Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden Beloken Pasen, 23 april 2017 Organist: Gerben Bergstra: voorganger: Tjitske Hiemstra thema: De blinde vlek van Thomas

Transcriptie

1 L i t u r g i e m e t p r e e k Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden Beloken Pasen, 23 april 2017 Organist: Gerben Bergstra: voorganger: Tjitske Hiemstra thema: De blinde vlek van Thomas * Mededelingen en aansteken van de kaars * Bemoediging en groet * Zingen Heer, die mij ziet zoals ik ben NL 139: 1, 2, 7, 8 * Gebed * Zingen Neem mij aan zoals ik ben NL Gij zijt zo diep vertrouwd met mij: wie weet mijn wegen zoals Gij? Gij kent mijn leven woord voor woord, Gij hebt mij voor ik spreek gehoord. Ja overal, op al mijn wegen en altijd weer komt Gij mij tegen. 7. Gij hebt mij immers zelf gemaakt, mij met uw vingers aangeraakt, met toegewijde tederheid mijn nieren en mijn hart bereid, mij in de moederschoot geweven, mij met uw wonderen omgeven. 8. Ik loof U die mijn schepper zijt, die met uw liefde mij geleidt, Gij hebt mijn oerbegin aanschouwd, in t diepst der aarde opgebouwd. Niets blijft er voor uw oog verborgen. Ja, Gij omringt mij met uw zorgen.

2 * Bijbellezing Psalm 139 * Luisteren Ken je mij? Wie ken je dan? Trijntje Oosterhuis : Ken je mij? Wie ken je dan? Weet jij mij beter dan ik? Ken je mij? Wie ben ik dan? Weet jij mij beter dan ik? Ogen die door de zon heen kijken Zoekend naar de plek waar ik woon Ben jij beeldspraak voor iemand die aardig is, of onmetelijk ver, die niet staat en niet valt en niet voelt als ik, niet koud en hooghartig Hier is de plek waar ik woon Een stoel op het water, Een raam waarlangs het opklarend weer Of het vallende duister voorbij vaart Heb je geroepen? Hier ben ik Ik zou een woord willen spreken Dat waar en van mij is Dat draagt wie ik ben, dat het houdt, Ik zou een woord willen spreken Dat rechtop staat als mens die mij aankijkt en zegt Ik ben jouw zuiverste zelf, Vrees niet, versta mij, ik ben, ik ben Ben jij de enige voor wiens ogen Niet is verborgen van mijn naaktheid Kan jij het hebben, Als niemand anders, Dat ik geen licht geef, niet warm ben, Dat ik niet mooi ben, niet veel Dat geen bron ontspringt in mijn diepte Dat ik alleen dit gezicht heb, geen ander. Ben ik door jou, zonder schaamte, gezien, genomen, door niemand minder? Zou dat niet veel teveel waar zijn? Zou dat niet veel teveel waar zijn? Ken je mij? Wie ben ik dan? Weet jij mij beter dan ik? * Bijbellezing Johannes 20: Terwijl de deuren gesloten waren, kwam Jezus in hun midden staan. Ik wens jullie vrede! zei hij, en daarna richtte hij zich tot Tomas: Leg je vingers hier en kijk naar mijn handen, en leg je hand in mijn zij. Wees niet langer ongelovig, maar geloof. Tomas antwoordde: Mijn Heer, mijn God! Jezus zei tegen hem: Omdat je me gezien hebt, geloof je. Gelukkig zijn zij die niet zien en toch geloven. * Zingen Vrede wens ik je toe Ionabundel Opstaan! nr. 31 2

3 * Overdenking Gemeente van Christus, In de maanden februari en maart zijn zo n 90 gemeenteleden samengekomen verdeeld over 12 huiskamers. In die vredige intimiteit van eigen huiskamer spraken we over psalm 139 en combineerden dat met ons jaarthema Blinde vlekken. Tweede deel van onze pelgrimage van vrede en gerechtigheid 1e deel was Geroepen om te leven. Heer, u kent mij, u doorgrondt mij, u doorziet van verre mijn gedachten Voor God bestaan er geen blinde vlekken alleen wijzelf doorzien ons eigen innerlijk en onze reacties niet altijd Ik geef eerst wat reacties weer rond psalm 139 en daarna ga ik in op Tomas, zijn naam betekent tweeling. Is Tomas niet voor ons allen een tweelingbroer met eigen blinde vlek? De psalm begint met U kent mij, u doorgrondt mij. Yn it Frysk: Jo ha my hifke en Jo kenne my.. It Fryske hifkje is een wegen, maar ook een beproeven en op waarde schatten, polsen en ondervragen. Zo krijgt via het hifkjen, het doorgronden een steeds breder en beweeglijker beeld En zo gingen we in de huiskamers ook steeds dieper op de psalm in. Voor de één was dit de mooiste psalm, de ander zegt: alweer psalm 139? Neem nou eens iets onbekenders Een aantal ervaart de psalm als een veilige omarming, ze zijn in geloof een relatie aangegaan van steeds dieper kennen en gekend worden, zonder dat het bedreigend is. Anderen hebben minder met God in de zin van op deze wijze zijn nabijheid ervaren. God moet je doen in het Goede Doe goed en zie niet om En een aantal voelt zich meer verbonden met Jezus, dan op deze wijze met God. Zoveel mensen, zoveel Godsbeelden en zoveel reacties op de intimiteit van psalm 139. Ook kwam aan bod, dat deze psalm is toegeschreven aan David als auteur. De herdersjongen achter zijn schapen, degene die wint van de reus Goliath, degene die eenmaal koning vreemd gaat met de mooie Batseba en haar man laat omkomen in t gevecht, etc. Kortom goed en kwaad in één persoon. Intimiteit, u legt uw hand op mij, vluchten voor u is niet mogelijk, want overal bent u ook Zelfs het duister van de nacht is voor u als het licht van de dag. Kunstig geweven in de schoot van mijn moeder voor en na mijn leven werd ik al gezien En dan ineens die kant van woede en haat, on-dopers vond men, maar is het onmenselijk, als je kijkt naar David dan past het er wel bij hoe onbegrijpelijk ook. 3

4 Kom je aan mijn God, dan kom je aan mij alsof de dichter het als een aanval op zijn geliefde ervaart. Het blijven raadselachtige verzen en tegelijk maken die verzen deze psalm ook spannend. Aan het slot maakt de psalmist het geheel rond incl. al zijn haatgedachten komt hij tot gebed: Hifkje my, God, en ken myn hert, bedjipje my en ken myn gedachten. Sjoch oft ik op in wei fan ferdjer bin en bring my op de âlde, de ivige wei De traditie van een geliefde psalm vraagt ook altijd weer om vernieuwing. Trijntje Oosterhuis zong een moderne versie van psalm 139 in vragende vorm: Geen Heer, U kent mij, maar Ken je mij?, Wie ken je dan?. Verschillenden van ons konden die eigentijdse taal makkelijker begrijpen. We herkenden ons in de verschillende ikken Wie ben ik dan? Ik zou één woord willen spreken, dat waar en van mij is, dat draagt wie ik ben, dat het houdt Ik ben jouw zuiverste zelf vrees niet, versta mij, ik ben, ik ben de Gods naam Niets is verborgen van mijn naaktheid voor deze God die mij beter weet, dan ik mijzelf ken. Wat was ik ooit zelf geraakt, toen ik dit lied voor het eerst hoorde en liet binnenkomen Komen we bij het verhaal van Tomas, onze tweelingbroer, zeg maar De week na Pasen zitten we nog midden in de opstandingsverhalen en gaat het ten diepste om dat kennen/herkennen van Jezus als de opgestane Maria Magdalena, Petrus, Johannes en Tomas, allen gaan ze er op eigen wijze mee om en Jezus reageert naar allen op een andere wijze. Hij kent hen zo door en door, beter dan zij zichzelf kennen en weet wat ze nodig hebben in dit hele kwetsbare gebied van omgaan met leven en dood, van verlies, verdriet en pijn. Van innerlijk overhoop liggen en eerst niet weten hoe verder Voor ik inzoom op Tomas kijken we even naar een beeld van hem uit de kunstgeschiedenis. De Duitse Ernst Barlach ( ) geeft het verbijsterende moment van herkenning op ontroerende wijze weer. Tomas klampt zich vast aan Jezus, terwijl zijn blik met opengesperde ogen het gezicht aftast. Ja. Hij is het echt. Barlach noemt dit werk Das Wiedersehen. Het weerzien duidt zowel op het terugzien van Jezus, als ook op een Hem opnieuw, in een nieuw perspectief zien. In 1937 werd dit beeld in München getoond, maar het werd door de Nazi s niet gewaardeerd en begrepen. De Germaanse kunst moest immers de kracht van het Duitse volk tonen, terwijl Barlach in zijn werk juist de kwetsbare kant van de mens liet zien. Tomas zag Jezus pas een week na zijn opstanding hij hoorde de verhalen van de anderen, dat ze de Heer hadden gezien maar Tomas wil het pas geloven als hij heel concreet met de vingers de wonden in zijn handen kan voelen en zijn eigen hand in de zij van Jezus kan leggen. Niet van horen zeggen, maar door zelf te zien, te ervaren en te voelen, pas dan zal Tomas het geloven Ongelovige Tomas wordt hij nog steeds genoemd, maar is dat terecht dat hij niet meteen gelooft door horen zeggen? Of is hij juist de zo nodige tegenstem van Pasen, herkenbaar voor ons allen, iemand om dankbaar voor te zijn, omdat hij ons ruimte geeft voor twijfel, voor niet-weten, voor al onze eigen blinde vlekken en we aan de hand van Tomas makkelijker een brug slaan naar geloven. En dan is Jezus daar opnieuw, op deze 8e dag, de dag van de Nieuwe Schepping of Voltooiing, ineens is Hij in hun midden, terwijl de deuren uit angst gesloten zijn: Vrede wens ik je toe Met psalm 139 nog in ons hoofd U kent mij, u doorgrondt mij, u doorziet van verre mijn gedachten. is het eerste wat Jezus tot Tomas zegt: Leg je vingers hier en kijk naar mijn handen en leg je hand in mijn zij Heel praktisch, zoals ook de vraag van Tomas heel concreet was. Geen enkel verwijt of oordeel horen we van Jezus kant. Of Tomas ook met zijn vingers heeft gevoeld? (schilderij van Caravaggio, ongelovigheid van Thomas en daar zit hij met een vinger in die open zijwond van Jezus te pulken) 4

5 We weten het niet waarschijnlijk was door het zien het voelen overbodig geworden. Er is al een innerlijke deur bij Tomas opengesprongen. Hij belijdt: Mijn Heer, mijn God Weg is alle ongeloof en twijfel. Hij heeft zélf Jezus in de ogen gekeken en de wonden gezien. Hij ziet op nieuwe wijze. en gelooft Doordat Jezus hem zo goed kent en weet wat hij nodig heeft, is hij een echte gelovige Tomas geworden. Zijn belijdenis komt werkelijk uit zijn tenen: Mijn Heer, mijn God Maria s belijdenis was: Rabboeni, Meester Tomas herkent in Jezus: de God, die hem kent en doorgrondt. Het is jammer dat in ons spraakgebruik Tomas altijd ongelovig is gebleven, terwijl hij uiteindelijk een eigen evangelie met 114 losse uitspraken van Jezus heeft geschreven, dat in het najaar van 1959 in Egypte is gevonden. Met name voor de twijfelaars is zo n nieuwe schat aan wijsheid heel interessant. De verhalen rond geboorte, kruis of opstanding komen trouwens bij Tomas evangelie niet voor. Als thema van deze dienst koos ik voor De blinde vlek van Tomas. Die blinde vlek was meteen weg, toen Jezus de vragen en twijfels van Tomas zo serieus nam. En dan denk ik aan de spanningen in onze maatschappij; wat gebeurt er als wij de twijfels en vragen van elkaar in onze gemeente, in de stad, in het land met de ouderen, de zorg, de politiek, het milieu etc. zo serieus nemen? En elkaar werkelijk proberen te kennen en te doorgronden en hifkjen? Psalm 139 en de blinde vlek ofwel twijfel van Tomas zijn bij nader inzien een bijzondere combinatie. Juist door die hele bijzondere ervaring van gehoord en gezien worden door de Opgestane, die zich meteen tot Tomas richt en hem alle ruimte geeft, komt Tomas tot geloof en tot zijn belijdenis: Mijn Heer, mijn God. Tijdens onze pelgrimage van gerechtigheid en vrede is het goed om eigen blinde vlekken te ontdekken en elkaar de ogen te openen om nog beter het geheim van Gods liefde en vrede met deze wereld en met ons eigen leven te ontdekken. Dat dat zo mag zijn, Amen * Orgelspel * Open ruimte * Voorbeden, afgewisseld met NL 139d, stil gebed en Jezusgebed/Aramees Onze Vader Bron van Zijn, die ik ontmoet in wat mij ontroert, Ik geef u een naam opdat ik u een plaats kan geven in mijn leven. Bundel uw licht in mij - maak het nuttig. Vestig uw rijk van eenheid nu, uw enige verlangen handelt dan samen met het onze. Schenk ons wat we elke dag nodig hebben aan brood en aan inzicht. 5

6 Maak de koorden van fouten los die ons vastbinden aan het verleden, opdat wij ook anderen hun misstappen kunnen vergeven. Laat oppervlakkige dingen ons niet misleiden. Uit u wordt geboren: de alwerkzame wil, de levende kracht om te handelen, en het lied dat alles verfraait en zich van eeuw tot eeuw vernieuwt. * Collecte voor Stichting Doopsgezinde Monumenten in Friesland (SDMF) De SDMF richt zich op het behoud van doopsgezinde kerken en monumenten in Friesland, de bakermat van de doopsgezinden. Voorbeeld is het schuilkerkje in Pingjum. * Slotlied De vrede van de aarde 1 e Ionabundel nr. 47 * Zegenbede The peace of the earth be with you, the peace of the heavens too; the peace of the rivers be with you, the peace of the oceans too. Deep peace falling over you; God s peace growing in you. De frede fan e greiden wês oer dy, de frede fan mar en lân; De frede fan e loften wês oer dy, de frede fan waad en strân. Djippe frede mei komme oer dy. Mei Gods frede no komme oer dy. Hear, wy freegje no, Jo seine op ús wei Hear, wy freegje Jo, wês mei ús eltse dei (2x) Amen Mededelingen Koningsdag theetuin Onze theetuin is inmiddels een begrip geworden in Leeuwarden. Tientallen, zo niet honderden vrijmarktgangers schuiven even aan voor een kopje thee of koffie met een stuk gebak. Gezellig! Maar de theetuin vraagt een boel vrijwilligers om te schenken, te bakken en te vertellen over onze leuke gemeente. Helaas is de intekenlijst achter in de kerk nog aan de lege kant. Dus hebt u een uurtje over op Koningsdag of kunt u zorgen voor een paar heerlijke baksels? Schrijf u voor deze onvergetelijke gebeurtenis. 6