Intimiteit op leeftijd is nog groot taboe. Top aan de tap. Brief aan een rare snoeshaan. Evolueren als een raket

Transcriptie

1 Verschijnt maandelijks, uitgez. juli en aug. Afgiftekantoor 2099 Antwerpen X erkenning: p Tijdschrift - toelating gesloten verpakking 2099 Antwerpen X n BC 6379 PB-nr. B-4883 tijdschrift van de ku leuven 28 mei 2014 nr 9 25ste jaargang Een huwelijk is geen Hollywoodfilm leven na Leuven: seksuologe en relatiebemiddelaar rika ponnet [14] Top aan de tap Miniconcert met Sarah en Gert ( Filip Van Loock) Het Kinderziekenhuis van UZ Leuven kreeg op vrijdag 16 mei Sarah en Gert Bettens van K s Choice op bezoek. Ze musiceerden en zongen samen met de patiënten, zoals hier met Lien Claeys, die hun nummer Quiet Little Place op piano bracht. s Avonds speelden broer en zus Bettens nog een akoestisch concert in het Centraal Auditorium van Gasthuisberg, ten voordele van het Fonds Kunst voor het Kinderziekenhuis. Intimiteit op leeftijd is nog groot taboe masterstudente geneeskunde wint wereldkampioenschap bier tappen [3] Evolueren als een raket DNA-onderzoek werpt nieuw licht op kolonisatie door exotische planten [8] Ik vind seksualiteit bij ouderen geen probleem, zolang het maar niet over mijn eigen moeder gaat! Zo citeert Lieselot Mahieu een zorgverlener. Mahieu bevroeg van hen, uit 43 Vlaamse woonzorgcentra, over intimiteit en seksualiteit bij oudere bewoners. Haar conclusie: de kennis is ontoereikend en er is nood aan meer visie. Ilse Frederickx Met de vergrijzing krijgen we steeds meer hulpbehoevende ouderen en dementerenden in woonzorgcentra. Daar wordt seks iets publieks. Dat roept vragen op bij de ouderen zelf, maar ook bij hun familie en zorgverleners, zegt Lieselot Mahieu, die doctoreert aan het Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht onder leiding van medisch ethicus Chris Gastmans en ethicus Luc Anckaert. Ze focust haar onderzoek op personen met dementie die in een woonzorgcentrum verblijven. Ouderenseksualiteit op zich los van dementie is al een taboe-onderwerp, en tot nu toe werd er weinig onderzoek besteed aan de ethische vragen die het oproept. Laat staan dat er richtlijnen zouden zijn voor zorgverleners. Sexy oldie of aseksueel oudje? Twee ouderen met dementie die elkaar knuffelen en strelen: dat vinden we nog schattig. Maar wat als een verpleegkundige hen aantreft met de broek op de knieën? In onze maatschappij bestaan er twee tendensen om met seksueel gedrag bij ouderen om te gaan, legt Mahieu uit. Je hebt het oude taboe, de mythe van de aseksuele oudere: alleen jonge en gezonde mensen hebben behoefte aan seksualiteit. Seksueel actief zijn op leeftijd hoort niet. Een nieuwere tendens staat daar lijnrecht tegenover: de mythe van de sexy oldie. Zolang je gezond bent, hoor je seksueel actief te zijn: het wordt van moetens. En als het niet lukt, is dat een probleem dat je kunt aanpakken dat leidt dan weer tot de medicalisering van ouderenseksualiteit. Beide mythes geven de oudere weinig ruimte om zichzelf te zijn. Seksualiteit is van belang gedurende het hele leven van een mens. Maar hoe je die uitdrukt, verandert doorheen de jaren en is ook voor elk individu anders. Ook zorgverleners balanceren tussen die twee tendensen. Hoe verzorgers reageren op seksualiteit bij oudere bewoners, bepaalt wat mogelijk is in een woonzorgcentrum. Als ze iemand masturberend betrappen, kunnen ze het bijvoorbeeld weglachen of de oudere een omfloerst standje geven. Zorgverleners stroomlijnen het gedrag. Maar tegelijk voelen ze er zich heel ongemakkelijk bij en zijn ze zelf vragende partij voor meer opleiding over dit thema. pagina 4 Loslaten hoort bij leiderschap ererector vervenne met emeritaat [10] Kleine filosofie van het filerijden hoe strak zit de verkeersknoop? [13] Brief aan een rare snoeshaan rector rik torfs krijgt post van nrchoofdredacteur peter vandermeersch [16] Verschijningsdata Campuskrant 2014 nr jun 2014 nr sep 2014 nr okt 2014 nr nov 2014 nr dec 2014

2 2 Nieuws campuskrant colofon Campuskrant Maandelijks tijdschrift van de KU Leuven een realisatie van de Nieuwsdienst hoofdredactie Sigrid Somers Reiner Van Hove Redactie Ilse Frederickx, Ludo Meyvis, Rob Stevens, Ine Van Houdenhove, Wouter Verbeylen medewerkers Tine Danschutter, Jack McMartin, Julia Nienaber, Sarah Somers, Anke Vander Elst, Inge Verbruggen Redactieadres Naamsestraat 22 bus Leuven T nieuws@kuleuven.be Adreswijzigingen Alumni Lovanienses Naamsestraat 63 bus Leuven Erik.Gobin@alum.kuleuven.be Grafisch ontwerp Catapult, Antwerpen Lay-out en zetwerk Wouter Verbeylen Fotografie Rob Stevens, Michael De Lausnay, Filip Van Loock Cartoons Joris Snaet Reclameregie Inge Verbruggen T Inge.Verbruggen@kuleuven.be Oplage ex. Drukwerk Eco Print Center, Lokeren ( VRT Bart Musschoot) Op het moment dat u dit leest, is de Moeder aller Campagnes achter de rug. Over cijfers en fetisjen, ideologieën en ideetjes, strategieën en weetjes. Meer dan ooit is de sérieux van de universiteiten door de media ingezet als autoriteitsargument. Nooit vlogen de cijfers ons zo om de oren als tijdens deze campagne. Maar de politici pasten zich wonderwel aan de nieuwe cijferzeden aan. In debatten werd er zozeer met miljoenen en miljarden heen en weer geargumenteerd en gegoocheld, dat de gemiddelde kijker of luisteraar er lichtjes beneveld door raakte. Ook rekenen maakt high. Programma s werden gedetailleerd becijferd, de campagne werd hogelijk vercijferd. Hoe dan ook, Rekening 14 is naast een getal nu ook een begrip geworden. Oorspronkelijk werden de drie organiserende media en de KU Leuven er nog vaak bij vermeld. Maar de verwijzing werd steeds summierder. VRT-journalist Tim Pauwels bereikte enkele dagen voor 25 mei het linguïstische eindstadium, toen hij zei: Leuven heeft berekend dat En daarbij dacht niemand aan de Leuvense stadsdiensten of de administratie van Louis Tobback. Het is de natte droom van elke marketinggoeroe: één herkenbare naam, één woord in de plaats van een lange feitelijke omschrijving. Het lemma Leuven had geen KU meer nodig, het was zelf uitgegroeid tot de nieuwe Standaard en als het ware Tijd-loos geworden. De ultieme vervolmaking van provinciestad tot universeel verkiezingsbegrip. En het was een uppercut voor de andere U s. Want laten we wel wezen: verkiezingen zijn een democratische poll voor politici, maar de campagne in de media is ook een poppolletje tussen universiteiten. Niks ivoren toren, maar tussen de mensen. Of alvast tussen de journalisten. Het is academische kopjes en affiliaties tellen. De financiële crisis was een jarenlange Werdegang van de economiecollega s: zij Kant tekening Column: luc van doorslaer Academische poppoll De ongeschreven mediawet van de pax academica werkt zoals in het dagelijkse sociale leven. Leuven en laten Leuven. passeerden in groten getale de revue, soms was de analyse juist, soms er glad naast. Maar in een campagne veranderen de talking en analyzing heads. De Standaard publiceerde bijvoorbeeld een artikelenreeks Het oog van de politicoloog. Mocht u zich afvragen waarom de twee termen naast elkaar bestaan: een politicoloog is een politoloog met een iets hoger ic-gehalte. Uiteraard is zo n reeks een hall of fame voor de betrokken collega s. In academische termen ook genoemd: maatschappelijke dienstverlening. En dat is goed zo. Zoals de media angstvallig moeten toekijken op politieke evenwichten, zo is ook de academische balans precair. Indien hier een portie Devos en Bouteca, dan daar graag wat Van Hecke en Maddens. Voornamelijk Gentse en Leuvense basisbestanddelen, met af en toe een snuifje Antwerpen of Brussel. De ongeschreven mediawet van de pax academica. En die werkt zoals in het dagelijkse sociale leven. Leuven en laten Leuven. Luc van Doorslaer is onderzoeker in de vertaalwetenschap aan de Faculteit Letteren. Hij werkt ook al vele jaren als tv-journalist. Huiscartoonist Joris Snaet zet de universitaire actualiteit naar zijn hand. Campuskrant wordt gedrukt met milieuvriendelijke waterloze druktechnologie. Verantwoordelijke uitgever Jos Vaesen Naamsestraat 22 bus Leuven Copyright artikels Artikels kunnen overgenomen worden mits toestemming. Typisch Vlaamse fenomenen worden gefileerd in het boek Kleine Vlaamse Mythologieën. Lees het interview met auteur Jan Baetens op pagina 12.

3 28 mei 2014 Nieuws 3 We hebben al zo veel materiële welvaart dat we onze kicks halen uit dingen beleven. Zoals en masse door een Kennedytunnel of Wetstraat lopen. En hoe meer mensen meedoen, hoe groter de sociale druk wordt om het ook te gaan doen. Marjolein toont hoe je de perfecte pint tapt, voor de gelegenheid bij de buren en collega s van café In Den Vetten Os. ( KU Leuven Rob Stevens) Bewegingspsycholoog Filip Boen over de hype van het hobbylopen: ook na de werkuren voelen we de druk om te presteren. (De Morgen, ) Studente geneeskunde wint wereldkampioenschap bier tappen Voor mij is tappen pure ontpanning Masterstudente geneeskunde Marjolein Geuens (24) tapt de beste pintjes ter wereld, aldus de jury van de Stella Artois World Draught Masters. Voor mij is het belangrijkste dat een pint met enthousiasme wordt geserveerd. En met een dikke schuimkraag. Ine Van Houdenhove En zeggen dat ze vroeger niet eens van bier hield. Ik heb mijn bachelor in Diepenbeek gedaan en pas toen ik drie jaar geleden hier kwam studeren, kreeg ik de smaak te pakken. In Leuven heerst toch een echte biercultuur, wat natuurlijk veel te maken heeft met de aanwezigheid van de brouwerij. Ik heb intussen zoveel soorten ontdekt en ik ben ook wel echt in de ban geraakt van de geschiedenis van Leuven als bierstad. Marjolein tapte al wel vaker in haar studentenclub, maar heeft haar techniek geperfectioneerd in danscafé t Archief, waar ze sinds het begin van het academiejaar als barvrouw aan de slag is. Het was ook mijn baas daar die me aanspoorde om me in te schrijven voor de preselecties voor het Belgische kampioenschap. De wereldkampioen van vorig jaar heeft ook nog bij hem gewerkt. Het gevolg is bekend: Marjolein kwam, tapte en overwon, eerst op Leuvens en vervolgens op nationaal niveau. Zo verzekerde ze zich van een ticket voor het wereldkampioenschap in Cannes, dat werd gehouden tijdens het Filmfestival. Daar moest ze het opnemen tegen tweeëntwintig medekandidaten uit de hele wereld. Elke ochtend hadden we training, drie dagen lang, en kregen we tips om onze taptechniek nog te verbeteren. Tijdens de eerste ronde van de eigenlijke wedstrijd voelde ik wat zenuwen. Gelukkig had ik geen last van trillende handen maar goed ook, want ik zou misschien wel chirurg willen worden (lacht). Maar voor ik mijn pint afschuimde wat in tappersjargon de onthoofding heet moest ik toch eens diep ademhalen. Tijdens het finale duel zat ik helemaal in een roes. Wie de winnende pint heeft opgedronken? Dat is me in de commotie helemaal ontgaan (lacht). Twee vingers Wat maakt een pint tot een perfect getapte pint? Wat vaak wordt vergeten, is dat het glas brandschoon moet zijn zelfs als het uit de kast komt, moet je het nog even afwassen. Anders kunnen er Gelukkig had ik geen last van trillende handen. Maar goed ook, want ik wil misschien chirurg worden. bubbeltjes in het bier komen. Je moet het glas bij het tappen ook net onder de kraan houden, onder een hoek van 45 graden. En je mag het pas helemaal op het eind laten zakken. Als ik zelf op café ga, zal ik niet snel commentaar geven, maar ik let wel op de manier waarop mijn pint is getapt. Een dikke schuimlaag twee vingers is gewoon lekkerder. Maar het belangrijkste vind ik eigenlijk nog dat een pint met enthousiasme geserveerd wordt. Ook achter de tap blijft Marjolein een dokter in spe: Ik ben echt doordrongen van het belang van op een verantwoorde manier omgaan met alcohol. Een klant die duidelijk genoeg op heeft, zal ik geen bier meer geven. Dat wordt niet altijd meteen geapprecieerd, maar die verantwoordelijkheid heb je als barman of barvrouw nu eenmaal. Ik hou klanten die te veel gedronken hebben ook wat in het oog, zorg dat ze niet alleen vertrekken en zo. Als wereldkampioen mag ze een jaar optreden als ambassadeur van Stella Artois: Hoe we dat precies gaan invullen moeten we nog bekijken, maar waarschijnlijk mag ik Stella gaan promoten in het buitenland. Daarnaast blijft ze tappen: Voor mij is dat niet werken, maar pure ontspanning, vooral vanwege het sociale aspect, ik ontmoet graag nieuwe mensen. Maar de komende weken wordt er niet getapt. De media-aandacht is een beetje gaan liggen dit is mijn laatste interview en nu moet ik me echt op de examens concentreren. Als ik in t Archief ga werken, zijn dat lange dagen of, beter, nachten. Dat kan ik me nu niet veroorloven. Veel landen beschouwen ons als betweterig. Vooral het Europees Parlement heeft de gewoonte hard te roepen, bijvoorbeeld als Rusland, in onze ogen, conservatieve homowetten goedkeurt. We beseffen te weinig dat het vermanende vingertje een averechts effect kan hebben. Professor Stephan Keukeleire, coauteur van The Foreign Policy of the EU, over het imagoprobleem van Europa (De Standaard, )

4 4 Nieuws campuskrant Thuis in Leuven Volgend seizoen verruilen Olivia (Moora Vander Veken), Lowie (Mathias Vergels) en Jana (Joy Anna Thielemans) hun Thuis voor Leuven, om er te studeren. De crew van de Eén-soap maakte op 15 mei alvast een aantal opnames op de Campus Arenberg in Heverlee, onder het toeziend oog van studenten-figuranten en -passanten. Leuven is sowieso vertrouwd terrein voor het Thuisteam. Zo worden veel van de anonieme straatopnames in het Leuvense gefilmd. ( KU Leuven Rob Stevens) Intimiteit op leeftijd is nog groot taboe pagina 1 Eigen familie Mahieu bevroeg zorgverleners uit 43 Vlaamse woonzorgcentra over hun kennis van en attitude tegenover intimiteit en seksualiteit bij oudere bewoners. De kennisvragen gingen bijvoorbeeld over de invloed van medicijnen of tabak op seksueel verlangen of seksuele stoornissen. Verzorgers beantwoorden gemiddeld slechts de helft van de vragen correct. Maar ondanks het taboe is hun attitude tegenover ouderenseksualiteit gemiddeld eerder positief. Opvallend: jongere zorgverleners houden er een meer conservatieve houding op na, en ze beschikken ook over minder kennis. Al blijft het oppassen met de interpretatie van de resultaten, waarschuwt Mahieu: Bij zulke vragenlijsten willen mensen graag tolerant overkomen. Bij de bepaald worden door het beleid binnen een woonzorgcentrum. Dit is nog maar een eerste onderzoek, dat vooral het taboe doorbreekt: het moet dieper uitgespit worden, niet alleen bij zorgverleners, maar ook bij de ouderen zelf en bij hun familie. Als het over personen met dementie gaat, wordt het trouwens nog complexer: Wat als een getrouwde man of vrouw met dementie een seksuele relatie aangaat met een medebewoner en eigenlijk overspel pleegt tegenover een nog thuiswonende partner? Moet je een oudere met dementie beschermen tegen misbruik als de thuiswonende partner duidelijk seksuele noden heeft en de resident in kwestie niet? En wat als het gedrag van een oudere totaal verandert tijdens het dementieproces, zoals een kloosterzuster die aan dementie lijdt en plots toenadering zoekt tot mannen? Rationeel Mahieu probeert in een filosofisch-ethisch deel van haar doctoraat waarden over seksualiteit en dementie samen te brengen. De Heeft het zin om aan een dochter te vertellen hoe vaak haar vader die aan dementie lijdt seksuele avances maakt? vragen die over eigen familieleden gaan, zien we duidelijk dat de houding dan toch minder positief kan worden. Hoe men echt reageert in een concrete situatie, weten we niet. Dat kan ook mee waarde die het meest naar voren wordt geschoven om te bepalen wat toelaatbaar is op seksueel vlak, is rationaliteit: respect voor autonomie, geïnformeerde toestemming door beide partners, begrip van alle risico s enzovoort. doordachte visie te ontwikkelen dan een houvast, want zij staan Dat is al een heel hoge standaard en hier openlijk over te commu- vaak tussen twee vuren: de bewovoor eender wie. Iemand met niceren. Zorgverleners hebben ner en de familie. dementie wiens verstandelijk vermogen in verval is dreigt volgens dat criterium uitgesloten te worden van seksualiteit. Advertentie Waarmee moeten zorgverleners dan wel rekening houden? Eerst en vooral moet je kijken naar de NIEUW BIJ UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN ouderen zelf: is kleren uittrekken voor hen een seksuele handeling of hebben ze het gewoon warm? Beseffen ze nog dat je soms beter de deur sluit? In tweede instantie kan je de partners erbij betrekken en ten slotte familieleden en andere zorgverleners. Je vertrekt dan steeds vanuit de vraag: welke informatie is relevant voor wie? Heeft het zin om aan een dochter te vertellen hoe vaak haar vader die aan dementie lijdt seksuele avances maakt? Om op een ethische manier 49,50 - ISBN ,50 - ISBN paperback 352 p. paperback 416 p. met ouderenseksualiteit om te gaan, is het ook nodig dat woonwww.upl.be zorgcentra de pompiersethiek er info@upl.be pas over nadenken als er zich een +32 (0) probleem stelt verlaten: het is aangewezen om een eigen wel-

5 28 mei 2014 Nieuws 5 Kiekjes uit het lab Een microscoop levert soms fraaiere kunstwerkjes op dan verf, penseel en doek. Dat bewijzen de winnende inzendingen van de wetenschappelijke fotowedstrijd SPIEKULographic, voor de vierde keer georganiseerd door SPIE KU Leuven Student Chapter, een vereniging van onderzoekers die zich met licht en optica bezighouden. Deze drie intrigerende beelden haalden het podium. Ilse Frederickx 1 Fluorescent bloementuiltje Fotograaf: Alex van Vliet Een familie van cellen van een muis onder de fluorescentiemicroscoop: de celkernen die het DNA huisvesten zijn in het blauw weergegeven. De groene slierten zijn actine, een eiwit dat deel uitmaakt van het skelet van een cel en dat uitlopers naar andere cellen ondersteunt. Doctorandus Alex van Vliet van het Laboratorium voor Celdoodonderzoek & Therapie bestudeert het rode gebied dat strategisch rond de celkern ligt: Dat is het endoplasmatisch reticulum: het fabriekje van de cel dat eiwitten assembleert. Als het daar misloopt, kan dat leiden tot celdood en ziektes, zoals diabetes. Ik maakte deze foto omdat het redelijk zeldzaam is een groepje cellen te zien die vermoedelijk afkomstig zijn van dezelfde moedercel. En waarschijnlijk staan de cellen op het punt opnieuw te delen. De groene actine loopt normaal gezien kriskras door de cellen heen, maar bij celdeling vormt ze een soort ring, zoals hier dus gebeurd is. 2 3 Computergame of wetenschap? Fotograaf: Tsveta Ivanova Nanometergrote eilandjes van goud, organische moleculen, en kobaltatomen, bekeken door een tunnelmicroscoop, een instrument dat het mogelijk maakt om individuele atomen te zien. Op de goudeilandjes groen in het midden worden driehoekige organische moleculen neergezet die normaal gezien een regelmatig netwerk van zeshoeken vormen. In de gaatjes van de zeshoeken kunnen vervolgens kobaltatomen geplaatst worden. Aangezien die magnetisch zijn, kan dat interessant zijn voor toepassingen zoals sensoren en geheugenchips. De experimenten lopen helaas niet steeds zoals gepland, zegt doctoraatsstudente Tsveta Ivanova van het Laboratorium voor Vastestoffysica en Magnetisme. In dit geval werd het organisch netwerk onstabiel zodra we kobalt toevoegden. Maar het leverde wel een mooi beeld op! Kandinsky revisited Fotograaf: Bas Brouwers Een stukje pancreas of alvleesklier van een muis dat werd gescand onder de microscoop en vervolgens met software geanalyseerd. Het gaat hem om de eilandjes van Langerhans, vertelt Bas Brouwers, die doctoreert in de biomedische wetenschappen. Die eilandjes produceren hormonen, zoals insuline. Bij diabetespatiënten is die productie verstoord. Als we een stukje pancreas onder de microscoop bekijken, laten we bepaalde eiwitten kleuren om de eilandjes te vinden. De kleine ronde of ovale bolletjes, die je goed ziet in het paarse vlak, zijn eilandjes. De kleurtjes zijn toevallig: De software deelt het stukje pancreas in verschillende gebieden en kleuren in, om de grootte van de eilandjes van Langerhans te berekenen.

6 6 Nieuws campuskrant KU Leuven vestigt zich in Hof Bladelin in Brugge Het Hof Bladelin in de Naaldenstraat geldt als één van de parels van de Brugse binnenstad. Het stadspaleis werd gebouwd door Pieter Bladelin, een vooraanstaande Bruggeling uit de 15de eeuw. Voortaan wappert er de vlag van de KU Leuven. Jos Vaesen: Het Hof Bladelin is een gebouw dat ons tastbare aansluiting geeft met een aantal topmomenten uit de Europese geschiedenis. ( ingezonden) Ludo Meyvis Pieter Bladelin was raadgever van Filips de Goede, schatbewaarder van de Orde van het Gulden Vlies, hofmeester van Karel de Stoute, diplomaat, én steenrijk. Hij bouwde niet alleen een riant verblijf in Brugge, maar stichtte ook zijn eigen stad : Middelburg in het Meetjesland, niet te verwarren met het Zeeuwse Middelburg. Na zijn dood in 1472 werd het Hof Bladelin verkocht aan Lorenzo de Medici, die er zijn bankier Tommaso Portinari naartoe stuurde om een Brugs filiaal uit te bouwen. In 1819 stichtte E.H. Leon de Foere er de Congregatie van Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart. Hij versierde de kapel met beeldhouwwerk uit de vroegere kapel van het paleis van Karel van Lorreinen in Brussel. De zusters bouwden er onder meer een kantschool uit. Na de Tweede Wereldoorlog werd er ook het Rusthuis O.L.V.-Hemelvaart ondergebracht, intussen vervangen door moderne serviceflats. Er zijn nog maar drie zusters die in het Hof Bladelin verblijven, vertelt Jos Vaesen, directeur-generaal van de Rectorale Diensten en van nabij betrokken bij de meest recente fase in de geschiedenis van het hof. De Congregatie van O.L.V.-Hemelvaart is intussen opgegaan in de Congregatie van de Zusters van Onze- Lieve-Vrouw van Zeven Weeën, uit Ruiselede. En zij zochten een nieuwe bestemming voor hun kapitale pand in het hartje van Brugge. Voor de zusters was het van groot belang dat de doelstellingen van hun orde, waaronder maatschappelijke dienstverlening en onderwijs, in een christelijk kader, voortzetting konden vinden. Op basis van enkele persoonlijke contacten hebben de zusters en de KU Leuven elkaar gevonden, heel snel eigenlijk. De KU Leuven is op 22 mei toegetreden tot de vzw die de eigendomsrechten op het Hof Bladelin heeft. De bestaande functies van het complex blijven onverminderd bestaan. In het historische Hof kan de KU Leuven voortaan educatieve en culturele activiteiten organiseren, zoals voordrachten, concerten en tentoonstellingen. Ook initiatieven van postacademische vorming kunnen er terecht. Voor de alumni uit de West-Vlaamse regio bieden de gebouwen eveneens prima perspectieven. Bijzondere troef Het is een schitterend pand, dat is meteen duidelijk. Het is vrij groot, ongeveer een halve hectare, wat in het centrum van Brugge niet min is. Het historische gedeelte brengt je door alle fasen van de kunstgeschiedenis tot de 19de eeuw. In het oudste deel, gebouwd door Pieter Bladelin zelf, vind je bijvoorbeeld grote doeken geschilderd door Giulio Romano. Dat was de man die de fresco s van niemand minder dan Rafaël in het Vaticaan heeft afgewerkt na diens overlijden. Die werken horen vandaag bij dé pronkstukken van de Vaticaanse musea. De doeken in het Hof Bladelin zijn kopieën van deze fresco s, gemaakt door de man die de originelen dus zelf heeft afgewerkt. Het Hof Bladelin is een gebouw dat ons tastbare aansluiting geeft met een aantal topmomenten uit de Europese geschiedenis. Ik vind dat de zusters en de KU Leuven een prachtige overeenkomst gesloten hebben. De zusters hechtten duidelijk veel belang aan de geestelijke verwantschap met onze universiteit, wier opdrachtverklaring hen zeer aanspreekt. En voor de KU Leuven is het natuurlijk een schitterende mogelijkheid om haar aanwezigheid in Brugge uit te breiden. Ook de bouwwerken aan het station, waar een nieuwe campus voor industriële ingenieurswetenschappen en kinesitherapie opgetrokken wordt, dragen daartoe bij. Maar het Hof Bladelin, in de historische binnenstad van Brugge, is een wel heel bijzondere troef voor de uitstraling van de KU Leuven in West-Vlaanderen. Voedsel voor de geest Tijdens de blok en de examens is leercentrum Agora nog meer dan anders een magneet voor studenten. Wie s morgens aanschuift om een goed plekje te veroveren, kan alvast wat voedsel voor de geest achter de kiezen steken. Alma voorziet in deze periode een ontbijtstandje waar studenten een croissant, een broodje of cornflakes met een brikje melk kunnen kopen. s Middags en s avonds kunnen ze in de cafetaria corner terecht voor een snelle hap, zoals een wrap, een pastabeker of een vers stuk fruit. Tot en met 27 juni maakt de KU Leuven ook weer extra plaats voor blokkende studenten: Agora en tien bibliotheken breiden hun openingstijden uit, wat resulteert in ruim werkplekken. Meer info op blokkeninleuven.be en op ( Filip Van Loock)

7 28 mei 2014 Portret 7 Doctorandus doet gooi naar titel Mister Gay Vlaanderen Misschien kan ik ooit de aftrap geven van een voetbalmatch Nog tot de finaleshow eind juni strijden twaalf knappe binken om de titel van Mister Gay Vlaanderen Onder hen ook doctorandus Willem Joris (28): Ik denk niet dat ik mijn academische sérieux verlies door een acte de présence op de Erobeurs. Ine Van Houdenhove Iets in de media heeft een andere lading voor Willem dan voor de doorsnee deelnemer aan een miss- of misterverkiezing. Als doctoraatsbursaal bij het Instituut voor Mediastudies doet hij onderzoek naar de manier waarop Vlaamse en Nederlandse kranten berichten over de eurocrisis: De metaforen die daarbij worden gebruikt, verwijzen voor het overgrote deel naar oorlog, ziekte, een natuurramp, constructie of spel. Mijn onderzoek maakt deel uit van een project waar tien landen aan meewerken. Uiteindelijk willen we achterhalen of de gehanteerde metaforen een invloed hebben op hoe het lezerspubliek denkt over de eurocrisis, en over wie daarvoor verantwoordelijk is: maakt het uit of je spreekt over een tsunami iets wat je overkomt of over de slechte fundamenten van de euro iets waar de Europese leiders mee schuld aan hebben? Haarlak In de gangen van Sociale Wetenschappen roepen affiches en flyers op om voor Willem te stemmen. Mijn collega s zijn als een campagneteam. Ze steunen me waar ze kunnen, en tijdens de grote liveshow op 28 juni met Bart De Wever als juryvoorzitter zullen er opvallend veel doctorandi in de zaal zitten (lacht). De meeste van Willems medekandidaten outten zich als homo op hun zestiende of zeventiende. Zelf was hij al vierentwintig toen er een lichtje ging branden: Toen Willem Joris tijdens een catwalktraining met de andere finalisten: Als je een défilé in boxershort hebt gedaan, kan je álles aan (lacht). ik voor het eerst een jongen had gekust, heb ik dat onmiddellijk aan iedereen verteld en bleek dat ikzelf de laatste was die door had dat ik homo was misschien had ik het toch wel onbewust verdrongen. Mijn omgeving reageerde positief en ik heb gelukkig nog nooit last gehad van onverdraagzaamheid. Maar vrijwel al mijn medekandidaten hebben al te maken gehad met pestgedrag of zelfs geweld. Met zijn deelname aan Mister Gay Vlaanderen wil Willem vooral ijveren voor een grotere openheid rond homoseksualiteit in teamsporten. Het is zo belangrijk dat je overal jezelf kan zijn. In het tenniswereldje bijvoorbeeld zijn er een aantal bekende rolmodellen: Navratilova, Mauresmo... Maar voor een voetballer is het allesbehalve evident om uit de kast te komen. Als ik Mister Gay word, zou ik graag de aftrap geven van een voetbalwedstrijd. Dat zou een mooi signaal zijn. Zelf speelt hij geen voetbal, maar wel tennis, op een niet onverdienstelijk niveau: Vorig jaar heb ik een gouden medaille behaald tijdens de World Outgames Mijn collega s zijn als een campagneteam. Tijdens de grote liveshow zullen er opvallend veel doctorandi in de zaal zitten... in Antwerpen, de Olympische Spelen voor holebi s. Maar op dit moment heb ik geen tijd om aan tornooien mee te doen, ik heb al mijn vrije dagen nodig om de verkiezing voor te bereiden. We hebben sinds de preselecties in november een druk programma af te werken: actes de présence, workshops, mediatraining, fotoshoots... Overal leer je wel iéts van. Bijvoorbeeld dat je haarlak moet gebruiken als je niet wil dat je kuif instort voor het feest voorbij is (lacht). Maar ook hoe je poseert voor een foto of op een catwalk loopt. Al benadrukt hij dat het bij Mister Gay Vlaanderen om méér gaat dan er goed uitzien in boxershort: Heel belangrijk is ook dat je kan uitleggen waar je voor staat als je wint, ben je een jaar lang ambassadeur van de holebigemeenschap. Danspasjes Tijdens de Body & Erobeurs in Antwerpen verkochten Willem en zijn medekandidaten pralines tegen gaybashing en hielden ze een défilé: In ondergoed. Als je dat hebt gedaan, kan je álles aan (lacht). Ach, het viel nog mee, dat ( KU Leuven RS) is uiteindelijk een openminded publiek, al zaten er ook macho hetero s tussen. Maar zo bereiken we weer een heel andere doelgroep met onze boodschap. Mensen kijken soms raar op als ze horen dat een doctorandus meedoet aan een misterverkiezing, maar ik heb altijd interesse gehad voor de showbizz en ik vind het net leuk om zoveel mogelijk uiteenlopende ervaringen op te doen. Mijn wereld zal niet instorten als ik niet Mister Gay Vlaanderen 2014 word, maar ik wil toch wel héél graag winnen. Ik hoop vooral ook het gevoel te hebben dat ik gedaan heb wat ik kon om samen met de andere finalisten een mooie liveshow neer te zetten. Daarom oefen ik mijn danspasjes goed in. En ik hoop dat ik op 28 juni niet zo nerveus zal zijn dat ik zelfs mijn eigen naam niet meer weet (lacht). Je kan Willem steunen via Ontdek ons volledig aanbod: University Shop, Universiteitshal, Naamsestraat 22.

8 8 Onderzoek campuskrant Evolutie met raketsnelheid Exotische planten kunnen zich verrassend snel genetisch aanpassen aan een nieuwe omgeving en zich daardoor met succes verspreiden. Een team Belgische biologen onder leiding van de KU Leuven levert daarvoor het eerste genetische bewijs. Met exemplaren uit oude herbaria en DNA-analyse reconstrueerden ze de evolutie van de Pyrenese raket, een exoot die op korte tijd het Maasbekken inpalmde. Ilse Frederickx De Pyrenese raket of Maasraket is een plant die voorkomt in de gebergten van Zuid-Europa, vooral de Pyreneeën. De soort werd in onze contreien opgemerkt vanaf de eerste helft van de 19de eeuw. Waarschijnlijk kwamen er zaden mee met woltransport uit de De Belgische variant van de Pyrenese raket bloeit later dan de originele planten in de gebergten van Zuid-Europa. Die aanpassing verhoogt de overlevingskansen. ( ingezonden) Pyreneeën naar de regio van de wolindustrie rond Verviers. De Pyrenese raket wist zich te vestigen aan de oevers van de Vesder bij Verviers en kon zich later verspreiden door het Maasbekken, richting Nederland. De kolonisatiegeschiedenis van de Pyrenese raket is goed gedocumenteerd, zegt postdoctoraal onderzoeker Katrien Vandepitte van de Onderzoeksgroep Plantconservatie en -populatiebiologie: We vonden gedroogde exemplaren van de Pyrenese raket in herbaria uit de 19de en 20ste eeuw. Uit die exemplaren hebben we DNA kunnen isoleren. Dat konden we vergelijken met het genetische profiel van de huidige planten hier en in de Pyreneeën. Zo hadden we een unieke kans om te reconstrueren wanneer en hoe een exotische plantensoort zich genetisch aanpast aan de nieuwe omgeving. Ware plaag Als we de genetische evolutie van de Pyrenese raket bekijken, vinden we de grootste verschillen in een set genen die het bloeitijdstip reguleren. En dat is van groot belang voor de overlevingskansen van de plant. Als je de huidige planten van hier en uit de Pyreneeën onder Belgische omstandigheden vergelijkt, bloeit de Belgische variant later. Uit onze DNA-analyse blijkt dat die Belgische variant zich genetisch snel heeft aangepast in ongeveer twintig generaties. Dat hielp de plant om zich hier te handhaven en verspreiden. Die bevinding is belangrijk, omdat er tot nu toe geen hard bewijs was dat exotische plantensoorten zich snel kunnen verspreiden na een periode van genetische aanpassing. De resultaten betekenen ook dat we moeten oppassen met latente exotische soorten die jarenlang aanwezig zijn zonder zich te verspreiden. Tijdens die periode kunnen ze zich genetisch aanpassen: daarna weten ze zich niet alleen te handhaven, maar kunnen ze zich ook verspreiden. De Pyrenese raket is een onschuldig plantje, maar sommige exoten worden een ware plaag. Dat kan dus ook nog na een periode waarin ze geen probleem vormen. Hiv-deeltje omgetoverd tot proefbuisje om geneesmiddelen te testen Een interdisciplinaire groep wetenschappers van de KU Leuven heeft van één enkel hiv-deeltje een minuscuul proefbuisje gemaakt waarmee ze het virus in detail kunnen bestuderen én potentiële hiv-remmers sneller en efficiënter kunnen screenen. De techniek kan bovendien ook worden toegepast in onderzoek naar andere ziektes. Ilse Frederickx Advertentie Om het humaan immunodeficientievirus (hiv) te bestrijden, is het cruciaal te begrijpen hoe het virus zich voortplant. Als hiv in het bloed geraakt, kaapt elk hivpartikel een immuuncel: het virusdeeltje bindt zich aan de immuuncel en dringt binnen. Dan verandert het hiv-partikel het genetisch materiaal van de immuuncel zodanig dat die nieuwe hiv-deeltjes aanmaakt. Om zich voort te planten schakelt hiv dus de lijfwachten in ons bloed uit en vormt ze om tot kweekmachines voor het virus. Bij dat hele proces speelt integrase een sleutelrol: Dat is het hiv-eiwit dat ervoor zorgt dat STARTERSWONINGEN HUURWONINGEN IN DE LATTEN I VAARTKOM FLEXIBEL HUREN, MET EEN SPAARPOTJE! De stad Leuven en het AGSL bieden 12 nieuwe, goed geïsoleerde appartementen met terras in de Vaartkom te huur aan. De huurprijzen zijn vergelijkbaar met de prijzen op de private markt. Een fijn extra is dat je een deel van je huur kan recupereren als je nadien een woning in Leuven koopt. Zo wil de stad jongeren die in Leuven een woning kopen, een duwtje in de rug geven. Je geniet bovendien van een flexibel huurcontract. Kandidaten worden via een puntensysteem in een rangorde geplaatst. I agsl@leuven.be Meer info krijg je tijdens de infovergadering of daarna op het genetisch materiaal van hiv onlosmakelijk verbonden wordt met dat van de gekaapte cel. Het eiwit zorgt ervoor dat de menselijke cel geherprogrammeerd wordt. In ons onderzoek wilden we integrase volgen tijdens de verschillende stappen van besmetting, legt postdoctoraal onderzoeker Jelle Hendrix van het Departement Chemie uit. De uitdaging is om dat op het niveau van één virusdeeltje te doen: Hiv is een virus dat verschillende manieren heeft om iets te doen, zoals een cel binnendringen. Het is dus zeker nuttig om te kijken wat individuele hiv-deeltjes doen. Om dat te bereiken, gebruikten de onderzoekers fluorescentiebeeldvorming op het niveau van één enkel deeltje, ook wel single-molecule fluorescentie genoemd: een hiv-deeltje werd genetisch gewijzigd zodat het wel kan besmetten, maar zich niet kan voortplanten. Het werd zo geprogrammeerd dat het een fluorescente vorm van integrase produceert. Zo kunnen we de interactie tussen de deeltjes van dat lichtgevende integrase bestuderen onder de lichtmicroscoop. En dat zowel in vitro in één enkel hiv-partikel, als in een menselijke cel die besmet is met dat hiv-deeltje. We hebben vervolgens zowel klinisch goedgekeurde als nieuw ontwikkelde hiv-remmers bestudeerd in virusdeeltjes. Van sommige werd verondersteld dat zij de interactie tussen integrasedeeltjes beïnvloeden, een effect dat wij inderdaad konden vaststellen met onze nieuwe techniek. Breed bruikbaar Er bestaan al een paar tientallen medicijnen voor hiv, maar toch is verder onderzoek belangrijk. Telkens als hiv zich vermenigvuldigt door een immuuncel te kapen, is er kans op een mutatie. Er is geen garantie dat een hiv-medicijn ook de mutatie weet aan te pakken. Een medicijn werkt niet noodzakelijk levenslang bij een patiënt. Bovendien zijn de huidige hiv-geneesmiddelen zeer duur. Vandaar het belang om hiv-geneesmiddelen snel en efficiënt te testen. Het goede nieuws is dat deze nieuwe techniek breed bruikbaar is: Het lijkt verrassend, maar in de genetisch gewijzigde versie van een gevaarlijk virus kunnen we andere ziekteverwekkers onder de loep nemen. Eigenlijk hebben we van een hiv-partikeltje een nano-proefbuis gemaakt, waarin je de interacties tussen eiwitten kan bestuderen. We kunnen in principe eender welke eiwitten van hiv, een andere ziekte en van een menselijke cel fluorescent maken. Hoe eiwitten op elkaar reageren, werd al bestudeerd. Maar het kon nog niet op het niveau van één minuscuul virusdeeltje. Nu kan je met zeer weinig materiaal veel moleculen en dus kandidaat-geneesmiddelen snel testen voor vele ziektes. Wij zullen dan ook verder onderzoek doen naar de integrase-eiwitten van andere virussen.

9 28 mei 2014 Onderzoek 9 Beeldige wetenschap Witte sponsjes in zee? Spaghettibolletjes? Fotograaf: Kevin Verstrepen We zien hoopjes van miljoenen gistcellen: in dit geval gaat het om biergist van een speciaalbier van hoge gisting. Elk spaghettibolletje stelt een kolonie voor, in werkelijkheid ongeveer een centimeter groot. Gistcellen produceren kleverige eiwitten aan hun celoppervlak en klitten zo samen in vreemde structuren, vertelt professor Kevin Verstrepen. Hij is hoofd van het Laboratorium voor Genetica en Genomica binnen het Centrum voor Microbiële en Plantengenetica en is ook verbonden aan het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB). Mijn team ontwikkelt betere gisten voor de industrie, meer bepaald voor bier, wijn, chocolade en bio-ethanol. Daarnaast bestuderen we ook de genetische processen die bepalen waar en wanneer die kleverige eiwitten geproduceerd worden. Dat doen we met het oog op medische toepassingen: sommige gisten zijn ziekteverwekkend. Doordat ze die eiwitten aanmaken, vormen ze een biofilm een slijmerig laagje dat zich kan vastzetten op menselijk weefsel of op een implantaat, zoals een hartklep. Zo n biofilm is ongrijpbaar voor ons immuunsysteem. Gistcellen lijken bovendien veel op menselijke cellen. Dat maakt het moeilijk om een medicijn te ontwikkelen dat alleen de gistcellen bestrijdt. Maar als onschuldige gistsoorten samenklitten, kan dat net een goede zaak zijn. Biergisten vormen vlokken en bezinken: zo verdwijnen ze uit het bier. Ilse Frederickx Bestaande medicijnen remmen MERS-virus in lab Leuvense onderzoekers hebben samen met Nederlandse collega s aangetoond dat vier bestaande medicijnen in staat zijn om het MERS-coronavirus in celkweken te remmen. Voor het MERS-virus, dat ernstige en vaak dodelijke luchtweginfecties veroorzaakt, zijn tot op heden geen medicijnen of vaccins beschikbaar. Een microscopisch beeld van MERS-virusdeeltjes. Om nog onduidelijke redenen is het aantal besmettingen de voorbije maanden snel toegenomen. ( ingezonden) De onderzoekers van de KU Leuven, het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en het Erasmus MC in Rotterdam publiceerden hun bevindingen in het tijdschrift Antimicrobial Agents and Chemotherapy. Onder leiding van de Leidse professor Eric Snijder en de Leuvense professor Johan Neyts testten ze 348 medicijnen voor andere aandoeningen op hun werkzaamheid in cellen die geïnfecteerd zijn met het MERScoronavirus. De wetenschappers bepaalden bij welke dosis de medicijnen het virus remden, hoe sterk dat remmende effect was en hoeveel schade het medicijn toebracht aan de cellen zelf. De vier stoffen met de meeste potentie waren het malariamedicijn Chloroquine, het antipsychoticum Chlorpromazine, het antidiarreemiddel Loperamide en de hiv-remmer Lopinavir. Deze vier medicijnen bleken het best in staat om bij relatief lage concentraties het MERS-virus te remmen, terwijl ze de cellen zelf geen of relatief weinig schade toebrachten. Ze bleken ook werkzaam tegen het aan het MERS-virus verwante SARS-coronavirus en het humane coronavirus 229E. Snellere toepassing Hoe de medicijnen in staat zijn om het virus te remmen, is nog niet helemaal duidelijk. Ook is nog niet getest of de medicijnen bij dieren of mensen hetzelfde effect hebben en hoe hoog de dosis daarvoor moet zijn. Dat zullen de onderzoekers nu verder nagaan. De meeste aandacht zal daarbij gaan naar Chloroquine en Chlorpromazine omdat een Amerikaanse studie gepubliceerd in hetzelfde tijdschrift deze twee medicijnen identificeert als remmers van het MERS-virus. Dat de onderzochte medicijnen al langer op de markt zijn, kan leiden tot een aanzienlijk snellere toepassing bij MERS-patiënten. De ontwikkeling van een volledig nieuw geneesmiddel kan meer dan tien jaar in beslag nemen. Voor een virus dat plots de kop opsteekt en mogelijk op korte termijn een bedreiging vormt voor de volksgezondheid moet het uiteraard sneller gaan. Het inzetten van bestaande geneesmiddelen kan dan een oplossing bieden, licht professor Johan Neyts toe. Hij hoopt dat een combinatie van de verschillende medicijnen de remmende werking kan versterken. Waarschijnlijk is het zelfs niet eens nodig om het virus voor 100% te remmen. Zelfs een onvolledige remming kan ervoor zorgen dat de infectie minder agressief verloopt, zodat het afweersysteem voldoende tijd krijgt om het virus zelf op te ruimen. Daarnaast kan de behandeling ervoor zorgen dat een patiënt minder virus produceert en dus ook minder besmettelijk is voor zijn of haar omgeving. Virus in opkomst Het Middle East Respiratory Syndrome-coronavirus (MERS-CoV) werd in 2012 voor het eerst ontdekt. In de twee jaar daarna werden ongeveer 200 nieuwe gevallen geregistreerd, maar in de afgelopen twee maanden nam dat aantal om nog onduidelijke redenen snel toe, tot meer dan 600. De meeste MERS-besmettingen vinden plaats in het Midden-Oosten, waaraan het virus zijn naam ook dankt. Twee Nederlanders liepen het virus onlangs op tijdens een reis naar Saudi-Arabië. Zij worden streng geïsoleerd verpleegd. Het MERS-coronavirus kan ernstige ziekteverschijnselen veroorzaken, vooral bij mensen met andere gezondheidsproblemen. Zij krijgen last van koorts, hoesten, kortademigheid en ademhalingsmoeilijkheden. Ongeveer 30% van de geregistreerde MERS-patiënten overlijdt. Hoe het virus precies op de mens wordt overgedragen, is nog niet helemaal duidelijk. Mensen lijken besmet te worden door dromedarissen, maar de betrokkenheid van andere dierlijke bronnen is niet uit te sluiten. Besmetting van mens op mens is ook mogelijk gebleken, maar alleen bij intensief contact.

10 10 Interview campuskrant Ererector Marc Vervenne gaat met emeritaat ( KU Leuven Rob Stevens) Ik heb alles gegeven en heel veel gekregen Er zijn moeilijke momenten geweest, maar vooral heel erg mooie. Die zitten onder mijn vel! Terugkijken op zijn carrière doet ererector Marc Vervenne met een mix van onthechting en tevredenheid. In de aanloop naar zijn emeritaat en de viering daarvan op 6 en 7 juni blikt hij ook enthousiast vooruit naar een nieuw leven, mét een beheersbare agenda. Een gesprek onder het geklingel van de Begijnhoftoren. Ludo Meyvis Het interview kan niet meteen beginnen: hij belt net met zijn moeder. Ze is ver in de negentig. We bellen elke dag twee keer met elkaar, kort. Gezin en familie zijn belangrijk. Zij zijn er áltijd. Hij moet niet lang nadenken als we hem vragen naar het hoogtepunt in zijn loopbaan. Mijn vier jaar als rector, zowel persoonlijk als professioneel. Je voelt je zo rijk op die plaats, je staat midden in een prachtige gemeenschap die vooruit wil, en daar kan je substantieel toe bijdragen. Het is een complexe baan, en het loopt niet altijd zoals je wilt, maar het was een buitengewone tijd, waar ik nog steeds energie en inspiratie uit put. Vrijheid van denken en doen Maar eerst even naar de beginjaren. U hebt een wat ongewone opstap naar het academische leven gekend. Heeft die u getekend? Ik wilde priester worden en ben de opleiding begonnen in 1967, in het seminarie van Brugge. Na de filosofie volgden legerdienst en twee jaar theologie. Vervolgens heb ik meer dan twee jaar gewerkt als arbeider in de industrie en daarna in de bouw. Pas dáárna, toen ik 26 was, ben ik naar de universiteit gegaan. Ik zou het meteen op die manier overdoen. In de acht jaar tussen de humaniora en mijn opstap naar Leuven ben ik geconfronteerd met mijn grenzen, mijn kleinheid. Je wordt ontledigd, ontdaan van wat overbodig is. Ik besefte gaandeweg dat het priesterschap niet voor mij was, maar ik heb in die jaren wel een stevige persoonlijke en intellectuele vorming gekregen. Het belangrijkste resultaat daarvan? Mijn vrijheid van denken en doen. Die heb je nodig in de wetenschap, maar ook in het leven zonder meer, in de liefde, in het bestuurlijke engagement. Ik heb dat meegekregen vanaf mijn prilste jeugd. Mij aanbieden voor het rectorschap was ook een vrije beslissing: ik wilde mij engageren. En na vier jaar was het evengoed een weloverwogen besluit om niet opnieuw kandidaat te zijn, hoe graag ik het ook deed en hoeveel steun ik ook kreeg. Maar aan die beslissing ging wel wat vooraf. Het was een bijzonder bewogen periode. Dat kan je wel zeggen. Ik heb afgezien! Een hel? Ja, die term mag je gebruiken. Het nieuwe reglement, gelukkig na één keer toepassen weer afgeschaft, bepaalde dat op het einde van de eerste ambtsperiode van de rector een evaluatie plaatsvond. Ik heb afgezien van het tumult op het einde van mijn rectorschap. Een hel? Ja, die term mag je gebruiken. Bij een positieve uitkomst zou ik aan een tweede termijn beginnen. Maar niemand, en alleszins ikzelf en mijn team niet, had verwacht dat die evaluatie anders zou uitdraaien. Het tumult van toen hoef ik niet in herinnering te brengen. Het blijft me bij dat mensen van binnen en buiten de universiteit hun ontzetting uitdrukten en hun solidariteit uitten. Tot vandaag houd ik daar veel positieve herinneringen aan over. Zijn er dingen ondergronds gebeurd waar niemand op de duur nog vat op had? Jazeker. Voor mezelf heb ik dat al uitgeklaard, maar sans rancune. Om gelukkig te zijn en vrij te leven moet je vooruit kijken, niet achterom. Het ging op de duur ook niet meer om mijn persoon, maar om de openheid en het democratisch gehalte van de universiteit denk aan de petitie over de evaluatie en het reglement, door duizenden ondertekend. Hoe dan ook, als je je in het midden van zo n storm bevindt, vreet dat natuurlijk aan je. Maar ik heb me onmiddellijk herpakt en met mijn team het werk verder gezet, tot aan het einde van ons mandaat. Ik heb het rectorschap nooit beschouwd als mijn eigendom, maar als een prachtige opdracht, die ik zo volledig mogelijk heb proberen uit te voeren. Opdrachten lopen af. Je bent niet de bezitter van de functie. Dat besef helpt om negativisme snel te overstijgen. Kunnen loslaten is een element van leiderschap, misschien wel één van de belangrijkste. De kern van een universiteit zijn de mensen die haar gemeenschap uitmaken, niet haar bestuurders. Ik heb mijn taak afgerond, met pijn, zonder gevoelens van wrok, maar vooral met vernieuwde kracht. Het goede spoor Wat vind u de belangrijkste verwezenlijkingen uit uw rectoraat? Als rector had ik het geluk een sterk bestuursteam rond mij te hebben, waarin niemand op z n eentje bezig was. We hebben samen mooie dingen mogen opzetten én afwerken, en voor andere aanzetten kunnen geven. Ik hechtte veel belang aan rust brengen. Verandering is nodig, maar ze moet beheersbaar zijn. Tot vandaag ben ik in de ban van de menselijke en intellectuele rijkdom in onze universiteit, op alle niveaus. Als mensen zich gewaardeerd weten, als je hen aanmoedigt, dan volgen daaruit mooie resultaten én voldoening. Dat betekent niet dat je alles op zijn beloop laat. Er moet een stevige bedrijfsvoering zijn en we hebben daar hoog op ingezet. Als je dat combineert met aandacht voor mensen, ontwikkel je een dynamiek in de hele universiteit. De deelname van alle geledingen aan het bestuur vond ik belangrijk. Al snel hebben we twee student-bestuurders opgenomen in de Raad van Bestuur, met succes. Het open debat over de opbouw van de Associatie in de

11 28 mei 2014 Interview 11 Marc Vervenne: een carrière in beeld universiteit was nog zo n prioriteit. Hoe breng je een diversiteit aan instellingen, opleidingen, mensen en mentaliteit samen, met respect voor elkaars eigenheid? Dat heeft veel voorbereidend werk en discussies gevergd, maar ik denk dat we het goede spoor hebben uitgezet, waarop na mij is voortgebouwd. We hebben ook een centrale plaats gegeven aan kunst en cultuur, onder meer door het aantrekken van Musicians in Residence. Die benadering is bij uitstek de exponent van het vrije denken dat het wezen van de universiteit en de wetenschapsbeoefening uitmaakt. En wat had u anders willen doen? Ik heb niet genoeg tijd gehad om alles te realiseren wat ik voor ogen had. Maar tijd of geen tijd: ik had verder willen staan met de beheersing van de administratieve belasting. Ik talen dwingen je anders te denken. Je daarin als wetenschapper mogen verdiepen is een ontmaskering, een oefening in het deconstrueren van opvattingen zonder grond, zoals het creationisme, met zijn idee van een intelligent design. In een samenleving die zich al te licht laat meeslepen door goedkope waanbeelden, is dat soort wetenschap broodnodig. Verder heb ik de afgelopen jaren veel gereisd, onder andere voor opdrachten in het Midden-Oosten en in Afrika. Ik ben actief in de universitaire ontwikkelingssamenwerking, vooral binnen LUMOS UZ Leuven. Dan is er nog mijn opdracht voor het beheer van het Groot Begijnhof, een fantastische plek waar een wisselende internationale gemeenschap woont. Ik ben daar de burgemeester, of president, Persaandacht voor rector-elect Marc Vervenne, vlak na zijn verkiezing in 2005 ( KU Leuven RS) Kunnen loslaten is een element van leiderschap, misschien wel één van de belangrijkste. had meer willen realiseren voor de ontwikkeling van een evenwichtig diversiteitsbeleid. Anderzijds ben ik gerustgesteld dat die thema s na mij versterkt zijn opgenomen. Ook de werking van de groepsstructuren heeft me onbevredigd gelaten. Ik verdraag geen muren. Het afbreken van oude muren en beletten dat nieuwe worden opgetrokken, had ik in een tweede ambtsperiode nog meer aandacht willen geven. U hebt als rector ongetwijfeld ook veel mensen ontmoet die u bijgebleven zijn? Ja, vaak ook in hun privé-omgeving. Ik denk dan bijvoorbeeld aan onze eredoctores, zoals acteur en filmmaker Roberto Benigni, schrijver Umberto Eco, de grote Israëlische auteur David Grossman en de Palestijnse filosoof en rector Sari Nusseibeh. Prachtige mensen! Dat zijn ontmoetingen die de schellen van je ogen doen vallen. Het zijn intellectuelen pur sang, maar met twee voeten in de samenleving, die ze een geweten proberen te schoppen. Als ik bij hen ben, hang ik aan hun lippen. Nooit vergeet ik het eerste telefoongesprek met David Grossman, waarin ik hem vroeg of hij een eredoctoraat van onze universiteit wou aanvaarden. We spraken over zijn zoon Uri, die enkele maanden voordien gesneuveld was in het zuiden van Libanon. In enkele seconden was er een nabijheid die nooit meer is vervaagd. Burgemeester Vervenne Hoe hebt u de afgelopen jaren ingevuld? Het mooie is dat ik mijn rectorschap nadien ten nutte heb kunnen maken in een waaier aan activiteiten, binnen en buiten de universiteit. De tijd om me weer met mijn vakgebied bezig te houden moet ik stelen, maar ik geniet er wel volop van. Als wetenschapper ben ik met literatuur en taal bezig. Ik zie mezelf als ingenieur van de theologie, die zich richt op de materialen en de mechanismen van religie die vervat zitten in de oude Bijbelteksten. Het Hebreeuws en verwante zoals dat officieel heet. Kortom, ik ben dankbaar dat ik met zoveel verschillende zaken bezig mag zijn en mijn ervaring en relaties daarvoor kan inbrengen. Wat ik nu doe, zal ik graag vanaf mijn emeritaat verder ter harte nemen, in de mate waarin het zich aandient. Ik ben sterk verweven met het werk dat veel van onze professoren en medewerkers in Afrika verrichten, zoals in Congo, Rwanda, Kameroen en Ethiopië. Onlangs heb ik mij geëngageerd als voorzitter van de Stichting Hubi & Vinciane, die actief is in Benin en samenwerking opbouwt met LUMOS. Verder is er het werk in auditcommissies van de NederlandsVlaamse Accreditatieorganisatie, die kwaliteitstoetsingen van instellingen voor hoger onderwijs uitvoert. Als voorzitter van de Vlaamse Unesco in België ben ik actief in een wereldwijd netwerk rond thema s als onderwijs, wetenschap, cultuur en communicatie. En ik ben lid van enkele raden van bestuur, zoals het Koninklijk Hoger Instituut voor Defensie, en het Beschermcomité voor het herdenkingsproject 100 jaar Groote Oorlog. Dat is een taak die me nauw aan het hart ligt, want ik ben geboren en getogen in de Ypres Salient en mijn grootvader aan vaderszijde heeft vier jaar aan het front doorgebracht. Hij is kort na de oorlog ten gevolge van zijn verwondingen gestorven. En het haast spreekwoordelijke meer tijd voor mijn privéleven? Jazeker! Christine en ik hebben intussen vijf schattige kleinkinderen, waarvan er binnenkort drie naar Bretagne verhuizen. Ik voorzie dus geregeld uitstappen. En ik wil nog meer lezen, romans en poëzie vooral. Als ik iéts gemist heb, is het wel de tijd die je daarvoor nodig hebt. Eigenlijk verlang ik er vooral naar meer zelf te kunnen kiézen. In een boeiend beroepsleven zoals het mijne kan je over veel je zeg doen, behalve over je agenda. Maar wat achter me ligt, is erg mooi geweest. Ik heb alles van mezelf gegeven en ik heb heel veel gekregen. Dan mag ik toch tevreden zijn, vind je niet? Rector Vervenne reikte in 2007 een eredoctoraat uit aan acteur en filmmaker Roberto Benigni. Dat zijn ontmoetingen die de schellen van je ogen doen vallen. ( KU Leuven Rob Stevens) Rector Vervenne verdiept in de lectuur van Campuskrant, samen met zijn Ethiopische collega Mitiku Haile van de Universiteit van Mekelle. Vervenne was er in oktober 2008 te gast in het kader van een Institutioneel Universitair Samenwerkingsproject. ( ingezonden) Onder het goedkeurend oog van zijn kleinzoon Jef, en met opvolger Mark Waer naast zich, ondertekent ererector Vervenne in juni 2013 de oprichtingsdocumenten van het Marc Vervenne Fonds. Dat steunt talentvolle wetenschappers uit de armste landen in Afrika bij doctoraatsonderzoek dat de lokale gemeenschappen ten goede komt. ( KU Leuven Rob Stevens)