Voor Regionale Netbeheerders Gas Den Haag, maart 2009

Transcriptie

1 Voor Regionale Netbeheerders Gas Den Haag, maart 2009

2 Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 2 van 27

3 1 1.1 ACHTERGROND JURIDISCH KADER DOELSTELLINGEN REIKWIJDTE PROJECT AANPASSING WIJZIGING FINANCIËLE VERSLAGGEVINGREGELS KLANKBORDGROEP ACCOUNTANTSCONTROLE GRONDSLAGEN FINANCIËLE VERSLAGGEVING IN AANMERKING TE NEMEN BEGINSELEN GRONDSLAGEN VOOR OMREKENING VAN IN VREEMDE VALUTA LUIDENDE BEDRAGEN INFLATIE INTERNE VERREKENPRIJZEN ALGEMEEN IMMATERIËLE VASTE ACTIVA MATERIËLE VASTE ACTIVA ALGEMEEN KOSTEN OPBRENGSTEN... 6 Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 3 van 27

4 1 Inleiding 1. Ingevolge artikel 81a van de Gaswet stelt de Raad van Bestuur van de Nederlandse mededingingsautoriteit (hierna: de Raad) de korting ter bevordering van de doelmatige bedrijfsvoering door netbeheerders gas (hierna: x-factor) vast. Mede op basis van de hoogte van de x-factor stelt de directeur DTe, op grond van artikel 81c van de Gaswet, de tarieven vast die regionale netbeheerders gas (hierna: netbeheerders) ten hoogste mogen berekenen voor het transport van gas. 2. De Raad voert, met ingang van de tweede reguleringsperiode, maatstafconcurrentie in voor de tariefregulering van de netbeheerders. In het systeem van maatstafconcurrentie wordt de x-factor gebaseerd op de algemene, gewogen gemiddelde, productiviteitsverandering van de representatieve meetgroep van de netbeheerders. De productiviteitsverandering in een bepaald jaar 1 wordt berekend op basis van de gemiddelde kostenverandering per eenheid samengestelde output van het betreffende jaar. 3. Om de productiviteitsveranderingen van netbeheerders goed met elkaar te kunnen vergelijken is een standaard voor financiële verslaggevingregels noodzakelijk. Aan de hand van deze standaard vullen netbeheerders jaarlijks de CODATA module productiviteitsdata (hierna: CODATA module) in, waarin de gegevens zijn opgenomen waarmee de Raad de productiviteitsverandering berekent. De in deze standaard opgenomen financiële verslaggevingregels moeten zo nauw zijn gedefinieerd dat de opgevraagde gegevens uniform, voor één uitleg vatbaar en goed vergelijkbaar zijn. De regulatorische accountingregels gas (hierna: RAR gas) geven invulling aan de standaard voor financiële verslaggevingregels. 4. De netbeheerders zijn in de overeenkomst regulering transporttarieven gas van 3 november 2003 (hierna: overeenkomst) met de directeur van de Dienst uitvoering en toezicht Energie overeengekomen hun CODATA module 2 met ingang van 1 januari 2004 in te richten op basis van de eerste versie van de RAR gas. Hiertoe zullen zij er zorg voor dragen dat de onderliggende gegevens, nodig voor het opstellen van de CODATA module, uit hun administratie te herleiden zijn Deze versie van de RAR gas vervangt de versie van maart 2007 en is van kracht voor verslagjaren die aanvangen op of na 1 januari In bijlage 1 is een overzicht opgenomen van de inhoudelijke 4 wijzigingen ten opzichte van de versie van maart Het systeem van maatstafconcurrentie is beschreven in de opeenvolgende besluiten tot vaststelling van de methode van de korting ter bevordering van de doelmatige bedrijfsvoering ingevolge artikel 81, lid 1, Gaswet. Zie hiervoor de internetpagina van de Energiekamer. 2 In de overeenkomst wordt nog gesproken over de regulatorische jaarrekening. 3 Zie artikel 7 van bijlage 1 bij de overeenkomst. 4 Tekstuele wijzingen zonder invloed op de verslaggeving of wijzigingen in volgorde van randnummers zijn niet opgenomen in dit overzicht. Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 4 van 27

5 7. Op grond van artikel 7 van de Elektriciteitswet 1998 heeft de Raad de bevoegdheid om gegevens en inlichtingen op te vragen bij netbeheerders die nodig zijn voor uitvoering van de Gaswet. Op basis van artikel 32 van de Gaswet is een netbeheerder verplicht een afzonderlijke boekhouding te voeren voor het transport van gas met behulp van een door hem beheerd gastransportnet 5. Op basis van deze boekhouding dient verslaglegging in een jaarrekening plaats te vinden. Voor de uitvoering van de taak zoals bedoeld in artikel 81c van de Gaswet, acht de Raad het noodzakelijk dat de jaarrekeningen van de netbeheerders onderling vergelijkbaar zijn. De Raad heeft hiertoe de RAR gas opgesteld. 8. De Raad heeft zijn bevoegdheid om op basis van artikel 7 van de Elektriciteitswet 1998, de CODATA module op te vragen, vastgelegd in de Beleidsregel Regulatorische accountingregels Deze beleidsregel bevat de bevoegdheid voor de Raad om de CODATA module over enig jaar, voorzien van een accountantsverklaring, op te vragen. 9. In de RAR gas dient een set van financiële verslaggevingregels en definities te worden vastgelegd die eenduidig te interpreteren zijn. Door gebruik te maken van de RAR gas zijn financiële gegevens van de netbeheerders goed meetbaar en vergelijkbaar. 10. Een tweede doelstelling is het zoveel mogelijk beperken van de administratieve last voor netbeheerders. De Raad tracht dit te bereiken door werkbare financiële verslaggevingregels op te stellen en de financiële verslaggevingregels zoveel mogelijk aan te laten sluiten bij de huidige verslaggevingpraktijk van netbeheerders. 11. De in de RAR gas vastgelegde set van financiële verslaggevingregels en definities heeft enerzijds betrekking op de gegevens die benodigd zijn om de productiviteitsverandering van netbeheerders te kunnen meten. 12. Anderzijds heeft de RAR gas ten doel om, ten behoeve van het vaststellen of de tarieven 6 kostengeoriënteerd zijn, onderscheid te maken tussen de categorieën transportonafhankelijke en transportafhankelijke kosten. 5 Zie artikel lid 1, sub d van de Gaswet voor een volledige definitie van het begrip gastransportnet. Leidingen en hulpmiddelen die zijn gelegen binnen de installatie van een afnemer behoren niet tot het gastransportnet. 6 Zoals neergelegd in de Tarievencode gas, met kenmerk worden drie transporttarieven gehanteerd. Dit betreft een tarief voor vastrecht, een verbruiksafhankelijk tarief en een capaciteitsafhankelijk tarief. Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 5 van 27

6 13. In de overeenkomst is vastgelegd dat de productiviteitsverandering wordt berekend op basis van de gemiddelde kostenverandering per eenheid samengestelde output van het betreffende jaar. Het betreft hier de totale transportkosten van de netbeheerder, die betrekking hebben op alle afnemers. In de CODATA module worden daarom de totale transportkosten van de netbeheerder opgevraagd. 14. De RAR gas zijn een standaard voor financiële verslaggevingregels. Dientengevolge hebben de RAR gas slechts betrekking op financiële gegevens en bepaalde niet-financiële gegevens. Gegevens met betrekking tot kwaliteitsaspecten van dienstverlening en transportdienst worden niet op basis van de RAR gas vastgelegd. 15. Voortschrijdend inzicht en evaluatie van de werkbaarheid van de RAR gas kunnen aanleiding zijn om de RAR gas aan te passen. Verder kan aanpassing van de reguleringsmethodiek leiden tot een verandering van de informatiebehoefte. 16. Materiële aanpassingen in de RAR gas zullen slechts worden gemaakt na gezamenlijk overleg tussen de Raad en de klankbordgroep RAR gas. 17. Indien de RAR gas worden aangepast zal door de netbeheerder in de CODATA module gekwantificeerd inzicht worden gegeven in de effecten van deze wijziging. 18. In de klankbordgroep RAR elektriciteit zijn alle netbeheerders vertegenwoordigd. 19. De CODATA module dient te worden gecontroleerd door een door de netbeheerder aan te wijzen registeraccountant. De accountant dient de opgevraagde modules c.q. gegevens te voorzien van een accountantsverklaring. Ten behoeve van de controle is een audit-instructie opgesteld. 20. De Raad kan een andere registeraccountant opdracht verlenen een review uit te voeren bij de accountant die belast is met de controle van de aan de Raad aangeleverde gegevens. Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 6 van 27

7 2 Algemene grondslagen 21. Bij het opstellen van de in de RAR gas vastgelegde financiële verslaggevingregels is zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor de financiële verslaggeving en de International Financial Reporting Standards (hierna: IFRS). 22. De netbeheerders dienen de CODATA module in te vullen op basis van de in de RAR gas vastgelegde financiële verslaggevingregels, in aanmerking genomen het feit dat de in de RAR gas vastgelegde financiële verslaggevingregels kunnen afwijken van de in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor de financiële verslaggeving en/of de IFRS. 23. Indien de in de RAR gas vastgelegde financiële verslaggevingregels niet beschrijven hoe een gebeurtenis en de daaruit voortvloeiende transacties in de CODATA module dienen te worden verwerkt, wordt de CODATA module ingericht op basis van de IFRS. Indien de IFRS geen uitsluitsel bieden hoe een gebeurtenis dient te worden verwerkt, wordt de CODATA module ingericht op basis van de in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor de financiële verslaggeving De netbeheerder dient de volgende beginselen in ieder geval in aanmerking te nemen bij het invullen van zijn CODATA module: 25. Het toerekenings- en causaliteitsbeginsel. Gevolgen van transacties en andere gebeurtenissen worden verwerkt wanneer zij zich voordoen (en niet wanneer geldmiddelen worden ontvangen of betaald) en worden verwerkt in de CODATA module over de periode waarop ze betrekking hebben. 26. Als voldaan wordt aan de criteria voor de verwerking (of het van de balans halen) van een actief of passief wordt daarmee tevens voldaan aan de criteria voor de simultane verwerking van de bijbehorende bate of last. 27. Het voorzichtigheids- en realisatiebeginsel. Winsten worden slechts genomen als zij op balansdatum zijn verwezenlijkt. Verliezen en risico s die hun oorsprong vinden vóór het einde van het boekjaar, worden in acht genomen, indien zij vóór het opmaken van de CODATA module bekend zijn geworden. 28. Het matchingbeginsel. Lasten die samenhangen met de verrichte prestaties dienen in beginsel te worden toegerekend aan de periode waarin de baten die voortvloeien uit de prestaties zijn verantwoord. Dit mag echter niet leiden tot de verwerking van balansposten in strijd met het voorzichtigheidsbeginsel. 29. Het continuïteitsbeginsel. De CODATA module wordt ingevuld in de veronderstelling dat de continuïteit van de onderneming gewaarborgd is en dat zij haar bedrijf in de afzienbare toekomst zal voortzetten. Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 7 van 27

8 30. Bestendige gedragslijn. De CODATA module geeft op een stelselmatige wijze de samenstelling van de activaposten en de samenstelling en de grootte van de totale kosten en omzet op het einde van het boekjaar respectievelijk van het lopende boekjaar weer. 31. De bestendige gedragslijn strekt zich uit tot andere CODATA modules van de netbeheerder. Bijvoorbeeld wanneer een bepaald actief wordt toegerekend aan de CODATA module elektriciteit, dan wordt dit actief niet tevens meegenomen in de CODATA module gas. De wijze van kostentoerekening dient uiteraard ook overeen te stemmen. Kosten die voor de CODATA module elektriciteit aan artikel 16 zijn toegerekend kunnen derhalve niet worden opgenomen in de CODATA module gas. 32. De balansposten die worden uitgedrukt in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per balansdatum, tenzij specifieke posities zijn afgedekt met valutatermijntransacties. Een transactie in vreemde valuta gedurende de verslagperiode wordt in de CODATA module verwerkt tegen de koers die geldt op de transactiedatum. 33. De netbeheerders leveren in de CODATA module de financiële gegevens nominaal aan, op basis van de in de RAR vastgelegde verslaggevingregels. Ter berekening van de productiviteitsverandering dienen de kostenniveaus van verschillende jaren vergelijkbaar te zijn. Hiertoe corrigeert de Raad de door de netbeheerder verstrekte nominale gegevens voor in- en deflatie (hierna: gecorrigeerde gegevens). Deze in- en deflatiecorrecties worden uitsluitend door de Raad uitgevoerd Indien de netbeheerder goederen en/of diensten betrekt van gelieerde ondernemingen (groepsmaatschappijen) dienen de financiële transacties die hieruit voorvloeien in de productiviteitsdata te zijn opgenomen op basis van reële prijzen, tarieven en voorwaarden. Hiervan wordt geacht sprake te zijn indien: voor de goederen en/of diensten die de netbeheerder heeft afgenomen van gelieerde ondernemingen dezelfde of vergelijkbare prijzen, tarieven en voorwaarden zijn gehanteerd als die voor andere groepsmaatschappijen gelden; de omvang van de interne verrekeningen die de netbeheerder verantwoordt uit hoofde van de levering van de goederen en/of diensten door gelieerde ondernemingen, in verhouding is met de omvang van de afgenomen levering of dienst. Anders gezegd: indien een groepsmaatschappij aan zowel de netbeheerder als aan andere groepsmaatschappijen goederen en diensten levert, dienen de interne verrekeningen die de netbeheerder verantwoordt in verhouding te zijn met de mate (proportie) waarin de goederen en diensten van de leverende groepsmaatschappij worden afgenomen; Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 8 van 27

9 de prijzen, tarieven en voorwaarden die door de leverende groepsmaatschappij aan de netbeheerder in rekening worden gebracht voor de levering van goederen en diensten op zakelijke gronden zijn vastgesteld. Dit houdt onder meer in dat in de bedoelde prijzen, tarieven en voorwaarden geen (winst)marges zijn verwerkt die substantieel afwijken van de marges die de groep als geheel toepast. 35. Het vervaardigen van materiële vaste activa of het plegen van onderhoud kan de netbeheerder zelf uitvoeren, uitbesteden aan een onafhankelijke derde onderneming of uitbesteden aan een gelieerde onderneming, bijvoorbeeld een infrabedrijf. In het geval van uitbesteding aan een gelieerde onderneming is randnummer 34 niet van toepassing en wordt de interne vervaardigingsprijs 9 van de gelieerde onderneming gebruikt om materiële vaste activa te activeren. 9 Het begrip vervaardigingsprijs wordt verder uitgewerkt in hoofdstuk drie, randnummer 88. Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 9 van 27

10 3 Vaste Activa 36. Een actief wordt gedefinieerd als een uit gebeurtenissen in het verleden voortgekomen middel waarover de netbeheerder de beschikkingsmacht heeft en waaruit in de toekomst naar verwachting economische voordelen naar de netbeheerder zullen vloeien. Tevens moet voldaan zijn aan de voorwaarde dat de kosten van het actief betrouwbaar kunnen worden vastgesteld. 37. Wanneer in dit hoofdstuk wordt gesproken over activa wordt enkel en alleen gedoeld op activa die worden aangewend voor de uitvoering van de transportdienst. De transportdienst omvat het transporteren van gas voor netgebruikers door gebruik te maken van het regionale gastransportnet De vaste activa bestaan uit twee onderdelen die separaat van elkaar worden bepaald. Namelijk de vaste activa die zijn aangeschaft of in gebruik genomen vóór 1 januari 2004 en vaste activa die zijn aangeschaft of in gebruik genomen op 1 januari 2004 of later. 39. De gestandaardiseerde activawaarde van de vaste activa die zijn aangeschaft of in gebruik genomen vóór 1 januari 2004, alsmede de resterende afschrijvingstermijn van deze activa vanaf 1 januari 2004, zijn voor elke netbeheerder vastgelegd in appendix 1 van bijlage 1 van de overeenkomst. De jaarlijks gestandaardiseerde afschrijvingskosten voor de activawaarde per 1 januari 2004 zijn voor elke netbeheerder te berekenen door de gestandaardiseerde activawaarde te delen door de resterende afschrijvingstermijn. Deze jaarlijkse gestandaardiseerde afschrijvingskosten worden in acht genomen totdat de gestandaardiseerde activawaarde is gereduceerd tot nul. 40. Met behulp van de richtlijnen, beschreven in dit hoofdstuk, wordt de activawaarde van investeringen in de jaren na 2003 bepaald. 41. Vaste activa die zijn aangeschaft na 2003 worden onderscheiden in transportonafhankelijke en transportafhankelijke activa. 42. Transportonafhankelijke vaste activa zijn alle vaste activa die geen directe relatie hebben met de benodigde transportcapaciteit of het transportvolume. Transportafhankelijke vaste activa zijn alle vaste activa die een directe relatie hebben met de benodigde transportcapaciteit of het transportvolume. 10 Zie artikel 1 eerste lid sub d van de Gaswet voor een volledige definitie van het begrip gastransportnet. Onder regionaal gastransportnet wordt verstaan het gastransportnet met uitzondering van het landelijk gastransportnet. Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 10 van 27

11 3.2.1 Inleiding en begripsbepaling 43. Een immaterieel actief is een identificeerbaar niet-monetair actief zonder fysieke gedaante dat wordt gebruikt voor productie, aflevering van goederen of diensten, voor verhuur aan derden of voor administratieve doeleinden. 44. Indien een immaterieel actief niet voldoet aan de criteria voor activering zoals opgenomen in de randnummers 36, 37 en 43, dan dienen de uitgaven en/of aangegane verplichting als operationele kosten te worden verantwoord. 45. Immateriële vaste activa dienen in de volgende posten te worden gerubriceerd: a. kosten afkoop precariorechten; b. kosten van onderzoek en ontwikkeling; en c. overige immateriële vaste activa. 46. Onderzoek betreft vernieuwend en planmatig onderzoekswerk met het doel nieuwe wetenschappelijke of technische kennis en inzichten te ontwikkelen. 47. Ontwikkeling betreft de toepassing van kennis, verkregen door onderzoek of op andere wijze, leidend tot een plan of ontwerp voor de productie van nieuwe of substantieel verbeterde materialen, apparaten, producten, processen, systemen of diensten, voorafgaand aan het begin van het gebruik. 48. Goodwill 11 is per definitie geen actief dat wordt aangewend voor de transportdienst Waardering 49. De waardering van een immaterieel vast actief dient tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs te geschieden vanaf het moment dat aan de criteria voor activering is voldaan. 50. In geval van afzonderlijke verkrijging bestaat de verkrijgings- of vervaardigingsprijs uit de aankoopprijs inclusief alle direct toe te rekenen uitgaven om het actief voor gebruik geschikt te maken. Wanneer een immaterieel vast actief wordt verkregen bij een fusie of overname dan vindt waardering plaats tegen de boekwaarde op het moment van de overname. 11 Dit geldt zowel voor zelf gekweekte als van derden verkregen goodwill. Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 11 van 27

12 51. De uitgaven van onderzoek dienen als operationele kosten te worden verantwoord. Immateriële vaste activa die voortkomen uit ontwikkeling dienen te worden geactiveerd, maar uitsluitend indien de netbeheerder alle navolgende punten kan aantonen: a. de technische uitvoerbaarheid om het immaterieel vast actief te voltooien, zodat het beschikbaar zal zijn voor gebruik inzake de transportdienst; b. haar intentie om het immaterieel actief te voltooien en het te gebruiken inzake de transportdienst; c. haar vermogen om het immaterieel vast actief te gebruiken inzake de transportdienst; d. hoe het immaterieel vast actief waarschijnlijk toekomstige economische voordelen zal genereren. Onder andere dient de rechtspersoon de bruikbaarheid inzake transportdienst van het immaterieel vast actief aan te tonen; e. de beschikbaarheid van adequate technische, financiële en andere middelen om de ontwikkeling te voltooien en het immaterieel vast actief te gebruiken inzake de transportdienst; en f. het vermogen om de uitgaven gedurende de ontwikkeling van het immaterieel vast actief betrouwbaar vast te stellen. 52. Al dan niet intern ontwikkelde merken, logo s, klantenbestanden en gelijksoortige items dienen niet te worden geactiveerd. 53. Indien de netbeheerder bij een intern project geen onderscheid kan maken tussen de onderzoeks- en ontwikkelingsfase dan dient het project te worden behandeld alsof deze alleen betrekking heeft op de onderzoeksfase. 54. De vervaardigingsprijs van een intern vervaardigd actief bestaat ten behoeve van de eerste waardering uit (limitatief): a. uitgaven voor verbruikte materialen en diensten bij het vervaardigen van het actief; b. de loon-, salaris- en andere personeelskosten die direct zijn toe te rekenen aan het vervaardigen van het actief; en c. alle overige direct toe te rekenen kosten ter vervaardiging van het actief zoals honoraria ter wettelijke registratie. Rentekosten over geïnvesteerd vermogen zijn geen direct toe te rekenen kosten. 55. Indien kosten met betrekking tot interne uren als onderdeel van de vervaardigingsprijs worden opgenomen, dient bij de berekening van de betrokken kosten uitgegaan te worden van een intern uurtarief gebaseerd op de directe loonkosten zonder winst- of overheadopslag. 56. Het alsnog activeren van uitgaven die in eerdere CODATA modules of tussentijdse informatieverzoeken van de Raad zijn verantwoord als kosten, is niet toegestaan. 57. Uitgaven na de eerste verwerking van een gekocht of zelf vervaardigd actief dienen in principe als kosten te worden verantwoord. Activering vindt slechts plaats indien: a. het waarschijnlijk is dat de uitgaven zullen leiden tot een toename van de verwachte toekomstige economische voordelen; en b. de vaststelling van de uitgaven en de toerekening aan het actief op een betrouwbare wijze kunnen geschieden. Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 12 van 27

13 3.2.3 Afschrijvingen 58. Bij de bepaling van de totale kosten worden afschrijvingen in aanmerking genomen. 59. Afschrijvingen in het jaar van aanschaf of gereedmelding worden, ongeacht het moment dat het actief voor gebruik beschikbaar is, over een half jaar berekend. 60. Afschrijvingen worden berekend met behulp van de lineaire afschrijvingsmethode over de verkrijgings- of vervaardigingsprijs en een restwaarde van nihil. 61. De geactiveerde kosten van onderzoek en ontwikkeling worden in vijf jaren afgeschreven. 62. De afschrijvingstermijn van geactiveerde kosten afkoop precariorechten is gelijk aan de afkooptermijn van de precariorechten. In het geval de precariorechten voor twintig jaar of langer (inclusief eeuwig) zijn afgekocht, wordt de afschrijvingstermijn op 20 jaar gemaximeerd. 63. Voor overige immateriële vaste activa dient de afschrijvingstermijn afgestemd te worden op de geschatte economische levensduur met een maximum van 20 jaar. In de toelichting wordt de gehanteerde afschrijvingstermijn onderbouwd. 64. De economische levensduur dient ten minste aan het einde van elk boekjaar opnieuw te worden beoordeeld. Indien er significante wijzigingen zijn in de economische levensduur dient de afschrijvingstermijn te worden herzien. 65. Bij wijziging van de verwachte toekomstige gebruiksduur worden de hogere of lagere afschrijvingslasten enkel en alleen toegerekend aan de nog resterende afschrijvingsperioden. Indien de wijziging van het afschrijvingsbedrag significant is, dient dit bedrag te worden vermeld in de toelichting Bijzondere waardeverminderingen 66. Bij de waardering wordt rekening gehouden met de vermindering van de waarde van immateriële vaste activa indien deze vermindering naar verwachting duurzaam is. Een afboeking wordt afzonderlijk ten laste van de operationele kosten gebracht. 67. Er is sprake van een bijzondere waardevermindering indien de boekwaarde hoger is dan de realiseerbare waarde. 68. Onder de realiseerbare waarde wordt verstaan de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde. 69. Onder de opbrengstwaarde wordt verstaan het bedrag waartegen een goed bestens kan worden verkocht, onder aftrek van de nog te maken kosten. 70. Onder de bedrijfswaarde wordt verstaan de waarde, ten tijde van de waardering, van het aan een goed of samenstel van goederen toe te rekenen deel van de netto-omzet die kan worden verkregen met de uitoefening van het bedrijf waartoe het dient of is bestemd. 71. Terugnemingen van waardeverminderingen zijn niet toegestaan. Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 13 van 27

14 3.2.5 Rubricering en toelichting 72. Immateriële vaste activa zijn transportonafhankelijk en worden gerubriceerd in de posten die zijn aangegeven in randnummer Van het verloop van de posten, opgenomen onder de immateriële vaste activa, dient een sluitend overzicht te worden gegeven waaruit, met betrekking tot het onderhavige boekjaar, moet blijken: a. de boekwaarde aan het begin van het boekjaar bestaande uit de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, de cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen; b. het bedrag van verworven/geactiveerde activa; c. de verkrijgings- of vervaardigingsprijs desinvesteringen; d. de cumulatieve afschrijvingen desinvesteringen; e. de afschrijvingen; f. de waardeverminderingen; en g. de boekwaarde aan het einde van het boekjaar. 74. In de toelichting wordt van de opgenomen overige immateriële vaste activa per categorie de inhoud afdoende beschreven en een onderbouwing van de gehanteerde afschrijvingstermijn verstrekt Algemeen 75. Op grond van artikel 2 van de Gaswet wijst de rechtspersoon aan wie een gastransportnet toebehoort, één of meer naamloze of besloten vennootschappen als netbeheerder aan. In artikel 10, 10a, 42, 54a en hoofdstuk twee van de Gaswet zijn de taken gedefinieerd die een netbeheerder heeft in het kader van het beheer van de netten in het hem aangewezen gebied. Om deze taken te kunnen uitvoeren is het niet noodzakelijk dat de netten eigendom (juridisch en/of economisch) van de netbeheerder zijn. 76. In de praktijk is het ook mogelijk dat de netten eigendom zijn van een derde of dat een andere netbeheerder de netten in eigendom beheert. Ten behoeve van het vaststellen van de tarieven is het echter noodzakelijk dat de netbeheerder de waarde van de netten die hij beheert, alsmede van de direct aan deze netten gerelateerde immateriële vaste activa als precario, opneemt in zijn CODATA module. Uiteraard worden ook de gerelateerde posten zoals afschrijvingen en betaalde gebruiksvergoedingen toegevoegd of verwijderd. Zie hiervoor ook hoofdstuk vier kosten en opbrengsten. 77. Materiële vaste activa in bestelling worden niet op de balans geactiveerd Inleiding en begripsbepaling 78. Onder materiële vaste activa worden verstaan activa die bestemd zijn om de uitoefening van de werkzaamheden van de rechtspersoon duurzaam te dienen. Voor de bepaling van hetgeen tot de materiële vaste activa dient te worden gerekend, dient niet de juridische, maar de economische eigendom doorslaggevend te zijn. Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 14 van 27

15 79. Op het in randnummer 78 gestelde wordt een uitzondering gemaakt indien randnummer 76 van toepassing is. Concreet betekent dit dat bepaalde netwerken die worden beheerd door netbeheerder A en die (juridisch en/of economisch) eigendom zijn van netbeheerder B, alleen in de CODATA module van netbeheerder A worden opgenomen. 80. Als activeerbare kosten van vernieuwingen (niet zijnde uitbreidingen en vervangingen) dienen uitsluitend te worden aangemerkt bestedingen die leiden tot een waardevermeerdering van het betreffende vast actief. Bestedingen dienen hiertoe te worden getoetst aan het criterium van levensduurverlenging. Van levensduurverlenging is sprake wanneer de levensduur van het vast actief minimaal 5 jaar toeneemt. Incidentele of periodieke kosten voor onderhoud worden niet tot vernieuwing gerekend. 81. Bestedingen met betrekking tot de aanschaf of vervaardiging van meters, behoudens meters ten behoeve van bedrijfsgebruik, worden niet geactiveerd. Betreffende bestedingen worden evenmin als operationele kosten verantwoord. 82. Bestedingen met betrekking tot aansluitingen worden niet geactiveerd en evenmin als operationele kosten verantwoord. 83. Kosten in direct verband met groot onderhoud worden niet geactiveerd, maar in één keer ten laste van de operationele kosten gebracht. 84. Uit doelmatigheidsoverwegingen worden overige materiële vaste activa met een waarde gelijk of lager dan EUR onmiddellijk in de periode van aankoop als kosten verantwoord. Materiële vaste activa waaruit het net is opgebouwd worden te allen tijde volledig geactiveerd. 85. Onder gemeenschappelijke materiële vaste activa worden materiële vaste activa verstaan die door meerdere groepsmaatschappijen binnen de groep worden gebruikt. De economische eigendom is doorslaggevend voor opname onder de materiële vaste activa bij de netbeheerder. In de praktijk zal dit betekenen dat wanneer de netbeheerder enkele verdiepingen van een gebouw gebruikt dat economisch eigendom is van de holding, dit gedeelte van het actief (het gebouw) niet geactiveerd wordt bij de netbeheerder. Het huurbedrag of de gebruiksvergoeding die de netbeheerder in de productiviteitsdata opneemt onder de operationele kosten dient in overeenstemming te zijn met de bepalingen van randnummer Waardering 86. Materiële vaste activa dienen te worden gewaardeerd op basis van historische kosten vanaf het moment dat aan de criteria voor activering is voldaan. Onder historische kosten wordt de prijsgrondslag verkrijgings- of vervaardigingsprijs verstaan. 87. De verkrijgingsprijs van een actief is de prijs waartegen het is verworven. Deze prijs omvat de inkoopprijs en de bijkomende kosten. Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 15 van 27

16 88. Het begrip vervaardigingsprijs is van toepassing op intern vervaardigde activa. Deze omvat uitsluitend de volgende drie elementen: a. directe kosten; b. indirecte kosten; en c. rente Kosten worden als direct aangemerkt wanneer een aantoonbare causaliteit aanwezig is tussen de rechtstreeks toegerekende kosten en het vast actief. De volgende categorieën worden onderscheiden: a. materialen; b. interne uren; en c. diensten derden. 90. De kosten van materialen en diensten van derden worden opgenomen tegen inkoopprijs en bijkomende kosten exclusief een interne winstopslag. 91. De kosten van interne uren als onderdeel van de vervaardigingsprijs zijn gebaseerd op een intern uurtarief exclusief een winstopslag. Het intern uurtarief bestaat uitsluitend uit de directe personeelslasten, zijnde brutosalarissen, werkgeverslasten en overige directe personeelskosten. 92. Indirecte kosten worden toegerekend aan het vast actief. De volgende criteria dienen hierbij in acht te worden genomen: a. consistente wijze van berekenen en toerekenen. Van de wijze van berekenen en toerekenen van de indirecte kosten mag, in het geval de wijziging significant en materieel is, niet worden afgeweken zonder voorafgaande toestemming van de Raad. Zie tevens randnummer 114; b. toepassing van het begrip causaliteit. Indirecte kosten kunnen met behulp van een verdeelsleutel worden toegerekend aan een vast actief. Een verdeelsleutel is gebaseerd op een aantoonbare causaliteit tussen de hoogte en de aard van de toegerekende indirecte kosten en het vast actief; en c. transparantie. Inzicht dient te bestaan in onder andere de toegepaste verdeelsleutel, het totaal van indirecte kosten en calculaties. 93. Op de directe kosten kunnen opslagen voor indirecte kosten zijn opgenomen. De in randnummer 92 opgenomen bepalingen zijn hierbij van toepassing. 94. De in enig boekjaar verantwoorde indirecte geactiveerde kosten bedragen maximaal 20 procent van het totale bedrag aan geactiveerde kosten in netwerken gas. 95. Wanneer een project ultimo boekjaar onderhanden is maar dit primo boekjaar niet (aantoonbaar) zo was, wordt een rentebedrag geactiveerd ter hoogte van de geactiveerde kosten vermenigvuldigd met de WACC over zes maanden 14. Indien de netbeheerder aantoont dat het project zowel primo als ultimo boekjaar op de balans is opgenomen als onderhanden werk, wordt ultimo boekjaar een rentebedrag geactiveerd ter hoogte van de gemiddelde balanswaarde vermenigvuldigd met de WACC. 13 Rente wordt slechts geactiveerd indien een project onderhanden is, zie randnummer Voor de derde reguleringsperiode is de reële WACC vastgesteld op 5,5%. Zie bijlage 2 bij het methodebesluit met referentienummer Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 16 van 27

17 96. Van derden ontvangen bijdragen worden in mindering gebracht op de geactiveerde kosten Afschrijvingen 97. Bij de bepaling van de totale kosten worden afschrijvingen in aanmerking genomen. 98. Afschrijvingen in het jaar van aanschaf of gereedmelding worden ongeacht het moment dat het actief voor gebruik beschikbaar is, over een half jaar berekend. 99. Afschrijvingen worden berekend met behulp van de lineaire afschrijvingsmethode over de historische kosten en een restwaarde van nihil Voor de bepaling van de levensduur dient aangesloten te worden bij het overzicht van de vastgestelde gestandaardiseerde levensduren zoals dit is opgenomen in bijlage Over grond wordt niet afgeschreven Bijzondere waardeverminderingen 102. Bij de waardering wordt rekening gehouden met de vermindering van de waarde van materiële vaste activa indien deze vermindering naar verwachting duurzaam is. Een afboeking wordt afzonderlijk ten laste van de operationele kosten gebracht Er is sprake van een bijzondere waardevermindering indien de boekwaarde hoger is dan de realiseerbare waarde Onder de realiseerbare waarde wordt verstaan de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde Onder de opbrengstwaarde wordt verstaan het bedrag waartegen een goed bestens kan worden verkocht, onder aftrek van de nog te maken kosten Onder de bedrijfswaarde wordt verstaan de waarde, ten tijde van de waardering aan een goed of samenstel van goederen toe te rekenen deel van de netto-omzet die kan worden verkregen met de uitoefening van het bedrijf waartoe het dient of is bestemd Terugnemingen van waardeverminderingen zijn niet toegestaan Rubricering en toelichting 108. Materiële vaste activa worden verdeeld in transportonafhankelijke en transportafhankelijke vaste activa. Zie randnummers 41 en 42 voor de definiëring van de categorieën transportonafhankelijk en transportafhankelijk Onder transportonafhankelijke materiële vaste activa vallen in ieder geval: a. activa die worden aangewend voor administratieve werkzaamheden; b. activa die worden aangewend voor dataverwerking, alsmede activa die worden gebruikt voor allocatie, reconciliatie en validatie; Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 17 van 27

18 c. activa die worden aangewend voor marktfacilitering (het beheer van het aansluitingenregister en het afhandelen van switch- en verhuisberichten); d. activa die worden aangewend voor facturering; e. activa die worden aangewend voor kwaliteitsbewaking van het gas; f. gebouwen en magazijnen niet behorende bij de netinfrastructuur; en g. activa die worden aangewend voor het opstellen van transportcontracten Onder transportafhankelijke materiële vaste activa vallen in ieder geval: a. activa waaruit het gastransportnet bestaat; b. activa die dienen ter instandhouding van het gastransportnet; c. activa die worden aangewend voor de handhaving van het drukniveau; en d. gebouwen en magazijnen behorende bij de netinfrastructuur; 111. De materiële vaste activa dienen te worden gerubriceerd conform het overzicht dat is opgenomen als bijlage Een netbeheerder kan op basis van artikel 81b tweede lid van de Gaswet een voorstel doen voor een tariefverhoging ter dekking van de kosten voor een uitzonderlijke en aanmerkelijke investering ter uitbreiding van het door de netbeheerder beheerde net. Indien de Raad instemt met dit voorstel wordt een uitzondering gemaakt op het in randnummer 111 vermelde. De aanmerkelijke investering wordt separaat opgenomen en in de toelichting wordt een beschrijving opgenomen van het betreffende actief. Alle overige richtlijnen zijn onverkort van toepassing voor een aanmerkelijke investering Van het verloop van de posten opgenomen onder de materiële vaste activa gedurende het boekjaar dient een sluitend overzicht te worden gegeven waaruit moet blijken: a. de boekwaarde aan het begin van het boekjaar bestaande uit de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, de cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen; b. het bedrag van verworven/geactiveerde activa; c. de verkrijgings- of vervaardigingsprijs desinvesteringen; d. cumulatieve afschrijvingen desinvesteringen; e. afschrijvingen; f. waardeverminderingen; en g. boekwaarde aan het einde van het boekjaar In alle situaties waar sprake is van een wijziging in de wijze van berekenen en toerekenen van de indirecte kosten aan het vast actief of van de verdeling van het vast actief in transportafhankelijk en transportonafhankelijk, dient in de toelichting een kwantitatieve en financiële onderbouwing te worden gegeven over de gevolgen van de wijziging op het onderhavige boekjaar In de toelichting wordt een beschrijving van de opgenomen posten inzake procesondersteunende informatiesystemen opgenomen (gesplitst in transportafhankelijk en transportonafhankelijk). In deze beschrijving worden in ieder geval de inhoud en de kwantificering van de belangrijkste onderdelen van deze posten opgenomen. Ook wordt gemotiveerd aangegeven waarom betreffende onderdelen zijn opgenomen onder de rubriek transportafhankelijk dan wel transportonafhankelijk. Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 18 van 27

19 4 Kosten en opbrengsten 116. Wanneer in dit hoofdstuk wordt gesproken over kosten en/of opbrengsten wordt enkel en alleen gedoeld op kosten en/of opbrengsten die worden aangewend voor de uitvoering van de transportdienst in het, door de rechtspersoon aan wie een gastransportnet toebehoort, aan de netbeheerder aangewezen gebied Lasten 117. Lasten zijn verminderingen van het economisch potentieel gedurende de verslagperiode in de vorm van uitstroom of uitputting van activa, dan wel het ontstaan van vreemd vermogen, een en ander uitmondend in afname van het eigen vermogen, anders dan door uitdelingen aan deelhebbers daarin Het begrip lasten omvat zowel kosten als verliezen. Kosten zijn lasten die ontstaan bij de uitvoering van de normale bedrijfsactiviteiten van de rechtspersoon. Verliezen zijn alle andere posten die aan de definitie van lasten voldoen Baten 119. Baten zijn vermeerderingen van het economisch potentieel gedurende de verslagperiode in de vorm van instroom van nieuwe of verhoging van bestaande activa, dan wel vermindering van vreemd vermogen, een en ander uitmondend in een toename van het eigen vermogen, anders dan door bijdragen van deelhebbers daarin Het begrip baten omvat zowel opbrengsten als andere voordelen. Opbrengsten zijn baten die ontstaan bij de uitvoering van de normale activiteiten van een onderneming. Andere voordelen zijn alle andere posten die aan de definitie van baten voldoen De totale transportkosten van een netbeheerder bestaan uit: a. een vermogenskostenvergoeding; b. afschrijvingen; en c. operationele kosten Vermogenskostenvergoeding 122. In de vermogenskostenvergoeding zijn de vennootschapsbelasting en financieringskosten opgenomen voor zowel het vreemd vermogen als het eigen vermogen De vermogenskostenvergoeding wordt door de Raad bepaald met behulp van de reële WACC en de gecorrigeerde activagegevens. Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 19 van 27

20 4.2.2 Afschrijvingen op vaste activa 124. De afschrijvingskosten bestaan uit twee onderdelen die separaat van elkaar worden bepaald. Namelijk de afschrijvingen op de activa die zijn aangeschaft of in gebruik genomen voor 1 januari 2004 en afschrijvingen op activa die zijn aangeschaft of in gebruik genomen op 1 januari 2004 of later De gestandaardiseerde activawaarde per 1 januari 2004, evenals de resterende afschrijvingstermijn vanaf 1 januari 2004, zijn voor elke netbeheerder vastgelegd in appendix 1 van bijlage 1 van de overeenkomst. De jaarlijks gestandaardiseerde afschrijvingskosten voor de activawaarde per 1 januari 2004 zijn voor elke netbeheerder te berekenen door de gestandaardiseerde activawaarde te delen door de resterende afschrijvingstermijn. De jaarlijkse gestandaardiseerde afschrijvingskosten worden in acht genomen totdat de gestandaardiseerde activawaarde is gereduceerd tot nul De afschrijvingskosten voor activa die zijn aangeschaft of in gebruik genomen op 1 januari 2004 of later, worden berekend met inachtneming van de in het hoofdstuk vaste activa opgenomen regels Operationele kosten 127. Operationele kosten worden gedefinieerd als alle kosten die betrekking hebben op de netbeheerder en toerekenbaar zijn aan de uitoefening van de transportdienst en geen vermogenskostenvergoeding of afschrijvingen zijn Afschrijvingen, gebruiksvergoedingen en vermogenskosten die worden doorbelast aan de netbeheerder inzake een beheersovereenkomst behoren niet tot de operationele kosten. De overige kosten van de entiteit die de netwerkactiva in eigendom heeft en die voortvloeien uit het uitvoeren van de transportdienst, horen wel tot de operationele kosten van de netbeheerder Omdat in de vermogenskostenvergoeding de financieringskosten en de vennootschapsbelasting reeds zijn inbegrepen, behoren financiële lasten en de vennootschapsbelasting niet tot de operationele kosten Door de Raad opgelegde boetes en last onder dwangsom die aan de netbeheerder of zijn medewerkers zijn opgelegd, behoren niet tot de operationele kosten Door de netbeheerder uitgekeerde compensatiebedragen behoren niet tot de operationele kosten Alle kosten met betrekking tot de aanschaf en de exploitatie van meters, behoudens meters ten behoeve van bedrijfsgebruik, behoren niet tot de operationele kosten Bestedingen met betrekking tot de totstandbrenging en exploitatie van aansluitingen behoren niet tot de operationele kosten De kosten als bedoeld in artikel IXa eerste lid van de Wet van 23 november 2006 tot wijziging van de Elektriciteitswet 1998 en van de Gaswet in verband met nadere regels omtrent een onafhankelijk netbeheer behoren niet tot de operationele kosten Operationele kosten bestaan uit directe en indirecte kosten. Directe 0perationele kosten zijn eenduidig Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 20 van 27

21 toe te rekenen aan de transportdienst omdat zij één op één afhankelijk zijn van deze dienst. Indirecte operationele kosten zijn alle operationele kosten die niet onder de definitie van directe operationele kosten vallen Directe operationele kosten worden als direct toegerekend naar de transportdienst op basis van aantoonbare causaliteit Operationele indirecte kosten worden toegerekend aan de transportdienst met in achtneming van de volgende criteria: a. consistente wijze van berekenen en toerekenen. Van de wijze van berekenen en toerekenen van de indirecte kosten mag, in het geval de wijziging significant en materieel is, niet worden afgeweken zonder voorafgaande toestemming van de Raad. b. toepassing van het begrip causaliteit. Indirecte kosten worden met behulp van een verdeelsleutel toegerekend. Een verdeelsleutel is gebaseerd op een aantoonbare causaliteit tussen de hoogte en aard van de toegerekende indirecte kosten en de transportdienst; en c. transparantie. Inzicht dient te bestaan in onder andere de toegepaste verdeelsleutel, het totaal van indirecte kosten en calculaties Indien kosten van onderzoek en ontwikkeling worden geactiveerd als artikel 16 actief, dan dient ter hoogte van het geactiveerde bedrag een wettelijke reserve te worden gevormd. Deze reserve dient te worden gevormd ten laste van het eigen vermogen (vrije reserves); de toevoeging en/of onttrekking aan deze reserve maken geen deel uit van de operationele kosten De kosten van de dotatie aan de voorziening dubieuze debiteuren worden onder de rubriek overige bedrijfskosten van de operationele kosten opgenomen (zie ook randnummer 146) De jaarlijkse dotatie is gebaseerd op een percentage van de omzet, inclusief de overige omzetten, waarover incassorisico wordt gelopen. Dit percentage is afgeleid van de in het verleden gerealiseerde afschrijvingen op uitstaande debiteuren en is gesteld op 0,75 procent. Dit percentage geldt voor alle netbeheerders. Bij de vorming van de voorziening dubieuze debiteuren zijn de algemeen geldende wettelijke bepalingen onverkort van toepassing Geïncasseerde reeds afgeboekte vorderingen worden ten gunste van de voorziening dubieuze debiteuren gebracht De operationele kosten worden gecorrigeerd voor: a. geactiveerde productie eigen bedrijf; b. doorbelaste kosten, bijvoorbeeld detachering personeelsleden bij andere groepsmaatschappij; en c. overige relevante correcties Rubricering en toelichting operationele kosten 143. Kosten worden onderscheiden in transportonafhankelijke en transportafhankelijke kosten. Kosten zijn transportonafhankelijk als ze geen directe relatie hebben met de benodigde transportcapaciteit of het transportvolume. Transportafhankelijke kosten zijn alle kosten die wel een directe relatie hebben met de benodigde transportcapaciteit of het transportvolume. Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 21 van 27

22 144. Onder transportonafhankelijke operationele kosten vallen in ieder geval operationele kosten: a. die worden gemaakt voor administratieve werkzaamheden; b. die worden gemaakt voor dataverwerking, alsmede de kosten voor allocatie, reconciliatie en validatie; c. die worden gemaakt voor marktfacilitering (kosten voor het beheer van het aansluitingenregister en het afhandelen van switch- en verhuisberichten); d. die worden gemaakt voor facturering; e. die worden gemaakt voor kwaliteitsbewaking van het gas; f. die worden gemaakt voor gebouwen en magazijnen niet behorende bij de netinfrastructuur; en. g. die worden gemaakt voor het opstellen van transportcontracten Onder transportafhankelijke operationele kosten vallen in ieder geval operationele kosten: a. die worden gemaakt bij de inkoop bij andere netbeheerders; b. die worden gemaakt voor het gastransportnet; c. kosten die worden gemaakt voor instandhouding van het gastransportnet; d. kosten die worden gemaakt voor de handhaving van het drukniveau; en e. kosten die worden gemaakt voor gebouwen en magazijnen behorende bij de netinfrastructuur; 146. Operationele kosten dienen verder te worden gerubriceerd in: a. Inkoopkosten gastransportdiensten b. Inkoopkosten overige transportgerelateerde activiteiten c. Personeelskosten d. Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten e. Bijzondere waardeverminderingen immateriële en materiële vaste activa f. Kosten wettelijke reserve inzake onderzoek- en ontwikkelingskosten g. Lokale heffingen: Precario Gedoogbelasting h. Dotaties aan dan wel vrijval van voorzieningen i. Overige bedrijfskosten j. Buitengewone lasten 147. Gedoogbelasting (ook wel: degeneratiekosten) is een door een locale overheid geheven belasting die netwerkbedrijven betalen voor graafwerkzaamheden in gemeentegronden voor het leggen of herstellen van kabels. Deze belasting dient ter dekking van eventuele toekomstige herstelwerkzaamheden aan gemeentegronden (bijvoorbeeld aan de weg of het wegdek). Beschadigingen aan de bodem onder de weg of het wegdek die gedurende het leggen of herstellen van kabels ontstaan kunnen op den duur schade aan het wegoppervlak of wegdek veroorzaken, die pas duidelijk wordt wanneer de werkzaamheden reeds zijn beëindigd. De belasting wordt berekend per vierkante kilometer aan oppervlakte van het gebied of per kilometer kabel, en wordt geheven wanneer de kabel in eerste Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 22 van 27

23 instantie wordt gelegd en wanneer herstelwerkzaamheden worden ondernomen. Het geheven bedrag hangt doorgaans af van de kwaliteit van de ondergrond en is hoger naarmate de bodem er slechter aan toe is In de toelichting wordt het totaalbedrag aan boetes en last onder dwangsom die door de Raad zijn opgelegd aan de netbeheerder of zijn medewerkers opgenomen met een omschrijving van de belangrijkste posten In de toelichting wordt het totaalbedrag aan door de netbeheerder uitgekeerde compensatiebedragen opgenomen met een omschrijving van de belangrijkste posten In de toelichting worden de dotaties aan en de vrijval van voorzieningen, alsmede de aard van de voorzieningen nader uiteengezet In alle situaties waar sprake is van een wijziging in de wijze van berekenen en toerekenen van de indirecte kosten aan bedrijfsactiviteiten van de netbeheerder (zie randnummer 137) of van de verdeling van de operationele kosten in transportafhankelijk en transportonafhankelijk (zie randnummer 143), dient in de toelichting een kwantitatieve en financiële onderbouwing te worden gegeven over de gevolgen van de wijziging op het onderhavige boekjaar In de toelichting wordt een beschrijving opgenomen van de volgende posten: a. kosten precario en overige bedrijfskosten, zie randnummer 146; en b. overige relevante correcties, zie randnummer In de in randnummer 152 vermelde beschrijving van de posten precario, overige bedrijfskosten en overige relevante correcties worden in ieder geval de inhoud en kwantificering van de belangrijkste onderdelen van deze posten opgenomen In de toelichting op de post overige bedrijfskosten wordt tevens het verloop (mutatieverslag) 15 van de voorziening dubieuze debiteuren weergegeven De opbrengsten dienen in de volgende posten te worden gerubriceerd: a. omzet vastrecht; b. omzet capaciteitsafhankelijk tarief; c. omzet verbruiksafhankelijk tarief; en d. overige omzetten inzake de transportdienst In de CODATA module worden omzetten gevraagd. Deze omzetten worden gespecificeerd naar volumes en tarieven per afnemerscategorie. De indeling naar afnemerscategorie komt overeen met de indeling 15 Het mutatieverslag bevat minimaal het beginsaldo van de voorziening, de dotaties, de afboekingen en het eindsaldo. Deze onderdelen dienen in lijn te zijn met de berekeningswijze zoals beschreven in randnummer 140. Nederlandse Mededingingsautoriteit Pagina 23 van 27