Cameratoezicht Centrum Lopik

Transcriptie

1 Cameratoezicht Centrum Lopik 1. Inleiding In de commissievergadering d.d. 7 oktober 2008 is de notitie Evaluatie Cameratoezicht Centrum Lopik behandeld. In die notitie staat beschreven welke redenen ten grondslag lagen aan het besluit tot cameratoezicht, hoe het besluit tot stand is gekomen, wat de wettelijke vereisten zijn en hoe het besluit is uitgevoerd. De conclusie van de notitie luidde dat het cameratoezicht in het centrum van Lopik niet volledig op een correcte wijze is uitgevoerd, doordat niet aan alle wettelijke vereisten is voldaan (art. 151c Gemeentewet en de Wet politiegegevens). In de eindconclusie staat dat de burgemeester alle noodzakelijke maatregelen zal treffen om het cameratoezicht conform de geldende wetgeving te laten functioneren en dat zij bij eventuele financiële consequenties de raad hierover zal informeren en een voorstel zal doen. Deze vervolgnotitie beschrijft welke stappen zijn gezet in het onderzoek naar de te treffen noodzakelijke maatregelen om het cameratoezicht conform de geldende wetgeving te laten functioneren. In de laatste paragraaf wordt een voorstel ter besluitvorming voorgelegd. 2. Onderzoek noodzakelijke maatregelen Bij de gemeente Utrecht en politie Utrecht is meer informatie ingewonnen over cameratoezicht ten behoeve van handhaving van de openbare orde en wat daar allemaal bij komt kijken. Probleempunten voor de situatie in het centrum van de gemeente Lopik zijn art. 151c lid 2 en lid 7 van de Gemeentewet (zie bijlage 1: art. 151c van de Gemeentewet): - Lid 2: Er is destijds geen afstemming geweest tussen politie, justitie en de burgemeester over het gebruik van de camera s ten behoeve van de handhaving van de openbare orde. Deze afstemming is wel vereist volgens art. 151 c lid 2 van de Gemeentewet; - Lid 7: Stelt dat de vastgelegde beelden een tijdelijk register vormen in de zin van de Wet politiegegevens. De Wet politiegegevens stelt strenge eisen aan het opslaan en verwerken van politiegegevens, waaronder beelden die worden vastgelegd in het kader van handhaving van de openbare orde. De situatie in het centrum van Lopik voldoet niet aan deze eisen. In de volgende twee subparagrafen staat welke acties zijn ondernomen in verband met de twee bovengenoemde probleempunten Afstemming tussen politie, justitie en de burgemeester Artikel 151c lid 2 van de Gemeentewet schrijft voor dat de burgemeester in het overleg met de Officier van Justitie in het driehoeksoverleg de periode vaststelt waarin in het belang van de handhaving van de openbare orde daadwerkelijk gebruik van de camera s plaatsvindt en de met de camera s gemaakte beelden in elk geval rechtstreeks worden bekeken. Hierbij moet de noodzaak om cameratoezicht toe te passen in verband met het handhaven van de openbare orde evident zijn. Het cameratoezicht moet ook proportioneel (evenwichtige verhouding tussen middel en doel) en subsidiair zijn (alleen voor een zwaar middel kiezen als er geen minder zware alternatieven zijn). De toepassing van het cameratoezicht dient periodiek heroverwogen te worden in de driehoek. Mei

2 In een overleg d.d. 24 november 2008 zijn de Officier van Justitie, mevrouw Van Logten, de districtschef politie, mevrouw Bonekamp en de burgemeester van Lopik, mevrouw Westerlaken overeengekomen dat cameratoezicht in verband met het handhaven van de openbare orde in het centrum van Lopik noodzakelijk is. In dit overleg zijn ook afspraken gemaakt over de duur en het gebruik van het cameratoezicht (zie bijlage 2: Voorstel Cameratoezicht gemeente Lopik). Hoewel cameratoezicht een zwaar middel is, wordt het door alle drie de partijen als een waardevolle aanvulling gezien op het huidige pakket aan maatregelen dat geldt in het centrum. Zowel de districtschef als de Officier van Justitie zijn akkoord gegaan met hetgeen in het Voorstel Cameratoezicht gemeente Lopik is opgenomen. Hiermee is voldaan aan art. 151c lid 2 van de Gemeentewet Eisen Wet politiegegevens In de Wet politiegegevens staan regels inzake de verwerking van politiegegevens. Onder politiegegeven verstaat de wet: elk gegeven betreffende een geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke persoon dat in het kader van de uitoefening van de politietaak wordt verwerkt. Met het verwerken van politiegegevens wordt het volgende bedoeld: elke handeling of elk geheel van handelingen met betrekking tot politiegegevens, waaronder in ieder geval het verzamelen, vastleggen, ordenen, bewaren, bijwerken, wijzigen, opvragen, raadplegen, gebruiken, vergelijken, verstrekken door middel van doorzending, verspreiding of enige andere vorm van terbeschikkingstelling, samenbrengen, met elkaar in verband brengen, alsmede het afschermen, uitwissen of vernietigen van politiegegevens. Deze wet stelt ook strenge regels voor de beveiliging van politiegegevens. Aan deze regels wordt in de huidige situatie, opslag van de beelden in de supermarkt, niet voldaan. Politiegegevens mogen slechts worden verwerkt door ambtenaren van de politie die daartoe door de verantwoordelijke (korpsbeheerder) zijn geautoriseerd en voor zover de autorisatie strekt. De opgeslagen beelden van de camera in het centrum worden nu door een beperkt aantal supermarktmedewerkers beheerd. Dit is dus in strijd met de wetgeving Locatie verwerking gegevens Na overleg met de politie en gemeente Utrecht werd duidelijk dat politiegegevens alleen in een gebouw van de politie mogen worden opgeslagen en verwerkt. Alleen politieambtenaren mogen toegang hebben tot de gegevens. Volgens politie Utrecht zou de politiepost van de gemeente Lopik gebruikt mogen worden voor de opslag en de verwerking van politiegegevens, mits de ruimte goed beveiligd is. Het Bureau Veiligheid en Integriteit van Utrecht heeft vervolgens een veiligheidsscan gemaakt van de politiepost in het gemeentehuis. Er is ook een offerte aangevraagd voor een camerasysteem waarbij de beelden worden opgeslagen in de politiepost. Scan politiepost Op 29 oktober 2008 is er door het Bureau Veiligheid en Integriteit van Utrecht een quick veiligheidsscan uitgevoerd in de spreekruimte van de politie in het gemeentehuis van Lopik. De conclusie van deze scan is dat de spreek-/werkruimte van de politie grotendeels aan de eisen van de leidraad Basis beveiliging Nederlandse politie (BBNP) met bijlage G. Fysieke Mei

3 beveiliging voldoet. Er zijn enkele aandachtspunten die oplossing behoeven. De kosten daarvan worden geschat op 4.000, --. Als de ruimte voldoet aan het veiligheidsniveau BBNP, voldoet de ruimte ook aan de veiligheidseisen voor het cameratoezicht. Aanvraag offerte Op 15 januari 2009 heeft een gespecialiseerd bedrijf de situatie in Lopik bekeken. Er is een cameraopstelling met twee cameraposities op tekening uitgewerkt die het gebied voor de Manebrug, de supermarkt en de Mazzel kan opnemen (zie bijlage 3). Door toepassing van twee cameraposities wordt de kwaliteit van de opgenomen beelden verbeterd, omdat beide camera s dan een minder groot gebied hoeven te bestrijken waardoor identificatie beter mogelijk is. In de gevallen waarbij de politie beelden heeft opgevraagd bleken de beelden ongeschikt te zijn voor herkenning en identificatie. Door twee cameraposities kan dit probleem verholpen worden. De kosten voor de infrastructurele werkzaamheden voor de aanleg van een kabelverbinding van de camera s naar het gemeentehuis ( ,--), 2 camera s ( 4.494,--), opnameapparatuur ( 2.361,--) en services ( 3.575,--) zijn totaal +/ ,- excl. BTW. Er is ook een draadloze variant mogelijk, de kosten hiervan zijn ,-. De kwaliteit van een glasvezelconstructie is echter beter dan die van een draadloos systeem. Apparatuur ten behoeve van een draadloos systeem heeft een gemiddelde afschrijving van 5 jaar. De antenne en ontvanger dienen gemiddeld na deze periode te worden vervangen. Een glasvezelsysteem is zowel budgettair als technisch aantrekkelijker Overleg Officier van Justitie Aangezien de aanleg van een glasvezelsysteem kostbaar is, is gekeken naar alternatieve mogelijkheden. De burgemeester heeft overleg gevoerd met de Officier van Justitie over alternatieve oplossingen. Zij heeft de optie geopperd om de huidige situatie te handhaven, maar dan met een goede beveiliging van de gegevens bijvoorbeeld door een goed beveiligde kast voor de apparatuur waar alleen de politie toegang toe heeft. Deze optie zou volgens de Officier van Justitie niet conform de regels zijn. Zij liet weten dat het cameratoezicht conform de regels uitgevoerd moet worden Nader onderzoek Hoewel er door de gemeente en politie Utrecht en de Officier van Justitie werd gezegd dat de verwerking van beelden in verband met handhaving van de openbare orde niet in een supermarkt mag plaatsvinden maar in een politiegebouw, is nader onderzoek gedaan naar de regels en wetgeving. De Wet politiegegevens is nog eens goed nagelopen. In deze wet staat niet dat de opslag en verwerking van politiegegevens in een politiegebouw moet plaatsvinden, wel dat de verwerking door politieambtenaren moet geschieden en dat de politiegegevens goed beveiligd dienen te worden. Artikel 4 (juistheid, volledigheid en beveiliging van politiegegevens) lid 3 van de Wet politiegegevens zegt het volgende: De verantwoordelijke treft passende technische en organisatorische maatregelen om de politiegegevens te beveiligen tegen verlies of enige vorm van onrechtmatige verwerking. Deze maatregelen garanderen, rekening houdend met de stand van de techniek en de kosten van de tenuitvoerlegging, een passend beveiligingsniveau, gelet op de risico s die de verwerking en de aard van de politiegegevens met zich meebrengen. Er zijn ook andere partijen geraadpleegd, waaronder het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) en het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV). Mei

4 In de publicatie van het CBP Camera s in het publieke domein, privacynormen voor het cameratoezicht op de openbare orde door de heer A.H.C.M. Smeets staat: Beveiligingsmaatregelen zijn noodzakelijk om te voorkomen dat onbevoegden kennis nemen van de beelden, maar ook om de beelden te beschermen tegen manipulatie, wijziging of vernietiging. Daartoe dient bijvoorbeeld de toegang tot de informatie beperkt te worden tot een zo klein mogelijke groep bevoegde functionarissen, die in verband met het doel van het cameratoezicht en uit hoofde van hun functie toegang nodig hebben. Ook onderhoud aan de installatie kan een grond zijn om toegang te krijgen tot de beelden. Als de beelden exclusief bedoeld zijn voor de preventie en opsporing van strafbare feiten, dan verdient het de voorkeur te werken met een twee-sleutelsysteem. Een sleutel is dan in beheer bij de politie, zodat alleen met behulp van de politie toegang tot de opgeslagen beelden verkregen kan worden. Aangezien het in Lopik centrum uitsluitend gaat om de preventie en opsporing van strafbare feiten en niet om live-uitkijken, is bij het CCV en het CBP meer informatie gevraagd over deze vorm van cameratoezicht en het twee-sleutelsysteem. Uit gesprekken met het CCV en het CBP blijkt dat, mits goed beveiligd er wel degelijk een voorziening in de Plus-supermarkt getroffen mag worden. De politie mag dan als enige toegang tot het systeem hebben. Als de burgemeester kan aantonen dat de data goed beveiligd is en er goede afspraken zijn gemaakt met de politie over het beheer, zien deze twee instanties geen bezwaar! Volgens het CBP is een privacyreglement niet verplicht, het is echter wel goed om de burger te informeren over het cameratoezicht; motivatie, rechten van betrokkenen, bewaartermijn opgeslagen beelden etc. 3. Voorstel ter besluitvorming Het cameratoezicht wordt door de politie en gemeente als een waardevolle aanvulling gezien op het pakket aan maatregelen voor het centrum (de Nachtwacht, afspraken met de politie en de horeca). In eerste instantie werd gezegd dat de opslag van de beelden in een politiegebouw moest geschieden. Aan de opslag in de politiepost hangt een prijskaartje van ongeveer ,-- excl. BTW. Met name de aanleg van een kabelverbinding tussen de camera en de politiepost in het gemeentehuis is kostbaar. Aanvullend onderzoek naar (minder kostbare) alternatieven wees uit dat nergens in de wetgeving staat dat de opslag en verwerking van politiegegevens per se in een politiegebouw moet plaatsvinden. Uit de wetgeving en diverse stukken blijkt dat vooral de beveiliging van de politiegegevens van belang is en dat alleen de politie de gegevens mag beheren en verwerken. De opslag van de beelden in de supermarkt kan dus gecontinueerd worden mits er een aantal beveiligingsmaatregelen getroffen wordt. Dit betekent dat er geen kabelverbinding hoeft te worden gelegd tussen de camera en de politiepost in het gemeentehuis en er dus ook aanzienlijk minder kosten mee gemoeid zijn. Wij leggen u twee varianten voor ter besluitvorming: Variant 1: Om het cameratoezicht in zijn huidige vorm conform de wet- en regelgeving te organiseren, zijn de volgende acties nodig: 1. Overleg met de supermarkt en afspraken maken over een beveiligde voorziening voor de opslag van de beelden. Mei

5 2. Bij overeenstemming met de supermarkt een beveiligde voorziening realiseren in de supermarkt. 3. Overleg met de politie over het beheer en de verwerking van de politiegegevens. 4. Met het camerabedrijf, de politie en supermarkt bespreken van de technische mogelijkheden en wensen. De opslag van de beelden kan bijvoorbeeld in de supermarkt worden gedaan. De beelden kunnen daar worden gebrand op een DVD en worden bekeken in de politiepost, waar niemand anders dan de politie bij aanwezig is en er dus ook discreet wordt omgegaan met de privacygevoelige informatie. 5. In een document vastleggen welke afspraken m.b.t. het beheer, de beveiliging etc. zijn gemaakt met de politie en de supermarkt. 6. De burger informeren over het cameratoezicht (motivatie, rechten van betrokkenen, bewaartermijn opgeslagen beelden etc.). 7. Het cameratoezicht valt onder de meldingsplicht van het CBP en moet dus aangemeld worden bij het CBP. De kosten voor deze variant bestaan uit de loskoppeling van het systeem van de supermarkt naar een apart systeem, een goed beveiligde kast voor dit opslagsysteem, eventueel een brandsysteem waarmee de beelden op DVD kunnen worden gebrand en service. De kosten hiervan worden geschat op maximaal 7.000,-. Het cameratoezicht is ingesteld in verband met het handhaven van de openbare orde. De burgemeester is daarvoor verantwoordelijk. De camera s zullen daarom worden aangeschaft door de gemeente. Er kan bekeken worden of de gemeente de huidige camera s overneemt van de Middenstandsvereniging of dat er nieuwe camera s worden aangeschaft (van een betere kwaliteit). De kosten hiervan worden geschat op maximaal ( 5.000,-). Totale kosten variant 1: ,- (incl. BTW). Variant 2: Zoals in paragraaf aangegeven is, bleken de beelden die de politie in het verleden heeft opgevraagd niet van voldoende kwaliteit te zijn om iemand te herkennen of te identificeren. Door twee cameraposities te realiseren, conform tekening bijlage 3, kan het gebied beter worden bestreken en kunnen de beelden worden gebruikt voor herkenning en identificatie. Dit heeft als voordeel dat het beeldmateriaal eerder voor opsporing van strafbare feiten kan worden gebruikt, dan in de huidige variant. Voor deze variant (een aanvulling op variant 1) is dus een tweede cameraopstelling nodig en infrastructurele werkzaamheden ten behoeve van een kabelverbinding van de tweede cameraopstelling naar het opslagsysteem in de supermarkt. Totale kosten variant 2: ,-- (incl. BTW). Eventuele kosten voor bijvoorbeeld het snoeien van bomen (i.v.m. het zicht van de camera s) zijn hier niet in meegenomen. De onderhoudskosten voor de camerasystemen kunnen worden gedekt uit het budget Integrale Veiligheid. Voorstel Wij vragen de raad een keuze te maken tussen variant 1 (huidige situatie conform geldige wetgeving realiseren) en variant 2 (huidige situatie conform geldige wetgeving realiseren + tweede cameraopstelling t.b.v. kwaliteit beelden i.v.m. opsporing). Mei

6 Bijlage 1 Artikel 151c van de Gemeentewet luidt als volgt: 1. De raad kan bij verordening de burgemeester de bevoegdheid verlenen om, indien dat in het belang van de handhaving van de openbare orde noodzakelijk is, te besluiten tot plaatsing van vaste camera s voor een bepaalde duur ten behoeve van het toezicht op een openbare plaats als bedoeld in artikel 1 van de Wet openbare manifestaties en andere bij verordening aan te wijzen plaatsen die voor een ieder toegankelijk zijn. De burgemeester bepaalt de duur van de plaatsing en wijst de openbare plaats of plaatsen aan, met inachtneming van hetgeen daaromtrent in de verordening is bepaald. 2.De burgemeester stelt, na overleg met de Officier van Justitie in het overleg, bedoeld in artikel 14 van de Politiewet 1993, de periode vast waarin in het belang van de handhaving van de openbare orde daadwerkelijk gebruik van de camera s plaatsvindt en de met de camera s gemaakte beelden in elk geval rechtstreeks worden bekeken. 3.De burgemeester bedient zich bij de uitvoering van het in het eerste lid bedoelde besluit van de onder zijn gezag staande politie. 4. De aanwezigheid van camera s als bedoeld in het eerste lid is op duidelijke wijze kenbaar voor een ieder die de desbetreffende openbare plaats betreedt. 5. Met de camera s worden uitsluitend beelden gemaakt van een openbare plaats als bedoeld in artikel 1 van de Wet openbare manifestaties en andere bij verordening aan te wijzen plaatsen die voor een ieder toegankelijk zijn. 6. De met de camera s gemaakte beelden mogen in het belang van de handhaving van de openbare orde worden vastgelegd en gedurende ten hoogste vier weken worden bewaard. 7. De vastgelegde beelden, bedoeld in het zesde lid, vormen een tijdelijk register in de zin van de Wet politieregisters (thans Wet politiegegevens). Met inachtneming van artikel 13, zevende lid, van de Wet politieregisters kunnen uit dat register gegevens worden verstrekt ten behoeve van de opsporing van een gepleegd strafbaar feit. 8. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden met het oog op de goede uitvoering van het toezicht, bedoeld in het eerste lid, regels gesteld omtrent: a. de vaste camera s en andere technische hulpmiddelen benodigd voor het toezicht, bedoeld in het eerste lid, en de wijze waarop deze hulpmiddelen worden aangebracht; b. de personen belast met of anderszins direct betrokken bij de uitvoering van het toezicht; en c. de ruimten waarin de waarneming of verwerking van door het toezicht vastgelegde beelden plaatsvindt. Mei

7 Bijlage 2 Voorstel Cameratoezicht gemeente Lopik In het overleg van 24 november 2008 zijn de officier van justitie, mevrouw Van Logten, de districtschef politie, mevrouw Bonekamp en de burgemeester van Lopik, mevrouw Westerlaken overeengekomen dat cameratoezicht in verband met het handhaven van de openbare orde in het centrum van Lopik noodzakelijk is. In dit overleg zijn ook afspraken gemaakt over de duur en het gebruik van het cameratoezicht. Noodzakelijkheid, subsidiariteit en proportionaliteit De uitzonderlijke situatie in het centrum van Lopik maakt het cameratoezicht noodzakelijk. De situatie is uitzonderlijk omdat er op een relatief klein gebied verschillende activiteiten samenkomen: uitgaans-, winkel-, en woon/leefactiviteiten. De aanwezigheid van twee horecagelegenheden in het centrum, discotheek de Manebrug (max. 800 man) en café de Mazzel (max. 50 man), leidt op de vrijdag- en zaterdagavond/ nacht tot veel uitgaanspubliek in het centrum, hetgeen risico's voor de openbare orde en veiligheid met zich meebrengt. De afgelopen jaren hebben zich verschillende incidenten voorgedaan tijdens de uitgaansavonden waarbij extra politie-inzet (waaronder inzet honden) noodzakelijk was. Deze incidenten zijn in 2006 aanleiding geweest voor het initiatief de Nachtwacht. Bewoners van het centrum hebben de Nachtwacht opgericht om te surveilleren op de zaterdag op zondagnacht van 1.00 tot 4.00 uur. Zij houden preventief toezicht in het centrum en de omgeving van het centrum. Het politietoezicht is sinds 2006 ook opgeschaald, daarnaast organiseert de gemeente ongeveer 3 à 4 keer per jaar een horecaoverleg waarin de twee genoemde horecaondernemingen, de burgemeester, politie en de coördinator van de Nachtwacht deelnemen. In de exploitatievergunning van de Manebrug zijn afspraken gemaakt die onder meer gericht zijn op het voorkomen van openbare orde problemen en overlast in het centrum. Hoewel cameratoezicht een zwaar middel is, wordt het als een waardevolle aanvulling gezien op het huidige pakket aan maatregelen. De heer Rosengarten, wijkchef politie IJsselstein/Lopik schrijft in zijn brief d.d. 22 oktober 2008 dat de politie het initiatief tot cameratoezicht ondersteunt. Afspraken duur en gebruik camera s Art. 151c lid 2 van de Gemeentewet stelt dat de burgemeester na overleg met de Officier van Justitie in het overleg, bedoeld in art. 14 van de Politiewet 1993, de periode vaststelt waarin in het belang van de handhaving van de openbare orde daadwerkelijk gebruik van de camera's plaatsvindt en de met de camera's gemaakte beelden in elk geval rechtstreeks worden bekeken. In Lopik gaat het niet om live-uitkijken van beelden, maar om het registreren van de opnamebeelden. Naast handhaving van de openbare orde kunnen de beelden gebruikt worden voor de opsporing van strafbare feiten. Er wordt afgesproken dat het cameratoezicht voor een periode van één jaar wordt toegepast (van 1 december 2008 tot 1 december 2009). Na een half jaar (juni 2009) wordt een korte evaluatie gehouden, deze wordt besproken in de driehoek. Na de periode van één jaar wordt het cameratoezicht weer geëvalueerd en wordt in de driehoek de beslissing genomen of het cameratoezicht al dan niet wordt voortgezet. De camera s zullen van vrijdagmiddag uur tot maandagmorgen 6.00 uur opnemen. Mei

8 Conform artikel 151c lid 6 van de Gemeentewet mogen de met de camera s gemaakte beelden in het belang van de handhaving van de openbare orde worden vastgelegd en gedurende ten hoogste vier weken (28 dagen) worden bewaard. In bijlage 1 vindt u de inhoud van het concept aanwijzingsbesluit, hierin staan de straatnamen/plaatsen die de burgemeester zal aanwijzen voor het cameratoezicht in de openbare ruimte ten behoeve van de handhaving van de openbare orde. Bijlage 1 Concept aanwijzingsbesluit Overwegende, dat het winkelcentrum in de Anna van Burenstraat en de Rolafweg Noord te Lopik vanaf de kruising van deze straten tot aan de kruising van de Rolafweg Noord met de Wielsekade en Vogelzangsekade in Lopik extra aandacht behoeft ten aanzien van de openbare orde en het toezicht op openbare plaats; dat het noodzakelijk is, dat dit gebied van vrijdagmiddag uur tot maandagochtend 6.00 uur voor een periode van één jaar (1 december december 2009) wordt bewaakt door middel van vaste camera s, bestaande uit twee statische camera s en een dome camera. Gehoord de officier van justitie bij de arrondissementsrechtbank te Utrecht en de regiopolitie Utrecht, district Lekstroom te Nieuwegein. Gelet op artikel 151c van de Gemeentewet juncto artikel van de Algemene plaatselijke verordening van de gemeente Lopik; Besluit: Aan te wijzen het winkelcentrum van Lopik bestaande uit de straten: Anna van Burenstraat en de Rolafweg Noord vanaf de kruising van deze straten tot aan de kruising van de Rolafweg Noord met de Wielsekade en Vogelzangsekade als gebied, dat ter handhaving van de openbare orde van vrijdagmiddag uur tot maandagochtend 6.00 uur voor een periode van één jaar (1 december december 2009) wordt bewaakt door middel van cameratoezicht. Mei