SOCIAAL COMPENDIUM ARBEIDSRECHT. Band 2. Willy VAN EECKHOUTTE buitengewoon hoogleraar aan de Universiteit Gent advocaat bij het Hof van Cassatie

Transcriptie

1 SOCIAAL COMPENDIUM ARBEIDSRECHT Band 2 Willy VAN EECKHOUTTE buitengewoon hoogleraar aan de Universiteit Gent advocaat bij het Hof van Cassatie Ann Taghon advocaat aan de balie te Gent

2 2 Titel XIII. Afdwingen van het arbeidsrecht Inhoudsopgave Hoofdstuk II. Afdwingen van het sociaal recht door de overheid... 4 Afdeling II. Toezicht op de naleving van het sociaal recht FEDERAAL SOCIAALRECHTELIJK TOEZICHT... 4 A. Preventie- en toezichtbeleid...5 B. Preventie- en toezichtorganen SIOD SOCIALE INSPECTIEDIENSTEN... 6 C. Sociaal inspecteurs HOEDANIGHEID BEOORDELINGSBEVOEGDHEID ALGEMENE BEGINSELEN BETREFFENDE HET TOEZICHT OPSPORINGSBEVOEGDHEDEN: ALGEMEEN... 9 TOEGANG...9 ONDERZOEKSVERRICHTINGEN MAATREGELEN BEVELEN DOCUMENTEN OPMAKEN OF OVERHANDIGEN VORDERING TOT STAKEN BIJZONDERE OPSPORINGSBEVOEGDHEDEN I.V.M. VEILIGHEID EN GEZONDHEID ALGEMEEN: PASSENDE PREVENTIEMAATREGELEN VERHAALSMOGELIJKHEDEN OVERLEGGING EN MEDEDELING VAN GEGEVENS MEDEDELING DOOR SOCIAAL INSPECTEURS AAN DERDEN MEDEDELING VAN DERDEN AAN SOCIAAL INSPECTEURS UITWISSELING MET BUITENLANDSE INSPECTIEDIENSTEN PLICHTEN VAN DE SOCIAAL INSPECTEURS PROCESSEN-VERBAAL PROCESSEN-VERBAAL VAN VERHOOR PROCESSEN-VERBAAL TOT VASTSTELLING VAN EEN INBREUK REGIONAAL SOCIAALRECHTELIJK TOEZICHT A. Sociaalrechtelijk toezicht in de Vlaamse gemeenschap en in het Vlaams gewest B. Sociaalrechtelijk toezicht in het Brussels hoofdstedelijk gewest Afdeling III. Vervolging van sociaalrechtelijke inbreuken ADMINISTRATIEVE VERVOLGING A. Federale administratieve vervolging ALGEMEEN: STRAFVERVOLGING OF ADMINISTRATIEVE VERVOLGING REGELS VAN DE ADMINISTRATIEVE VERVOLGING... 28

3 3 BEVOEGDE ADMINISTRATIE BESLIST OVER HET AL DAN NIET STARTEN VAN EEN ADMINISTRATIEVE VERVOLGING VERWEERMIDDELEN BESLISSING TOT OPLEGGING VAN EEN ADMINISTRATIEVE GELDBOETE BEROEP TEGEN DE BESLISSING TOT OPLEGGING VAN EEN ADMINISTRATIEVE GELDBOETE BETALING EN INVORDERING VAN DE ADMINISTRATIEVE GELDBOETE B. Regionale administratieve vervolging ADMINISTRATIEVE VERVOLGING IN HET VLAAMS GEWEST ADMINISTRATIEVE VERVOLGING IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST STRAFRECHTELIJKE VERVOLGING VORDERINGSRECHT VAN DE ARBEIDSAUDITORATEN Afdeling IV. Bestraffing van sociaalrechtelijke inbreuken SOCIAALRECHTELIJKE MISDRIJVEN EN HUN SANCTIES ADMINISTRATIEVE GELDBOETEN A. Federale administratieve geldboeten B. Regionale administratieve geldboeten VLAAMSE ADMINISTRATIEVE GELDBOETEN ADMINISTRATIEVE GELDBOETEN IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST STRAFRECHTELIJKE SANCTIES A. Burgerlijke aansprakelijkheid voor de betaling van de strafrechtelijke geldboete B. Bijkomende en facultatieve strafsancties C. Herhaling, deelneming en verzachtende omstandigheden... 47

4 4 Hoofdstuk II. Afdwingen van het sociaal recht door de overheid 1 Sociaal Strafwetboek Het sociaal handhavingsrecht werd in belangrijke mate gewijzigd door het nieuw Sociaal Strafwetboek. Wat de vorm betreft brengt het Sociaal Strafwetboek het sociaal handhavingsrecht onder in één gecoördineerd geheel. Op de datum van het afsluiten van de uitgave van het Arbeidsrecht was de wet van 6 juni 2010 houdende invoering van het Sociaal Strafwetboek nog niet in werking getreden. Er heerste toen, gelet op het feit dat de regering een regering van lopende zaken is, grote onzekerheid over de datum van inwerkingtreding. Om die reden werd het Sociaal Strafwetboek niet verwerkt in de uitgave van het Arbeidsrecht. Ondertussen is het Sociaal Strafwetboek op juli 2011 in werking getreden. In het huidige document kan u terugvinden hoe de randnummers 4949 e.v. moeten worden aangepast gelet op de inwerkingtreding van het Sociaal Strafwetboek. Lit.: CLESSE, C.-E., "Le Code pénal social Premiers commentaires des principales nouveautés", J.T.T. 2010, afl. 1078, DE BACKER, D. en CAUWELS, V.,"Over schuld en boete: vervolging en sanctionering onder het nieuwe Sociaal Strafwetboek", Or. 2010, nr. 10, DEBAUCHE, M. en KÉFER, F.,"Bientôt un code pénal social", Dr.pén.entr. 2010, afl. 4, DEBAUCHE, M. en KÉFER, F., "La codification du droit pénal social", Rev.dr.ULg 2011, afl. 2, DE RUE, M., "Les lignes de force du nouveau Code pénal social", J.T. 2011, nr. 6424, JORENS, Y., Sociaal strafrecht - Van controle tot veroordeling, Brugge, Die Keure, 2011, 378 p. KÉFER, F., VANDERLINDEN, H. en JAQUES, J., Het Sociaal Strafwetboek gewikt en gewogen, PEETERS, J. (ed.), Antwerpen, Intersentia, 2011, 59 p. LIEVENS, A.,"Het Sociaal Strafwetboek Een nieuwe stap in de strijd tegen de sociale fraude en illegale arbeid", R.W , SALOMEZ, K., Sociaal strafrecht, Brugge, Die Keure, 2010, 167 p. SMETS, L.,"Daar wordt aan de deur geklopt, hard geklopt, zacht geklopt: opsporing en controle in het nieuwe Sociaal Strafwetboek", Or. 2010, nr. 10, Afdeling II. Toezicht op de naleving van het sociaal recht 1. FEDERAAL SOCIAALRECHTELIJK TOEZICHT Wet van 6 juni 2010 tot invoering van het Sociaal Strafwetboek (Sociaal Strafwetboek) KB van 1 juli 2011 tot uitvoering van de artikelen 16, 13, 17, 20, 63, 70 en 88 van het Sociaal Strafwetboek en tot bepaling van de datum van inwerkingtreding van de wet van 2 juni 2010 houdende bepalingen van sociaal strafrecht (uitvoeringsbesluit Sociaal Strafwetboek)

5 5 A. Preventie- en toezichtbeleid 2 Beleid van de strijd tegen de illegale arbeid en de sociale fraude (art. 1 Sociaal Strafwetboek) Onder sociale fraude en illegale arbeid wordt verstaan: iedere inbreuk op een sociale wetgeving die tot de bevoegdheid van de federale overheid behoort. Het beleid van de strijd tegen de illegale arbeid en de sociale fraude wordt bepaald door de Ministerraad. 3 Beleidsplan en operationeel plan (art. 2 Sociaal Strafwetboek) Ingevolge de beslissingen van de Ministerraad moet jaarlijks een beleidsplan met de benadering van de strijd tegen de illegale arbeid en de sociale fraude worden opgesteld en aan de Ministerraad worden meegedeeld. Het beleidsplan heeft betrekking op de aanpak van bijdragefraude, uitkeringsfraude en illegale arbeid. Na goedkeuring van het beleidsplan door de Ministerraad, moet een operationeel plan worden opgesteld dat twee luiken bevat: een luik betreffende bijdragefraude en een ander betreffende uitkeringsfraude. Het operationeel plan bevat de te ondernemen acties, de te ontwikkelen informaticaprojecten, de in te zetten middelen, de te realiseren doelstellingen die bepaald worden op basis van meetbare indicatoren en de budgettaire opbrengsten. Het is het directiecomité van het Federaal Aansturingsbureau van de Sociale Inlichtingen- en opsporingsdienst (zie hieronder) dat belast is met het opstellen van het beleidsplan en het operationeel plan. B. Preventie- en toezichtorganen 1. SIOD 4 Sociale Inlichtingen- en opsporingsdienst (SIOD) (art. 3 t.e.m. 10 Sociaal Strafwetboek) Teneinde de verschillende acties van de inspectiediensten ter bestrijding van de illegale arbeid en de sociale fraude beter te coördineren werd door de programmawet (I) van 27 december 2006 een Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD) opgericht. Die dienst is de opvolger van de in 2003 opgerichte Federale Raad inzake de Bestrijding van de Illegale Arbeid en de Sociale Fraude. De SOID is niet zelf belast met het toezicht houden en opsporen van inbreuken, maar heeft taken op het vlak van het beleid en de coördinatie van de sociaalrechtelijke controle die wordt uitgevoerd door de verschillende sociale inspectiediensten (zie nr. 6). De SOID is samengesteld uit de Algemene Raad van de Partners en het Federaal Aansturingsbureau. De Algemene Raad van de Partners is een orgaan voor reflectie en advies in het kader van de strijd tegen de sociale fraude en de illegale arbeid en over de optimale werking van de arrondissementscellen (zie hieronder). De Raad heeft eveneens tot taak, voorstellen te richten aan de bevoegde minister(s) teneinde de wetgeving die van toepassing is op de strijd tegen de illegale arbeid en de sociale fraude aan te passen. Hij stelt aanbevelingen op en brengt adviezen uit,

6 6 ambtshalve of op verzoek van een minister, over ontwerpen en voorstellen van wetten betreffende de strijd tegen de illegale arbeid en de sociale fraude. Het Federaal Aansturingsbureau (het Bureau genoemd) is een centrum voor aansturing, expertise en ondersteuning van de inspectiediensten. Het Bureau wordt beheerd door een directiecomité dat belast is met het jaarlijks opstellen van een beleidsplan en een operationeel plan. Als strategisch orgaan moet het Bureau het door de Ministerraad bepaalde beleid dat werd weergegeven in het beleidsplan en in het operationeel plan uitvoeren. Het Bureau is er onder andere ook mee belast preventieacties ter uitvoering van het beleid op te zetten en te ondernemen, binnen de arrondissementscellen de actie aan te sturen en te zorgen voor de ondersteuning van de inspectiediensten. 5 Arrondissementscellen (art. 11 t.e.m. 14 Sociaal Strafwetboek) Er bestaan ook arrondissementscellen die plaatselijk, in de gerechtelijke arrondissementen, operationeel zijn. De opdracht van de arrondissementscel als operationele plaatselijke tak, bestaat onder andere uit de organisatie en de coördinatie van de controles op de naleving van de verschillende sociale wetgevingen in verband met de illegale arbeid en de sociale fraude. De eigenlijke controle gebeurt echter niet door de arrondissementscel, maar door de sociale inspectiediensten. 2. SOCIALE INSPECTIEDIENSTEN 6 Diversiteit (art. 17 Sociaal Strafwetboek art. 1 t.e.m. 6 uitvoeringsbesluit Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs bedoeld in het Sociaal Strafwetboek behoren onder meer tot de volgende sociale inspectiediensten: - de twee algemene directies van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg die met toezicht belast zijn, namelijk: - het Toezicht op de Sociale Wetten; Dit is de voormalige Inspectie van de Sociale Wetten. - het Toezicht op het Welzijn op het Werk; Deze directie hergroepeert de voormalige Technische en Medische Inspectie. - de sociale inspectie van de Federale Overheidsdiensten Sociale Zekerheid (zie Sociaal Compendium Socialezekerheidsrecht , nr ); - de algemene directie van de inspectiediensten van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (zie Socialezekerheidsrecht , nr ); - de inspectiediensten van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (zie Socialezekerheidsrecht , nr ); - de inspectiedienst van de Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers (zie Sociaal Compendium Socialezekerheidsrecht , nr );

7 7 - de inspectiedienst van het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (zie Sociaal Compendium Socialezekerheidsrecht , nr ); - de inspectiedienst van de Rijksdienst voor Pensioenen (zie Socialezekerheidsrecht , nr ); - de inspectiedienst van de Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie (zie nr. 1896); - de inspectiedienst van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid van de provinciale en plaatselijke overheidsdiensten. Het toezicht wordt niet enkel verzekerd door de sociaal inspecteurs zoals gedefinieerd in artikel 16 van het Sociaal Strafwetboek (zie hieronder) maar ook door de door de Koning en de bevoegde overheden aangewezen ambtenaren. C. Sociaal inspecteurs 1. HOEDANIGHEID 7 Sociaal inspecteurs: definitie (art Sociaal Strafwetboek) Sociaal inspecteurs zijn ambtenaren die onder het gezag staan van de ministers tot wiens bevoegdheid de werkgelegenheid en arbeid, de sociale zekerheid, de sociale zaken en volksgezondheid behoren of die onder het gezag staan van de openbare instellingen die ervan afhangen. Zij zijn belast met het toezicht op de naleving van de bepalingen van het Sociaal Strafwetboek, de wetten bedoeld in Boek II van het Sociaal Strafwetboek en van de andere wetten waarvoor zij belast zijn met het toezicht op de naleving ervan, en van de uitvoeringsbesluiten van het Sociaal Strafwetboek en de voormelde wetten. 8 Hoedanigheid (art. 17 en art. 50 en 51 Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs hebben in de regel niet de hoedanigheid van officier van gerechtelijke politie. Maar het Sociaal Strafwetboek voorziet wel in de mogelijkheid om bij koninklijk besluit een aantal sociaal inspecteurs aan te wijzen die worden bekleed met de hoedanigheid van officier van gerechtelijke politie, hulpofficier van de procureur des Konings en de arbeidsauditeur. De sociale inspecteurs aan wie de hoedanigheid van officier van gerechtelijke politie wordt toegekend, zullen bepaalde handelingen van gerechtelijke politie kunnen verrichten die zijn voorgeschreven door het Wetboek van Strafvordering. De andere sociale inspecteurs, kunnen zich bij gebreke van die hoedanigheid, niet beroepen op het Wetboek van Strafvordering of op de bepalingen van de wet van 5 augustus 1992 op het politieambt. De bevoegdheden van officier van gerechtelijke politie, hulpofficier van de procureur des Konings en van de arbeidsauditeur, kunnen slechts worden uitgeoefend met het oog op het opsporen en vaststellen van: - de inbreuken bedoeld in het Sociaal Strafwetboek;

8 8 - de inbreuken i.v.m. mensensmokkel en mensenhandel (zie art. 433quinquies tot 433octies van het Strafwetboek en art. 77bis tot 77quinquies van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen). Om hun bevoegdheden van officier van gerechtelijke politie te kunnen uitoefenen, leggen de door de Koning aangewezen sociaal inspecteurs, in handen van de procureur-generaal van het rechtsgebied van hun woonplaats, de eed af. Zij kunnen hun bevoegdheden buiten het rechtsgebied van hun woonplaats uitoefenen. 2. BEOORDELINGSBEVOEGDHEID 9 Vrijheid van optreden (art. 21 Sociaal Strafwetboek) Uit artikel 21 van het Sociaal Strafwetboek blijkt dat de sociaal inspecteurs een zekere vrijheid hebben om hun optreden aan te passen op grond van de bijzondere kenmerken van de inbreuk. Dat wil zeggen dat zij na de vaststelling van een inbreuk de bevoegdheid hebben om: - hetzij onmiddellijk proces-verbaal op te stellen (art Sociaal Strafwetboek; zie verder nr. 51 e.v. m.b.t. de voorschriften die gelden voor de processen-verbaal tot vaststelling van een inbreuk); - hetzij geen proces-verbaal opstellen, maar wel: - of inlichtingen en adviezen te geven, met name met betrekking tot de meest doeltreffende middelen om de wetgeving waarop ze toezicht houden, na te leven (art Sociaal Strafwetboek); - of waarschuwingen te geven (art Sociaal Strafwetboek); - of de overtreder een termijn te verlenen om zich in regel te stellen (art Sociaal Strafwetboek); - of de in de artikelen 23 tot 49 van het Sociaal Strafwetboek bedoelde toezichtsinstrumenten te hanteren (zie verder nrs. 13 e.v.). De beoordelingsbevoegdheid van de sociaal inspecteurs doet geen afbreuk aan het vorderingsrecht van het openbaar ministerie en van de onderzoeksrechter bedoeld in de artikelen 28ter 3 en 56 2 van het Wetboek van Strafvordering. 3. ALGEMENE BEGINSELEN BETREFFENDE HET TOEZICHT 10 Finaliteits- en legaliteitsbeginsel (art. 18 en 19 Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs moeten de bevoegdheden die ze toegekend krijgen in het Sociaal Strafwetboek uitoefenen met het oog op het toezicht op de naleving van de bepalingen van het federaal sociaal recht. Deze bepaling geeft de finaliteit weer van de bevoegdheden van de sociaal inspecteurs: de bevoegdheden mogen niet worden gebruikt met een ander doel dan het in de wet bepaalde doel.

9 9 Het Sociaal Strafwetboek bepaalt ook dat de bevoegdheden van de sociaal inspecteurs moeten worden uitgeoefend volgens het proportionaliteitsbeginsel. Bij de uitoefening van hun bevoegdheden moeten de sociaal inspecteurs er voor zorgen dat de middelen die zij aanwenden passend en noodzakelijk zijn voor het toezicht op de naleving van de bepalingen federaal sociaal recht. 11 Legitimatiebewijs (art. 20 Sociaal Strafwetboek art. 7 uitvoeringsbesluit Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs moeten in het bezit zijn van het legitimatiebewijs wanneer ze hun ambt uitoefenen. Zij moeten hun legitimatiebewijs steeds voorleggen. 12 Bijstand van de politie (art. 22 Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs kunnen in de uitoefening van hun ambt de bijstand van de politie vorderen. 4. OPSPORINGSBEVOEGDHEDEN: ALGEMEEN TOEGANG 13 Toegang tot de arbeidsplaatsen (art. 23 Sociaal Strafwetboek) Op elk ogenblik van de dag of van de nacht mogen de sociaal inspecteurs vrij binnen gaan in alle arbeidsplaatsen. Arbeidsplaatsen zijn alle plaatsen waar werkzaamheden worden verricht die aan het toezicht van de sociaal inspecteurs onderworpen zijn of waar personen tewerkgesteld zijn die onderworpen zijn aan de bepalingen van de wetgeving waarop de sociaal inspecteurs toezicht uitoefenen. Het betreft onder meer de ondernemingen, gedeelten van ondernemingen, inrichtingen, gedeelten van inrichtingen, gebouwen, lokalen, plaatsen gelegen binnen het bedrijfsterrein, werven en werken buiten de onderneming (art Sociaal Strafwetboek). De sociaal inspecteurs mogen eveneens vrij binnengaan in andere plaatsen die aan hun toezicht onderworpen zijn of waarvan zij redelijkerwijze kunnen vermoeden dat daar personen werken die onderworpen zijn aan de bepalingen van de wetgevingen waarop zij toezicht uitoefenen. De sociaal inspecteurs moeten niet op voorhand verwittigen over het controlebezoek. 14 Toegang tot bewoonde ruimten (art en 4 Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs hebben enkel toegang tot de bewoonde lokalen in de volgende gevallen: - wanneer de sociaal inspecteurs zich tot vaststelling op heterdaad van een inbreuk ter plaatse begeven; - op verzoek of met toestemming van de persoon die het werkelijk genot heeft van de bewoonde ruimten; Het verzoek of de toestemming moet schriftelijk en voorafgaand aan het controlebezoek worden gegeven.

10 10 - in geval van oproep vanuit die plaats; - in geval van brand of overstroming; - wanneer de sociaal inspecteurs in het bezit zijn van een machtiging tot visitatie uitgereikt door de onderzoeksrechter (zie hieronder). In geval van visitatie van bewoonde ruimten beschikken de sociaal inspecteurs over alle gewone onderzoeksbevoegdheden, met uitzondering van wat de onderzoeksbevoegdheden m.b.t. de informatiedragers met hetzij sociale gegevens, hetzij andere door de wet voorgeschreven gegevens betreft, die beperkter zijn dan in geval van onderzoek in een plaats die geen bewoonde ruimte is (zie hierover artikel 24 4 Sociaal Strafwetboek). 15 Machtiging tot visitatie (art t.e.m. 3 Sociaal Strafwetboek) Om een machtiging tot visitatie te bekomen moeten de sociaal inspecteurs een met redenen omkleed verzoek richten tot de onderzoeksrechter. Dat verzoek moet minstens de gegevens opgesomd in artikel 24 2 van het Sociaal Strafwetboek bevatten, zoals o.a. de identificatie van de bewoonde ruimten die het voorwerp zijn van de visitatie, de wetgeving die het voorwerp is van de controle, de eventuele inbreuken Voor de toegang tot de bewoonde ruimten na 21 uur en vóór 5 uur kan de machtiging tot visitatie maar bekomen worden op voorwaarde dat het verzoek aan de onderzoeksrechter bijzonder wordt gemotiveerd. De onderzoeksrechter moet binnen een termijn van 48 uur na de ontvangst van het verzoek beslissen. Zijn beslissing moet met redenen omkleed zijn. De beslissing ten gevolge van een verzoek tot visitatie voor de toegang tot de bewoonde ruimten na 21 uur en vóór 5 uur moet bijzonder gemotiveerd zijn. Tegen de beslissing van de onderzoeksrechter is geen beroep mogelijk. De motiveringsstukken tot het bekomen van de machtiging tot visitatie, met uitzondering van de stukken waaruit de identiteit van de indiener van een eventuele klacht of aangifte kan worden afgeleid, moeten aan het strafdossier of aan het dossier in het kader waarvan een administratieve geldboete kan worden opgelegd, worden toegevoegd. ONDERZOEKSVERRICHTINGEN 16 Ruime bevoegdheden (art. 25 Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs mogen overgaan tot elk onderzoek, elke controle en elk verhoor, alsook alle inlichtingen inwinnen die zij nodig achten om zich ervan te vergewissen dat de bepalingen van de wetgeving waarop zij toezicht uitoefenen, werkelijk worden nageleefd. Zoals blijkt uit de gebruikte termen, gaat het om werkelijk zeer ruime bevoegdheden. Inzonderheid hebben de sociaal inspecteurs de hieronder vermelde bevoegdheden.

11 11 17 Identificatie van de personen (art. 26 Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs mogen de identiteit opnemen van de personen die zich op de arbeidsplaatsen bevinden, alsook van eenieder van wie zij de identificatie nodig achten voor de uitoefening van het toezicht. Zij kunnen daartoe van deze personen de overlegging van officiële identiteitsdocumenten eisen of de identiteit van deze personen trachten te achterhalen door middel van beeldmateriaal onder voorwaarden bepaald in artikel 39 Sociaal Strafwetboek (zie nr. 28). Ook kunnen ze deze personen identificeren met de hulp van niet-officiële documenten die deze hen vrijwillig voorleggen wanneer deze personen geen officiële identificatiedocumenten kunnen voorleggen of wanneer de sociaal inspecteurs aan de authenticiteit ervan of aan de identiteit van deze personen twijfelen. 18 Verhoor van personen (art. 27 Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs mogen hetzij alleen, hetzij samen, hetzij in aanwezigheid van getuigen, gelijk welke persoon wiens verhoor zij noodzakelijk achten, ondervragen over elk feit waarvan de kennisname nuttig is voor de uitoefening van het toezicht. Bij het verhoren van personen en bij het opstellen van de processen-verbaal van verhoor moeten een aantal regels in acht worden genomen. Zie daarover verder nr. 49 e.v. 19 Informatiedragers: doen voorleggen en/of opsporen (art. 28 en 29 Sociaal Strafwetboek) Het Sociaal Strafwetboek bepaalt de voorwaarden waaronder de sociaal inspecteurs: - hetzij de voorlegging van informatiedragers mogen vragen; - hetzij mogen overgaan tot het (actief) opsporen van informatiedragers. Onder informatiedragers wordt verstaan: gelijk welke informatiedragers onder welke vorm ook, zoals boeken, registers, documenten, numerieke of digitale informatiedragers, schijven, banden met inbegrip van deze die bereikbaar zijn door een informaticasysteem of door elk ander elektronisch apparaat (art Sociaal Strafwetboek). Of de informatiedragers door de sociaal inspecteurs zelf mogen worden opgespoord, wat wil zeggen dat zij bv. kasten mogen openen, laden mogen opentrekken, mappen mogen inzien, dan wel of zij enkel mogen vragen dat de informatiedragers hun worden voorgelegd, hangt af van het soort gegevens die de informatiedragers bevatten. Het Sociaal Strafwetboek maakt een onderscheid naargelang het gaat om: - informatiedragers met hetzij sociale gegevens, hetzij gelijk welke andere gegevens die ingevolge de wetgeving dienen te worden opgemaakt, bijgehouden of bewaard, zelfs wanneer de sociaal inspecteurs niet zijn belast met het toezicht op deze wetgeving, op voorwaarde dat die gegevens voorkomen in een bij koninklijk besluit bepaalde lijst; Sociale gegevens zijn alle gegevens die nodig zijn voor de toepassing van de wetgeving betreffende het arbeidsrecht en de sociale zekerheid (art Sociaal Strafwetboek).

12 12 Met andere gegevens die ingevolge de wet moeten worden opgemaakt worden bv. de facturen, de boekhouding, bepaalde vergunningen, bedoeld (Wetsontwerp tot invoering van een Sociaal Strafwetboek Wetsontwerp houdende bepalingen van sociaal strafrecht, M.v.T. (I), Parl. St. Kamer , nr. 1666/ /001, 125). Tot op vandaag werd nog geen koninklijk besluit uitgevaardigd met een lijst van de andere gegevens die ingevolge de wetgeving dienen te worden opgemaakt, bijgehouden of bewaard, en die zich bevinden op de arbeidsplaatsen of op de andere plaatsen die onderworpen zijn aan het toezicht van de sociaal inspecteurs of die vanuit deze plaatsen toegankelijk zijn via een informaticasysteem of via elk ander elektronisch apparaat en waartoe de sociaal inspecteurs toegang hebben. - informatiedragers met gelijk welke andere gegevens. Van de eerste soort informatiedragers mogen de sociaal inspecteurs niet enkel de voorlegging vragen, in bepaalde omstandigheden mogen zij die informatiedragers ook actief opsporen. Van de tweede soort informatiedragers mogen de sociaal inspecteurs enkel de voorlegging vragen. 20 Informatiedragers met hetzij sociale gegevens, hetzij andere door de wet voorgeschreven gegevens (art. 28 Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs mogen zich die informatiedragers die zich bevinden op de arbeidsplaatsen of op de andere plaatsen die aan hun toezicht zijn onderworpen, doen overleggen. De sociaal inspecteurs mogen zich eveneens de toegang doen verschaffen tot deze informatiedragers die vanuit deze plaatsen toegankelijk zijn via een informaticasysteem of via elk ander elektronisch apparaat. Is de werkgever, zijn aangestelde of lasthebber op het ogenblik van de controle afwezig, dan nemen de sociaal inspecteurs de nodige maatregelen om de werkgever, zijn aangestelde of lasthebber te contacteren om voormelde informatiedragers te doen voorleggen of om zich toegang te doen verschaffen tot de bedoelde informatiedragers die vanuit deze plaatsen toegankelijk zijn via een informaticasysteem of via elk ander elektronisch apparaat. De sociaal inspecteurs hebben m.b.t. deze informatiedragers niet alleen de bevoegdheid om de voorlegging ervan te vragen. De sociaal inspecteurs kunnen ook zelf overgaan tot het opsporen en onderzoeken van de bedoelde informatiedragers, wanneer: - de werkgever, zijn aangestelde of lasthebber niet vrijwillig de informatiedragers voorlegt, zonder zich evenwel tegen de opsporing of het onderzoek te verzetten; Wanneer de werkgever, zijn aangestelde of lasthebber zich wel tegen de opsporing of het onderzoek verzet, wordt een proces-verbaal van verhindering van toezicht opgesteld. - de werkgever, zijn aangestelde of lasthebber op het ogenblik van de controle niet bereikbaar is.

13 13 Het Sociaal Strafwetboek bepaalt bovendien uitdrukkelijk dat de sociaal inspecteurs maar zelf kunnen overgaan tot de opsporing of het onderzoek van de informatiedragers op voorwaarde dat de aard van de opsporing of het onderzoek dit vereist en wanneer het gevaar bestaat dat deze informatiedragers of de gegevens die zij bevatten naar aanleiding van de controle verdwijnen of worden gewijzigd of wanneer de gezondheid of de veiligheid van de werknemers dit vereist. 21 Informatiedragers met andere gegevens (art. 29 Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs mogen zich, zonder verplaatsing, alle informatiedragers die gelijk welke andere gegevens bevatten ter inzage doen overleggen wanneer zij dit nodig achten voor het volbrengen van hun opdracht en overgaan tot het onderzoek ervan. Zij beschikken eveneens over deze bevoegdheid voor de gegevens die toegankelijk zijn via een informaticasysteem of via elk ander elektronisch apparaat. De sociaal inspecteurs hebben dus niet de bevoegdheid om informatiedragers die andere gegevens bevatten zelf op te sporen. De weigering van de werkgever de om de informatiedragers met andere gegevens vrijwillig voor te leggen, kan niet worden beschouwd als belemmering van toezicht en kan dus niet gesanctioneerd worden (art. 209 Sociaal Strafwetboek). 22 Gegevens toegankelijk via een informaticasysteem (art. 30 t.e.m. 33 Sociaal Strafwetboek) Het Sociaal Strafwetboek bevat een aantal technische regels over de rechten van de sociaal inspecteurs die gelden wanneer de gegevens toegankelijk zijn via een informaticasysteem of via elk ander elektronisch apparaat. Die regels hebben betrekking op het recht op gegevens in een leesbare en verstaanbare vorm, op het recht van toegang tot het informaticasysteem, op het recht op informatie over het beheer van het informatiesysteem en op de integriteit van de gegevens. 23 Kopieën van informatiedragers (art. 34 Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs mogen kopieën nemen, in welke vorm ook, van de informatiedragers of van de gegevens die zij bevatten, of zich deze kosteloos laten verstrekken door de werkgever, zijn aangestelden of lasthebbers. De sociaal inspecteurs vragen bij voorkeur een elektronische kopie aan de werkgever, zijn aangestelden of zijn lasthebbers. Wanneer het informatiedragers betreft die: - hetzij sociale gegevens bevatten; - hetzij gelijk welke andere gegevens bevatten die ingevolge de wet moeten worden opgemaakt, bijgehouden of bewaard; en die toegankelijk zijn via een informaticasysteem, mogen de sociaal inspecteurs, door middel van het informaticasysteem of elk ander elektronisch apparaat en met de bijstand van de werkgever, zijn aangestelden of lasthebbers, kopieën maken onder de door hen gewenste vorm van het geheel of een deel van voormelde gegevens. 24 Beslag en verzegeling van informatiedragers (art. 35 Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs kunnen de informatiedragers die: - hetzij sociale gegevens bevatten;

14 14 - hetzij gelijk welke andere gegevens bevatten die ingevolge de wet moeten worden opgemaakt, bijgehouden, of bewaard; in beslag nemen of verzegelen, ongeacht of de werkgever, zijn aangestelden of lasthebbers al dan niet eigenaar zijn van deze informatiedragers. Zij beschikken over deze bevoegdheden wanneer dit noodzakelijk is voor de opsporing, voor het onderzoek of voor het leveren van het bewijs van de inbreuken of wanneer het gevaar bestaat dat met deze informatiedragers de inbreuken worden voortgezet of nieuwe inbreuken zullen worden gepleegd. Wanneer de inbeslagneming materieel onmogelijk is, worden deze gegevens, evenals de gegevens noodzakelijk om deze te kunnen verstaan, gekopieerd op dragers, die toebehoren aan de overheid. In geval van noodgeval of om technische redenen, kan gebruik gemaakt worden van dragers, die ter beschikking staan van personen die gerechtigd zijn om het informaticasysteem te gebruiken. De inbeslagname moet het voorwerp uitmaken van een geschreven vaststelling (art. 53 Sociaal Strafwetboek; zie nr. 36). Wanneer men van oordeel is dat zijn rechten worden geschaad door de inbeslagneming kan men daartegen beroep instellen bij de voorzitter van de arbeidsrechtbank in een procedure zoals in kort geding (art. 2 wet 2 juni 2010 houdende bepalingen van sociaal strafrecht; zie nr. 37). 25 Vertaling van informatiedragers (art. 36 Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs kunnen, wanneer dit nodig is voor het toezicht, een vertaling eisen in één van de nationale talen van de sociale gegevens of gelijk welke andere gegevens die ingevolge de wet moeten worden opgemaakt, bijgehouden of bewaard, indien deze zijn opgesteld in een andere taal dan één van de nationale talen. 26 Staalname (art. 37 Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs mogen van alle bewerkte of afgewerkte goederen, van producten en stoffen die bewaard, gebruikt of behandeld worden, stalen nemen en meenemen om ze te ontleden of voor het leveren van het bewijs van de inbreuk. Het nemen van de stalen mag op voorwaarde dat de houders van de goederen, producten of stoffen, de werkgever, zijn aangestelden of lasthebbers, daarvan op de hoogte gebracht worden. De staalname moet het voorwerp uitmaken van een geschreven vaststelling (art. 53 Sociaal Strafwetboek; zie nr. 36). Wanneer men van oordeel is dat zijn rechten worden geschaad door de staalname kan men daartegen beroep instellen bij de voorzitter van de arbeidsrechtbank in een procedure zoals in kort geding (art. 2 wet 2 juni 2010 houdende bepalingen van sociaal strafrecht; zie nr. 37).

15 15 27 Beslag en verzegeling van goederen (andere dan informatiedragers) (art. 38 Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs mogen andere roerende goederen dan informatiedragers, alsmede onroerende goederen, ongeacht of de overtreder al dan niet de eigenaar is van deze goederen, die aan hun toezicht onderworpen zijn of aan de hand waarvan inbreuken kunnen worden vastgesteld op de wetgevingen waarop zij toezicht uitoefenen, in beslag nemen of verzegelen wanneer dit noodzakelijk is voor het leveren van het bewijs van deze inbreuken of het gevaar bestaat dat met deze goederen de inbreuken worden voortgezet of nieuwe inbreuken worden gepleegd. Zie wat de inbeslagneming van informatiedragers betreft nr. 24. De inbeslagneming moet het voorwerp uitmaken van een geschreven vaststelling (art. 53 Sociaal Strafwetboek; zie nr. 36). Wanneer men van oordeel is dat zijn rechten worden geschaad door de inbeslagneming kan men daartegen beroep instellen bij de voorzitter van de arbeidsrechtbank in een procedure zoals in kort geding (art. 2 wet 2 juni 2010 houdende bepalingen van sociaal strafrecht; zie nr. 37). 28 Vaststellingen door beeldmateriaal (art en 2 Sociaal Strafwetboek) In niet bewoonde ruimten mogen de sociaal inspecteurs vaststellingen doen door middel van het maken van beeldmateriaal, ongeacht de drager ervan. Zij kunnen eveneens beeldmateriaal van derden gebruiken, voor zover deze personen dit beeldmateriaal rechtmatig hebben gemaakt of verkregen. Zo kunnen de sociaal inspecteurs bv. gebruik maken van de opnames van een beveiligingscamera in de onderneming (Wetsontwerp tot invoering van een Sociaal Strafwetboek Wetsontwerp houdende bepalingen van sociaal strafrecht, M.v.T. (I), Parl. St. Kamer , nr. 1666/ /001, 139). In bewoonde ruimten mogen de sociaal inspecteurs enkel vaststellingen doen door middel van het maken van beeldmateriaal, ongeacht de drager ervan, op voorwaarde dat zij beschikken over een machtiging uitgereikt door de onderzoeksrechter. Het verzoek tot het bekomen van deze machtiging van de sociaal inspecteur aan de onderzoeksrechter dient minstens de gegevens te bevatten vermeld in artikel 24 2 van het Sociaal Strafwetboek, zoals bv. de identificatie van de bewoonde ruimten. Een uitzondering op de vereiste van een voorafgaande machtiging van de onderzoeksrechter voor het maken van beeldmateriaal in bewoonde ruimten werd voorzien ingeval het beeldmateriaal bestemd is om de vaststelling te doen van inbreuken op de wetgeving m.b.t. het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk en er zich ingevolge deze inbreuk een arbeidsongeval heeft voorgedaan of zou kunnen voordoen. Het waarborgen van de fysieke integriteit van de werknemer of de noodzaak snel vaststellingen te kunnen doen door middel van beeldmateriaal in geval van een arbeidsongeval, verantwoorden deze afwijking (Wetsontwerp tot invoering van een Sociaal Strafwetboek Wetsontwerp houdende bepalingen van sociaal strafrecht, M.v.T. (I), Parl. St. Kamer , nr. 1666/ /001, 141).

16 16 29 Bewijs door beeldmateriaal (art Sociaal Strafwetboek) De vaststellingen die de sociaal inspecteurs hebben gedaan door middel van beeldmateriaal, gelden tot bewijs van het tegendeel, voor zover voldaan is aan de hierna vermelde voorwaarden: - de vaststellingen moeten het voorwerp uitmaken van een proces-verbaal tot vaststelling van een inbreuk door middel van beeldmateriaal, dat de verplicht de gegevens moet bevatten die moeten voorkomen in elk proces-verbaal van vaststelling (zie nr. 51) en dat bovendien de bijzondere gegevens vermeld in artikel van het Sociaal Strafwetboek ( bv. de identiteit van de ambtenaar die het beeldmateriaal heeft gemaakt) moet bevatten; - de originele drager van het beeldmateriaal moet worden bewaard door de administratie waartoe de ambtenaar behoort die het beeldmateriaal heeft gemaakt totdat een in kracht van gewijsde gegaan vonnis of arrest is uitgesproken of totdat de beslissing tot het opleggen van een administratieve geldboete van de Directie Administratieve Geldboeten van de FOD WASO uitvoerbare kracht heeft gekregen of tot de seponering van de inbreuk door die administratie. MAATREGELEN BEVELEN 30 Aanplakking van documenten bevelen (art Sociaal Strafwetboek) De sociaal inspecteurs mogen bevelen dat de documenten die moeten worden aangeplakt ingevolge de wetgevingen waarop zij toezicht uitoefenen, daadwerkelijk aangeplakt worden en blijven, binnen een termijn die zij bepalen of zonder uitstel. 31 Opdracht geven tot mededeling of verbetering van bepaalde sociale gegevens (art Sociaal Strafwetboek) Indien de sociaal inspecteurs zulks nodig achten in het belang van de rechthebbenden van de sociale zekerheid of van hen die er aanspraak op maken, mogen zij opdracht geven aan de instellingen van sociale zekerheid om aan voormelde personen, binnen de termijn die ze vaststellen, de sociale gegevens van persoonlijke aard mee te delen die op hen betrekking hebben of om, eveneens binnen de termijn die ze vaststellen, de onjuiste, onvolledige, onnauwkeurige of overbodige sociale gegevens die ze bewaren, te verbeteren, uit te wissen of niet te gebruiken. DOCUMENTEN OPMAKEN OF OVERHANDIGEN (art. 41 Sociaal Strafwetboek) 32 Als zij zulks in het belang van de werknemers, de gerechtigden of de sociaal verzekerden nodig achten, mogen de sociaal inspecteurs elk document opmaken of overhandigen ter vervanging van de documenten bedoeld in de wetgevingen waarop zij toezicht uitoefenen. VORDERING TOT STAKEN (art. 42 Sociaal Strafwetboek) 33 Het Sociaal Strafwetboek bepaalt dat een vordering tot staking overeenkomstig hoofdstuk VIII van de handelspraktijkenwet 1991, kan worden ingesteld bij de voorzitter van de rechtbank van koophandel door de leidende ambtenaar van de inspectiedienst die voor de bedoelde bepalingen bevoegd is. De

17 17 handelspraktijkenwet 1991 is echter opgeheven en vervangend door de wet van 6 april 2010 betreffende de marktpraktijken en consumentenbescherming. 5. BIJZONDERE OPSPORINGSBEVOEGDHEDEN I.V.M. VEILIGHEID EN GEZONDHEID ALGEMEEN: PASSENDE PREVENTIEMAATREGELEN (art. 43 Sociaal Strafwetboek) 34 De sociaal inspecteurs zijn bevoegd om de passende maatregelen voor te schrijven waarmee de gevaren voor de gezondheid en de veiligheid van de werknemers op de arbeidsplaatsen of andere plaatsen die aan hun toezicht onderworpen zijn, kunnen worden voorkomen en waarmee de gebreken of vormen van hinder die zij vaststellen en als een gevaar voor de gezondheid en de veiligheid van de werknemers beschouwen, kunnen worden bestreden of weggewerkt. Zij mogen bij de uitoefening van hun opdracht bevelen dat, met het oog op het voorkomen van de gevaren en het verhelpen van de gebreken of vormen van hinder, de nodige wijzigingen worden aangebracht binnen een termijn die zij bepalen, of zonder uitstel indien het vastgestelde gevaar hun dreigend lijkt. Het voorschrijven van preventiemaatregelen moet het voorwerp uitmaken van een geschreven vaststelling (art. 53 Sociaal Strafwetboek; zie nr. 36). Wanneer men van oordeel is dat zijn rechten worden geschaad door de maatregelen kan men daartegen beroep instellen bij de voorzitter van de arbeidsrechtbank in een procedure zoals in kort geding (art. 2 wet 2 juni 2010 houdende bepalingen van het sociaal strafrecht; zie nr. 37). CONCRETE PREVENTIEMAATREGELEN (art. 44 t.e.m. 49 Sociaal Strafwetboek) 35 De sociaal inspecteurs mogen bij de uitoefening van hun opdracht: 1) wanneer de gezondheid of de veiligheid van de werknemers zulks vereist, tijdelijk of definitief verbod opleggen om: - aanwezig te zijn op een arbeidsplaats of op een andere plaats die aan hun toezicht onderworpen is, of de toegang daartoe te verlenen aan alle of aan bepaalde werknemers; - gebruik te maken van enigerlei uitrustingen, installaties, machines of materieel of die in gebruik te houden; - bepaalde gevaarlijke stoffen of preparaten, de bronnen van risico s voor infectie, aan te wenden; - bepaalde productieprocessen toe te passen of bepaalde gevaarlijke producten of afvalstoffen te bewaren; - incorrecte methoden te gebruiken voor identificatie van risico s die aan gevaarlijke stoffen, preparaten of afvalstoffen te wijten zijn; 2) bevelen om organisatorische maatregelen te treffen met betrekking tot de interne diensten voor preventie en bescherming op het werk, die opgericht moeten worden met toepassing van de reglementering inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, wanneer zij

18 18 vaststellen dat de organisatorische maatregelen die moeten getroffen worden in het kader van deze reglementering niet of slechts gedeeltelijk zijn getroffen en hierdoor de veiligheid of de gezondheid van de werknemers onmiddellijk of op termijn in gevaar kan worden gebracht; Zij mogen de termijn bepalen waarbinnen de organisatorische maatregelen moeten worden getroffen. 3) bevelen maatregelen te treffen, organisatorische maatregelen inbegrepen, die door preventieadviseurs van interne of externe diensten voor preventie en bescherming op het werk aan de werkgevers zijn aanbevolen om de veiligheid of de gezondheid van de werknemers te waarborgen, wanneer zij vaststellen dat deze werkgevers de aanbevolen maatregelen niet of slechts gedeeltelijk treffen en indien zij ingevolgde deze onthouding, de reglementering inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk overtreden; Zij mogen eveneens bevelen alternatieve maatregelen te treffen die tot een resultaat leiden dat ten minste evenwaardig is wat de veiligheid en de gezondheid van de werknemers betreft. Zij mogen de termijn bepalen waarbinnen de organisatorische maatregelen moeten worden getroffen. 4) bevelen maatregelen te treffen, organisatorische maatregelen inbegrepen, wanneer zij vaststellen dat de werkgever geen interne dienst voor preventie en bescherming op het werk heeft opgericht of geen beroep doet op een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk terwijl hij hiertoe verplicht was en deze nalatigheid de veiligheid of de gezondheid van de werknemers in het gedrang brengt; Zij kunnen, vooraleer die maatregelen te bevelen, aan de werkgever de verplichting opleggen een interne dienst voor preventie en bescherming op het werk op te richten of een beroep te doen op een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, binnen de termijn die zij bepalen. 5) de stopzetting bevelen van iedere arbeid in een werkplaats of op een andere plaats die aan hun toezicht onderworpen is, wanneer de gezondheid of de veiligheid van de werknemers zulks vereist; 6) de stopzetting bevelen van iedere arbeid waarvoor, overeenkomstig de toepasselijke wetgeving waarop zij toezicht uitoefenen, organisatorische maatregelen moeten getroffen worden wanneer deze maatregelen niet werden getroffen en hierdoor de veiligheid of de gezondheid van de werknemers onmiddellijk of op termijn in gevaar kunnen worden gebracht; Deze stopzetting wordt bevolen in afwachting dat de personen, die hiertoe verplicht zijn, de bedoelde maatregelen hebben genomen. 7) iedere arbeidsplaats of iedere andere plaats die aan hun toezicht onderworpen is, onmiddellijk laten ontruimen, wanneer het gevaar hun dreigend lijkt; 8) arbeidsplaatsen, andere plaatsen die aan hun toezicht onderworpen zijn, uitrustingen, installaties, machines, materieel, toestellen, producten of fabricageafval verzegelen, wanneer het gevaar hun dreigend lijkt;

19 19 9) de acties opgesomd onder de algemene bevoegdheid wat gezondheid en veiligheid betreft (passende maatregelen) en onder 1)(specifieke verboden), 5)(bevel tot stopzetting van de arbeid), 7) (ontruimingsbevel) en 8) (verzegeling) ondernemen ten aanzien van de zelfstandigen die op een zelfde arbeidsplaats met werknemers bedrijvig zijn en die daardoor verplichtingen hebben met toepassing van de reglementering inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. Het voorschrijven van die concrete preventiemaatregelen moet het voorwerp uitmaken van een geschreven vaststelling (art. 53 Sociaal Strafwetboek; zie nr. 36). Wanneer men van oordeel is dat zijn rechten worden geschaad door de maatregelen kan men daartegen beroep instellen bij de voorzitter van de arbeidsrechtbank in een procedure zoals in kort geding (art. 2 wet van 2 juni 2010 houdende bepalingen van het sociaal strafrecht; zie nr. 37). 6. VERHAALSMOGELIJKHEDEN 36 Schriftelijke vaststelling van door de sociaal inspecteurs genomen dwangmaatregelen (art. 53 Sociaal Strafwetboek) De uitoefening door de sociaal inspecteurs van de hieronder vermelde bevoegdheden moet het voorwerp uitmaken van een schriftelijke vaststelling: - de inbeslagnemingen en verzegelingen van informatiedragers en van andere goederen verricht op basis van de artikelen 35 en 38 Sociaal Strafwetboek; - de maatregelen genomen door de sociaal inspecteurs ter uitvoering van het recht van toegang langs elektronische weg tot het informaticasysteem (art. 31 Sociaal Strafwetboek); - de staalnames door de sociaal inspecteurs (art. 37 Sociaal Strafwetboek); - de maatregelen genomen door de sociaal inspecteurs ter uitvoering van de bijzondere bevoegdheden i.v.m. de gezondheid en veiligheid van de werknemers (art. 43 tot 49 Sociaal Strafwetboek); - de in artikel 28 3 van het Sociaal Strafwetboek bedoelde opsporingsmaatregelen en, in voorkomend geval, de onderzoeksmaatregelen, die er uit voortvloeien m.b.t. informatiedragers met sociale gegevens of met gelijk welke andere gegevens die ingevolge de wet moeten worden opgemaakt, bijgehouden of bewaard. Wanneer de werkgever, zijn aangestelde of lasthebber aanwezig is tijdens het onderzoek uitgevoerd door de sociaal inspecteurs wordt de schriftelijke vaststelling persoonlijk overhandigd aan de werkgever, zijn aangestelde of lasthebber, die tekent voor ontvangst. Indien de werkgever, zijn aangestelde of lasthebber niet aanwezig is, wordt de geschreven vaststelling onmiddellijk achtergelaten. Binnen een termijn van 14 dagen wordt tevens bij een ter post aangetekende brief met ontvangstbewijs een kopie verstuurd naar de werkgever, zijn aangestelde of lasthebber. De geschreven vaststelling moet minstens de volgende vermeldingen bevatten: - de datum en het uur waarop de maatregelen zijn genomen;

20 20 - de identiteit van de sociaal inspecteurs, de hoedanigheid waarin zij optreden en de administratie waartoe zij behoren; - de genomen maatregelen; - de weergave van de tekst van de artikelen 209 en 210 van het Sociaal Strafwetboek (het betreft de sanctionering van de belemmering van het toezicht en van de niet-naleving van de dwangmaatregelen die zijn getroffen door de sociaal inspecteurs); - de rechtsmiddelen tegen de maatregelen, het bevoegde gerechtelijk arrondissement en de weergave van de tekst van artikel 2 van de wet van 2 juni 2010 houdende bepalingen van sociaal strafrecht (het betreft de mogelijkheid om beroep aan te tekenen); - de overheidsinstelling die in geval van beroep moet worden gedagvaard. Indien de maatregelen betrekking hebben op opsporingsmaatregelen, en in voorkomend geval op de onderzoeksmaatregelen die eruit voortvloeien, m.b.t. informatiedragers met sociale gegevens of met gelijk welke andere gegevens die ingevolge de wet moeten worden opgemaakt, bijgehouden of bewaard, moet de schriftelijke vaststelling de gegevens bevatten die zijn vermeld in artikel 53 3 tweede lid van het Sociaal Strafwetboek (onder andere de beschrijving van de plaats of de plaatsen waar deze opsporings- en onderzoeksmaatregelen hebben plaats gevonden, de wetgeving waarop toezicht werd uitgeoefend en de lijst van de informatiedragers die werden opgespoord en onderzocht). 37 Beroep tegen dwangmaatregelen van de sociaal inspecteurs (art. 2 wet houdende bepalingen van sociaal strafrecht) Eenieder die van oordeel is dat zijn rechten worden geschaad door een van de volgende maatregelen van de sociaal inspecteurs: - de inbeslagnemingen en verzegelingen van informatiedragers en van andere goederen verricht op basis van de artikelen 35 en 38 Sociaal Strafwetboek; - de maatregelen genomen door de sociaal inspecteurs ter uitvoering van het recht van toegang langs elektronische weg tot het informaticasysteem (art. 31 Sociaal Strafwetboek); - de staalnames door de sociaal inspecteurs (art. 37 Sociaal Strafwetboek); - de maatregelen genomen door de sociaal inspecteurs ter uitvoering van de bijzondere bevoegdheden i.v.m. de gezondheid en veiligheid van de werknemers (art. 43 tot 49 Sociaal Strafwetboek); - de in artikel 28 3 Sociaal Strafwetboek bedoelde opsporings- en onderzoeksmaatregelen m.b.t. informatiedragers met sociale gegevens of met gelijk welke andere gegevens die ingevolge de wet moeten worden opgemaakt, bijgehouden of bewaard; kan hiertegen beroep instellen bij de voorzitter van de arbeidsrechtbank. De vordering wordt ingesteld en behandeld zoals in kortgeding, overeenkomstig de artikelen 1035 tot 1038, 1040 en 1041 van het Gerechtelijk Wetboek. De voorzitter van de arbeidsrechtbank doet uitspraak over het beroep na het openbaar ministerie te hebben gehoord.

21 21 De voorzitter van de arbeidsrechtbank oefent een controle uit over de wettelijkheid van de inbeslagnemingen en verzegelingen en de maatregelen. Zijn controle heeft ook betrekking op de wenselijkheid van het behoud van de inbeslagnemingen en verzegelingen en de maatregelen. Hij kan een gehele, gedeeltelijke of voorwaardelijke opheffing toestaan. Het vonnis uitgesproken door de voorzitter van de arbeidsrechtbank is uitvoerbaar bij voorraad, niettegenstaande elk rechtsmiddel en zonder borgstelling, indien de rechter deze niet heeft bevolen. De inbeslagnemingen, de verzegelingen en de maatregelen verricht in strijd met de artikelen 28 3, 31, 35, 37, 38 en 43 tot 49 van het Sociaal Strafwetboek zijn nietig. 7. OVERLEGGING EN MEDEDELING VAN GEGEVENS 38 Algemeen Het Sociaal Strafwetboek voorziet in een uitwisseling van gegevens en samenwerking tussen de sociaal inspecteurs en: - de openbare en meewerkende instellingen van sociale zekerheid; Onder openbare instellingen van sociale zekerheid wordt verstaan de openbare instellingen alsmede de federale overheidsdiensten die belast zijn met de toepassing van de wetgeving betreffende de sociale zekerheid (art Sociaal Strafwetboek). Onder meewerkende instellingen van sociale zekerheid wordt verstaan de privaatrechtelijke instellingen, die erkend zijn om mee te werken aan de toepassing van de wetgeving betreffende de sociale zekerheid (art Sociaal Strafwetboek). - de sociaal inspecteurs van de andere inspectiediensten; - de ambtenaren belast het toezicht of met de toepassing op een andere wetgeving; - alle diensten van de Staat, met inbegrip van de parketten en de griffies van de hoven en van alle rechtscolleges, de provincies, de gemeenten, de verenigingen waartoe ze behoren, de openbare instellingen die ervan afhangen; - arbeidsinspecties van buitenlandse inspectiediensten. De openbare en meewerkende instellingen van sociale zekerheid, de sociaal inspecteurs, de sociaal inspecteurs van de andere inspectiediensten, alsook alle ambtenaren belast met het toezicht op een andere wetgeving, mogen de verkregen inlichtingen gebruiken voor de uitoefening van alle opdrachten betreffende het toezicht waarmee ze zijn belast (art. 56 Sociaal Strafwetboek). MEDEDELING DOOR SOCIAAL INSPECTEURS AAN DERDEN 39 Buiten de uitoefening van plichten voorgeschreven door de rechterlijke overheid (art. 54 eerste en tweede lid Sociaal Strafwetboek)