LIEDSUGGESTIES JAAR A TIJD DOOR HET JAAR (NA PINKSTEREN)

Transcriptie

1 LIEDSUGGESTIES JAAR A TIJD DOOR HET JAAR (NA PINKSTEREN) In 2011 wordt op 19 juni Drievuldigheidszondag gevierd en op 26 juni Sacramentsdag; op 3 juli valt dan de veertiende zondag door het jaar. 1

2 Bij de publicatie van de Tweede Algemene Lijst van Liturgische Gezangen die door de Nederlandse Bisschoppenconferentie en de Congregatie voor de Goddelijke Eredienst werden goedgekeurd heeft de bisschopreferent voor Liturgie namens de Nederlandse Bisschoppenconferentie, mgr. drs. A. Hurkmans, een ten geleide geschreven, dat een aantal aanwijzingen geeft voor de keuze van de gezangen in de eredienst. In het onderstaande worden vervolgens suggesties gedaan voor liturgische gezangen op basis van de vastgestelde liturgische teksten. Allereerst zal nu het ten geleide van de bisschop-referent worden weergegeven bij wijze van achtergrond en kader voor de liedsuggesties die door de Beleidssector Liturgie worden gedaan. De zorg voor goede liturgische zang is een voortdurende bekommernis voor de Kerk. Terecht is er eeuwenlang over gewaakt, dat wat in de eredienst gezongen wordt, een daadwerkelijke en betrouwbare hulp is om God te loven en de geest, het hart en de mond van de mens te verheffen tot de Drie-Ene God. De liturgische gezangen hebben fundamenteel betrekking op geloofsgeheimen: op God zoals Hij zich heeft geopenbaard en op de beleving van het Paasmysterie van Christus. Sinds de invoering van de volkstaal in de eredienst van de Latijnse Kerk vanaf het Tweede Vaticaans Concilie is niet alleen een beroep gedaan op de gelovige inzet en artistieke creativiteit van tekstdichters en toonkunstenaars, maar is ook bij herhaling vanuit de Wereldkerk gevraagd dat de bisschoppen komen tot een afbakening van liturgische gezangen in de volkstaal die daadwerkelijk uiting zijn van en bijdragen aan het geloof van de Kerk. Ook paus Benedictus XVI heeft in zijn post-synodaal schrijven Sacramentum caritatis van 2007 (nr. 42) gewezen op de noodzaak van goede liturgische liederen in de volkstaal naast de bevoorrechte plaats van de Gregoriaanse zang: Het liturgisch gezang neemt in de ars celebrandi een belangrijke plaats in. Terecht benadrukt de heilige Augustinus in één van zijn beroemde preken: De nieuwe mens weet wat het nieuwe lied is. Zingen is een uiting van vreugde en als wij er goed over nadenken een uiting van liefde. (Sermo 34,1). Het Godsvolk dat samengekomen is om te vieren, zingt Gods lof. De Kerk heeft in haar tweeduizendjarige geschiedenis muziek en zang voortgebracht en doet dat nog steeds die een erfenis van geloof en liefde vormen, die nooit verloren mag gaan. In de liturgie kunnen wij werkelijk niet zeggen dat alle gezangen even goed zijn. Hier moet de oppervlakkige improvisatie of het invoeren van muzikale genres die geen rekening houden met de betekenis van de liturgie, vermeden worden. Als element van de liturgie moet het gezang zich invoegen in de bijzondere vorm van de viering (vgl. Propositio 25: Zoals alle kunstuitingen moet ook het gezang ten diepste met de liturgie in harmonie gebracht worden en effectief worden gebruikt, dat wil zeggen het geloof, het gebed, de verwondering en de liefde voor de in de Eucharistie aanwezige Jezus tot uitdrukking brengen. ). Daarom moet alles de tekst, de melodie en de uitvoering overeenstemmen met de betekenis van het gevierde mysterie, met de onderdelen van de ritus en met de liturgische tijden (vgl. Propositio 29). In 2001 had de Congregatie voor de Goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten in de instructie Liturgiam authenticam (art. 108) al gevraagd dat de Bisschoppenconferenties directoria of repertoria zouden maken om tot een concretisering en aanduiding te komen van de geschikte liturgische gezangen. Deze dienen te worden goedgekeurd zowel door de Bisschoppenconferentie als door de Apostolische Stoel. De Nederlandse Bisschoppenconferentie heeft in overleg met de betreffende Romeinse Congregatie ervoor gekozen langs wegen van geleidelijkheid concrete liturgische gezangen goed te keuren voor de eredienst en vervolgens aan de Congregatie voor de Eredienst ter approbatie voor te leggen. In 2003 heeft zij aan de Beleidssector Liturgie de taak toevertrouwd om het voorbereidende werk daartoe te verrichten. Vanuit de kerkelijke criteria die in meerdere Romeinse documenten tot uitdrukking zijn gebracht, werd door een werkgroep van de Beleidssector liturgie met deskundigen op liturgisch, kerkmuzikaal en pastoraal domein een eerste selectie gemaakt van liederen die in aanmerking kwamen voor opname in geplande afzonderlijke nieuwe liturgische uitgaven. Deze keuze werd voorgelegd aan de Nationale Raad voor Liturgie en van daaruit aan de bisschoppen, die na studie, interne bespreking en eventuele modificaties hun goedkeuring gaven aan de uiteindelijke deellijsten; deze werden vervolgens ter definitieve approbatie voorgelegd aan de bevoegde Romeinse Congregatie. Op deze wijze zijn na brede consultatie tot nu toe vijf lijsten van liturgische gezangen door de Bisschoppenconferentie en de Apostolische Stoel goedgekeurd voor gebruik in de Rooms-Katholieke eredienst. Ook in andere landen is of wordt gewerkt aan dergelijke lijsten. Zo heeft het Italiaanse episcopaat in 2009 een Repertorio di canti liturgici uitgegeven als een liedbundel met 384 liturgische gezangen. In Duitsland wordt in overleg met de Romeinse Congregatie gewerkt aan een herziene uitgave van het liedboek Gotteslob. 2

3 In Liturgische Documentatie dl. 5 (2008) is een eerste samenvattende lijst van een honderdtal goedgekeurde liederen voor de Nederlandse Kerkprovincie gepubliceerd. Deze lijst wordt nu aangevuld met ruim 200 liederen. Hiermee beschikt de Nederlandse Kerkprovincie over meer dan 300 liturgische gezangen die het kerkelijke keurmerk hebben gekregen en als zodanig de veilige bakens zijn voor liturgische gezangen met een goede en verantwoorde tekst. Deze lijst is geen eindpunt. De Nederlandse bisschoppen dragen er verder via de Beleidssector Liturgie zorg voor, dat dit repertorium van tijd tot tijd wordt aangevuld en bijgewerkt. Daarmee blijft er ook ruimte bestaan tot verdere creativiteit binnen de goede en geëigende liturgische bakens. En componisten kunnen hun talenten verder in dienst stellen van de Kerk, zeker ook door het scheppen van nieuwe toonzettingen op goedgekeurde teksten. Deze lijst is een echte en niet te veronachtzamen handreiking voor een goede liedkeuze, ook al verdient ze zeker aanvulling, met name met betrekking tot de psalm-liederen. In de liturgie genieten immers die liturgische gezangen de voorkeur die ontleend zijn aan het boek der psalmen, aan andere bijbelse geschriften en aan liturgische bronnen. Op het vlak van bijbelse gezangen is binnen de katholieke Kerk in het Nederlandse taalgebied de laatste decennia veel werk verzet. In afwachting van verdere concretiseringen door middel van de voorziene kerkelijke goedkeuring (conform Liturgiam authenticam, 108) kan men in de liturgische praktijk met name bestaande, getoonzette psalmvertalingen gebruiken, ook al blijft de tekst van de antwoordpsalmen zoals die in de lectionaria voorkomt met de specifieke verskeuze aansluitend bij de voorafgaande lezing, bepalend voor liturgisch gebruik; als gezang bij intrede, bereiding van de gaven of na de communie is een grotere keuze in de psalmvertaling mogelijk. In deze uitgave van de Beleidssector Liturgie (Liturgische Documentatie, dl. 6) is een lijst opgenomen van de liturgische gezangen die tot nu toe door de Nederlandse Bisschoppenconferentie en door de Congregatie voor de Goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten zijn goedgekeurd. Het is de basis voor goede liturgische gezangen in de eredienst. Na een halve eeuw liturgievernieuwing in ons land met nieuwe composities van goede en minder goede kwaliteit wordt door deze goedkeuring een positief teken gesteld en een verantwoord houvast gegeven, waarvan verondersteld mag worden dat de liturgische praktijk hiervoor openstaat in een geest van echte loyaliteit. Het gaat immers in de liturgie van de Kerk niet alleen erom dat God ons zijn genade schenkt, maar ook dat de kerkgemeenschap die verenigd met de paus en de bisschoppen, God het beste in geloof weet aan te bieden. Met deze nieuwe lijst van liturgische gezangen wordt zonder exclusief te zijn in de zin zoals hierboven verwoord door de Nederlandse Bisschoppen uitdrukking gegeven aan hun zorg en eigen verantwoordelijkheid voor de liturgie in onze bisdommen in eenheid met de Apostolische Stoel. We hopen dan ook dat zowel de voor de liturgie verantwoordelijke priesters met hun diakens, alsook de andere medewerkenden aan de liturgie, zoals de leiders van gebedsdiensten, dirigenten en kerkkoren, positief meewerken aan de implementatie ervan. Tot meerdere eer van God en tot opbouw van de geloofsgemeenschap die in de liturgie de bron en het hoogtepunt viert van ons geloof en van het christelijk leven. Den Bosch, 15 augustus 2010 Mgr. Drs. A. Hurkmans bisschop-referent voor liturgie namens de Nederlandse Bisschoppenconferentie 3

4 LIJST VAN GEBRUIKTE AFKORTINGEN Bs Bouwstenen (Wijchen 2010) DLG Directorium voor Liturgische Gezangen (zie Liturgische Documentatie, dl. VI) GM Gregoriaans Missaal (Solesmes 1991) GN Graduale Nederlands (Wijchen 2005) GPP Gezangenboek voor Palmzondag en het Paastriduüm (Baarn 1993) GR Graduale Romanum (Solesmes 1974) GvL Gezangen voor Liturgie (Baarn 1996) LD Laus Deo (Roermond 2000) LD V Liturgische Documentatie, dl. V ( s-hertogenbosch 2008) MR Missale Romanum (Vaticaanstad 2002) NP Nederlandse Prefaties (Heeswijk 2001) NRL Nationale Raad voor Liturgie OMC Ordo Missae in Cantu (Solesmes 1975) Oud GR Oud Graduale Romanum VL Varia Liturgica (Wijchen 2010) WIJD Wijding van bisschop, priesters en diakens ( s-hertogenbosch 2005) 4

5 Op de liturgische kalender van het lopende jaar (zie Directorium voor de Nederlandse Kerkprovincie) vindt men de data waarop de onderstaande liturgische vieringen dit jaar vallen. De nummers waarnaar de liedsuggesties uit het Directorium voor Liturgische Gezangen (DLG) verwijzen, vindt men terug in Liturgische Documentatie, dl. VI (achtereenvolgens wordt telkens gegeven een suggestie voor het gezang bij de intrede, bij de bereiding van de gaven, bij de communie en na de communie). Indien op zondagen (buiten de paastijd) als boete-akt de besprenkeling van de gelovigen plaatsvindt, kan men het volgende zingen: GR 707/708, GM 76-78, LD 1021, ZJ 50 VL 5; suggesties DLG: 78/198/235 Tijd door het jaar H. Drie-eenheid: GR 371, GM 422, Oud GR: zie LD V 40; pref.: MR 486, OMC 58 Ant. bij de intr.: GN 103 Antw. psalm: GN 104/ZJ P68 Alleluia: GN 106/LD 450 (gedeeltelijke tekst)/zj 5a-h Pref.: NP 62 Ant. bij de comm.: GN 106 Suggesties DLG: intr.: 79/229, ber. gaven: 225/228, comm.: 105/190, na comm.: 312/313 Sacramentsdag: GR 377, GM 432, Oud GR: zie LD V 40; pref.: MR 303/489, OMC 40/60 Ant. bij de intr.: GN 107 Antw. psalm: GN 107/ZJ P205 (Sequentie): zie H. Communie en verering van de Eucharistie buiten de Mis 67/LD 994 (Ned.) en zie GR 379/GM 435/LD 990 (Latijn) Alleluia: GN 109/GvL 250 (licht afwijkend)/zj 5a-h Pref.: AM 1385/NP 44/64 Ant. bij de comm.: GN 109 Suggesties DLG: intr.: 94, (sequentie), ber. gaven: 250, comm.: 37/123, na comm.: 315 H. Hart van Jezus: GR 384, GM 443, Oud GR: zie LD V 40; pref.: MR 493, OMC 62 Ant. bij de intr.: GN 110 Antw. psalm: GN 111 Alleluia: GN 112/ZJ 5a-h Pref.: NP 66 Ant. bij de comm.: GN 113 Suggesties DLG: intr.: 148/210, ber. gaven: 37, comm.: 279, na comm.: 148/210 2 de Zondag: GR 260, GM 450, Oud GR: zie LD V 30; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 114 Antw. psalm: GN 115/ZJ P61 Alleluia: GN 116/GvL 244 (licht afwijkend)/zj 5a-h 5

6 Ant. bij de comm.: GN 117 Suggesties DLG: intr.: 109, ber. gaven: 293, comm.: 37/286, na comm.: de Zondag: GR 264, GM 456, Oud GR: zie LD V 30; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 119 Antw. psalm: GN 119/LD 436/ZJ P41 (licht afwijkend) Alleluia: GN 121/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 121 Suggesties DLG: intr.: 310, ber. gaven: 178 1,6,10, comm.: 254/268, na comm.: 29/154 4 de Zondag: GR 268, GM 462, Oud GR: zie LD V 31; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 123 Antw. psalm: GN 123/ZJ P Alleluia: GN 125/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 125 Suggesties DLG: intr.: 105/300, ber. gaven: 228, comm.: 279/303 1,4, na comm.: de Zondag: GR 271, GM 466, Oud GR: zie LD V 31; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 127 Antw. psalm: GN 127/ZJ P150 Alleluia: GN 125/LD 450 (licht afwijkend)/gvl 255 (licht afwijkend)/zj 5a-h Ant. bij de comm.: GN 130 Suggesties DLG: intr.: 1, ber. gaven: 71, comm.: 147/293, na comm.: 29 6 de Zondag: GR 275, GM 472, Oud GR: zie LD V 31; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 131 Antw. psalm: GN 131 Alleluia: GN 129/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 134 Suggesties DLG: intr.: 41/98, ber. gaven: ,7, comm.: 47, comm.: de Zondag: GR 278, GM 477, Oud GR: zie LD V 31; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 135 Antw. psalm: GN 135/LD 441 Alleluia: GN 137/LD (met alleluia van 450)/ZJ 5a-h 6

7 Ant. bij de comm.: GN 137 Suggesties DLG: intr.: 34/85, ber. gaven: 228, comm.: 208, na comm.: ste Zondag: GR 281, GM 482, Oud GR: zie LD V 32; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 139 Antw. psalm: GN 139/ZJ P81-82 Alleluia: GN 90/GvL 249 (licht afwijkend)/ld (licht afwijkend-met alleluia van 450)/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 140 Suggesties DLG: intr.: 105/312, ber. gaven: 293, comm. 284, na comm.: de Zondag: GR 284, GM 486, Oud GR: zie LD V 32; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 142 Antw. psalm: GN 142/ZJ P48-49 Alleluia: GN 94/LD 450 (licht afwijkend)/gvl 241 (licht afwijkend)/zj 5a-h Ant. bij de comm.: GN 144 Suggesties DLG: intr.: 310, ber. gaven: 48, comm.: 272/47, na comm.: de Zondag: GR 288, GM 492, Oud GR: zie LD V 32; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 146 Antw. psalm: GN 146/ZJ P74-75 Alleluia: GN 137/LD (licht afwijkend-met alleluia van 450)/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 148 Suggesties DLG: intr.: 41, ber. gaven: 147, comm.: 254, na comm.: 154/ de Zondag: GR 291, GM 498, Oud GR: zie LD V 33; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 149 Antw. psalm: GN 150/LD 440 Alleluia: GN 151/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 151 Suggesties DLG: intr.: 41/85, ber. gaven: 228, comm.: 41/148/201, na comm.: 148/197/ de Zondag: GR 294, GM 503, Oud GR: zie LD V 33; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 153 Antw. psalm: GN 153/ZJ P92 Alleluia: GN 156/GvL 260/LD 452 (met alleluia van 450)/ZJ 5a-h 7

8 Ant. bij de comm.: GN 156 Suggesties DLG: intr.: 98/300, ber. gaven: 71, comm.: 41/148/254, na comm.: de Zondag: GR 297, GM 509, Oud GR: zie LD V 33; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 158 Antw. psalm: GN 158/ZJ P (licht afwijkend) Alleluia: GN 144/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 160 Suggesties DLG: intr.: 311, ber. gaven: 250, comm.: 201, na comm.: de Zondag: GR 300, GM 514, Oud GR: zie LD V 33; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 161 Antw. psalm: GN 162/LD 442/ZJ P194 Alleluia: GN 163/LD (met alleluia van 450)/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 164 Suggesties DLG: intr.: 6/313, ber. gaven: 310, comm.: 279, na comm.; de Zondag: GR 303, GM 518, Oud GR: zie LD V 34; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 165 Antw. psalm: GN 165/ZJ P Alleluia: GN 167/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 46/109 Suggesties DLG: intr.: 312, ber. gaven: 233 1,2,3, comm.: 123, na comm.: de Zondag: GR 307, GM 526, Oud GR: zie LD V 34; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 167 Antw. psalm: GN 168/ZJ P112 Alleluia: GN 169/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 169 Suggesties DLG: intr.: 290, ber. gaven: 289, comm.: 78 1,4,5, na comm.: de Zondag: GR 310, GM 532, Oud GR: zie LD V 34; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 170 Antw. psalm: GN 171/ZJ P Alleluia: GN 116/GvL 244 (licht afwijkend)/zj 5a-h 8

9 Ant. bij de comm.: GN 117 Suggesties DLG: intr.: 66/225, ber. gaven: 311 1,2, comm.: 257/279, na comm.: de Zondag: GR 315, GM 538, Oud GR: zie LD V 35; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 175 Antw. psalm: GN 175/ZJ P Alleluia: GN 176/GvL 254 (licht afwijkend)/zj 5a-h Ant. bij de comm.: GN 177 Suggesties DLG: intr.: 208/300, ber. gaven: 250, comm.: 37/94, na comm.: de Zondag: GR 319, GM 545, Oud GR: zie LD V 35; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 178 Antw. psalm: GN 5/LD 420 (licht afwijkend) Alleluia: GN 180/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 180 Suggesties DLG: intr.: 109/136 1,9,12,13, ber. gaven: 293, comm.: 254, na comm.: 275 1,2 20 ste Zondag: GR 323, GM 551, Oud GR: zie LD V 35; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 182 Antw. psalm: GN 93/GvL 67II/ZJ P89 Alleluia: GN 121/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 184 Suggesties DLG: intr.: 1, ber. gaven: 62, comm.: 43/94/272/316, na comm.: ste Zondag: GR 326, GM 556, Oud GR: zie LD V 36; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 186 Antw. psalm: GN 186/ZJ P188 (gedeeltelijk) Alleluia: GN 188/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 188 Suggesties DLG: intr.: 147/293, ber. gaven: 228, comm.: 123/254, na comm.: 154 2,3 22 ste Zondag: GR 330, GM 562, Oud GR: zie LD V 36; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 189 Antw. psalm: GN 155/LD 438 Alleluia: GN 144/ZJ 5a-h 9

10 Ant. bij de comm.: GN 191 Suggesties DLG: intr.: 66/190, ber. gaven: 26, comm.: 279/303 1,4, na comm.: 11 1,2 23 ste Zondag: GR 332, GM 567, Oud GR: zie LD V 36; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 192 Antw. psalm: GN 43/LD 439 (refrein licht afwijkend)/zj P123,125 (refrein licht afwijkend) Alleluia: GN 194/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 194/122 Suggesties DLG: intr.: 71/289, ber. gaven: 250, comm.: 208/254, na comm.: ste Zondag: GR 336, GM 572, Oud GR: zie LD V 36; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 195 Antw. psalm: GN 195/LD 441 (refrein en verskeuze licht afwijkend) Alleluia: GN 90/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 198 Suggesties DLG: intr.: 300, ber. gaven: 37, comm.: 310, na comm.: 63/ ste Zondag: GR 339, GM 577, Oud GR: zie LD V 37; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 199 Antw. psalm: GN 199/ ZJ P Alleluia: GN 117/GvL 260/LD 452 (met alleluia van 450)/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 201 Suggesties DLG: intr.: 41/312, ber. gaven: 290, comm. 71/148/289, comm.: ste Zondag: GR 342, GM 581, Oud GR: zie LD V 37; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 202 Antw. psalm: GN 203/ZJ P38 Alleluia: GN 137/LD (met alleluia van 450)/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 204 Suggesties DLG: intr.: 21/262/229, ber. gaven: 62, comm.: 289, na comm.: ste Zondag: GR 346, GM 586, Oud GR: zie LD V 37; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 205 Antw. psalm: GN 206/ZJ P208 Alleluia: GN 207/ZJ 5a-h 10

11 Ant. bij de comm.: GN 207 Suggesties DLG: intr.: 85/98, ber. gaven: 147, comm.: 94/71/289, comm.: 178 1,5,8 28 ste Zondag: GR 350, GM 592, Oud GR: zie LD V 38; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 208 Antw. psalm: GN 209/ZJ P30 Alleluia: GN 144/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 211 Suggesties DLG: intr.: 43/256, ber. gaven: 47, comm.: 241, na comm.: ste Zondag: GR 354, GM 597, Oud GR: zie LD V 38; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 212 Antw. psalm: GN 212/ZJ P Alleluia: GN 214/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 214 Suggesties DLG: intr.: 27/290, ber. gaven: 71/289, comm.: 37/254, na comm.: ste Zondag: GR 357, GM 602, Oud GR: zie LD V 38; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 215 Antw. psalm: GN 216/LD 478 (licht afwijkend)/gvl 18 I (licht afwijkend)/zj P17 Alleluia: GN 94/LD 450 (licht afwijkend)/gvl 241 (licht afwijkend)/zj 5a-h Ant. bij de comm.: GN 218 Suggesties DLG: intr.: 105/1, ber. gaven: 71/289/293, comm.: 62/220, na comm.: ste Zondag: GR 360, GM 607, Oud GR: zie LD V 38; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 219 Antw. psalm: GN 220/ZJ P Alleluia: GN 222/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 222 Suggesties DLG: intr.: 145/256/310, ber. gaven: 26/250, comm.: 94/123, na comm.: ste Zondag: GR 363, GM 612, Oud GR: zie LD V 39; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 223 Antw. psalm: GN 224/LD 438 (refrein en verzen licht afwijkend)/zj P84 (licht afwijkend) Alleluia: GN 163/LD (licht afwijkend-met alleluia van 450)/ZJ 5a-h 11

12 Ant. bij de comm.: GN 226 Suggesties DLG: intr.: 98/312, ber. gaven: 62/ , comm.: 42/241, na comm.: ste Zondag: GR 366, GM 618, Oud GR: zie LD V 39; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 227 Antw. psalm: GN 227/ZJ P175 (licht afwijkend) Alleluia: GN 90/ZJ 5a-h Ant. bij de comm.: GN 229/145 Suggesties DLG: intr.: 34/85/98, ber. gaven: 11, comm.: 47, na comm.: 122/72 34 ste Zondag: Christus Koning: GR 388, GM 624, Oud GR: zie LD V 41; pref.: MR 497, OMC 80 Ant. bij de intr.: GN 229 Antw. psalm: GN 230/ZJ P28-29 Alleluia: GN 232/ZJ 5a-h Pref.: NP 68 Ant. bij de comm.: GN 232 Suggesties DLG: intr.: 79/308, ber. gaven: 310, comm.: 37/241, na comm.: 312 DLG: algemene suggesties tijd door het jaar: 1, 3, 6, 8, 19, 21, 26, 27, 29, 32, 34, 36, 37, 41, 43, 47, 48, 53, 55, 62, 63, 66, 69, 71, 78, 85, 89, 92, 94, 98, 99, 105, 109, 113, 128, 133, 136, 145, 147, 148, 152, 153, 154, 157, 160, 162, 178, 190, 192, 193, 198, 199, 201, 204, 208, 209, 215, 216, 226, 228, 230, 234, 235, 241, 244, 250, 253, 254, 256, 257, 258, 265, 266, 268, 272, 273, 275, 276, 279, 284, 286, 287, 288, 289, 290, 292, 293, 296, 300, 308, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316 Laatste weken van het liturgische jaar: 10, 49, 59, 72, 98, 122, 144, 166, 204, 209, 234, 241, 287 (Hoog)feesten van de Heer Opdracht van de Heer (2 februari): GR 539, GM 633, MR 718, Oud GR: zie LD V 41; pref.: MR 722, OMC 82 Processie of plechtige intrede: Ant. 1 bij de intr. (tijdens ontsteken kaarsen): VL 43 Processie: VL 43 Ant. 2 bij de intr.: GN 233 Antw. psalm: GN 233 Alleluia/vers voor het Evangelie: GN 234/ZJ 5a-h (indien op zondag:) Pref.: NP 126 Ant. bij de comm.: GN 234 Suggesties DLG: aansteken kaarsen: 304, processie: 100 1,3, (intrede: 6), bereiding gaven: 16, communie: 100 1,3 /62, na communie: 29 Aankondiging van de Heer (25 maart): GR 553, GM 649, Oud GR: zie LD V 42; pref.: MR 739, OMC 86 Ant. bij de intr.: GN 237 Antw. psalm: GN 237/ZJ P61 (licht afwijkend) Alleluia: GN 238/ZJ 5a-h 12

13 Pref.: NP 128 Ant. bij de comm.: GN 238 Suggesties DLG: intr.: 125/212, ber. gaven: 141/90, comm.: 127, na comm.: 221 Gedaanteverandering van de Heer (6 augustus): GR 585, GM 674, Oud GR: zie LD V 42; pref.: MR 800, OMC 92 Ant. bij de intr.: GN 243 Antw. psalm: GN 244/ZJ P131 Alleluia: GN 244/ZJ 5a-h (indien op zondag:) Pref.: NP 134 Ant. bij de comm.: GN 245 Suggesties DLG: intr.: 41/95/159, ber. gaven: 216, comm.: 95/159, na comm.: 313 Kruisverheffing (14 september): GR 598, GM 689, Oud GR: zie LD V 42; pref.: MR 827, OMC 96 Ant. bij de intr.: GN 60/GvL 557 Antw. psalm: GN 248/ZJ P101 Alleluia: GN 249/ZJ 5a-h (indien op zondag:) Pref.: NP 138 Ant. bij de comm.: GN 249 Suggesties DLG: intr.: 299, ber. gaven: 67/250, comm.: 21/96, na comm.: 95 (Hoog)feesten van de heiligen en kerkwijding H. Jozef (19 maart): GR 552, GM 643, Oud GR: zie LD V 43; pref.: MR 734, OMC 84 Ant. bij de intr.: GN 235 Antw. psalm: GN 235 Alleluia: GN 236 Pref.: NP 110 Ant. bij de comm.: GN 236 Suggesties DLG: intr.: 49 3, ber. gaven: /289, comm.: /289, na comm.: 40 Geboorte H. Johannes de Doper (24 juni): Vigiliemis: GR 568, GM 655, Oud GR: zie LD V 43; pref.: MR 773, OMC 88 Ant. bij de intr.: VL 45 Antw. psalm: VL 45/ZJ P94 (afwijkend) Alleluia: VL 46/ZJ 5a-h Pref.: NP 130 Ant. bij de comm.: VL 47 Suggesties DLG: intr.: 161 1,2, ber. gaven: 289, comm.: 241, na comm.: 161 1,3,4 Dagmis: GR 570, GM 659, Oud GR: zie LD V 43; pref.: MR 773, OMC 88 Ant. bij de intr.: GN 239 Antw. psalm: GN 239/ZJ P189 13

14 Alleluia: GN 240/ZJ 5a-h Pref.: NP 130 Ant. bij de comm.: GN 240 Suggesties DLG: intr.: 161 1,2, ber. gaven: 289, comm.: 241, na comm.: 161 1,3,4 HH. Petrus en Paulus (29 juni): Vigiliemis: GR 573, GM 664, Oud GR: zie LD V 44; pref.: MR 780, OMC 90 Ant. bij de intr.: VL 48 Antw. psalm: VL 48/ZJ P21 Alleluia: VL 49/ZJ 5a-h Pref.: NP 132 Ant. bij de comm.: VL 49 Suggesties DLG: intr.: 196, ber. gaven: 228, comm.: 199, na comm.: 253 Dagmis: GR 575, GM 669, Oud GR: zie LD V 44; pref.: MR 780, OMC 90 Ant. bij de intr.: GN 241 Antw. psalm: GN 242 Alleluia: GN 242/ZJ 5a-h Pref.: NP 132 Ant. bij de comm.: GN 243 Suggesties DLG: intr.: 196, ber. gaven: 107, comm.: 199, na comm. 296 Maria Tenhemelopneming (15 augustus): Vigiliemis: GR 590, GM 678, Oud GR: zie LD V 44; pref.: MR 810, OMC 94 Ant. bij de intr.: VL 50 Antw. psalm: VL 50/ZJ P181 (licht afwijkend) Alleluia: VL 51/ZJ 5a-h Pref.: NP 136 Ant. bij de comm.: VL 51 Suggesties DLG: intr.: 16, ber. gaven: 104, comm.: 62, na comm.: 295 Dagmis: GR 590, GM 683, Oud GR: zie LD V 44; pref.: MR 810, OMC 94 Ant. bij de intr.: GN 245 Antw. psalm: GN 246/ZJ P70 (licht afwijkend) Alleluia: GN 247/ZJ 5a-h Pref.: NP 136 Ant. bij de comm.: GN 247 Suggesties DLG: intr.: 75, ber. gaven: 141, comm.: 31/133, na comm.: 193/194/295 Allerheiligen (1 november): GR 619, GM 693, Oud GR: zie LD V 45; pref.: MR 856, OMC 98 14

15 Ant. bij de intr.: GN 250 Antw. psalm: GN 250/ZJ P31 (licht afwijkend) Alleluia: GN 251/ZJ 5a-h Pref.: NP 140 Ant. bij de comm.: - Suggesties DLG: intr.: 270, ber. gaven: 70, comm.: 279/303, na comm.: 52 H. Willibrord (7 november): GR -, GM 700, Oud GR: zie LD V 45; pref.: - Ant. bij de intr.: GN 257 Antw. psalm: GN 258 Alleluia: GN 258/ZJ 5a-h Pref.: NP 142 Ant. bij de comm.: GN 96 Suggesties DLG: intr.: , ber. gaven: 283, comm.: 201/254, na comm.: 108/296 Kerkwijding Sint Jan van Lateranen (9 november): GR 621, GM 703, Oud GR: zie LD V 45; pref.: OMC 104 Ant. bij de intr.: GN 259 Antw. psalm: GN 260/ZJ P71 (afwijkend) Alleluia: GN 260/ZJ 5a-h (indien op zondag:) Pref.: NP 100 Ant. bij de comm.: GN 50 Suggesties DLG: intr.: 6/ , ber. gaven: 293/310, comm.: 41/272, na comm.: 152/253/275 1,2 Onbevlekte Ontvangenis H. Maagd Maria (8 december): GR 628, GM 705, Oud GR: zie LD V 45; pref.:mr 879, OMC 100 Ant. bij de intr.: GN 261 Antw. psalm: GN 261 Alleluia: GN 262/ZJ 5a-h Pref.: NP 144 Ant. bij de comm.: GN 262 Suggesties DLG: intr.: 104, ber. gaven: 141, comm.: 127/133, na comm.: 247 Verjaardag kerkwijding eigen kerk: GR 397, GM 718, Oud GR: zie LD V 46; pref.: OMC 102 Ant. bij de intr.: GN 265 Antw. psalm: GN 266/ZJ P107 Alleluia: GN 267 Pref.: NP 98 Ant. bij de comm.: GN 267 Suggesties DLG: intr.: 6/66, ber. gaven: 293/310, comm.: 41/272, na comm.: 108/152/275 1,2 Overige heiligenvieringen HH. Engelen: GR 607 (29 sept.)/612 (2 okt.); pref.: OMC

16 Pref.: 108 Suggesties DLG: intr.: 86 1 /189 1,2 /253, ber. gaven: 293/312, comm.: 290, na comm.: 86 3,4 /180/ /253 H. Maagd Maria: GR 397, GM 718, Oud GR: zie LD V 46; pref.: OMC 110/112 Pref.: NP 102/104/106 Suggesties DLG: intr.: 80/183(paastijd)/194/219/242, (sequentie 15 sept.: 203), ber. gaven: 80/90/141, comm.: 31/62/133/208, na comm.: 97/193/224/251/294/295 HH. Apostelen: GR 397, GM 718, Oud GR: zie LD V 46; pref.: OMC 116/118 Pref.: NP 112/114 Suggesties DLG: intr.: 196/197 1,2, 310 1,3, /199, 265 HH. Martelaren: GR 397, GM 718, Oud GR: zie LD V 46; pref.: OMC 124 Pref.: NP 120 Suggesties DLG: intr.: 41/291 1,3, 289, 254/268/291 2,4 /303, 52/303 HH. Herders van de Kerk: GR 397, GM 718, Oud GR: zie LD V 46; pref.: OMC 126 Pref.: NP 122 Suggesties DLG: intr.: 148/283 1,2 /202, 232 1,2,3, 49 3,4 /148/199/283 3,4, 132 HH. Kerkleraren: GR 397, GM 718, Oud GR: zie LD V 46; pref.: zie referentie in Missaal Pref.: zie referentie in Missaal Suggesties DLG: intr.: 238 1,2, 71 1,2, 238 3, 132 HH. Maagden: GR 397, GM 718, Oud GR: zie LD V 46; pref.: OMC 128 Pref.: NP 124 Suggesties DLG: intr.: 307, 293, 241/307 2,3, 5/11 HH. Mannen en vrouwen (ook kloosterlingen): GR 397, GM 718, Oud GR: zie LD V 46; pref.: OMC 120/122 Pref.: NP 116/118 Suggesties DLG: intr.: 51/118, 147/289/312, 257/268/279, 265/286/316/kloosterlingen: 5 Vieringen met kinderen Suggesties DLG: 6, 8, 9, 12, 13, 18, 21, 24, 27, 33, 58, 60, 61, 68, 81, 102, 103, 106, 111, 114, 115, 117, 121, 129, 131, 151, 156, 162, 170, 172, 177, 192, 193, 206, 223, 231, 246, 258, 259, 271, 277, 278, 292, 298, 301, 302, 308, 309, 313 Overledenen 16

17 Allerzielen GR 620/669, GM 699/731, Oud GR: zie LD V 46; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 251/253/255; zie ook Bs ad loc. Antw. psalm: GN 47/253/256; zie ook Bs ad loc. Alleluia: GN 252/254/256; zie ook Bs ad loc. Pref.: AM 1391, NP Ant. bij de comm.: GN 252/254/257; zie ook Bs ad loc. Suggesties DLG: intr.: 41/204, ber. gaven: 112, comm.: 36/47, na comm.: 72 Missen voor overledenen GR 620/669, GM 699/731, Oud GR: zie LD V 46; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 251/253/255; zie ook Bs ad loc. Antw. psalm: GN 47/253/256; zie ook Bs ad loc. Alleluia: GN 252/254/256; zie ook Bs ad loc. Pref.: AM 1391, NP Ant. bij de comm.: GN 252/254/257; zie ook Bs ad loc. Suggesties DLG: intr.: 15/139/204, ber. gaven: 43/99/234, comm.: 148, na comm.: 112 Uitvaart GR 620/669, GM 699/731, Oud GR: zie LD V 46; pref.: OMC Ant. bij de intr.: GN 251/253/255; zie ook Bs ad loc. Antw. psalm: GN 47/253/256; zie ook Bs ad loc. Alleluia: GN 252/254/256; zie ook Bs ad loc. Pref.: AM 1391, NP Ant. bij de comm.: GN 252/254/257; zie ook Bs ad loc. Suggesties DLG: intrede: 22 1,2,3,5 (paastijd)/41/145/204 1,2,4 /210/218(paastijd), bereiding van de gaven: 14/43/93/211(paastijd)/234, communie: 37(paastijd)/47, laatste aanbeveling ten afscheid: 139/173, wanneer de overledene de kerk wordt uitgedragen: 30/38/200/240 DLG: algemene suggesties overledenen en uitvaart: 14, 15, 30, 36, 38, 41, 47, 93, 112, 139, 173, 200, 204, 210, 211, 218, 240, 273,

18 ENKELE KERKELIJKE RICHTLIJNEN M.B.T. DE ZANG HET BELANG VAN DE ZANG (vgl. Instructie Musicam sacram (Vaticaanstad 1967), nr. 5, Algemeen Statuut van het Romeins Missaal (2002/2008), nr. 40, 41 en Chirograaf van paus Johannes Paulus II (Vaticaanstad 2003), nr. 1) Groot belang moet worden gehecht aan het gebruik om te zingen in de viering van de mis overeenkomstig de volksaard en de mogelijkheden van iedere liturgische samenkomst. De gewijde muziek maakt immers een integraal onderdeel uit van de plechtige liturgie, en heeft ook hetzelfde algemene doel, nl. de eer van God en de heiliging en stichting van de gelovigen. De liturgische handeling krijgt een edeler vorm, wanneer zij met zang voltrokken wordt, waarbij de bedienaren van iedere rang hun dienstwerk uitoefenen en het volk eraan deelneemt. Want door deze vorm komt het gebed levendiger tot uitdrukking, worden het mysterie van de heilige liturgie en de van nature hiërarchische en gemeenschappelijke eigenheid ervan meer openbaar, wordt door de eenheid van de stemmen een diepere eenheid van hart bereikt, verheft de geest zich door de luister van het heilig gebeuren gemakkelijker tot de dingen van boven, en is de hele viering een duidelijker voorafbeelding van die viering die in de heilige stad Jeruzalem voltrokken wordt. Daarom dienen de zielzorgers ijverig te streven naar een dergelijke vorm van viering. Daarbij zullen zij er vooral voor zorgen dat er de noodzakelijke en geschikte bedienaren zijn en dat de actieve deelname van het volk wordt bevorderd. Iedere liturgische viering dient onder leiding van de rector van de kerk op een effectieve manier en eensgezind te worden voorbereid door allen die erbij betrokken zijn, zowel wat de riten betreft, alsook de pastoraal en de muziek. Onder overigens gelijke omstandigheden komt de voornaamste plaats toe aan de Gregoriaanse zang als eigen aan de Romeinse liturgie. Andere soorten van gewijde muziek, vooral de polyfonie, worden geenszins uitgesloten, als zij maar beantwoorden aan de geest van de liturgische handeling en de deelname van alle gelovigen bevorderen. Omdat heden ten dage steeds vaker de gelovigen van verschillende naties bijeenkomen, is het wenselijk dat de gelovigen althans enkele gedeelten van het gewone van de mis (ordinarium missae), maar vooral het symbolum van het geloof en het gebed des Heren, gezamenlijk op een vrij gemakkelijke melodie in het Latijn kunnen zingen. DE LITURGISCHE TAKEN M.B.T. DE ZANG (vgl. Algemeen Statuut van het Romeins Missaal (2002/2008), nr. 102, 103 en 104, 294, Instructie Redemptionis Sacramentum (Vaticaanstad 2004), nr. 53 en Brief van de Nederlandse bisschoppen b.g.v. Sacramentsdag 2008) DE CANTOR OF KOORLEIDER Er behoort een cantor of een koorleider te zijn om de volkszang te leiden en te ondersteunen. Zelfs wanneer een koor ontbreekt, komt het aan de cantor toe om de verschillende gezangen te leiden, terwijl het volk deelneemt wat zijn aandeel betreft. [Zie ook hieronder voor de taak van de cantor bij het gezang bij de intrede, bij de bereiding van de gaven en bij de communie, bij de acclamatie vóór het evangelie, en bij de vaste gezangen]. DE SCHOLA VAN ZANGERS OF HET KOOR 18

19 Temidden van de gelovigen vervult de schola van zangers of het koor een eigen liturgische taak. Zij hebben tot taak om de hun toekomende delen op de verschuldigde wijze te verzorgen overeenkomstig de verschillende soorten gezangen en om de actieve deelname van de gelovigen in de zang te bevorderen. Het zangkoor zal bij de inrichting van de kerk een plaats krijgen die zijn actieve deelname vergemakkelijkt. Deze plaats mag niet het zicht op het tabernakel ontnemen. Het koor moet zó opgesteld worden dat zijn aard duidelijk tot uiting komt, nl. dat het een deel is van de samengekomen gemeenschap van de gelovigen en een speciale taak te vervullen heeft; het dient zo opgesteld te worden dat de uitvoering van zijn taak vergemakkelijkt wordt en dat voor ieder van de leden van het zangkoor de volledige sacramentele deelname in de mis gemakkelijk mogelijk is. DE ORGANIST EN ANDERE MUSICI Wat hierboven werd gezegd over het zangkoor geldt met inachtneming van wat voorgeschreven is, ook voor de andere musici, bijzonder echter voor de organist. Terwijl de celebrerende priester het eucharistisch gebed uitspreekt, mogen er geen andere gebeden of gezangen plaats hebben en dienen orgel of andere muziekinstrumenten te zwijgen, behalve in het geval van de officieel goedgekeurde acclamaties van het volk. DE PSALMIST De taak van de psalmist is het de psalm voor te dragen of een ander bijbels gezang dat men tussen de lezingen vindt. Om zijn taak goed te vervullen is het nodig dat de psalmist zowel de psalmodie machtig is, alsook beschikt over een goede uitspraak en dictie. DE VASTE GEZANGEN (ORDINARIUM) (vgl. Algemeen Statuut van het Romeins Missaal (2002/2008), nr. 52, 53,67, 68, 71, 83, 138, 366, Missale Romanum (Vaticaanstad 2002), p. 1023, en Instructie Musicam sacram (Vaticaanstad 1967), nr. 34) Het is niet toegestaan de gezangen die in de orde van dienst voor de mis zijn opgenomen, bijv. het Heer, ontferm U (Kyrie eleison), Eer aan God (Gloria), Heilig (Sanctus) en Lam Gods (Agnus Dei), door andere gezangen te vervangen. HET HEER, ONTFERM U (KYRIE ELEISON) Omdat het Heer, ontferm U (Kyrie eleison) een gezang is waarin de gelovigen de Heer toejuichen en zijn barmhartigheid afsmeken, geschiedt dit gewoonlijk door allen, omdat daaraan immers volk, koor en cantor deelhebben. Elke acclamatie wordt gewoonlijk herhaald, maar dit sluit niet uit dat men ze meermalen kan herhalen, rekening houdend met de aard van de taal of van de muzikale compositie of andere omstandigheden. Wanneer het Heer, ontferm U (Kyrie, eleison) wordt gezongen als onderdeel van de boete-akt, gaat aan iedere acclamatie een trope vooraf. HET EER AAN GOD (GLORIA) Het Eer aan God in den hoge (Gloria) is een zeer oude en eerbiedwaardige hymne, waardoor de Kerk, in de Heilige Geest vergaderd, God de Vader en het Lam verheerlijkt en smekend aanroept. De tekst van deze hymne kan niet door een andere vervangen worden. Het wordt ingezet door de priester of eventueel door een cantor of door het koor; het wordt of door allen tegelijk gezongen, of door het volk afwisselend met het koor, of door het koor alleen. Het wordt gezongen op de zondagen buiten de adventstijd en buiten de veertigdagentijd, evenals op hoogfeesten of feesten en bij bijzondere vieringen met een meer plechtig karakter, zoals de viering van het huwelijk. 19

20 HET SYMBOLUM (GELOOFSBELIJDENIS) Het symbolum of de geloofsbelijdenis heeft tot doel dat geheel het samengekomen volk antwoordt op het woord van God, dat in de Schriftlezingen is verkondigd en in de homilie is uitgelegd, en dat het zich door het uitspreken van de regel van het geloof in de voor liturgisch gebruik goedgekeurde formule de grote mysteries van het geloof in herinnering brengt en deze belijdt, voordat met de viering ervan in de eucharistie wordt begonnen. Omdat het symbolum (geloofsbelijdenis) de vorm is waarin het geloof wordt beleden, verdient het de voorkeur dat het door allen gezongen wordt, of op een wijze die een passende deelname van de gelovigen mogelijk maakt. Als het symbolum gezongen wordt, wordt het ingezet door de priester of eventueel door een cantor of door het koor; het wordt gezongen of door allen tegelijk of afwisselend door volk en koor. Na het symbolum nodigt de priester staande bij zijn zetel en met gevouwen handen de gelovigen in een korte monitio uit tot het universele gebed (de voorbede). Vervolgens geeft de diaken, de cantor of de lector of een andere lekengelovige de intenties op vanaf de ambo of een andere geschikte plaats en gekeerd naar het volk. Staande geeft het volk uitdrukking aan zijn smeekgebed, hetzij door een gemeenschappelijke aanroeping na de vermelding van iedere intentie, hetzij door een stil gebed. Tenslotte besluit de priester met uitgestrekte handen de smeekbede met een gebed. HET HEILIG (SANCTUS) Het verdient de voorkeur dat het Heilig (Sanctus) als afsluitende acclamatie bij de prefatie gewoonlijk door de gehele gemeenschap samen met de priester gezongen wordt. HET LAM GODS (AGNUS DEI) Het Lam Gods (Agnus Dei) kan ter begeleiding van de broodbreking zo dikwijls herhaald worden als nodig is, vooral bij concelebratie. De smeekbede van het Lam Gods (Agnus Dei) wordt gewoonlijk gezongen door het koor of de cantor. Het is aan te bevelen dat het volk minstens door de afsluitende aanroeping deelneemt aan dit gezang. De laatste keer wordt het gezang besloten met de woorden: geef ons de vrede (dona nobis pacem). DE WISSELENDE GEZANGEN (vgl. Ordo Lectionum Missae (Vaticaanstad 1967), nr. 89, 91 en 223, Instructie Redemptionis Sacramentum (Vaticaansta 2004), nr. 62 en Algemeen Statuut van het Romeins Missaal (2002/2008), nr. 47, 48, 61, 62, 74, 86, 87, 88) HET GEZANG BIJ DE INTREDE Als het volk samengekomen is en de priester met de diaken en de bedienaren binnentreedt, wordt het gezang bij de intrede aangeheven. Het doel van dit gezang is (1) de viering te openen, (2) de eenheid te bevorderen van hen die samengekomen zijn, (3) hen in te leiden in het mysterie van de liturgische tijd of van het feest, en (4) de processie van de priester en zijn bedienaren te begeleiden. Dit gezang wordt afwisselend uitgevoerd door koor en volk, of op dezelfde manier door cantor en volk, of in het geheel door het volk of door het koor alleen. Men kan ofwel de antifoon met zijn eigen psalm uit het Romeins graduale of uit het Graduale simplex nemen ofwel een ander gezang dat overeenstemt met de heilige handeling, de aard van de liturgische dag of tijd, en waarvan de tekst door de bisschoppenconferentie dient te zijn goedgekeurd. [Bij de liedsuggesties worden per liturgische dag telkens eerst de Gregoriaanse gezangen uit het Romeins graduale en uit het Graduale simplex gegeven, daarna de Nederlandstalige 20

21 gezangen uit het Romeins Missaal, gevolgd door die gezangen welke daar inhoudelijk bij aansluiten, aangevuld met enkele andere, liturgische gezangen welke bij het mysterie van de betreffende dag aansluiten, dan wel meer van algemene aard zijn]. DE ANTWOORDPSALM Te midden van de gezangen is de psalm die op de eerste lezing volgt, van groot belang. Het is niet geoorloofd in plaats van de lezingen en de antwoordpsalm, die Gods woord bevatten, andere niet-bijbelse teksten te nemen. Het verdient de voorkeur dat de antwoordpsalm gezongen wordt voorgedragen, minstens het antwoord van het volk. De psalmist of cantor van de psalm draagt de psalmverzen voor vanaf de ambo of op een andere geschikte plaats, terwijl de gehele vergadering gezeten is en luistert, ja zelfs gewoonlijk deelneemt door middel van het antwoord, tenzij de psalm rechtstreeks wordt voorgedragen d.w.z. zonder antwoord. Gewoonlijk dient men de psalm te nemen die aan de lezing is toebedeeld [bij de liedsuggesties worden telkens verschillende zettingen voorgesteld]. Opdat echter het volk het antwoordvers van de psalmodie gemakkelijker kan zingen, worden er in de Ordening voor de lezingen enkele teksten van psalmen en antwoordverzen aangegeven die voor de verschillende tijden van het jaar zijn uitgekozen en die in plaats van de tekst die aan de lezing beantwoordt, gebruikt kunnen worden, telkens wanneer de psalm met zang wordt voorgedragen. [zie Liturgische Documentatie, dl. IV, p ; zie voor zettingen: Laus Deo ] In plaats van de psalm die in het lectionarium aangegeven staat, kan men ook het responsorium uit het Romeins graduale zingen of de antwoord- of alleluia-psalm uit het Graduale simplex, zoals zij in die boeken staan afgedrukt. DE ACCLAMATIE VOOR DE EVANGELIELEZING Na de lezing die onmiddellijk voorafgaat aan het evangelie, wordt het alleluia of een ander door de rubrieken vastgesteld gezang gezongen, naar gelang de liturgische tijd dit vraagt. Een dergelijke acclamatie vormt een ritus of een op zichzelf staande handeling waarmee de samengekomen gelovigen de Heer die in het evangelie tot hen zal spreken, ontvangen, begroeten en hun geloof in gezang belijden. Het wordt door allen staande gezongen onder leiding van koor of cantor, en het wordt eventueel herhaald; het vers wordt echter door het koor of door de cantor gezongen. a) Buiten de veertigdagentijd wordt het alleluia altijd gezongen. De verzen worden genomen uit het lectionarium of uit het Graduale. b) In de veertigdagentijd wordt in plaats van het alleluia het vers voor het evangelie gezongen, zoals dat staat in het lectionarium. Men kan eventueel een van de acclamaties nemen die in de Ordo Lectionum Missae staan vermeld; de acclamatie gaat dan aan het vers vóór het evangelie vooraf en volgt erop [vgl. Liturgische Documentatie, dl. IV, p. 72]. Ook kan een andere psalm gezongen worden of een tractus, zoals te vinden is in het Graduale. HET GEZANG BIJ DE BEREIDING VAN DE GAVEN Een gezang bij de offerande begeleidt de processie waarin de gaven worden aangebracht; het gezang duurt minstens totdat de gaven op het altaar geplaatst zijn. De normen voor de wijze van zingen zijn dezelfde als die voor het gezang bij de intrede [vgl. hierboven]. Altijd kan een gezang de ritus bij de offerande begeleiden, ook zonder processie met de gaven. HET GEZANG BIJ DE COMMUNIE 21

22 Terwijl de priester het heilig Sacrament nuttigt, wordt het gezang bij de communie ingezet, dat tot doel heeft (1) de geestelijke vereniging van de communicerenden door de eenheid van stemmen uit te drukken, (2) te getuigen van de vreugde van het hart en (3) het gemeenschapskarakter van de processie bij het ontvangen van de Eucharistie beter in het licht te plaatsen. Dit gezang duurt voort, zolang aan de gelovigen het Sacrament wordt uitgereikt. Als er echter na de communie een hymne gezongen wordt, dan dient men tijdig met het gezang bij de communie op te houden. Er dient voor gezorgd te worden dat ook de zangers op gepaste wijze te communie kunnen gaan. Als gezang bij de communie kan men óf de antifoon uit het Romeins graduale gebruiken (met of zonder psalm) óf de antifoon met psalm uit het Graduale simplex, of een ander geschikt gezang, dat door de bisschoppenconferentie is goedgekeurd. Het wordt of door het koor alleen gezongen, of door het koor dan wel de cantor samen met het volk. (HET GEZANG NA DE COMMUNIE) Als de communie uitgereikt is, bidden de priester en de gelovigen eventueel enige tijd in stilte. Ook kan, als men hieraan de voorkeur geeft, heel de vergadering een psalm of een andere lofzang of een hymne zingen. DE (DEELNAME AAN DE) ZANG IN DE MIS (vgl. Instructie Musicam sacram (Vaticaanstad 1967), nr. 28, 29) Om pastorale redenen worden er voor de gezongen mis verschillende graden van deelname voorgesteld, zodat men de viering van de mis gemakkelijk plechtiger kan maken door de zang overeenkomstig de mogelijkheden van elke gemeenschap. De ordening nu van deze graden zal zodanig zijn dat de eerste ook zelfstandig kan worden toegepast; de tweede en de derde kunnen zowel in hun geheel als gedeeltelijk nooit worden toegepast zonder de eerste. En zo dient men de gelovigen altijd te brengen tot een volledige deelname aan de zang. Tot de eerste graad behoren: a) tijdens de riten bij de intrede: - de begroeting door de priester met het antwoord van het volk; - het gebed. b) tijdens de liturgie van het woord: - de acclamaties bij het evangelie. c) tijdens de eucharistische liturgie: - het gebed over de gaven; - de prefatie met de dialoog en het Heilig (Sanctus); - de slotdoxologie van de Canon; - het gebed des Heren met de uitnodiging (monitio) daarop en het embolisme; - het De vrede des Heren (Pax Domini) ; - het gebed na de communie; - de wegzendingsformules. Tot de tweede graad behoren: a) het Heer, ontferm U (Kyrie), Eer aan God (Gloria) en Lam Gods (Agnus Dei); b) de geloofsbelijdenis ofwel symbolum c) het gebed van de gelovigen 22

23 Tot de derde graad behoren: a) de gezangen bij de processies van de intrede en de communie; b) het gezang na de lezing of het epistel; c) het Alleluia vóór het evangelie; d) het gezang bij de offerande; e) de lezingen uit de Heilige Schrift, tenzij het beter lijkt deze niet gezongen voor te dragen. KEUZE-CRITERIA VOOR NEDERLANDSE LITURGISCHE GEZANGEN (vgl. Verzameling Misformulieren ter ere van de heilige Maagd Maria, Den Bosch, 2005, p. 261) Bij het uitkiezen van gezangen kunnen de liederen naar inhoudelijke herkomst en bron onderverdeeld worden in de volgende categorieën, welke ook de volgorde in voorrang aangeven (vgl. Tweede Vaticaans Concilie, Constitutie Sacrosanctum Concilium, nr. 121). Bij de eerste vier groepen kan men onderscheid maken in: a) vertaling, b) parafrase, c) allusie. 1. De voorkeur dient uit te gaan naar gezangen met de voorziene liturgische tekst uit het betreffende misformulier (met name bij de antifoon bij de intrede, de antifoon bij de communie, de antwoordpsalm en het vers voor het evangelie). 2. Waar deze ontbreken kan men andere gezangen nemen, allereerst psalmen en bijbelse cantieken, omdat deze van oudsher tot nu toe de belangrijkste plaats innemen in de liturgie. 3 Vervolgens komen gezangen in aanmerking met andere bijbelse teksten (vertaling of bewerking). 4. Vervolgens dienen de liederen te stammen uit de liturgische bronnen. 5. Tenslotte kunnen de gezangen inhoudelijk vrije tekstcomposities zijn, waarbij wel in acht genomen moet worden dat ze expliciet uiting zijn van het katholieke geloof en geschikt zijn voor de betreffende liturgische plaats en functie. Waar toonzettingen op liturgische teksten ontbreken, verdient het aanbeveling dat deze worden gemaakt. GEWIJDE STILTE (vgl. Algemeen Statuut van het Romeins Missaal (2002/2008), nr. 45 en Johannes Paulus II, Apostolische Brief Spiritus et Sponsa (Vaticaanstad 2003), nr. 13) Een aspect waar we met meer aandacht zorg voor moeten dragen binnen onze gemeenschappen is de ervaring van de stilte. Die stilte hebben we nodig om de stem van de Heilige Geest ten volle in het hart te laten doorklinken en het persoonlijk gebed nauwer bij het woord Gods en bij het openbaar gebed van de Kerk te doen aansluiten. In een maatschappij die steeds hectischer leeft, veelal afgestompt is door het lawaai en zich verliest in oppervlakkigheid, is de stilte van vitaal belang. De liturgie moet onder de verschillende momenten en tekenen die zij kent dat van de stilte niet veronachtzamen. 23

24 Op bepaalde tijden moet dan ook een gewijde stilte als onderdeel van de viering in acht worden genomen. De aard ervan is afhankelijk van het tijdstip in de viering. Bij de boeteakt immers en na de uitnodiging tot gebed ( Laat ons bidden ) keert eenieder in zichzelf; na de lezing of na de homilie echter overweegt men kortstondig wat men zojuist heeft gehoord; na de communie evenwel looft men God in zijn hart en bidt men tot Hem. Het verdient aanbeveling dat reeds voor de viering zelf stilte in acht genomen wordt in de kerk, in de sacristie en de aangrenzende plaatsen, zodat allen zich met toewijding en naar behoren voorbereiden op de gewijde handelingen. 24