Inleiding. bezocht op 8 december op 8 december 2011

Transcriptie

1 Inleiding Huiselijk geweld is geweld dat door iemand uit de huiselijke- of familiekring van het slachtoffer wordt gepleegd. De term huiselijk verwijst niet naar de plaats waar het geweld plaatsvindt, maar naar de relatie tussen pleger en slachtoffer bijvoorbeeld: (ex)partner, gezins- en familieleden. Het geweld kan onder andere fysiek, seksueel en psychisch van aard zijn. 1 Huiselijk geweld komt veel vaker voor dan vaak wordt gedacht. In mei 2011 is er weer onderzoek gedaan naar de aard en omvang van huiselijk geweld in Nederland. Hieruit komt naar voren dat ruim 9% van de Nederlandse bevolking de afgelopen vijf jaar slachtoffer was van huiselijk geweld. In 65% van de gevallen van ernstig huiselijk geweld gaat het om lichamelijk geweld, in 8% van de gevallen gaat het om seksueel geweld. (Van der Veen & Bogaerts, 2010, p. 13 en 14). Uit eerder onderzoek is naar voren gekomen dat 45% van alle vrouwen en mannen tussen de achttien en zeventig jaar ooit slachtoffer is geweest van huiselijk geweld, als kind, partner of ouder. Daarvan was 10% wekelijks slachtoffer. 10% is aangeraakt met ongewenste seksuele bedoelingen, 8% is gedwongen tot seksuele handelingen en 4% is verkracht (van Dijk, Flight, Oppenhuis & Duesmann, 1997). 2 Verder is uit de Tweede Nationale Prevalentiestudie Mishandeling van kinderen en jeugdigen (NPM- 2010) gebleken dat er vorig jaar in Nederland bijna kinderen van 0-17 jaar in één jaar tijd slachtoffer waren van mishandeling of verwaarlozing. Dit is gebaseerd op rapportages van beroepskrachten die met kinderen te maken hebben. Beroepskrachten in sectoren als onderwijs, juridische en sociaal- medische zorg, in combinatie met het aantal gemelde kinderen bij het AMK. Verder gaven 99 per middelbare scholieren aan mishandeld te zijn in Het huiselijk geweld heeft veel ernstige gevolgen op psychosociaal gebied, maar ook in de medische wereld. Je zou kunnen zeggen dat huiselijk geweld een verborgen epidemie is binnen de samenleving. Niet alleen op persoonsniveau zijn er veel schadelijke effecten te noemen van huiselijk geweld, maar ook voor de samenleving kost het veel geld in de vorm van kosten voor gebruikte diensten en hulpverlening, verzuim en productieverlies. 4 Het zou voor iedereen beter zijn als kindermishandeling en huiselijk geweld voorkomen wordt! Als hulpverlener krijg je te maken met zowel slachtoffers als plegers. Het kan gaan om actueel geweld, maar ook om geweld in het verleden. Het is belangrijk voor het slachtoffer dat dit zichtbaar wordt voor hulpverleners en zij de goede hulpverlening krijgen zodat het actueel geweld gestopt en verwerkt kan worden. Uit schaamte, angst of machteloosheid praten veel slachtoffers niet over hun eigen ervaringen. Hulpverleners kunnen hier een belangrijke rol in spelen. Het is daarom van belang dat je als hulpverlener huiselijk geweld en kindermishandeling kunt signaleren en aan de orde kan stellen. Omdat het een gevoelig en ingewikkeld onderwerp is, vinden veel hulpverleners dit erg moeilijk. Er is nog veel sprake van handelingsverlegenheid bij burgers, maar ook onder de hulpverleners. Veel zijn bang om vals te beschuldigen en weten niet hoe zij moeten reageren en handelen. Slachtoffers worden hier niet mee gered! 1 bezocht 2 bezocht op 8 december in- nederland- anno- 2010, bezocht op 8 december bezocht op 8 december

2 Om er voor te zorgen dat een hulpverlener op dit gebied sterker in zijn schoenen staat, is het belangrijk dat hier aandacht aan wordt besteed in de opleiding. Zij behoren hier een goede basiskennis te leren. Wij volgen nu de Minor Huiselijk en Seksueel geweld en hebben eerder tijdens de opleiding alle drie voor de keuzevakken: Kindermishandeling en Jeugdbescherming, gekozen. Wij hebben ervoor gekozen om op deze manier meer informatie en basisvaardigheden te leren over het signaleren en omgaan met kindermishandeling en huiselijk geweld. Wij vinden dit een belangrijk onderwerp omdat wij het als hulpverlener straks binnen verschillende SPH- werkvelden te maken kunnen krijgen met kindermishandeling en huiselijk geweld. Helaas hebben wij gemerkt dat de opleiding SPH geen standaard programma over kindermishandeling en huiselijk geweld in het curriculum heeft opgenomen. Wij hebben dit als groot gemis ervaren, vooral nu wij tijdens onze minor leren hoe groot de omvang van deze problematiek is en hoe moeilijk het is om dit bespreekbaar te maken. Dit is voor ons dan ook een aanleiding om hier verder onderzoek over te gaan doen. Wij willen graag weten waarom het curriculumcommissie en de afdelingsmanager hier voor gekozen hebben. Ook zullen wij een aantal methodiekdocenten interviewen om hun mening hierover te achterhalen. Om er achter te komen of andere vierdejaarsstudenten het met ons eens zijn en erachter te komen of zij het idee hebben dat zij genoeg kennis hebben over dit onderwerp als toekomstige hulpverlener, zullen wij een online enquête versturen naar de vierdejaarsstudenten van de opleiding SPH te Amsterdam. Voor een verantwoording van onze keuzes, willen wij u verwijzen naar ons stardocument dat opgenomen is in bijlage 1. Het onderzoek dat wij zullen uitvoeren, dient voor het realiseren van ons eindproduct. Wij zullen voor en in samenwerking met Har Tortike, regisseur van STUK theatergroep, een film produceren waarin hulpverleners uit de praktijk en docenten te zien en te horen zijn wanneer zij reageren op stellingen over dit onderwerp. Deze stellingen zullen wij baseren op de resultaten van dit onderzoeksverslag. Voor meer informatie over Theatergroep STUK willen wij u ook verwijzen naar ons startdocument. 2

3 Hoofdstuk 1: Kennis en vaardigheden Om later aan de hand van de leerling- enquêtes te kunnen bepalen of de studenten genoeg zijn toegerust op het gebied van kindermishandeling, zullen wij in dit hoofdstuk eerst bespreken welke kennis en vaardigheden er nodig zijn om in het werkveld adequaat te kunnen handelen bij (vermoedens van) kindermishandeling en/of huiselijk geweld. Het is belangrijk dat je als jeugdzorgwerker competent genoeg bent om op een zorgvuldige en heldere wijze signalen van (psychische, fysieke of seksueel) geweld in huiselijke kring te analyseren en vermoedens van kindermishandeling en/of huiselijk geweld voor te leggen aan het Advies en Meldpunt Kindermishandeling en/of het Advies en Steunpunt Huiselijk geweld (ASHG). Door het geweld tijdig te signaleren en te melden, kan het geweld op een effectieve manier worden aangepakt zodat de relatie tussen de jeugdige, opvoeders en jij als jeugdhulpverlening op een juiste manier voortgezet kan worden. In het landelijk Uitstroomprofiel Jeugdzorgwerker 5, 2010, zijn verschillende competenties en gedragskenmerken die nodig zijn voor een goede omgang met vermoedens van geweld in huiselijke kring, opgenomen, die als eindniveau dienen voor Studenten voordat zij het werkveld in gaan na hun opleiding. Deze competenties en gedragskenmerken zullen wij hieronder bespreken. 1.1 Competenties van de jeugdzorgwerker: Is zich bewust van de eigen verantwoordelijkheid in de aanpak van de problematiek en is bereid deze verantwoordelijkheid te nemen zolang dat noodzakelijk is voor het welzijn van de jeugdige; Is zich bewust van de mogelijkheid dat jeugdigen te maken kunnen hebben (gehad) met geweld in de huiselijke kring (al dan niet specifiek gericht tegen de jeugdige zelf); Heeft basale recente kennis over kindermishandeling en huiselijk geweld (vormen, signalen, omvang, het ontstaan en de gevolgen ervan voor jeugdigen); Kent de relevante protocollen en richtlijnen rond dit thema (in de organisatie of op landelijk niveau) en werkt volgens deze protocollen en richtlijnen; Weet wanneer sprake kan zijn van een levensbedreigende situatie (waarin onmiddellijk handelen nodig is); Kan bij andere beroepskrachten toetsen of de signalen worden herkend en vraagt tijdig advies of doet een melding bij het AMK of ASHG; Beseft dat er grenzen aan de eigen verantwoordelijkheid en mogelijkheden zijn en is bereid deze grenzen te stellen. 1.2 Benodigde kennis en vaardigheden volgens het NJI 6 : Het NJI heeft onderzoek gedaan naar de benodigde kennis en vaardigheden rond huiselijk geweld en kindermishandeling die nodig zijn in het beroepsveld Signaleren: Een goede jeugdzorgwerker weet de definitie, omvang, vormen en mogelijke gevolgen van kindermishandeling en huiselijk geweld. Een goede jeugdzorgwerker weet dat kindermishandeling en huiselijk geweld het resultaat is van een samenspel van factoren op het niveau van het kind, de ouders(s) en de leefsituatie. 5 raad.nl, bezocht op 10 november Tijdschrift Kindermishandeling, Dossier Beroepsopleidingen, 4 e jaargang, nr. 2, juni

4 Een goede jeugdzorgwerker weet dat kindermishandeling en huiselijk geweld normatieve problematiek is, dat wil zeggen dat de grenzen mede bepaald worden door maatschappelijke, culturele en levensbeschouwelijke opvattingen. Een goede jeugdzorgwerker kan zowel verbale als niet verbale signalen over kinderen en hun gezinsomgeving die wijzen op een zorgwekkende opvoedingssituatie en/of kindermishandeling en huiselijk geweld herkennen en benoemen. Een goede jeugdzorgwerker kan eigen waarnemingen en oordelen van die van anderen (beroepskrachten en/of betrokkenen) scheiden. Een goede jeugdzorgwerker kan relevante signaleringschecklists of instrumenten toepassen. Een goede jeugdzorgwerker kan concreet onderbouwen op grond van welke signalen en waarom ik me zorgen maak over een kind. Een goede jeugdzorgwerker kan beoordelen of er sprake is van een levensbedreigende situatie en onmiddellijk handelen nodig is Handelen: vermoedens uit (laten) zoeken: Een goede jeugdzorgwerker is bekend met de landelijke wet en regelgeving en regionale afspraken voor het omgaan met gebleken kindermishandeling en huiselijk geweld of vermoedens daarvan. Een goede jeugdzorgwerker kan relevante richtlijnen (meldcode, protocollen) toepassen. Een goede jeugdzorgwerker kan afwegen welke stappen gezet moeten worden om gebleken kindermishandeling en huiselijk geweld of een vermoeden daarvan verder uit te (laten) zoeken en kan hierin prioriteiten stellen. Een goede jeugdzorgwerker kan afwegen en beslissen wat hij of zij zelf of in zijn/haar (toekomstige) organisatie kan doen en wat ze moeten overdragen aan andere beroepskrachten. Een goede jeugdzorgwerker kan het vermoeden van kindermishandeling toetsen bij collega s. Een goede jeugdzorgwerker kan tijdens advies vragen of een melding doen bij het AMK of het Steunpunt Huiselijk Geweld Handelen: zorg bespreken: Een goede jeugdzorgwerker kan basale gespreksvaardigheden toepassen (onder andere, luisteren, samenvatten, laten uitpraten en doorvragen). Een goede jeugdzorgwerker kan signalen die ik heb waargenomen toetsen bij ouders en/of het kind. Een goede jeugdzorgwerker kan aan ouders en kind duidelijk uitleggen en onderbouwen waarom ik me zorgen maak en wat ik daarmee ga doen Samenwerken: Een goede jeugdzorgwerker begrijpt de noodzaak tot het delen van informatie en nauwkeurige verslaglegging in de context van het veiligstellen en bevorderen van het welzijn van een kind. Een goede jeugdzorgwerker weet met wie en onder welke voorwaarden vertrouwelijke informatie gedeeld mag worden. Een goede jeugdzorgwerker weet in welke gevallen toestemming nodig is van ouders en/of kind om informatie te delen met derden. Een goede jeugdzorgwerker kan mondeling concrete informatie geven over het kind en het gezin, zodat andere beroepskrachten zorg aan het kind en het gezin kunnen bieden. 4

5 1.2.5 Evalueren: Een goede jeugdzorgwerker kan beoordelen of mijn handelen en/of dat van anderen leidt tot verbetering van de veiligheid en het welzijn van het kind en hierop zo nodig actie te ondernemen 1.3 Een vergelijking tussen de competenties van het landelijk Uitstroomprofiel Jeugdzorgwerker en de competenties volgens het NJI Wat ons opvalt, is dat het landelijk Uitstroomprofiel Jeugdzorgwerker 2010 minder competenties beschrijft dan het NJI. De competenties van het landelijk Uitstroomprofiel Jeugdzorgwerker zijn meer basaal en in hoofdlijnen beschreven, terwijl die van het NJI specifieker zijn. De verschillende competenties van het landelijk uitstroomprofiel jeugdzorgwerker kun je ook bijna allemaal terug vinden bij het NJI. Alleen gaat het NJI hier dieper op in en maken ze meer een scheiding tussen de verschillende hoofdvaardigheden. De enige competentie waar het NJI niet zo specifiek op in gaat is de laatste competentie die genoemd wordt in het landelijk uitstroomprofiel jeugdzorgwerker. Deze competentie gaat in op het grenzen stellen aan de eigen verantwoordelijkheid van de jeugdzorgwerker. Aan de hand van de competenties van het NJI denken wij beter te kunnen toetsen of de studenten competent genoeg zijn. Dit is de reden dat wij ervoor gekozen hebben om deze competenties te gebruiken in onze enquête. Hoofdstuk 2: Handelingsverlegenheid en de Meldcode 2.1 Inhoud Wat is handelingsverlegenheid eigenlijk? Het begrip houdt in dat iemand iets (nog) niet kan, iemand is niet in staat om iets met een verantwoord resultaat te volbrengen 7. Je weet dan niet hoe je moet handelen in een bepaalde situatie, dat kan zijn door angst ingegeven onvermogen om adequaat te handelen. Begin 2012 zal de wet Meldcode gaan gelden. De wet gaat gelden voor alle beroepskrachten die werkzaam zijn in de sectoren gezondheidszorg, onderwijs, kinderopvang, jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning, politie en justitie. De organisaties zullen zelf de meldcode moeten implementeren aan de hand van het basismodel van de meldcode. De professionals die in deze sector werken worden verplicht om met de meldcode te werken. Dat houdt in dat zodra zij een signaal ontvangen van huiselijk geweld, zij gaan werken met het stappenplan van de meldcode. De meldcode houdt niet in dat het een meldplicht is. De beslissing om de vermoedens te melden bij instanties zoals AMK en SHG blijft berusten bij de professional Verband Wij denken dat handelingsverlegenheid een veelvoorkomend begrip is wat betreft het onderwerp kindermishandeling en huiselijk geweld. Het vergt veel van je kennis en je kunt het je eigenlijk niet permitteren om fouten te maken in je handelen. Doe je niets, dan kan het fout aflopen met een kind. Doe je teveel, dan beschuldig je mensen onterecht. Het is daarom prettig dat de Meldcode er komt. Als je niet weet welke stappen je moet of kunt ondernemen, helpen de stappen van de Meldcode je hiermee. Op is ook veel informatie te vinden over stappen die je moet/kunt ondernemen. Van conciërge tot kleuterleidster staat op de site beschreven, welke stappen ze moeten ondernemen en wat je verplicht bent te doen. 7 bezocht op 16 december geweld/hulp- bieden/meldcode, bezocht op 12 december

6 Er is ook een verband te zien tussen handelingsverlegenheid en de Meldcode. Door de Meldcode neemt de handelingsverlegenheid af. Onderstaand stukje komt uit het Redax Magazine, Redax Magazine is een inspiratiebron voor het onderwijs in Nederland. In Redax Magazine treft u achtergrondartikelen en bijdragen die de onderwijspraktijk van alledag schetsen. Daarbij staat u als beroepskracht in het onderwijs centraal: Het effectief signaleren van geweld in afhankelijkheidsrelaties leidt tot goede interventies en bescherming van slachtoffers. Het is daarom cruciaal dat professionals weten wat ze moeten doen bij signalen van geweld. Uit onderzoek blijkt dat professionals veel steun hebben aan een meldcode. Professionals blijken op basis van stappen in een meldcode een afgewogen keuze te maken om te melden. Een meldcode maakt daarmee een einde aan de handelingsverlegenheid van professionals. Een meldcode zorgt ook voor méér meldingen. Zo blijkt dat professionals, die volgens een meldcode werken, drie keer zo vaak overgaan tot het melden dan professionals die dat niet gebruiken. Bij het gebruik van een meldcode gaat het vaak om kwalitatief goede (en dus gegronde) meldingen Artikel In het artikel Evaluatieonderzoek; Wet op de Jeugdzorg lazen wij het volgende stuk: Bij zowel het vrijwillige als het gedwongen kader wordt door BJZ- medewerkers handelingsverlegenheid ervaren bij het nemen van kernbeslissingen. De oorzaak daarvan zien verschillende betrokkenen in een discretionaire ruimte die lijkt te zijn afgenomen met de toegenomen maatschappelijke druk op het functioneren van BJZ. Deze maatschappelijke druk lijkt te resulteren in een nog meer op controle georiënteerde aansturing door zowel leidinggevenden als gedragswetenschappers, die de handelingsverlegenheid bij uitvoerders juist doet toenemen. Uitvoerders van het vrijwillige en het gedwongen kader zijn door deze tendens geneigd om meer te werken vanuit de autoriteit van de leidinggevende dan vanuit hun eigen professionele bagage en de kracht van het eigen netwerk van cliëntsystemen. De Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO, 2008) herkent deze tendens en stelt als alternatief voor dat de overheid niet langer streeft naar een perfecte afstemming tussen de verschillende onderdelen, maar naar een meer pragmatische ordening van redundante (losse, overlappende) delen 10. In eerste instantie zou je denken dat medewerkers minder handelingsverlegenheid ervaren door het gebruik van vaststaande protocollen, dus een beperkte eigen discretionaire ruimte. Maar uit dit onderzoek blijkt dat zij juist handelingsverlegenheid ervaren bij zichzelf, doordat zij minder discretionaire ruimte hebben. Hierdoor gaan zij meer werken vanuit de autoriteit van de leidinggevenden en gedragswetenschappers en minder vanuit hun eigen professionele bagage en de kracht van het eigen netwerk van cliëntsystemen. Hierdoor stellen zij zich afhankelijker op, zodat ze zelf eigenlijk geen beslissingen meer hoeven te nemen. Dit vinden wij niet echt bevorderlijk voor de hulpverlening. Het is goed dat er vanuit verschillende standpunten en professionele bagage naar een situatie wordt gekeken, dit moet niet afhangen van één persoon. 9 bezocht op 16 december bezocht op 16 december

7 2.4 Het stappenplan van de Meldcode De meldcode is een stappenplan die professionals ter ondersteuning kunnen gebruiken wanneer zij vermoedens hebben van mishandeling. Deze wet is ingevoerd omdat is gebleken dat er nog veel onzekerheid bestaat over wat te doen met signalen van huiselijk geweld of kindermishandeling. Gebleken is dat professionals die werken aan de hand van de meldcode, drie keer zo vaak ingrijpen bij vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling. De stappen van de meldcode zijn: Stap 1: In kaart brengen van signalen. Stap 2: Overleggen met een collega en eventueel raadplegen van het advies- en Meldpunt Kindermishandeling of het Steunpunt Huiselijk Geweld. Stap 3: Gesprek met de cliënt. Stap 4: Wegen van het geweld of de kindermishandeling. Stap 5: Beslissen: hulp organiseren of melden. Hoofdstuk 3: Kindermishandeling nauwelijks structureel ingebed Onderzoek van Peter van der Linden De politieagent, de leerkracht in het basisonderwijs, de kinderopvangleidster, de huisarts, de maatschappelijk werkster en de verpleegkundige op de eerste hulp: allemaal worden ze geconfronteerd met kindermishandeling. Peter van der Linden heeft voor het Tijdschrift Kindermishandeling, zes opleidingen in Utrecht onder de loep genomen. Bij aanvang van ons onderzoek hebben wij Peter van der Linden mogen interviewen over zijn onderzoek en de belangrijkste conclusies die hieruit naar voren kwamen. Peter van der Linden is landelijk programmamanager Aanpak Kindermishandeling van het Nederlands Jeugd Instituut (NJI). Zijn interesse voor dit onderwerp groeide toen hij in zijn studietijd, in de jaren 80, interviews is gaan doen met jongens over het onderwerp grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. Sinds die tijd heeft Peter van der Linden projecten geleid rond de aanpak van geweld, de aanpak van kindermishandeling, de aanpak van seksueel geweld en de aanpak van huiselijk geweld bij verschillende instituten. Verder heeft hij op het kantoor van Kinderbescherming gewerkt, bij zowel emancipatiebeleid als integratiebeleid. Peter van der Linden pleit voor meer aandacht voor dit onderwerp. Hij zou graag zien dat deze onderwerpen structureel ingebed worden in het vaste curriculum van verschillende opleidingen om professionals een basiskennis te geven. Bijscholen is goed, maar er moet begonnen worden bij de basis. Je moet er wel wat van weten om het te kunnen plaatsen. Weten wat je moet doen is iets anders dan er in de weerbarstige praktijk naar handelen. Dat vraagt meer inspanning dan een paar lessen over kindermishandeling. Waarom wachten tot je er tegenaan loopt in de praktijk, want dat gebeurt. Het is gewoon gezond verstand om dat in de opleiding al te doen. En niet bij- of nascholing als je in de problemen bent gekomen als professional, dat is ook belangrijk, maar als je het voor bent is het beter. En anders is het dweilen met de kraan open. Vijf jaar geleden heeft het NJI in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken de aandacht voor huiselijk geweld en kindermishandeling in beroepsopleidingen voor professionals in de jeugd(gezondheid)zorg in kaart gebracht. Dit was een soortgelijk onderzoek. Hieruit kwam naar voren dat er onvoldoende aandacht aan werd besteed aan het onderwerp kindermishandeling. Het onderwijs over kindermishandeling was niet terug te vinden in kant en klare lesprogramma s. 7

8 Het aanbod hing vooral af van de affiniteit van de individuele docenten en van vragen en praktijkervaringen van studenten. Nu vijf jaar later, lijken drie van de zes onderzochten basisopleidingen nog steeds geen aandacht te besteden aan het onderwerp. Peter van de Linden geeft aan dit een kwalijke zaak te vinden, te bedenken dat alle professionals vanaf 2012 met de verplichte meldcode zullen moeten werken. Uit het onderzoek blijkt niet alleen dat studenten niet leren over de specifieke kennis rond het onderwerp. Maar ook de communicatie komt te weinig aan bod. Hoe voer je een goed gesprek zonder direct te oordelen? Wat doe je met een niet pluis gevoel? En hoe kun je de juiste informatie loskrijgen bij bijvoorbeeld ouders? Peter van der Linden geeft aan graag te zien dat de overheid de basisopleidingen voor jeugdzorg verplichten om kindermishandeling in het curriculum op te nemen. Het Nederlands Jeugd Instituut heeft dit vijf jaar geleden al aanbevolen, maar helaas laat de overheid dit nog steeds over aan de opleidingen. Opleidingen bepalen nog steeds zelf welke basale vaardigheden ze wel of niet overdragen. Hiermee legt het ministerie de verantwoordelijkheid bij de koepels, de koepel bij de instellingen en de onderwijsmanagers leggen het op het bordje van de docenten. Docenten geven op hun beurt ook weer aan dat zij al zoveel moeten en dat studenten ermee moeten komen als zij hier meer over willen weten. Op deze manier lijkt iedereen dus met zijn vinger naar de ander te wijzen en neemt niemand het initiatief in eigen handen. 3.1 Conclusies 11 Peter van der Linden heeft onderzoek gedaan naar de inbedding van het onderwerp Kindermishandeling in het curriculum van zes verschillende beroepsopleidingen. Hieruit blijkt dat er in de loop van de jaren wel een verandering heeft plaats gevonden. In het onderstaande stukje zijn de conclusies van dit onderzoek te lezen. In bijlage 2 hebben wij de tabellen ter informatie toegevoegd. Op de PABO Marnix, Academie Utrecht wordt er in het tweede jaar anderhalf uur les gegeven over weerbaarheid en kindermishandeling als onderdeel van de module gezondheidskunde. In het derde jaar is er een hoorcollege en een werkgroep in de minor Zorg voor ieder Kind. Dit gaat over kinderen die te maken hebben met psychisch zieke, verslaafde of verstandelijk beperkte ouders. Hierbij ligt het accent op verwaarlozing. Dit is geen verplicht onderdeel en het onderwerp maakt geen deel uit van de eindtermen van de opleiding. Ook bij de opleiding pedagogisch werker, MBO niveau 4, ROC Midden- Nederland, is het onderwerp geen onderdeel van de eindtermen van de opleiding. Er wordt alleen aandacht aan het onderwerp besteedt als studenten hier zelf naar vragen. De opleiding Verpleegkundigen Spoedeisende Hulp, St. Antoniusacademie, Nieuwegein, duurt slechts 15 maanden. Hier is het onderwerp wel een onderdeel van de eindtermen. Er wordt echter maar vier uur besteedt aan lichamelijke mishandeling. Kindermishandeling is ook een vast onderdeel van de MBO 4 opleiding van de politieacademie. Signaleren, bespreekbaar maken, doorverwijzen en juridische aspecten komen aan de orde. Op de MBO opleiding niveau 3 van de politieacademie krijgt kindermishandeling veel minder aandacht, terwijl afgestudeerden van niveau 3 wel regelmatig als jeugdprofessional in het korps werkzaam zijn. Vanaf volgend jaar wordt de MBO 4 opleiding verkort tot drie jaar. Het vak Jeugdzorg, waaronder het grootste deel van de lessen over kindermishandeling valt, verdwijnt. In plaats daarvan komen er beroepsauthentieke opdrachten, die aan de praktijk zijn ontleend. 11 Tijdschrift Kindermishandeling, Dossier Beroepsopleidingen, 4 e jaargang, nr. 2, juni

9 Op de huisartsenopleiding van het Universitair Medisch Centrum Utrecht krijgt kindermishandeling meer aandacht dan voorheen. Er zijn drie verplichte dagdelen voor ingeruimd, verspreid over de opleiding en aangevuld met praktijk- en huiswerkopdrachten. Het signaleren en bespreekbaar maken van kindermishandeling is opgenomen in de eindtermen van het examen. De opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening blijkt de meeste aandacht te besteden aan het onderwerp Kindermishandeling. Naast een verplicht blok van 140 uur over hulpverlening bij huiselijk geweld, waarin kindermishandeling uitgebreid aan bod komt, volgen de studenten ook 140 uur hulpverlening in gedwongen kader. Ook hebben ze een minor Agressie en huiselijk geweld, maar dit is geen verplicht onderdeel. Hoofdstuk 4: Dataverzameling; de enquête 4.1 Onze keuze Met een anonieme enquête via internet bereik je een grote doelgroep gemakkelijk en binnen een kort tijdsbestek. De doelgroep die wij wilden bereiken, alle vierdejaars voltijd SPH studenten, is een relatief grote groep. Namelijk 168 studenten. Via de website hebben we de enquête gemaakt en via de groepengids hebben we een e- mail naar de studenten gestuurd. Het voordeel van een enquête via Internet, is dat de gegevens rechtstreeks in een databestand worden ingevoerd. Zo treden er niet of nauwelijks fouten in de verwerking op en kunnen we gelijk met de analyses beginnen (Verhoeven; 149). We hebben de studenten via een positieve en pakkende tekst geprobeerd over te halen om onze enquête in te vullen. Op deze manier probeerden we zoveel mogelijk respons te krijgen. Ook hebben we nog twee herinneringsmails gestuurd om te streven naar een betrouwbaar resultaat. 4.2 Het doel Via de enquête wilden we erachter komen of er behoefte is aan een standaard lesprogramma over Kindermishandeling en Huiselijk Geweld en waarom wel of niet. Wat vinden studenten van dit onderwerp? Zouden ze het anders willen zien binnen de opleiding? Op welke manier of waarom niet? Ook waren we benieuwd hoe competent de studenten zichzelf vinden, vandaar dat we een zelfkennistest in de enquête hebben verwerkt. Voordat wij de enquête verstuurden, hebben wij een aantal doelen opgesteld over wat we te weten wilden komen. Enkele voorbeelden zijn: Wat is het verband tussen de studenten die de minor huiselijk geweld en kindermishandeling volgen en de behoefte aan meer les over kindermishandeling en huiselijk geweld, en hun kennis over dit onderwerp? Wat is het verband of verschil tussen de studenten die wel of geen behoefte hebben aan meer les over kindermishandeling en huiselijk geweld en hun kennis over dit onderwerp? 4.3 De opzet Van te voren hebben we bedacht wat we te weten wilden komen van de studenten. Hierbij hebben we rekening gehouden of de studenten een minor of keuzevak hebben gevolgd met betrekking tot het onderwerp kindermishandeling en huiselijk geweld. Vervolgens waren wij benieuwd op welke manier de studenten die er wel behoefte aan hebben dit onderwerp binnen de opleiding ingevuld zouden willen zien. Ook wilden wij weten waarom de studenten die er geen behoefte aan hebben dit niet wilden. In het tijdschrift Kindermishandeling zagen wij een artikel van Peter van der Linden. Met hem hebben we ook een interview gehad, hierover heeft u eerder in het verslag meer kunnen lezen. In het artikel stond een zelfkennistest die wij heel interessant vonden. De studenten kunnen hierin zelf invullen of zij vinden dat ze voldoende kennis hebben van Kindermishandeling en Huiselijk Geweld en om te bepalen of opleiding hun hier genoeg over geleerd heeft. 9

10 Omdat wij dit ook graag te weten wilden komen van de studenten, hebben wij besloten om dit ook in de enquête in te voegen. Via de website hebben wij de enquête in elkaar gezet en vervolgens de resultaten verwerkt. In bijlage 3 ziet u hoe wij de enquête in elkaar hebben gezet. 4.4 Validiteit We hebben de enquête naar 168 studenten gestuurd, de respons was 70. Dit betekent een van 42%. Dit percentage is iets te weinig voor een volledige betrouwbaarheid van het onderzoek, maar het is wel genoeg om een duidelijk beeld te schetsen van de meningen van de studenten. Aangezien maar twee deeltijdstudenten hebben gereageerd op de enquête, hebben we besloten hun respons eraf te halen. De respons die we hebben geanalyseerd is dus 40,5%. De respons van de deeltijd is veel te klein om het betrouwbaar te maken. In principe zou 42% respons genoeg zijn op een grotere groep, maar omdat maar twee deeltijdstudenten hebben gereageerd op de enquête, is de groep deelnemers kleiner geworden. Dat betekent dat de groep respondenten groter moet worden. Helaas is dit niet gelukt, ook na enkele herinneringsmails niet. Toch denken wij dat we een redelijke analyse kunnen maken van de gegevens die we hebben ontvangen. Bij enkele vragen hebben we niet het totaal van 68 respondenten, dit komt doordat een leerling soms een vraag heeft overgeslagen. Gelukkig gaat dit maar om één leerling, waardoor de betrouwbaarheid niet aangetast wordt. Het is belangrijk om de vragen in de enquête te kunnen verantwoorden, dit voor de validiteit van het onderzoek. Hieronder kunt u de verantwoording van de verschillende enquête vragen, lezen. Wij wilden weten of de student die de enquête invulde de opleiding in voltijd of deeltijd volgt. Wij wilden dit weten, omdat dit invloed kan hebben op de manier waarop het lesprogramma is ingevuld. Wij wilden weten of de student de opleiding verkort of regulier volgt omdat dit ook invloed kan hebben op de manier waarop het lesprogramma is ingevuld. Wij wilden weten of de student de minor Huiselijk en Seksueel geweld volgt, omdat dit invloed kan hebben op hun kennis over het onderwerp en dit van invloed kan zijn bij de vragen van zelfkennistest. Wij wilden weten of de student ooit een keuzevak met betrekking tot huiselijk geweld, kindermishandeling of jeugdbescherming heeft gevolgd, omdat dit van invloed kan hebben op hun kennis over het onderwerp en dit van invloed kan zijn bij de vragen van de zelfkennistest. Wij wilden weten of de studenten behoefte hebben aan meer les over huiselijk geweld en kindermishandeling en huiselijk geweld, omdat wij ons af vragen of dit onderwerp speelt onder de studenten. Tevens sluit deze vraag aan bij de deelvragen. Wij wilden weten hoe de studenten die behoefte hebben aan meer les over huiselijk geweld en kindermishandeling dit ingevuld zouden willen zien binnen de opleiding, omdat wij deze antwoorden kunnen gebruiken bij het beantwoorden van de deelvragen. Wij wilden weten waarom de studenten die geen behoefte hebben aan meer les over huiselijk geweld en kindermishandeling deze behoefte niet hebben, omdat wij deze antwoorden kunnen gebruiken bij het beantwoorden van de deelvragen. 10

11 Wij wilden weten wat de studenten vinden van het informatieaanbod op de opleiding over Kindermishandeling en Huiselijk geweld en hoe zij hun kennis zelf inschatten, omdat wij op deze manier kunnen concluderen of er op de opleiding genoeg aandacht aan besteed wordt of niet. Deze lijst is gevalideerd. Peter van der Linden (onderzoek in Tijdschrift Kindermishandeling ) heeft deze lijst gebruikt in zijn onderzoek op de Hogeschool van Utrecht. Wij hebben voor een vierpunt schaal gekozen, omdat studenten op deze manier snel kunnen invullen hoe hun kennis en vaardigheden zijn. De vierpunt schaal geeft concrete antwoorden, het gevaar met een vijfpunt schaal is dat veel studenten voor neutraal kiezen, bij een vierpunt schaal heb je dat gevaar niet. 4.5 Analyse en conclusie Wij hebben de enquête uitgedeeld aan vierdejaarsstudenten die voltijd en deeltijd doen. Wij hebben de enquêtes gestuurd via de groepengids. Wij kregen bij voorbaat te horen dat de groepengids niet meer up to date is, vooral bij de deeltijdopleiding niet omdat er nog veel studenten in staan die de opleiding al afgerond hebben. Omdat wij maar twee enquêtes teruggekregen hebben van deeltijdstudenten, gaan wij er van uit dat wij ze inderdaad niet goed bereikt hebben. Wij zullen de deeltijd studenten in onze analyse daarom niet meetellen. In totaal hebben wij 70 enquêtes teruggekregen, maar de analyse zal berusten op de 68 enquêtes van de voltijdstudenten. Doe je de opleiding in voltijd of deeltijd? Voltijd 3% 97% Deeltijd Behoefte aan meer les over kindermishandeling en huiselijk geweld. 82,35% heeft meer behoefte aan meer les over kindermishandeling en huiselijk geweld. De meerderheid ziet dit graag door een vaste middag per jaar over dit onderwerp. De overgebleven 24.56% van de respondenten die behoefte hebben aan meer les, zien dit onderwerp graag verdeeld over de verschillende vakken % van de respondenten geven aan geen behoefte te hebben aan meer les over kindermishandeling en huiselijk geweld. Er worden verschillende redenen voor genoemd: 6.67 % van deze studenten geeft aan hier geen behoefte aan te hebben omdat zij dit in het werkveld wel zullen leren, 40 % geeft aan het vak te specifiek te vinden voor de opleiding, 40 % geeft aan al genoeg algemene basisvaardigheden, kennis en methodieken op de opleiding gehad om hier in het werkveld mee aan de slag te gaan. Verder geeft % aan hier geen interesse in te hebben De kennis en vaardigheden onder alle ondervraagde studenten. In hoofdstuk één hebben wij besproken welke kennis en vaardigheden een afgestudeerde SPH student en beginnende hulpverlening, zou moeten bezitten om in het werkveld aan de slag te gaan met huiselijk geweld en kindermishandeling. We zouden kunnen zeggen dat op alle gebieden een grote meerderheid minstens voldoende kennis moeten scoren. Het valt op dat bij veel vragen over kennis en vaardigheden, toch een meerderheid nog aangeven er weinig/geen kennis over te hebben. In bijlage 4 vindt u de resultaten van de enquête. 11

12 Bij 10 van de 22 vragen geeft een meerderheid van de studenten aan er weinig/geen kennis en ervaring in te hebben. Wat opvalt, is dat het bij deze vragen allemaal gaat om vaardigheden die specifiek te maken hebben met het onderwerp kindermishandeling en huiselijk geweld. In bijlage 5 vindt u alle informatie van de grafieken in de vorm van een tekst. Ik kan zowel verbale als niet verbale signalen over kinderen en hun gezinsomgeving die wijzen op een zorgwekkende opvoedingssituatie en/of kindermishandeling en huiselijk geweld herkennen en benoemen Ik kan relevante signaleringschecklists of instrumenten toepassen 37% 63% 46% 54% 12

13 Ik kan beoordelen of er sprake is van een levensbedreigende situatie en onmiddellijk handelen nodig is Ik ben bekend met de landelijke wet en regelgeving en regionale afspraken voor het omgaan met gebleken kindermishandeling en huiselijk geweld of vermoedens daarvan 41% 59% 35% 65% Ik kan relevante richtlijnen (meldcode, protocollen) toepassen Ik kan signalen die ik heb waargenomen toetsen bij ouders en/of het kind 38% 62% 47% 53% Ik kan aan ouders en kind duidelijk uitleggen en onderbouwen waarom ik me zorgen maak en wat ik daarmee ga doen Weinig of geen kennies/ervaring Ik kan beoordelen of mijn handelen en/of dat van anderen leidt tot verbetering van de veiligheid en het welzijn van het kind en hierop zo nodig actie te ondernemen weinig of geen kennis/ervaring 49% 51% 50% 50% 13

14 Ik kan afwegen welke stappen gezet moeten worden om gebleken kindermishandeling en huiselijk geweld of een vermoeden daarvan verder uit te (laten) zoeken en kan hierin prioriteiten stellen Ik kan het vermoeden van kindermishandeling toetsen bij collega s 36% 64% 41% 59% Een algemenere vraag, die met dit onderwerp samenhangt, maar ook met veel andere dingen binnen de hulpverlening, is: Ik kan afwegen en beslissen wat ikzelf of mijn (toekomstige) organisatie kan doen en wat ik moet overdragen aan andere beroepskrachten 38% 62% Hieronder volgen de vaardigheden die specifiek nodig zijn in de omgang met kindermishandeling en huiselijk geweld, waarvan de meerderheid aangeeft, dat ze er voldoende of ruim genoeg kennis/ervaring in hebben, mede dankzij de tools die school aangeboden heeft. Ik weet de de\initie, omvang, vormen en mogelijke gevolgen van kindermishandeling en huiselijk geweld 69% 31% Ik kan concreet onderbouwen op grond van welke signalen en waarom ik me zorgen maak over een kind 65% 35% 14

15 Ik kan tijdig advies vragen of een melding doen bij het AMK of het Steunpunt Huiselijk Geweld Ik weet dat kindermishandeling en huiselijk geweld normatieve problematiek is, dat wil zeggen dat de grenzen mede bepaald worden door maatschappelijke, culturele en levensbeschouwelijke opvattingen 59% 41% 37% 63% Algemenere vaardigheden waarvan een meerderheid van de studenten aangeven dat ze er voldoende of ruime kennis/ervaring over hebben, zijn: Ik kan basale gespreksvaardigheden toepassen (onder andere, luisteren, samenvatten, laten uitpraten en doorvragen). 84% 16% Ik weet dat kindermishandeling en huiselijk geweld het resultaat is van een samenspel van factoren op het niveau van het kind, de ouders(s) en de leefsituatie 76% 24% Ik begrijp de noodzaak tot het delen van informatie en nauwkeurige verslaglegging in de context van het veiligstellen en bevorderen van het welzijn van een kind 75% 25% In kan mondeling concrete informatie geven over het kind en het gezin, zodat andere beroepskrachten zorg aan het kind en het gezin kunnen bieden Voldoende of geen kennis/ervaring 65% 35% 15

16 Ik weet met wie en onder welke voorwaarden vertrouwelijke informatie gedeeld mag worden 63% 37% Interpretatie Wat ons opvalt, is dat de verdeling van wel of geen voldoende kennis van vaardigheden wat betreft kindermishandeling en huiselijk geweld ongeveer op de helft ligt. De vragen waar de studenten aangeven weinig of geen kennis/ervaring mee te hebben gaan voornamelijk over kindermishandeling en huiselijk geweld zelf, de specifieke onderdelen. Waar studenten aangeven voldoende kennis/ervaring te hebben gaan over algemene vaardigheden als gespreksvaardigheden. Hier hebben we dan ook les over gehad. Wat wij kunnen opmaken uit deze gegevens is dat het goed zou zijn als er meer les komt over kindermishandeling en huiselijk geweld, de helft van de studenten geeft aan dat ze weinig of geen kennis/ervaring hebben over/met deze vaardigheden Verband tussen de behoefte aan meer les en de zelfkennis van de studenten. In bijlage 6 vindt u de resultaten van de analyse. Het is de vraag of er een verband bestaat tussen het hebben van wel of geen behoefte aan een vast lesprogramma over kindermishandeling of huiselijk geweld en hun zelfkennis. Is dit evenredig aan elkaar? Dit verband hebben wij onderzocht en is opgenomen in de bijlage. Korte conclusies die hieruit komen zijn: Bij 6 van de 22 vragen, geeft een meerderheid van de studenten die geen behoefte hebben aan een vast lesprogramma over het onderwerp kindermishandeling en huiselijk geweld, aan dat zij hier geen/weinig kennis van hebben. Ik kan beoordelen of mijn handelen en/of dat van anderen leidt tot verbetering van de veiligheid en het welzijn van het kind en hierop zo nodig actie te ondernemen. Ik weet in welke gevallen toestemming nodig is van ouders en/of kind om informatie te delen met derden. 33% 67% 42% 58% 16

17 Ik kan het vermoeden van kindermishandeling toetsen bij collega s. Ik kan afwegen welke stappen gezet moeten worden om gebleken kindermishandeling en huiselijk geweld of een vermoeden daarvan verder uit te (laten) zoeken en kan hierin prioriteiten stellen. 42% 58% 42% 58% Ik kan relevante signaleringschecklists of instrumenten toepassen. 42% 58% Ik kan zowel verbale als niet verbale signalen over kinderen en hun gezinsomgeving die wijzen op een zorgwekkende opvoedingssituatie en/of kindermishandeling en huiselijk geweld herkennen en benoemen. 42% 58% Bij 3 van de 22 vragen geeft de helft van de studenten die geen behoefte hebben aan een vast lesprogramma, aan dat zij geen of weinig kennis/ervaring hebben, en de andere helft geeft aan voldoende of ruime kennis/ervaring te hebben. Het gaat hierbij om de volgende vaardigheden: Ik kan afwegen en beslissen wat ikzelf of mijn (toekomstige) organisatie kan doen en wat ik moet overdragen aan andere beroepskrachten. Ik kan signalen die ik heb waargenomen toetsen bij ouders en/of het kind. In kan mondeling concrete informatie geven over het kind en het gezin, zodat andere beroepskrachten zorg aan het kind en het gezin kunnen bieden. De studenten die wel behoefte hebben aan een vast lesprogramma geven bij 9 van de 22 vragen aan dat zij weinig of geen kennis/ervaring hebben van/met de vaardigheden. Hier is steeds een overtuigende meerderheid te zien. Dit is verder ook af te lezen in de bijlage. 17

18 Interpretatie Wat hier opvalt, is dat redelijk wat studenten die geen behoefte hebben aan meer les over kindermishandeling en huiselijk geweld, zich onvoldoende capabel vinden bij de vragen die over de vaardigheden gaan die specifiek met kindermishandeling en huiselijk geweld te maken hebben. Wij denken dat studenten zich niet altijd bewust zijn van de grote van het probleem en aan welke je vaardigheden je moet voldoen om hiermee om te gaan in het werkveld Verband tussen het volgen van het keuzevak jeugdbescherming en/of kindermishandeling en hun behoefte aan een vast lesprogramma en hun zelfkennis. De resultaten van de analyse vindt u in bijlage 7. Van de studenten die hebben deelgenomen aan de enquête, volgden 7 studenten een keuzevak (100%) en hebben 5 studenten (71.43%) behoefte aan meer les over kindermishandeling en huiselijk geweld. Studenten geven bij 14 van de 22 aan dat ze ruime en/of voldoende kennis/ervaring hebben van/met de vaardigheden. Bij 9 van de 22 vragen geven de studenten aan hier geen of weinig kennis/ervaring over te hebben. Ik kan zowel verbale als niet verbale signalen over kinderen en hun gezinsomgeving die wijzen op een zorgwekkende opvoedingssituatie en/of kindermishandeling en huiselijk geweld herkennen en benoemen. Ik kan relevante signaleringschecklists of instrumenten toepassen. 29% 29% 71% 71% Ik kan beoordelen of er sprake is van een levensbedreigende situatie en onmiddellijk handelen nodig is. 29% 71% Ik ben bekend met de landelijke wet en regelgeving en regionale afspraken voor het omgaan met gebleken kindermishandeling en huiselijk geweld of vermoedens daarvan. 29% 71% 18

19 Ik kan relevante richtlijnen (meldcode, protocollen) toepassen. 14% Ik kan afwegen en beslissen wat ikzelf of mijn (toekomstige) organisatie kan doen en wat ik moet overdragen aan andere beroepskrachten. 86% 29% 71% Ik kan het vermoeden van kindermishandeling toetsen bij collega s. Ik kan signalen die ik heb waargenomen toetsen bij ouders en/of het kind. 29% 29% 71% 71% Ik kan aan ouders en kind duidelijk uitleggen en onderbouwen waarom ik me zorgen maak en wat ik daarmee ga doen 71% 29% 19

20 Bij één vraag geven de studenten aan dat ze er ruime of voldoende kennis/ervaring over hebben. Ik kan basale gespreksvaardigheden toepassen (onder andere, luisteren, samenvatten, laten uitpraten en doorvragen). 14% 86% Interpretatie Wat opvalt, is dat studenten aangeven ruime kennis/ervaring te hebben over gespreksvaardigheden. Waarschijnlijk komt dit doordat we hier les over hebben gehad. Wat nog meer opvalt, is dat de meeste studenten aangeven zichzelf voldoende capabel te vinden wat betreft de vaardigheden over kindermishandeling en huiselijk geweld. De vragen waar ze zichzelf niet voldoende capabel vinden gaan allemaal specifiek over kindermishandeling en huiselijk geweld. Uit deze gegevens blijkt dan toch dat het verstandig zou zijn als studenten meer les krijgen hierover, zodat hun kennis van deze vaardigheden ook voldoende is Verband tussen het volgen van de minor en de behoefte en zelfkennis. We hebben gekeken of de studenten die de minor volgen behoefte hebben aan meer les over kindermishandeling en huiselijk geweld. In bijlage 8 vindt u de analyse. Van de studenten die hebben deelgenomen aan de enquête, volgden 20 studenten de minor Huiselijk en Seksueel Geweld, alle studenten die de minor volgen hebben behoefte aan meer les over dit onderwerp. Studenten geven bij 21 van de 22 vragen aan dat ze er ruime of voldoende kennis en of ervaring van/met de vaardigheden hebben. Bij 2 vragen geven de studenten aan dat ze er ruime kennis over hebben. Ik weet de de\initie, omvang, vormen en mogelijke gevolgen van kindermishandeling en huiselijk geweld. 11% Ik begrijp de noodzaak tot het delen van informatie en nauwkeurige verslaglegging in de context van het veiligstellen en bevorderen van het welzijn van een kind. Weinig of geen kennis/ ervaring Voldoende of ruime kennis/ ervaring 5% 89% 95% 20

21 Bij één vraag geven de studenten aan er weinig kennis/ervaring over te hebben. Ik kan signalen die ik heb waargenomen toetsen bij ouders en/of het kind. 47% 53% Interpretatie Wat ons heel erg opvalt, is dat elke student die de minor heeft gevolgd behoefte heeft aan meer les over kindermishandeling en huiselijk geweld, maar dat zij bij de zelfkennistest bij bijna alle vragen aangeven er voldoende kennis en/of ervaring mee te hebben. Wij denken dat de studenten die de minor volgen zich realiseren dat het beheersen van de vaardigheden een heel groot issue is binnen de hulpverlening en dat ze er nog veel meer over willen leren, aangezien het een heel breed onderwerp is. Toch vinden wij het wel frappant dat zij zich op bijna alle vragen voldoende beoordelen Het verband tussen de reguliere route, de behoefte aan meer les, en de zelfkennis. Wij hebben gekeken of er een verband bestaat tussen de route die de studenten gevolgd hebben en hun behoefte aan een vast lesprogramma over kindermishandeling en huiselijk geweld en hun zelfkennis. In bijlage 6 vindt u de analyse. Van de studenten die hebben deelgenomen aan de enquête, volgden 49 studenten de reguliere route en 39 studenten daarvan hebben behoefte aan meer les over kindermishandeling en huiselijk geweld. Van deze 39 studenten willen 25 studenten graag dat het onderwerp een apart vak in het lesprogramma krijgt. Daarnaast zien 9 studenten dit onderwerp graag onderverdeeld in meerdere vakken. De laatste 5 studenten willen graag een vaste middag per jaar over het onderwerp. Er zijn 10 studenten die geen behoefte hebben aan meer les over het onderwerp. Drie studenten geven aan dat het vak te specifiek is voor de opleiding en nog eens drie studenten geven aan dat ze al over genoeg algemene basisvaardigheden beschikken om er in het werkveld mee aan de slag te kunnen. Één student geeft aan dit in het werkveld te leren. Als laatste zijn er nog drie studenten die aangeven dat het onderwerp ze niet interesseert. 21

22 Bij 9 van de 22 vragen geeft een meerderheid van de studenten aan er weinig/geen kennis en ervaring in te hebben. Wat opvalt, is dat het bij deze vragen allemaal gaat om vaardigheden die specifiek te maken hebben met het onderwerp kindermishandeling en huiselijk geweld. Ik kan zowel verbale als niet verbale signalen over kinderen en hun gezinsomgeving die wijzen op een zorgwekkende opvoedingssituatie en/of kindermishandeling en huiselijk geweld herkennen en benoemen. Ik kan relevante signaleringschecklists of instrumenten toepassen. 35% 65% 45% 55% Ik kan beoordelen of er sprake is van een levensbedreigende situatie en onmiddellijk handelen nodig is. Ik ben bekend met de landelijke wet en regelgeving en regionale afspraken voor het omgaan met gebleken kindermishandeling en huiselijk geweld of vermoedens daarvan. 41% 59% 35% 65% Ik kan relevante richtlijnen (meldcode, protocollen) toepassen. Ik kan afwegen welke stappen gezet moeten worden om gebleken kindermishandeling en huiselijk geweld of een vermoeden daarvan verder uit te (laten) zoeken en kan hierin prioriteiten stellen. 41% 59% 37% 63% 22

23 Ik kan afwegen en beslissen wat ikzelf of mijn (toekomstige) organisatie kan doen en wat ik moet overdragen aan andere beroepskrachten. 37% Ik weet in welke gevallen toestemming nodig is van ouders en/of kind om informatie te delen met derden. 47% 53% 63% Ik kan beoordelen of mijn handelen en/of dat van anderen leidt tot verbetering van de veiligheid en het welzijn van het kind en hierop zo nodig actie te ondernemen. 49% 51% Meer algemene vaardigheden waarvan een meerderheid van de studenten aangeven dat ze er voldoende of ruime kennis/ervaring over hebben, zijn: Ik kan basale gespreksvaardigheden toepassen (onder andere, luisteren, samenvatten, laten uitpraten en doorvragen). 86% 14% Ik begrijp de noodzaak tot het delen van informatie en nauwkeurige verslaglegging in de context van het veiligstellen en bevorderen van het welzijn van een kind. 73% 27% 23