Geschiedenis van de scheikundeolympiade

Transcriptie

1 Geschiedenis van de scheikundeolympiade Totstandkoming van de International Chemistry Olympiad Het idee om een internationale scheikundeolympiade (IChO, International Chemistry Olympiad) te organiseren is in Tsjecho-Slowakije geboren. Dat gebeurde in een politiek zeer woelige tijd (de Praagse Lente, 1968) waarin allerlei intellectuele groeperingen streefden naar economische hervormingen en onafhankelijkheid van het Sovjet Pact, naar socialisme met een menselijk gezicht. Er bestond al in de landen van de voormalige Sovjet-Unie een scheikundeolympiade (ChO), geïntegreerd in het secundair onderwijs. Deze ChO stond model voor de IChO. Gesteund door het Ministerie van Onderwijs werden door het Nationaal Comité Chemie Olympiade Tsjecho-Slowakije uitnodigingen verstuurd aan alle socialistische landen behalve Roemenië dat toentertijd in onmin was met de Sovjet- Unie. Vanaf die tijd verslechterden de betrekkingen met de SU, zodat de uitnodiging alleen door de buurlanden Polen en Hongarije geaccepteerd werd. De andere drie landen (SU, Bulgarije en Oost-Duitsland) reageerden niet. Er werd een ChO-reglement opgesteld en goedgekeurd. 1. Deze wedstrijd dient vriendschap en samenwerking tussen de deelnemers te bevorderen, nauwere contacten te bewerkstelligen tussen jonge wetenschappers, de uit-wisseling te bevorderen van pedagogische en natuurwetenschappelijke ervaringen. 2. De wedstrijdorganisatie ligt in handen van het Ministerie van Onderwijs van het gastland. 3. De wedstrijd vindt plaats aan het eind van het schooljaar. 4. Een nationaal team bestaat uit leerlingen en hun begeleiders (leraren). 5. Alleen leerlingen zonder specialisatie uit het secundair onderwijs kunnen deelnemen. 6. De ChO is een wedstrijd voor individuele leerlingen, geen teamwedstrijd. 7. De ChO bestaat uit twee onderdelen: theorie en praktijk. In grote lijnen is dit reglement door de jaren heen intact gebleven. Overzicht van de olympiaden nr. d van/tot land plaats deelname bijz. 1(1968) 4 18/21-6 CS Praag CS, PO, HU 4 dagen, team van 6, geen practicum 2(1969) 5 16/20-6 PL Katowice + BG (SU+DDR) 5 dg(1 dg pr + 1 dg th), team van 5, toetsen in moedertaal, verzorgd door gastheer 3(1970) 5 1/5-7 HU Boedapest + DDR, RO, SU 5 dagen, team van 4 4 voertalen; Russisch, Duits, Frans en Engels met tolken; er werd geen nieuwe plaats en datum afgesproken geen olympiade in Na enig diplomatiek overleg op ministerieel niveau worden de drie volgende gastheren bekend: SU, BG, RO 4(1972) 10 1/10-7 SU Moskou + 2 begeleiders/ mentoren 10 dagen: th+rust+pr1(kwal)+rust+pr2(kwant) instelling Internationale Jury+vaststelling nieuw statuut Voor het eerst vindt de uitnodiging voor de volgende Ol. plaats tijdens de slotceremonie 5(1973) 10 1/10-7 BG Sofia maximaal 100 punten, maar nog geen vaste verhouding tussen theorie en praktijk een voorstel wordt geaccepteerd om het aantal medailles te koppelen aan het aantal deelnemers. 6(1974) 10 1/10-7 RO Boekarest +S+YU(A+BRD) tweedaags seminar gewijd aan olympiaden en chemische educatie 7(1975) 10 1/10-7 HU Veszprem +A+BRD+B voor het eerst worden uitwerkingen gekopieerd voor auteurs en mentoren, met arbitrage

2 8(1976) 10 10/19-7 DDR Halle B met 2 deelnemers De mentoren zorgen voor de vertalingen in nachtelijke sessies. Jury en deelnemers worden gescheiden seminar in Praag, 9 landen+verteg. UNESCO, program: nieuw reglement+samenwerking NGO s th:pr = 60:40 opzet van coördinatiecomité 9(1977) 11 4/14-7 CS Bratislava (FIN+TR) Voor het eerst krijgen winnaars medailles (goud, zilver en brons) (voorheen alleen een geschreven diploma); vert. UNESCO PL extra waarnemer i.v.m. komende organisatie (dit werd later regel) 10(1978) 11 3/13-7 PL Torun +FIN+TR B YU (E) financiële steun UNESCO medailleverdeling Au-Ag-Cu/Sn = 10%-20%-30% 11(1079) 9 2/11-7 SU Leningrad TR +1daags seminar, idee oprichting secretariaat in CS 12(1980) 11 13/23-7 A Linz +NL+I+B SU (F+US+UK) voor het eerst in kapitalistisch land Politiek in IChO: SU; speciale bijeenkomst in 1982 voor oprichting secretariaat 13(1981) 11 13/23-7 BG Burgas +F+SU B (NO) georganiseerd i.s.m. UNESCO seminar 14(1982) 10 3/12-7 S Stockholm +YU+DK+NO (UK+NG+VE) +2 wetenschappelijke lezingen in sessie wordt besloten secretariaat in Bratislava te vestigen 15(1983) 10 2/11-7 RO Timisoara +UK (US+KW) th+rust+pr 16(1984) 11 1/10-7 BRD Frankfurt +B+EL+US DDR aandacht voor biochemie afgesloten zonder nieuwe gastheer (sinds 1979 treden afwisselend landen uit oost- en westblok als gastheer op) +KW(buiten mededinging) 17(1985) 8 1/8-7 CS Bratislava +CU+DDR I (CA+I) 18(1986) 10 6/15-7 NL Leiden +CA CU+KW (CN+CU+I+CH) (Bratislava heeft zich als gastheer opgeworpen) KW(buiten mededinging) IChO-vlag (bij sluiting overgedragen aan nieuwe gastheer); nieuwe versie reglement + chemische technologie lezing waarin de chemie achter de opgaven besproken werd 19(1987) 10 6/15-7 HU Veszprém +CH+CN+CU+I (AU+SG) meer dan 100 deelnemers milieuchemie als rode draad 20(1988) 8 2/9-7 FIN Espoo AU+SG EL YU geen rustdag tussen th+pr inkorting vanwege financiën 29 teams verwacht, 26 gekomen 21(1989) 9 2/10-7 DDR Halle SG+EL (CY+JP+TH) 22(1990) 10 8/17-7 F Parijs +CY+TH+SG SU SU had geen visum 23(1991) 9 7/15-7 PL Lodz +LV+LT+SI +SU KW(MX+TW) BRD+DDR D 24(1992) 12 11/22-7 US Pittsburgh SU GOS CU +KR+MX+ NZ+TW 25(1993) 12 11/22-7 I Perugia +IR+VE +KR+CU (CS SK+CZ) 26(1994) 9 3/11-7 NO Oslo +EE+TR+UA (AR+VN+BY+E) 27(1995) 8 13/20-7 CN Peking GOS RU; +AR (BY+ID+IRL+E +VN) 28(1996) 10 14/23-7 RU Moskou +E+BY+VN (ID+IRL+KG) 29(1997) 10 13/22-7 CA Montreal +ID+IRL (AZ+BR+KZ+ KG+IN+UY) voor het eerst: pr + rust+th; door de steeds grotere omvang van de IJ oprichting comité voorbereiding voorstellen noodzakelijk +Milieuchemie stuurgroep met leden uit verschillende delen vd wereld, voor 2 jaar gekozen door IJ onder 1 e voorzitterschap UK Sessie over rechten en plichten vd afzonderlijke lichamen en hun onderlinge betrekkingen. Slowaaks voorstel om een Internationaal Informatie Centrum van de IChO op te richten voorafgaande aan IJ informele raadpleging met auteurs; introductie blauwe(voorlopige) en rode(eind)punten discussie en besluit over IICIChO in Bratislava enkele paragrafen in het reglement aangepast discussie over reglement heropend; hoofd van het IICIChO krijgt de opdracht volledig nieuwe versie van het reglement voor te bereiden nieuwe versie reglement geaccepteerd onmisbaarheid stuurgroep wordt bewezen 6 e Internationale Workshop IChO in Warschau vrijwillege bijdrage: participation fee financiën rond IChO worden in sessie besproken

3 30(1998) 10 5/14-7 AU Melbourne CU KW +KG+KZ (AZ+IN+UY) 31(1999) 8 4/11-7 TH Bangkok +BR+IN +CU+KW +UY KG 32(2000) 10 2/11-7 DK Kopenhagen +AZ+HR+KG CU (TM+IS+EG) 33(2001) 10 6/15-7 IN Bombay +CU (EG+KE+MN+P+ TM+IS) 34(2002) 10 5/14-7 NL Groningen +IS+TM+ (JP+ PE+P+TJ+YU) 35(2003) 10 5/15-7 EL Athene +JP+P+(AL+CI+ KE+MN+NG+PE+TJ ) 36(2004) 10 18/27-7 D Kiel +PE+TJ 37(2005) TW Taipei +MY+IL+MN +PK+SA 38(2006) KR Gyeongsan +MD 39(2007) RU Moskou 40(2008) HU Boedapest (KE,AL,BN,TM) vanwege financiën 1 e IChO in winter (op zuidelijk halfrond) olympische vlam opgaven besproken in afzonderlijke zittingen, daarna ter goedkeuring aan de IJ 3 lezingen over geschiedenis, theoretische en praktische opgaven met presentatie boekje Zakelijke bijeenkomst: vanaf 1999 betaalt elke delegatie een minimum bijdrage voor deelname volgens een door de IJ goedgekeurde formule 7 e Int. Workshop in Smolenice 2 parallelsessies IJ. Aanbevelingen vd 7 e IWS worden aanvaard. Het nieuwe reglement wordt volledig geaccepteerd door IJ

4 International Chemistry Olympiad: overzicht deelnemende landen legenda: + = gastheer = deelnemer o = waarnemer code land jaar AL Albanië o AR Argentinië AU Australië o + AZ Azerbeidzjan o o BE België BR Brazilië o o BG Bulgarije + + CA Canada o o + CN China o + CU Cuba o CY Cyprus o DK Denemarken + DDR Duitsland O. o + + DE Duitsland (W.) o + EG Egypte o o GB Engeland o o EE Estland PH Filippijnen o FI Finland o + FR Frankrijk o + GR Griekenland HU Hongarije IE Ierland o o IN India o o + ID Indonesië o IR Iran IT Italië + CI JP Ivoorkust Japan YU Joegoslavië o KZ Kazakstan o o KE Kenia o o o KG Kirgizië o o KW Koeweit o o KR Korea Z. HR Kroatië o o LV Letland LT Litouwen MX Mexico MN Mongolië o o NL Nederland + + NZ Nieuw-Zeeland NG Nigeria o NO Noorwegen o + UA Oekraïne AT Oostenrijk + PE Peru o PL Polen PT Portugal o o RO Roemenië + + RU Russ. FED. + SG Singapore o SI Slovenië SK Slowakije SU Sovjet-Unie (GOS) + + ES Spanje o TJ Tadzjikistan o TW Taiwan TH Thailand o + CZ Tsjechië CS Tsjecho TR Turkije o o TM Turkmenistan o o o UY Uruguay o o VE Venezuela o o US Verenigde Staten o o + VN Vietnam BY Wit-Rusland IS IJsland o o SE Zweden + CH Zwitserland o

5 code land jaar AL Albanië AM Armenië AR Argentinië AU Australië AZ Azerbeidzjan BE België BR Brazilië BG Bulgarije CA Canada CN China CU Cuba CY Cyprus DK Denemarken DE Duitsland EG Egypte GB Engeland EE Estland PH Filippijnen FI Finland FR Frankrijk GR Griekenland HU Hongarije IE Ierland IN India ID Indonesië IR Iran IL Israël IT Italië CI Ivoorkust JP Japan YU Joegoslavië KZ Kazakstan KE Kenia KG Kirgizië KW Koeweit KR Korea Z. HR Kroatië LV Letland LT Litouwen MY Maleisië MX Mexico MD Moldavië MN Mongolië NL Nederland NZ Nieuw-Zeeland NG Nigeria NO Noorwegen UA Oekraïne AT Oostenrijk PK Pakistan PE Peru PL Polen PT Portugal RO Roemenië RU Russ. Fed. SA Saoedi-Arabië SG Singapore SI Slovenië SK Slowakije ES Spanje TJ Tadzjikistan TW Taiwan TH Thailand CZ Tsjechië TR Turkije TM Turkmenistan UY Uruguay VE Venezuela US Verenigde Staten VN Vietnam BY Wit-Rusland IS IJsland SE Zweden CH Zwitserland

6 legenda: De voormalige Sovjet Unie (SU) is in 1992 uiteengevallen in het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS of CIS, Commonwealth of Independant States ) en de Baltische Staten (Estland EE, Letland LV en Litouwen LT); in 1995 viel op zijn beurt het GOS uiteen in de Russische Federatie (RU), en nieuwe onafhankelijke staten, zoals Wit- Rusland (BY, Belarus), Oekraïne (UA), Kazakstan (KZ), Kirgizië (KG), Azerbeidzjan (AZ), Turkmenistan (TM), Mongolië (MN), Tadzjikistan (TJ), Moldavië (MD). In 1992 vindt de scheiding plaats tussen Tsjechië (CZ) en Slowakije (SK), die voorheen de Federatie Tsjecho- Slowakije (CS) vormden. De Federale Republiek Joegoslavië (YU) is vanaf 1988 geleidelijk uiteen gevallen in onafhankelijke staten, zoals Slovenië (SI) en Kroatië (HR) en het huidige Klein Joegoslavië (Yu), dat bestaat uit de deelrepublieken Montenegro en Servië en de autonome provincie Kosovo. In 1989 vormen het voormalige Oost- (DDR, Deutsche Demokratische Republik) en West-Duitsland (BRD, Bundesrepublik Deutschland) een nieuwe statenbond Duitsland (DE) AL Albanië AR Argentinië AU Australië AZ Azerbeidzjan BE België BR Brazilië BG Bulgarije CA Canada CN China CU Cuba CY Cyprus DK Denemarken DE Duitsland EG Egypte UK Engeland EE Estland PH Filippijnen FI Finland FR Frankrijk GR Griekenland HU Hongarije IE Ierland IN India ID Indonesië IR Iran IT Italië CI Ivoorkust JP Japan YU Joegoslavië KZ Kazachstan KE Kenia KG Kirgizië KW Koeweit KR Korea HR Kroatië LV Letland LT Litouwen MX Mexico MN Mongolië NL Nederland NZ Nieuw-Zeeland NG Nigeria NO Noorwegen UA Oekraïne AT Oostenrijk PE Peru PL Polen PT Portugal RO Roemenië RU Russ. Fed. SG Singapore SI Slovenië SK Slowakije ES Spanje TJ Tadzjikistan TW Taiwan TH Thailand CZ Tsjechië TR Turkije TM Turkmenistan UY Uruguay VE Venezuela US Ver. Staten VN Vietnam BY Wit-Rusland IS IJsland SE Zweden CH Zwitserland

7 International Chemistry Olympiad: rangorde niet-officieel sinds 1974 (punten van teamleden gesommeerd) GEEL: GASTLAND; ROOD: NEDERLAND; GROEN: LAND DOET VOOR HET EERST MEE IChO in RO HU DDR CS PL SU AT BG SE RO BRD CS NL HU FI DDR FRr PL US 1 SU SU DDR CS SU PL PL HU CS RO BRD SU NL SU CN DDR CN CN CN 2 RO HU SU SU PL SU BRD CS BRD SU CS CS PL CN BRD BRD PL RO HU 3 CS PL HU HU BRD RO DDR PL PL BRD SU BRD BRD RO US CN BRD HU PL 4 HU BG PL PL DDR CS HU BG NL CS HU AT SU CS PL BG US PL US 5 PL RO AT SE CS AT AT AT AT HU AT NL AT BRD UK SU CS NL AT 6 DDR DDR RO AT HU SE RO BRD SU AT GB HU US FR DDR HU RO US GOS 7 BG SE BG BRD AT HU BG DDR HU FR PL DDR HU UK NO PL FR IT DE 8 YU CS CS DDR RO BRD CS RO BG DDR US PL BG PL RO RO AT DE RO 9 SE AT SE RO SE BG SE SU DDR PL RO US FR HU HU CS DDR NO FR 10 BRD BRD BG BG FI FI NL SE NL DK FR RO DDR SU IT HU GB IT 11 YU YU YU TR DDR NL FI FR BG SE GB CS NL IT NL GB CS SG 12 BE BE BE FI IT SE FI GB NL RO GB US NL UK IT SU CS 13 BE FR NO NO FI BG SE BG BG AT AU AT AU 14 IT RO DK FR NO DDR AT CS US SG AU NL 15 DK FI BG SE CA SE AU SE NL DK DK 16 YU SE NO FI NO FI SG FR NO SG KR 17 IT IT IT YU DK NO FR NO DK CA GB 18 YU GR BE BE DK AT AU TH BG CH 19 YU GR FI IT FI CA FI FR TH 20 BE DK GR GR CA DK CA SE LV 21 CU KW CU DK FI BG TH NZ 22 YU BE CU BE CU CH SE 23 YU SE CU SE LV LT 24 CA BE GR CH LT NO 25 CH CH CH BE FI CA 26 KW KW KW GR CU SI 27 KW GR BG 28 CY BE TW 29 CY BE 30 SI FI 31 GR 32 CY 33 MX

8 IChO in IT NO CN RU CA AU TH DK IN NL EL DE TW KR RU HU UK JP 1 CN CN CN IR HU SG US CN CN CN CN CN KR CN CN CN TW 2 TW UK IR CN D US KR RU KR TH IR KR VN TW RU RU CN 3 US US RO RU TR KR CN US US TW KR RU IR KR TW UA KR 4 IT A A A TW CN IR HU RU A TH UA RU RU PO KR RU 5 GOS SG D D IR HU RO TW IR KR BY DE AZ VN KR TH SG 6 HU KR UK US RU AR HU A TR UA RU PL TW TH DE BY JP 7 D TW SK UA KR RU TW SK IN US IN TW TH JP TH VN US 8 CA CZ TW CZ CN AU UA BY AU PL SG HU AR PO IN TW HU 9 SG GOS I HU SG D PL VN TW IN D TR DE IN HU HU IR 10 CZ IR CZ RO PL UK AU TR TH D TW VN IN DE AM SG UK 11 A D RU UK US PL VN SG SG IR UA IN AU SK SK KZ RO 12 RO HU HU TW UA A D D PL HU PO IR CZ DK LT AT TH 13 PL RO AU BY AU RO AR KR RO CA CA RO UA CA US PO IN 14 NZ DK SG SG CA TW BY IR F TR CZ LT PO SG VN IR DE 15 KR I F AR RO SK TH CZ SK RU RO CZ AT BY UK IN PO 16 LV TH TR TR A NL F FIN HU AU KZ US TR AZ BY RO AU 17 IR NZ PL F TH IR TR TH VN UK VN SG HU UA EE AU AT 18 DK UA US I EE UA SG MX CZ SG EE CA SK US UK DE BY 19 AU AU DK AU CZ VN IN UK AR E GB AZ US HU ID SK VN 20 NL F AR KR VN LT UK AU BY SK AU AU UK CZ IR TR FR 21 LT PL KR EE F TR RU IN CU VN HU KZ RD AU RO LT ID 22 SK NL UA CA S BY MX CA D FIN SK UK BY NZ AU EE TR 23 F SK LT TH BY F A AR UK BY US JP SG FR AT IT LT 24 CU CA TH VN NZ I IRL UA UA LT VE AT JP IR KZ UK UA 25 UK LT NL SK LV TH NZ PL A CZ ID BY ID AT SG CA EE 26 TH S CH CH AR FIN I NZ MX F F SK LV TR NZ NZ CZ 27 BG NO BG NL SI CZ CA BG DK LV A TH BG ID CZ BR SK 28 B BG S NZ UK CA LT F CA RO I AR HR UK FR US CA 29 S FIN NZ DK SK S NL DK EE NL TR EE MX RO TR LV IT 30 FIN EE EE PL LT BG SK NL ID KZ AZ FR KZ NL JP FR AR 31 SI LV CA SI I NO BG B HR EE MX NZ TL HR SI CZ NZ 32 EL CH MX MX DK MX KZ RO I AR LT SI FR LT AR JP TM 33 MX MX NO LV NL CH DK KZ NO BG NL HR EE KZ BR DK MX 34 NO SI SI NO IRL SI CH LT BG HR FIN LV CA SI CA AR KZ 35 CH B LV CY NO EE CZ CH CY NZ HR NL IT EE IT IN IL 36 VE CY CY BG MX CY FIN SI KZ I JP IT DK AR MY SI BR 37 CY EL B S CH LV B EE B NO DK BG SI BR IL IL HR 38 KW TR EL LT CY DK S VE LT SI AR CH FI TJ NL MY AZ 39 VE FIN E E NZ CY CY NZ DK EL ID NL LV CH AZ DK 40 CU VE B FIN EL EE HR CH VE LV FI IE MY SE CU SE 41 KW KW EL BG KZ LV S E MX E SE GR SE LV MX LV 42 CU FIN VE E SI I FIN BR TM KG NZ IE DK HR IE 43 VE EL IRL VE ID SI ID BR ES KG IL IE IE FI 44 CU B B BR NO NL S BG GR SE FI MD NL NO 45 KW ID KG E AZ LV TM CH BR NE IS ES KG ES 46 KW VE NO IRL BR B NZ TM BR IT TM CH NL 47 CU ID ID E S IRL IS CY CH CY BU SE MN 48 EL LV VE CH IRL VE PT NO HR BU PE 49 UY EL IRL CU CY IE IS TM PK MN PK 50 CU BR EL CY KG IS NO CH NO AR SI 51 KW UY UY IS BE DK CY MX MX ES CY 52 KG AZ KG SI MX ES BG TJ VE BU 53 KW KG AZ S BE UY ES KG IS MD 54 KW EL NO PE EG PT CY TM CH 55 UY PT PT VE BE IS PT 56 KW UY NO TJ KG FI BE 57 EG EG EG KW GR MN IS 58 CU KW CU MN GR AM 59 KW TJ PE AM VE KG 60 CU PK BE GR 61 UY CU PE CU 62 KW PT VE 63 VE UY UY 64 EG CU KW 65 SA AZ 66 UY SA

9 legenda: De voormalige Sovjet Unie (SU) is in 1992 uiteengevallen in het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS of CIS, Commonwealth of Independant States ) en de Baltische Staten (Estland EE, Letland LV en Litouwen LT); in 1995 viel op zijn beurt het GOS uiteen in de Russische Federatie (RU), en nieuwe onafhankelijke staten, zoals Wit-Rusland (BY, Belarus), Oekraïne (UA), Kazakstan (KZ), Kirgizië (KG), Azerbeidzjan (AZ), Turkmenistan (TM), Mongolië (MN), Tadzjikistan (TJ). In 1992 vindt de scheiding plaats tussen Tsjechië (CZ) en Slowakije (SK), die voorheen de Federatie Tsjecho-Slowakije (CS) vormden. De Federale Republiek Joegoslavië (YU) is vanaf 1988 geleidelijk uiteen gevallen in onafhankelijke staten, zoals Slovenië (SI) en Kroatië (HR) en het huidige Klein Joegoslavië (Yu), dat bestaat uit de deelrepublieken Montenegro en Servië en de autonome provincie Kosovo. In 1989 vormen het voormalige Oost- (DDR, Deutsche Demokratische Republik) en West-Duitsland (BRD, Bundesrepublik Deutschland) een nieuwe statenbond Duitsland (D) AL Albanië AM Armenië AR Argentinië AU Australië AZ Azerbeidzjan BE België BR Brazilië BG Bulgarije CA Canada CN China CU Cuba CY Cyprus DK Denemarken DE Duitsland EG Egypte UK Engeland EE Estland PH Filippijnen FI Finland FR Frankrijk GR Griekenland HU Hongarije IE Ierland IN India ID Indonesië IR Iran IL Israël IT Italië CI Ivoorkust JP Japan YU Joegoslavië KZ Kazachstan KE Kenia KG Kirgizië KW Koeweit KR Korea HR Kroatië LV Letland LT Litouwen MY Maleisië MX Mexico MD Moldavië MN Mongolië NL Nederland NZ NwZeeland NG Nigeria NO Noorwegen UA Oekraïne AT Oostenrijk PK Pakistan PE Peru PL Polen PT Portugal RO Roemenië RU Rusland SA SaoediArabië SG Singapore SI Slovenië SK Slowakije ES Spanje TJ Tadzjikistan TW Taiwan TH Thailand CZ Tsjechië TR Turkije TM Turkmenistan UY Uruguay VE Venezuela US Ver.Staten VN Vietnam BY WitRusland IS IJsland SE Zweden CH Zwitserland