Alles groen wassen Klimaatneutraal verkoopt, maar niemand weet wat het is

Transcriptie

1 zaterdagopzondag Nederlands Dagblad 22 AUGUSTUS 2009 LIMERICK Ikea-gids populairder dan Bijbel Een dominee preekt in Maarheeze: De mens wil, zo staat hier te lezen, graag zélf ook iets doen! Daar wringt dus de schoen. Dit nieuwsbericht heeft het bewezen. Kees van Egmond Volgende week uw limerick over de actualiteit op deze plek? Mail naar of fax: OVER DE DREMPEL BRUGKLASMENTOR 4 De presentatie van een groene reus van Chevrolet in Dubai. FOTO EPA POOLHELD SJEFKE VAN DONGEN Alles groen wassen Klimaatneutraal verkoopt, maar niemand weet wat het is 5 door Maarten Vermeulen Groen is weer hip, dus iedereen wil het zijn. Ook bedrijven ontdekken dat er geld te verdienen valt en de marketingmachine is op stoom: groene stroom, groene koffie, groene auto s, groene luiers, groene televisies, groene shampoo. Maar wat is groen? En wat betekent klimaatneutraal precies? Gek genoeg weet niemand dat. Wat is er groen aan een auto huren? Of aan een vaatwastablet in een kleinere verpakking? Het antwoord is vast ingewikkeld, maar de kans is groot dat de meeste consumenten de vraag niet eens stellen. Want dat is not done als het om groen gaat. Maar welke kleur krijgt een kolencentrale die biomassa bijstookt? Onzin dat zoiets groen heet, vindt Natuur & Milieu.,,Een sterk staaltje greenwashing. Inderdaad, er is een woord bedacht voor het jezelf groener voordoen dan je bent. Niet zonder reden, want het gebeurt op grote schaal. Uit recent Amerikaans onderzoek blijkt dat aan 98 procent van de zogenaamd milieuvriendelijke producten in de supermarkt onjuiste of verwarrende beloften kleven. Nog eens 22 procent van de producten die beloven goed te zijn voor het milieu, dragen een milieulabel dat inhoudelijk nergens op stoelt. In sommige gevallen is het zelfs een keurmerk dat door de producent is bedacht. Zeventig procent van de Amerikanen gelooft inmiddels dat groen vooral een marketingtruc is. Vergelijkbare Nederlandse onderzoeken zijn er niet, zegt Erik van Erne, directeur van stichting Milieunet.,,Maar ik durf te stellen dat het hier niet veel anders is. In de meeste gevallen valt er heel veel af te dingen op groene beloftes. Vorig jaar deed Natuur & Milieu dat een keer hardop. De stichting diende een klacht in tegen autofabrikant Saab die goede sier maakte met een zogenoemde BioPowermotor. Volgens Saab werd er geen extra CO 2 aan de atmosfeer toegevoegd en konden mensen met een zuiver milieugeweten achter het stuur gaan zitten. De Reclame Code Commissie stelde Natuur & Milieu in het gelijk en Saab paste de reclame aan. Het toont aan dat begrippen als groen en duurzaamheid onderhevig zijn aan inflatie omdat een heldere, onomstreden definitie ontbreekt. DE LEEFOMGEVING WORDT ALTIJD AANGETAST Stichting Milieunet is een communicatiebureau gericht op een duurzame levensstijl. Winst wordt gebruikt voor belangeloze dienstverlening aan organisaties die de wereld beter willen maken. Directeur Van Erne komt bijna dagelijks voorbeelden van greenwashing tegen.,,het is niet liegen, maar iets zeggen dat niets voorstelt. Op termijn bestaat het risico dat er een economie ontstaat die alleen op papier milieuvriendelijk is. Of beter gezegd: minder milieubelastend, want termen als vriendelijk en duurzaam zijn eigenlijk in zichzelf misleidend. Niets is vriendelijk of helemaal duurzaam, omdat de leefomgeving altijd wordt aangetast. Van Erne windt zich vooral op over het predikaat klimaatneutraal, de vlag waaronder ook de overheid afspraken heeft gemaakt om het milieu te sparen.,,het is razend populair om klimaatneutraal te zijn en tegelijkertijd de vaagste milieuterm van allemaal. Er bestaan geen parameters om te bepalen hoe klimaatneutraal je bent. Bovendien, alleen als we allemaal ophouden met ademen houdt onze invloed op het klimaat op. Een andere veelgebruikte groene term is natuurlijk. Als iets niet uit de fabriek komt, is het ook milieuvriendelijk, is de gedachte.,,en dat klopt niet, zegt Hans van Dijk van Milieu Centraal. Merknamen wil hij niet noemen -,,wij zijn geen Consumentenbond maar katoen en wol zijn lang niet altijd duurzamer dan synthetische stoffen.,,katoen heeft heel veel water en bestrijdingsmiddelen nodig om te groeien en HET IS NIET LIEGEN, MAAR IETS ZEGGEN DAT NIETS VOORSTELT schapen stoten veel methaan uit, een venijnig broeikasgas. Synthetisch is weliswaar gemaakt van aardolie, maar als de kwaliteit goed is en je er lang mee doet, kan het net zo duurzaam zijn als natuurlijk textiel. Van Dijk vindt dat de consument zich zelf moet verdiepen in wat hij koopt. Daar komt nog bij dat de verantwoordelijkheid van de fabrikant in sommige gevallen begrensd is. Bij wasmiddelen is twintig procent van de milieugevolgen te beïnvloeden door de producent en tachtig procent door de consument.,,als ik thuis te veel zeep in het bakje doe en was op negentig graden, doe ik iets verkeerd en niet de maker van het wasmiddel, aldus Van Dijk. GROENE TAAL BRENGT CONSUMENT IN VERWARRING Het grote probleem van groene claims is dat ze vaak niet onwaar zijn, maar uiteindelijk weinig of niets bijdragen aan een beter milieu. Een bekend voorbeeld zijn de labels op auto s. Dat een grote, zware en vervuilende SUV een (licht)groen label draagt, is moeilijk voorstelbaar en toch realiteit. Dat komt doordat er per klasse opnieuw wordt bepaald welke auto het schoonst is. Zo lijken kleine en grote auto s even groen. Groene stroom kampt met een soortgelijk probleem, klaagde de Consumentenbond eerder al. Nergens in de wereld hebben zoveel huishoudens een abonnement op groene stroom als in Nederland. Maar omdat groene stroom feitelijk niets anders is dan handel in groenestroomcertificaten die deels uit het buitenland komen, levert het nauwelijks een impuls op voor de opwekking van milieuvriendelijke elektriciteit. Het enige gevolg van alle inspanning is dat de stroomleveranciers een groen imago krijgen. Vorig jaar reikte het studentennetwerk Morgen een prijs uit aan het bedrijf dat zich in de ogen van hun studenten het meest schuldig maakte aan greenwashing. De Groene Zeepbel ging naar energiebedrijf E.ON vanwege de aankondiging dat het een schone kolencentrale ging bouwen op de Maasvlakte. Er werd onder meer geschermd met het afvangen en ondergronds opslaan van CO 2 -uitstoot, een technologie die nog in ontwikkeling is.,,bedrijven maken graag gebruik van groene taal, maar dat brengt jonge consumenten in verwarring, zegt Christopher Baan, aftredend voorzitter van Morgen.,,En niet iedereen is even kritisch, men is geneigd fabrikanten op hun woord te geloven. De prijs was enigszins ludiek bedoeld, al bestaat de kans dat er ook dit jaar weer eentje wordt uitgereikt. Hoewel E.ON niet blij was met de prijs, leverde het wel een boeiende debatavond op, zegt Baan.,,Een van de panelleden stelde dat als je heel streng kijkt, eigenlijk niets honderd procent duurzaam is. KLIMAATNEUTRALE GEMEENTE WEIGERT WINDMOLENS In oktober verschijnt een handreiking van stichting Stimular, onderzoeksbureau CE Delft en Natuur & Milieu voor bedrijven en gemeenten die klimaatneutraal willen werken. De afgelopen maanden onderzochten de drie organisaties wat klimaatneutraal precies betekent.,,we kwamen er al snel achter dat er veel vormen bestaan, zegt Stefan Romijn, adviseur bij Stimular, dat bedrijven ondersteunt in duurzaam ondernemen.,,het zorgt ervoor dat bedrijven die grote terreinwagens produceren een groene postzegel plakken en vervolgens roepen dat ze klimaatneutraal zijn. Uit gesprekken met onder meer het ministerie van VROM, de Reclame Code Commissie en Bouwend Nederland bleek dat het gebrek aan transparantie het grootste probleem is. Vaak doen bedrijven wel iets, maar gebruiken dat ten onrechte om de hele organisatie groen te verklaren. Dat levert gekke tegenstrijdigheden op, ontdekte Romijn:,,Een oliemaatschappij biedt klimaatneutrale benzine aan en begint vervolgens met de winning van olie uit teerzand, wat elke CO 2 -compensatie tenietdoet. Of een gemeente zegt klimaatneutraal te willen werken en weigert vervolgens een vergunning voor windmolens. Een officiële richtlijn zit er niet in, beseft Romijn, dus blijft er een rol voor milieuorganisaties en consumenten om groene claims te controleren. Wel wordt er in Brussel overlegd over wat groen mag heten en wat niet, weet Diek Schipper van de Consumentenbond.,,In Noorwegen is daar al wetgeving voor. Als Europa er niks aan doet, moet Nederland dat op eigen houtje regelen. Overigens bestaat er wel een Milieu Reclame Code waarin beschreven staat wat wel en niet mag volgens de Reclame Code Commissie. Woorden als milieuvriendelijk, schoon en groen zijn daarin verdacht, zeker als nuancering ontbreekt. Maar de commissie kan geen boetes opleggen of een reclame verbieden. Echt groener worden, betekent stappen terug doen. Niet een SUV de zuinigste van zijn klasse maken, maar stoppen met het fabriceren van zulke auto s. Dat, weet Milieunetdirecteur Erik van Erne zeker, gaat nooit gebeuren.,,een printerfabrikant stelde na een onderzoek vast dat het bedrijfsleven niet groen print. In een persbericht stond de oplossing: dubbelzijdig afdrukken met een milieuvriendelijke printer. Wat dacht je van niet printen? Maar dat zeggen ze echt niet. Volgens Van Erne is het een illusie dat groene techniek alle problemen oplost, zeker als iedereen op de wereld in welvaart wil leven. Ook omdat consumenten nieuwe uitvindingen verkeerd toepassen.,,ledlampen zijn enorm zuinig, maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat je ze dag en nacht moet laten branden omdat ze zo zuinig zijn. Groenwasgids AHMADINEJAD STERK EN SCHIMMIG EINDREDACTIE VORMGEVING HUGO DE BRUIJNE LIENEKE EEFTING WILCO POT In The Greenwash Guide geeft het Britse reclamebureau Futerra, gespecialiseerd in communicatie over duurzaamheid, tien tekenen van groene misleiding. Op nummer een staat wollig taalgebruik, oftewel woorden als milieuvriendelijk en klimaatneutraal waarvan niemand precies weet wat ze betekenen. Ook suggestieve plaatjes, zoals bloemetjes uit uitlaatpijpen, zijn een signaal dat er iets niet klopt. Verder wordt gewaarschuwd voor zelfbedachte keurmerken en irrelevante claims. Volgens Futerra bedreigt greenwashing de hele vergroening van de markt, omdat consumenten steeds sceptischer reageren. Op internet wordt greenwashing ook aangepakt via websites als waarop advertenties langs de groene meetlat worden gelegd.

2 Nederlands Dagblad 22 AUGUSTUS Persoonlijke mentor helpt groep 8-kinderen bij overgang naar middelbare school Zelfbewust naar de brugklas door Judith Hoogland Een nieuwe tas, stapels gekafte boeken en een stoere schoolagenda: alles ligt klaar voor de start. Voor veel brugklassers loopt de spanning dan aardig op, want er staat hun een grote verandering te wachten. Jobse is één van hen, maar erg zenuwachtig is hij niet. Dat komt mede door Cor, zijn persoonlijke mentor. Jobse met zijn mentor Cor. FOTO NEDERLANDS DAGBLAD Jobse is een vrolijke, stoere, dertienjarige jongen met een pet en een beugel. De beugel heeft hij pas sinds vanmorgen en zoals Jobse zegt,,,hij zit behoorlijk strak, maar pijn doet het niet. Hij houdt van skaten, daar gaat hij helemaal voor.,,tot hij er steengoed in is, vertelt zijn moeder, Christel. Na de zomervakantie gaat Jobse voor het eerst naar de middelbare school. Hij heeft gekozen voor de Goudse Waarden in Gouda en gaat naar het vmbo met leerweg ondersteunend onderwijs. Jobse heeft sinds afgelopen voorjaar een persoonlijke mentor, Cor. Als een van de 28 koppels in Gouda doen zij mee aan het Brede-School-Mentorproject. Kinderen die moeite hebben met de overgang naar de middelbare school, worden anderhalf jaar lang begeleid. Van eind groep acht tot de tweede klas krijgen zij regelmatig bezoek aan huis van een vrijwillige mentor. Iemand als Cor. In het dagelijks leven werkt hij bij een bank. ZELFSTANDIGHEID EN EIGEN VERANTWOORDELIJKHEID Het voortgezet onderwijs vraagt zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid van leerlingen. Dat kan problemen veroorzaken. Maria Wassink is, naast vrijwilliger, een van de coördinatoren van het Brede-School- Mentorproject. Ze was niet vanaf het allereerste begin betrokken bij de organisatie, maar toen na een succesvolle eerste lichting in 2008 werd besloten tot uitbereiding van het project over heel Gouda, twijfelde Wassink geen moment:,,de positieve insteek spreekt mij aan. Het doel van de begeleiding is problemen bij kinderen te voorkomen in plaats van ze op te lossen. Zij benadrukt dan ook keer op keer dat het mentorproject geen hulpverlening is.,,je hoort zoveel negatieve verhalen over probleemjongeren en daar is bij deze kinderen helemaal geen sprake van. Ook bij Jobse is dit niet het geval. Het is een ondernemende jongen met doorzettingsvermogen, zo vertelt zijn moeder:,,als hij besluit dat hij wil kunnen jongleren met drie ballen, dan gaat hij door tot hij het kan. Ze gaf hem op voor het mentorproject om problemen in de toekomst te voorkomen.,,jobse vergat vaak zijn huiswerk te maken op de basisschool en ik heb er niet altijd zicht op. Ik was bang dat het straks alleen maar erger zou worden, vertelt ze. Toen Christel in een brief van school over het FOTO GPD/ MARK REIJNTJENS project las, besloot ze haar zoon op te geven. OP DE EUROMAST ZIEN WAT DE WERELD TE BIEDEN HEEFT Af en toe gaan leerling en mentor gezellig met elkaar op stap. Wassink:,,Zo kan de mentor aan de leerling laten zien wat de wereld biedt en wat je met de juiste instelling allemaal kunt bereiken. Als voorbeeld hiervan noemt Wassink een 21-jarige studente die zich heeft aangemeld als vrijwilliger. Zij kan zich van haar eigen middelbare schooltijd nog levendig herinneren dat ze vaak geen idee had waarvoor zij naar school ging.,,pas nu heeft ze in de gaten waar ze toen aan werkte. Ze kan haar eigen ervaringen met een brugklasser delen. Dit jaar zijn alle koppels gezamenlijk een KOPPELEN VAN KIND EN VRIJWILLIGER VERGT EEN HOOP GEPUZZEL dagje naar Rotterdam geweest.,,we zijn naar het museum geweest en uit eten, vertelt Jobse enthousiast. Maar de Euromast was voor hem het hoogtepunt. Cor en Jobse zijn helemaal bovenop geweest. Lachend vertelt Christel:,,Hij was erg enthousiast over de ontmoeting met de anderen, maar hij vond zijn eigen mentor toch het leukst. Deze dag is belangrijk,,om te zien dat je niet de enige bent met een mentor en dat het dus niet iets is om je voor te schamen, aldus Wassink. VRIJWILLIGERS MET HEEL DIVERSE ACHTERGROND School s cool Helemaal nieuw is het project in Gouda niet. School s cool, zoals het concept van oorsprong heet, loopt in Amsterdam al sinds 1997,,om voortijdig schoolverlaten bij jongeren te voorkomen, vertelt Marjan Timp, directeur. Jaarlijks worden in de hoofdstad driehonderd scholieren begeleid door een mentor. Ook Timp roemt de unieke aanpak van dit project, dat de hulpverlening voor is:,,de begeleiding start op een moment dat leerlingen nog vol goede moed zijn. Als er moeilijkheden ontstaan in de brugklas, is de begeleiding al volop bezig. Dit jaar heeft onderzoeks- en onderwijsadviesbureau Sardes onderzoek gedaan naar het succes van het project. Timp:,,Hieruit blijkt dat 96 procent van de risicoleerlingen na drie jaar nog steeds op hetzelfde niveau is, of zelfs hoger. Dat is een opvallend hoog percentage. Er blijft behoefte aan nieuwe mentoren.,,in Amsterdam worden jaarlijks ongeveer 650 leerlingen aangemeld. Het is jammer, maar we moeten nog steeds selecteren. Een jonge studente, een medewerker van een bankinstelling, een opticien die vroeger kampen leidde voor jongeren: de diversiteit onder de mentoren is groot en volgens Wassink komt dat doordat het allemaal vrijwilligers zijn:,,wanneer je mensen betaalt voor hun werk, moet je opleidingseisen gaan stellen. Nu kan iedereen zich aanmelden en dat is fijn, want elke situatie is anders en met veel verschillende mensen kun je daarop goed inspelen. Zo was voor Christel een belangrijke voorwaarde dat Jobse een mannelijke mentor kreeg.,,ik voed Jobse alleen op, het lijkt me voor hem daarom beter dat er een man is die zich betrokken toont. Om de veiligheid van het kind te kunnen garanderen, ondergaat elke vrijwilliger een soort sollicitatieprocedure, waarbij er een gesprek is met Wassink of haar collega. Daarnaast vraagt de Brede School alle mentoren om een Verklaring Omtrent het Gedrag, die weliswaar niets garandeert,,,maar wel drempelverhogend werkt, aldus Wassink. WEINIG GELD VOOR PREVENTIEVE PROJECTEN In maart 2008 kwam prinses Máxima naar Gouda om, als beschermvrouw van het Oranje Fonds, haar steun te geven aan dit vrijwilligersproject. Voor drie jaar zegde dit fonds een subsidie toe. Na de lichting van Jobse is het over met deze steun en moet de organisatie hard op zoek naar andere financiers. Die blijken moeilijk te vinden, volgens Wassink, voornamelijk doordat er bij de kinderen die deelnemen aan het project geen sprake is van grote problemen.,,er gaat ontzettend veel geld naar hulpverlening, maar voor projecten als deze, waardoor problemen juist voorkómen kunnen worden, is nauwelijks geld beschikbaar. Christel, die zelf een tijd in de jeugdzorg heeft gewerkt, valt haar bij:,,het is inderdaad schandalig. In mijn werk zag ik zoveel kinderen en jongeren waar, met de nodige liefde en aandacht, hulpverlening helemaal niet nodig zou zijn. Zowel Jobse als zijn moeder lijkt het goed te kunnen vinden met Cor.,,Vanaf het begin verliep het heel natuurlijk tussen Cor en Jobse, vertelt Christel, die zelf ook veel steun ondervindt van de mentor. Hij ging mee naar het intakegesprek op Jobses nieuwe school en ook door het schooljaar heen zal Cor meegaan naar ouder- en kijkavonden. Christel:,,Ik houd ervan om de lijntjes zo kort mogelijk te houden. Als Cor zelf contact heeft met de school, weet hij goed hoe het met Jobse gaat en wat er allemaal speelt. Jobse is blij dat er iemand is die hem helpt bij zijn huiswerk. Zoals bij een werkstuk dat hij in groep acht moest maken,,het ging over skaten. Cor hielp en gaf tips hoe ik het aan kon pakken. Hardy:,,Ik merkte dat Cor goed het overzicht behield: nu doe je eerst dit en daarna dat. Hij hielp Jobse met de structuur. Jobse was erg blij met het resultaat van zijn werkstuk:,,het zag er mooi uit. Dat vond ook de juf, zo bleek uit een briefje dat ze in het werkstuk stopte. Vanaf september komt Cor wekelijks bij Jobse thuis om hem te helpen met zijn huiswerk. Wassink moet toegeven dat de situatie bij Jobse erg goed is. Het succes van het project hangt grotendeels af van de klik die er is tussen leerling, mentor en ouders en dat is een onzekere factor.,,het koppelen van kind en vrijwilliger vergt een hoop gepuzzel, verzucht Wassink,,,Bij jullie wist ik het meteen, zegt ze glimlachend met een blik op Jobse en zijn mentor. Er zijn ook situaties te noemen waarbij het contact tussen de mentor en de leerling of diens ouders niet goed van de grond komt. Wassink:,,Op dat moment moet er direct aan de bel getrokken worden zodat het niet anderhalf jaar blijft doorsudderen. Cor kan zich niet goed voorstellen dat hij Jobse weer moet loslaten:,,je bent er zo nauw bij betrokken. Ik denk dat ik dat wil blijven na die anderhalf jaar. Wassink lacht:,,dit horen we zo vaak van mentoren, maar het project is er op gericht de kinderen te helpen zelfstandig te worden. We streven naar de situatie waarin de leerling zegt: Ik vind het jammer dat het voorbij is, maar ik kan het wel zelf. DICHTER OP HET NIEUWS Bij de foto in het Nederlands Dagblad van zaterdag 15 augustus, pagina 3 ZoZ: Een ingepakte archivaris speurt naar papierresten in het ingestorte Keulse archief. FOTO EPA/ OLIVER BERG Afschrift U weet meer dan u denkt. U wilt niet al teveel zeggen, maar u voelt haarfijn aan. Het wordt de hoogste tijd dat veel van wat u voor zich houdt wordt vastgelegd. Als alles afloopt, als uw wereld instort, als u onder het puin vandaan komt en wordt afgevoerd, met schaafwonden, geheel onschuldig, dan komt zij met haar ijsmuts en haar engelengeduld, haar vaders handschoenen, haar ernstige gezicht, en redt met liefde deze krant. En dit gedicht en wat er verder nog aan grote woorden ligt. MENNO VAN DER BEEK

3 Nederlands Dagblad 22 AUGUSTUS Vrijwilligers reddingsbrigade verslaafd aan betrokkenheid en dienstverlening door Hilbrand Rozema Hoeveel mensen zouden in de Noordzee verdrinken als er geen reddingsbrigade was? Bij Scheveningen werd afgelopen weekend het recordaantal van honderdvier zwemmers gered. Bij Bloemendaal was zaterdag een bacteriealarm. s Avonds verdronk er iemand. Twee dingen die daar in geen jaren gebeurden. Op stap met de strandridders. Hij baalt, maar blijft toch vrolijk. Patrick Terranea (43) is verslingerd aan kitesurfen, de sport die in luttele jaren de hele kust veroverde.,,je mag je surfboard niet vastmaken aan je enkel om hem niet tegen je hoofd te krijgen. De golven zijn hoog en de bries is straf, zodat je het board makkelijk verliest. Dat is hem nu overkomen.,,dit zijn de gouden mannen van het strand!, lacht hij, achter op de Jeep van de reddingsbrigade springend. Fred Cloeck (62) vindt het best. Hij rijdt toch net die kant op. Hij heeft al heel wat strandrages gezien. Behalve de golvenscherende en springende vliegersurfers zijn er de racekarren van strandzeilers. Het is een wonder dat het meestal goed gaat.,,goed dat elke activiteit zijn eigen strand heeft. Ik heb gezien hoe een vlieger zich in een rug boorde, met een grote vleeswond als gevolg. Bij Bloemendaal zijn strand en zee de favoriete speeltuin geworden voor grote mensen, de lievelingshangplek voor volwassenen. Het is topdrukte, op de laatste dag van de Noord- en Zuid-Hollandse schoolvakantie. De kloekgebouwde Cloeck met zijn grijze kuif is een drijvende kracht achter de Vrijwillige Reddingsbrigade. De helft van het geld komt van de gemeente, de andere helft van sponsors.,,rené Froger dronk s nachts wat bij ons na een optreden. Toen hij zag dat we geen vaatwasser hadden, gaf hij er een. Een spandoek van Radio 538 bakent het hoofdkwartier af. De balustrade biedt uitzicht van Zandvoort tot IJmuiden. Er staan altijd vrijwilligers in oranje het strand af te speuren. De leeftijd varieert van piepjong naar middelbaar en grijs. Dit jaar is er voor het eerst een jeugdbrigade voor 12- en 13-jarigen. Zij mogen nog niet met de boot mee maar oefenen met reddingszwemmen, eerste hulp en goed opletten. De oude garde hoopt dat de jeugdclub nieuwe vrijwilligers oplevert.,,we leren ze voor spullen te zorgen, verantwoording te dragen en wat hulp te verlenen. DIE AVOND HAALT PEPIJN (14) EEN DRENKELING UIT DE ZEE Die avond zal Pepijn (14) om ongeveer uur voor het eerst een drenkelinge uit het water halen, een vrouw van zestig uit Rotterdam. In het ziekenhuis overlijdt ze. Ruud Cloeck (53):,,Varen en horizontaal uit het water halen oefenen we elke week. Maar nu was het echt, en dan volgt natuurlijk nazorg. We vangen elkaar op. In Bloemendaal is het jaren geleden dat iemand verdronk. Vandaag zeilrace Nederland-Engeland De Reddingsbrigade Bloemendaal is altijd in voor iets nieuws. Dat veel inkomsten van sponsors komen, geeft ook armslag. Vier leden die meededen aan de autorally Parijs-Dakar, wilden een zeilrace naar Engeland. Zo gezegd, zo gedaan. Vandaag is de eerste North Sea Sailrace. Twee weken geleden was het tijd voor een oude traditie: de Zeemijl van Bloemendaal (1852 meter zwemmen, ongeveer vijftig meter uit de kust). De rode jeep die alles ziet,,de zee is hier niet gevaarlijk. De stroming trekt wel, maar er zijn geen dammen, alleen zandbanken. Vermoedelijk werd deze vrouw onwel, ze had al eerder hartklachten. Is veertien jaar niet een beetje jong om zoiets mee te maken?,,nee, ze hebben geoefend. Op dat moment is het niet gek voor ze om in het water te springen en de vrouw aan boord te brengen. Later komen de emoties. Pepijn heeft goed geslapen, hoorde ik. Ik zelf niet zo. Ik zag die vrouw een paar keer in mijn droom. Dat is even lastig. Ik kan wel stoer doen, maar dan zie ik het reanimeren weer voor me. De actie op zich ging goed.,,we zijn altijd een beetje trots, ook de twee meiden op die boot die de drenkeling snel vonden en goed uit het water haalden. Mensen in paniek kunnen zo sterk zijn dat ze hard knijpen of je nek afknellen.,,je arm uitsteken is dan veiliger. Goed leren aanvaren is belangrijk, want een golf mag de boot per se niet boven op de drenkeling gooien. Soms is de branding te sterk. Dan gebeurt de redding met een lange lijn en tuigjes, vanaf het strand. DRUGS IN DRANKJE KOMT ELK JAAR PAAR KEER VOOR Overdag is dit onheil nog ver. Lucht en water wemelen van racende kitesurfers. Vandaag gaan alle vragen over de darmbacterie. De provincie waarschuwt voor intestinale enterococcen. De kans op braken, misselijkheid en diarree schrikt echter weinigen af. Cloeck en zijn collega s relativeren.,,het is gek dat nu alleen bij Bloemendaal het zwemwater te slecht zou zijn. Deze bacterie duikt vooral op na zware regen, bij riooloverstort. Alle strandgasten krijgen uiterst vriendelijk antwoord.,,zolang u geen water binnenkrijgt, is er niks aan de hand, zegt Fred. Later verklapt hij:,,ik hou van mensen motiveren en positief zijn. Vroeger was ik DIE MAN KWAM ONS BEDANKEN, VERLAMD, MAAR BLIJ DAT HIJ NOG LEEFDE een negatief persoon. Ik werd om niets kwaad. Toen ben ik cursussen gaan doen. Het klinkt wat Ratelbandachtig, maar positief denken heeft mij geholpen om klantvriendelijk te zijn. De golven zijn te verleidelijk, het weer te heerlijk om te schrikken van zoiets onzichtbaars als een bacterie. Niemand krijgt er op deze dag gezondheidsklachten van. De meeste klachten gaan over wespensteken, Gevaren van de zee Muien Bij Bloemendaal liggen geen dammen die voor gevaarlijke stroming zorgen. Maar wel vijf schuivende zandbanken, vanaf de duinen te zien als lichtbruine verkleuring in zee. Daartussen kan een mui uitschuren. Zo n geul kent een sterke onderstroom. Als je niet in paniek raakt, heb je goede kans er vrij snel uit te komen.,,probleem is dat mensen schrikken. Dat maakt het gevaarlijk. Freds advies:,,wacht tot je bovenkomt en ga evenwijdig aan de kust schuin terugzwemmen, nooit tegen de stroom in. Borden waarschuwen voor een mui. Pieterman De pieterman is een zeevis met drie stekels. Zwemmers stappen soms in de gifstekels, bij Bloemendaal dit jaar tot nu toe twee keer. Uitspoelen met zoet water en meteen naar de EHBO-post voor tegengif is de remedie. kwallenbeten en uitputting door te veel zon en te weinig drinken. Een gevaar apart is de pieterman, een giftige vis (zie kader). s Avonds komen daar soms krankzinnige klachten bij. Nationaal partystrand Bloemendaal zit elk weekend vol feestgangers.,,de meesten die bij ons komen hebben de ziekte van Heineken, lacht Ruud. Maar zaterdagavond raakt een personeelslid draaierig, bang en van streek.,,een jongen gaf haar een drankje met iets erin, een drug. Dat is in de uitgaanswereld normaal, tegenwoordig. Nooit je glas alleen laten! Wij maken het een paar keer per seizoen mee. In de horeca zelf gebeurt dit wekelijks. Terwijl je zelf nog In wat voor land leven we! sputtert en galg en schavot voor je ziet, praat Ruud alweer rustig verder over wat anders. Zijn broer Fred relativeert:,,elke strandtent heeft eigen beveiliging, wij als brigade zijn alleen hun EHBO-post. Als je bedenkt hoeveel duizenden mensen daar komen, zijn er toch relatief weinig dronken. De zwaarste gevallen moeten soms hun roes uitslapen in het botenhuis. Doorgewinterd optimisme is onmisbaar bij dit werk. De onbetaalde vrijwilligers vormen een hecht team. Meestal gaat hun hele weekend eraan op. Betrokkenheid en inzet voor de maatschappij als verslaving, het bestaat. Boven: rechercheur Han Verzijlbergh (r.) is een van de sterk betrokken vrijwilligers. Zijn idee van ontspannen na een zware werkweek met emotioneel belastende politietaken is andere mensen gaan helpen. De balustrade van het hoofdkwartier biedt uitzicht van Zandvoort tot IJmuiden. Foto links:,,de schepjes en emmertjes waren toch voor de kinderen?, grapt Fred Cloeck goedgemutst vanuit de rode Jeep, de vraagbaak voor alle strandgangers. FOTO S NEDERLANDS DAGBLAD Han Verzijlbergh is zo n doener. In het dagelijks leven is hij forensisch rechercheur. Een zware baan, ook emotioneel. Hij is altijd blij als hij weer op het strand is.,,als moeilijke zaken door mijn hoofd spoken, waait de zeewind het er wel weer uit. Hier kan ik mijn zinnen verzetten. Kom Han, zegt Fred dan, we gaan een stukje het strand op. Ik ben helemaal geen strandmens, maar ik moet gewoon iets dóén. Hun toewijding gaat zover dat velen ook s winters ter plekke zijn, als er geen kip op het strand is en leegte gaapt waar nu paviljoens staan.,,beetje klussen en oefenen. Wij hebben het geluk dat we een kern van vutters en WAO ers hebben die zeven dagen per week aanwezig zijn. Heen en weer rijdt de rode jeep, van familie- naar stiltestrand, van feest- naar spor een afgedrevene te redden. De bacterie is vandaag niet het zeemonster dat de mensen aan het strand gaat nagelen, men duikt de golven in met de monden dicht. ANDERE ZOONTJES VAN KARL LANG LIEPEN OOK EENS WEG Fred herinnert zich dat iemand zijn nek brak, bij een duikje van niks.,,op die plek was de zee plots ondiep door een zandbank. Die man raakte verlamd vanaf zijn borst. Toch kwam hij ons later bedanken, omdat hij blij was dat hij nog leefde. Onlangs klapte een kitesurfer met zijn gezicht op het water en raakte bewusteloos. Het ambulancepersoneel zei: jullie hadden geen twintig seconden later moeten zijn, dan was hij overleden. Een beetje zeewater in de longen kan zorgen dat de longwanden gaan plakken als een lege ballon. Dat zorgt voor ademnood en paniek. Karl Lang uit Düsseldorf gaat mee op de jeep om zijn zoontje te zoeken. Hij blijft opvallend kalm.,,ik heb nog twee jongens en zij zijn allebei al een keer weggelopen. De eerste keer was ik in paniek, maar nu niet meer, vertelt hij in accentloos Nederlands. Lang is verrast als hij hoort dat de hele brigade uit vrijwilligers bestaat. Tijdens Langs zoektocht naar zijn zoontje houdt een kakkineuze man de jeep staande. Hij begint ongevraagd allerlei adviezen te verstrekken over hoe zij hun werk, naar zijn mening, moeten aanpakken. Het is duidelijk: deze bekakte man is alleen lichamelijk al op het strand aangekomen. Geestelijk zit hij nog in de bestuurskamer om zijn orders uit te delen. De brigade blijft beleefd bij de kletsmajoor. Zelfs vader Karl, die zijn kind zoekt, blijft geduldig. Even later belt Langs echtgenote. Zoontje Joop is gevonden. Teruggebracht bij zijn handdoek, zegt de Duitse toerist: Wacht nog even. Hij komt terug met een biljet van 50 euro, voor de fooienpot.

4 Nederlands Dagblad 22 AUGUSTUS WAT GEBEURDE ER 22 augustus 1567 VOETSPOREN Het andere nieuws van deze week PARIJS: BROODJE ZALM GRAAG Er zwemt weer zalm in Parijs, in een schone Seine! De Parijse riolen verdreven de zalm een eeuw geleden. Er zijn zo n duizend exemplaren, schatten Franse vissers. Frankrijk zou Frankrijk niet zijn als dit opstekertje voor de nationale trots niet volledig werd uitgebuit. Men stipt fijntjes aan dat hún zalm vrijwíllig naar Parijs zwom, in schril contrast met de uítgezette zalm in de Britse Thames, en in de Duitse Rijn. MECHANISCHE LEEUW UIT 1515 In 1515 bouwde Leonardo da Vinci een mechanische leeuw, als cadeau voor koning François I van Frankrijk. De leeuw is het Franse koningssymbool. Het origineel ging verloren, maar uitvinder Renato Boaretto maakte een nieuwe robotleeuw, op basis van Da Vinci s tekeningen. Het mechanische dier, op ware grootte, is opwindbaar. Hij kan lopen, zijn bek openen, zijn staart zwaaien en zijn hoofd schudden. SERVISCHE LIEFDE WINT VAN HAAT Het platteland van Servië loopt leeg. Van de 4528 dorpen zijn er al 674 verlaten, op enkele bejaarden na. Servië telt vrijgezelle boeren van rond de vijftig, die een vrouw zoeken in Oekraïne en Rusland, verwant in taal en geloof. Servische vrouwen hebben geen interesse. Wonderlijk is de huwelijksmarkt in Ivanjica. Daar trouwden tweehonderd (rooms-katholieke) Albanese vrouwen met Servischorthodoxe boeren. Ivanjica PLANT EET RATTEN Hij ziet er vriendelijk uit, BBCpresentator David Attenborough. Des te grappiger dat er op de Filipijnen een afschúwelijke vleesetende plant naar hem genoemd is. Nepenthes attenboroughii heeft een enorme, kleverige val, zo groot dat die complete ratten opslokt. De soort is pas in 2000 ontdekt, door zendelingen. Dezelfde groep christenen herontdekte Nepenthes deaniana, een vleesetende plant die een eeuw niet gezien was. KIP EN KONIJN REDDEN KANGOEROE Als iemand roept: Kijk, er zit een kangoeroe in de boom!, dan ben je in Papoea Nieuw- Guinea. Van Scotts boomkangoeroe resteerden in 2001 nog maar honderd dieren. Australische ecologen geven nota bene de zending de schuld. Zwervende Papoea s gingen in dorpjes wonen, verwekten meer kroost, hadden meer eiwitten nodig en schoten meer kangoeroes. In plaats daarvan fokken zij nu konijnen en kippen. Op die dag, een vrijdag, hield Fernando Alvarez de Toledo, beter bekend als de hertog van Alva, zijn intocht in Brussel. Alva (59) was begin augustus met een leger van tienduizend Spanjaarden en Italianen in de Nederlanden aangekomen. In opdracht van de Spaanse koning Filips II, heer der Nederlanden, moest hij een eind maken aan het ontluikende protestantisme en een opstandige beweging van edelen. Hij liet de edelen Egmond en Hoorne gevangennemen en terechtstellen; duizenden mensen werden ter dood veroordeeld wegens hoogverraad en ketterij. Onder hen bevond zich de Delftse drukker Harman Schinckel, die onder meer de Heidelbergse Catechismus in omloop had gebracht. Schinckel was de enige Noord- Nederlandse drukker die om zijn geloof werd gedood. In een afscheidsbrief aan zijn eenjarig zoontje Bruyn schreef Schinckel:,,Weest altoos vigilant [waakzaam] en arbeytsaem, vertrout op den Almachtigen, ende ghy sult ghewisselyck syn seghen ontfangen. Alva bleef zes jaar in de Nederlanden, maar slaagde er niet in de opstand neer te slaan. Lichamelijk was hij er slecht aan toe. Hij was kromgetrokken van de jicht en leed waarschijnlijk aan syfilis.,,het is een wandaad om een man van over de zestig tegen zijn zin in Vlaanderen te houden. Zoiets doet men alleen misdadigers aan, had zijn secretaris in 1571 al geschreven. 22 augustus is de geboortedag van tv-presentator Felix Meurders (1946). AAGJE In gesprek FOTO HIDDE DE HAAS Sjefke van Dongen, poolheld Soms krijg ik vragen waarbij ik mij met een schok realiseer dat ik me dat eigenlijk al jaren afvraag. Het is zo n moment dat je in de verte puzzelstukjes ziet blinken, een vermoeden krijgt van een mogelijke toekomst en soms heel zacht hoort zingen. Bij de vraag van Jan Mulders had ik dat allemaal niet. Dat ligt niet aan de vraag maar aan oom Age, die binnen anderhalve dag vier keer is overgestapt naar een andere telefoonaanbieder, waardoor ons nummer is zoekgeraakt. Hoe dan ook, Mulders wil weten wat er gebeurt als je iemand belt die op dat moment ook door een ander wordt gebeld, zonder dat de gebelde opneemt (ik moest de vraag ook een paar keer lezen voordat ik hem echt begreep). Het overkwam Mulders dat hij iemand belde die eerst in gesprek was en bij de volgende poging niet opnam. Los van persoonlijke motieven in combinatie met nummerherkenning, is de vraag wie de ingesprektoon krijgt als twee mensen tegelijkertijd bellen. Even bellen met KPN maar, vanuit de telefooncel in het dorp. Het antwoord kwam een paar dagen later per post. Gelukkig maar, want het blijkt niet zo eenvoudig. Om te beginnen is er nooit tegelijkertijd in de wereld van telefoonverbindingen. Als er twee mensen tegelijkertijd een derde persoon bellen, is er altijd eentje een fractie eerder. Die hoort de telefoon overgaan, de ander krijgt een ingesprektoon. Behalve als de gebelde de functie wisselgesprek heeft geactiveerd, dan krijgen beide bellers een beltoon. Maar als de gebelde (laten we hem in vredesnaam even een naam geven, zeg Tedje) voic heeft, zijn er nog drie mogelijkheden. Heeft Tedje het zogenaamde doorschakelen bij bezet aanstaan en géén wisselgesprek, dan hoort de eerste beller de telefoon twintig seconden overgaan voordat hij de voic boodschap hoort en de tweede beller wordt meteen doorgestuurd naar de voic . Heeft Tedje wisselgesprek én doorschakelen bij bezet, dan horen beide bellers de telefoon twintig seconden overgaan en gaan ze allebei naar de voic die ze op hetzelfde moment kunnen inspreken. Is Tedje niet helemaal van deze tijd, wel voic maar geen wisselgesprek en geen doorschakelen bij bezet, dan hoort de eerste beller de telefoon overgaan en krijgt vervolgens de voic terwijl beller twee al die tijd denkt dat onze Ted thuis is en met iemand anders belt. Het schijnt dat KPN ook een dienst heeft die een binnenkomend gesprek doorschakelt naar uw mobiele telefoon als u op de vaste lijn in gesprek bent. Mij ontgaat waarom dat handig is. Ik ben hoe dan ook blij dat u geen vragen kunt doorbellen. Aagje Ook een vraag voor Aagje? Stuur een naar aagje@nd.nl of een brief naar Aagje, Postbus 111, 3770 AC, Barneveld G R O O T Z EI L Een serie over bijzondere sporen van Nederlanders overzee, de eeuwen door. Aflevering 6: Een Nederlandse jongen vergaarde in 1928 wereldroem met de hondenslede op Spitsbergen. door Hilbrand Rozema Sjef van Dongen uit Tilburg ( ) werd in één klap wereldberoemd als mensenredder. Heeft de Tweede Wereldoorlog de herinnering aan hem grondig uitgewist? Het lijkt er wel op. Zijn verhaal is als volgt. In 1928 strandden de mannen van de zeppelin Italia. Generaal Umberto Nobile wilde ermee over de Noordpool vliegen, tot meerdere glorie van Mussolini en zijn nog jonge fascistische staat. Er waren in die tijd veel recordpogingen. Zo was Charles Lindbergh net over de Atlantische Oceaan gevlogen. Zelfs de paus was erg enthousiast. Hij gaf Nobile een tamelijk plomp kruis mee van massief eikenhout, zo n 80 kilo zwaar. Het weer was slecht. Daarom zijn de Italiaanse vlag en dit kruis op de Noordpool pardoes naar beneden gegooid, onder het afspelen van de meegenomen grammofoonplaat met het fascistische volkslied. Op de terugtocht stortte het luchtschip neer. Alles ging mis. De gondel brak eraf, de ballon dreef weg. Vele landen hielpen zoeken, aartsrivalen stonden elkaar bij. De beroemde Roald Amundsen, bedwinger van Zuidpool en Noordpool, is bij deze zoektocht naar Nobile en zijn mannen verdwenen. Maar wie kwam daar tevoorschijn uit de poolmist? Sjefke van Dongen! Hij werkte sinds 1923 voor Nespico, de N.V. Nederlandsche Spitsbergen Compagnie. Die won steenkool in de Nederlandse pooldorpjes Rijpsburg en Barentsburg. De kolenprijs kelderde en de kosten stegen. In 1926 waren alleen een Noor, een Duitser en Sjef over. Zij pasten twee poolwinters lang op de laatste spullen van Nespico. De recordpogingen in die tijd doorbraken de sleur. De gouverneur van Spitsbergen vroeg aan Sjef de vermiste Italianen te zoeken. Dat bleef nog even geheim voor de honderdvijftig journalisten, die inmiddels op Spitsbergen waren. Sjef ging de witte hel in met negen trekhonden en 21 dagen eten. Filmmaatschappij Paramount filmde het eerste stukje. Grote ontbering volgde. Honden stierven, andere werden opgegeten. Over de ijsschotsen reizen was levensgevaarlijk. Van Dongen kende het gebied goed, maar was ook echt dapper. Zijn groep ging om de beurt, een hond bij de nek pakkende, met het bootje van een vijftal gummiblazen verbonden met latjes (...) het water over, schreef hijzelf later, in zijn eveneens totaal vergeten boek Vijf jaar in ijs en sneeuw. Onderweg redde hij nog iemand van een wisse verdrinkingsdood door in de ijszee te springen. Ze wisten de meeste mannen te redden. De wereldpers was er weken vol van. Bij aankomst in Rotterdam op 14 augustus 1928 kreeg hij een heldenontvangst. Hij kreeg medailles, oorkonden, een studiebeurs en een horloge met inscriptie. Hij werd vertegenwoordiger voor de Liga-fabriek, zat in in het verzet, werd burgemeester in het Zeeuws-Vlaamse Aardenburg, klom op in de politiek en was van 1956 tot 1966 lid van de Tweede Kamer. Sjef van Dongen overleed op 15 maart 1973, 67 jaar, in Vlissingen. ONBEKEND NL door Dirk Vandycke In Engeland werd in 1825 de eerste spoorweg geopend. De steden Stockton en Darlington hadden hiermee een wereldprimeur. Het duurde lang voordat in ons land een spoorwegverbinding was aangelegd. Op 20 september 1839 was het zover en werd de eerste spoorlijn feestelijk geopend. De beroemde stoomlocomotief De Arend reed toen in 25 minuten van Amsterdam naar Haarlem. Veel mensen zagen het niet zitten, het ging veel te hard en door het lawaai zouden de koeien in de wei ook veel minder melk geven. En wat de veiligheid betrof: was er in Gent niet een stoomketel uit elkaar gebarsten? Nee, de trekschuit was veel veiliger en rustiger. Toch stond De Arend aan het begin van de ontwikkeling van ons uitgebreide spoornet, momenteel het drukste ter wereld. In de tweede helft van de negentiende eeuw werden hoe langer hoe meer lijnen aangelegd. Maar niet naar vestingstad Nijmegen. Zo had de politiek het beslist. Daarop werd een actiecomité gevormd (Nijmeegsch Spoorwegcomité) en die richtte in 1863 de Nijmeegsche Spoorwegmaatschappij op. Al in 1865 resulteerde dit in de aanleg van de spoorlijn Nijmegen Kleef, met zeven haltes. De Duitsers zagen er het belang van in, want de exploitatie was in handen van de Rheinische Eisenbahn-Geselschaft. Pas in 1879 werd Nijmegen op het nationale spoorwegnet aangesloten doordat het toen verbonden werd met Arnhem. De halte Groesbeek werd in 1934 gesloten. Na de Tweede Wereldoorlog reden de internationale treinen naar Keulen voortaan via Utrecht Arnhem. In 1988 reed de laatste D-trein over de lijn Nijmegen Kleef. Op 2 juni 1991 is de lijn officieel gesloten, maar sinds april 2008 gedeeltelijk in gebruik voor fietslorries als toeristische attractie. Op het Valkhof in Nijmegen is ter herinnering aan de lijn naar Kleef in 1884 een pompeus monument geplaatst met de volgende tekst: Eendracht maakt macht. Ter herinnering aan den bouw van den spoorweg Nijmegen Cleve door Nijmeegs burgerij. Geopend 8 augustus 1865.

5 Nederlands Dagblad 22 AUGUSTUS door Willem Bouwman Mahmoud Ahmadinejad, de president van Iran, is na een omstreden verkiezingsoverwinning aan zijn tweede ambtstermijn begonnen. Hij wordt gevreesd en belaagd, aanbeden en verketterd, maar wie hij werkelijk is, blijft schemerig. Ahmadinejad Altijd in afwachting van de wederkomst Een van de weinige biografische feiten die vaststaan, is Ahmadinejads geboortedag: zondag 28 oktober Armoe en religie waren bepalend voor zijn vroegste jaren. Hij kwam ter wereld in het stadje Aradan, tachtig kilometer ten zuidoosten van Teheran, als vierde in een gezin van uiteindelijk zeven kinderen. Toen Ahmadinejad een jaar oud was, trok het gezin naar Teheran, waar zijn vader, een smid, werk hoopte te vinden. In die tijd namen zijn ouders een andere achternaam aan. Ze noemden zich niet langer Saborijan ( draadschilder ) maar Ahmadinejad, een naam met een religieuze lading. Ahmad betekent deugdzaamheid, maar is tevens een verwijzing naar de profeet Mohammed; nejad staat voor race of wedloop. Ahmadinejad betekent Mohammeds race of deugdzame race. Ahmadinejad was een intelligente, welbespraakte leerling, goed in sport en ijverig in het geloof. Hij gebruikte geen alcohol en drugs, hoewel die gemakkelijk beschikbaar waren in Teheran in de jaren zeventig. Ayatollah Khomeiny, de grondlegger van de islamitische republiek Iran, verbleef nog in ballingschap. Het land werd geregeerd door sjah Reza Pahlavi, die aan de leiband van het Westen liep en die zijn achtergebleven volk in een of twee generaties tot een moderne natie wilde maken. Verzet, vooral uit islamitische kring, onderdrukte hij met harde hand. De mensenrechten waren er nog minder in tel dan nu. In de Evingevangenis, waar nu de tegenstanders van Ahmadinejad gevangenzitten, werden de tegenstanders van de sjah mishandeld en vermoord. Ahmadinejad deed in 1975 toelatingsexamen tot de universiteit, om weg- en waterbouwkunde te kunnen studeren. Destijds deden alle aankomende studenten toelatingsexamen. Ahmadinejad eindigde op de 130e plaats, een topprestatie, gezien de duizenden of tienduizenden studenten die meedongen naar een plek in de collegebanken. Een vroegere klasgenoot noemt hem extreem intelligent. REDACTEUR VAN EEN OPPOSITIEBLAADJE Ahmadinejads intelligentie is een van de schaarse persoonlijke feiten waarover de beschouwers het eens zijn. Over zijn verleden als revolutionair, bijvoorbeeld, wordt gegist en getwist. Het staat vast dat hij veel tijd besteedde aan politieke activiteiten. Hij drukte en verspreidde pamfletten tegen de sjah en gaf met enkele vrienden een oppositieblaadje uit, Jiq va Dad ( Schreeuw en Gil ). Na een aanhoudende volksopstand verliet de sjah in januari 1979 het land. Twee weken later arriveerde ayatollah Khomeini, in wiens naam de revolutie begonnen was. Khomeini benoemde een voorlopige regering en zei dat elk verzet daartegen godslasterlijk was en zwaar zou worden bestraft. Er waren genoeg toegewijde volgelingen om die woorden waar te maken, onder wie Ahmadinejad, destijds 22 jaar. Hij nam deel aan de zuiveringen van de universiteiten, waarbij tegenstanders en vermeende tegenstanders van Khomeini verwijderd werden. Verwijderen is een neutraal woord, dat in 1979 in Iran van alles betekenen kon, maar nooit veel goeds: gevangengenomen, verbannen, gemarteld en vermoord. Ahmadinejad wist ervan en heeft er wellicht aan meegedaan, omdat hij lid van de Revolutionaire Garde was. De Garde moest de revolutie verdedigen tegen verraders en ongelovigen in binnen- en buitenland, vooral tegen Amerika, de Grote Satan. Ahmadinejad werkte bij de afdeling binnenland, als ondervrager van politieke gevangenen in de Evingevangenis. Naar verluidt nam hij deel HIJ GING MEE MET DE ONTSTOPTE MET BLOTE VUILNISDIENST EN HANDEN GOTEN aan martelingen en voltrok hij soms het doodvonnis. In 2005, toen Ahmadinejad voor het eerst tot president gekozen werd, deed het gerucht de ronde dat hij betrokken was geweest bij de gijzeling van het Amerikaanse ambassadepersoneel in Teheran van november 1979 tot januari Voormalige gijzelaars zeiden dat hij een van de gijzelnemers was, maar Ahmadinejad ontkende en werd daarin gesteund door Amerikaanse inlichtingendiensten. Hij zou hebben voorgesteld om niet de Amerikaanse maar de Russische ambassade te bezetten en het personeel te gijzelen, omdat hij de atheïstische Russen erger dan de Amerikanen vond. Ahmadinejad nam deel aan de oorlog tegen de Iraakse leider Saddam Hussein, die in september 1980 Iran was binnengevallen om betwiste grensgebieden te veroveren. De oorlog duurde tot 1988, ook door de westerse steun aan Irak, dat na aanvankelijke successen dreigde te bezwijken onder Iraanse tegenoffensieven. Het revolutionaire elan en de religieuze verblinding van de Iraniërs waren zo groot, dat ze hun kinderen de Iraakse mijnenvelden injoegen om de weg vrij te maken voor de aanvalstroepen. Wie wil weten wat Ahmadinejad in die tijd deed, is aangewezen op rapporten van westerse inlichtingendiensten. Hij zou hebben deelgenomen aan geheime operaties nabij Kirkoek, in het noorden van Irak, en tegen opstandige Koerden in het noorden van Iran. Hij zou acties hebben uitgevoerd in naburige oliestaten die Irak steunden, en met bewapende rubberbootjes het internationale scheepvaartverkeer in de Perzische Golf hebben belaagd. Hij zou Iraanse dissidenten hebben vervolgd en gedood in Europa en het Midden-Oosten. Daartoe zou hij een internationaal doodseskader hebben opgericht. Aan het eind van de oorlog was hij adviseur van de gouverneur van Iraans Koerdistan en na de oorlog gouverneur van de provincie Ardabil, waar hij in 1997 door de toenmalige president Khatami ontslagen werd. Naar Iraanse begrippen was Khatami een gematigd politicus. Hij tolereerde westerse billboards en fastfoodketens en maakte een einde aan het nucleaire programma van Iran. Na zijn ontslag ging Ahmadinejad techniek doceren in Teheran, aan de universiteit waar hij was afgestudeerd. Ondertussen werkte hij aan zijn terugkeer in de politiek, altijd getooid met een sjaal zoals Arafat die droeg. Hij stichtte een beweging van jonge, radicale moslims, de Abadgaran, gesteund door de Revolutionaire Garde en de Opperste Leider Khamenei. In 2003 won Ahmadinejad de strijd om het burgemeesterschap van Teheran. Hij zou de revolutionaire idealen uit 1979 weer laten glanzen. WACHTEN OP DE TERUGKEER VAN DE VERDWENEN IMAM Ahmadinejad heet conservatief, radicaal en fundamentalistisch te zijn, maar wat zegt dat? Het betekent dat hij wil terugkeren naar de waarden van de revolutie, waarmee hij rationaliteit, rechtvaardigheid en spiritualiteit bedoelt. Deze waarden staan niet op zichzelf, maar moeten verwezenlijkt worden om de komst van een islamitische messias mogelijk te maken. De verwachte messias is de twaalfde imam, die in 874 op vierjarige leeftijd verdween bij de Iraakse stad Samarra. Zijn terugkeer wordt niet door alle islamieten verwacht, maar alleen door de sjiieten, die in Iran en Irak in de meerderheid zijn. Elders in het Midden-Oosten vormen ze een minderheid. Het geloof in de wederkomst van de twaalfde imam, de Mahdi, is bij sommige sjiieten een brandend verlangen en een leidraad voor het handelen, ook bij Ahmadinejad. Voor de machthebbers in Iran is het landsbestuur een voorlopige zaak, een kwestie van geduldig wachten op de wederkeer van de lang verbeide Mahdi. Het wachten op de Mahdi is een geloofsdeugd, entezar genaamd, evenals het voorbereiden van zijn komst, de taäjil. Sjiieten denken dat de Mahdi zal terugkeren als hij geen gevaar meer loopt en dan een rechtvaardig rijk zal stichten. Ze geloven dat de terugkeer van de Mahdi gepaard gaat met een wereldwijde strijd tussen goed en kwaad. Ze denken dat de Mahdi bij zijn terugkeer vergezeld wordt door Jezus, die zij als profeet beschouwen. Sommige sjiieten menen dat de wederkomst versneld kan worden door de strijd tussen goed en kwaad nu al aan te gaan of aan te wakkeren. Ze vormen een minderheid, waartoe ook Ahmadinejad behoort. Hij denkt dat de Mahdi terugkomt in de woestijnstad Jamkaran in het midden van Iran, waar dag en nacht een tafel gedekt staat, opdat de Mahdi zich bij zijn terugkeer welkom weet. In zijn eerste speech tot de Verenigde Naties in New York in oktober 2005 voorspelde Ahmadinejad een tijd van vrede, rechtvaardigheid en mededogen zodra,,dat ene volmaakte menselijke wezen, de erfgenaam van alle profeten en vrome mannen zou terugkeren.,,terwijl ik sprak, zei hij bij thuiskomst,,,werd ik omringd door een vreemd licht. Ik voelde hoe de atmosfeer veranderde. Al de tijd dat ik sprak, 27 minuten lang, zaten de wereldleiders bewegingsloos. Ze waren stomverbaasd. Deze uitspraak is hem kwalijk genomen, ook door zijn geloofsgenoten, omdat hij suggereert dat zijn beleid de zegen van de Mahdi heeft: wie zich keert tegen Ahmadinejad, keert zich tegen de Mahdi en vertraagt diens wederkomst. Een vooraanstaande ayatollah noemde het verkeerd en sprak zelfs van verraad. Maar de belangrijkste sjiietische leiders, verenigd in de Raad van de Hoeders van de Grondwet, weerspraken hem niet. Twee jaar geleden zei Ahmadinejad in een toespraak voor theologiestudenten, dat hij de invloed van imam Mahdi in alle gebeurtenissen in het land ziet. Het bespoedigen van de komst van de twaalfde imam is de rode draad in het beleid van Ahmadinejad. Het beleid is daarom gericht op rationaliteit, rechtvaardigheid en spiritualiteit, zoals Ahmadinejad ze ziet. Ze zijn de sleutels waarmee de deur voor de Mahdi geopend gaat worden. Als burgemeester van Teheran joeg Ahmadinejad naar rechtvaardigheid, door armen steun te geven en corruptie te bestrijden. Volgens de overlevering ging hij met de vuilnisdienst op pad en ontstopte hij met blote handen dichtgeslibde goten. Hij weigerde een burgemeestersauto, een limousine, en bleef rijden in zijn Peugeot, bouwjaar Hij ging wonen in het arme, drukke, stoffige zuiden van de stad en verweet president Khatami dat die het vroegere paleis van de sjah bewoonde. Hij zou een drukke verkeersweg opnieuw hebben geplaveid, zodat de imam bij zijn terugkeer over een vlekkeloos wegdek Teheran zal binnenrijden. Bizarre en tegenstrijdige gegevens voeden debat over president Iran Ahmadinejad tijdens een toespraak in Teheran, gekleed in een colbertje dat inmiddels een cultobject is. FOTO AP Ahmadinejad was een geliefde burgemeester; hij bracht het ver in de jaarlijkse competitie van om de beste burgemeester ter wereld. Zijn populariteit was mede te danken aan de groeiende weerzin tegen het gematigde bewind van president Khatami, die bij zijn aantreden in 1997 vrijheid en rechtszekerheid had beloofd. Acht jaar later, aan de vooravond van de presidentsverkiezingen, bleken de beloften ijdel te zijn geweest, ook door tegenwerking van conservatieve geestelijken. Zij vonden de burgemeester van Teheran een ideale presidentskandidaat en bewerkten langs slinkse wegen dat hij tot het hoogste politieke ambt gekozen werd. De hoogste macht heeft hij niet, want die ligt in Iran bij de Opperste Leider, ayatollah Ali Khamenei. Samen met de twaalf leden van de Raad van Hoeders van de Grondwet houdt hij toezicht op het beleid van de president. Als president is Ahmadinejad de koers blijven varen die hij altijd al voer. Hij vroeg zijn ministers om een eed van trouw aan de komende Mahdi af te leggen en zei tijdens een vrijdaggebed dat het volk zich moest voorbereiden op de wereldheerschappij.,,de enige manier waarop we dat kunnen doen, is onze opvattingen te baseren op de Verwachte Wederkomst de wederkomst van de enige echte vertegenwoordiger van de mensheid bij Allah. Ahmadinejad wakkert het verlangen naar de Mahdi aan. Ter ere van de verjaardag van de Mahdi beloofde hij twee jaar geleden honderd liter gratis benzine aan iedere automobilist. De rente werd verlaagd, het lenen vergemakkelijkt. Veelverdieners in de olie-industrie kregen hun ontslag. Twee jaar lang reisde hij door het land om te dingen naar de gunst van de arme Iraniërs, die door de vorige president verwaarloosd waren. Hij beloofde grote bedragen en wekte hoge verwachtingen. Zijn drang om arm en eenvoudig met de armen en eenvoudigen te zijn, zou zo groot zijn, dat hij altijd dezelfde simpele jasjes draagt en niet meer om zijn uiterlijk geeft. Volgens grappenmakers kamt hij alleen nog zijn haar om de mannelijke van de vrouwelijke luizen te scheiden. Zijn colbertje is inmiddels een cultobject. BLOEMEN OP GROUND ZERO, HOLOCAUST ONTKENNEN In het buitenland heeft Ahmadinejad met woorden en daden vervreemding en verbijstering gewekt. Hij betwijfelt of de Holocaust werkelijk heeft plaatsgevonden en vindt dat Israël van de kaart moet worden geveegd. Tijdens persconferenties weigert hij Israëlische journalisten te woord te staan. Maar hij heeft ook gevraagd of hij tijdens zijn bezoek aan New York bloemen mocht leggen op Ground Zero, de plek waar eens de Twin Towers stonden, en vroeg in een tv-boodschap om vrede, vriendschap en broederschap met de Amerikanen. Tegelijk steunt zijn bewind de sjiitische strijdgroepen in Irak, geeft het verhulde steun aan de taliban in Afghanistan en streeft het naar nucleaire wapens. Al die bizarre en tegenstrijdige feiten en vermoedens voeden het debat over wie Ahmadinejad eigenlijk is en wat hij wil. Vast staat dat hij klein van stuk is, 1.60 meter, en zulke kleine ogen heeft dat hij van op een afstand blind lijkt. Maar verder? Volgens de Israëlische journalist Meir Javedanfar, die een biografie van Ahmadinejad schreef, heeft hij leugens verspreid over zijn familie en zijn militaire diensttijd. Een voormalige klasgenoot noemt hem een echte bètaman, een rationele, rechtlijnige denker, die het leven het liefst in zwart-wit beschouwt. Vaak wordt hij afgeschilderd als een kleine duivel en een godsdienstwaanzinnige. Ook als het waar is, valt er meer van hem te zeggen: Ahmadinejad houdt zich al dertig jaar staande in de ondoorzichtige Iraanse politiek waar achter een scherm van godsdienstige eensgezindheid een doorgaande strijd woedt tussen progressieven en conservatieven, radicalen en pragmatici, dogmatici en populisten, eerste- en tweedegeneratierevolutionairen. Als lid van de tweede generatie heeft Ahmadinejad nog jaren voor zich en zullen zijn beschouwers en biografen nog lang moeten gissen en graven naar feiten en motieven uit s mans schemerige levensloop.

6 Nederlands Dagblad 22 AUGUSTUS door Kees de Heer Het ligt erg voor de hand om voor een strandwandeling een zomerdag met mooi weer te kiezen. Maar we hebben gemerkt dat een regendag eveneens uitermate geschikt is voor een tochtje langs de kust. Vos tussen de strandstoelen Foto s boven: Een regendag blijkt uitermate geschikt voor een tochtje langs de kust. Het duurde een tijdje voordat we zagen dat de natgeregende hond een typische vossenkop had. De vos struinde een paar minuten tussen de blauwe strandstoelen. Foto rechts: De blauwe zeedistel is behoorlijk stekelig, maar het is toch geen echte distel. De zeeraket heeft vlezige bladeren, die relatief weinig water laten ontsnappen. Mantelmeeuwen hebben donkere vleugels. Het verenkleed van een eerstejaarsmantelmeeuw zit boordevol bruine vlekken. Foto s geheel rechts: Zeepokken maken huisjes van zes kalkplaten. Aan de Noordzeekust is de Amerikaanse zwaardschede nu een van de meest algemene schelpensoorten. FOTO S KEES DE HEER Ik was nog nooit eerder in Zandvoort aan Zee geweest. Ik weet niet zeker of we deze badplaats ook hadden uitgekozen als de zon gewoon had geschenen. Maar je kunt heel gemakkelijk met de trein in Zandvoort komen en je loopt dan in een halve minuut vanaf het NS-station naar de boulevard. Daarom hebben we voor onze regenrijkste vakantiedag toch de populairste badplaats uitgekozen. We zaten urenlang in strandpaviljoens, met onze neus in de leesboeken terwijl de regen op de ramen kletterde. Maar tussen de buien door hebben we heerlijk gewandeld. Uitgewaaid heet dat. AMETHISTBLAUWE ZEEDISTEL HEEFT BEETJE LUWTE NODIG Als je op de juiste plek afdaalt, van de boulevard naar het strand, dan stuit je meteen op de blauwe zeedistel. Onze populairste kustplant heeft bijzondere bloemen, met amethistblauw in de helmdraden en aan de top van de kroon-, kelk- en schutbladeren. In feite hebben alle bladeren een blauwgroene glans en dankzij de regelmatige vertakkingen van de stengel is de plant zeer symmetrisch opgebouwd. De plant is zo decoratief dat hij vroeger op grote schaal werd geplukt en gedroogd. Maar dat mag nu niet meer: de plant is beschermd op grond van de Natuurbeschermingswet. Bij alle bladeren steken de voornaamste nerven als lange stekels uit. Dat geldt voor de gewone bladeren, maar ook voor de schutblaadjes en de kelktanden van de bloemen. De blauwe zeedistel is dus behoorlijk stekelig, maar het is toch geen echte distel. De plant hoort bij de familie van de schermbloemigen, maar de bolvormige hoofdjes vormen ook in die familie een buitenbeentje. De blauwe zeedistel is een typische duinplant, met een voorkeur voor kalkrijk zand dat een beetje stuift. In zuidelijker gelegen streken staat hij vaak aan de duinvoet langs het zeestrand, maar in het Nederlandse klimaat kan hij het op die onbeschutte plaats niet bolwerken. De kiemplantjes redden het daar niet tegen het stuivende zand, in combinatie met droogte en kou in het voorjaar. In onze contreien staat de blauwe zeedistel vaak aan de lijzijde van de zeereep en in de buurt van zeedorpen, waar de mens hier en daar voor enige beschutting zorgt en stro of afval heeft gestort. Voor de blauwe zeedistel is de droogte niet zozeer het grootste probleem. De plant heeft een lange wortel, die gemakkelijk twee meter diep reikt en de dikke bladeren laten bar weinig water verdampen. Iets dergelijks geldt voor de zeeraket, die we in de buurt van de zeedistel vonden. Deze plant heeft eveneens vlezige bladeren, die ook relatief weinig water laten ontsnappen. De zeeraket is een typische kustplant, die midden in de zomer bloeit. De bloemen zijn wit of zachtlila en ze ruiken naar honing. VERSCHIL JONGE EN OUDE ZILVER- EN MANTELMEEUWEN Veel kustvogels storen zich amper aan mensen en daarom kun je zelfs op drukke stranddagen genoeg vogels zien. Eigenlijk bivakkeren er altijd volop meeuwen aan onze kust en het gaat dan vooral om zilvermeeuwen. Zilvermeeuwen zijn pas in hun vierde levensjaar geslachtsrijp. Het verschil tussen geslachtsrijpe dieren en onvolwassen vogels is in één oogopslag te zien. De volwassen exemplaren zijn vrijwel helemaal wit met lichtgrijze vlekken op de vleugels, de onvolwassen vogels hebben nog een donker verenpak, met veel bruine vlekjes. Meeuwen plegen elkaar goed in de gaten te houden. Als ze in de verte een soortgenoot herhaaldelijk zien duiken, weten ze dat daar hoogstwaarschijnlijk iets te eten valt. Maar dan is het natuurlijk wel erg handig als ze meteen aan de kleur van het verenpak kunnen zien of het een onervaren jong dier is of een volwassen vogel met minstens drie jaar ervaring in het opzoeken van voedsel. Tijdens onze strandwandeling in Zandvoort zagen we ook erg veel mantelmeeuwen. Volwassen mantelmeeuwen hebben prachtige, zwarte vleugels. Weliswaar is de onderkant bijna wit, maar de bovenzijde is egaal zwart. Het is als het ware alsof de meeuw een zwarte mantel draagt. Onvolwassen mantelmeeuwen lijken als twee druppels water op onvolwassen zilvermeeuwen. Ze zijn net zo gespikkeld en bruingevlekt als alle andere onvolwassen meeuwen. Op deze manier kunnen volwassen meeuwen alle onervaren dieren in één oogopslag onderscheiden van alle ervaren exemplaren die waarschijnlijk beter de weg naar voedselbronnen kunnen wijzen. ZEEPOKKEN MET WAPPERENDE POOTJES Op regenachtige dagen vind je niet minder schelpen op het strand dan op zonnige dagen. Waarschijnlijk vind je zelfs meer leuke schelpen, omdat het op zonnige dagen doorgaans drukker is en veel varkens de spoeling dun maken. Als je de nieuwe aanspoelsels met minder mensen hoeft te delen, kun je vast meer mooie schelpen oprapen. Tijdens onze strandwandeling in Zandvoort zagen we vooral erg veel Amerikaanse zwaardschedes. Op het strand liggen langgerekte, bruine schelpen die keurig recht zijn: de zogenaamde tafelmesheften en messcheden. Maar je hebt ook lange, bruine schelpen die licht gebogen zijn en veel op de ouderwetse scheermessen lijken. Deze schelpen heten zwaardschedes. Aan de Nederlandse kust gaat het dan vooral om grote zwaardschede en de Amerikaanse zwaardschede. Het eerstgenoemde schelpdier is inheems, de laatstgenoemde soort is afkomstig uit Noord-Amerika en is waarschijnlijk met ballastwater in schepen onze kant opgekomen. Pas in 1983 is dit weekdier voor het eerst op onze kust aangetroffen, maar sindsdien heeft de soort zich enorm uitgebreid. Inmiddels is het een van de meest algemene schelpensoorten en overtreft zijn aantal doorgaans dat van de inheemse zwaardschedes. Overigens kun je op die zwaardschedes allerlei verrassingen tegenkomen. Wij vonden een brokstuk met zeepokken. Dat zijn kreeftachtige beestjes, waarvan de larven vrij rondzwemmen, maar op een gegeven moment zetten ze zich vast op stenen, hout of schelpen. Ze maken dan een huisje van zes kalkplaatjes, dat met een dekseltje van twee andere kalkplaatjes kan worden afgedekt. Deze zeepokken hoeven nooit naar voedsel te zoeken. Zij eten plankton, dat ze met hun pootjes naar zich toe wervelen. Ze hoeven slechts hun huisje te openen (dat doen ze natuurlijk alleen onder water), hun pootjes naar buiten te steken en voedseldeeltjes naar zich toe te halen. Als er een heleboel zeepokken bij elkaar zitten, gaat het vangen van plankton efficiënter, omdat al die wapperende pootjes samen een waterstroom op gang brengen. Tijdens de langste regenbui zaten we anderhalf uur prinsheerlijk te lezen in een strandpaviljoen. Plotseling zagen we een natgeregende hond tussen de blauwe strandstoelen op het terras. Het duurde een tijdje voordat het echt goed tot ons doordrong dat de eenzame scharrelaar aan de andere kant van het glas een relatief forse staart had en een typische vossenkop. Zijn natte vacht oogde heel erg vreemd, maar de witte vlekken bij de snuit en de witte borst maakten duidelijk dat het wel degelijk een vos was. De vos struinde het hele terras vrij systematisch af, maar hij vond bar weinig etensresten. Onder een van de strandstoelen lag een leeg ijsbekertje, maar zo te zien was zijn tong echt niet lang genoeg en peuterde hij daar weinig calorieën uit. Als je zo n natgeregende vos ziet rondscharrelen, dan besef je ineens dat je het als vakantievierende tweevoeter toch maar erg gemakkelijk hebt. Wij blijven doorgaans binnen als het heel hard regent en als we toch naar buiten gaan, dan niet zonder regenpak of paraplu. Maar die vos moet gewoon elke dag in zijn gewone kloffie op pad om zijn kostje bij elkaar te scharrelen.

7 Nederlands Dagblad 22 AUGUSTUS CRYPTOGRAM HORIZONTAAL 4. Tijd dat de literatuur slap wordt (10); 6. De straat schoonmaken? Gewoon een vlekje verwijderen! (10); 8. Brood uit de ijskast (11); 11. Beresterk op weg (5); 12. Wedstrijd voor werkzoekenden (8); 13. Op deze baan is een auto niet zo handig (9); 16. Staat op het menu van een omnivoor (5); 17. Het meisje van Bram (of van Hans) (7); 18. Stimulerend hoe een zangeres aan geld komt (6); 19. Juist voor vis (3); 20. Op de fles gegaan in de ruimte (7); 21. Apen die zwaar roken (8). OPLOSSING VORIGE WEEK HORIZONTAAL: 4. Terugkoop; 6. titelheld; 9. tureluurs; 11. vlaai; 12. vorstbestendig; 15. koortsfantasie; 16. veenbedrijf; 18. ogen; 19. rotstrap; 20. opduvel. VERTICAAL 1. Gaan mensen in groepsverband zingen van deze drank? (8); 2. Hemelse humor in de schouwburg (10); 3. Onhandige beller (14); 5. Geld voor een prikje (16); 7. Wordt nieuw leven op prijs gesteld? (9); 9. Meer en meer voorstellingen geven (8); 10. Spook rijk aan alcohol (5); 14. Tijd om afscheid te nemen van de partij (8); 15. Andermans pijn vinden ze juist fijn (8) VERTICAAL: 1. Textielstrand; 2. cultuurbos; 3. opblijven; 5. kol; 7. automodel; 8. kapgieren; 10. restaurateur; 13. estafette; 14. discobar; 17. Europa De ladderstand na het tweede kwartaal van Groep A: 1. H. Bruijnis, Oud-Beijerland 96 punten. 2. H.J. Das, Leek Jac. Reiffers, Elst J.W. Uijterlinde, Vleuten H. Strating, Nunspeet E. v.d. Groep, Sliedrecht J. L. Bolks, Emmen T. van Eck, Zoetermeer D. Davidse, Middelburg 2. Groep B: 1. H. van Ingen, Woerden 120 punten. 2. E.D. Storteboom, Meppel J.J. v.d. Groep, Sliedrecht W.Y. Joosten, Linschoten E.H. van Loon, Gouda W. Koelewijn, Spakenburg W. v.d. Hof, Assen G. Karssenberg, Amersfoort L.L. Bouwers, Dalfsen 2. De winnaars van een boekenbon zijn de heren H. Bruijnis en H. van Ingen. Gefeliciteerd met deze topprestatie. Succes bij de nieuwe beklimming. Overigens zou het aantal inzenders bij de A-groep wel wat omhoog kunnen. Oplossingen problemen van Arne van Mourik uit de rubriek van 15 augustus (26x30) 35x2 (16x38) 2x43 (17-22) (19x39) 30x19 (39x30) 35x15 nu staat de dam klem. Op 9-14 volgt en 15x4 remise. 3. Schijf 34 ruilen met de dam op (34x45) (12x32) 21x1 (32x21) 26x6 (45050) 1-12 (50-44) (44x11) 6x (16x36) (23x43) 49x38 (19x30) 25x3 (15x24) 38x20 (36-41) (41x32) (32-38A) 3-20 (38-43) (43x32) (13-18) 10-4 (18-23) 4-15 enz. gew. A ( (37-41) (41x32) enz. gew. Nog een viertal van Arne van Mourik, gepubliceerd in de uitslagenbulletins van het Puzzelland DAMMEN A. PRUIJS REVELSANT ZD EMMELOORD Nijmegen Open zwarte schijven op 2,7,8,9,15,17,18,22,26 en witte schijven op 20,24,27,29,31,32,42,43 en een dam op zwart (9) op 7,9,10,11,12,17,20,21,25 en wit (9) op 18,22,26,28,29,33,35,42, zwart (11) op 2,6,7,8,14,24,25,29,35,36,40 en wit (11) op 11,1 6,17,21,22,26,28,37,38,44, zwart: schijf op 1 en dammen op 25,35,45,47,48,49,50 en wit: schijven op 6,16,20,26,36,46 en dammen op 2,3,4,5 en 15. In alle gevallen begint wit en wint. Volgende week de oplossingen. Het is al weer een tijdje geleden dat in deze rubriek problemen van Serge Juskevic ter oplossing werden aangeboden. Elk van deze vraagstukken is gebaseerd op een overbekende eindstand. De A-oplossers moeten goed uitkijken bij het slaan en de B-oplossers behoeven de eindstand niet uit te werken. Voor beide opgaven geldt: wit begint en wint. De deadline voor het inzenden van de oplossingen is 19 september Cijferstand diagram A: zwart (14) op 2,3,4,7,10,14,26,32,33,35,37,38,39,42 en wit (13) op 13,17,18,19,21,22,23,27,28,36,40,46,47. Cijferstand diagram B: zwart (10) op 1,6,9,13,14,25,26,28,32,35 en wit (10) op 15,20,24,29,30,31,34,39,42,43. Oplossingen van de problemen uit de rubriek van 18 juli Opgave A werd gemaakt door Andreas Kuyken met deze stand: zwart (14) op 10,11,13,15,19,22,23,4,26,28,29,33,35,45 en wit (14) op 12,20,30,31,34,38 t/m 44,47,49. Zó gaat wit winnen: 12-8 (26x46/48) (28x48/46) 39x6 (48x50) 8-2 (35x44) 49x40 (24x44) (15x24 of 29x40) (29x40 of 15x24) 6-1 (46x28 A0 1x39 (44x33) 2x6 + A (46x32) 1x49 (19-23) 2-24 (23-28) Opgave B was een creatie van A. Pankratiev met zwart (7) op 11,19,32,34,37,38,39 en wit (7) op 12,20,22,43,47,48,50. Naturelwinst na: 12-8 (38x49) (49x15) (39x50) 8-3 (50x17) 3x38 (15x42) 47x38 + W.Y. Joosten liet een van zijn inzendingen vergezeld gaan van de volgende limerick: Een pacifistische dammer uit Schoonoord, had nog nooit van slaan en opsluiten gehoord. Hij raakte gepassioneerd, heeft alle slagzetten geleerd, maar nu zit hij vast wegens poging tot moord. 7 SCHAKEN DRS. B.H. WILDERS KONING NOBELPAD KK AMERSFOORT WILDERS.IJLST@WXS.NL Probleem 2230 is van de bij probleemvrienden overbekende componist Sam Lloyd, een tweezet. De sleutelzet dient te arriveren voordat onze majesteit weer uit rijden gaat met veel Pomp en Circumstance. De sleutelzet van probleem 2223 was 1. Ta6. Probleem 2230: Wit: Ka6, Db1, Td2, Tf7, Lg4, Lg7, Pd1, Ph3, pi a5. Zwart: Ke4, te1, Tf1, Ld3, Pc8, pi c4, d5, f4, g5, h6. Vroeger stroomden met grote regelmaat de schaakboeken van Batsford Chess binnen en was deze uitgever van schaakboeken de absolute top. Maar sinds de zaak is opgeslokt door Anovabooks ( is de stroom enigszins opgedroogd. Als er dan wat komt, is het nog steeds van hoge kwaliteit. Zo ook het boek van Gary Lane Scherp uw tactische vaardigheden aan in 7 dagen (isbn ). Uiteraard mag u er net zo lang over doen als u zelf wilt, maar het gaat om zeven hoofdstukken, beginnend met de vraag of u er wel zin in hebt, tot en met het hoofdstuk over blunders en briljante zetten. Schaakleerboeken kunnen in kwaliteit en uitvoering zeer uiteenlopen, maar ze zijn zelden echt leuk. Gary Lane slaagt er echter voortdurend in met fraaie anekdotes (waar of niet) en leuke opmerkingen een glimlach op het gelaat te toveren. Schakers zijn bedaarde mensen, dus het gaat niet om dijenkletsers. De verhalen gaan bijvoorbeeld over Torre en zijn verloofde of over de amateur Euwe, die wereldkampioen werd omdat de Nederlanders op alle hotelkamers van Aljechin flessen champagne geplaatst hadden... Hilarisch zijn in hoofdstuk zeven ook de onbedaarlijke blunders van grootmeesters, die soms opgeven in gewonnen stellingen. Dat brengt Gary tot de raad: denk voordat u opgeeft nog even vijf minuten na (als je tijd hebt natuurlijk). Ook de tekeningen in het boek zijn amusant maar het is natuurlijk wel een echt leerboek met honderden diagrammen, waardoor men en passant oog krijgt voor alles wat met tactiek te maken heeft. Gary Lane, kampioen van Australië, maakt zijn reputatie als trainer meer dan waar en gebruikt daarbij ook veel eigen partijen, zoals Lane Djuric: 1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. c3 even uitgesteld, zodat zwart geen Lg4 meer kan spelen d5 4. exd5 Dxd5 5. d4 cxd 6. cxd Wie deze variant speelt, moet de voordelen van een geïsoleerde d-pion zien Pf6 7. Pc3 Dd8 8. Ld3 Le De2 Aandacht voor veld e5 Pc6 11. Td1 Pb4 ( 11..Pxd4 12. Pxd4 Dxd4 13. Lxh7 : de tactiek!) 12. Lb1 b6 13. a3 La6 14. De5 Pbd5 15. Dg3 Ph5 Zwart had genoeg aan remise om het toernooi te winnen dus bood hij dat aan maar Gary speelde graag nog even verder (psychologie zit dan in de toon waarop dit gezegd wordt) 16. Dh3 g6 verzwakking van de koningsstelling 17. Pe5 Tc8 18. Pxd5 Dxd5 19. Lh6 Pg7 20. La2 De4 21. f3 De2?! Zwart laat zijn dame opsluiten 22. Lc4! Txc4 Er volgt sowieso 23. Td2 Dxd2 24. Lxd2 Txd4 Materieel is het ongeveer gelijk maar zwart moet uitkijken 25. Lc3 Lc5 26. Kh1 Td6 27.Pg4 Tfd8 28. Te1 h5 29. Ph6 Beiden waren hier in tijdnood Kf8 30. Dh4 e5 Zwart overziet een val 31. Lxe5 Td1? Wat is er nu mis met deze zet? De probleemliefhebber ziet het direct: interferentie! Dus 32. Ld6 en 1-0 want T1xd6 dan wel T8xd6 leidt tot De7 en Lxd6 tot Dxd8 mat. Komt vaker voor dan men denkt en dat geldt ook voor de beroemde Thornton Val waar reeds menig schaker van iedere categorie verbijsterd door is geraakt, vooral degenen die de waarschuwing: Sla nooit op b2, zelfs niet als het goed is negeren. Een bekend voorbeeld is de partij Feuer-O Kelly (en de laatste was toch bepaald geen amateurtje) 1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 d6 5. Lxc6 bxc6 6. d4 f6 7. Pc3 Tb8 8. Dd3 Pe7 9. h4 h5 10. Le3 Geeft zomaar pion b2 weg? Txb2? 11. dxe dxe 12. Dxd8 Kxd en de toren gaat in de doos. Het is verleidelijk u te vermaken met nog een aantal tactische grappen en grollen maar de bedoeling van de bestudering van dit boek is uiteraard dat men een fijne neus gaat krijgen voor vergelijkbare mogelijkheden in de eigen stelling, want zelfs in eindspelen met weinig materiaal kan de tactiek soms redding brengen, bijvoorbeeld via patcombinaties in een verloren stelling. Dus denk aan de boven genoemde vijf minuten! Schrijf alle cijfers 1 t/m 9 in alle verticale kolommen, alle horizontale rijen én in alle vierkantjes van 3 x 3 vakjes. Puzzelland FORA EN FAUNA STARTER Woensdagavond live een onverstaanbare, maar heftige ruzie in Knevel & Van den Brink, die Ronny Naftaniël (Centurm Informatie en Documentatie Israël) en Abdou Bouzerda (Arabische Europese Liga) aan tafel lieten bekvechten.,,vervelende televisie, vond een vijftienjarige kijker, want jongeren hebben niets met bekvechtende mannetjes. Overigens viel vooral Bouzerda door de mand. Niet zozeer door wat hij zei (dat viel een beetje weg in het kabaal), maar door zijn non-verbale uitingen van haat jegens zijn opponent en het Joodse volk. Zo n programma is vast blij met het vuurwerk aan tafel. Dat brengt tongen in beweging. Maar meer nog toetsenborden. Want mediasites hebben allemaal hun verplichte reactiehoekje. Zulke fora zijn droefstemmend. Ze bevatten een eindeloze reeks GEVORDERDEN ondoordachte ingezonden stukjes waarin mensen zich zomaar ontpoppen als beesten. De beste oplossingen voor wereldproblemen liggen in het afschrijven van de ander, zo lijkt het. De domme primaire reactie zet de toon in zulk medialandschap. Het is bedenkelijk dat journalistieke programma s en kranten dat verwelkomen Dat er per se een zelfstandige Molukse republiek moet komen. PVV ers voor wie hij zijn handen in het vuur steekt. Stoppen met de auto. Nee, ze stappen in en uit de metro van de eenheid in Berlijn Een beetje vroeger naar bed, want de rechter schrapte de nachtelijke muziekoptredens. SUDOKU NIEUWSQUIZ OPLOSSING VORIGE WEEK STARTER GEVORDERDEN Nieuwsquiz: vijf vragen over regio, natie, de wijde wereld, een foto en het geloof. De antwoorden zijn te vinden in het Nederlands Dagblad van deze week Wat geeft John Wattilete op? Wat mist Geert Wilders? Wat mag steeds minder bij scholen? Vluchten reizigers hier voor rook in de Schipholtunnel? Wat moesten bezoekers van het Flevofestival donderdagnacht? WOORDPUZZEL diagram A diagram B probleem 2230

8 Nederlands Dagblad 22 AUGUSTUS 2009 De meester zegt:,,wie raadt hoe oud ik ben, mag naar huis! Jantje steekt zijn vinger op:,,64, meester! De meester is verbaasd en vraagt aan Jantje hoe hij dat weet. Jantje:,,Nou, ik heb een oom van 32 en die is halfgek! Twee zwervers zitten op een bankje in het park. Opeens legt de ene 10 cent op het bankje. De andere zwerver vraagt waarom hij dat doet. De andere antwoordt:,,ik wil ook wel eens weten hoe het voelt om geld op de bank te hebben! Twee oenen maken een praatje. De ene oen vraagt aan de ander:,,ben jij al lang gek? De ander antwoordt:,,nog niet zo gek lang. Zegt de een:,, Das nog lang niet gek! Christine Slings (12), Waddinxveen Twee konijntjes lopen door het bos. Ineens zitten ze allebei in een klem! Het ene konijntje zegt tegen z n vriendje:,,gewoon een pootje afknabbelen, dan ben je zo weer vrij. Ik wacht wel even op je. Een poosje later hoort hij z n vriendje, dat niet zo slim is, huilen. Hij zit nog steeds klem en zegt:,,ik heb al drie pootjes afgeknabbeld en ik zit nog steeds vast. Stijn Eversdijk (7), Apeldoorn Nieuwe moppen gezocht Wie heeft er nog goede moppen voor Honk. Mail ze naar honk@nd.nl en vergeet niet je naam, leeftijd en woonplaats te vermelden. De moppen moeten leuk en niet discriminerend of grof zijn. ANDIJK BLZ. 3,99. TE KLEUREN. MICHEL DE BOER. UITG. BUDDY BOOKS, BEELDVERHALEN UIT HET OUDE TESTAMENT OM IN griep eigenlijk? KLEURPLAAT UIT EEN WONDERLIJK VERHAAL, 30 groot. Wat is Mexicaanse krijgt. En die kans is best je wel bang dat je het het nieuws. Misschien ben Honk zoekt groepen 7 en 8 die een maand lang het Nederlands Dagblad willen doornemen en de mooiste foto s willen uitzoeken voor de Krantenfoto Kinderjury van Stichting Krant in de Klas. Lijkt het je wat? Vraag je juf/meester of jouw groep mee mag doen. De meester/ juf kan zich aanmelden bij honk@nd.nl o. v.v. Krantenjury. Het is handig als in de mail de gegevens van de school en de juf/ meester staan. Mexicaanse griep steeds in De laatste maanden is de Groep 7/8 Deze foto is gemaakt op Koninginnedag in het vondelpark in Amsterdam. De Nederlandse jongen draagt een Mexicaanse hoed. Hij probeert geld te verdienen door mondkapjes te verkopen, maar het is maar de vraag of die helpen tegen de Mexicaanse griep. Pillen tegen de griep bestaan er trouwens niet. Wel pillen waar de griep iets minder van wordt. In sommige landen wordt de griep ook wel varkensgriep genoemd. FOTO ANP/OLAF KRAAK Het is een griepvirus dat het eerst in Mexico opdook. Vandaar de naam Mexicaanse griep. Als mensen het over influenza A H1N1 hebben, bedoelen ze dezelfde griep. Als je gezond bent, kun je ziek worden van het griepvirus. Je bent dan, net als van andere griepjes, behoorlijk beroerd. Je moet hoesten, hebt koorts, keelpijn, spierpijn, een loopneus en blijft het liefst in bed. Je kunt ook misselijk zijn en diarree krijgen. Na een week of korter ben je weer opgeknapt. De mensen die er verstand van hebben, verwachten dat veel kinderen de griep zullen krijgen. Oudere mensen hebben al vaker griepjes gehad. Hun lichaam heeft daar antistoffen tegen gemaakt. Die stoffen beschermen hen. Ze worden niet ziek, of niet zo heel erg. Kinderen hebben nog niet zo veel antistoffen, omdat ze nog niet zo vaak griep hebben gehad. De griep is voor gezonde mensen niet gevaarlijk. Dat geldt niet voor mensen die al ziek zijn. Zij hebben minder weerstand. De griep kan ervoor zorgen dat ze ernstige klachten krijgen, bijvoorbeeld een longontsteking. Zodra er een vaccin is, worden deze mensen ingeënt. Dit zijn de mensen die elk jaar al een griepprik krijgen en vrouwen die een baby tje verwachten. Het griepvirus komt in de lucht door ademen, praten en hoesten. Wie lucht met het griepvirus inademt, kan ziek worden. Als je moet hoesten, is het daarom goed om je hand voor je mond te houden. De holte van je elleboog is nog beter. Want met je hand doe je heel veel dingen. Je maakt bijvoorbeeld een deur open en geeft iemand een hand. Was daarom ook regelmatig je handen. Als je verkouden bent, kun je het beste papieren zakdoekjes gebruiken. Die moet je na één keer snuiten weggooien en niet laten slingeren. Je kunt niet zo heel veel doen om de griep te ontlopen. Als je je niet lekker voelt, kun je het beste naar huis gaan. En als je de griep krijgt, zit er niets anders op dan gewoon uit te zieken. Als je ziek in bed ligt, moet je er maar aan denken dat je lichaam hard bezig is antistoffen te maken. En die komen de rest van je leven van pas. De Honk-redactie kreeg mooie kleurplaten binnen. Er waren kinderen die het schaapje verfden. Sommige kinderen kleurden het schaapje zwart met stift, vetkrijt of potlood. Laura Veenstra (7) uit Amersfoort gaf het schaapje zelfs echte wol en een herder. Laura wint met haar mooie kleurplaat een prijs. De andere prijswinnaars zijn: Evayin (3) uit Sebaldeburen, Bart Heys (4) uit Assen, Corine Smit (5) uit Zwijndrecht, Mirthe van der Horst (6) uit Amersfoort, Anne Steendam (7) uit Almere, Tjeerd Kok (7) uit Bunschoten en Inge van Straten (9) uit Leens. weten over de familie Stilton? Op www. dewakkeremuis.nl kom je alles over hen te weten. Binnenkort komt er ook een serie over deze detectivemuis op televisie. n.a.v. De mysterieuze mummie. Uitg. De Wakkere Muis, Amsterdam blz. 9,95. Vanaf 9 jaar Er is iets raars aan de hand in het Egyptisch museum. Een onbekende mummie zit bezoekers achterna. Na een poosje durft niemand er meer te komen en de directeur van het museum is ten einde raad. Hij roept de hulp in van detective Stilton en die gaat dapper op zoek naar de mummie. Hij zegt maar niet dat hij zelf ook bang is, want dat staat een beetje raar. Al snel ontdekt hij dat iemand zich vermomd heeft als mummie, maar wie en waarom? De mysterieuze mummie is een bijzonder avonturenboek. Detective Stilton is namelijk geen mens, maar een slimme muis. Er staan veel gekleurde tekeningen in het verhaal en de woorden zijn niet allemaal even groot en hebben verschillende kleuren. Dat is een leuk gezicht en maakt het verhaal heel vrolijk. Wil je meer Schaapje krijgt herder Tijd: maart juni 1929 Leeftijd: 13 Ziek van de Mexicaanse griep Wie: Anne Frank Wat: dagboekschrijfster FOTO INDEPENDENT FILMS NEDERLAND BV Elk jaar is bij de NPS het Sinterklaasjournaal te volgen. De makers van het Sinterklaasjournaal maken dit jaar ook een film. De film gaat over de avonturen van Sinterklaas en de Hoofdpiet, Welles Piet, Rare Piet, Paardenpiet, Pietje Precies en alle andere bekende pieten. Ze worden gevolgd vanaf het moment dat ze uit Spanje vertrekken. Dieuwertje Blok en haar vaste reporter Jeroen Kramer zijn van de partij om verslag te doen van de reis. De film is vanaf oktober in de bioscoop te zien. Sinterklaasfilm ongberoemd Veel kinderen dromen ervan om rijk, bekend of beroemd te zijn. Sommige kinderen zijn dat ook echt als ze 9, 10 of 11 zijn. In deze zomerrubriek staan beroemde kinderen centraal: van schakers tot koninginnen en van zangers tot schrijvers. Het Joodse meisje Anne Frank werd in Duitsland geboren. Haar officiële naam was Annelies Marie. In 1933 vluchtte ze met haar ouders en zusje Margot uit Frankfurt am Main naar Nederland. Het was in Duitsland te gevaarlijk geworden voor Joden. In Amsterdam probeerde het gezin de draad weer op te pakken. Toen Nederland werd binnengevallen door Duitsland, waren ze opnieuw hun leven niet zeker. Het gezin dook onder in een paar kamers in het bedrijf van Annes vader. Anne was dertien toen ze met een dagboek begon. Ze schreef brieven aan haar denkbeeldige vriendin Kitty. Ze vertelde aan Kitty hoe het was om ondergedoken te zijn. De plek waar ze zaten, noemde ze het Achterhuis. Dat Achterhuis in Amsterdam kun je trouwens nog steeds bezoeken. Het gezin zat ruim twee jaar ondergedoken. Al die tijd kon Anne niet naar buiten en moest ze muisstil zijn. Het dagboek eindigt op het moment dat het gezin ontdekt werd. Anne, Margot en haar ouders werden naar een concentratiekamp gebracht. Alleen Otto, de vader van Anne, overleefde de oorlog. Het dagboek van Anne werd gevonden. En al snel werd er een boek van gemaakt. Later zijn er ook films en toneelstukken over Anne Frank gemaakt. Het dagboek van Anne Frank is in ongeveer vijftig talen vertaald. Het is nooit duidelijk geworden wie Anne Frank en haar familie verraden heeft. FOTO ANP door Annette van der Plas Welke vakantie was niet leuk?,,de vakantie in Den Ham, want toen was ik ziek. Vind je het leuk om weer naar huis te gaan?,,nee, wij gaan meestal maar een week op vakantie en dan ben ik er net aan gewend. Waar zou jij graag een keer naartoe willen?,,parijs, want ik wil graag een keer naar Disneyland Parijs. Mummie Waar ben je deze zomer geweest?,,twee weekjes naar Luxemburg. Blijf je na de vakantie vrienden?,,nee. Wat vind je het leukst?,,ik ga het liefst naar een pretpark, want daar kun je veel doen. Maak je wel eens vrienden op vakantie?,,ja, ik kom ze gewoon tegen. Als jullie dagjes weggaan, wat doen jullie dan?,,we gaan wel eens naar een pretpark, een zwembad of een dierentuin. r Wat mis je als je op vakantie bent?,,onze huisdieren, het konijn en de kanarie. FOTO LIBEMA Hoe ga je vakantievieren als je volwassen bent?,,ik denk hetzelfde als nu. Ik ga gewoon naar een plaats toe. l Vandaag vragen over de vakantie aan Sietske van den Hoek uit groep 6 van basisschool Pieter Jongelingschool in Arnhem Vind je kamperen leuk?,,ik heb het nog nooit gedaan, maar het lijkt me leuk. Een huisje is leuk en gezellig. Ik heb nog nooit in een hotel geslapen, dus ik weet niet hoe dat is. Dierenrijk in Nuenen heeft nieuwe bewoners. Sinds vorige week wonen er twee rode panda s. Het zijn zusjes uit Denemarken. Vind je het belangrijk om op vakantie te gaan?,,nee, ik vind het niet echt belangrijk, maar wel leuk. Rode panda