Wethouder van Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie. Onderwerp Risico's in beeld - de nulsituatie

Transcriptie

1 Wethouder van Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie Rabin S. Baldewsingh Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus , 2500 DJ Den Haag De voorzitter van Commissie Leefomgeving Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk DSB/ RIS Doorkiesnummer adres Aantal bijlagen Onderwerp Risico's in beeld - de nulsituatie Datum 28 juni 2011 Geachte voorzitter, In de commissievergadering van 15 september 2010 heb ik toegezegd u schriftelijk te informeren over risicovolle plekken in Den Haag en de gehanteerde rekenmethoden hierbij te betrekken. Deze toezegging deed ik tijdens de behandeling van schriftelijke vragen over LPG-tankstations. Directe aanleiding was het verschijnen van een rapport van een onafhankelijke adviesraad over de in Nederland gebruikte rekenmethodieken voor het bepalen van de omvang van risico s. In deze brief ga ik nader in op de risicovolle activiteiten in Den Haag en de betekenis daarvan voor de omgeving. Tevens zal ik de verschillende rekenmethoden toelichten. 1. Samenvatting Ondanks het ontbreken van (zware) industrie zijn er ook in Den Haag risicobronnen. Bij deze risicobronnen worden de grenswaarden niet overschreden. De risicobronnen zijn bekend en te vinden op de provinciale risicokaart: Ondanks dat de grenswaarden niet worden overschreden, betekent dit niet dat calamiteiten kunnen worden uitgesloten. Bij de uitwerking van ruimtelijke plannen wordt daarmee rekening gehouden. Er wordt daarom gekeken naar mogelijkheden die, in geval van een ongeluk, de effecten zoveel mogelijk beperken en burgers de gelegenheid bieden om veilig heen te komen. Hierbij wordt uiteraard nauw samengewerkt met de regionale brandweer. Inlichtingen bij F.A.G. van der Meijden Postadres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Telefoon: Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: Internetadres:

2 DSB/ De bestaande risicobronnen - een analyse Bij het in beeld brengen van de risicobronnen moet onderscheid worden gemaakt tussen stationaire bronnen (bedrijven) en het vervoer van gevaarlijke stoffen. Het vervoer vindt deels bovengronds (weg, spoor en water) en deels ondergronds (buisleidingen) plaats. Het vervoer van stoffen over het spoor en het water die tot een ongewenst incident kunnen leiden is in Den Haag niet van betekenis. LPG-tankstations Een belangrijke categorie van stationaire risicobronnen zijn de LPG-tankstations. Het grootste risico dat daar gelopen wordt, is een brand bij een LPG-tankwagen in de directe omgeving van het LPGtankstation, waarbij de warmtestraling zorgt voor een stijging van de temperatuur van het LPG. Dit gaat gepaard met een toename van de druk in de tankwagen (LPG zet uit) waardoor op enig moment de tank bezwijkt (een zogenaamde warme BLEVE). Om dit risico te beperken heeft de toenmalige minister van VROM in 2005 met de LPG-sector een convenant gesloten. In het convenant is afgesproken dat de LPG-tankwagens worden voorzien van een hittewerende bekleding. Het aanbrengen van een hittewerende bekleding beperkt de kans op een calamiteit aanzienlijk. De isolerende werking van de bekleding zorgt ervoor dat in geval van brand in de nabijheid van de LPG-tankwagen, de druk in de tank geen kritische grens bereikt. De maatregel biedt de brandweer dan meer tijd voor ontruimingsmaatregelen en brandweerinzet. Omdat niet alle transporteurs het convenant hebben ondertekend is daarmee de maatregel onvoldoende geborgd. Om deze reden wordt de regelgeving hierop aangepast. Overigens worden de LPG-tankstations in Den Haag momenteel bevoorraad door leveranciers die het convenant hebben ondertekend en waarvan de LPG-tankwagens zijn aangepast. Alle LPG-tankstations in Den Haag voldoen op dit moment aan de wettelijke veiligheidsvoorschriften. Het enige station dat daar niet aan voldeed (LPG-tankstation Duinstraat) heeft de verkoop van LPG eind augustus 2010 beëindigd. Inmiddels is ook de tank ontgast en met water afgevuld en is de milieuvergunning ingetrokken. Een overzicht van alle LPG-tankstations in Den Haag is opgenomen in bijlage 1. CNG-tankstations Op de locatie in Leidschenveen-Ypenburg en vanuit de HTM-vestiging aan de Telexstraat wordt ook gecomprimeerd aardgas (CNG: compressed natural Gas) voor het wegverkeer afgeleverd. De risico s bij CNG-installaties zijn veel kleiner dan bij LPG-installaties. Beide locaties voldoen aan de veiligheidsvoorschriften. Een deel van de HTM-bussen rijdt ook op aardgas. De regionale brandweer heeft de busremise aan de Telexstraat vanwege brandveiligheid afgekeurd. De aardgasbussen worden thans s nachts op het open terrein en in de Telexstraat gestald. Er is inmiddels overeenstemming tussen de HTM, de regionale brandweer, de betrokken experts en de Dienst Stedelijke Ontwikkeling. De HTM zal de benodigde vergunningen voor het aanpassen van de remise aanvragen. Overige stationaire risicobronnen Een andere risicobron is de opslag van ammoniak. Deze stof wordt gebruikt voor grote koelinstallaties. In Den Haag betreft het vriescellen voor de opslag van vis in Scheveningen-Haven en het sportcentrum De Uithof. Beide installaties voldoen aan de veiligheidsvoorschriften. De afgelopen vijftien jaar is het aantal ammoniakinstallaties in de haven sterk verminderd.

3 DSB/ Daarnaast onderscheidt de wet de categorie opslag van verpakte gevaarlijke stoffen van meer dan kg per opslagvoorziening. Tot deze categorie behoort een verffabriek in de Binckhorst. Over dit bedrijf is al eerder gerapporteerd naar aanleiding van raadsvragen (RIS175914). Een bijzondere categorie vormt de opslag van explosieven. In Den Haag zijn er twee permanente locaties: een wapenhandel in de Zoutmanstraat en het TNO-complex in Leidschenveen-Ypenburg. Voor de (geringe) opslag van explosieven aan de Zoutmanstraat heeft de gemeente door een gespecialiseerd bureau een risicoanalyse laten uitvoeren. Uit de onlangs beschikbaar gestelde rapportage blijkt dat enkele woningen binnen risicocontouren vallen wanneer zwart kruit in de bestaande kluis wordt opgeslagen. Op dit moment wordt overigens geen zwart kruit opgeslagen hoewel de milieuvergunning dit onder voorwaarden wel mogelijk maakt. De exploitant heeft onlangs schriftelijk te kennen gegeven om definitief de verkoop van zwart kruit te beëindigen. De milieuvergunning wordt aangepast om dit te formaliseren. Omwille van staatsveiligheid is het Ministerie van Infrastructuur en Milieu het bevoegd gezag voor het TNO-complex in Leidschenveen-Ypenburg. Om die reden zijn geen details van de opgeslagen stoffen bekend. Het complex ligt op ruime afstand van woningen en andere kwetsbare objecten. In de toekomst zal TNO haar activiteiten in afgeslankte vorm op een deel van het voormalige terrein voortzetten. De gemeente en TNO hebben hierover inhoudelijk overeenstemming bereikt. De hoeveelheid van explosieven zal sterk worden gereduceerd. De explosieven zullen in nieuw te bouwen extra veilige bunkers worden opgeslagen. De gemeente biedt ook onderdak aan het filmarchief van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (NIBG). Dit archief ligt midden in het Westduinpark. In dit archief worden oude films bewaard. Tot omstreeks 1955 werden films vrijwel uitsluitend op cellulosenitraat (drager) geproduceerd. Cellulosenitraat kan makkelijk tot ontbranding komen.. De films worden gekoeld bewaard om dit te voorkomen. In opdracht van de gemeente heeft een gespecialiseerd bureau een risicoanalyse uitgevoerd. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat bij een kluisbrand de hittestraling het grootste risico vormt. Deze kan tot een afstand van 70 m zelfs dodelijk zijn. De veiligheidscontour rond het filmarchief blijft binnen het duingebied. De risicoanalyse is gebruikt bij het herzien van de milieuvergunning in Inmiddels heeft het NIBG de operationele veiligheid verder geoptimaliseerd. Het uitvallen van een van de koelsystemen wordt bijvoorbeeld automatisch aan het NIBG en de installateur gemeld. Deze en andere genomen maatregelen worden nog dit jaar in een nieuwe milieuvergunning vastgelegd. Aan de Leyweg is een geothermiecentrale voorzien. Bij de winning van aardwarmte komt echter ook aardgas vrij. Dit was op grond van proefboringen niet voorzien. Het Ingenieursbureau Den Haag en Staatstoezicht op de Mijnen (vergunningverlener) hebben samen aan een oplossing gewerkt. Er wordt een ontgassingsinstallatie geplaatst. Het gescheiden aardgas wordt naar een afzonderlijke verwarmingsketel in de geothermiecentrale geleid. Voor deze wijzigingen wordt een nieuwe omgevingsvergunning aangevraagd. De Veiligheidsregio Haaglanden is bij dit vraagstuk betrokken.

4 DSB/ Transport van gevaarlijke stoffen Een belangrijke risicobron in de stad vormen de aardgastransportleidingen van de Gasunie, met een totale lengte van 52 km. De risico s zijn het grootst in Leidschenveen-Ypenburg en in het grensgebied tussen Transvaal en de Schilderswijk. De markt aan de Herman Costerstraat vormt een risico omdat daar veel mensen aanwezig kunnen zijn, wanneer zich daar een calamiteit voordoet. Het Besluit externe veiligheid buisleidingen is op 1 januari 2011 in werking getreden. De betekenis van dit besluit voor toekomstige ontwikkelingen in de stad is bij de beantwoording van de eerder genoemde schriftelijke vragen geadresseerd (RIS ). Daarnaast vindt vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg plaats. LPG is in Den Haag daarbij de maatgevende stof. Het transport van LPG dient afgewikkeld te worden via de door de gemeente aangewezen Route gevaarlijke stoffen en de daaraan gekoppelde ontheffingen. Ten aanzien van het transport van gevaarlijke stoffen zijn er in Den Haag geen trajecten waarbij binnen de geldende veiligheidscontour bebouwing is gelegen. 4. Rekenmodellen Voor stationaire risicobronnen wordt gebruik gemaakt van het rekenmodel SAFETI-NL. Het gebruik van dit rekenmodel is sinds 1 januari 2008 wettelijk verplicht voor de opslag van gevaarlijke stoffen waarvoor het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) geldt. Het rekenmodel wordt regelmatig geactualiseerd. De aanbevelingen van de eerder genoemde adviesraad kunnen daarvoor aanleiding zijn. Voor het uitvoeren van een risicoanalyse vanwege de aanwezigheid van een aardgastransportleiding wordt gebruik gemaakt van het onlangs door het RIVM beschikbaar gestelde rekenmodel CAROLA. Het gebruik van dit rekenmodel is eveneens wettelijk verplicht. Het rekenkundig vaststellen van veiligheidscontouren en risico s langs transportassen vindt plaats aan de hand van het rekenmodel RBM II. Het rekenmodel beperkt zich tot het bulkvervoer van gevaarlijke stoffen via de weg, het spoor en het water. Het betreft bijvoorbeeld het vervoer van LPG naar tankstations. Het rekenmodel wordt genoemd in de Circulaire risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen. De uitkomsten van risicoberekeningen die met bovengenoemde rekenmodellen worden uitgevoerd hebben een hoge mate van robuustheid. CAROLA en RBM II zijn namelijk zo ontworpen dat de gebruiker de manier waarop de risico s worden berekend niet kan wijzigen of beïnvloeden. Het gebruik van SAFETI-NL is alleen mogelijk door gecertificeerde gebruikers. Ook het uitvoeren van risicoberekeningen voor de opslag van explosieven en cellulosenitraat is zeer specialistisch werk. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de expertise van een gespecialiseerd bureau. 5. Betekenis van de risicobronnen voor de stad Met dit overzicht heb ik u een beeld willen geven van de belangrijkste risicovolle locaties in de stad. Andere stoffen die risico s met zich meebrengen (benzine, gasflessen, consumentenvuurwerk, verdunningsmiddelen) worden op talrijke locaties opgeslagen en gebruikt of verkocht. De risico s voor de omgeving zijn echter voor deze activiteiten beperkt en zeer lokaal.

5 DSB/ Aan de moderne samenleving zijn risico s verbonden. Door stedelijke verdichting neemt de maatschappelijke ontwrichting toe in geval van een calamiteit. De kans op een calamiteit is echter zeer klein. De gemeente is als bevoegd gezag in het kader van de Wet milieubeheer voortdurend op zoek naar mogelijkheden om de kans op een ongeval bij een bedrijf te verkleinen. Op grond van het eerder genoemde Besluit externe veiligheid buisleidingen is de Gasunie samen met de gemeente bezig met een plan van aanpak om het risico bij de bestaande gasleiding bij de markt aan de Herman Costerstraat kleiner te maken. De gasleiding wordt extra beschermd tegen graafschade waardoor de kans op een incident aanzienlijk afneemt. Mogelijkheden zijn verkend om de aardgasleidingen in Leidschenveen-Ypenburg, ten behoeve van de toekomstige ontwikkelingen, te verleggen. Op korte termijn is dit financieel niet haalbaar. Bij de toekomstige uitwerking van plannen zal dit opnieuw worden bekeken. Hoewel de transitie naar nieuwe vormen van energievoorzieningen is ingezet, is aardgas nog steeds nodig voor het verwarmen van woningen, kantoren en andere verblijfsruimten. Ook nieuwe bronnen van energie kunnen risico s met zich meebrengen (bijvoorbeeld wiekbreuk van een windturbine). Vanwege wettelijke regels zijn de vestigingsmogelijkheden voor een LPG-tankstation in Den Haag beperkt. De onlangs door de gemeenteraad vastgestelde Nota motorbrandstofverkooppunten (RIS ) beperkt de vestigingsmogelijkheden voor nieuwe verkooppunten voor LPG nog verder. Hiermee wordt voorkomen dat een LPG-tankstation wordt gesitueerd in een relatief dichtbevolkt gebied. LPG is anderzijds een schone brandstof en draagt bij aan verlaging van luchtvervuiling en beperking van het broeikaseffect. Het vergaand beperken van de effecten van een ernstig ongeluk is slechts mogelijk door bedrijven te amoveren (stopzetten). Aangezien sprake is van vergunde activiteiten is dit veelal slechts mogelijk door de bedrijven uit te kopen. De opheffing van het LPG-tankstation aan de Duinstraat vormde daarop een uitzondering. De verankering van het stedelijke externe veiligheidsbeleid kan niet los worden gezien van andere (beleids)ambities zoals verwoord in de Structuurvisie Den Haag 2020 en het Investeringsprogramma Stedelijke Ontwikkeling (IpSO). Veel van de beoogde ontwikkelingen bevinden zich in de nabijheid van risicobronnen. Dit is de uitdaging waarvoor de stad zich gesteld ziet. De risico s (uit oogpunt van kans op een calamiteit) zijn aanvaardbaar maar de gevolgen van een ernstig ongeluk kunnen groot zijn. De verschillende gemeentelijke diensten en de regionale brandweer (Veiligheidsregio Haaglanden) werken daarom nauw samen om dit zo veel mogelijk te beperken. Met vriendelijke groet, Rabin Baldewsingh, wethouder

6 DSB/ Bijlage 1 Overzicht alle LPG-tankstations in Den Haag Adres Neherkade 2980 Duinstraat 30 Ockenburghstraat 35 Prinses Beatrixlaan 28 Binckhorstlaan 100 Escamplaan 2000 Lozerlaan 4 Lozerlaan 1555 Maanweg 80 Machiel Vrijenhoeklaan Prof. B.M.Teldersweg Rijn 1