1 Inleiding Inleiding Definities Regionalisering Onderzoeksplicht, inlichtingenplicht, informatieplicht...

Transcriptie

1 Inhoudsopgave 1 Inleiding Inleiding Definities Regionalisering Onderzoeksplicht, inlichtingenplicht, informatieplicht Gegevensverwerking Inleiding Definitie gegevensverwerking Belastingsignalen Verzamelen van gegevens en documentcontrole Huisbezoek Poortwachtersfunctie Preventie (voorlichting) Preventie (als instrument van fraudebestrijding) Validering bij derden Controle op naleving informatieverplichting Inleiding Informatieverplichting Rechtmatigheidsformulieren en -onderzoek Heronderzoek Beëindigingsonderzoek Afdoening bij niet-nakoming van de inlichtingenverplichting Inleiding Administratiefrechtelijke sanctie Afdoening van fraude Bijzonder onderzoek R Boeten Confrontatie Debiteurenbewakingssysteem/incasso Fraude-alertheid Fraudebedragen Fraude-opsporing Frauderegistratie Fraudesignalen/gebruik tips Herziening besluit Nader onderzoek Prioriteitstelling Repressieve maatregelen

2 4.17 Richtlijnen socaile zekerheidsfraude Taken medewerkers Terugvordering/incasso Verificatie-onderzoek Verrekening Werkwijze terugvordering/incasso Werkwijze terugvordering/incasso Voorlichting als preventie-instrument Inleiding Voorlichting medewerkers Voorlichting cliënten Voorlichting algemeen/publiek Ontwikkelingen op het terrein van het Fraudebeleid Agenda voor de toekomst Opsporingsbeleidsplan- en Handhavingsarrangement Project hoogwaardige handhaving IOD Inlichtingenbureau Verificatieschema Inleiding Werking van het schema Inhoudsopgave Toepassing schema op Ioaw en Ioaz Personalia Eerdere bijstandsverlening Burgerlijke staat/gezamenlijke huishouding Gezinssamenstelling Woonsituatie/medebewoners Vermogen/schulden Inkomen Ziektekostenverzekering Arbeidsmarkttoeleiding Verhaal Bijzondere kosten Betaling bijstand Lijst van afkortingen..35 2

3 1 Inleiding 1.1 Inleiding Gemeenten zijn op grond van de Algemene bijstandswet (Abw), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (Ioaw) en de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (Ioaz) verantwoordelijk voor een goede uitvoering van de wet. VNG en het Ministerie van ociale Zaken en Werkgelegenheid hebben ter zake voor de periode 2001 tot 2004 bestuurlijke afspraken gemaakt die zijn vastgelegd zijn in de intentieverklaring Een gezamenlijke agenda voor de toekomst. Deze bestuurlijke afspraken vormen het kader waarbinnen het activerend arbeidsmarkt- en bijstandsbeleid gestalte krijgt c.q. moet krijgen. Naast het casemanagement, de sluitende aanpak en participatie voor iedereen is het fraudepreventie- en opsporingsbeleid een speerpunt in de afspraken. Doelstelling is het realiseren van een niet vrijblijvende aanpak waarin evenwicht is tussen rechten en plichten. Daartoe moet handhaving een integraal onderdeel worden van het hele uitvoeringsproces (voor zover dat nog niet is). Afspraken zijn gemaakt over kwaliteitsverbetering van de fraudebestrijding door gemeenten. Voorts wordt een link gelegd tussen de opsporing en bestrijding van de fraude enerzijds en de activering van bijstandsgerechtigden anderzijds. Concreet is afgesproken dat: 1. Gemeenten zich verplichten om met ingang van 1 januari 2002 in het jaarlijks op te stellen beleidsplan kwantitatieve en kwalitatieve doelstellingen opneemt voor fraudepreventie, fraudebestrijding en de terugvordering van fraudeschulden. 2. Gemeenten direct na aansluiting van de betrokken gemeente op het landelijk Inlichtingenbureau fraudesignalen binnen 3 maanden beoordelen op de noodzaak van nader onderzoek. 3. Als het vermoeden van fraude niet kan worden bewezen en er sprake blijkt te zijn van financiële problemen de gemeente inzet op een activerings- en arbeidstoeleidingstraject voor de betrokken cliënt in combinatie met schuldhulpverlening. Uitgangspunt is dat bijstandsverlening dient te voldoen aan de eisen van rechtmatigheid. Toegang tot de bijstand bestaat alleen voor mensen die daar ook daadwerkelijk recht op hebben. De uitkering moet zowel wat betreft de hoogte als de wijze van afdoening correct vastgesteld worden en de controlesystematiek moet conform de toepasselijke wettelijke bepalingen en de eisen van zorgvuldigheid zijn. Dit vereist onder meer: - Grondige beoordeling van het recht op uitkering aan de poort; - Grondige beoordeling van het recht op uitkering gedurende de uitkeringsverstrekking; - Rechten en plichten in relatie tot sancties (boeten en maatregelen), waarbij wordt 3

4 uitgegaan van een integrale benadering (uitstroombeleid en handhaving zijn niet gescheiden); - Aantoonplicht bij de belanghebbende; - pecifieke gegevensuitwisseling met andere instanties (o.a. Inlichtingenbureau). Concreet betekent dit dat invulling dient te worden gegeven aan de: - Algemene en specifieke onderzoeksverplichtingen van de gemeente (art. 66 lid 1 tot en met 4 (Abw, art. 14 lid 1 tot en met 4 Ioaw en Ioaz); - De inlichtingenplicht van de uitkeringsgerechtigde en de controle op de nakoming daarvan (art. 65 Abw, art. 13 Ioaw en Ioaz); - De informatieplicht van derden (art. 122 Abw, art. 45 Ioaw en Ioaz); - De wijze van strafrechtelijke of bestuursrechtelijke afdoening in geval van schending van de inlichtingenverplichting. Met de inwerkingtreding van de Wet tructuur Uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen per 1 januari 2002 heeft ook de Centrale organisatie werk en inkomen een taak gekregen in het kader van een aanvraag algemene bijstand op grond van de Abw bijstandswet dan wel van een uitkeringsaanvraag op grond van de Ioaw of de Ioaz (art. 28 en 29 Wet UWI, artikel 2.2 tot en met 2.6 Regeling UWI). Dit fraudebeleidsplan concretiseert de gemeentelijke uitvoering van de bovenstaande verantwoordelijkheden en maakt onderdeel uit van het jaarlijks vast te stellen beleidsplan. 1.2 Definities De wijze waarop de poortwachtersfunctie en het fraudepreventie en -opsporingsbeleid wordt neergezet vormt een belangrijk onderdeel van de uitvoering van de hiervoor genoemde wetten. Voor een goed begrip van deze termen is het noodzakelijk om ze te definiëren Poortwachtersfunctie Het pakket aan maatregelen ter beperking van de instroom in de uitkering. Concreet betekent dit dat aan de voordeur de benodigde aanvraaggegevens worden verzameld en er een check plaatsvindt op de volledigheid hiervan, meteen de afstand tot de arbeidsmarkt van de aanvrager wordt vastgesteld (de fasering) en zo mogelijk direct al passend werk wordt aangeboden. Is het laatste niet mogelijk dan wordt daarop gezorgd voor een juiste doorverwijzing van de aanvrager naar de uitkerende instantie Fraudepreventie Het voorkomen van misbruik van de uitkering. De inlichtingenplicht van de cliënt en de controle daarop door verificatie en validatie vormen een belangrijk onderdeel van fraudepreventie. Maar ook bijvoorbeeld de heronderzoekstructuur en een tijdige en juiste gegevensuitwisseling met andere instanties spelen hierin een belangrijke rol Fraudeopsporing Het opsporen van vermeend misbruik van de uitkering. De uitvoering van deze 4

5 werkzaamheden is in handen van specialistische medewerkers die in het bezit zijn van opsporingsbevoegdheid. In dit traject wordt nauw samengewerkt met politie, justitie en andere uitvoerders van sociale zekerheidsuitkeringen. 1.3 Regionalisering Uit het oogpunt van een toegenomen verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de relevante wetgeving, ook in financieel opzicht, wordt efficiency in de uitvoering steeds belangrijker. De rijksoverheid stelt ook steeds hogere eisen gesteld aan kwaliteit en kwantiteit van de uitvoering van wet- en regelgeving. chaalvergroting in de uitvoering kan een belangrijke bijdrage leveren aan efficiencyverhoging binnen een organisatie. Mogelijkheden tot samenwerking met de regiogemeenten Waalwijk en Loon op Zand worden daarom bezien. Regionale samenwerking op het gebied van fraudepreventie en opsporing is al eerder gerealiseerd door met de gemeente s-hertogenbosch contractuele afspraken te maken voor de periode 1 juli 2000 tot 1 juli Doelstelling is om door middel van deze samenwerking te komen tot een efficiëntere en effectievere opsporing en bestrijding van fraude op het gebied van de sociale zekerheidswetten. 1.4 Onderzoeksplicht, inlichtingenplicht, informatieplicht Voor een goede uitvoering van de Abw, de Ioaw en de Ioaz is het noodzakelijk dat gemeenten over de juiste en over voldoende gegevens beschikken om het recht en de hoogte van de uitkering te kunnen vaststellen. Daarbij kan onderscheid worden gemaakt in: 1. De onderzoeksplicht van de gemeenten; 2. De algemene inlichtingenplicht van de uitkeringsgerechtigde; 3. De informatieplicht van derden Onderzoeksplicht gemeente (art. 66 Abw, art. 14 Ioaw en Ioaz) De onderzoeksplicht van gemeenten is niet specifiek van aard. Voor een belangrijk deel wordt de invulling volledig aan de gemeenten overgelaten. De gemeente bepaalt namelijk welke gegevens in ieder geval verstrekt moeten worden ten behoeve van de verlening dan wel de voortzetting van de uitkering. Onderdeel van het onderzoek is de beoordeling door de gemeente in hoeverre de verstrekt inlichtingen juist en volledig zijn. Dit onderdeel wordt verificatie genoemd. Verificatie vindt plaats aan de hand van de door de belanghebbende te verstrekken bewijsstukken. Om zekerheid te krijgen over de juistheid en volledigheid van de verstrekte gegevens en inlichtingen is het soms noodzakelijk om deze te verifiëren bij andere instanties. Tijdens de bijstandsverlening dient de gemeente periodiek te onderzoeken of de geverifieerde gegevens nog altijd juist zijn, het valideren. De wijze waarop validering en verificatie ter hand wordt genomen is mede afhankelijk van de omstandigheden en kan van geval tot geval verschillen. Overigens vormt de naleving van de gemeentelijk vastgestelde verificatie-eisen een onderdeel van controle- en rapportageprotocollen voor gemeentelijke accountants in verband met de rijksvergoeding. Een groot deel van dit plan is dan ook gewijd aan de wijze waarop aan deze verplichting 5

6 op specifieke onderdelen van het uitkeringsproces vorm wordt gegeven De algemene inlichtingenplicht van de belanghebbende (art. 65 Abw, art. 13 Ioaw en Ioaz) Op basis van deze artikelen is de cliënt verplicht om op verzoek van burgemeester en wethouders en/of uit eigen beweging, mededeling te doen van alle feiten en omstandigheden waarvan hij redelijkerwijs weet dat zij van invloed kunnen zijn op het recht op uitkering. De gegevens betreffen niet alleen het recht op en de hoogte van de uitkering, maar ook de vorm waarin de bijstand dient te worden verleend en de aan de uitkering verbonden voorwaarden. Vanzelfsprekend dient de gemeente als zij de belanghebbende verzoekt om gegevens te verstrekken, specifiek aan te geven om welke gegevens het dan gaat. Zonder de benodigde gegevens kan het recht op uitkering niet worden vastgesteld, zodat geen uitkering verleend kan worden. Het door toedoen van de belanghebbende afwezig zijn en blijven van relevante gegevens is dan ook een grond voor weigering dan wel beëindiging van de bijstand De informatieverplichting van derden (art. 122 Abw, art. 45 Ioaw en Ioaz) In deze artikelen wordt de informatieverplichting van derden geregeld. Hierin worden de instanties en personen genoemd die verplicht zijn om desgevraagd burgemeester en wethouders informatie te verschaffen. Vanzelfsprekend wordt de informatieverplichting beperkt doordat slechts die gegevens dienen te worden verstrekt die nodig zijn voor de uitvoering van de genoemde wetten. In de regel zal een informatieplichtige bereid zijn om op grond hiervan de gevraagde gegevens te verstrekken. In de uitzonderlijke situatie dat deze bereidheid ontbreekt, kan met tussenkomst van de burgerlijke rechter op grond van artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek dan wel de administratieve rechter op grond van de Algemene wet bestuursrecht (Awb), de naleving van de verplichting worden afgedwongen. Informatieplichtigen mogen van hun kant extra waarborgen verlangen van de gemeente voordat zij informatie verstrekken. Daartoe kan bijvoorbeeld worden bepaald dat toegang tot bepaalde gegevens alleen openstaat voor ambtenaren met opsporingsbevoegdheid. 6

7 2 Gegevensverwerking 2.1 Inleiding Gegevensverwerking vormt een belangrijk onderdeel van het werk op het terrein van de poortwachtersfunctie, fraudepreventie en -opsporing. Ten aanzien van het recht op uitkering is de algemene inlichtingenplicht van de cliënt het uitgangspunt. De wijze waarop deze inlichtingenplicht wordt vormgegeven is echter onderwerp van gemeentelijk beleid. Gegevensverwerking valt grofweg uiteen in drie onderdelen te weten: Gegevensverzameling, verificatie van gegevens en validering van gegevens. Voor een deel wordt in de Abw, de Ioaw en de Ioaz nauwkeurig beschreven welke gegevens door gemeente, cliënt of derde dienen te worden verzameld of te worden verstrekt voor bijvoorbeeld het vaststellen van het recht op uitkering of de voortzetting ervan. Voor een belangrijk deel echter wordt dit ter nadere invulling overgelaten aan de gemeenten. 2.2 Definitie gegevensverwerking Hieronder wordt verstaan het verzamelen, valideren én het verifiëren van gegevens. Verificatie kan plaatsvinden aan de hand van de gegevens en bewijsstukken die de cliënt verplicht is aan de gemeente te verstrekken (documentcontrole), door vergelijking met de gegevens van andere instanties (administratieve controle of validering) en door middel van huisbezoek. De te verstrekken gegevens betreffen: - De belanghebbende; - De relaties van belanghebbende (gezinssamenstelling en woonsituatie); - De verblijfstitel (bij niet-nederlanders); - De inkomsten; - Het vermogen (bezittingen, schulden, schenkingen); - De arbeidssituatie (werkkring loondienst onbetaalde arbeid); - De aan de uitkering verbonden voorwaarden (opleiding, sollicitaties, inschrijving CWI); - De woon- en ziektekosten en bijzondere bestaanskosten; - De voorliggende voorzieningen, derden, garanten; - Het bedrijf en het zelfstandig beroep Onderzoeksplicht gemeente Om zijn taken goed te vervullen moet de gemeente de relevante klantgegevens controleren. Dit gebeurt door verificatie en validering van gegevens. Dit kan op twee manieren: a) Op individueel klantniveau; b) Voor groepen van klanten dan wel het totale bestand van de afdeling ociale Zaken en Werkgelegenheid (bestandsuitwisseling). 7

8 2.3 Belastingsignalen De Belastingdienst verstrekt gemeenten jaarlijks een overzicht van cliënten waarbij sprake is geweest van samenloop van een uitkering en inkomsten uit een andere bron. Nagegaan wordt vervolgens of deze inkomsten zijn opgegeven. De belastingsignalen over de afgelopen jaren hebben duidelijk gemaakt dat koppeling van deze gegevens noodzakelijk is. Gelet op de preventieve werking is voortzetting in de huidige vorm een nuttige aanvulling op de overige controle- en verificatie-instrumenten. Het blijft echter een achteraf-controle. Met de komst van het Inlichtingenbureau wordt het mogelijk om op basis van gegevensvergelijking het controlemoment aanmerkelijk te vervroegen. De achterafcontrole wordt dan overbodig. Voor meer informatie over het Inlichtingebureau wordt verwezen naar hoofdstuk Onderzoeksplicht gemeente Gegeven het feit dat in een aantal gevallen door cliënten geen of een onjuiste opgave inkomsten wordt gedaan in samenloop met de uitkering die zij ontvangen geven gemeenten ook achteraf inhoud aan hun onderzoeksplicht door uiteindelijk dit controle- en verificatie-instrument in te zetten Inlichtingenplicht cliënt Op grond van de Abw, Ioaw en Ioaz heeft de cliënt de verplichting mededeling te doen van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op het recht op bijstand. Het onderzoek belastingsignalen vormt een sluitstuk in het controle-instrumentarium waarmee kan worden bezien of de betrokkene aan de informatieplicht heeft voldaan Informatieplicht derden Op grond van deze verplichting stelt de Belastingdienst de informatie beschikbaar. Deze dienst is dit verplicht op grond van de artikelen 122 Abw en 45 Ioaw en Ioaz. 2.4 Verzamelen van gegevens en documentcontrole Onderzoeksplicht gemeente Identiteitsbewijzen De identiteit van de klant moet vastgesteld worden aan de hand van een document als bedoeld in artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht. Ook het document zelf wordt daarbij gecontroleerd met het oog op vervalsing (betrouwbaarheid document, bevestiging pasfoto, originele tekst). De volgende zaken zijn verder van belang: - De aard van het document en het nummer dienen in de administratie te worden vastgelegd; - Met toestemming van de cliënt wordt een kopie voor het dossier gemaakt; - Alleen in geval van twijfel wordt bij vervolgcontacten om legitimatie gevraagd; - Van een nieuw document wordt met toestemming van de cliënt een kopie 8

9 gemaakt. N.B. Het rijbewijs is niet toegestaan als identiteitsbewijs voor het aanvragen van een uitkering. Niet-Nederlanders De verificatie van persoonsgegevens heeft bij niet-nederlanders betrekking op twee aspecten: 1. Identificatie. Kloppen de gegevens die de persoon opgeeft met de gegevens van een geldig identiteitsbewijs. Vreemdelingen die in Nederland verblijven beschikken over een eigen identiteitsbewijs: het vreemdelingendocument. Dit document geeft aan dat de vreemdeling in ieder geval langer dan drie maanden in Nederland mag verblijven. Tot 1 april 2003 kunnen nog documenten voorkomen die op basis van de oude Vreemdelingenwet zijn verstrekt. Zonder een geldig identiteitsbewijs wordt geen aanvraag in behandeling genomen (art. 4:5 Awb, circulaire ozawe dd ). 2. Verblijfsrechtelijke status. Wat is de verblijfstitel? Aan illegalen mag namelijk geen bijstand worden verstrekt. Verificatie is mogelijk via de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA). De GBA is gekoppeld aan de Vreemdelingenadministratie (VA). Hierdoor zijn in de GBA door middel van codes de actuele en historische gegevens over het verblijfsrecht van vreemdelingen opgenomen. Op basis van de GBA-gegevens in combinatie met de einddatum op het (oude of nieuwe) document wordt beoordeeld of de vreemdeling recht op bijstand heeft. Indien de gegevens niet met elkaar overeenstemmen moet er contact worden opgenomen met de Vreemdelingendienst. De belanghebbende behoort hierover vooraf ingelicht te worden. Hij/zij heeft dan nog de gelegenheid de aanvraag in te trekken. Verificatie Informatie ysteem (VI) Het VI te Tiel is een geautomatiseerd gegevensbestand waarin de nummers van gestolen, vermiste, dan wel ongeldig verklaarde identiteitsbewijzen, waardepapieren en overige documenten worden vastgelegd. Het VI is een samenwerkingsverband tussen de divisie Centrale Recherche Informatie (CRI) en de tichting Bureau Krediet Registratie (BKR). De CRI is de houder van de registratie en verantwoordelijk voor de actualiteit van het bestand. Het BKR verzorgt de distributie van de informatie richting het bedrijfsleven en diverse publieke instellingen. Het doel is het voorkomen van schade bij het bedrijfsleven en de overheid ten gevolge van fraude met behulp van ongeldige documenten. De gemeente kan via de telefoon, telefax of datanet bij het VI toetsen of een getoond document als ongeldig staat geregistreerd. Bij een toetsing moeten de volgende gegevens worden opgegeven: documentsoort (paspoort, etc.), documentnummer en landcode. De gemeente is niet verplicht het VI bij vermoeden van fraude te raadplegen. ociaal-fiscaal nummer Ter verificatie van het sofinummer is een print van de GBA met daarop het sofi-nummer voldoende. De betrouwbaarheid van dit sofinummer is vanaf september 1995 gewaarborgd. De print kan verder worden gebruikt voor verificatie van de persoons-, adresgegevens en gezinssamenstelling. De print wordt opgeborgen in het persoonsdossier. Voor het overige wordt verwezen naar 9

10 het schema verificatie gegevens dat als bijlage bij dit beleidsplan is gevoegd. 2.5 Huisbezoek Onderzoeksplicht gemeente Een huisbezoek kan een noodzakelijk controle- of verificatiemiddel zijn. Het kan zowel aangekondigd als onaangekondigd plaatsvinden. In beginsel zal van ieder huisbezoek achteraf een rapport opgemaakt moeten worden met de bevindingen van het bezoek. Als een huisbezoek redelijkerwijs nodig is voor de uitvoering van de wet mag dit bezoek niet plaatsvinden tegen de wil van de betrokkene/bewoner. Dat zou namelijk schending van het huisrecht betekenen zoals dat is neergelegd in de Grondwet. Het binnentreden in een woning tegen de wil van de bewoner is alleen in bepaalde gevallen en onder bepaalde voorwaarden mogelijk in het kader van strafrechtelijke onderzoeken. Verleent de belanghebbende echter geen medewerking dan bestaat er wel de kans dat daardoor het uitkeringsrecht niet vastgesteld kan worden. Bij het afleggen van huisbezoeken in het kader van de Abw, de Ioaw of Ioaz zijn de regels van toepassing uit de Algemene wet op het binnentreden van woningen (tb. 1994, 572). Naast de eerdergenoemde toestemming voor het binnentreden moet de consulent zich legitimeren en moet het doel van het huisbezoek aangekondigd worden. Het huisbezoek wordt vooraf aangekondigd. Een onaangekondigd huisbezoek is een zeer zwaar verificatiemiddel en daarom alleen maar toegestaan wanneer er aanleiding bestaat om te twijfelen aan de juistheid van door de belanghebbende verstrekte gegevens. Het beoogt te voorkomen dat de woonsituatie voor het huisbezoek aangepast wordt. Een onaangekondigd huisbezoek is op zijn plaats bij bijvoorbeeld sterke vermoedens van verzwegen gezamenlijke huishouding, twijfels aan correct adres, verzwegen werkzaamheden. Beleidsuitgangspunt is dat een onaangekondigd huisbezoek altijd wordt afgelegd door 2 personen. Bij vermoedens van fraude kan een fraudepreventiemedewerker dan wel een sociaal rechercheur ingezet worden Poortwachtersfunctie Onderzoeksplicht gemeente Het betreft de bevordering van een rechtmatige en doelmatige uitvoering van de wet met betrekking tot de onderwerpen verificatie en validering van gegevens (de poortwachtersfunctie) waarbij de gemeente de plicht heeft om steeds te trachten fraude zoveel als mogelijk te voorkomen (het preventief toezicht). Bij dit onderdeel is met name van belang dat vanaf 1 januari 2002 de uitkeringsintake van aanvragen algemene bijstand en van Ioaw- en Ioaz-uitkeringen op grond van de Wet UWI onder verantwoordelijkheid staat van de Centrale organisatie werk en inkomen. amenwerkingsafspraken hierover zijn gemaakt en vastgelegd in een ervice Niveau Overeenkomst (NO). Vanuit het beginsel werk boven inkomen krijgt de bovenstaande 10

11 omschrijving van de poortwachtersfunctie een extra dimensie. Voortdurende evaluatie van de samenwerkingsresultaten is ter zake van belang. 2.7 Preventie (voorlichting) Plicht gemeente Op grond van artikel 119 Abw dragen burgemeester en wethouders zorg voor een doeltreffende voorlichting aangaande de verlening van bijstand. Voorlichting over de handhavingskant in het algemeen en de preventiekant in het bijzonder is van belang om aan een ieder in het algemeen en aan (potentiële) uitkeringsgerechtigden in het bijzonder duidelijk te maken dat fraude niet mag, niet hoort en niet loont. Hierbij is voorts het volgende van belang: - Goede algemene en individueel gerichte voorlichting; - Duidelijkheid naar de cliënt met betrekking tot zijn rechten en verplichtingen; - Kwalitatief goede formulieren. Voorafgaand aan en tijdens de uitkeringsverlening wordt de cliënt geconfronteerd met een aantal formulieren, met name aanvraagformulieren, heronderzoeksformulieren en de periodiek in te leveren rechtmatigheidonderzoeksformulieren (rof). - Herkenbaarheid van beleid. Een regelmatige en consequente voorlichting vergroot de genoemde herkenbaarheid van beleid. Invulling voorlichtingstaak: Bij voorlichting wordt een onderscheid gemaakt tussen drie doelgroepen: de medewerkers, de cliënten van de afdeling ociale Zaken en Werkgelegenheid en het publiek. a. Voorlichting medewerkers. Om het fraudebestrijdingsbeleid zorgvuldig en effectief te kunnen uitvoeren dienen alle personen die bij de uitvoering betrokken zijn op de hoogte te zijn van de inhoud en hun eigen taak daarbinnen. Dit gebeurt via instructie en het regelmatig in het werkoverleg aan de orde te stellen van fraudezaken. De preventiemedewerker heeft in deze ook een coördinerende taak door medewerkers bij het doorvragen en confrontaties te assisteren. Hiermee wordt ook beoogd hun fraude-alertheid te vergroten. b. Voorlichting aan cliënten. Voorlichting aan cliënten vindt op tal van manieren plaats. De consulent vervult hierbij een belangrijke rol. Folders zijn beschikbaar en verder is er een gemeentelijk handboek over de uitvoering van de regelgeving. Ook worden de cliënten via de toekenningsbeschikking, het inlichtingenformulier en het rof op hun verplichtingen gewezen. c. Voorlichting aan het publiek. Voorlichting aan het publiek vindt plaats voornamelijk door middel van gemeentelijke nieuwsbrieven, publicaties in dagbladen en huis aan huisbladen en het gebruik van 11

12 internet. Het betreft niet alleen voorlichting in algemene zin, als onderdeel van het totale uitkeringsbeleid, maar ook naar aanleiding van specifieke grote fraudegevallen en de publicatie van informatie uit het jaarverslag van de sociaal recherche. 2.8 Preventie (als instrument van fraudebestrijding) Onderzoeksplicht gemeente De gemeenten hebben een instrument van fraudepreventie ontwikkeld waartoe de zgn. verificatieonderzoeken behoren. Het is een vorm van aanvullend onderzoek, gericht op fraudepreventie zodra in het aanvraag- of heronderzoeksproces twijfels bij de rechtmatigheid ontstaan. De medewerkers worden bij hun verificatiewerkzaamheden door gespecialiseerde medewerkers bijgestaan. Het doel is om eventueel misbruik in een zo vroeg mogelijk stadium aan te pakken en de instroom in de uitkering te voorkomen als de uitkomsten van het ingestelde onderzoek daartoe aanleiding geven. Fraudepreventie richt zich met name op het voorkomen van fraude. 2.9 Validering bij derden Informatieplicht derden Via artikel 122 Abw en artikel 45 Ioaw en Ioaz worden derden desgevraagd verplicht informatie te verstrekken. Bij de vergelijking van de gegevens met andere instanties wordt een onderscheid gemaakt tussen structurele gegevensuitwisseling en gegevensuitwisseling op ad hoc basis. tructurele interne en externe gegevensuitwisseling. Interne gegevens als naam, geboortedatum, adres, burgerlijke staat, nationaliteit en woonsituatie (inwoning) worden geverifieerd middels raadpleging via het computerscherm van het bevolkingsregister (GBA). In de rapportage wordt expliciet aangegeven dat deze verificatie heeft plaatsgevonden. Een GBA-print wordt bijgevoegd. Voor wat betreft de structurele, periodieke gegevensuitwisseling met externe instanties bestaan (landelijke) afspraken met de Informatie Beheergroep in Groningen (IBG) en de Belastingdienst. Met het Inlichtingenbureau wordt het eenvoudiger om gestructureerd op elektronische wijze gegevens uit te wisselen met andere organisaties, zoals UWV, Belastingdienst en IBG. Arbeidsintensieve bestandsvergelijkingen met de Belastingdienst zullen dan niet meer nodig zijn (zie hoofdstuk 6.5). 12

13 3 Controle op naleving informatieverplichting 3 Inleiding De algemene onderzoeksverplichting geldt zowel bij de aanvraag als bij de beoordeling van het verdere recht op bijstand. 3.1 Informatieverplichting Onderzoeksplicht gemeente De gemeente controleert in de aanvraagfase en gedurende de uitkeringsperiode of door de cliënt aan de informatieverplichting wordt voldaan en gebruikt daarbij de volgende instrumenten: Heronderzoek, het rof en het beëindigingsonderzoek. 3.2 Rechtmatigheidsformulieren en -onderzoek Onderzoeksplicht gemeente Controle van het rof vindt plaats door de uitkeringsadministratie. Getoetst wordt op de volledige invulling van het formulier, de ondertekening, en, bij werkzaamheden en inkomsten, op een bijgevoegde salaris-/uitkeringsstrook. Mutaties in inkomsten worden direct in administratie verwerkt. Mutaties worden aan de betreffende consulent doorgegeven. Deze stelt vervolgens een incidenteel onderzoek in waarna rapportage en zonodig besluitvorming plaatsvindt Inlichtingenplicht cliënt De cliënt dient maandelijks een rof in te leveren. Op dit formulier zijn vragen opgenomen over de woon- en leefsituatie van de cliënt en zijn mogelijke partner, zijn sollicitatieactiviteiten, zijn werkzaamheden en inkomsten. Bij niet tijdige inlevering wordt een eerste herinnering gestuurd met een termijn waarbinnen het formulier alsnog ingeleverd kan worden (termijn van orde). Indien de cliënt het rof niet binnen de gestelde termijn inlevert, wordt een hersteltermijn geboden. Hierbij wordt aangegeven dat het recht op uitkering wordt opgeschort vanaf de eerste dag van de maand waarop het rof betrekking heeft en wat de financiële consequenties zijn van het verzuim. Levert de cliënt het rof binnen de hersteltermijn alsnog in, dan wordt de uitkering voortgezet én wordt een maatregel opgelegd (dit kan ook een waarschuwing zijn als de verwijtbare gedraging geen financiële gevolgen heeft gehad). Levert de cliënt het rof niet in of pas na de hersteltermijn, dan wordt het besluit tot toekenning van bijstand ingetrokken met ingang van de eerste dag waarover het recht op bijstand is opgeschort én dient de oplegging van de een boete te worden overwogen. inds 1 februari 1999 bestaat de mogelijkheid om in plaats van een boete een waarschuwing op te leggen in geval dat de schending van de inlichtingenplicht niet heeft geleid tot teveel verstrekte bijstand. 13

14 3.3 Heronderzoek Onderzoeksplicht gemeente De gemeente is verplicht periodiek een heronderzoek in te stellen. Het gaat hierbij feitelijk om het hernieuwd vaststellen van het recht op uitkering. Naast de rechtmatigheidstoets wordt ook aandacht te worden besteed aan het onderdeel uitstroom. In dit plan wordt ingegaan op het onderdeel rechtmatigheid. Er is voor gekozen om de heronderzoeken mondeling te doen. Het heronderzoek wordt voorbereid door de belangrijke punten uit de voorafgaande periode te inventariseren middels dossieronderzoek. Ook wordt nagegaan of er over de betreffende cliënt fraudesignalen zijn binnengekomen en of er sprake is van een lopend fraudeonderzoek. Omdat het gaat om het opnieuw vaststellen van het recht op uitkering is de vraagstelling van het heronderzoeksformulier grotendeels gelijk aan die van het aanvraagformulier. De te verstrekken gegevens zijn gelijk aan de gegevens die bij de aanvraag moeten worden verstrekt. Controle, verificatie en validering geschiedt ook op dezelfde wijze als bij een aanvraag. Daarnaast vindt ook controle plaats op nakoming van eventueel opgelegde voorwaarden. Ook wordt gecontroleerd of de over de achterliggende periode ontvangen uitkering juist is berekend. Dit vindt plaats aan de hand van de in deze periode ingeleverde rofjes. De rapportage wordt opgemaakt met behulp van een kennissysteem Inlichtingenplicht cliënt De cliënt dient een heronderzoeksformulier in te vullen en voorzien van de gevraagde bewijsstukken persoonlijk in te leveren. Vervolgens vindt een gesprek plaats met de medewerker waarbij de overgelegde gegevens betrokken worden. 3.4 Beëindigingsonderzoek Onderzoeksplicht gemeente Bij beëindiging van een uitkering dient er een beëindigingsonderzoek plaats te vinden. Vastgesteld moet worden dat de uitkering op het juiste datum is beëindigd en dat de belanghebbende in de uitkeringsperiode de uitkering heeft gehad waarop hij recht had. Verder dient er een beslissing te worden genomen over de resterende verplichtingen. Ter ondersteuning wordt ook bij dit onderzoek gebruik gemaakt van een standaard rapportage waarin de volgende aandachtspunten zijn opgenomen: de reden van beëindiging, openstaande vorderingen, overeengekomen betalingsregeling, doorbetalingen en uitbetaling van het gereserveerde vakantiegeld. Als de reden van beëindiging werkaanvaarding is, wordt geverifieerd of de opgegeven werkaanvaardingsdatum juist is. Dit gebeurt aan de hand van de te overleggen arbeidsovereenkomst. Indien de cliënt niet aan zijn brengplicht kan voldoen, vindt verificatie plaats door schriftelijke of telefonische informatie bij de werkgever. 14

15 4 Afdoening bij niet-nakoming van de inlichtingenverplichting 4.1 Inleiding Op grond van de artikelen 65 Abw en 13 Ioaw en Ioaz heeft de uitkeringsgerechtigde de verplichting om, op verzoek en uit eigen beweging, mededeling te doen van alle feiten en omstandigheden waarvan hij redelijkerwijs kan weten dat ze van invloed zijn op de hoogte van, dan wel het recht op bijstand. Het niet tijdig nakomen van deze verplichting kan leiden tot het opleggen van een maatregel. Het niet of onvolledig nakomen van de inlichtingenplicht door geen, onjuiste of onvolledige mededelingen te doen, kan leiden tot het opleggen van een boete. In de gevallen waarin schending van de inlichtingenplicht niet heeft geleid tot het ten onrechte verstrekken van bijstand dient ook een boete of maatregel te worden overwogen. De mogelijkheid bestaat in dat geval wel om in plaats van het opleggen van een boete of een maatregel te volstaan met een schriftelijke waarschuwing. Overigens kan de waarschuwing maar één keer per twee jaar worden gegeven. 4.2 Administratiefrechtelijke maatregel Onderzoeksplicht gemeente De maatregelen zijn ingedeeld naar categorieën van gedragingen en naar zwaarte qua hoogte en duur, vastgelegd in het Maatregelenbesluit Abw, Ioaw en Ioaz. Verdere beoordelingscriteria zijn de mate van verwijtbaarheid en de omstandigheden van persoon en gezin. Recidive is van invloed op de hoogte van de maatregel. Op alle genoemde elementen moet in de rapportage worden ingegaan, voordat een beslissing wordt genomen. Als de gedraging daartoe aanleiding geeft, wordt een volgend onderzoek gepland met het oog op het bezien van het corrigerende aspect van een maatregel. 4.3 Afdoening van fraude Onderzoeksplicht gemeente Er zijn verschillende mogelijkheden om te reageren op geconstateerde fraude. 1. Aanpassing van de uitkering. Afhankelijk van de soort fraude kan dat betekenen dat de uitkering wordt beëindigd of tijdelijk geheel of gedeeltelijk wordt geweigerd. (administratieve maatregel). 2. Het doen van aangifte met het doel de verdachte cliënt strafrechtelijk te doen vervolgen. In dit kader zijn richtlijnen voorhanden die aangeven wanneer al dan niet tot strafrechtelijke afdoening overgegaan moet worden. 3. De terugvordering van de ten onrechte verstrekte uitkering. In het kader van fraudebestrijding is samenwerking met anderen van groot belang, zowel voor de gegevensuitwisseling als voor de daadwerkelijke opsporing. 15

16 4.4 Bijzonder onderzoek sociale recherche (.R.) Onderzoeksplicht gemeente De.R.-medewerker is belast met de uitvoering van het bijzonder onderzoek. Zijn taak begint op het moment dat de inzet van specifieke onderzoekservaring, bijzondere technieken of (strafrechtelijke) bevoegdheden nodig zijn om het onderzoek voort te zetten. Het moet daarbij gaan om een vermoedelijk gepleegd strafbaar feit. 4.5 Boeten Onderzoeksplicht gemeente De wet heeft voor de gemeente een verplichtend karakter. Indien zich door de wet aangegeven gedragingen voordoen, is de gemeente verplicht een boete.op te leggen. Hierbij moeten de bepalingen uit het Boetebesluit sociale zekerheidswetten en het (gemeentelijke) Besluit beleidsregels boeten Abw, Ioaw en Ioaz in acht worden genomen. Boeten worden zo afgestemd op de ernst van het feit, de mate van verwijtbaarheid en de omstandigheden van persoon en gezin. Recidive speelt hierbij eveneens een rol. Op alle genoemde elementen moet in de rapportage worden ingegaan, voordat een beslissing wordt genomen. De oplegging en de inning van boeten is procedureel vastgelegd. 4.6 Confrontatie Onderzoeksplicht gemeente In sommige gevallen verdient het aanbeveling de cliënt te confronteren met de opvattingen over een vermeende frauduleuze situatie. Doel hiervan is deze te beëindigen door stopzetting van de uitkering (op eigen verzoek). Tot confrontatie wordt besloten als: - Het vermoeden van fraude zeer sterk aanwezig is, maar het moeilijk zal zijn om met voldoende bewijslast te komen; - De duur van de vermoedelijke fraude korter dan 3 maanden is en de omvang gering is; - Het aannemelijk is dat met confrontatie de uitkering beëindigd kan worden. 4.7 Debiteurenbewakingssysteem/incasso Onderzoeksplicht gemeente Voor een effectief en efficiënt terugvorderings- en incassobeleid is een goed lopend debiteurenbewakingssysteem vereist. Het debiteurenbestand wordt maandelijks bijgewerkt. Er wordt gebruik gemaakt van een herinnerings-, aanmanings- en incassosysteem dat vastgelegd is in de Notitie debiteurenbeleid. Debiteurenheronderzoeken vinden plaats volgens het Debiteurenonderzoeksplan

17 4.8 Fraude-alertheid Onderzoeksplicht gemeente Om fraudebestrijding zorgvuldig en effectief te kunnen uitvoeren dienen alle personen die bij de uitvoering zijn betrokken op de hoogte te zijn van de gemeentelijke inhoudelijke taken. Dit wordt bereikt met o.a. scholing, instructie, werkoverleg. De preventiemedewerker vervult hierbij ook een rol. Instrumenten zijn o.a. doorvragen en confrontatiegesprekken Inlichtingenplicht cliënt Clienten moeten niet alleen van rechten maar ook van hun verplichtingen op de hoogte zijn. Instrumenten zijn o.a. regelmatige contacten met consulenten, gerichte voorlichting, verificaties. 4.9 Fraudebedragen Onderzoeksplicht gemeente Hierbij draagt de gemeente zelf verantwoordelijkheid. Instrumenten:.R, preventiemedewerker, consulenten Fraude-opsporing Onderzoeksplicht gemeente Om dit mogelijk te maken is een samenwerkingscontract met een looptijd tot 1 juli 2005 afgesloten met de gemeente s-hertogenbosch. De samenwerking richt zich op zowel preventieve als repressieve aspecten Frauderegistratie Onderzoeksplicht gemeente Een adequate frauderegistratie is noodzakelijk voor het fraudebestrijdingsbeleid. De registratie is nodig om de effectiviteit van het eigen gemeentelijk fraudebeleid te meten. Registratie vindt plaats door de gemeente s-hertogenbosch. tructurele informatieuitwisseling vindt plaats Fraudesignalen/gebruik tips Onderzoeksplicht gemeente De procedure is verdeeld in 3 fasen: nader onderzoek, eventueel confrontatie, bijzonder onderzoek, waarbij wordt aangetekend dat niet in elke situatie alle fasen worden doorlopen. Zo kan, afhankelijk van de omstandigheden, bijvoorbeeld direct worden besloten te starten met een bijzonder onderzoek. In de strijd tegen misbruik worden ook door derden schriftelijk of mondeling tips aangereikt. 17

18 Het gebruik van tips is een van de middelen om fraude op te sporen. Daarom zijn alle ingekomen tips op waarheidsgehalte te onderzoeken met de navolgende uitgangspunten: - Het moet gaan om feitelijk onderbouwde tips, dus tips waarin zaken worden aangevoerd die de gemeente voldoende mogelijkheden geeft om te kunnen gebruiken in een nader onderzoek. - Bij elke tip moet worden overwogen of, na onderzoek, de betrokken cliënt daarvan in kennis gesteld moet worden Herziening besluit Onderzoeksplicht gemeente Het niet nakomen van de informatieverplichting kan aanleiding geven tot herziening van een eerder genomen besluit. Gemeente draagt eigen verantwoordelijkheid Nader onderzoek Onderzoeksplicht gemeente Als er nog onvoldoende gegevens bekend zijn om aan te nemen dat er sprake is van fraude, zal een nader onderzoek worden ingesteld. Dit is bijvoorbeeld het geval als een tipgever een aantal concrete gegevens presenteert, die gekoppeld aan eerder bekende informatie kunnen duiden op fraude. Een dergelijk onderzoek kan inhouden: het verrichten van enkele observaties, het natrekken van gegevens bij instanties zoals Belastingdienst, UWV, ziekenfonds en de Rijksdienst voor het wegverkeer en een (nader) verhoor van de tipgever. Afhankelijk van de resultaten van dit onderzoek kan worden besloten geen verdere actie te ondernemen, over te gaan tot confrontatie of tot het instellen van een bijzonder onderzoek Prioriteitstelling Onderzoeksplicht gemeente Voor een efficiënte beheersing van de opdrachten tot bijzonder onderzoek wordt de onderzoekswaardigheid van de opdracht getoetst. De prioriteitstelling wordt door team Handhaving van de gemeente s-hertogenbosch bepaald. Daarbij wordt gelet op de meldingsdatum van de opdracht en de aangegeven prioriteitsstelling. Periodiek vindt er intergemeentelijke afstemming en/of beleidssturing plaats Repressieve maatregelen Onderzoeksplicht gemeente Een repressieve maatregel is een reactie op frauduleus handelen. De fraudeurs krijgen op de eerste plaats "lik op stuk" als antwoord op hun gedrag. Daarnaast heeft een maatregel een preventieve werking, zowel voor de bestrafte (herhaling door de fraudeur moet worden voorkomen) als voor de overige (potentiële) cliënten (afschrikfunctie). 18

19 4.17 Richtlijnen sociale zekerheidsfraude Onderzoeksplicht gemeente Zodra geconstateerd is dat door fraude teveel uitkering is verstrekt, moet er beoordeeld worden of aangifte bij het Openbaar Ministerie (OM) moet plaatsvinden ten behoeve van een strafrechtelijke vervolging of dat volstaan kan worden met een administratiefrechtelijke maatregel. Landelijk zijn afspraken gemaakt wanneer proces verbaal moet worden opgemaakt en wanneer er aangifte moet worden gedaan bij het O.M. Deze zijn vastgelegd in de Aanwijzing sociale zekerheidsfraude. Als er aangifte wordt gedaan vindt verdere afwikkeling van de zaak plaats door het OM. Bij een sepot komt de zaak in handen van de gemeenten voor een boete-onderzoek. Vanaf 1 april 2000 gelden de volgende criteria: - Geen aangifte bij een bruto fraudebedrag van 6.000,- of minder. Een boete wordt opgelegd. - Aangifte en een strafrechtelijk onderzoek bij een bruto fraudebedrag van meer dan 6.000,-. - Bij aantoonbare recidive binnen vijf jaar na oplegging van een bestuurlijke boete dan wel een transactie of veroordeling voor een soortgelijk feit wordt, indien het nadeel van de laatst geconstateerde fraude ten minste 3.000,- bedraagt, een strafrechtelijk onderzoek ingesteld, proces-verbaal opgemaakt en in beginsel gekozen voor een strafrechtelijke afdoening Taken medewerkers Onderzoeksplicht gemeente Bij het uitvoeringsproces ligt het zwaartepunt (in het verlengde van de poortwachtersfunctie) van de controle, het onderzoek en de verificatie bij alle consulenten van de afdeling ociale Zaken en Werkgelegenheid. Daarnaast hebben ook de administratieve medewerkers een taak. Voor het opsporen van fraude en de strafrechtelijke verwerking (verhoor, opstellen proces verbaal, doen van aangifte), wordt gebruik gemaakt van de sociale recherche. Medewerkers moeten zich terdege bewust zijn van hun verantwoordelijkheid met betrekking tot fraude-alertheid. Hiertoe moeten voldoende interne controle-momenten worden ingebouwd om deze op een hoog niveau te handhaven Inlichtingenplicht cliënt De cliënt dient maandelijks een rof in te leveren en is gedurende de uitkeringsperiode verplicht desgevraagd of geheel uit eigen beweging alle relevante informatie te verstrekken die voor het recht op uitkering van belang is Terugvordering/incasso 19

20 Onderzoeksplicht gemeente Op het moment dat de uitkering in geval van fraude aangepast wordt, ontstaat er een vordering op de (ex)cliënt. Om te voorkomen dat fraude ook na ontdekking nog lonend blijkt te zijn, dient het terugvorderingsbeleid hierop afgestemd te zijn. De volgende uitgangspunten gelden hierbij: - Kwijtschelding is niet mogelijk. - De gemeente is wettelijk verplicht tot terugvordering van het gehele bedrag. Alleen in geval van dringende, individueel bepaalde redenen kan hiervan worden afgezien. - Invordering van een fraudeschuld heeft bij het debiteurenbeheer de hoogste prioriteit. - Afkoop van een fraudevordering is alleen maar mogelijk als de afkoopsom naar verwachting meer oplevert dan reguliere incasso Verificatie-onderzoek Onderzoeksplicht gemeente Gemeentelijke verantwoordelijkheid. Betreft diverse soorten aanvragen, verwerking rof en incidentele aanwijzingen/onderzoeken Verrekening Onderzoeksplicht gemeente De Abw bevat een bepaling die het mogelijk maakt om in bepaalde gevallen direct over te gaan tot verrekening van te veel ontvangen uitkering zonder dat daaraan een terugvorderingsbesluit ten grondslag ligt. Directe verrekening met de uit te betalen algemene bijstand is mogelijk van middelen (lees: inkomsten) die in de voorafgaande drie maanden zijn ontvangen en die betrekking hebben op een periode waarover bijstand is verleend. Verrekening met de algemene bijstand, de Ioaw- of Ioaz-uitkering is ook mogelijk als de gemeente over een executoriale titel beschikt. Als een van deze uitkeringen door een andere gemeente verstrekt wordt, wordt er ook verrekend (pseudo-verrekening). Pseudoverrekening kan ook plaatsvinden met uitkeringen op grond van de WW, ZW, WAO, Wajong, Waz, WAO-militairen, Toeslagenwet, AOW, Anw of de Wet arbeid en zorg. Een machtiging van de uitkeringsgerechtigde is voor deze verrekeningssystematiek niet nodig. Verrekeningssystematiek is bruto en netto voorgeschreven Werkwijze terugvordering/incasso Onderzoeksplicht gemeente Na de geconstateerde fraude wordt als gevolgd teruggevorderd. - Minnelijke betaling. Hierbij staat voorop dat de vordering binnen 5 jaar met het 20

21 overeengekomen aflossingsbedrag afgelost moet kunnen zijn. Het minimumbedrag is 22,69 per maand. Het is gemeentelijk beleid om in het kader van minnelijke schikking lagere termijnen te hanteren, enerzijds om de betrokken cliënt toch in staat te stellen te reserveren, anderzijds ter stimulering van de uitstroom uit de uitkering, terwijl toch de vordering binnen een redelijke termijn wordt voldaan. - Als een minnelijke regeling niet haalbaar is, wordt een aflossingsbedrag vastgesteld van 10% van de Abw-norm, vermeerderd met 50% van het inkomen boven de Abw-norm. Er is voor gekozen om niet de volledige ruimte boven de bijstandsnorm in het aflossingsbedrag op te nemen om uitstroommogelijkheden niet te frustreren. Het aldus vastgestelde aflossingsbedrag is hoger dan het reguliere aflossingsbedrag bij andere vorderingen ter hoogte van minimaal 6% van de Abw-norm. Dit vindt zijn oorzaak in de ontstaansreden van de vordering. (Het percentage van 6 van de geldende norm is afgeleid van de normen die de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (NVVK) hanteert bij de vaststelling van de aflossingscapaciteit bij leningen.) - Op basis van artikel 87, 2 de lid Abw wordt het percentage van 10 herzien in 6 als het gemiddelde inkomen van de belanghebbende gedurende 3 jaar de beslagvrije voet niet te boven is gegaan. - Afkoop is alleen mogelijk als dit naar verwachting meer oplevert dan reguliere incasso. - De terugvorderingsbeschikking kent een executoriale titel in de zin van het Burgerlijk Wetboek (BW). Indien niet tot terugbetaling wordt overgegaan worden invorderingsmaatregelen getroffen, waaronder beslag op loon of uitkering en boedelbeslag - Hangende de beslissing op een bezwaarschrift kan de invordering worden opgeschort. Overigens is in dit verband ook de Wet chuldsanering Natuurlijke Personen (WNP) van belang. Op verzoek van de belanghebbende kan bij de rechter bij een problematische schuldensituatie een verzoek om volledig sanering van de schuldenlast worden ingediend. De uitspraak van de rechter is voor alle partijen (schuldeisers en schuldenaar) bindend. 21

22 5 Voorlichting als preventie-instrument 5.1 Inleiding Voorlichting is een zeer belangrijk middel ter voorkoming van fraude. Centraal moet staan dat fraude niet geaccepteerd wordt en dat alles gedaan moet worden om fraude te bestrijden. Bij de voorlichting wordt een onderscheid gemaakt tussen 3 doelgroepen: de medewerkers, de cliënten van de afdeling ociale Zaken en Werkgelegenheid en het publiek (waaronder de media). 5.2 Voorlichting medewerkers Onderzoeksplicht gemeente Om een fraudebestrijdingsbeleid zorgvuldig en effectief te kunnen uitvoeren dienen alle personen die bij de uitvoering betrokken zijn ook op de hoogte te zijn van de inhoud en van hun eigen taak daarbinnen. Dit wordt bereikt door instructie- en themabijeenkomsten alsmede het in het werkoverleg aan de orde stellen van fraudezaken. Hiermee wordt bereikt dat de verschillende functiegroepen binnen de organisatie inzicht in en begrip voor elkaars rol in het fraudebestrijdingsbeleid krijgen. 5.3 Voorlichting cliënten Inlichtingenplicht cliënt Cliënten van onze Afdeling ociale Zaken en Werkgelegenheid dienen op de hoogte te zijn van hun rechten maar ook van hun plichten. Cliënten behoren te weten welke spelregels gelden en wat de gevolgen zijn van het overtreden van deze spelregels. Tijdens gesprekken en rechtmatigheidsonderzoeken wordt door onze consulenten nadrukkelijk bij dit onderdeel stilgestaan. De voorlichting aan cliënten vindt op tal van manieren plaats. Een groot deel wordt mondeling gegeven via de reguliere contacten. Ook worden de cliënten via de toekenningsbeschikking, het inlichtingenformulier en het rof op hun plichten gewezen. 5.4 Voorlichting algemeen/publiek Onderzoeksplicht gemeente Middels publicaties in de regio- en via huis aan huis-bladen wordt het publiek in algemene zin voorgelicht over het bijstandsbeleid. pecifieke informatie over de resultaten van Ronderzoeken worden eventueel in de publiciteit gebracht. Daarnaast geven wij aan intermediairs alsmede tijdens voorlichtingsbijeenkomsten informatie over het fraudebeleid en de fraudepreventie. Ook zal steeds meer gebruik gemaakt gaan worden van het gebruik van internet. 22