Drie dagen van Pasen. Liturgie boekje voor de Stille Week PROTESTANTSE GEMEENTE TE VEENENDAAL PETRAKERK

Transcriptie

1 Drie dagen van Pasen Liturgie boekje voor de Stille Week PROTESTANTSE GEMEENTE TE VEENENDAAL PETRAKERK april 2017

2 Bij de veertig dagen tijd De Veertigdagentijd is een tijd van voorbereiding op Pasen. Eigenlijk begint het Paasfeest op de avond van Witte Donderdag, de vooravond van Goede Vrijdag. In het spoor van de oudtestamentische traditie zet ook de kerk een gedenkdag in op de vooravond. De viering van de Paaswake is dan de (vroege) zondagsviering. Zo omvat de Paasviering de periode van Witte Donderdag tot en met Paaszondag. In de viering van deze Drie dagen van Pasen (in het Latijn Triduum Sacrum Drie heilige dagen) zijn lijden, dood en opstanding van Christus onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zij vormen te samen het hoogtepunt en het hart van het liturgisch jaar! Dat het één viering betreft is onder meer te bemerken aan het feit dat de viering op Witte Donderdag wel begint met de bemoediging en groet, maar niet afgesloten wordt met de heenzending en zegen. De viering op Goede Vrijdag heeft geen begin en einde; het is de voortzetting van de viering op Witte Donderdag en de opmaat naar de Paaswake. De Paaswake begint op zijn beurt weer als voortzetting van de viering op Goede Vrijdag, pas aan het einde van de Paaswake gaan we uit elkaar met de zegen. 2

3 Bij Witte Donderdag De viering van de drie dagen van Pasen begint met de Avondmaalsviering op Witte Donderdag. De inzet is heel feestelijk; eigenlijk wordt heel de viering van de drie dagen van Pasen samengevat! We vieren de instelling van de Maaltijd van de Heer en gedenken hoe Jezus als een ware knecht de voeten van zijn leerlingen wast. Brood en wijn symboliseren de scheppingsgaven die het levensoffer van Jezus aanduiden. Hij deelt zich uit als hemels brood. Daarmee wordt de bevrijding en verlossing van de mens geduid. Het einde van de viering wordt gekenmerkt door een duidelijke omslag: we gaan de nacht in, de nacht van het verraad. Er wordt een spanning voelbaar die zich altijd voordoet wanneer het gaat om zaken van leven en dood 3

4 WITTE DONDERDAG 13 APRIL 2017, 19:30u Hij deelt zich uit als hemels brood Voorganger: Organist: Lector: Ds. Marieke Muijen Bert Wisgerhof Roosje Wisgerhof - Beijen 4

5 Orgelspel: Koraalbewerking "O Mensch, bewein' dein' Sünde gross", BWV 622, Johann Sebastian Bach ( ) Staande: Voorzang: Het kruis van de Heer is onze trots, (Introïtusantifoon) 564A Introïtuspsalm: God zij ons gunstig en genadig, 67: 1, 2 en 3 Allen: antifoon 564A Bemoediging en groet: Voorg: De Heer zij met u! Allen: ook met u zij de Heer. Voorg: Onze hulp is in de naam van de Heer, Allen: die hemel en aarde gemaakt heeft, Voorg: die trouw blijft in eeuwigheid Allen: en niet laat varen het werk dat zijn hand begonnen is. Amen. We gaan zitten Kyriëgebed besloten met gezongen Kyrië 301a Gloria: God in de hoog alleen zij eer, 302 De klokken worden geluid, die hierna zwijgen tot in de Paasnacht Gebed Eerste lezing: Exodus 12: Antwoordpsalm: De Heer heeft zijn volk gevoed 372: 1 en 2, met voorzang Epistellezing: I Korintiërs 11: Zingen: God zij gezegend! Laat ons dank bewijzen, 375 Evangelielezing: Johannes 13: 1-15 Zingen: Toen Jezus wist: nu is gekomen, 569 Overdenking 5

6 Antwoordlied: Al wat ademt moet nu zwijgen tekst: Sytze de Vries, melodie: Rechter in het licht verheven 2. Hij gaf zich aan ons verloren, Hij, die engelen gebood, onder ons als mens geboren uit Maria s moederschoot, geeft zich nu aan zijn getrouwen, deelt zich uit als hemels brood. 3. Voedt een wijnstok al zijn ranken, zo schenkt Hij ons van zijn bloed, hult ons in de lichte stralen van een goddelijk tegoed. Ook al zijn de nachten duister, Hij doorkruist ze met zijn gloed. Viering van de Maaltijd: Inzameling van de gaven: Er is 1 inzameling bestemd voor de vastenactie orgelspel: O Lamm Gottes unschuldig, Max Reger Voorbeden en stil gebed Nodiging We vormen met elkaar een kring voor in de kerk. Wilt u de orde van dienst mee nemen? Zingen: Als ik in deze stille tijd, 393 Tafelgebed Zingen: U alle eer, Sanctus 404 E 6

7 Vervolg tafelgebed Zingen: U alle eer / Glorie de Eeuwige, acclamatie bij de instellingswoorden 407B, met voorzang Onze Vader Vredegroet Zingen: Agnus Dei 408 E Delen van brood en wijn onderwijl orgelspel Ieder geeft de persoon naast zich een stukje matses in de hand en zegt: het lichaam van Christus en/of het brood uit de hemel. Wie ontvangt kan antwoorden met amen. Ieder geeft de persoon naast zich de beker in de hand en zegt: het bloed van Christus en/of de wijn van het Koninkrijk. Wie ontvangt kan antwoorden met amen. Gebed na de Maaltijd Ieder kan zijn plaats in de kerk weer innemen Zingen: Gij die ver voor ons uit, 559 De tafel wordt leeg gemaakt Schriftlezing: Johannes 13: Slottekst: lezing van lied 571 We verlaten in stilte de kerk (Wilt u dit liturgieboekje bij de uitgang weer inleveren?) 7

8 Bij Goede Vrijdag Zoals de viering op Witte Donderdag wordt onderbroken, zo wordt de liturgie van Goede Vrijdag voortgezet: in stilte. We gedenken het lijden en sterven van Christus. Het is de dag dat, tussen de viering op Witte Donderdag en de Paaswake, het Gloria zwijgt. Deze dag, - beter nog: de mens, -, is ontdaan van alle glorie. Het is allesbehalve een makkelijke dag, precies omdat het gaat over lijden en dood. Deze thematiek brengt een hoop vragen naar boven over het lijden en de dood, in de wereld, in ons eigen leven. Het brengt ons tot stille ingetogenheid en bezinning op de grote paradox van het lijden en sterven van Christus: vanaf zijn kruisdood neemt de geschiedenis van de mensheid een nieuwe wending. In de viering op Goede Vrijdag lezen we het Beklag Gods, het Improperia. Dit is een eeuwenoude tekst; de meningen over de datering variëren van de 2 e tot 9 e eeuw na Christus. Het Beklag Gods geeft uiting aan Gods verbijstering over de moord op zijn gezalfde ( improperia betekent in het Latijn letterlijk: verwijten). De tekst is allereerst gericht tot de christelijke gemeente die Goede Vrijdag viert. Iedere interpretatie waarbij de joden de eerst aangesprokenen zouden zijn, moet met klem worden afgewezen. Het Beklag Gods is niets meer en niets minder dan een profetische kritiek, waarbij de kerk als gemeente van Christus verantwoordelijk wordt gesteld voor de dood van Christus. Door deze tekst te bidden stelt zij zich ten volle aansprakelijk voor het lijden van Gods gezalfde. Daarnaast krijgen we als gemeente van Christus door God de vraag gesteld: Waar zijn jullie en welke rol spelen jullie bij al het lijden en onrecht in de wereld? In het Beklag Gods gaan schuldbelijdenis, toewijding en hoop samen. De vandaag gebruikte tekst is een verbreding en actualisering van de klassieke tekst door W.R. van der Zee, uit In het huis van de levende. 8

9 GOEDE VRIJDAG 14 APRIL 2017, 19:30u Ontdaan van alle glorie Voorganger: Organist: Lectoren: Ds. Marieke Muijen Bert Wisgerhof Annette Schot Adri Cardol 9

10 Bij binnenkomst krijgt ieder een steen als symbool voor wat het hart bezwaart. Tijdens de voorbeden kunnen deze onder het kruis in de kerk gelegd worden. Stilte Gebed Orgelspel: Koraalbewerking op O liefde die verborgen zijt (Johann Th. Lemckert, *1940) Zingen: O liefde die verborgen zijt, 561: 1, 2 en 3 Lezing: Hosea 6: 1-6 Antwoordpsalm: God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten, 22A (voorzang door voorganger) Lezing: Hebreeën 9: Zingen: Wie zal voor God verschijnen? tekst: Willem Barnard, melodie: Hoe zal ik U ontvangen 10

11 2. De Heer is voortgevaren de grote tempel door, van buiten bij de schare tot binnen bij Gods oor. Daar brengt Hij de gebeden, daar plengt Hij onze schuld. Hij won voor ons de vrede, Hij heeft de Wet vervuld. 3. Hoe staat het voorgeschreven in t Oude Testament? Een dier boet met zijn leven, een dier dat God niet kent. Maar Hem, het Lam, zij ere, dat eeuwig is geslacht! Wij moeten ons bekeren, ons offer is gebracht. Lezing van het passieverhaal uit het evangelie naar Johannes: Johannes 18: 1-11 Zingen: Licht voor de wereld, 587: 1 Johannes 18: Zingen: 587: 2 Johannes 18: Zingen: 587: 3 Johannes 19: 1-16a Zingen: 587: 4 Johannes 19: 16b-30 Zingen: 587: 5 De Paaskaars wordt gedoofd Stilte Johannes 19: Zingen: Nu valt de nacht, 590: 1, 2 en 3 Voorbeden - voor de kerk - voor ambtsdragers en alle gelovigen - voor de geloofsleerlingen - voor de eenheid van alle christenen - voor Israël - voor allen die niet in God geloven - voor gezagsdragers - voor wie in nood zijn - voor de gemeente - voorleggen van de eigen intenties onder het kruis 11

12 Beklag Gods, met gezongen Kyrië Eleison uit lied 547 Zingen: Mijn volk, wat heb Ik u misdaan of waarmee heb Ik u bedroefd? Ik heb de aarde voor de dag geroepen en aan uw handen toevertrouwd, maar Mijn tuin wordt een wildernis, Mijn levenswerk een dodenakker. Waarom laat gij dit toe? Ik heb u onder mijn regenboog gesteld, een teken van vrede en toekomst, maar dodelijke wapens staan gericht op mensen en bedreigen Mijn dierbare schepping. Waarom laat gij dit toe? Zingen: Kyrië eleison, wees met ons begaan, doe ons weer.. Ik heb Mij laten kennen als uw Bevrijder, de Bondgenoot van alle onderdrukten, maar tallozen worden getergd en geteisterd door terreur en tirannie. Waarom laat gij dit toe? Zingen: Kyrië eleison, wees met ons begaan, doe ons weer.. Ik heb u met overvloed gezegend, met dagelijks brood en meer dan dat, maar op Mijn akker sterven mensen onverzadigd en kinderhanden blijven ongevuld. Waarom laat gij dit toe? Zingen: Kyrië eleison, wees met ons begaan, doe ons weer.. 12

13 Ik heb Mijn Woord aan u gegeven en u Mijn hartsgeheimen toevertrouwd, maar afgoden vinden overal gehoor en mensen kiezen wegen ten dode. Waarom laat gij dit toe? Zingen: Kyrië eleison, wees met ons begaan, doe ons weer.. Ik heb Mijn eigen Zoon tot u gezonden, Mijn sprekend evenbeeld, Mijn uitgestrekte hand, maar hij is afgewezen, uitgestoten, vernederd tot de laagste dood. Ik heb hem bij u gebracht, de levende, de bron van alle leven, maar hij gaat dood aan alle kruisen waaraan Mijn mensen worden vastgespijkerd. Waarom laat gij dit toe? Zingen: Kyrië eleison, wees met ons begaan, doe ons weer.. Mijn volk, wat heb Ik u misdaan of waarmee heb Ik u bedroefd? Ik heb u geëerd als kroon van de schepping, Ik heb u bewaard in Mijn hand, in Mijn hart, Ik heb u mijn trots, Mijn Zoon, geofferd. Wat had ik nog meer moeten doen dat Ik niet heb gedaan? Zingen: Kyrië eleison, wees met ons begaan, doe ons weer.. Zingen: O kostbaar kruis, o wonder Gods, 578: 1, 2, 5 en 6 Gebed Lezing: Johannes 19: Zingen: t Is Goed, o Heer, 590: 4 en 5 We verlaten in stilte de kerk. U kunt ook nog even blijven zitten. (Wilt u dit liturgieboekje bij de uitgang weer inleveren?) 13

14 Bij de Paaswake Dan breekt de derde dag aan, in de nacht. Want de dag begint altijd met de nacht. Hoewel wij de Paaswake op een wat vroeger moment vieren, komen wij wel samen in het donker. We vieren het paasmysterie tot haar hoogste punt: de mens, door lijden en sterven heen, geroepen om te leven, aan het licht gebracht! De sacramenten van doop en maaltijd worden gevierd, om ons deel te geven aan het leven van de verrezen Heer. Wij mogen als gedoopten leven in de ruimte van Gods Koninkrijk en delen in Christus aanwezigheid in brood en wijn. 14

15 PAASWAKE 15 APRIL 2017, 21:00u Het is de avond van Stille Zaterdag, de dag waarop wij gedenken dat de Heer in zijn graf was. We verzamelen buiten bij het vuur, in stilte. Voorganger: Organist: Lector: Ds. Marieke Muijen Bert Wisgerhof Mirande van der Wilt 15

16 Gebed De Paaskaars wordt ontstoken aan het vuur Tekst We lopen met elkaar de kerk binnen. De diaken gaat voorop met de Paaskaars. Op de drempel zingen: 593: De Paaskaars wordt naar de doopvont gedragen. Zingen: Licht van Christus!, Heer, wij danken u. De Paaskaars wordt op de standaard geplaatst Zingen: Licht van Christus!, Heer, wij danken u. De kaarsen op de tafel worden ontstoken; het licht wordt doorgegeven. Ieder die het licht aanreikt zegt tot de ander: Licht van Christus. Wie het ontvangt zegt: Amen. Tijdens het doorgeven van het licht zingen: Licht, ontloken aan het donker, 600 Allen blijven staan met brandende kaarsen en zingen de Paasjubelzang in beurtzang: Juich, hemelen, één koor van engelen, 595 De kaarsen worden vooraan in een schaal bij elkaar gezet. Ieder kan plaatsnemen in de kerk. Deze nacht k. Waarom is deze nacht zo anders dan alle andere nachten? o. Dit is een bijzondere nacht. Een nacht waarin mensen al duizendenjaren licht hebben gezien. Dit is een bijzondere nacht. De nacht waarin God ons bevrijdt uit het donker om mensen van licht te zijn. Dit is een bijzondere nacht. De nacht waarin God zijn volk, Israël, heeft bevrijdt uit Egypte, het land van duisternis en slavernij. De nacht ook waarin Eén voor ons uitging en opstond uit het graf om in Gods volle licht te staan. Daarom zijn wij nu wakker, zijn we vol hoop en verwachting. En lezen we verhalen die horen bij deze nacht. Luister maar.. 16

17 Lezing: Genesis 1: 1 2: 3 Zingen: Zingt al wie leeft van Gods genade, Psalm 33: 2 en 3 Lezing: Exodus 14: 15 15: 1a Zingen: Ik zing voor de Heer en ik prijs zijn gezag, 151 vers 1 en 3 door voorzangers Lezing: Jesaja 55: 1-11 Zingen: Zoals de regen, 929 met voorzangers Doopgedachtenis Inleiding Gebed bij het water Uitgieten van het water Geloof belijden: staande Nu ook wij dan met Christus zijn begraven en verlangen met Hem op te staan, vraag ik u allen, die met vreugde in deze nacht uw doop gedenkt: Wilt u de Enige, uw God, dienen en naar zijn stem alleen horen? Allen: Ja, dat willen wij! Wilt u zich verzetten tegen alle machten die als goden over ons heersen? Allen: Ja, dat willen wij! Wilt u elk slavenjuk afwerpen en leven in de vrijheid van de kinderen van God? Allen: Ja, dat willen wij! Zingen: Ik geloof in God de Vader, 340B (Apostolicum) Ieder die dat wil kan nu naar voren komen om de eigen doop (en geloofsbelijdenis) met een waterteken te gedenken. Met water uit de doopvont bekruisen we het voorhoofd van onszelf of van elkaar. Onderwijl zingen met voorzangers: De Geest des Heren heeft,

18 De Maaltijd van de Heer Kyriëgebed besloten met gezongen Kyrië 301F, met voorzang Gloria: Wij komen als geroepen, 612 de klokken worden geluid Gebed van het feest Epistellezing: Kolossenzen 3: 1-4 Zingen: Halleluja, 338J, met voorzang Het evangelie van de opstanding: Mattheüs 28: 1-10 Zingen: Halleluja, 338J (zonder herhaling van de eerste regel) Tafelgebed Gij louter licht, 403D, met voorzang Onze Vader We vormen met elkaar een kring voor in de kerk. Wilt u de orde van dienst mee nemen? Gemeenschap van brood en wijn onder orgelspel Ieder geeft de persoon naast zich een stukje brood in de hand en zegt: het lichaam van Christus of het brood uit de hemel. Wie ontvangt kan antwoorden met amen. Ieder geeft de persoon naast zich de beker in de hand en zegt: het bloed van Christus of de wijn van het Koninkrijk. Wie ontvangt kan antwoorden met amen. Gebed na de Maaltijd Slotlied: Halleluja! laat opgetogen, Psalm 149: 1, 2 en 3 Zegen: Bevelen wij elkaar in de hoede van de Eeuwige, 430 Als we de laatste keer het refrein inzetten verlaten we de kerk. 18