Genisis. Noordse kosmologie. door: Sekhem

Transcriptie

1 2017 door: Sekhem Noordse kosmologie Genisis.: Isian Devotion. In den beginne was er niets. Er was slechts een grote gapende leegte, de oerruimte die Ginnungagap werd genoemd

2 Inhoudsopgave Pagina. 1 Ginnungagap Ymir Ask en Embla Yggdrasil Ragnarok Bronvermelding

3 1 Ginnungagap In den beginne was er niets. Er was slechts een grote gapende leegte, de oerruimte die Ginnungagap werd genoemd. Ten noorden van deze kloof vormde zich Niflheim, land van de nevel, dat grotendeels bestond uit ijzig water, een wereld van wolken en schaduwen. Ten zuiden vormde zich Muspelheim, het land van het vuur. Uit het contact tussen deze twee werelden werd Ymir gevormd. Ymir was de eerste van alle levende wezens. Hij was de vader van alle reuzen. Alles van Niflheim was koud en mistig, terwijl alles in de buurt van Muspellheim heet en licht was. In de Oerruimte was een luwte als bij stil weer, en aldus begon de rijp te smelten, en dus te druppelen, toen de hete gloed de rijp bereikte. Door de kracht van degene die deze hitte zond begonnen de druppels te leven en namen zij de vorm aan van een man. Een vreselijk wezen was dit, maar men moet bedenken dat dit het eerste levende wezen was in de chaotische wereld, en dat hij ons aller stamvader was. Althans, zo zagen de Germanen hem. Ymir werd dit wezen genoemd Volgens Robert Blumetti is dit ontstaan te duiden met 2 runen namelijk F Fehu en I Isa. Fehu staat symbool voor Muspelheim ongecontroleerd vuur of energie het mannelijke principe. Isa staat symbool voor Niflheim focus en restrictie de vrouwelijke kracht van vormgeving. Uit het okselzweet (smeltend rijp) van Ymir werden een man en een vrouw geboren. Reuzen, net als Ymir. Vervolgens brachten het vuur en het water een koe voort, Audhumla. Zij voedde Ymir met haar melk en voedde zichzelf met het zout dat ze van de ijsblokken likte. Het ijs smolt onder haar warme tong en zij likte op deze manier een levend wezen vrij. Dit was Buri. Buri kreeg een zoon Bor en Bor trouwde met Bestla, een dochter van de reuzen. Zij kregen 3 zonen: Odin, Vili en Ve. De zonen van Bor doodden Ymir, omdat hij het licht wegnam. Uit het lichaam stroomde zoveel levenssap of bloed dat alle rijpreuzen, op één familie na, verdronken. De overlevende waren Bergelmir en zijn vrouw, die samen in een bootje wisten te ontsnappen. Zij brachten een tweede generatie vorstreuzen voort. 3

4 2 Ymir De drie broers brachten Ymir naar de Oerruimte, en maakten uit zijn lichaam de aarde zoals wij die kennen. Zijn bloed werden meren en zeeën, de aarde was voorheen zijn vlees en de bergen zijn botten. Stenen en keien waren uit zijn kiezen en botsplinters gemaakt. Het bloed was tot zee gemaakt om zo de aarde bijeen te houden. De drie broers namen zijn schedel, en maakten hiervan de hemel. Deze werd over de wereld geplaatst, en werd verlicht door de hemellichamen. Zon en sterren waren gemaakt uit vonken die opstegen vanuit Muspellheim, de maan was een spiegel die het zonlicht reflecteerde. Zon en maan werden gereden door een man en een vrouw, de zon door een vrouw, de maan door een man. Zij bewegen, want zij worden achterna gezeten door twee wolven. De ene wolf zit achter de zon aan, maar krijgt haar nauwelijks te pakken, daarvoor zijn de paarden die de strijdwagen voorttrekken te snel. En als de wolf haar te pakken neemt, moet zij haar weer uitspuwen. Aldus ziet men een zonsverduistering: de wolf brandt zijn bek aan de warme zon. De maan is langzamer, de wolf eet van haar. Doch groeit de maan weer aan, telkens wordt zij opnieuw gesmeed, tot de dag van de ragnarok. Andere goden voegden zich nu bij Odin en zijn broers. Met zijn allen bouwden ze Asgard, hun hemelse woonplaats. Tussen Asgard en Midgard bouwden ze een enorme brug, Bifrost de regenboogbrug -, bewaakt door de god Heimdall. De wereld werd gedragen door vier dwergen, Norðri, Suðri, Austri en Vestri. De dwergen waren eens maden, die in het vlees van Ymir leefden. Door een toverspreuk van de goden ontpopten zij zich echter tot dwergen: zij kregen verstand en uiterlijk. Sommigen zijn kwaadaardig; deze moeten ondergronds leven, in de rotsen en aarde, en verstenen als zij zonlicht aanschouwen. Om deze reden leven zij in het duistere Útgard. Anderen helpen de goden, zo maakten deze het tovertouw Gleipnir om de Wolf vast te laten binden. 3 Ask en Embla Odin en zijn broers Vile en Ve (soms Hoenir en Lodur genoemd) liepen op een dag door Midgard en zagen twee boomstronken en gebruikte deze om een mensenpaar te scheppen. De man noemden ze Ask, en de vrouw noemden ze Embla. Odin gaf deze eerste twee mensen adem en leven. Vili gaf ze bewustzijn en beweging en Ve gaf hen de zintuigen. Wikipedia zegt het over Ask en Embla dat het zijn in feite twee symbolische namen voor bomen of groeiwijzen (Ask betekent Es en Embla betekent Iep of Slingerplant). In de Noordse literatuur is het wel meer de gewoonte mensen met bomen te vergelijken, vooral in de Edda. Het begrip boom duidt tegelijk op stevigheid (vgl. "een boom van een vent"), levenskracht (vgl. "sterk als een boom") en vruchtbaarheid ("met een stamboom"). Ask en Embla zijn dus twee cruciale levensprincipes. Odin gaf hun leven, adem en spraak. Vili gaf hun bewustzijn en beweeglijkheid. Vé, ten slotte, gaf hun uiterlijk en gehoor. Deze twee bouwden de godenburcht in Asgard. 4

5 4 Yggdrasil Yggdrasil is de levensboom en kennisboom, het symbool van de eindeloos vertakte vorm van dat wat is. Tegelijk draagt en verbindt hij de werelden als wereldas (axis mundi). Deze toont tegelijk de weg naar het hogere, de weg die de ziener volgt om in het gebied van goden en geesten te komen. Hij reikt van de onderwereld dwars door de mensenwereld naar de wereld van goden en helden. Volgens de Noordse mythologie bestond de as van het universum uit een gigantische boom, de wereldboom, die als een zuil de werelden van de goden, de mensen, de reuzen en de doden verbond. De lotgevallen van de boom weerspiegelden die van het universum. De boom droeg niet alleen de werelden die hij beschermde, maar deelde ook in hun leed. Over de oorsprong van Yggdrasil vermelden de bronnen niets. De wortels van Yggdrasil reikten naar alle werelden of naar een deel van de werelden. Yggdrasill werd in het verleden vaak gezien als een gigantische es. Vele wetenschappers zijn het er tegenwoordig over eens dat er ooit een fout is gemaakt bij de interpretatie van de oude geschriften en dat de boom zeer waarschijnlijk een venijnboom (Taxus baccata) is. De vergissing zou haar oorsprong vinden in een alternatief woord voor de taxusboom in het Oudnoords; namelijk 'naald es' (barraskr). Daarnaast wordt in oude bronnen, waaronder de Edda's, gesproken over een vetgrønster vida wat "altijd groene boom" betekent. Een es verliest in de winter echter zijn bladeren, terwijl een taxus zijn naalden behoudt. Naaldbomen werden in het verleden vaak gezien als heilig, omdat ze nooit hun groen verliezen. De levensboom was niet alleen een symbool uit de verhalen, maar ook verzamelden de aanhangers van natuurgodsdiensten zich ook rond een oeroude boom. Sjamanen raakten in trance en er werden er verhalen verteld uit de Edda's. De taxus geeft op warme dagen gasvormige taxine af, een stof die bij mensen tot hallucinaties kan leiden of zelfs een bijnadoodervaring kan oproepen waarbij de geest het lichaam tijdelijk kan verlaten. Dit kan men ook herkennen in het verhaal over Odin die na negen dagen 'levenloos' aan de boom te hebben gehangen zijn openbaring kreeg met betrekking tot de runen. 5

6 5 Ragnarok Yggdrasil staat ook centraal in de mythe van de Ragnarök. Wanneer de levensboom begint te beven nadert dit einde van de wereld. De Germaanse goden zagen zichzelf niet als onsterfelijk. Het einde der tijden werd Ragnarok genoemd. In de Noordse mythologie betekent Ragnarök of Ragnarok het lot van de heersende machten, maar dit werd historisch gereduceerd tot de betekenis van ondergang van de goden (en de wereld). Die zou plaatshebben in de vorm van een eindstrijd tussen ontketende reuzen en goden, waarbij de vuurreus Surt het vuur aan de lont steekt en met zijn vlammend zwaard zo goed als alles vernietigt. Daaraan vooraf zijn de meeste goden, reuzen en monsters al in deze kosmische strijd omgekomen. Ragnarok is tegelijk een eindpunt en een beginpunt. Na de slag zal de wereld geteisterd worden door natuurrampen en uiteindelijk verdwijnen in de zee, waarna de wereld weer frisgroen boven de golven vandaan komt. De goden zullen herboren worden en de wereld zal her bevolkt worden door twee overlevende mensen. Deze nieuwe wereld zal een liefdevollere wereld zijn dan de oude wereld. De enige twee menselijke overlevenden zijn (Lif (leven) en Lifthrasir (levenslust), zij ontkomen door zich in de takken van Yggdrasil schuil te houden, waar zij zich voeden aan ochtenddauw en de bescherming van de boom genieten. De goden Höder en Balder keren terug uit Helheim om een nieuwe hemel te scheppen. Het loeiend vuur zal ze niet schroeien; het zal ze zelfs niet raken, en hun voedsel zal ochtenddauw zijn. Door de takken zullen zij een nieuwe zon zien ontbranden als de wereld eindigt en opnieuw begint. 6

7 5 Bronnen: Kids brittanica : afbeelding Ymir Wikipedia.nl (Ask en Embla) Runen cursus.nl Bing voor licentie vrije afbeeldingen 7