watermengbare olieverf

Transcriptie

1 Allereerst geeft Tomanovic praktische informatie over watermengbare olieverf in combinatie met andere verfsoorten, verschillende schildertechnieken en bijzondere effecten. Ook is er een heel hoofdstuk gewijd aan het kiezen van de juiste penselen en kwasten en het kiezen van de juiste ondergrond. In het tweede gedeelte, de testdoeken, worden alle soorten watermengbare olieverf op de meest voorkomende schildereffecten getest. Ook in combinatie met acrylverf en nieuwe schildermediums die van traditionele olieverf watermengbare olieverf maken! Laat je inspireren door de prachtige kleurenfoto s. De toepassingen zijn eindeloos! S.B. Tomanovic is een allround kunstenaar. Zijn schilderijen zijn allemaal met watermengbare olieverf gemaakt en over de hele wereld te vinden in galeries, musea en privécollecties. Van zijn hand verschenen ook de boeken Gouden tips voor de aquarellist en Meester van de compositie. NUR 476 Kosmos Uitgevers Utrecht/Antwerpen Alles over watermengbare olieverf S.B. Tomanovic In dit handboek laat kunstenaar Bob Tomanovic alle mogelijkheden zien van watermengbare olieverf. Deze olieverfsoort is milieuvriendelijk, betaalbaar en kent verder dezelfde eigenschappen als alle andere olieverfsoorten. Alles over watermengbare olieverf S.B. Tomanovic mengen met acryl, traditionele olieverf en aquarel schildertechnieken speciale effecten mediums gouden tips

2 ik ben nog steeds aan het leren. Michelangelo Mijn dank aan: Joke Vermeer, Walter Goyen, Kees van de Nes en alle fabrikanten van watermengbare olieverf en mediums W en 7 die in dit boek genoemd zijn voor de geweldige steun en samenwerking. Slobodan Bob Tomanovic Fotografie: S.B. Tomanovic Vormgeving omslag en binnenwerk: Liqua, Walter Goyen Redactionele begeleiding: IB Producties, Ilona Brinkman 2017 voor de Nederlandse taal: Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen ISBN NUR 476 Alle rechten voorbehouden / All rights reserved Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze en/of door welk ander medium ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Noch de maker, noch de uitgever stelt zich echter aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van eventuele onjuistheden en/of onvolledigheden in deze uitgave. Inleiding / 2

3 Alles over watermengbare olieverf Slobodan Bob Tomanovic Inleiding / 3

4 Inhoudsopgave Inleiding 6 DEEL I THEORIE Hoofdstuk 1 9 Voordelen van watermengbare olieverf Gezondheid de belangrijkste winnaar 10 Zelf watermengbare olieverf maken 11 Watermengbare olieverf en aquarel 11 Mengen met acryl 11 Hoofdstuk 2 13 Mijn nat-in-nattechniek Voordelen 14 Makkelijk corrigeren 16 Eerste wassing verlengen of verkorten 17 Alla prima 19 Tekening 20 Tips 23 Hoofdstuk 3 25 Doek of een andere ondergrond kiezen Katoendoeken 26 Rayonkatoen 27 Linnen doeken 27 Doeken spannen 28 Andere ondergronden 30 Schilderen met watermengbare olieverf over een acrylbasis 31 Droogtijden 31 Tips 32 Hoofdstuk 4 35 Penselen en kwasten kiezen Penselen en kwasten voor de beginfase 37 Kwasten om met verf te beginnen 37 Penselen en kwasten schoonmaken tijdens het schilderen 39 Penselen en kwasten schoonmaken na het schilderen 40 Inhoudsopgave Inleiding / 4 / 4

5 Hoofdstuk 5 43 Watermengbare olieverf en aquarel DEEL II TESTDOEKEN Gesso en water 44 Transparante gesso 44 Aquapasto 45 Effecten 48 Reliëf op papier 49 Makkelijk doorgaan 50 Hoofdstuk 6 53 Watermengbare en traditionele olieverf Griffin als basislaag 56 Hoofdstuk 7 59 Watermengbare olieverf en acryl Hoofdstuk 8 63 Watermengbare olieverf en pigmenten Hoofdstuk 9 67 Schildertechniek en bijzondere effecten Aparte effecten 69 Hoofdstuk Testdoeken met watermengbare olieverf Uitleg van de tests 76 En dan dit nog Artisan van Winsor & Newton Lukas Berlin Cobra Artist van Royal Talens Cobra Study van Royal Talens Daniel Smith Duo Aqua van Holbein Georgian Water Mixable Oil van Daler Rowney Max van Grumbacher Reeves Water Mixable Oil van Reeves woil van Martin F. Weber Co. 127 Hoofdstuk Testdoeken met bijzondere mediums Het nieuwe schilderen Medium 7 van Lukas Medium W van Schmincke 139 Nawoord 144 Inhoudsopgave Inleiding / 5 / 5

6 Inleiding Het idee achter watermengbare olieverf bestaat in theorie al lang. Olie en water kun je niet zomaar met elkaar mengen, dat weet iedereen. Maar met een intermediair, in dit geval een emulgator, wordt een moleculair bruggetje gemaakt tussen de moleculen van olie en die van water. In de encyclopedie staat: Een emulgator is een stof die een mengsel van water en vetachtige stoffen homogeen houdt. Men gebruikt emulgatoren al heel lang in een breed scala aan producten, van margarine tot badolie. En als het in producten die we dagelijks gebruiken goed gaat, waarom dan ook niet in olieverf? Kunstenaars gebruiken al eeuwen eigeel als emulgator voor het maken van eitempera. Voorbeelden van in uitstekende conditie bewaarde iconen uit de middeleeuwen, geschilderd met eitempera, zijn voldoende bewijs dat zo n natuurlijke emulgator het door de eeuwen heen uitstekend heeft gedaan. De kleur van eitempera kan natuurlijk met water worden verdund. Daarentegen was voor olieverf door de eeuwen heen terpentijn en soms terpentine altijd het oplosmiddel. Maar we willen gezonder leven. We willen ook het milieu zoveel mogelijk sparen. Ook op het gebied van kustschildersmaterialen staan de ontwikkelingen niet stil. Het was alleen een kwestie van afwachten wie met watermengbare olieverf op de markt zou komen. Precies twintig jaar geleden, in 1997, hebben twee grote verffabrikanten tegelijkertijd watermengbare olieverf geïntroduceerd. Men verwachtte op dat moment misschien een ware revolutie op dat gebied, maar de conservatieve houding van de Nederlandse kunstenaars en de angst voor het onbekende waren groot. Ik geloof niet dat kunstenaars deze mooie soort olieverf niet willen gebruiken. Inleiding / 6

7 Het gaat er meer om dat kunstenaars niet weten hoe ze met deze zeer complete, mooie en bovendien gezonde olieverfsoort moeten omgaan. Ik schrijf dit boek als een kunstenaar die vanaf het eerste moment zeer enthousiast met watermengbare olieverf aan de slag is gegaan. Mijn ervaring met deze soort olieverf, al dan niet in combinatie met traditionele of sneldrogende olieverf, aquarel en/ of pigmenten, is aanzienlijk en uiterst positief. Ik schrijf dit boek om mijn kennis over watermengbare olieverf te delen en ook mijn nat-in-nattechniek voor dit type olieverf voor het brede publiek toegankelijk te maken. Het is het eerste boek ter wereld dat over de mogelijkheden van watermengbare olieverf is gepubliceerd. AncoraAcqua aaa Acqua Acqua aaaa aaaa Je kunt op Facebook lid worden van de groep AncoraAcqua. Dat is de plaats waar je nuttige informatie en nieuws over watermengbare olieverf kunt vinden en even tueel je ervaringen met dit schildermedium kunt delen. Maar laten we stap voor stap gaan. Ik ga je in dit boek uitleggen hoe ik werk en wat voor effecten mogelijk zijn met watermengbare olieverf. Ook zal ik meer over materiaalkeuze vertellen en nog een aantal tips geven die zeker van belang kunnen zijn om zelf tot prachtige resultaten te komen. Ik ben ervan overtuigd dat als de vele mogelijkheden van deze mooie soort olieverf meer bekend worden, veel kunstenaarsharten zullen worden veroverd. S.B. Tomanovic, voorjaar 2017 Inleiding / 7

8 Hoofdstuk 1 Voordelen van watermengbare olieverf Inleiding / 9

9 Gezondheid de belangrijkste winnaar Het is logisch dat met het uitbannen van oplos midde len uit de olieverftechniek onze gezondheid de belangrijkste winnaar is. Sommige mensen zijn allergisch voor terpentine en ook terpentijn. Terpentine en andere aardoliedestillaten zijn ook, en dat is wetenschappelijk bewezen, slecht voor je hersenen. De zogenoemde vluchtige organische stoffen kunnen concentratiestoornissen, depressies, geheugenverlies en zelfs dementie veroorzaken. Terpentijn is weliswaar minder schadelijk, maar toch zijn een heleboel mensen allergisch voor dit naaldbomendestillaat. Een ander groot voordeel van watermengbare olieverf zijn de heldere, mooie, transparante kleuren die, als ze juist gebruikt worden, heel subtiel en lichtgevend overkomen. Ook de correctiemogelijkheden van een al opgezette laag zijn uitstekend. Als je bijvoorbeeld met je opzet niet tevreden bent en werkt in de nat-in-nattechniek, dan kun je met een in warm water gedoopte handdoek de hele opzet makkelijk weghalen (1). Als we schilderen met watermengbare olieverf hebben we deze destillaten niet nodig en lopen we geen risico op allergische reacties. Ik heb in de afgelopen twintig jaar op de vele workshops die ik gaf, geen enkele allergisch reactie op deze olieverf gezien of er klachten over gehoord. Met watermeng bare olieverf zijn we dus gezonder bezig. Dat is het belangrijkste. Afb. 1 Voordelen van watermengbare olieverf / 10

10 Tips Horizontaal laten drogen Als je met de nat-in-nattechniek schildert is het raadzaam om het doek minstens een nacht horizontaal te laten drogen (27). Anders loop je het risico dat het doek gaat lekken. Dat kan een leuk effect geven als je het bewust in je compositie opneemt. Maar meestal gebeurt het niet precies op de juiste plaatsen. Naar mijn ervaring is het erg moeilijk deze ongecontroleerde bijtende effecten te bedekken. Zuurstof en licht Het is ook belangrijk te weten dat niet alleen zuurstof maar ook licht een rol speelt bij het droogproces van een verflaag. Ook watermengbare lijnolie droogt, zoals ik al zei, door een chemisch oxidatieproces. In dat proces is ook het ultraviolette deel van het licht nodig om van een losse emulsie een stevige lijmlaag te vormen. Zonder het licht gaat het droogproces in een trager tempo door. Het zou dus fijn zijn als je je doek kunt laten drogen in een goed geventileerde lichte ruimte. Afb. 27 Retoucheervernis Heb je geen tijd en wil je pas na een poosje of wanneer het helemaal klaar is verderwerken aan je doek, dan is het raadzaam om het te beschermen met zogeheten retoucheervernis. Dit vernis laat de zuurstof toe zodat het doek verder kan drogen. Over de retoucheervernis heen kun je nog iets aan je werkstuk toevoegen zonder dat het echt merkbaar is. Mijn ervaring leert dat je een laag retoucheervernis tot twee weken na het schilderen kunt aanbrengen, zeker als je dat doet in de vorm van een spray. Je zou nu nog een wassing aan kunnen brengen voordat je verdergaat met schilderen. Na zes maanden is het doek volledig uitgehard en is het tijd voor een slotvernis. Doek of een andere ondergrond kiezen / 32

11 Huisdieren Mensen die huisdieren hebben, moeten goed opletten waar ze het doek neerleggen. Ik heb vaker gehoord dat een versgeschilderd doek door vooral honden wordt afgelikt (28). Watermengbare olieverf is niet zo zeer schadelijk voor huisdieren, maar het is de vraag of na zo n smulactie de opgezette compositie nog klopt. Afb. 28: Hondje 'Wasabi' door Walter Goyen Doek of een andere ondergrond kiezen / 33

12 a daniel smith - Voorbeeld a piepkleine compositie is te zien dat door impasto- De linkerkant van dit voorbeeld heb ik met de kleuren medium afgezwakte kleuren nog meer dan genoeg Hansa Yellow Medium en Quinacridone Gold geschil- kleurkracht hebben om zeer intens over te komen. derd op droog doek met een grote zachte spalter. Dat zegt meer dan genoeg over deze mooie water- Dat ging moeiteloos. Door de uitstekende balans tussen mengbare olieverf. Ook de horizontale streep in watermengbare lijnolie en pigment in de tube zelf, kan Quinacridone Sienna, aangebracht met een varkens- makkelijk een mooie en subtiele kleurenovergang ont- haren penseel, kostte geen enkele moeite. De verticale staan, ook op een droog doek. De blauwe arabesk streep in Hansa Yellow Medium heb ik met Daniel gemaakt met French Ultramarine en Lamp Black was Smith-watermengbare lijnolie naar beneden toe verrijkt met impastomedium. Bij het met een paletmes geglaceerd met een zachte spalter. Ook in dit geval afzwakken van de pittig aangebrachte kern van zo n was duidelijk een mooie kleurkracht te zien. Deel II - Testdoeken / 102

13 b daniel smith - Voorbeeld b hier ook het geval. Ik kon zonder moeite lichte strepen Op het met water natgemaakte doek heb ik de acryl- maken met een vochtige laminaatspalter. Met een kleuren Quinacridone Gold en Phthalo Blue van Tri Art brede zachte spalter heb ik bij het vervagen mooie aangebracht, gemengd met een paletmes. Ik zorg effecten gekregen. Die zijn te zien aan de linkerkant ervoor dat als het niet nodig is, de kleuren niet volledig van dit voorbeeld. Ongetwijfeld heeft de juiste samen- tot een homogene massa vermengd worden. Zo kun je stelling van alle ingrediënten die in de verf van Daniel een aantal effecten ontdekken. Aan de linkerkant heb Smith zitten hierbij geholpen. Door het quinacridone- ik over het waterlaagje ook een dunne filter van Quina- pigment is de groene kleur bijzonder helder. Het is cridone Gold aangebracht. Met zo n dun laagje verf misschien raar, maar ik vind de kleur loofgroen op het over de natte ondergrond breng je ook watermengbare doek helemaal niet mooi. Die komt op mijn doeken lijnolie uit de tube zelf aan en dat kan een verschil ople- bijna nergens voor. Maar als ik deze heldere nuances veren bij het verkrijgen van leuke effecten. En dat was van loofgroen zie, zetten ze me toch aan het denken. Deel II - Testdoeken / 103

14 Allereerst geeft Tomanovic praktische informatie over watermengbare olieverf in combinatie met andere verfsoorten, verschillende schildertechnieken en bijzondere effecten. Ook is er een heel hoofdstuk gewijd aan het kiezen van de juiste penselen en kwasten en het kiezen van de juiste ondergrond. In het tweede gedeelte, de testdoeken, worden alle soorten watermengbare olieverf op de meest voorkomende schildereffecten getest. Ook in combinatie met acrylverf en nieuwe schildermediums die van traditionele olieverf watermengbare olieverf maken! Laat je inspireren door de prachtige kleurenfoto s. De toepassingen zijn eindeloos! S.B. Tomanovic is een allround kunstenaar. Zijn schilderijen zijn allemaal met watermengbare olieverf gemaakt en over de hele wereld te vinden in galeries, musea en privécollecties. Van zijn hand verschenen ook de boeken Gouden tips voor de aquarellist en Meester van de compositie. NUR 476 Kosmos Uitgevers Utrecht/Antwerpen Alles over watermengbare olieverf S.B. Tomanovic In dit handboek laat kunstenaar Bob Tomanovic alle mogelijkheden zien van watermengbare olieverf. Deze olieverfsoort is milieuvriendelijk, betaalbaar en kent verder dezelfde eigenschappen als alle andere olieverfsoorten. Alles over watermengbare olieverf S.B. Tomanovic mengen met acryl, traditionele olieverf en aquarel schildertechnieken speciale effecten mediums gouden tips