoek komt naar voren welke soorten te verwachten zijn en welke soorten daadwerkelijk aanwezig zijn. Onderstaand is de gebruikte onderzoeksmethode beschreven. 4.1 Literatuuronderzoek Bij het literatuuronderzoek is gebruik gemaakt van reeds bekende verspreidingsgegevens van planten en dieren. Deze zijn o.a. afkomstig uit de database van Ecologisch Adviesbureau Viridis en de Nationale Databank Flora- en fauna (NDFF). Tevens is gebruik gemaakt van algemene verspreidingsatlassen van verschillende soortgroepen en zijn verscheidene relevante websites geraadpleegd. Aanvullend zijn relevante onderzoeksrapporten van vergelijkbare projecten bekeken en is gebruik gemaakt van gegevens van het Ministerie van EZ over de relevante Natura gebieden, zoals de profielendocumenten van de habitattypen en -soorten en de effectenindicator. De resultaten hebben uitgewezen welke beschermde soorten in de omgeving van het onderzoeksgebied verwacht kunnen worden. 4.2 Veldonderzoek In aanvulling op het literatuuronderzoek is een oriënterend veldonderzoek aan de onderzoekslocaties uitgevoerd. Dit veldbezoek heeft plaatsgevonden op 10 augustus Bij het veldbezoek is op basis van geografische ligging, terreingesteldheid en expert judgement beoordeeld of in het onderzoeksgebied beschermde soorten voorkomen. Er is beoordeeld of voor beschermde soorten geschikte biotopen aanwezig zijn. Daarbij is gekeken of aanvullend specialistisch onderzoek noodzakelijk is om de aanwezigheid van soorten en de effecten van de werkzaamheden te kunnen beoordelen. Tijdens het veldonderzoek is het voorkomen van de soortgroepen vaatplanten, grondgebonden zoogdiersoorten, vleermuizen, vogels, vissen, amfibieën, reptielen en ongewervelde diersoorten onderzocht. Daarnaast is een inschatting gemaakt van de aanwezigheid van de aangewezen habitattypen en habitatsoorten. De onderzoekslocaties zijn tijdens het veldbezoek lopend onderzocht. Binnen de onderzoekslocaties is gezocht naar geschikte groeiplaatsen voor strikt beschermde plantensoorten. Tijdens het veldbezoek is daarnaast bij de onderzoekslocaties gezocht naar (sporen van) strikt beschermde diersoorten. 4.3 Voortoets Natuurbeschermingswet Het onderzoeksgebied grenst aan wettelijk beschermde gebieden. Het betreft het Natura gebied Veluwerandmeren en op enige afstand de Natura 2000-gebieden Veluwe en Arkemheen, allebei op een afstand van 3,5 kilometer. De oevers van het betreffende onderzoeksgebied vallen binnen de begrenzingen van het Natura gebied Veluwerandmeren. Het is mogelijk dat negatieve effecten op Natura 2000-doelstellingen optreden. Een Voortoets in het kader van de Natuurbeschermingswet wijst uit of de ingrepen negatieve effecten kunnen hebben op instandhoudingsdoelstellingen van de Natura 2000-gebieden. De gegevens van het literatuuronderzoek en de veldinventarisatie vormen de basis voor de toetsing. Tijdens het veldonderzoek zijn aanwezige habitattypen en -soorten in en rondom de onderzoekslocatie in beeld gebracht. 4.4 Quickscan Flora- en faunawet Rondom de onderzoeksgebieden komen strikt beschermde soorten voor. Het is reeds bekend dat de rietorchis voorkomt. De voorgenomen ontwikkelin- Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 11

15 gen kunnen mogelijk negatieve effecten op aanwezige strikt beschermde soorten flora en fauna veroorzaken. De uit het bronnenonderzoek en veldonderzoek verkregen verspreidingsgegevens worden geanalyseerd om te onderzoeken of bij de uitvoering van de werkzaamheden mogelijk verbodsbepalingen van de Floraen faunawet worden overtreden. De soorten genoemd in tabel 2 van de Flora- en faunawet zijn middelzwaar beschermd, soorten genoemd in tabel 3 van de Flora- en faunawet zijn zwaar beschermd. Om de leesbaarheid van de rapportage te bevorderen wordt in de tekst geen verschil gemaakt tussen middelzwaar en zwaar beschermde soorten. Beide categorieën worden aangeduid met strikt beschermd omdat zonder gedragscode dezelfde mitigerende maatregelen genomen moeten worden om negatieve effecten op deze soorten te voorkomen. Wanneer uit de Quickscan Flora- en faunawet blijkt dat strikt beschermde soorten voorkomen is, indien dit mogelijk is zonder aanvullend soortspecifiek onderzoek, wordt een effectenanalyse opgesteld. In de effectenanalyse zijn de effecten op de aanwezige soorten beschreven. Er is daarbij aangegeven of en hoe negatieve effecten zo veel als mogelijk voorkomen kunnen worden. In het geval dat negatieve effecten ondanks het nemen van mitigerende maatregelen niet te voorkomen zijn, is het aanvragen van een ontheffing van de Floraen faunawet noodzakelijk. 4.5 Toetsing Gelders Natuur Netwerk Het noordelijk deel van het onderzoeksgebied grenst aan het Gelders Natuurnetwerk, waarbij de oevers binnen het GNN vallen. Het overige deel grenst aan de Groene ontwikkelingszone, waarbij de oevers binnen deze zone vallen. Indien na toetsing blijkt dat significante effecten optreden zal een Nee, tenzij -toets uitgevoerd moeten worden. Een dergelijke toetsing maakt uitdrukkelijk geen onderdeel uit van voorliggende rapportage. Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 12

16 5 Voortoets Natuurbeschermingswet Indien maatregelen in een Natura 2000-gebied worden voorzien moet onderzocht worden of de geplande ingrepen effecten hebben op het betreffende Natura 2000-gebied. Hiervoor wordt de Voortoets gebruikt. Het doel van de Voortoets is inzicht krijgen of een ontwikkeling die in het Masterplan mogelijk wordt gemaakt leidt tot een significant negatief effect op de Natura 2000-gebieden. Meer specifiek: de Voortoets verkent of door de ontwikkelingen waarin het plan voorziet mogelijk negatieve gevolgen optreden voor de instandhoudingsdoelstellingen van de betreffende Natura 2000-gebieden. De Voortoets kan bestaan uit verschillende stappen, waarbij de volgende vraag centraal staat: is er een kans op een significant negatief effect? Op deze vraag zijn drie antwoorden mogelijk: Er is zeker geen negatief effect. Negatieve gevolgen kunnen worden uitgesloten. Er is geen vergunning op grond van de Natuurbeschermingswet nodig. Dit betekent tevens dat verdere toetsing en aanvullende beoordeling niet nodig is; Negatieve gevolgen kunnen weliswaar niet worden uitgesloten, maar leiden zeker niet tot significante aantasting van de instandhoudingsdoelstellingen van de Natura 2000-gebieden. De provincie kan een verslechterings- en verstoringstoets voorschrijven, voordat zij goedkeuring aan het bestemmingsplan verleent; Er kunnen negatieve gevolgen verwacht worden die kunnen leiden tot significante aantasting van de instandhoudingsdoelstellingen van het Natura 2000-gebied. In dit geval dient een Passende beoordeling te worden uitgevoerd. Hierbij wordt in detail de kans op een significant effect beoordeeld. 5.1 Vraagstelling Om goed voorbereid te zijn op een eventueel noodzakelijke vergunning van de Natuurbeschermingswet wil Windmill antwoord op de volgende vragen: Zijn er (negatieve) effecten op plaatselijke aangewezen habitatsoorten en typen te verwachten bij realisatie Masterplan Strand Horst? Ondervinden de aangewezen instandhoudingsdoelstellingen van Natura 2000-gebied Veluwerandmeren negatieve effecten van de ontwikkelingen? Is het noodzakelijk een Passende beoordeling op te stellen voor het project? 5.2 Instandhoudingsdoelstellingen Voor de Natura 2000-gebieden zijn een aantal algemene instandhoudingsdoelen geformuleerd: Behoud van de bijdrage van het Natura gebied aan de biologische diversiteit en aan de gunstige staat van instandhouding van natuurlijke habitats en soorten binnen de Europese Unie. Behoud van de bijdrage van het Natura gebied aan de ecologische samenhang van het Natura 2000-netwerk zowel binnen Nederland als binnen de Europese Unie. Behoud en waar nodig herstel van de ruimtelijke samenhang met de omgeving ten behoeve van de duurzame instandhouding van de in Nederland voorkomende natuurlijke habitattypen en soorten. Behoud en waar nodig herstel van de natuurlijke kenmerken en van de samenhang van de ecologische structuur en functies van het gehele gebied voor alle habitattypen en soorten waarvoor instandhoudingsdoelstellingen zijn geformuleerd. Behoud of herstel van gebiedsspecifieke ecologische vereisten voor de duurzame instandhouding van de habitattypen en soorten waarvoor instandhoudingsdoelstellingen zijn geformuleerd. Voor alle Natura 2000-gebieden in Nederland zijn naast de algemene instandhoudingsdoelstellingen tevens specifieke instandhoudingsdoelstellingen opgesteld. Het gaat hierbij om gerichte doelstellingen voor habitattypen of habitatsoorten van de Habitatrichtlijn en/of soorten van de Vogelrichtlijn waarvoor het gebied van bijzondere waarde is. Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 13

17 Specifieke instandhoudingsdoelstellingen zijn soortof habitatgebonden. Per soort en habitattype is een oordeel gegeven over de landelijke staat van instandhouding. Tevens is het belang van het gebied en de daarbij behorende specifieke instandhoudingsdoelstellingen aangegeven. Op grond van de staat van instandhouding en het relatief belang van soorten en habitattypen zijn de belangrijkste verbeteropgaven en doelen op landelijk niveau vastgesteld. Deze landelijke doelen vormen de kaders voor de formulering van instandhoudingdoelen op gebiedsniveau. Zo is uiteindelijk per Natura 2000-gebied de instandhoudingsdoelstelling wat betreft de oppervlakte en kwaliteit van het gebied weergegeven. De gebiedsdoelen zijn geformuleerd in termen van behoud, verbetering van de kwaliteit en uitbreiding verspreiding. 5.3 Ligging t.o.v. Natura 2000-gebieden Bij de beoordeling van de mogelijke effecten van (ruimtelijke) ontwikkelingen en plannen speelt de ligging van het project ten opzichte van wettelijke beschermde Natura 2000-gebieden een grote rol. Onderstaand wordt de ligging ten opzichte van Natura 2000-gebieden besproken. Strand Horst grenst direct aan de Veluwerandmeren, welke zijn aangewezen als Natura 2000-gebied. Voor het project zal o.a. een nieuw strand worden gerealiseerd op een locatie waar nu een rietkraag aanwezig is. De oevers van het meer vallen ook binnen de begrenzing van het Natura 2000-gebied. Hierdoor is een Voortoets Natuurbeschermingswet voor de ontwikkelingen Strand Horst voor Natura 2000-gebied Veluwerandmeren noodzakelijk. Strand Horst ligt op ruim 3 kilometer van overige Natura 2000-gebieden. Door de aard van de ontwikkeling is het uitgesloten dat door de ontwikkelingen significant negatieve effecten te verwachten zijn op de aangewezen habitattypen en habitatsoorten en de instandhoudingsdoelstellingen van die Natura 2000-gebieden met uitzondering van stikstofdepositie. De berekeningen voor de effecten van de stikstofdepositie worden door een ander onderzoeksbureau uitgevoerd en worden niet in deze rapportage behandeld. Figuur 5.1 Begrenzing van het Natura 2000-gebied Veluwerandmeren (geel), op de kaart is de onderzoekslocatie globaal in rood omkaderd. (bron: SynBioSys) Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 14

18 5.4 Beschrijving Veluwerandmeren Veluwerandmeren Bij het droogleggen van de polders van Flevoland vanaf 1957 zijn de Veluwerandmeren ontstaan. Het Natura 2000-gebied Veluwerandmeren bestaat uit vier ondiepe zoetwatermeren op de grens van Gelderland en Flevoland. Het gaat om de meren: Wolderwijd, Nuldernauw, Drontermeer en Veluwemeer. De meren zijn gemiddeld ruim een meter diep en dit kan op sommige plekken oplopen tot een diepte van 5 meter. De watertoevoer van de meren komt uit de Flevopolders en een aantal Veluwse beken en wateren gelegen aan de noordoostzijde via de Roggebotsluis op het Vossemeer en in het zuidwesten via de Nijkerkersluis op het Nijkerkernauw / Eemmeer. De land-water overgang in het gebied is slecht ontwikkeld in verband met een gefixeerd, tegennatuurlijk waterpeil. De oever aan de Gelderse zijde is voor het grootste deel begroeid met een smalle rietkraag; alleen ter hoogte van Elburg ligt een rietmoeras, de Korte Waarden, welke relatief groot is voor de randmeren. In de jaren 90 zijn er op de Gelderse oever een aantal nieuwe moerasgebieden aangelegd en in 2000 is er gestart met de aanleg van een aantal eilanden tussen het Harderbroek in Flevoland en de Hierdense beek in Gelderland. In het Wolderwijd, ter hoogte van Horst bij Harderwijk is met behulp van enkele dammen een kunstmatige luwte gecreëerd voor watervogels en ter bevordering van de groei van waterplanten. Aangewezen habitattypen en -soorten De aangewezen habitattypen en -soorten voor Natura 2000-gebied Veluwerandmeren zijn weergegeven in de onderstaande tabel 1. Bij de aangewezen habitattypen en -soorten zijn de instandhoudingsdoelstellingen weergeven. In de eerste kolom achter de habitattypen en -soorten is de landelijke staat van instandhouding weergegeven, vervolgens de doelstelling voor de oppervlakte en/of kwaliteit en de doelstelling voor het leefgebied en/of omvang van de populatie. Tabel 5.1 Habitattypen en -soorten van Natura 2000-gebied Veluwerandmeren. Habitattypen Landelijke SVI Doelst. Opp.vl. Doelst. Kwal. H3140 Kranswierwateren -- = = H3150 Meren met krabbenscheer en fonteinkruiden - = = Habitatsoorten H1149 Kleine modderkruiper = = = H1163 Rivierdonderpad - =(<) = H1318 Meervleermuis - = = Broedvogels A021 Roerdomp -- > > A298 Grote karekiet -- > > Niet-broedvogels A005 Fuut - = = A017 Aalscholver + = = A027 Grote zilverreiger + = = A034 Lepelaar + = = A037 Kleine Zwaan - = = A050 Smient + = = A051 Krakeend + = = A054 Pijlstaart - = = A056 Slobeend + = = A058 Krooneend - = = A059 Tafeleend -- = (<) = A061 Kuifeend - = (<) = A067 Brilduiker + = = A068 Nonnetje - = = A070 Grote zaagbek -- = = A125 Meerkoet - = = Landelijke staat van instandhouding: + gunstig; - matig gunstig; -- zeer ongunstig. Doelstelling voor oppervlakte en/of kwaliteit: = behoud; > uitbreiding. Doelstelling voor leefgebied en/of omvang populatie: = behoud; > uitbreiding/verbetering. Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 15

19 5.5 Voorkomende soorten Voor de ontwikkeling van Masterplan Strand Horst is bekeken of er (significant) negatieve effecten zijn voor de aangewezen habitattypen en -soorten van Natura 2000-gebied Veluwerandmeren. Habitattypen Nabij het recreatiegebied Strand Horst komen de habitattypen H1340 Kranswierwateren en H3150 Meren met krabbenscheer en fonteinkruiden voor. Deze habitattypen komen vooral voor in de ondiepere delen van de randmeren, in de vaargeulen en midden in de open wateren ontbreken de vegetaties meestal. Beide habitattypen komen voor binnen de begrenzing van of grenzend aan de onderzoekslocatie. Habitatsoorten Voor het Natura 2000-gebied Veluwerandmeren zijn drie habitatsoorten aangewezen, te weten de Kleine modderkruiper, rivierdonderpad en meervleermuis. Kleine modderkruiper De kleine modderkruiper wordt vooral aangetroffen in sloten, beken, rivierarmen en meren. Stilstaande wateren en langzaam stromende wateren vormen het ideale biotoop. Het afzetten van eieren gebeurt bij voorkeur op kale zandige bodem. De belangrijkste eis die de kleine modderkruiper stelt is de aanwezigheid van een fijn-zandige of modderige bodem zonder een dikke laag slib. Daarnaast moet er voldoende onder-waterbegroeiing aanwezig zijn waarin de kleine modderkruiper kan schuilen. Kleine modderkruiper kan dus in verschillende watertypes voorkomen. De landelijke staat van instandhouding van kleine modderkruiper is gunstig (zie tabel 5.1). Voor de oppervlakte en kwaliteit van leefgebied en de populatie van deze soort geldt een behoudsdoelstelling. De ondiepe plantenrijke oevers vormen een geschikt leefgebied voor de kleine modderkruiper. Hierdoor kan geconcludeerd worden dat er een kans is dat de soort aanwezig is. Ter plaatse van de locaties waar ontwikkeling plaats zal vinden is de soort mogelijk aanwezig. Rivierdonderpad De rivierdonderpad verblijft op en onder verharde oeverzones van meren en rivieren. Rivierdonderpadden zijn erg honkvast; de bewegingsruimte is beperkt tot enkele meters (ongeveer m). De soort zwemt zelden in open water of boven een kale ondergrond; kleine stuwen en onbegroeide bodems in een beek vormen al gauw een onoverkomelijke hindernis. De landelijke staat van instandhouding van rivierdonderpad is ongunstig (zie tabel 5.1). Voor de oppervlakte van het leefgebied geldt een behoudstelling, waarbij een achteruitgang ten gunste van een ander habitattype of -soort is toegestaan. Voor de omvang van de populatie geldt een behoudsdoelstelling. Op diverse locaties bestaan de oevers bij Strand Horst uit stortstenen, dit vormt een geschikte habitat voor rivierdonderpadden. Ter plaatse van de locaties waar de werkzaamheden uitgevoerd worden is de soort mogelijk aanwezig. Meervleermuis De meervleermuis heeft in ons land s zomers een ruime verspreiding in het noorden en westen. De belangrijkste kraamkolonies en foerageergebieden liggen in het laagveen-, zeeklei- en IJsselmeergebied van Holland, Utrecht, Friesland, Groningen en de Kop van Overijssel. Kraamkolonies van de soort bevinden zich in diverse typen gebouwen (kerken, boerderijen, woonhuizen), steevast in de nabijheid van waterrijke gebieden. De kraamkolonies variëren in grootte van enkele tientallen tot enkele honderden dieren. De mannetjes leven in de kraamtijd solitair of in kleine groepjes. De vleermuis vliegt na zonsondergang uit, waarbij afstanden tot zo n 10 km worden overbrugd. Tijdens de vlucht worden houtwallen, waterwegen en andere structuren in het landschap gevolgd. Het foerageren gebeurt boven open water, zoals kanalen, vaarten, plassen en meren. De landelijke staat van instandhouding van meervleermuis is ongunstig (zie tabel 5,1). Voor de oppervlakte en kwaliteit van leefgebied en de populatie van deze soort geldt een behoudsdoelstelling. Binnen de onderzoekslocaties zijn geen geschikte verblijfplaatsen voor vleermuizen aanwezig. Het is echter wel bekend dat vleermuizen veelvuldig foeragerend boven het water en de oeverzones van het Veluwemeer voorkomen (NDFF). Het is daarom zeer aannemelijk dat ook meervleermuizen ter plaatse van de onderzoeks-locaties foeragerend voorkomen. Broedvogels Er zijn twee broedvogels aangewezen voor het Natura 2000-gebied Veluwerandmeren, de Roerdomp en Grote karekiet. De roerdomp prefereert stilstaand ondiep water met een dichte, uitgestrekte vegetatie van liefst overjarig riet, waarvan voldoende waterriet. Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 16

20 Soms komt de soort ook in smalle rietkragen tot broeden. Wateren die geheel zijn omsloten door bos en moerasbossen worden gemeden. Voedselgebieden bevinden zich in de nabijheid van het nest in rustige plassen en sloten met voldoende randbegroeiing. De grote karekiet broedt in moerassen en oeverzones van meren, plassen, kreken en oude rivierstrangen met veel riet. Vooral van belang zijn het voorkomen van stevig, overjarig riet voor de nestbouw en brede zones waterriet met voldoende aanbod van grote insecten. Het zwaartepunt van het broedvoorkomen ligt tegenwoordig rond de Randmeren. De landelijke staat van instandhouding van beide broedvogels is zeer ongunstig (zie tabel 5.1). Voor de oppervlakte en kwaliteit van leefgebied en de populatie van deze soorten geldt een uitbreidings- en verbeteringsdoelstelling. De brede stroken met overjarig riet in de oeverzone zijn geschikt voor grote karekiet en roerdomp. Deze soorten zijn tijdens het veldbezoek van 10 augustus 2016 niet waargenomen, het is echter aannemelijk dat deze soorten in de oeverzones tot broeden kunnen komen. Niet-broedvogels Ook voor niet-broedvogels is de Veluwerandmeren een belangrijk gebied. De 16 aangewezen nietbroedvogels staan weergegeven in tabel 5.1. Het gaat alleen om watervogels. De landelijke staat van instandhouding van aalscholver, grote zilverreiger, lepelaar, smient, krakeend, slobeend en brilduiker is gunstig. De landelijke staat van instandhouding van fuut, kleine zwaan, pijlstaart, krooneend, kuifeend, nonnetje en meerkoet is ongunstig. De landelijke staat van instandhouding is zeer ongunstig voor tafeleend en grote zaagbek (zie tabel 5.1). Voor de oppervlakte en kwaliteit van leefgebied en de populatie van deze soorten geldt een behoudsdoelstelling, waarbij bij tafeleend en kuifeend een achteruitgang ten gunste van een andere habitatsoort is toegestaan. Niet-broedvogels zullen in de winterperiode aanwezig zijn, deze soorten houden zich op in het gehele Natura 2000-gebied Veluwerandmeren. Deze soorten verblijven op of langs het water of op grootschalige graslanden. 5.6 Effectenbeoordeling In een Voortoets is voornamelijk het begrip significantie van belang, en wel of er een kans is dat er een significant negatief effect optreedt. Wanneer door een ingreep oppervlakte, aantallen van een soort of de kwaliteit lager wordt dan is bedoeld in de instandhoudingsdoelstelling, kan er sprake zijn van significante (negatieve) gevolgen. De Voortoets verkent of een dergelijke kans aanwezig is. Mogelijk optredende effecten Niet alleen ingrepen in een Natura 2000-gebied kunnen invloed hebben op instandhoudingsdoelen, ook activiteiten buiten het gebied kunnen de natuurwaarden in een gebied beïnvloeden. Dit wordt "externe werking" genoemd. Er bestaat geen ruimtelijke grens voor externe werking: bepalend zijn de effecten op de instandhoudingsdoelstellingen van de soorten en habitattypen in het Natura 2000-gebied, ongeacht de afstand tot het beschermde gebied (Regiegroep Natura 2000, 2013). De mogelijke schadelijke factoren op instandhoudingsdoelen van een Natura gebied zijn inzichtelijk gemaakt met behulp van de effectenindicator (Ministerie van EZ). De effectindicator geeft informatie over de gevoeligheid van soorten en habitattypen voor de meest voorkomende storende factoren. In tabel 5.2 is de effectenindicator voor het gebied Veluwerandmeren weergegeven. Dit is alleen gedaan voor de habitattypen en -soorten die ter plaatse aanwezig zijn. In het gebied kunnen voorkomen: Kranswierwateren Meren met krabbenscheer en fonteinkruiden Kleine modderkruiper Rivierdonderpad Meervleermuis Broedvogels (roerdomp, grote karekiet) Niet-broedvogels De werkzaamheden kunnen mogelijk leiden tot significant negatieve gevolgen voor de instandhoudingsdoelstellingen van de aangewezen habitatsoorten. Omdat de precieze aard en omvang van de uit te voeren ontwikkelingen nog niet gespecificeerd is wordt in onderhavige tekst uitgegaan dat alle in Masterplan Strand Horst genoemde ontwikkelingen daadwerkelijk uitgevoerd worden. Hoewel een deel van de werkzaamheden wordt uitgevoerd om de natuurwaarden ter plaatse te verbeteren en de versterken, kunnen de overige maatregelen leiden tot verstoring tijdens en na afronding van de ontwikkelingen. Er zijn om deze reden zowel factoren opgenomen die gedurende en na afronding van de ontwikkelingen op kunnen treden, dit zijn: Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 17

21 Mechanisch Optisch Trillingen Licht Geluid verontreiniging oppervlakteverlies verlies leefgebied; verstoring door geluid; verstoring door licht; verstoring door trillingen; optische verstoring, en; verstoring door mechanische effecten. De te verwachten effecten zullen in onderstaande tekst per soorten besproken worden. Tabel 5.2 Storingsfactoren op instandhoudingsdoelen Veluwerandmeren volgens de effectindicator van het Ministerie van EZ voor rivierdonderpad, meervleermuizen, broedvogels en niet-broedvogels (rood = zeer gevoelig; oranje = gevoelig; groen = niet gevoelig; wit = onbekend). kranswierwateren Meren met krabbescheer en fonteinkruiden Kleine modderkruiper Rivierdonderpad Meervleermuis Roerdomp broedvogel Grote karekiet broedvogel Aalscholver Brilduiker Fuut Grote Zaagbek Grote Zilverreiger Kleine Zwaan Krakeend Krooneend Kuifeend Lepelaar Meerkoet Nonnetje Pijlstaart Slobeend Smient Tafeleend Habitattypen Beide aanwezige habitattypen zijn gevoelig voor de effecten oppervlakteverlies, verontreiniging, optische verstoring en mechanische verstoring. Het recreatieve gebruik van de Veluwerandmeren grenzend aan Strand Horst zal ten opzichte van de huidige situatie in omvang toenemen. Voor kitesurfers is in het gebied al een kitesurfzone met duidelijke afbakening ingericht. Een uitbreiding van de activiteiten op het surfcentrum is in 2014 vergund door provincie Gelderland. Deze zone zal niet uitgebreid worden en effecten op de habitattypen worden hier niet verwacht. In het zuidelijke deel van het onderzoeksgebied wordt Het Groene Kruispunt verder ontwikkeld ten behoeve van natuur. Dit houdt in dat er werkzaamheden plaats zullen vinden binnen de begrenzing van het Natura 2000-gebied waardoor er oppervlakteverlies van de habitattypen kranswierwateren en meren met krabbescheer plaatsvindt, het uiteindelijke doel is echter het laten toenemen van de oppervlakte van deze habitattypen door het gebied te vernatten. Habitatsoorten De kleine modderkruiper, rivierdonderpad en meervleermuis zijn te verwachten in het onderzoeksgebied. De rivierdonderpad en kleine modderkruiper kunnen voorkomen aan de oevers van het projectgebied. In de zone Leisure centre zal een nieuw strand aangelegd worden waarbij een deel van de daar aanwezige stortstenen en rietkraag mogelijk verwijderd worden. Ter plaatse van deze locatie zijn de kleine modderkruiper en rivierdonderpad mogelijk aanwezig. De plek waar het strand wordt aangelegd gaat als Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 18

22 leefgebied verloren. Ten behoeve van de natuurontwikkeling het Groene kruispunt zullen de oevers en de ondiepe waters vergraven worden, teneinde het gebied te vernatten. Hierbij zal er gedurende de aanlegfase tijdelijk mogelijk leefgebied voor de doelsoorten verloren gaan, het doel is echter om het gebied geschikter te maken voor de habitatsoorten. Voor verstoring door licht is de meervleermuis zeer gevoelig (zie tabel 5.2). Onder verstoring van licht wordt verstoring door kunstmatige lichtbronnen bedoeld. De meervleermuis foerageert enkel gedurende de actieve periode, d.w.z. in de periode van maart t/m oktober, in de nachtelijke uren. Om de verstoring door licht in de zones waar ontwikkelingen plaats vinden te voorkomen, en daarmee negatieve effecten op de staat van instandhouding van deze soorten uit te sluiten, dienen mitigerende maatregelen uitgevoerd te worden. In het kader van deze mitigerende maatregelen dient de uitvoering van de ontwikkelingswerkzaamheden overdag plaats te vinden. Er mogen geen werkzaamheden worden uitgevoerd gedurende de nachtelijke uren, waarbij kunstmatige verlichtingsbronnen worden gebruikt. Door het grote aantal ontwikkelingen in de verschillende zones in de vorm van tijdelijke en definitieve verblijfsrecreatie, hotel alsmede nieuwe parkeerplaatsen, zal er een toename in kunstmatige lichtbronnen plaatsvinden. Het is hierbij niet uitgesloten dat er ook in de nacht kunstmatig licht aanwezig is. Indien dit het geval is kunnen er negatieve effecten op de meervleermuis optreden. Indien er gebruik wordt gemaakt van kunstmatige lichtbronnen in de nacht kunnen negatieve effecten op de instandhoudingsdoelen van de meervleermuis niet uitgesloten worden. Een passende beoordeling moet uitwijzen of de gevolgen significant negatief zijn. Er worden negatieve effecten verwacht op de instandhoudingsdoelstellingen van de rivierdonderpad en kleine modderkruiper. Een passende beoordeling moet uitwijzen of de gevolgen significant negatief zijn. Broedvogels Roerdomp en grote karekiet zijn zeer gevoelig voor het verlies van leefgebied. In de zone Leisure centre zal een nieuw strand aangelegd worden waar een aanwezige rietkraag bestaand uit overjarig riet voor verwijderd zal worden. Het is mogelijk dat deze rietkraag dient als broedlocatie voor deze broedvogels, bij het verwijderen van de rietkraag zullen er negatieve effecten optreden ten aanzien van roerdomp en grote karekiet. Bij het aanleggen van het Groene Kruispunt en de overige natuurontwikkelingsmaatregelen zullen de oevers en de ondiepe waters vergraven worden. Hierbij zal er mogelijk leefgebied voor de doelsoorten verloren gaan. Er worden negatieve effecten verwacht voor broedvogels (roerdomp en grote karekiet). Een passende beoordeling moet uitwijzen of de gevolgen significant negatief zijn. Niet broedvogels Niet broedvogels zijn vogels die gedurende de trekperiode het gebied tijdelijk aandoen om te rusten of te foerageren of vogels die in het gebied overwinteren. Effecten op deze soorten zullen voornamelijk een rol spelen tijdens de aanlegfase. De soorten bevinden zich voornamelijk op het water op grotere afstand van de locaties waar werkzaamheden plaats zullen vinden, waardoor zij relatief weinig last zullen hebben van lichtuitstraling. Daarnaast worden vindt hoge bebouwing op zo n klein oppervlak plaats dat er geen belangrijke aanvliegroutes waarlangs de vogels het water bereiken geblokkeerd zullen worden. Hierdoor zijn er geen significante effecten op de instandhoudingsdoelen te verwachten. 5.7 Conclusie Voortoets NB-wet Hieronder worden voor de duidelijkheid de vragen met betrekking tot de voortoets beantwoord. Zijn er (negatieve) effecten op plaatselijke aangewezen habitatsoorten en typen te verwachten bij realisatie Masterplan Strand Horst? Negatieve effecten op aangewezen habitattypen zijn uitgesloten. Er zijn mogelijk negatieve effecten te verwachten voor de rivierdonderpad, kleine modderkruiper en meervleermuis. Ondervinden de aangewezen instandhoudingsdoelstellingen van Natura 2000-gebied Veluwerandmeren negatieve effecten van de ontwikkelingen? Er worden negatieve effecten verwacht op de instandhoudingsdoelstellingen van de roerdomp en grote karekiet. Is het noodzakelijk een Passende beoordeling op te stellen voor het project? Om meer duidelijkheid te verkrijgen over het voorkomen van de doelsoorten en de en de Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 19

23 functionaliteit van de gebieden voor deze soorten wordt geadviseerd aanvullend onderzoek uit te voeren naar de: o rivierdonderpad o kleine modderkruiper o meervleermuis o roerdomp o grote karekiet. Het aanvullend onderzoek dient uitgevoerd te worden in de vastgestelde geschikte onderzoeksperiodes welke per soort verschillend zijn. Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 20

24 6 Quickscan Flora- en faunawet De uitvoering van de werkzaamheden kan gevolgen hebben voor de ter plaatse voorkomende (beschermde) flora en fauna. Mogelijk worden daarbij verbodsbepalingen van de Flora- en faunawet overtreden en moet voor het uitvoeren een ontheffing van de Floraen faunawet worden aangevraagd. Hieronder worden de resultaten per soortgroep besproken. Daarbij is een effectenbeoordeling opgenomen, waarin helder beschreven wordt of er negatieve effecten optreden of te verwachten zijn en, indien van toepassing, of er mitigerende maatregelen mogelijk zijn om effecten te voorkomen of te verzachten en of eventueel vervolgonderzoek of ontheffing van de Flora- en faunawet noodzakelijk is. 6.1 Vraagstelling Om goed voorbereid te zijn op een eventueel noodzakelijke vergunning van de Flora- en faunawet wil de Windmill antwoord op de volgende vragen: Zijn in het plangebied strikt beschermde soorten uit tabel 2 of tabel 3 van de Flora- en faunawet of verblijfplaatsen van deze soorten aanwezig? Ondervinden aanwezige strikt beschermde soorten negatieve effecten van de voorgenomen ruimtelijke ingrepen en de benodigde werkzaamheden? Is het noodzakelijk om vervolgonderzoek uit te voeren naar de aanwezigheid van strikt beschermde soorten en een ontheffing van de Flora- en faunawet aan te vragen? 6.2 Vaatplanten Binnen het plangebied zijn op basis van literatuuronderzoek enige bijzondere planten soorten te verwachten. Tijdens het veldonderzoek zijn enkele exemplaren van de Rietorchis uit tabel 2 van de Floraen faunawet aangetroffen (foto en figuur 6.1). De soort is aangetroffen op een ongemaaid deel van het grasland naast een locatie welke volgens Masterplan Strand Horst bestemd is voor natuurontwikkeling. Mitigerende maatregelen met betrekking tot de rietorchis worden besproken in paragraaf Foto 6.1 (Uitgebloeide) rietorchis. Figuur 6.1 Locatie rietorchis. In het overige deel van het gebied zijn geen strikt beschermde vaatplanten aangetroffen. Een groot deel van het gebied bestaat uit soortenarm grasland in de vorm van gazons met paardenbloem, klaver en smalle weegbree. Deze graslanden worden regelmatig gemaaid en zijn daardoor ongeschikt als groeiplaats Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 21

25 voor beschermde soorten. Ten noorden van de jachthaven ligt een dicht wilgenstruweel met aangrenzend een strook nat grasland met moeras-vergeet-menietje, watermunt en waar mogelijk ook rietorchis voor kan komen. Deze laatste soort is hier echter op het moment van het veldonderzoek niet aangetroffen. Zuidelijk van de jachthaven ligt een dicht jong berkenbos met een magere ondergroei en een veldje met brede wespenorchis, hondsdraf en grote brandnetel. In de zone Leisure ligt een brede rietkraag met canadese guldenroede, koninginnekruid en groot hoefblad. 6.3 Grondgebonden zoogdiersoorten Op basis van literatuuronderzoek is het mogelijk dat strikt beschermde grondgebonden zoogdieren gebruik maken van gebied Strand Horst. In gegevens van de NDFF zijn waarnemingen van das en boommarter op de begrenzing van het onderzoeksgebied aan de zijde van de A28 (Zwolle-Amersfoort) vermeld. Het betreffen echter dode exemplaren. Binnen het onderzoeksgebied is op basis van expert judgement beoordeeld dat er geen vaste verblijfplaatsen van strikt beschermde soorten aanwezig zijn in het onderzoeksgebied. Voor deze soorten is het in de directe omgeving gelegen Natura 2000 gebied Veluwe veel geschikter als leefgebied. Het onderzoeksgebied is op dit moment van geen waarde voor strikt beschermde grondgebonden zoogdiersoorten. Het is redelijkerwijs niet te verwachten dat de werkzaamheden negatieve effecten heeft op strikt beschermde zoogdiersoorten. 6.4 Vleermuizen Bij het gebruik van het landschap door vleermuizen kan onderscheid gemaakt worden in vaste verblijfplaatsen, vliegroutes en foerageergebied. In het onderzoeksgebied zijn er geen geschikte objecten, zoals holtes in bomen of gebouwen met spouwmuren, aanwezig die als vaste verblijfplaats gebruikt kunnen worden. Het is daarom uitgesloten dat er vaste rusten verblijfplaatsen van vleermuizen in het onderzoeksgebied aanwezig zijn. Er zijn geen lijnvormige elementen aanwezig die volgens de ontwikkelingsmogelijkheden in Masterplan Strand Horst verwijderd of aangetast worden. Het is hierdoor uitgesloten dat vaste vliegroutes worden aangetast. Gezien de terreingesteldheid en ligging van de onderzoekslocatie is het te verwachten dat het plangebied door vleermuizen gebruikt wordt als foerageergebied. Het is reeds bekend dat vleermuizen gebruik maken van de oevers van de Veluwerandmeren om te foerageren (NDFF). Er zijn mogelijke effecten van de ontwikkelingsmogelijkheden te verwachten. Het gaat hierbij voornamelijk om verstoring door het gebruik van verlichting in de ontwikkelfase en in de gebruiksfase. Hiervoor moeten mitigerende maatregelen genomen worden. Deze maatregelen worden besproken in paragraaf Vogels In de zone Foodplaza & Shortstay zijn bij de diverse restaurants foeragerende huismussen aangetroffen. Het is daarom waarschijnlijk dat er nestplaatsen aanwezig zijn. Nesten van de huismus zijn jaarrond beschermd, indien er werkzaamheden aan de gebouwen plaatsvinden moet er aanvullend onderzoek naar het voorkomen van huismus uitgevoerd worden. Jaarrond beschermde nesten van andere soorten zijn niet aangetroffen en worden ook niet verwacht. Het is zeer waarschijnlijk dat er vogels tot broeden komen in het plangebied. De rietkragen, bosschages en weilanden worden zeer geschikt geacht voor diverse broedvogels. Vogelnesten zijn strikt beschermd gedurende de periode dat de nesten in gebruik zijn. Het verstoren van broedende vogels is altijd in overtreding met artikel 11 van de Flora- en faunawet en moet voorkomen worden. Om overtreding te voorkomen moeten mitigerende maatregelen genomen worden, deze maatregelen worden besproken in paragraaf In het Masterplan Strand Horst wordt aangegeven dat er een nieuwe wandelroute aangelegd door een wilgenstruweel ten noorden van de jachthaven. Hierdoor kan blijvende verstoring van broedvogels optreden en kan de functie van het struweel als broedterrein komen te vervallen. Om dit te voorkomen moeten mitigerende maatregelen genomen worden, bijvoorbeeld door het wandelpad te verleggen waardoor het wilgenstruweel in zijn geheel behouden blijft. Een alternatieve route is aangegeven in figuur 6.3 in de mitigerende maatregelen. 6.6 Vissen Op de grens van het plangebied, in het Wolderwijd zijn waarnemingen bekend van de rivierdonderpad (tabel 2). Deze soort kan mogelijk plaatselijke voor- Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 22

26 komen bij de oevers die versterkt zijn met stortstenen. Deze oevers zijn geschikt bevonden als leefgebied voor de rivierdonderpad, maar ook de kleine modderkruiper kan hier mogelijk voorkomen. Indien er werkzaamheden plaatsvinden waarbij het mogelijke leefgebied van de rivierdonderpad aangetast wordt dient er aanvullend onderzoek naar het voorkomen van de rivierdonderpad uit gevoerd te worden. Er zijn geen andere strikt beschermde vissen waargenomen of verwacht binnen het plangebied. 6.7 Amfibieën Literatuuronderzoek naar verspreidingsgegevens van amfibieën heeft uitgewezen dat er geen strikt beschermde soorten te verwachten zijn binnen het gebied. Tijdens het aanvullende veldonderzoek is deze verwachting op basis van expert judgement bevestigd. Door het ontbreken van geschikte habitats worden strikt beschermde amfibieën niet verwacht in het onderzoeksgebied. Er treden dan ook geen negatieve effecten op ten aanzien van strikt beschermde amfibieën. 6.8 Reptielen Gezien de terreingesteldheid van het terrein is het voor de meeste soorten reptielen uitgesloten dat deze in het gebied voorkomen. Voor de ringslang is mogelijk geschikt gebied aanwezig, maar in de literatuur zijn geen verspreidingsgegevens van de ringslang bekend binnen het plangebied. Het is dan ook onwaarschijnlijk dat strikt beschermde reptielsoorten binnen het onderzoeksgebied voorkomen. Hierdoor is het uitgesloten dat de voorgenomen werkzaamheden negatieve effecten veroorzaken op strikt beschermde reptielsoorten. 6.9 Ongewervelde diersoorten Strikt beschermde ongewervelde diersoorten stellen zeer specifieke eisen aan hun biotoop. In het onderzoeksgebied zijn in het geheel geen geschikte biotopen voor deze soorten aanwezig. Het is daarom uitgesloten dat er negatieve effecten zijn voor strikt beschermde ongewervelde dieren. Zijn binnen de invloedsfeer van het plangebied beschermde soorten uit de tabellen 2 of 3 van de Floraen faunawet aanwezig of te verwachten? De strikt beschermde soorten rietorchis en huismus zijn aanwezig. Rivierdonderpad, kleine modderkruiper en meervleermuis komen mogelijk voor. Ondervinden aanwezige strikt beschermde soorten negatieve effecten van de ontwikkelingen? De huismus, rivierdonderpad en kleine modderkruiper ondervinden mogelijk negatieve effecten. Zijn mitigerende en/of compenserende maatregelen in het kader van de Flora- en faunawet mogelijk. En zo ja, welke? Er zijn mitigerende maatregelen mogelijk, deze staan hieronder beschreven. Is het noodzakelijk om een ontheffing van de Floraen faunawet aan te vragen? Het is noodzakelijk aanvullend onderzoek uit te voeren naar het voorkomen van huismus, rivierdonderpad en kleine modderkruiper. Uit dit aanvullend onderzoek zal blijken of het aanvragen van een ontheffing noodzakelijk is. Vaatplanten De strikt beschermde rietorchis komt voor in het plangebied nabij een landtong welke in Masterplan Strand Horst aangewezen is als aandachtplek voor de ontwikkeling van natuur. In de hernieuwde plannen wordt deze aandachtsplek uitgebreid zodat de locatie van de rietorchis binnen de begrenzing valt (zie afbeelding 6.2). Figuur 6.2 voorgestelde uitbreiding natuurontwikkeling 6.10 Conclusies en mitigerende maatregelen Quickscan FF-wet Hieronder worden voor de duidelijkheid de vragen met betrekking tot de quickscan Flora- en faunawet beantwoord. Vervolgens worden mitigerende maatregelen voorgesteld. Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 23

27 Vleermuizen Uit oogpunt van de zorgplicht dienen de volgende maatregelen getroffen te worden: Bij noodzakelijke extra verlichtingspunten dient uitstraling van licht naar de omgeving voorkomen te worden door het gebruik van omlaaggerichte lichtpunten en/of het laag bij de grond aanbrengen van lichtpunten. Hierbij dient uitstraling naar het water ook voorkomen te worden door de verlichting van het water af te richten. Vogels Er komen mogelijk jaarrond beschermde nesten voor van huismus. Er moet aanvullend onderzoek naar het voorkomen van huismus uitgevoerd worden. Het verstoren van broedvogels kan voorkomen worden door te werken buiten de broedperiode van vogels. Om verstoring van broedende vogels in het wilgenstruweel ten noorden van de jachthaven te voorkomen is aanbevolen het wandelpad te verleggen zoals voorgesteld in figuur 6.3. In de hernieuwde plannen wordt deze aanbeveling doorgevoerd. Soorten die in rietzones voorkomen broeden over het algemeen langer dan 15 juli, er zijn broedgevallen tot half augustus bekend. Dit betekent dat werkzaamheden alleen in de periode van 15 augustus t/m 15 maart uitgevoerd kunnen worden, met het liefst de startdatum nog wat later in september. De rietzone welke moet wijken voor de aanleg van het strand dient buiten het broedseizoen, voorafgaande aan de werkzaamheden, kort gemaaid te worden. Vissen De strikt beschermde rivierdonderpad en de kleine modderkruiper komen mogelijk voor binnen de invloedssfeer van het plangebied. Er moet aanvullend onderzoek naar het voorkomen van de rivierdonderpad uitgevoerd worden. Figuur 6.3 Traject van het geplande wandelpad ten noorden van de haven (rode stippellijn). Met geel is het alternatief pad aangegeven. De pijlen met nummers verwijzen naar onderstaande foto s. De pijlen geven de kijkrichting aan. 2 1 Foto 1 Foto 2 Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 24

28 Figuur 6.4 Geplande Leisurelocatie ten zuiden van de haven. 2 1 Foto 1 smalle rietkraag naast bouwlocatie Foto 2 Bouwlocatie voor hotel, wellness, horeca en onder steunende detailhandel Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 25

29 Figuur 6.5 Impressie van het zuidelijkste deel van het onderzoeksgebied Groene kruispunt. De uiteindelijke inrichting is nog niet vastgesteld. Op de kaart (paars) en op foto 1 staat de locatie van de faunapassage onder de A28 aangegeven. 2 1 Foto 1 locatie faunapassage Foto 2 impressie Groene kruispunt Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 26

30 7 Toetsing Gelders Natuurnetwerk 7.1 Gelders Natuurnetwerk en Groene ontwikkelingszone Om de biodiversiteit voor het heden en de toekomst veilig te stellen, beschermt de provincie het Gelders Natuurnetwerk (GNN). Het GNN is een samenhangend netwerk van bestaande en te ontwikkelen natuur. Het bestaat uit alle terreinen met een natuurbestemming binnen de voormalig EHS alsmede gebieden die een grote overlap hebben met Natura2000 gebieden. Binnen het natuurbeleid wordt prioriteit gegeven aan het behalen van de Natura2000 doelen. Voor bestaande functies zijn er binnen de GNN beperkte ontwikkelingsmogelijkheden, namelijk voor gevallen waarbij er geen reële alternatieven zijn voor verplaatsing van de functie naar een plek buiten de GNN. De Groene ontwikkelingszones (GO) heeft de doelstelling de samenhang tussen aangrenzende en inliggende natuurgebieden te versterken in combinatie met economische ontwikkeling. De GO bestaat uit terreinen met een andere bestemming dan bos of natuur die ruimte vervlochten zijn met het GNN. Het gaat bijvoorbeeld om terreinen voor verblijfs- en dagrecreatie of woningen en bedrijven. Voor zowel de GNN als de GO gelden kenmerkende kernkwaliteiten. Bij een aantasting van de kernkwaliteiten van het GNN wordt de voorwaarde gesteld dat er een compensatieplan gemaakt wordt waarbij de bestaande natuurwaarden worden versterkt. Om na te gaan of een Nee, tenzij -toets uitgevoerd moet worden, wordt de volgende vraag beantwoord: Zijn er significant negatieve effecten te verwachten op de wezenlijke kenmerken en waarden van gronden die begrenst zijn als het Gelders Natuurnetwerk (GNN) te verwachten? 7.2 Ligging binnen de GGN Bij de beoordeling van de mogelijke effecten van (ruimtelijke) ontwikkelingen en plannen speelt de ligging van het project ten opzichte van gebieden begrensd als GNN of GO een grote rol. Voor het Masterplan Strand Horst valt deze begrenzing samen met de begrenzing van Natura2000 gebied Veluwerandmeren (zie hoofdstuk 5). In onderstaande figuur is de begrenzing voor het Gelders Natuurnetwerk alsmede de Groene Ontwikkelingszone (GO) zichtbaar. De zone surf centre grenst aan het GNN, waarbij de oevers en de kitesurfzone op het Wolderwijd in zijn geheel binnen het GGN valt. Het centrale deel van het ontwikkelingsgebied, van de zone Jachthaven tot halverwege de zone Outdoor grenst aan de waterzijde aan de GO. Het meest zuidelijk deel van het ontwikkelingsgebied, waaronder de zones Outdoor, Pitch & Putt en het groene kruispunt grenst aan twee zijden aan de GO. Figuur 7.1 Begrenzing GGN in donkergroen en GO in lichtgroen. De onderzoekslocatie is globaal in rood omkaderd. De nummers geven de codes van de deelgebieden aan Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 27

31 7.3 Kernkwaliteiten De GGN en GO zijn verdeeld in kleine deelgebieden met ieder zijn eigen kernkwaliteiten. Strand Horst ligt binnen deelgebied Ermelo-Putten (133) en grenst aan het deelgebied Veluwerandmeer (137). Kernkwaliteiten en ontwikkelingsdoelen deelgebied Ermelo-Putten (133) Gradiënt Veluwe - Randmeren: droog - nat, voedselarm - voedselrijk, gesloten - open; kwel uit de Veluwe evz Veluwe - Flevoland langs de Volenbeek en Oud-Groevenbeek strandwallen langs de vroegere Zuiderzee, hier geheel tracé van de A28 rietmoerassen langs de kust karakteristieke openheid en weidevogels dicht langs de kust leefgebied steenuil leefgebied kamsalamander kleinere beken landgoederen in de gradiënt kleinschalig landschap langs de voet van de Veluwe; houtsingels en graslanden leefgebied das verspreide bebouwing alle door de Flora- en faunawet of Natuurbeschermingswet beschermde soorten en hun leefgebieden in dit deelgebied Ontwikkelingsdoelen GNN ontwikkeling bosranden, houtwallen en -singels, schrale graslanden en moeraszones Ontwikkelingsdoelen GO ontwikkeling evz Veluwe - Flevoland: houtwallen en -singels, schrale graslanden en moeraszones ontwikkel de openheid langs de kust ontwikkeling landgoederen ontwikkel de rietmoerassen langs de kust tot een zoveel mogelijk aaneengesloten strook ontwikkel het kleinschalig landschap langs de voet van de Veluwe; houtsingels, beken en (schrale) graslanden verminderen barrièrewerking A28 Kernkwaliteiten en ontwikkelingsdoelen deelgebied Veluwerandmeer (137) Natte as: verbinding tussen enerzijds Midden- en Zuidwest-Nederland en anderzijds Noord- Nederland voor amfibisch levende dieren, zoals de otter; belangrijke rietzoom voor moerasvogels (waaronder roerdomp en grote karekiet) en als dekking voor andere dieren; onderdeel van Nationaal Landschap Veluwe van belang als slaap- en ruiplaats en foerageergebied voor watervogels (o.a. kleine zwaan, tafeleend, kuifeend en nonnetje), grutto, lepelaar en meervleermuis; de kwel vanuit de Veluwe brengt hier een bijzondere kwaliteit in de vorm van kranswiervegetaties en vissen als rivierdonderpad en kleine modderkruiper; strandwal met oorspronkelijke geomorfologie en plaatselijk stroomdalflora alle door de Flora- en faunawet of Natuurbeschermingswet beschermde soorten en hun leefgebieden in dit deelgebied. Ontwikkelingsdoelen GNN Ontwikkelen natuurlijke rietkragen langs de oevers als broedgebied en dekking; ontwikkelen kwel als voorwaarde voor schoon water; ontwikkeling populatie otters; ontwikkelen gezonde vispopulatie, ontwikkelen natuurlijke beekdelta's en andere uitstroomvormen. 7.4 Toetsing GGN Om de effecten van de ontwikkelingen op het GGN te toetsen wordt gebruik gemaakt van de volgende toetsingscriteria uit de Omgevingsverordening Gelderland Deze toetsing wordt uitgevoerd voor het noordelijke, aan de GGN grenzende deel van Strand Horst, de zone surf centre. Oppervlakte Een vermindering van areaal, samenhang en kwaliteit van bestaande natuur-, bos- en landschapselementen en gebieden die aangewezen zijn voor nieuwe natuur. De ontwikkelingen vinden plaats buiten de begrenzing van het GNN. Er is geen sprake van vermindering van areaal, samenhang en kwaliteit. Uitwisselingsmogelijkheden een vermindering van de uitwisselingsmogelijkheden voor planten en dieren tussen de verschillende leefgebieden in delen van het GNN. De zone surf centre is niet gelegen tussen of in een verbindingszone, en heeft daarmee geen verbindende functies. Alle omliggende gebied blijven bereik- Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 28

32 baar voor planten en dieren. Er is geen sprake van een effect. Vermindering kwaliteit een vermindering van de kwaliteit van het leefgebied van alle soorten waarvoor conform de Flora- en faunawet bij ruimtelijke ontwikkelingen een ontheffing is vereist en als zodanig worden genoemd in de AMvB Vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten Floraen faunawet. Er zijn geen strikt beschermde soorten aangetroffen in het onderzoeksgebied. Er wordt wel verwacht dat er grenzend aan de zone surf centre gefoerageerd wordt door meervleermuizen. Dit ligt echter buiten de invloedsfeer van de ontwikkelingen. Er is geen sprake van een effect. Aaneengeslotenheid een vermindering van het areaal van de grote natuurlijke eenheden (aaneengeslotenheid). Met grote natuurlijke eenheden worden de grote natuurgebieden bedoeld zoals heideterreinen of bosgebieden. De onderzoekslocatie maakt geen deel uit van een groot aaneengesloten natuurgebied, van vermindering van het areaal van grote natuurlijke eenheden is geen sprake. Natuurlijke processen een belemmering voor het verloop van natuurlijke processen in de grote eenheden. De onderzoekslocatie maakt geen deel uit van een groot aaneengesloten natuurgebied, er is daarom geen sprake van een effect op het verloop van natuurlijke processen in de grote eenheden. Verstoring een verstoring van de natuurlijke morfologie, waterkwaliteit, watervoering en verbondenheid met het landschap van water met een natuurbestemming. De Veluwerandmeren zijn aangewezen als water met een natuurbestemming, de zone surf Centre grenst aan het Wolderwijd, welke onderdeel is van de randmeren. De voorgenomen ontwikkelingen vinden plaats buiten de begrenzing van deze wateren, zodoende is er geen sprake van een effect. Aantasting bodem een verandering van de grond- en oppervlaktewateromstandigheden (kwaliteit en kwantiteit) die de voor de natuurdoeltypen gewenste grond- en oppervlaktewatersituatie (verder) aantasten. Er is geen sprake van een aantasting van grond- en oppervlaktewateromstandigheden. Geluidsbelasting een verhoging van de niet gebiedseigen geluidsbelasting. De ontwikkelingen zullen zeer waarschijnlijk leiden tot een toename in het aantal recreanten waarbij een verhoging in niet gebiedseigen geluidsbelasting ook te verwachten is. Daarnaast bestaan de ontwikkelingen ook uit het toestaan van tijdelijke en definitieve verblijfsrecreatie, waardoor ook de nachtelijke niet gebiedseigen geluidsbelasting toe kan nemen. Er wordt echter niet verwacht dat deze toename een effect zal veroorzaken op de kernkwaliteiten van het GNN, Uit eerder onderzoek (Lammers, 2014) is gebleken dat de naastgelegen A28 maatgevend is voor de geluidsbelasting van het gebied, de geluidsbelasting van deze weg bedraagt maximaal 61 db, er wordt niet verwacht dat de geluidsbelasting door de toename van recreanten hierboven zal uitstijgen. Daarnaast is de onderzoekslocatie is niet gelegen in een door de provincie Gelderland aangewezen stiltegebied (omgevingsvisie), daarom is er geen sprake van een negatief effect. Lichtverstoring Een toename van de verstoring door licht. Door de ontwikkeling van de diverse bouwprojecten en het toestaan van tijdelijke en definitieve verblijfsrecreatie zal er een toename van kunstmatige lichtbronnen plaatsvinden. Bij het plaatsen van nieuwe lichtbronnen moet de uitstraling naar de omgeving zoveel mogelijk beperkt worden. Gezien de locatie van de verblijfrecreatie en de afstand van deze locatie tot de begrenzing van het GNN is het niet te verwachten dat er verstoring door licht op zal treden. Er is geen sprake van een effect op het GNN. Conclusie GNN Op basis van de toetsingscriteria van de Omgevingsverordening Gelderland van Provincie Gelderland, is beoordeeld dat de ontwikkelingen in zone surf centre geen significante aantasting van de kernkwaliteiten van het Gelders Natuurnetwerk tot gevolg zullen hebben. 7.5 Toetsing GO De overige zones van Strand Horst grenzen aan de Groene Ontwikkelingszone. Binnen deze ontwikkelingszone is meer ruimte economische ontwikkelingen waarbij de samenhang tussen aangrenzende en inliggende natuurgebieden versterkt wordt. Toetsing van deze gebieden vindt plaats aan de hand van het Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 29

33 stromingsschema Afwegingskader voor Ruimtelijke ontwikkelingen in de Groene Ontwikkelingszone (figuur 7.2) Figuur 7.2 Afwegingskader voor Ruimtelijke ontwikkelingen in de Groene Ontwikkelingszone (bron: omgevingsverordening Provincie Gelderland) Op basis van het stroomschema wordt geconcludeerd dat het uitvoeren van een Nee, tenzij toetsing noodzakelijk is. Binnen de zone Leisure is het mogelijk om volgens Masterplan Strand Horst grootschalige nieuwvestiging te realiseren. Een evenementenhal ten behoeve van congres, evenementen, ondersteunende horeca en publieksaantrekkelijke dagrecreatie alsmede een hotel, wellness, horeca en ondersteunende detailhandel kunnen in deze zone worden gerealiseerd. Bij een zodanig grote nieuwvesting grenzend aan de Groene Ontwikkelingszone wordt het huidige karakter van het gebied aangetast, en een vervolgonderzoek naar de effecten op de GO is noodzakelijk. 7.6 Conclusie Toetsing GGN en GO Er vindt op geen van de criteria geen significante aantasting van het Gelders Natuurnetwerk plaats. Aantasting van de Groene Ontwikkelingszone kan niet uitgesloten worden. Het uitvoeren van een Nee, tenzij -toets is daardoor noodzakelijk. Ecologisch Adviesbureau Viridis Natuurtoets Masterplan Strand Horst 30