Handreiking Homoseksualiteit van de pastorale raad van de GKv Rotterdam-Centrum (2 e versie)

Transcriptie

1 Handreiking Homoseksualiteit van de pastorale raad van de GKv Rotterdam-Centrum (2 e versie) februari 2012

2 2

3 Inhoudsopgave Inleiding 5 1. Hoofdlijnen 7 - ethisch 7 - exegetisch 7 - pastoraal 8 2. Ethische overwegingen 9 - huwelijk en seksualiteit 9 - relativering 10 - homoseksuele relaties 10 - je vindt in God je hoogste geluk 11 - als gemeenschap Exegetische overwegingen 13 - Genesis 19: Leviticus 18: Romeinen 1:26 en Conclusies 16 - homoseksualiteit toen en nu 16 - willekeur Pastorale overwegingen 20 - veiligheid, aanvaarding en gesprek 20 - identiteit en zelfaanvaarding 21 - homoseksualiteit als levensroeping 22 - navolging en avondmaalsviering 25 3

4 4

5 Inleiding Het is niet goed dat de mens alleen is, dacht God, en de mens merkte dat zelf ook (Genesis 2:18 en 20). Daarom verbond God zelf man en vrouw aan elkaar, en dat doet Hij nóg, zegt het huwelijksformulier dat binnen onze kerken gebruikt wordt. Maar niet voor elke man is de relatie met een vrouw de vervulling van dat verlangen naar samenzijn, en niet voor elke vrouw de relatie met een man. Als iemand dat bij zichzelf ontdekt, gebeurt er heel veel met hem/haar. Wat overkomt me? Wat moet ik hiermee aan? Hoe kijk ik tegen mezelf aan? En als hij/zij een christen is, is er ook de vraag: hoe kijkt God tegen mij aan? Uit de scheppingsgeschiedenis blijkt dat Hij homoseksualiteit niet heeft bedoeld. Maar nu het er is? Het is toch niet zondig om homoseksueel te zijn? Zou ik de geborgenheid en intimiteit, waar ik evengoed naar verlang als een heteroseksueel iemand, mogen vinden in een homoseksuele relatie? Heteroseksuele christenen zijn, vanuit hun verbondenheid met hun homoseksuele broers en zussen, met dezelfde vragen bezig. Dit was voor de pastorale raad aanleiding om zich te bezinnen op het thema homoseksualiteit, en (in mei 2010) de gemeente een hierover handreiking te bieden. Naar aanleiding van reacties uit de gemeente kregen we de behoefte om de dingen nog eens op een andere manier op te schrijven: met meer aandacht voor de hoofdlijnen en voor pastorale overwegingen, waarbij de exegetische argumentatie een plek krijgt als verantwoording van wat in de hoofdlijnen gesteld wordt. Het resultaat tref je aan in deze tweede versie van de Handreiking. Eerst worden de hoofdlijnen beschreven van de benadering die we als pastorale raad voorstaan. Deze hoofdlijnen vormen de kern van de Handreiking; ze vormen een samenvatting van de ethische, exegetische en pastorale overwegingen die daarop volgen. Ons gebed, ook bij deze tweede versie, is dat deze Handreiking tot opbouw van heel de gemeente mag dienen. De pastorale raad van de GKv Rotterdam-Centrum, 6 december

6 Voor reacties en/of gesprek over de Handreiking kun je terecht bij je (kring)ouderling en/of de predikant. Misschien heb je liever een vertrouwelijk gesprek met een ander dan je ouderling of de predikant. Daarvoor kun je je aanmelden bij: 6

7 1. Hoofdlijnen Ethisch God vormt rond Jezus Christus de gemeenschap van het Nieuwe Verbond, die Christus moet leren volgen op de weg via het kruis naar zijn nieuwe schepping. Binnen dat geheel van de bijbelse boodschap denken we na over huwelijk, seksualiteit en homoseksualiteit. Seksuele omgang is een uiting van de eenheid van man en vrouw binnen het huwelijk. Bij Christus wordt duidelijk dat Gods bedoeling verder reikt: zonder die speciale (seksuele) eenheid van man en vrouw zullen wij in de band met Christus en met elkaar op een nieuwe manier liefde beleven en samen volmaakt genieten en gelukkig zijn met Christus en elkaar in een diepgang die ons denken en ervaren van nu te boven gaat. Daarom relativeert de nadering van Gods rijk huwelijk en seksualiteit. Trouwen en seksuele omgang hebben is niet de enige normale manier van leven. En zowel voor getrouwden als ongetrouwden geldt dat het hun opdracht is dat zij hun eerste vervulling leren zoeken in de band van liefde die wij samen met Christus hebben, niet in de eerste plaats in een partnerrelatie. Een homoseksuele relatie past niet bij Gods schepping en niet bij zijn komende rijk. Dat betekent voor christenhomo s dat God van hen vraagt van zo n relatie af te zien. Dat is een pijnlijke opgave, die alleen maar aanvaard kan worden in de eenheid met Christus zijn kruis én zijn opstanding; zijn pijn én zijn vreugde. We kunnen dit als gemeente met betrekking tot homoseksualiteit alleen stellen als we allemaal bereid om vanuit de vreugde in Christus ons kruis op ons te nemen en dat concreet vorm te geven in ons leven. Exegetisch Bijbelgedeelten waar homoseksualiteit ter sprake komt beschrijven soms een decadente vorm van (homo)seksualiteit. Waar de Bijbel homoseksueel geslachtsverkeer noemt, wordt dat als zodanig afgekeurd, als strijdig met de manier waarop God mannen en vrouwen gemaakt heeft. 7

8 Pastoraal Voorop staat steeds dat we deel uitmaken van een gemeenschap der heiligen waar we elkaar vasthouden, bemoedigen, troosten en steunen, en elkaar wijzen op Gods onvoorwaardelijke liefde. Ontdekken dat je een homoseksuele geaardheid hebt is een ingrijpend proces dat vaak veel verwarring en vragen oproept. Laat de gemeente een veilige plaats zijn waar homo s (wanneer en voorzover zij dat willen) zichzelf kenbaar kunnen maken, en waar zij geborgenheid vinden. Of de gemeente zo n veilige plaats is heeft veel te maken met de manier waarop over homoseksualiteit gedacht en gesproken wordt. Het uitgangspunt daarbij is: homoseksualiteit is een gevolg van de gebrokenheid van de schepping, niet van persoonlijke schuld. Je bent wie je bent in Christus. Dat geldt voor man en vrouw, gehuwd en ongehuwd, en ook voor homo en hetero. Je bent niet in de eerste plaats homo of hetero. Je identiteit als man of vrouw (homo of hetero) krijgt kleur door je identiteit in Christus. Voor een christen kan een homoseksuele identiteit een nieuwe levensroeping worden. Dat heeft te maken met de ontwikkeling van je relatie met God en van relaties binnen de gemeente, en met wat je juist als (christen)homo kunt betekenen in een cultuur waar homoseksualiteit verwijst naar een afscheid van God. Wat zo van christenhomo s (en deels van alle ongehuwden) gezegd kan worden, geldt voor alle christenen. Ook gehuwde mannen en vrouwen moeten niet opgaan in hun huwelijk, maar hun huwelijk zien als mogelijkheid om daarmee God en de naaste te dienen. Pastoraat is: mensen begeleiden in een leven in navolging van Christus, via het kruis naar zijn nieuwe schepping. Het pastorale gesprek met een homo zal, evengoed als bij een hetero, allereerst hierover moeten gaan: is het jouw verlangen om Jezus te volgen? Vind je je identiteit in Hem? Wie Jezus volgt kan op die weg struikelen. Pastoraat is dan: in de stijl van de goede Herder overeind helpen, bemoedigen, uitnodigen, aansporen en waar nodig terugroepen op de weg achter Christus aan. 8

9 2. Ethische overwegingen 1 Bij het nadenken over een thema als homoseksualiteit moeten we niet alleen kijken naar losse Bijbelteksten. Bijbelgedeelten waar homoseksualiteit ter sprake komt doen uiteraard volop mee (zie hierna de exegetische overwegingen). Maar er is meer. Je moet beginnen bij het geheel van de Bijbelse boodschap. Waar gaat het God om met onze levensstijl en ethiek? Welke richting wijst de Bijbel ons? Om dat te zien moeten we oog hebben voor het geheel van Gods werk zoals de Bijbel daarover vertelt. Daarin gaat het om de schepping, om Gods werk via Israël, om zijn redding in Christus en om zijn gang naar het komende koninkrijk. Daarvan vormen de persoon en het werk van Christus het hart. Je zou de ethische hoofdboodschap bijvoorbeeld zo kunnen samenvatten: God vormt rond Jezus Christus de gemeenschap van het Nieuwe Verbond, die Christus moet leren volgen op de weg via het kruis naar zijn nieuwe schepping. God ging een lange route door de geschiedenis: van zijn schepping waarin de zonde inbrak, naar zijn koninkrijk. Christus brengt eindelijk dat koninkrijk dichtbij voor zondige mensen. Met het oog daarop verzamelt Hij zijn gemeente voor het beslissende laatste traject van Gods geschiedenis. Geborgen in Christus gaan wij achter Hem aan een weg van lijden naar heerlijkheid. Midden in de oude wereld vormt Hij ons in de levensstijl van straks, de stijl van het koninkrijk. In dat perspectief staan alle concrete geboden en verdere richtingwijzers voor vandaag die wij in de Bijbel vinden. Hier begint onze levensstijl en dit bepaalt al onze ethische beslissingen. Huwelijk en seksualiteit Om deze hoofdrichting van Gods wil goed te betrekken op homofilie moet je haar eerst toepassen op het kader waarin homofilie staat: het kader van menselijke relatievorming en seksualiteit. Juist op dat punt gaat God een duidelijke weg door de geschiedenis. Genesis 1 en 2 leren dat de polariteit van man en vrouw fundamenteel is voor de manier waarop God ons heeft geschapen en ook voor het ontstaan van de basisrelatie van het huwelijk: man en vrouw zijn ertoe bestemd om samen een verbond te sluiten en daarbinnen helemaal één te worden. Binnen dat kader staat ook de seksuele omgang als uiting van die eenheid. 1 Dit gedeelte is hoofdzakelijk een vrijwel letterlijke weergave van een artikel van dr A.L.Th. de Bruijne, Is de Bijbel duidelijk over homoseksuele relaties?, De Reformatie 80 nr 37 (18 juni 2005),

10 Bij Christus wordt echter duidelijk dat Gods doel verder reikt. Zonder het speciale verbond tussen man en vrouw zullen wij in de band met Christus en met elkaar op een nieuwe manier liefde communiceren en samen volmaakt genieten en gelukkig zijn met Christus en elkaar in een diepgang die ons denken en ervaren van nu te boven gaat. Relativering De nadering van Gods koninkrijk brengt daarom een relativering te weeg van huwelijk en seksualiteit in de bestaande vorm. Het is niet langer alleen maar normaal dat mannen en vrouwen trouwen en in dat kader de gave van de seksualiteit vieren. In 1 Kor. 7 zegt Paulus dat ook ongehuwd blijven voor christenen een normale manier van leven is. En in Mat. 19 leert Christus ons dat je ter wille van het koninkrijk jezelf kunt snijden (NBV: jezelf onvruchtbaar maken). Daarmee zinspeelt Hij op een leven van seksuele onthouding. Van beide mogelijkheden vormt Jezus zelf het grote voorbeeld. Als je alleen maar kijkt in het licht van de schepping is ongetrouwd blijven en je seksueel onthouden onnatuurlijk. Daarom voelt het vaak ook echt als een gemis. Maar in het licht van het koninkrijk ontdek je in die manier van leven ook een voorproef van de vervulling van huwelijk en seksualiteit die komt. Binnen de christelijke kerk horen huwelijk en ongehuwd zijn beiden gelijk gewaardeerd te worden. En zowel getrouwden als ongetrouwden moeten hun eerste vervulling leren zoeken in de band van liefde die wij samen met Christus hebben. Niet in de eerste plaats in een partnerrelatie. Ook via opvoeding en catechese moeten wij elkaar niet alleen vormen en voorbereiden met het oog op een vaste relatie maar ook met het oog op een ongehuwd leven. Homoseksuele relatie Deze toepassing van de ethische hoofdboodschap van de Bijbel werpt een helder licht op homoseksuele relatievorming. Voorzover het daarbij gaat om een variant die herinnert aan wat wezenlijk is voor de man-vrouwrelatie past deze niet bij Gods oorspronkelijke schepping van man en vrouw. Tegelijk past zij ook niet bij de vervulling in Gods komende koninkrijk. Want die brengt wel een relativering van het huwelijk, maar dat is tegelijk een relativering van seksuele omgang als zodanig. Het alternatief ligt dan ook niet in openheid voor min of meer vergelijkbare andere partnerrelaties maar in het afzien daarvan binnen het kader van de christelijke gemeenschap. Homofilie is een van de vele gevolgen van de verstoring die de zondeval bracht in het leven van ons allemaal. En als mensen in eigen 10

11 verantwoordelijkheid kiezen voor een homoseksuele relatie die min of meer afgeleid is van de man-vrouwrelatie, is dat zelf zonde. In de letterlijke betekenis van zonde: dan mis je op dat punt Gods doel met het leven. Hierbij moeten ook de lichamelijke kenmerken een grotere rol spelen dan vaak gebeurt. Ook de geslachtsorganen van het mannelijke en vrouwelijke lichaam onderstrepen de bedoeling van de Schepper. Als Paulus in Romeinen 1 spreekt over natuurlijk en tegennatuurlijk denkt hij waarschijnlijk zelfs in de eerste plaats daaraan. Je vindt in God je hoogste geluk In de ethische hoofdboodschap van de Bijbel zoals die hierboven werd weergeven gaat het over het volgen van Christus via het kruis. Christus volgen kan alleen als je achter Hem aan je kruis op je neemt. Concreet betekent dat: jezelf helemaal inleveren bij Christus en je door Hem een vernieuwde identiteit laten geven. Dat is op het eerste gevoel een pijnlijke weg die tegen je diepste ik lijkt in te gaan. Hij maakt een eind aan je oude leven. Maar juist langs die route maakt Jezus door zijn Geest je leven nu en straks nieuw. En dit kruisdragen is geen harde wet. Het is een aspect van de gemeenschap met Christus. En in de band met Christus ligt volgens de Bijbel en volgens de ervaring van elke echte christen een onuitsprekelijke, hemelse vreugde (1 Petr. 1:8). De Bijbel zegt dat ook Jezus zelf om de vreugde die voor Hem lag, het kruis aanvaardde (Hebr. 12). Zo is het ook bij ons bedoeld. Je vindt in God je hoogste geluk. Jezus is de schat voor je hart. Hoe meer je in God je verzadiging zoekt, des te radicaler durf je nee te zeggen tegen het oude leven. Geen mens zal zijn kruis onder dwang op zich nemen, als een pure plicht die je logisch uit Bijbelwoorden hebt afgeleid. Je wordt ertoe bereid als God je hoogste geluk werd en Jezus echt het leven van jouw leven is. Dan ontdek je hoe waar het is als Hij zegt: mijn juk is zacht (Mat. 11). Als gemeenschap Dit geldt niet alleen voor homo s maar voor de kerk als geheel. Christus leren volgen op de weg via het kruis naar zijn nieuwe schepping doe je als gemeenschap van het nieuwe verbond. Het is zelfs gevaarlijk en oneerlijk om het speciaal toe te passen op homo s. We helpen elkaar niet met een onophoudelijk exegetisch debat over de concrete homoteksten (ook al zijn wij van mening dat ook de exegese van de concrete teksten duidelijk maakt dat God homoseksuele relaties niet 11

12 wil zie onze exegetische overwegingen). We helpen elkaar ook niet door sceptisch vast te stellen dat allemaal niet zo duidelijk ligt. We zullen het allermeest overtuigend zijn wanneer we binnen de gemeente ook zelf leven uit die ethische hoofdboodschap en vanuit de vreugde in Christus ons kruis op ons nemen. Bij voorbeeld als het gaat over onze omgang met elkaar en het spreken met en over elkaar, of over onze omgang met geld en goed en met Gods schepping, over trouw in het huwelijk, over het aangaan van een relatie met een ongelovige, enzovoort. Als er op punten als deze geen sprake is van een inzet op radicale navolging van Christus doet het vreemd aan wanneer we die inzet wel van anderen vragen. Zo kun je ook overtuigend die ethische hoofdboodschap toepassen op relatievorming en seksualiteit. Dan kan zij voor homo s niet anders betekenen dan een keus tegen een homoseksuele manier van leven. Dat is pijnlijk en geeft je het gevoel jezelf te moeten prijsgeven. Maar het is niet onbegrijpelijk. Het past bij Gods werk van schepping naar koninkrijk. En zelfs dat pijnlijke gevoel blijkt in het licht van die ethische hoofdboodschap en van de doorgaande christelijke levensstijl niet vreemd. Juist als je jezelf verliest, zul je je leven vinden (Mat. 16). Het zou schadelijk zijn als we als kerk deze boodschap zouden verdoezelen of verzachten. Dat kan ons mee schuldig maken aan het oordeel over onze naasten. Het zou even verkeerd zijn deze boodschap vooral aan homo s voor te houden en er niet allemaal (opnieuw) uit te leven. Met de maat waarmee wij onze homo s meten, zal God ons meten. 12

13 3. Exegetische overwegingen Als inleiding op de ethische overwegingen schreven we: je moet niet beginnen bij losse Bijbelteksten, maar bij het geheel van de Bijbelse boodschap. Maar de betreffende bijbelteksten doen wel helemaal mee. Daarom willen we die Bijbelgedeelten nu de revue laten passeren. Bijbelteksten die snel genoemd worden in verband met homoseksualiteit zijn: Genesis 19:5, Leviticus 18:22 (20:13), Romeinen 1:26 en 27. Daarnaast ook nog wel de teksten: 1 Korintiërs 6:9 en Judas 7. Omdat de laatste teksten ten opzichte van de eerste niet veel nieuws bieden, richten we ons op de eerste drie. Genesis 19:5 In Genesis 19 wordt verteld dat twee engelen de stad Sodom binnenkomen. De aanwezigheid van de twee mannen gaat niet onopgemerkt aan de inwoners van de stad voorbij. Ze lopen naar het huis van Lot waar de engelen verblijven en roepen Lot dan toe: Waar zijn die mannen die bij je overnachten? Breng ze naar buiten, we willen ze nemen! Naar aanleiding van deze tekst is homoseksualiteit ook wel sodomie genoemd. Ook is, mede naar aanleiding van deze tekst, wel gedacht dat homoseksualiteit een van de ergste en afschuwelijkste zonden is. De zware bewoordingen en dito straf van God over Sodom zouden daartoe aanleiding geven dan wel het bewijs ervan vormen. Deze gedachte mist elke grond. Alle mannen zijn bij deze daad betrokken (19:4). Zij zijn niet allemaal homoseksueel. Het zijn vaders van gezinnen, familiehoofden, jonge mannen enzovoort. Blijkbaar is de cultuur in die stad zo dat (getrouwde) mannen het ook best wel eens met een man (willen) doen. Homoseksualiteit is in Sodom niet een geïsoleerd verschijnsel. Genesis 13:13 zegt (o.a. over Sodom): de mensen daar waren slecht, ze zondigden zwaar tegen de HEER. Dat is een algemene opmerking. Vergelijk ook Ezechiël (16:49). Het liep in Sodom alle spuigaten uit! Terecht is erop gewezen dat het in Genesis 19:5 vooral gaat om het schenden van het gastrecht. Gasten zijn niet veilig. 13

14 Dat het gastrecht wordt geschonden, en dat het gaat om een decadente vorm van homoseksualiteit, betekent niet dat het onderwerp homoseksualiteit hier buiten staat: Genesis 19:5 kan niet worden los gezien een culturele gewoonte die er blijkbaar was, om homoseksueel geslachtsverkeer op vrijwillige basis toe te staan; homoseksualiteit wordt hier als voorbeeld naar voren gebracht van datgene wat afwijkt van Gods wil en waarover Hij een oordeel uit gaat spreken. Leviticus 18:22 Je mag niet het bed delen met een man zoals met een vrouw, dat is gruwelijk. 2 Net als de vorige tekst heeft ook dit vers aanleiding gegeven tot de gedachte dat homoseksualiteit wel een heel erge zonde is (in vergelijking met andere zonden). Staat er niet dat het gruwelijk is? Nadere bestudering van deze tekst is nodig om scherper te zien wat God zegt. God begrenst de (uiting van) seksualiteit aan allerlei kanten (18:6ev). In die begrenzing blijkt een bepaalde orde. Deze orde kun je scheppingsorde noemen omdat die nauw verbonden is aan de manier waarop de Schepper de verhoudingen, ook in (uiting van) seksualiteit heeft bedoeld (Genesis 1 en 2). De woorden gruwel (22) en pervers (23) verwijzen naar de afwijking van deze scheppingsorde. De genoemde uitingen van seksualiteit zijn in die zin onen tegennatuurlijk. Deze bepalingen kunnen niet losgezien worden van seksuele praktijken van de omliggende volken, met name Egypte en Kanaän (18:1). Hun levensstijl bracht Gods oordeel (18:24) en voor Israël geldt de waarschuwing niet te doen als zij (18:26, 29 en 30). Er is geen aanleiding om te denken aan (de afwijzing van) sacrale prostitutie. Het gaat hier, net als bijvoorbeeld in 19:29, om een algemeen verbod op homoseksuele geslachtsgemeenschap, waarmee God zijn volk boven het (seksuele) gedrag van andere, omliggende volken uittilt. De uitleg dat deze tekst (vooral) als achtergrond heeft dat het volk zich moest vermenigvuldigen en daarom geen zaad mocht verspillen (en dat hier dus niet zozeer homoseksueel geslachtsverkeer als zodanig wordt verboden) vindt geen aanleiding in de tekst zelf en is in het licht van wat hierboven staat niet overtuigend. 2 Leviticus 20:13 zegt: Wie met een man het bed deelt als met een vrouw, begaat een gruweldaad. 14

15 Voor de gedachte dat hier (vooral) tegen homoseksuele geslachtsgemeenschap wordt gewaarschuwd omdat dat het gezins- en familieband zou kunnen ontwrichten (en dat hier dus niet zozeer homoseksueel geslachtsverkeer als zodanig wordt verboden) geldt hetzelfde. Tot slot blijkt eenheid in verlossing en schepping. Het hoofdstuk begint met Ik ben de HEER, jullie God (vgl. Exodus 20:2) en legt de bepalingen dicht tegen de schepping(sorde) aan. De Verlosser verlost niet buiten de schepping(sorde) om. Romeinen 1:26 en 27. De situatie in de samenleving van Paulus tijd laat zien hoezeer de mensen het evangelie nodig hebben. In zijn brief aan de Romeinen beschrijft de apostel dat mensen hun besef van God onderdrukken, en hij vervolgt: Daarom heeft God hen uitgeleverd aan onterende verlangens. De vrouwen hebben de natuurlijke omgang verruild voor de tegennatuurlijke, en ook de mannen hebben de natuurlijke omgang met vrouwen losgelaten en zijn in hartstocht voor elkaar ontbrand. Het oordeel van God als Hij, die gekend kan worden, genegeerd wordt is: mensen loslaten (24, 26, 28). Het spreken over homoseksuele omgang staat in verband met de andere onderwerpen die Paulus noemt: verwarring over de aanbidding (in plaats van de onzichtbare God worden beelden vereerd, 24). En verwarring in de maatschappij (die wordt ontwricht door de miskenning van God, 28-32). Het spreken van (tegen)natuurlijk laat zien dat Paulus uitgaat van een bepaalde natuur of orde. De orde verwijst naar de manier waarop de Schepper verhoudingen heeft bepaald (20, 25). Dat Paulus de gemeente hierop wijst veronderstelt een in Rome algemeen bekende praktijk waarin het homoseksuele geslachtsverkeer was toegestaan. Gaat het hier over homoseksuele mannen en vrouwen? Er staat: mannen en vrouwen hebben de natuurlijke omgang verruild en losgelaten. Er zijn twee mogelijkheden. (a) Het kan betekenen dat het gaat om heteroseksuelen die voor homoseksueel geslachtsverkeer kiezen. (b) Het kan ook de beschrijving zijn van een algemeen cultureel verschijnsel (net als het inwisselen van Gods majesteit voor beelden, en de waarheid over God voor de leugen, vs 24-25), terwijl dat niet noodzakelijk betekent dat de mensen om wie het gaat in hun 15

16 eigen leven van het één op het ander zijn overgegaan (in dat geval kan het dus gaan over homoseksuelen). Hoe dat ook zij, in Romeinen 1 is het uitgangspunt de oproep om Gods goede orde als uitgangspunt voor je leven te nemen. Buiten die orde ontaardt (seksueel) leven. God blijkt in het leven van iedere dag Schepper te zijn; Een die je niet kunt negeren. Doe je dat toch dan zal Hij zijn mensen en de maatschappij op een diepe manier laten voelen dat leven buiten Hem niet kan. Conclusies Bij alle teksten valt het op dat homoseksualiteit niet geïsoleerd aan de orde komt maar binnen een dieperliggend kader staat. God heeft een bepaalde (scheppings)orde gemaakt die het leven leefbaar maakt en houdt. Ook op het gebied van seksualiteit. Gods Woord wijst aan dat er binnen die orde te leven is en verbiedt de daarvan afwijkende vormen van seksualiteit. Homoseksueel geslachtsverkeer wordt daarbij met name genoemd. Terwijl blijkt dat dit geslachtsverkeer soms een decadente vorm van seksualiteit is, is tegelijk duidelijk dat homoseksueel geslachtsverkeer als zodanig wordt afgekeurd. God wil deze vorm van seksualiteit niet binnen zijn volk, zijn gemeente. God wijst in de (toenmalig) bestaande en alom geaccepteerde seksuele vormen een andere weg aan voor seksuele omgang. Over homoseksualiteit wordt gesproken in deze setting: God laat het ons merken als we van Hem afwijken in ons leven; ook op het terrein van de seksualiteit. Steeds weer worden we opgeroepen de Verlosser (en daarmee de Schepper!) te erkennen en zo te ontdekken hoe ons leven in alle facetten goed is voor Hem en onszelf. Homoseksualiteit toen en nu Als het nu eens zo is dat de Bijbel geen weet heeft van wat wij vandaag kennen als levensgevoel als het gaat om homoseksualiteit? Omdat de Bijbel in een andere tijd en cultuur geschreven is dan de onze? En als de Bijbel ons levensgevoel inzake homoseksualiteit niet kent: welke gevolgen heeft dat dan voor wat wij vandaag op grond van de Bijbel kunnen zeggen over homoseksualiteit? De vraag of de Bijbel weet heeft van ons levensgevoel inzake homoseksualiteit kunnen we niet met stelligheid beantwoorden. Dat is ook niet nodig voor het zoeken naar Gods wil wat betreft homoseksualiteit. Duidelijk is dat de Bijbel op de hoogte is van het bestaan van allerlei homoseksueel verkeer. En ook dat 16

17 God het homoseksueel geslachtsverkeer niet wil. Dat blijft staan, ook bij het ontbreken bij een antwoord op de genoemde vraag. We werken dit als volgt uit: a. In de Grieks-Romeinse wereld waarin Paulus leefde kende men, naast decadente vormen van homoseksualiteit, ook homoseksuele relaties in liefde en trouw 3. Het is niet waarschijnlijk dat Paulus, kenner van z n tijd en cultuur, van zulke relaties onwetend is geweest. Het is sowieso onwaarschijnlijk dat zulke relaties pas in onze tijd zouden voorkomen, en dat in heel de oudheid er geen enkel homoseksueel stel zou zijn geweest dat tot zo n relatie in staat was. Verder komt ook in de Grieks-Romeinse oudheid de overtuiging voor dat homoseksualiteit aangeboren kan zijn 4. Het is daarom heel waarschijnlijk dat Paulus hiervan op de hoogte is geweest en dat hij geweten heeft van mensen die uitsluitend homoseksueel georiënteerd zijn. b. Je kunt dus niet ontkennen dat Paulus weet kan hebben gehad van ons levensgevoel inzake homoseksualiteit. Anderzijds kun je het ook niet met stelligheid aantonen. Stel dat Paulus toch onwetend zou zijn geweest van homoseksuele relaties in liefde en trouw, en ook niet geweten zou hebben van de mogelijkheid dat homoseksualiteit geen keuze is, maar een geaardheid zou het voor zijn beoordeling verschil hebben gemaakt als hij daarvan wél geweten had? Dat is heel onaannemelijk. In zijn afwijzing van homoseksueel geslachtsverkeer is Paulus absoluut; hij maakt geen uitzonderingen. Paulus wijst in Romeinen 1 homoseksuele omgang niet af vanwege het decadente karakter, de eventuele ontrouw in zulke relaties, of ongelijkwaardigheid, of een uitbuitend karakter, of welk bijkomend verschijnsel ook. Ook niet vanwege het feit dat het (misschien) om heteroseksuele mensen gaat die wel ns wat anders willen, maar omdat het, hoe dan ook, ingaat tegen de manier waarop God man en vrouw geschapen heeft. Wat de achtergrond van homoseksueel handelen ook is, Paulus wijst homoseksueel gedrag af. Paulus afwijzing van homoseksueel geslachtverkeer sluit aan bij hoe de Bijbel in het algemeen schrijft over zondige begeerten die er in mensen zijn, en waarvan God vraagt dat we daar niet aan toegeven, maar tegen vechten (je 3 In een geschrift van Plato (Symposium), al eeuwen voor Paulus, wordt zo n homoseksuele relatie beschreven: Wie dan aan de liefde begint, is er stellig op voorbereid zijn leven lang samen te zijn en gemeenschappelijk te leven, en niet iemand te bedriegen door gebruik te maken van zijn gebrek aan ervaring, en hem daarna uit te lachen en naar een ander weg te rennen. 4 In Plato s Symposium wordt beschreven hoe er mensen zijn die van nature op zoek zijn naar personen van hetzelfde geslacht. Aristoteles (4 e eeuw voor Christus) schreef over homoseksuele liefde: Deze praktijken komen soms voort uit natuurlijke aanleg, en soms door gewoontevorming. 17

18 laten leiden door de Geest, en niet door het vlees ). Daarbij gaat het om (homo- én hetero-) seksuele begeerten, maar ook om zaken als jaloezie of woede of egoïsme. Je kiest niet voor zulke dingen, maar je moet er wel tegen vechten. In die zin maakt homoseksualiteit, ook als dat geen keuze is, deel uit van de werkelijkheid dat iedereen zondige driften ervaart, in verschillende mate en voor verschillende soorten zonden. c. In de Schrift is het duidelijk dat homoseksueel geslachtsverkeer ingaat tegen Gods bedoeling met menselijke relaties, zoals Genesis die beschrijft. Plaatsen waar expliciet gesproken wordt over homoseksueel geslachtsverkeer geven er blijk van dat de bijbelschrijvers op de hoogte zijn van homoseksueel geslachtsverkeer dat in de betreffende culturele omgeving toegestaan is. Zo spreekt de bijbel duidelijk in op de destijdse praktijken. Altijd heeft God gewild dat zijn volk heilig is, zoals Hij heilig is (Lev. 19:2) / 1 Petr. 1:16), en dat wij echt anders leven dan onze leefomgeving het ons voorhoudt. Laten we elkaar erin steunen om in onze tijd diezelfde roeping te volgen - wat voor ons niet minder moeilijk is dan voor onze geloofsgenoten in andere tijden en andere culturen. Willekeur? Er wordt wel eens gewezen op een bepaalde willekeur als het gaat om het afwijzen van homoseksueel geslachtsverkeer. Want, zo is de gedachte, de tekst die het meest duidelijk spreekt over een (categorisch) verbod op homoseksueel geslachtsverkeer is Leviticus 18:22. Maar wie deze bepalingen in z n verband leest, moet het opvallen dat God daar ook allerlei andere vermenging verbiedt. Volgens Leviticus 19:19 mag het vee bijvoorbeeld niet met andere soorten paren, mogen op akkers geen verschillende soorten zaad gezaaid worden en mag je geen kleren dragen die uit twee soorten garen zijn gemaakt. Over dit soort verboden maakt niemand zich vandaag toch nog druk? Waarom zou dan het ene verbod wel en het andere niet gehandhaafd blijven? Is hier niet sprake van willekeur? Inderdaad zijn er allerlei bepalingen uit het Oude Verbond die niet meegaan naar het Nieuwe Verbond. In het bijbelboek Leviticus geeft God allerlei bepalingen als uitwerking van zijn oproep wees heilig, want ik, de HEER, jullie God ben heilig (19:2), bij voorbeeld: priesters tegenover het gewone volk; rein tegenover onrein eten; de tempel als de plek bij uitstek om God te dienen, tegenover gewone plaatsen waar men woonde en met de HEER leefde. 18

19 In het Nieuwe Verbond in Jezus verdwijnen veel van deze bepalingen omdat Jezus Christus onze heiligheid voor God is! Duidelijk wordt dat in Hem heel het volk priester is; spijswetten niet meer van toepassing zijn als je onder dankzegging aan God je eten aanvaard; de gemeente de tempel is van de Geest. Blijkbaar is er onderscheid te maken tussen bepaalde regels en wetten uit het Oude Testament die nog steeds blijven staan in het Nieuwe Verbond en regels en wetten die niet meer van toepassing zijn. Onderscheid in regels die naar een fundamentelere orde verwijzen en regels die van minder fundamentele aard blijken te zijn. Over de wetten uit Leviticus 19:19 (geen vermenging van soorten) horen we in het Nieuwe Testament niet meer. Deze wetten worden niet herhaald, bevestigd of ontkend. Er is veel voor te zeggen dat deze bepalingen dan ook horen bij een tijdelijke, voorbijgaande orde. Bepalingen die te vergelijken zijn met de spijswetten en soortgelijke, tijdelijke regelgeving. Hoort ook de afwijzing van homoseksuele omgang bij de bepalingen die niet zijn meegegaan naar het Nieuwe Verbond? Nee: de bepalingen en manier van spreken inzake homoseksueel geslachtsverkeer komen in het Nieuwe Testament op een vergelijkbare manier terug. Deze horen dan ook bij het soort bepalingen dat naar een diepere orde verwijst. Paulus laat o.a. in Romeinen 1 de scheppingsorde volop staan. Hij blijft in het voetspoor van teksten uit het Oude Verbond het homoseksueel geslachtsverkeer benoemen als ingaan tegen Gods (scheppings)orde. Dat Paulus zich hier niet vergist, blijkt ook uit andere plaatsen in het Nieuwe Testament die de blijvende waarde van de scheppingsorde onderstrepen. 19

20 4. Pastorale overwegingen Veiligheid, aanvaarding en gesprek Iemand die ontdekt dat hij/zij homoseksuele gevoelens heeft, heeft heel veel te verwerken. Eerst de verwarring en onzekerheid: is het inderdaad zo? En vervolgens: hoe zal mijn omgeving reageren (ouders, broers en zussen, vrienden, gemeenteleden ). Je hebt weet van de houding tegenover homoseksualiteit in de samenleving. Aan de ene kant: aanvaarding en tolerantie. Aan de andere kant (in de praktijk) vaak afwijzing. Hoe zou dat in de kerk zijn? In jouw gemeente? Allerlei vragen komen boven: wat betekent mijn homoseksualiteit voor mijn verdere leven? Geen gezin gaan vormen, geen kinderen krijgen En vroeg of laat is er voor een christen natuurlijk ook de vraag: wat vindt God hier van? Wanneer je vermoedt dat je homoseksueel bent is het goed om na te gaan wat er precies speelt. In welke levensfase ben je? Hoe is je omgeving en je opvoeding (geweest)? Bij een ontdekking van homoseksuele gevoelens kan isolement heel snel een rol gaan spelen. Dat is erg. Maatschappelijke en wellicht ook psychische hulpverlening is, afhankelijk van de situatie, zeker een punt van aandacht. Daarbij zullen ook bovenstaande vragen aan de orde kunnen komen. Ook het gesprek met je ouderling en/of predikant is van belang. Om elkaar te ontmoeten vanuit je gezamenlijke band met de Heer. Om samen te bidden of de Heer duidelijk wil maken wat je geaardheid is. Het gebed of hulpverlening ertoe mag leiden in je seksuele gerichtheid te veranderen of, als het duidelijk wordt dat dat niet gebeurt, om kracht om jezelf met deze geaardheid te accepteren, in Christus. Ook wanneer je jezelf zo hebt leren aanvaarden kan een gesprek met een vertrouwd iemand belangrijk zijn. Met wie je, met een bepaalde regelmaat, van hart tot hart kunt spreken. Hoe sta je ervoor? Wat houdt je bezig? Als je te strijden hebt: wat heb je nodig om daarin staande te blijven? Als je onderuit gegaan bent: dat je een oor hebt om je schuld te belijden; een hart tegenover je vindt om Gods genade te mogen ontvangen. Samen na te denken over allerlei geloofsvragen en praktische punten die je verder kunnen helpen. We hopen dat er zulke mensen zijn in de gemeente. Daarbij hoef je zeker niet alleen aan je ouderling/predikant te denken. Laat er binnen de gemeente een veilige ruimte zijn om zichzelf kenbaar te maken als homo. Waarbij het overigens aan hem/haar zelf is in hoeverre en wanneer hij/zij over zichzelf wil vertellen. Of die veiligheid er is heeft alles te 20

21 maken met de manier waarop er in de gemeente in het algemeen over homo s en homoseksualiteit gedacht en gesproken wordt. Uitgangspunt daarbij is homoseksualiteit is een gevolg van gebrokenheid van de schepping, niet van persoonlijke schuld! En homoseksuele zonden zijn niet erger dan heteroseksuele zonden. De zondeval heeft diepe breuklijnen getrokken door heel de schepping en in alle mensen, tot in onze seksuele geaardheid. Dat geldt voor iedereen: hetero s en homo s, getrouwden en alleengaanden, jongeren en ouderen. Iedereen ervaart deze gebrokenheid (al is dat in verschillende mate). Als homo s gevoelens van schuld of schaamte ervaren mogen zij die in het licht van Gods aanvaarding en genezing in Christus zetten net als iedere andere christen. Laat de gemeente aan homoseksuele broers en zussen veiligheid, geborgenheid en vriendschap bieden. Laten we genieten van de bijzondere gaven die zij vaak hebben (fijngevoeligheid en kunstzinnigheid bij voorbeeld), en die inzetten in de gemeente. Identiteit en zelfaanvaarding 5 Bij Christus moeten we allemaal leren aspecten van onze identiteit te relativeren. De Bijbel zegt: in Christus is Jood noch Griek, slaaf noch vrije, man noch vrouw (Gal. 3). Zo is in Christus ook homo noch hetero. Al die typeringen zeggen niet wie wij ten diepste zijn. Je bent wie je bent in Christus. Dat geeft je de moed om enige afstand te nemen van wat je nog meer bent. Want daarin zijn altijd twee identiteiten door elkaar heen aanwezig. Je bent dat gave kind van God zoals Hij je schiep in Adam. En je bent tegelijk die zondaar die de gevolgen van de zondeval en de gebrokenheid tot in je genen met je meedraagt. Die twee kun je niet even simpel uit elkaar halen. Bijvoorbeeld in homoseksuele gevoelens is tegelijk Gods goede schepping aanwezig en de verkeerde gerichtheid die de zondeval bracht. In je homoseksuele gevoelens merk je je vermogen om lief te hebben, te geven, te verlangen, te genieten, intimiteit te ervaren, en schoonheid te waarderen. En ook als homo mag je tegen al die stukjes goede schepping van God ja zeggen. Maar tegen de verkeerde gerichtheid ervan moet je nee zeggen. Zonder Christus leidt dit tot een onmogelijke spagaat. Zeg je ja tegen dat goede 5 De passages onder dit en onder het volgende tussenkopje nemen we (met een enkele aanvulling) grotendeels woordelijk over uit een artikel van dr A.L.Th. de Bruijne, Homofilie als pijnlijke gave, De Reformatie jrg 80 nr 38 (25 juni 2005),

22 dan zit daar voor je gevoel toch onmiddellijk een ja tegen je homoseksuele gerichtheid aan vast. En zeg je daar nee tegen, dan voelt het toch of jij er met al dat andere niet echt mag zijn. Pas als je in Christus die derde, blijvende identiteit vindt, durf je dat. Bij Hem verlies je jezelf niet maar vind je jezelf volmaakt terug. En dat zet ook die aspecten van je identiteit die je eerst leerde relativeren in een nieuw licht. Als Paulus zegt dat in Christus man noch vrouw is, en slaaf noch vrije, betekent dat niet dat hij het man zijn en het vrouw zijn afschaft en het verschil tussen een slaaf en een vrije opheft. Juist niet: die nieuwe identiteit in Christus gaat nu je man of vrouw zijn, je slaaf of vrije zijn kleuren en geeft er een nieuwe betekenis aan. Homoseksualiteit als levensroeping Zo kun je ook leren aankijken tegen een eventuele homoseksuele identiteit. Klamp je er nooit aan vast als je eigenlijke identiteit. Maar negeer haar ook niet. Probeer in je homoseksuele identiteit de specifieke plaats te zien waarop God je roept en kan gebruiken. Voor een christen kan een homoseksuele identiteit een positieve levensroeping worden, een vocatio, een gelegenheid om Christus werk te demonstreren en te dienen. In 1 Kor. 7 noemt Paulus zo n vocatio zelfs een gave : een plek in het leven die je kreeg om God, de gemeente en de wereld te dienen. Wat een pijnlijk gevolg van de zonde was, wordt in het perspectief van het komende koninkrijk ook een gave. Dit geldt niet alleen voor homo s maar voor alle christenen. Ook wie getrouwd is, moet zijn als niet getrouwd, schrijft Paulus. Zoek je identiteit niet in je relatie of in de seksuele omgang die daarbij hoort. Ook getrouwde mensen moeten leren om huwelijk en seksualiteit vanuit Christus te relativeren en dan op een nieuwe manier terug te krijgen: als mogelijkheid om God, de gemeente en de wereld te dienen. Alleen als dit besef diep in de gemeente wortelt, zal zij leren om zo ook naar homoseksuele christenen te kijken en hen juist in hun geaardheid te ontvangen als gaven van God binnen de gemeente. En alleen als de gemeente zo naar hen kijkt, kunnen wij verwachten dat homo s ook zo naar zichzelf leren kijken. Op welke punten kan het concreet worden dat de homoseksuele identiteit in Christus een gelegenheid kan zijn om God en de naaste te dienen? We reiken de volgende punten aan, waarvan we hopen dat ze voor homoseksuele christenen herkenbaar zijn ongetwijfeld niet in alle, maar misschien toch in enkele opzichten; niet geheel en al, maar misschien toch in aanzet. 22

23 Vriendschap met God. Paulus zegt in 1 Kor. 7: als je niet getrouwd bent, kun je je onverdeeld aan God wijden. Die opmerking kan gemakkelijk irriteren. Alsof homo s en andere ongehuwden extra actief moeten zijn zodat anderen kunnen opgaan in hun gezin. Maar die onverdeelde toewijding aan de Here is juist de bestemming van ons allemaal. Toch laat je je leven vaak vol lopen met andere zaken. Ongehuwden dragen op het eerste gezicht een gemis mee. Bij homo s gaat dat nog dieper omdat het gemis sterk samenhangt met wat dichtbij je ik ligt. Maar dat kan je meer dan gemiddeld terug werpen op God en doen beseffen dat Hij álles voor een mens is. Als dat gebeurt, zul je al gauw een intensere en intiemere band van vriendschap en liefde met God ontwikkelen dan veel andere christenen. Dit is niet een compensatietruc. Want dit is Gods wil voor ons allemaal en niet alleen voor homo s. Maar als homo s juist vanuit hun speciale en vaak pijnlijke positie in het leven deze intense vriendschap met God zoeken en daarvan iets laten merken, blijken zij Gods gave aan ons allemaal. Vriendschap binnen de gemeente. In het komende koninkrijk zijn huwelijk en seksuele omgang vervuld. Maar vervullen is bij God nooit zomaar afschaffen. Eens zei Hij: Het is niet goed dat de mens alleen is. En als dat toen niet goed was, is het nog niet goed. Mens-zijn is ook samen zijn. Als het huwelijk daarvoor straks niet meer de vorm is, krijgt het een nieuwe gestalte. Samen zijn heeft straks de vorm van de bijzondere eenheid in het lichaam van Christus, de gemeente. Niet voor niets gebruikt Paulus huwelijkstaal voor het wonder van de gemeente: de twee worden daarin één (Ef. 2) en de velen vormen daarin een unieke eenheid (1 Kor. 12). Binnen die ene gemeente groeit een netwerk van onderlinge relaties, christelijke vriendschappen. Door je samen aan Christus te geven, communiceer je zijn liefde en komt het tot een vorm van gemeenschap die volmaakter zal zijn dan die van het huwelijk en intenser voldoening zal bieden dan de seksuele eenwording. Die gemeente van straks begint nu al. In dat kader kunnen ongetrouwden en homo s hun speciale levensroeping leren zien. Zij hoeven niet alleen te blijven. Juist zij zullen daarom meer dan anderen verlangen naar en openstaan voor zulke intense christelijke vriendschapsrelaties. Daarbij gaat het niet om exclusieve tweerelaties of om relaties waarvan verliefdheid en seksuele polariteit en omgang de spil vormen. Het gaat juist om een klein begin van die nieuwe werkelijkheid waarin zulke relaties vervuld zullen zijn. Maar dat geeft dus wel ruimte voor diepe gevoelsmatige banden en zelfs voor een vernieuwde 23

24 lichamelijkheid. Homo s hebben zo n netwerk van vriendschapsrelaties nodig en mogen de gemeente daartoe stimuleren. Want het is niet goed dat de mens alleen is. Ook hier gaat het niet om een zoethoudertje voor homo s maar om de bestemming voor ons allemaal. Homo s en andere ongehuwden kunnen getrouwde mensen losrukken uit de verabsolutering van hun huwelijk en gezin en stimuleren om juist als getrouwde mensen op weg naar Gods vervulling dat netwerk van christelijke banden al meer te onderhouden. Ondertussen zullen banden in de gemeente nu nog niet een volle compensatie zijn voor wat je vanuit de schepping bekeken mist als je ongetrouwd bent. En ze zijn nooit zo als straks het nieuwe leven is. Sterker nog: de kerk valt vaak tegen. En je bent soms eenzaam. In dat opzicht deel je echt in Jezus lijden en ervaar je de weg van het kruis. Maar als je je oriënteert op de toekomst van Gods nieuwe werkelijkheid, is die weg wel begaanbaar. Misschien met vallen en opstaan, maar Jezus zelf belooft dat. Vriendschap voor de wereld. Wat hiervoor gezegd is geldt ook voor andere ongetrouwden, al krijgen verschillende aspecten bij homo s wel een bijzondere lading. Maar in de relatie tot de wereld zit ook een aspect van de levensroeping dat op een bijzondere manier voor homo s geldt. In Romeinen 1 gebruikt Paulus homoseksuele relaties om te laten zien hoezeer de Grieks-Romeinse cultuur vervreemd is van God. Als je door afgodendienst de orde tussen Schepper en schepsel omkeert, houd je op den duur ook de orde binnen de schepping niet meer hoog. Dat zie je, zegt Paulus, in het vervangen van de natuurlijke seksuele omgang tussen man en vrouw door homoseksuele relaties. Dat onderstreept hoe nodig de wereld het evangelie van Christus heeft. Nergens in het Nieuwe Testament merk je dat homoseksualiteit ook binnen de gemeente problemen gaf. Voor de Joden en de eerste christenen gold homoseksualiteit als een typisch heidense zonde. Dat geeft een groot verschil met veel christenhomo s vandaag. Voordat zij hun homoseksuele verlangens ontdekten en eventueel vorm gaven, hadden zij helemaal geen afscheid van God genomen. Zij zijn niet opgegroeid binnen een heidense context maar binnen de gemeente van Christus. En zonder het te willen, merkten zij hun homoseksuele oriëntatie. Betekent dit dan dat Romeinen 1 christenhomo s vandaag niets te zeggen heeft? Integendeel: Romeinen 1 maakt juist hun bijzondere levensroeping in de huidige westerse cultuur duidelijk. Want de westerse cultuur vertoont een duidelijke parallel met de wereld van Romeinen 1. Onze cultuur neemt sinds enkele eeuwen steeds meer afscheid van de levende God en de orde 24

25 van zijn schepping. Met name sinds het midden van de 20e eeuw versnelde dat proces. Is het toevallig dat daarmee een groeiende nadruk op de homoseksuele gerichtheid gelijk op gaat? En dat onder invloed van de homobeweging aan het eind van de 20 e eeuw de maatschappelijke acceptatie weer net zo sterk werd als in de tijd van Paulus? Ook in de westerse wereld leidt het afscheid van de levende God tot een miskenning van de orde tussen man en vrouw. En evenals in Romeinen 1 leert dat ons hoe nodig onze westerse wereld het evangelie heeft. Maar anders dan in Paulus tijd komt dit evangelie vandaag niet (alleen) van buitenaf naar de Westerse wereld toe. Het was hier al eeuwenlang thuis en de kerk die het draagt vormt een deel van deze cultuur. Juist daarom hebben christenhomo s in de huidige situatie een bijzondere missionaire roeping. God laat hen delen in dat typische kenmerk van een cultuur die van Hem vervreemd raakt. Hij zet hen dichtbij de mensen in wie de ontsporing van de westerse wereld zo duidelijk geïllustreerd wordt. Als christenhomo s juist op die plek hun vervulling in God zoeken, hun plaats innemen in de christelijke gemeente en geen seksuele relaties aangaan, laten zij iets van Gods bewogenheid met onze wereld zien. Uit het hart van de westerse cultuur loopt er een weg terug naar de levende God. Juist voor onze wereld is nog steeds Gods vriendschap. In hoeverre christenhomo s hun homoseksuele identiteit in Christus als roeping kunnen beleven hangt sterk af van de persoonlijke (geloofs)ontwikkeling van elk afzonderlijk. Hoe dat ook zij: laten we homoseksualiteit niet alleen zien als een vorm van lijden (dat kan het zijn), maar in het perspectief van het evangelie ook als een uitdaging, een bijzondere roeping. Niet vooral als een probleem (ook al blijven er vragen), maar ook als mogelijkheid. Navolging en avondmaalsviering Christelijk leven is een leven in navolging van Christus, via het kruis naar zijn nieuwe schepping. Dat is een weg waarop we vaak struikelen. Maar Jezus wil je steeds weer overeind helpen. En je mag altijd weer met Hem mee. Hij zal je zelf het nieuwe leven geven, door zijn Geest. De uitdaging is, voor hetero s en homo s: wil je met Hem mee, volg je Jezus na? Dat is niet gemakkelijk. De navolging van Christus vraagt om totale zelfovergave, jezelf totaal verliezen. Zeker voor een homo vraagt het om een diep ingrijpende keuze. Alleen in gemeenschap met Christus is hiervoor kracht te vinden. Hoe meer je je geluk vindt in die gemeenschap met Christus, hoe 25

26 meer je die onuitsprekelijke, hemelse vreugde vindt en hoe beter je nee kan zeggen tegen het oude leven. Het (pastorale) gesprek met een homo zal dan ook allereerst daarover moeten gaan (naast de aandacht voor zijn/haar persoonlijke situatie en eventuele vragen): is dat jouw verlangen, Jezus volgen? Wil je je aan Hem kwijtraken, om jezelf in Hem weer terug te krijgen? Zo n keus is bepaald geen vanzelfsprekendheid. Er moet ruimte zijn om daarin te groeien. Allereerst in geloof, in overgave aan de Heer. En vervolgens in die navolging, als vrucht van dat geloof. Op die weg zal een homo, net als een hetero, regelmatig onderuitgaan, een verkeerde richting inslaan, enzovoort. Pastoraat is dan: in de stijl van de goede Herder blijven uitnodigen, bemoedigen, aansporen, beschermen, enzovoort. En waar nodig ook: terugroepen van een dwaalweg. Terugroepen achter Christus aan dat is de betekenis van de kerkelijke term tucht (dat woord heeft te maken met trekken ). Binnen de gemeente willen we elkaar in leer en levensstijl bij het onderwijs van de Bijbel houden. En om welk aspect van levensheiliging het ook gaat, cruciaal is de vraag of iemand naar dat onderwijs wil luisteren. Iemand die niet openstaat voor dat onderwijs en kiest voor een levensweg in de tegengestelde richting verwijdert zich daardoor van de goede Herder. Dat kan zichtbaar worden doordat zo iemand dan op een bepaald moment niet meer kan worden uitgenodigd voor de avondmaalsvieringen. Kan we hebben het hier niet over een regel die zou moeten worden toegepast zonder oog voor de concrete situatie. Elke situatie is verschillend. Ben je van jongsaf aan opgegroeid in de kerk? Of ben je kort geleden tot geloof gekomen, en meld je je nu met je homoseksuele relatie bij de gemeente? Wat is de richting van je leven? Als je op dit moment in je leven Christus niet volgt heeft dat te maken met onwil, of met onmacht? Is er sprake van een gebrek aan inzicht? Is er openheid tot gesprek? Enzovoort. Pastoraat is maatwerk dat geldt ook voor het uitnodigen aan de maaltijd van de Heer. De weg achter Christus aan vraagt bij homoseksuele broeders en zusters om een zeer ingrijpende keuze waar niet makkelijk over gedacht mag worden. Het kan tot een levenslange afmattende strijd om onthouding leiden. Het past de geloofsgemeenschap hier om een groot geduld te hebben en om de navolging van Christus niet tot een harde wet te maken. Laten we samen elkaar voorhouden Christus na te volgen door te laten zien wat die navolging in ons eigen leven betekent. Dan kunnen we elkaar telkens blijven oproepen tot navolging en de vreugde van het kiezen voor Jezus elkaar laten zien. 26