Verslag Jaarvergadering IMF en Wereldbank oktober 2007

Transcriptie

1 Verslag Jaarvergadering IMF en Wereldbank oktober Inleiding Van zaterdag 20 tot en met maandag 22 oktober vond in Washington de jaarvergadering van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank plaats. De belangrijkste gedeelten van de jaarvergadering waren de bijeenkomst van het International Monetary and Financial Committee (IMFC) en het Development Committee (DC). Voorafgaand hieraan kwam op vrijdagavond de G4 1 van ministers van Financiën en centrale bank presidenten bijeen. Op vrijdagavond vond ook het traditionele overleg met de leden van de kiesgroep plaats International Monetary and Financial Committee Op de agenda van het IMFC stonden de wereldeconomie en financiële markten, de quota- en vertegenwoordigingshervormingen en de inkomenspositie van het Fonds. Algemeen Alle leden bedankten terugtredend Managing Director Rodrigo de Rato en de teruggetreden IMFC voorzitter Gordon Brown voor hun inspanningen voor het IMF en wensten hun opvolgers, respectievelijk Dominique Strauss-Kahn en Tomasso Padoa-Schioppa, veel succes. De sfeer van de discussies was over het algemeen goed, hoewel er, vooral op het quotadossier, behoorlijke verschillen van inzicht bestonden. De wereldeconomie en financiële markten Tijdens het IMFC-ontbijt werd allereerst gesproken over de onrust op de financiële markten in de tweede helft 2007 en de lessen die daaruit getrokken kunnen worden. Naast de 24 leden van het IMFC namen ook Mario Draghi van het Financial Stability Forum (FSF) en Malcolm Knight van de Bank for International Settlements (BIS) deel aan de discussie. Iedereen was het erover eens dat de centrale banken goed gehandeld hebben. De liquiditeitsinjecties hebben er namelijk voor gezorgd dat geldmarkten goed bleven functioneren. Dit heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat de impact van de onrust op de reële economie beperkt is gebleven. Een andere conclusie was dat, hoewel innovatieve financiële instrumenten en securitisatie hebben bijgedragen tot risicodiversificatie en een verhoogde marktefficienty, zij ook een nieuwe uitdaging vormen voor financiële partijen en toezichthouders. Het IMF, het FSF en de BIS zijn daarom opgeroepen om gezamenlijk te kijken naar risicomanagement van complexe producten, de waardering en de boekhoudkundige behandeling van bezittingen die niet op de balans staan, en de beoordeling van complexe producten door rating agencies. Tijdens de plenaire sessie van het IMFC is daarna ingegaan op de stand en vooruitzichten van de wereldeconomie. Het IMF gaf de aftrap met presentaties van Simon Johnson, economic counsellor, en Jaime Caruana, directeur monetair beleid en kapitaalmarkten. De boodschap was dat de 1 naast Nederland bestaande uit België, Zweden en Zwitserland 2 naast Nederland bestaande uit Armenië, Bosnië-Herzegovina, Bulgarije, Cyprus, Georgië, Israël, Kroatië, Macedonië, Moldavië, Montenegro, Oekraïne en Roemenië 1

2 wereldeconomie nog altijd sterk is en, hoewel de groei enigszins afzwakt, sterk blijft 3. Zij voegden daar echter wel aan toe dat er risico s bestaan dat de groei lager uitpakt dan geraamd. Ten eerste zou het zo kunnen zijn dat de onrust op financiële markten langer aanhoudt en meer impact heeft op de beschikbaarheid van krediet dan nu wordt verondersteld. Dit effect wordt versterkt als de huizenmarkten in de Verenigde Staten en enkele Europese landen hierdoor negatief worden beïnvloed. Een tweede risico is dat bepaalde economieën oververhit raken. Dit is vooral een gevaar voor opkomende economieën. De verschillende IMFC-leden onderschreven de analyse van het IMF en benadrukten erg blij te zijn met de robuuste economische groei in de eerste helft van Verder spraken de IMFC-leden hun zorgen uit over het gebrek aan vooruitgang bij de Doha onderhandelingsronde van de WTO. Verder riep EU-voorzitter Portugal op de beleidsmaatregelen voortvloeiend uit de multilaterale consultaties over mondiale onevenwichtigheden zo snel mogelijk te implementeren. Tot slot kwamen Sovereign Wealth Funds (SWF s) ter sprake. Nederland gaf aan drie gevaren te zien bij deze staatsfondsen: een gebrek aan transparantie, mogelijke niet-economische motieven van SWF s en protectionisme uit angst voor SWF s. De IMFC-leden besloten ertoe het IMF te vragen werk te verrichten op dit terrein en een poging te wagen om best practices op te stellen. Quota en vertegenwoordiging Het quotadossier zat muurvast na het mislukken van de onderhandelingen in de G20 4 begin oktober Tijdens het IMFC was dezelfde tweedeling te zien als tijdens die G20. De meeste rijke landen wilden geen element van BBP op basis van koopkrachtpariteit (PPP) in de formule accepteren, terwijl de opkomende economieën dat juist eisten. Daarnaast wees de EU erop dat het al aanzienlijke offers heeft gebracht en dat het nu tijd was voor de opkomende economieën om toe te geven. Brazilië, het land dat tijdens de eerder genoemde G20 de zaak op scherp had gezet, kwam met een stevige interventie en legde een eisenpakket op tafel dat er op neer kwam dat er een grotere overdracht van quota aandeel aan middeninkomenslanden moet plaatsvinden. India en andere opkomende economieën sloten zich daarbij aan. Aan de andere kant waren er de IMFC-leden uit rijke landen die benadrukten dat de opkomende economieën wel om erg veel vroegen en dat er voor een aantal eisen geen enkele (economische) onderbouwing bestaat. Nederland gaf aan in te zien dat Nederland erop achteruit zou gaan en best bereid te zijn in te schikken, maar dat dit wel moet gebeuren via een heldere, geloofwaardige nieuwe quotaformule. Tijdens de lunch werd er verder gesproken over quota en vertegenwoordiging. De nieuwe voorzitter Tomasso Padoa-Schioppa wist met handig voorzitterschap de ver uiteenlopende meningen toch enigszins te doen convergeren, zodat er aan het einde van de vergadering toch een bescheiden doorbraak gepresenteerd kon worden. De IMFC-leden kwamen overeen dat de totale quotaverhoging om en nabij de 10% moet komen te liggen. Daarnaast werd geconcludeerd dat zowel compressie als 3 De groei van de wereldeconomie komt in 2007 naar verwachting uit op 5,2% en zakt in 2008 naar 4,8%. 4 In de G20 zijn zowel rijke landen (de G7) als opkomende economieën vertegenwoordigd. Ook de voorzitter van de EU neemt deel aan G20 vergaderingen. 2

3 BBP in koopkrachttermen een rol moeten spelen in het uiteindelijke compromis in de quota- en vertegenwoordigingsdiscussie. Inkomenspositie Het tweede beleidsonderwerp dat op de agenda stond van het IMFC was de inkomenspositie van het IMF. Dit onderwerp raakte een beetje ondergesneeuwd door het politieke geweld van de quota- en vertegenwoordigingsdiscussie. De geringere aandacht voor de inkomenspositie van het IMF viel echter niet louter te verklaren uit het feit dat het minder belangrijk werd geacht. Een andere reden was dat de IMFC-leden het snel eens waren over dit onderwerp. De leden steunden de voortgang die is gemaakt sinds het uitkomen van het advies van de commissie Crocket aan het begin van het jaar, maar benadrukten dat er ook goed gekeken moet worden naar de uitgaven van het Fonds. De leden vroegen het IMF deze kostenbesparingen te realiseren door een scherpere prioriteitstelling. Deze prioriteitstelling kan ertoe leiden dat bepaalde functies niet of minder worden uitgevoerd en moet ervoor zorgen dat het IMF zijn kerntaken efficiënt en effectief kan blijven uitoefenen. Het is nu aan de nieuwe Managing Director, Dominique Strauss-Kahn om gehoor en invulling te geven aan deze zeer duidelijke oproep van het IMFC. Het lijkt erop dat de boodschap is aangekomen omdat het IMF naar verluidt bezig is met het voorbereidende werk om met voorstellen voor aanzienlijke aanvullende kostenbesparingen te komen. 3. Development Committee Op de agenda van het Develoment Committee stonden de lange termijnstrategie van de Wereldbank Groep en de rol van IDA. Tijdens de lunch hebben de ministers gesproken over het Raamwerk voor Schone Energie en Ontwikkeling en Klimaatverandering. Algemeen De sfeer tijdens het Development Committee was ontspannen en het debat opvallend open. De grote lijnen van Zoellick s visie op de toekomst van de Wereldbank werden breed gesteund. Het eerste Development Commitee van Zoellick kan daarom worden beschouwd als een veelbelovende start van Zoellick s leiderschap van de Wereldbank. Veel zal zoals hijzelf ook erkent afhangen van de uiteindelijke uitwerking en implementatie, wat geen gemakkelijke opgave is. Hij liet duidelijk blijken de meningen en feedback van alle belangrijke stakeholders in het vervolgproces zeer op prijs te stellen. Het raamwerk voor de lange termijnstrategie wordt in de komende periode in een consultatief proces verder uitgewerkt en naar verwachting tijdens de Voorjaarsvergadering opnieuw besproken. Vertrekkend MD van het IMF, Rodrigo de Rato, en vertrekkend hoofdeconoom van de Wereldbank, François Bourguignon, werden door iedereen uitvoerig bedankt voor hun verdiensten voor respectievelijk het IMF en de Wereldbank. Opening 3

4 François Bourguignon opende de bijeenkomst van het Development Committee met een presentatie over de uitdaging om globalisering inclusiever te maken. Hoewel de economische groei van ontwikkelingslanden nog altijd hoog is, lijkt deze enigszins af te zullen nemen in Daarnaast zijn de neerwaartse risico s toegenomen. Veel lage inkomenslanden hebben een lager groeicijfer dan middeninkomenslanden. Fragiele staten hebben moeite om hulpstromen aan te trekken. Binnen landen is de inkomensongelijkheid tevens toegenomen. Volgens Bourguignon zijn investeringen in het wegennetwerk van cruciaal belang om ervoor te zorgen dat moeilijk bereikbare regio s groeien. Een bedreiging voor inclusieve globalisering is klimaatverandering, zo stelt Bourguignon. Zo zullen door de opwarming van de aarde de landbouwopbrengsten significant dalen, waardoor met name de allerarmste landen, maar ook middeninkomenslanden met grote inkomensongelijkheid zullen worden getroffen. Strategic Directions of the World Bank Group Zoellick opende deze sessie met een pleidooi voor een rol van de Wereldbank op het terrein van inclusieve en duurzame globalisering. Dit betoog kwam in grote lijnen overeen met zijn speech van 10 oktober 2007 voor de National Press Club. Hij stipte de zes thema s aan waar de Wereldbank zich volgens hem op zou moeten richten, te weten: 1. steun voor de allerarmsten, vooral in Sub-Sahara Afrika, met name via het IDA kanaal, maar ook via IFC. Een succesvolle afronding van IDA15 is hierbij volgens Zoellick van cruciaal belang; 2. Een geïntegreerde en meer flexibele benadering t.a.v. fragiele staten, ook via IDA en in nauwe samenwerking met de VN; 3. een meer gedifferentieerd en innovatief productaanbod voor middeninkomenslanden, waarbij het volgens Zoellick niet alleen om geld maar ook om ideeën gaat; 4. een actieve rol voor de Wereldbank in het bevorderen van globale en regionale publieke goederen, in nauwe samenwerking met organisaties met specifieke kennis (WHO, UNEP, WTO, etc.); 5. bevorderen van ontwikkeling van en in het bijzonder werkgelegenheid in de Arabische wereld, volgens Zoellick verwelkomd door de Arabische wereld; 6. versterken van de Wereldbank als kennisinstituut. Deze agenda vereist volgens Zoellick een effectieve samenwerking met andere multilaterale instellingen zoals de VN, het IMF, de WTO en de regionale ontwikkelingsbanken, maar ook met NGO s, bedrijfsleven en bilaterale donoren, waarbij de Wereldbank afhankelijk van de situatie de leiding zal nemen en anderen zullen volgen en andersom. Ook benadrukte Zoellick dat hij slechts zijn visie uitdraagt en op grote lijnen een idee heeft van hoe de Bank in de toekomst effectiever zou kunnen opereren, maar dat er ruimte is voor verfijning en verbetering van deze visie en ideeën. Opmerkelijk was verder de oproep van Zoellick, gesteund door o.a. de VS, Frankrijk, Duitsland en Ivoorkust, aan een aantal middeninkomenslanden (Brazilië, Mexico e.a.) om een spoedige oplossing 4

5 van de kwestie van de Liberiaanse betalingsachterstanden bij het IMF niet langer in de weg te staan. Het gaat hier om het voor de kwijtschelding van de Liberiaanse betalingsachterstanden beschikbaar stellen van middelen van (onder meer) deze middeninkomenslanden die op een IMF rekening staan. Mexico en Brazilië gaven aan een oplossing voor Liberia te steunen, maar dat in het geval van Mexico nationale wetgeving de zaak vertraagt. Zuid-Afrika sloot zich aan bij de oproep van Zoellick aan donoren om een significante bijdrage te leveren aan IDA15, nu ook de Bank een forse bijdrage heeft geleverd ter hoogte van USD 3,5 mld.. Ook wilde Zuid-Afrika, daarbij gesteund door Maleisië, Frankrijk en het VK voortgang zien op het terrein van de vertegenwoordiging van ontwikkelings- en transitielanden in de besluitvorming van de Wereldbank. Ivoorkust vond, gesteund door Saoedi-Arabië, dat de balans tussen aandacht voor infrastructuur en sociale sectoren in de Bank teveel was doorgeslagen naar sociale sectoren (deze opmerking werd door Duitsland tegengesproken). Tevens zou 50% van IDA s middelen naar Afrika moeten gaan. Ivoorkust verwelkomde de strategie ten aanzien van lage- en middeninkomenslanden maar zag wel mogelijkheden om de tweedeling tussen deze twee groepen landen aan te passen zodat IBRD leningen ook voor IDA landen beschikbaar komen. Ook Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk vroegen specifiek aandacht voor het Afrikaanse continent, dat als enige regio MDG 1 (halvering van de armoede in 2015) niet zal halen. Italië zag vooral een taak voor de Wereldbank om ervoor te zorgen dat het gat tussen de haves en de have-nots wordt gedicht. Het MDG-raamwerk zou daarom volgens Italië, maar ook het VK, leidend moeten zijn voor waar de Bank zich in de toekomst op moet gaan richten. Frankrijk, gesteund door Zwitserland, stipte tevens het belang van selectiviteit en focus aan, en het belang van een goede samenwerking met het IMF en andere instellingen. Voor wat betreft het milieu was volgens Frankrijk de creatie van nieuwe financiële instrumenten niet nodig en zouden extra middelen beter via het GEF gekanaliseerd kunnen worden. Duitsland en het VK zagen een rol voor de Wereldbank op het gebied van wereldwijde publieke goederen, en dan vooral klimaatverandering, vroegen aandacht voor het belang van vrouwenemancipatie en verwelkomden de strategie van de Bank ten aanzien van lage en middeninkomenslanden. Het VK vond tot slot dat de Wereldbank conditionaliteiten in haar programma zoveel mogelijk terug moet dringen, waarbij een meer landgeleide benadering moet worden nagestreefd, en wees op het belang van het verbeteren van de interne bestuursstructuur van de Bank en verdergaande decentralisatie, gesteund door Ivoorkust. Nederland, vertegenwoordigd door minister Koenders, richtte zich in zijn interventie op de noodzaak van het vergroten van de accountability van Wereldbank programma s, het versterken van de banden met het maatschappelijke middenveld, het versterken van de inzet ten aanzien van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten van vrouwen en het vergroten van de rol van het Parlementaire Netwerk voor de Wereldbank. Ook benadrukte Nederland het belang van het aanbrengen van focus en selectiviteit, waarbij armoedebestrijding en het terugdringen van ongelijkheid leidende principes zouden moeten zijn. De Bank zou zich moeten terugtrekken uit landen en/of sectoren wanneer zij daar niet meer nodig is. Ten aanzien van de rol van de Bank (IDA) in lage inkomenslanden noemde 5

6 Nederland het belang van het terugdringen van niet-noodzakelijke conditionaliteiten, een leidende rol m.b.t. de Parijsagenda van harmonisatie en alignment en het onderzoeken van de mogelijkheden voor een intensievere samenwerking tussen IDA en IFC. Nederland verwelkomde tevens een voortgezette betrokkenheid van de Wereldbank bij middeninkomenslanden, met innovatief beleid. Nederland benadrukte voorts dat een meer flexibele benadering ten aanzien van fragiele staten nodig was, onder meer via Multi-Donor Trust Funds die nu nog niet altijd goed werken. Tot slot pleitte Nederland voor een veel verdergaande decentralisatie, waarbij de huidige verhouding van 70 % in Washington en 30 % in het veld in de toekomst omgekeerd zou moeten worden. Japan verwelkomde het meer betrekken van de private sector bij ontwikkeling en zag een grote rol voor de Wereldbank in middeninkomenslanden, en dan met name op milieugebied. De Wereldbank zou zich daarbij moeten leiden door de vraag in deze landen en haar comparatief voordeel ten opzichte van andere actoren, zoals de VN. Vele middeninkomenslanden (waaronder China, Chili, Maleisië en Brazilië) verwelkomden de strategie van de Wereldbank ten aanzien van middeninkomenslanden, en specifiek de recente tariefsverlaging en het streven om de dienstverlening niet alleen goedkoper en sneller te maken, maar ook beter aan te laten sluiten bij de vraag. Volgens deze landen hebben zij de Wereldbank nog hard nodig, niet alleen in de vorm van leningen maar vooral in de vorm van kennis op het terrein van regionale publieke goederen, het ontwikkelen van locale financiële markten, sociale dienstverlening en internationale handel. China vond dat aan de twee pijlers van de huidige Wereldbank strategie (het verbeteren van het investeringsklimaat ten behoeve van economische groei en ervoor zorgen dat iedereen daarvan kan profiteren) een pijler moest worden toegevoegd, namelijk die van het streven naar een eerlijke internationale economische orde en het mogelijk maken van de (internationale) mobiliteit van productiefactoren. India ging met name in op het thema van de wereldwijde publieke goederen en bracht naar voren dat, alvorens de Wereldbank een rol op zich zou nemen, goed gekeken moet worden naar de comparatieve voordelen van anderen (WTO etc). Op het punt van klimaatverandering en het raamwerk voor schone energie zou de Wereldbank zich terughoudend moeten opstellen, aldus India. Tegelijkertijd is er wellicht ruimte voor de Wereldbank op het terrein van andere publieke goederen zoals arbeidsmobiliteit en technologie-overdracht. Saoedi-Arabië steunde het expliciet opnemen van de Arabische wereld als thema, net als Bahrain. Beide stoelen benadrukten dat de Bank zich zal moeten concentreren op waar zij het beste in is vergeleken met andere actoren. Bahrain vond dat de Bank zich moet laten leiden door haar kernmandaat, het terugdringen van armoede. Ook vonden zij net als de middeninkomenslanden dat de Bank meer vraaggericht dient te opereren en aandacht moet hebben voor de financiële en nietfinanciële kosten van het zaken doen met de Bank. 6

7 De rol van IDA Zoellick schetste de voordelen van IDA als effectief kanaal voor de verstrekking van hulp, o.a. door de verbindende rol (de glue-role ) die IDA kan vervullen en het feit dat geld via IDA niet al van tevoren bestemd is voor bepaalde doelen. IDA kan daardoor flexibel opereren, ook in post-conflict landen, aldus Zoellick. IDA heeft wel een kritische massa nodig om effectief te zijn. Na de extra bijdragen van de Wereldbankgroep aan IDA van USD 3,5 mld., is het volgens Zoellick nu tijd voor donoren om te leveren. Verschillende landen (o.a. het VK, Canada, Italië, Duitsland) onderstreepten het belang van een succesvolle afronding van de IDA-15 middelenaanvulling en bevestigden hun commitment aan IDA. Er zou nu een sterk signaal van steun voor IDA nodig zijn, onder gelijktijdige verwelkoming van nieuwe donoren, zo meende ook IJsland. Nederland onderstreepte het belang van een forse bijdrage door de G7-landen en de opkomende economieën aan IDA. Hun bijdrage zou mede bepalend zijn voor de hoogte van de Nederlandse bijdrage aan IDA. Nederland beschouwt IDA als een efficiënt en effectief instrument in de strijd tegen wereldwijde armoede. China benadrukte dat IDA zich zou moeten houden aan het beginsel van country-ownership. De VS legde sterk het accent op het door IDA bereiken en kunnen aantonen van resultaten en gaf aan dat een ambitieus pakket voor IDA in voorbereiding zou zijn. De VS hoopte dat de IDA-onderhandelingen (zoals overigens ook gepland) nog dit jaar afgerond zullen worden. Frankrijk zag IDA als organisatie die samenbrengt en verbindt. IDA zou daarnaast een centrum van innovatie moeten vormen. Japan achtte een leidende rol van de Wereldbank-groep in donorcoördinatie van groot belang en meende verder dat onderzoek gedaan zou moeten worden naar de impact van het Multilateral Debt Relief Initiative op ontwikkelingslanden. Japan wees verder, ondersteund door een aantal andere landen, op het belang van het schuldhoudbaarheidsraamwerk, gericht op het voorkomen van nieuwe, onhoudbare schulden. 4. G4 ministers en centrale bank presidenten Ter voorbereiding van het IMFC vond een G4-bijeenkomst plaats tussen België, Zweden, Zwitserland en Nederland. Zweden zat de bijeenkomst ditmaal voor. De bijeenkomst werd door de ministers van Financiën en presidenten van de centrale banken in eerste instantie gebruikt om nog eens de standpunten in de quota- en vertegenwoordigingsdiscussie bij het IMF door te spreken. De ministers en centrale bank presidenten waren het op alle belangrijke punten met elkaar eens. Daarnaast werd de inkomenspositie van het IMF besproken. De ministers en centrale bank presidenten waren het er snel over eens dat er zo snel mogelijk iets gedaan moet worden aan de tekorten waar het Fonds momenteel mee kampt. Zweden opperde vervolgens het idee om een expertcomité in te stellen om te kijken naar de mogelijkheden tot kostenreducties bij het IMF. De 7

8 andere G4-leden gaven aan dit een interessant idee te vinden. De ministers besloten, dat als de ontwikkelingen daar aanleiding toe geven zouden geven, zij dit idee verder zouden uitwerken. Het lijkt er echter inmiddels op dat het niet nodig is om dat te doen, aangezien de Managing Director de kostenreductie voortvarend oppakt en er binnen de Raad van Bewindvoerders hiervoor brede steun is. 5. Kiesgroepoverleg Tijdens het reguliere kiesgroepoverleg en marge van de jaarvergadering gaven de bewindvoerders Wijffels en Bakker een update over de agenda van respectievelijk Wereldbank en IMF en werden de schriftelijke interventies van de kiesgroep in het IMFC en het DC vastgesteld. Tevens werd Macedonië gefeliciteerd met het voorzitterschap van de plenaire sessie van de Jaarvergadering in