Beeldhouwers. 01. Pieter van den Boer. 02. Michiel van Bokhoven. 03. Van de Bück en van Wiendt. 04. Jan Custers. 05. Eugène de Fernelmont. 06.

Transcriptie

1 Beeldhouwers 01. Pieter van den Boer Pieter van den Boer is een kunstenaar uit Tilburg. Van hem is zowel schilderwerk als beeldhouwwerk bekend. Pieter van de Boer maakte onder meer beelden voor de kerk van Antonius Abt in Eerde. Ook decoreerde hij deze kerk naar ontwerpen van Pierre Cuypers. 02. Michiel van Bokhoven Michiel van Bokhoven is geboren in 1852 te Nieuwkuijk en is gestorven in 1929 te 's-hertogenbosch. Hij is beeldhouwer en volgde een opleiding aan de Koninklijke School. Hij liep stage op het atelier van Van der Geld ( 's-hertogenbosch), bij W.Molkenboer (Leeuwarden), Stoltefus (Den Haag) en F. Mengelberg (Utrecht). Hij heeft een eigen atelier. Na de dood van Antonius Adriaan Goossens neemt Michiel in 1896 diens atelier over. Daarin is zijn zoon de kerkschilder Antoon van Bokhoven ( ). In 1914 komt Henri Jonkers ( ) in dienst. In 1918 ontstaat dan het atelier Van Bokhoven-Jonkers. Michiel trekt zich in 1923 uit de firma terug. Michiel van Bokhoven maakt in 1886 een Jozefbeeld voor de Sint Servatiuskerk in Westerhoven. Het atelier levert kerkmeubelen in veel Brabantse kerken, zoals: Ommel, Den Dungen, Haps, Empel. Ook in Bergeijk, Sint Oedenrode en Oss staat werk van het atelier. 03. Van de Bück en van Wiendt Het atelier Van Bück en van Wiendt werkt vanuit Antwerpen. Voor de kerk van Sint Antonius Abt heeft het atelier een kruisweg gemaakt. Deze is in februari 1888 geïnstaleerd. 04. Jan Custers Petrus Johannes Ludovicus Custers (Jan) is geboren in 1867 te Stratum en is gestorven in 1942 te Venlo. Jan Custers had met zijn broer Alphonsus Ludovicus een atelier. Het was vanaf 1898 gevestigd aan de huidige Geldropseweg 20 in Eindhoven. Jan Custers volgde zijn opleiding aan de Gentse Lukasschool. Het atelier leverde onder meer hoogaltaar van de Willibrorduskerk te Riethoven, vijftien beelden en de kruisweg in de Heilige Clemenskerk van Nuenen, beelden en reliëfs in eikenhout, natuursteen en messing, in de Sint- Joriskerk te Stratum, beeld van de heilige Adrianus in de Sint-Odulphuskerk te Best, beeldhouwwerken in de kerk van het Heilig Hart van Jezus in Boxtel, hoog- en zijaltaren, preekstoel, communiebank in de Heilig Hartkerk in Eindhoven. 05. Eugène de Fernelmont Eugène de Fernelmont is geboren in 1845 te Roermond en is gestorven in 1916 te 's-hertogenbosch. Hij vervaardigde onder meer de kruiswegstatie van de Willibrorduskerk in Riethoven 06. E Geefs

2 E. Geefs wordt door Wies van Leeuwen genoemd als ontwerper van de beelden aan de kolommen in de Sint Trudokerk in Stiphout. Bron: Wies van Leeuwen, Mark Bolsius, De honderd mooiste kerken van Noord- Brabant. Zwolle 2013 (Pagina 172) 07. Jan Geelen Jean Maria Joseph Geelen (Jan) is geboren in 1852 te Roermond en is gestorven in 1926 te Roermond. Hij was beeldhouwer. Zijn vader was de schrijnmaker Karel Joseph Hubert Geelen. Jean Geelen was leerling van Pierre Cuypers en ook werkzaam in het Atelier Cuypers-Stoltzenberg. Na zijn opleiding en zijn werkzaamheden voor Cuyper had hij eigen atelier in Roermond. Zijn bekendste en ook grootste werk is het vijf meter hoge Heilig Hartbeeld, dat in 1898 werd geplaatst op de torenspits van de Eindhovense Paterskerk. In 1897 en 1901 maakte hij beelden voor de Sint Servatiuskerk in Westerhoven. 08. Hendrik van der Geld Hendrik van der Geld is geboren in 1838 te Elshout en is gestorven in 1914 te 's-hertogenbosch. Hij was een beeldhouwer die met zijn atelier veel neogotische kerkinterieurs maakte. Na zijn studie werke hij aan de restauratie van de Sint-Janskathedraal te 's-hertogenbosch. In 1872 begint hij in die stad een eigen atelier. In 1877 betrekt hij een groot huis met atelier aan de Oude Dieze te 's-hertogenbosch, daarop is ook zijn devies aangebracht: "Arbeyd sere voert tot eere". Van der Geld werkte vooral voor de neogotische kerken in het Bisdom 's- Hertogenbosch en in het aangrenzende Rijnland. De min of meer fabrieksmatige productie, waarbij arbeidsdeling een aanzienlijke rol speelde, en het kopiëren van beelden in gips, die van der Geld maar ook ander ateliers toepasten kreeg kritiek. Ondanks dat worden de producten uit het atelier van der Geld gewaardeerd. Hendrik van Geld maakte onder meer het altaar van de Heilige Anna, het altaar van de Heilige Kerk, het altaar van het Heilig Hart, het altaar van de Charitas en verschillende beelden in de Sint Janskathedraal. Enkele altaren naar het ontwerp van Hezenmans. Tevens maakte hij een inventaris voor de kerk van de Heilige Joannes Evangelist in zijn geboorteplaats Elshout. Voor de kerk van de Heilige Joannes Onthoofding, de kerk van de Heilige Jozef in Tilburg en de kerk van de Heilige Martinus te Cuyk maakte hij de hoogaltaren. Verder is van hem werk te zien in kerken te Helvoirt, Boxtel,Berghem, Goirle en Lith. Aan de Sint Lambertuskerk in Vessem leverde hij de kruisweg. Hendrik van Geld werkte nauw samen met Lambert Hezenmans, die lange tijd verantwoordelijk was voor de restauratie van de Sint Janskathedraal in 's-hertogenbosch. Na 1914 tot zijn dood in 1934 zette zijn zoon Adriaan van de Geld het atelier voort. In de laatste jaren werkte het atelier in een samenwerkingsverband met het atelier Van Bokhoven. van de Geld droeg daarbij zelf steeds minder bij aan de creatieve arbeid. De naam van het atelier ging daardoor ook achteruit. Vakgenoten van Hendrik van Geld zijn onder meer Willem de Kort (Vught) de gebroeders Smits (Cuyck), J.P. van der Mark (Eindhoven), Jan Custers (Eindhoven) en de gebroeders Goossens ('s-hertogenbosch).

3 09. Lambert Hezenmans Lambertus Christianus Hezenmans is geboren in 1841 te 's-hertogenbosch en is gestorven in 1909 te 's- Hertogenbosch. Lambert Hezenmans stierf kinderloos op 28 april Lambert Hezenmans was in de avonduren tussen 1854 en 1858 een goede leerling van de Koninklijke School voor Nuttige en Beeldende Kunsten te 's-hertogenbosch. Vanaf 1857 was hij overdag werkzaam op het atelier van de neogotische beeldhouwer en architect Stephen Louis Veneman. In 1858 werd Stephen Louis Veneman aangesteld als leider van de restauratiewerken aan de Bossche Sint-Janskathedraal. Hij nam ook Lambert Hezenmans mee naar de bouwloods van de Sint Jan. Lambert Hezenmans leerde als gezel het hakken van ornamentwerk als hogels, troonhuiven en pinakels. Steeds meer mocht hij echter van Veneman bouwtekeningen en detailontwerpen maken. In 1868 werd Lambert Hezenmans officieel tot restauratiearchitect benoemd, omdat Veneman vanwege een verlamming al geruime tijd zijn werk niet kon doen. Tot zijn dood werkte Lambert Hezenmans aan de Sint-Janskathedraal. Met de restauratiewerkzaamheden aan de Sint-Jan werd Lambert Hezenmans nationaal en internationaal bekend. Als gevolg daarvan leidde hij na 1880 andere restauraties, zoals die van de gevel van het stadhuis in Gouda, toren van het stadhuis in Middelburg, het exterieur van de Petruskerk in Oirschot, het kasteel Maurick in Vught, de Sint- Antoniuskapel in 's-hertogenbosch en de gevel van het raadhuis in Enschede (1907). Naast de restauratie van het exterieur van de Sint Janskathedraal in 's-hertogenbosch leverde Lambert Hezenmans ook ontwerpen voor gebrandschilderde ramen, de nieuwe neogotische inrichting van het hoogkoor en de Sacramentskapel, voor de altaren in de straalkapellen en voor verschillende heiligenbeelden. Kunstenaars zoals Hendrik van der Geld en Antonius Sopers voerde de ontwerpen uit. Tenslotte ontwierp Hezenmans een aantal neogotische kerken in Oerle, Acht, Meerveldhoven en Bunnik. Ook maakte hij ontwerpen voor de bruggehoofden van de oude IJsselbrug in Kampen, het kasteeltje Roucouleur in Vught en talrijke inventarisstukken voor kerken, zoals ook voor de beschilderingen van de kerk in Vessem. 10. Johannes van Hool Johannes Baptista van Hool is geboren in 1769 te Antwerpen en is gestorven in 1839 te Anrwerpen. Hij startte in 1802 een eigen beeldhouwatelier. In 1821 werd professor voor beeldhouwkunde aan de Akademie van Antwerpen. Johannes Baptista van Hool volgde van onderwijs bij de beeldhouwer F. van Ursel. Johannes Baptista van Hool maakt onder meer werk voor kerken in Rotterdam, Amsterdam, 's-hertogenbosch, Breda, Eindhoven, Oosterhout en de Odulphuskerk in Best. Zijn zoon Jan Baptist van Hool is ook professor te Antwerpen. Hij doceert de grondbeginselen van de beeldhouwkunst. Ook hij is als beeldhouwer succesvol. 11. Cornelis Janssen Cornelis Janssen is geboren in 1828 te Woensel en is gestorven in 1895 te Sint Truiden. Hij werkt eerst bij een timmerman Martinus Kluijtmans ( ). Hij volgt lessen aan de Teekenschool en doet ervaring op als beeldhouwer in Peer. In 1851 werk hij in Sint-Truiden bij de orgelbouwer Arnold Clerinx ( ) om orgelkasten en ornamenten te vervaardigen. Hij richt er een eigen atelier op voor kerkmeubilair. Vanaf 1856 werkt hij daarin samen met Michel Hoeken ( ) uit Well. Zijn atelier is succesvol. Hij heeft ongeveer 30 werknemers in dienst. Zijn producten worden geëxporteerd naar Nederland, Amerika en Ierland. Het atelier van Janssen maakt onder meer de kast van het orgel van de Sint-Lambertuskerk te Nederweert. Voor de Sint-Petruskerk Woensel levert hij in 1875 een hoogaltaar. 12. Henri Jonkers Henri Jonkers is geboren in 1877 te Oerle en is gestorven in 1963 te Eindhoven. Hij startte zijn loopbaan als gezel op het atelier van Van der Mark. Henri volgt tegelijkertijd tekenlessen op de tekenschool in Eindhoven. In 1899 studeert hij aan de Vlaamse Academie van Antwerpen.Omstreeks 1900 stapt hij over

4 naar atelier van de Gebroeders Jan en Fons Custers te Stratum, die zich daar net gevestigd hebben. Bij beide ateliers werkt hij aan meubilair voor kerken. Veelal werkt hij in een gotische traditie. Na zijn verhuizing naar s-hertogenbosch wordt hij in 1904 eerste gezel op het atelier van Michiel van Bokhoven, die het atelier van Hendrik van der Geld en dat van Anton Goossens heeft overgenomen. In 1917 begint Henri Jonkers een eigen onderneming. Vervolgens vraagt Michiel van Bokhoven hem in 1918 als compagnon. Zij zetten het atelier voort onder de naam Van Bokhoven en Jonkers. Later werkt hij tot 1934 samen met Anton van Bokhoven, de zoon van Michiel. Dan sticht Henri Jonkers opnieuw een eigen werkplaats (aan de Zuid-Willemsvaart te s-hertogenbosch) met eigen personeel. Dit atelier heeft tot na de oorlog bestaan. Hij verhuist met zijn tweede vrouw naar Eindhoven. Werk van Henri Jonkers staat overal in Nederland, maar toch voornamelijk in Noord-Brabant. In veel kerken staan kruisen, beeldengroepen, communiebanken, preekstoelen en altaren die hij maakte. Hij maakte onder meer voor de St.Janskathedraal zeven beelden en een eikenhouten Calvarieberg. Hij maakte ook de altaren voor de Petruskerk in Woensel. 13. Willem de Kort Willem de Kort is geboren in 1829 te Vught en is gestorven in 1876 te Vught. Hij richt in 1864 het atelier de Kort op. Na zijn dood nemen vier neefs dit atelier over. Het zijn Jan ( ), Guilliam F. ( ), Hubertus M. ( ) en Willem H. ( ). Zij hebben het vak geleerd van hun oom Willem. Willem de Kort werd opgeleid aan de Koninklijke School in 's-hertogenbosch. Hij werkte vervolgens enige tijd bij het atelier van de gebroeders Goossens. Daarna volgde hij nog een opleiding aan de Antwerpse Academie. Het atelier de Kort maakte onder meer de zijaltaren in de kerk van Antonius Abt in Eerde. Ook de preekstoel en de communiebank in die kerk komen van dit atelier. Ander werk vind je in de Sint Petruskerk te Vucht, de kerk van Dreumel, Helvoirt, Breugel, Afferden, Cromvoirt. In de Sint Petruskerk in Boxtel levert het atelier beelden, biechtstoelen, en de altaren van het Heilig Bloed en de Drie Koningen. Beide altaren waren ontworpen door L.C. Hezenmans, de restaurateur van de Sint Janskathedraal in 's-hertogenbosch. 14. A. Lenaerts A. Lenaerts werkt aanvankelijk samen met Houtemans. Ook familieleden werken in zijn atelier. De altaren van de Sint Luciakerk in Mierlo-Hout en van de Brigidakerk in Geldrop zijn van dit atelier. 15. Johannes van der Mark Johannes Petrus van der Mark is geboren in 1852 te Oirschot en is gestorven in 1925 te Chicago. Hij is zoon van Jan van der Mark, een beeldhouwer die vanaf 1849 in Oirschot werkt. Met zijn broer Wilhelmus vestigt hij zich in 1882 in Eindhoven. Zij vestigen daar het atelier "Gebroeders van der Mark". Wilhelmus overlijdt in 1887, waarna Johannen Petrus het bedrijf alleen voortzet. Hij woonde in het zelf ontworpen huis aan de Kleine Berg 33 in Eindhoven. Het atelier is succesvol. In 1894 had van der Mark twaalf mannen en vier jongens in dienst. J.P. van der Mark was met zijn atelier een concurrent van het atelier van de gebroeder Custers in Eindhoven. Vanuit Vught werkt het atelier De Kort en vanuit Cuyk werkten de gebroeders Smits en Zonen. Van der Mark vertrekt in 1910 naar de Verenigde Staten. Mogelijk omdat de concurrentie in de regio Eindhoven te groot is. Johannes Petrus van der Mark heeft in lessen gevolgd aan de Gentse Lukasschool. Het atelier maakt onder meer het hoogaltaar en een preekstoel voor de Sint Trudokerk in Stiphout (1884). Voor de kerk in Zesgehuchten maakt het atelier altaren ( ). Voor de Sint Lambertuskerk van Nederwetten maken zij altaren, biechtstoelen en de preekstoel (1897).

5 16. Friedrich Mengelberg Friedrich Wilhelm Mengelberg is geboren in 1837 te Keulen en is gestorven in 1919 te Utrecht. Hij is beeldhouwer, ontwerper van kerkinterieurs. Na zijn opleiding begon hij een atelier in Keulen. Later droeg hij dat atelier over aan zijn broer Heinrich Otto Mengelberg en vestigde zich in Aken. Vanwege de toenemende belangstelling in Nederland voor de neogotiek vestigde hij zich in 1872 in Utrecht. Zijn zoons Joseph en Hans Mengelberg zetten na zijn door het atelier voort. Zijn zoon Otto had een eigen atelier voor glasschilderkunst. Mengelberg verzamelde kunstwerken. Zijn collectie werd na zijn dood verkocht aan Jan Herman van Heek, telg uit het textielfamilie Van Heek. De collectie vormde de kern van de kunstverzameling in Huis Bergh. Mengelberg trouwde in 1866 met Wilhelmina Schrattenholz. Zij kregen veertien kinderen, waaronder de dirigent Willem Mengelberg ( ). Friedrich Wilhelm Mengelberg kreeg bekendheid door zijn werk. Hij maakte onder meer de bronzen deuren van de Dom in Keulen. In Utrecht maakte hij de bisschopszetel van de bisschop van Utrecht, het interieur van de Sint Cahtarinakathedraal en de Willibrorduskerk. Het atelier Mengelberg maakte vooral interieur voor kerken: kansels, hoogaltaren, biechtstoelen, communiebanken en kruiswegstaties. In de Sint Lambertuskerk in Vessem staat het hoogaltaar dat Mengelberg in 1906 bouwde voor de Monialen Dominicanessen in Venlo. Het is bij de restauratie van de Sint Lambertuskerk in 2010 te Vessem geplaatst. 17. Jean Oor Jean Antoine Oor is geboren in 1828 te Leuven en is gestorven in 1910 te Roermond. Hij is beeldhouwer en stichtte in Roermond de Firma J. Oor en Zoon. Uit eigen publicaties zou de firma ook een vestiging hebben in Mönchen-Gladbach. Na de door van Jean Antoine Oor zet zijn zoon Jacques Jean Henri Oor de zaak voort. Jean Antoine Oor maakte onder meer de zijaltaren in de Sint Servatiuskerk in Westerhoven. Ook de engelen aan weerszijden van het hoogaltaar in deze kerk is van zijn hand. In de Roermondse Munsterkerk staat een Pietâ van het atelier. Voor de kerk van Sint Antonius Abt te Wychen maakten het atelier een preekstoel. 18. Cornelis van Opstal Van de beeldhouwer Cornelis van Opstal is niets bekend. 19. Hendrik Peeters Hendrik Peeters is geboren in 1815 te Turnhout en gestorven in 1869 te Antwerpen. Hij is beeldhouwer en heeft vanaf 1838 een atelier in Turnhout. Na zijn huwelijk met Maria Joanna Divoort in 1866 werkt hij vanuit Antwerpen. Hendrik Peeters maakte veel religieus werk. Hij vervaardigde onder meer de preekstoel in de Servatiuskerk in Schijndel.

6 20. Ferdinand Smeets Ferdinand Smeets was beeldhouwer en maakte het hoogaltaar van de Sint Servatiuskerk in Westerhoven. 21. Johannes Smits Johannes Smits is geboren in 1831 te Cuyk en is gestorven in 1910 te Cuyck. Hij was beeldhouwer, schrijnwerker en steenhouwer van beroep en werkte vanuit Cuyk. Het atelier maakt werken in hout en steen, zoals biechtstoelen, orgelkasten, communiebanken, preekstoelen en altaren. Johannes Smits was de broer van A.G. (Adrianus) Smits en Hendrikus Johannes Smits. Ook zij waren beeldhouwers. Zij werken vanuit Amsterdam. Petrus M. Smits is de zoon van Johannes Smits. Hij werkt in het atelier van zijn vader. Evenals zijn broers Gerardus J., Jan, Adrianus G. en Petrus Michiel. Ook Henricus Smits is een broer van Johannes. Hij is architect en vestigt zich in Haarlem. Zij zijn allen leden van een dynastie van kunstenaars en beeldhouwers, die mogelijk begon in 1794 bij de timmerman Lambertus Smits. 22. Eduard Stolzenberg Eduard François Georges Stolzenberg is geboren in 1817 te Amsterdam en is gestorven in 1895 te Utrecht. Eduard Stolzenberg begint met Pierre Cuypers in 1852 te Roermond de Firma Cuypers- Stoltzenberg. Het atelier legt zich toe op religieuze kunst. Eduard is beeldhouwer. Vanaf 1861 is Eduard Stoltzenberg ook fotograaf. Het atelier maakte voor de Sint Trudokerk te Stiphout de kruiswegstaties. 23. Jozef Thissen Josephus Matheus Hubertus Thissen (Jozef) is geboren in 1840 te Roermond en is gestorven in 1920 te Roermond. Beeldhouwer Jozef Thissen start als 15 jarige leerling op Atelier Cuypers-Stoltzenberg. Vanaf 1866 studeert hij aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Antwerpen. Hij behaalde in 1871 de 'prix d'excellence' voor beeldhouwkunst. Hij werkte vervolgens ook enige tijd in Antwerpen. In 1883 verhuisde hij naar Roermond en begon daar een eigen atelier "Atelier voor kerkelijke kunst J. Thissen". Later kwamen zijn zoons Joseph Thissen ( ) en Chris ( ) Thissen in de zaak. Vanaf dat moment heette deze "Firma Jos. Thissen en Zn". Na zijn door zetten de zoons het bedrijf voort. Jozef Thissen was ook actief als restaurateur. Het atelier maakte religieus werk zoals altaren, kruiswegstaties en Heilig Hartbeelden. De Petruskerk in Bergeijk heeft twee beelden van atelier Thissen; het beeld van het Heilig Hart van Jezus en het beeld van het Heilig Hart van Maria. Met een preekstoel behaalde hij op de Antwerpse wereldtentoonstelling in 1885 een eerste prijs. Deze is later geplaatst in de Werenfriduskerk in Wervershoof. In zuid-oost Noord-Brabant zijn neogotische alteren van hem te zien in de Sint Willibrorduskerk in Liessel. 24. Frans de Vriendt Frans de Vriendt was een Belgisch beeldhouwer. Geboren in 1829 te Lier en gestorven in 1919 te Borgerhout. Hij maakte met Alfons Baggen het Boerenkrijg-monument in Hasselt. Ook het beeld van kannunik David te Lier is van hem. Hij maakte tevend de kruiswegstatie in de Willibrorduskerk in Zeelst (Veldhoven). 25. Emile Wülms Emile Wülms was beeldhouwer en maakte beelden voor de Sint Servatiuskerk in Westerhoven.