Voor de beoordeling zijn de volgende passages van de artikelen 41, 41a en 42 van het Eindexamenbesluit van belang:

Transcriptie

1 natuurkunde, Correctievoorschrift HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Het correctievoorschrift bestaat uit: Regels voor de beoordeling Algemene regels Vaksecifieke regels 4 Beoordelingsmodel Regels voor de beoordeling 0 05 Tijdvak Het werk van de kandidaten wordt beoordeeld met inachtneming van de artikelen 4 en 4 van het indexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o. Voorts heeft de CVO o grond van artikel 9 van dit Besluit de Regeling beoordeling centraal examen vastgesteld (CVO van 7 juni 00 en bekendgemaakt in Uitleg Gele katern nr. 8 van juli 00). Voor de beoordeling zijn de volgende assages van de artikelen 4, 4a en 4 van het indexamenbesluit van belang: De directeur doet het gemaakte werk met een exemlaar van de ogaven, de beoordelingsnormen en het roces-verbaal van het examen toekomen aan de examinator. Deze kijkt het werk na en zendt het met zijn beoordeling aan de directeur. De examinator ast de beoordelingsnormen en de regels voor het toekennen van scoreunten toe die zijn gegeven door de CVO. De directeur doet de van de examinator ontvangen stukken met een exemlaar van de ogaven, de beoordelingsnormen, het roces-verbaal en de regels voor het bealen van de score onverwijld aan de gecommitteerde toekomen. De gecommitteerde beoordeelt het werk zo soedig mogelijk en ast de beoordelingsnormen en de regels voor het bealen van de score toe die zijn gegeven door de CVO. 4 De examinator en de gecommitteerde stellen in onderling overleg het aantal scoreunten voor het centraal examen vast. 5 Komen zij daarbij niet tot overeenstemming dan wordt het aantal scoreunten beaald o het rekenkundig gemiddelde van het door ieder van hen voorgestelde aantal scoreunten, zo nodig naar boven afgerond. Algemene regels Voor de beoordeling van het examenwerk zijn de volgende bealingen uit de CVOregeling van toeassing: De examinator vermeldt o een lijst de namen en/of nummers van de kandidaten, het aan iedere kandidaat voor iedere vraag toegekende aantal scoreunten en het totaal aantal scoreunten van iedere kandidaat. Voor het antwoord o een vraag worden door de examinator en door de gecommitteerde scoreunten toegekend, in overeenstemming met het beoordelingsmodel. Scoreunten zijn de getallen 0,,,.., n, waarbij n het maximaal te behalen aantal scoreunten voor een vraag is. Andere scoreunten die geen gehele getallen zijn, of een score minder dan 0 zijn niet geoorloofd c Lees verder Begin

2 Scoreunten worden toegekend met inachtneming van de volgende regels:. indien een vraag volledig juist is beantwoord, wordt het maximaal te behalen aantal scoreunten toegekend;. indien een vraag gedeeltelijk juist is beantwoord, wordt een deel van de te behalen scoreunten toegekend, in overeenstemming met het beoordelingsmodel;. indien een antwoord o een oen vraag niet in het beoordelingsmodel voorkomt en dit antwoord o grond van aantoonbare, vakinhoudelijke argumenten als juist of gedeeltelijk juist aangemerkt kan worden, moeten scoreunten worden toegekend naar analogie of in de geest van het beoordelingsmodel;.4 indien slechts één voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig antwoord gevraagd wordt, wordt uitsluitend het eerstgegeven antwoord beoordeeld;.5 indien meer dan één voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig antwoord gevraagd wordt, worden uitsluitend de eerstgegeven antwoorden beoordeeld, tot maximaal het gevraagde aantal;.6 indien in een antwoord een gevraagde verklaring of uitleg of afleiding of berekening ontbreekt dan wel foutief is, worden 0 scoreunten toegekend, tenzij in het beoordelingsmodel anders is aangegeven;.7 indien in het beoordelingsmodel verschillende mogelijkheden zijn ogenomen, gescheiden door het teken /, gelden deze mogelijkheden als verschillende formuleringen van hetzelfde antwoord of onderdeel van dat antwoord;.8 indien in het beoordelingsmodel een gedeelte van het antwoord tussen haakjes staat, behoeft dit gedeelte niet in het antwoord van de kandidaat voor te komen. 4 en fout mag in de uitwerking van een vraag maar één keer worden aangerekend, tenzij daardoor de vraag aanzienlijk vereenvoudigd wordt en/of tenzij in het beoordelingsmodel anders is vermeld. 5 en zelfde fout in de beantwoording van verschillende vragen moet steeds onieuw worden aangerekend, tenzij in het beoordelingsmodel anders is vermeld. 6 Indien de examinator of de gecommitteerde meent dat in een examen of in het beoordelingsmodel bij dat examen een fout of onvolkomenheid zit, beoordeelt hij het werk van de kandidaten alsof examen en beoordelingsmodel juist zijn. Hij kan de fout of onvolkomenheid mededelen aan de CVO. Het is niet toegestaan zelfstandig af te wijken van het beoordelingsmodel. Met een eventuele fout wordt bij de definitieve normering van het examen rekening gehouden. 7 Scoreunten worden toegekend o grond van het door de kandidaat gegeven antwoord o iedere vraag. r worden geen scoreunten vooraf gegeven. 8 Het cijfer voor het centraal examen wordt als volgt verkregen. erste en tweede corrector stellen de score voor iedere kandidaat vast. Deze score wordt meegedeeld aan de directeur. De directeur stelt het cijfer voor het centraal examen vast o basis van de regels voor omzetting van score naar cijfer. N.B.: Het aangeven van de onvolkomenheden o het werk en/of het noteren van de behaalde scores bij de vraag is toegestaan, maar niet verlicht. Vaksecifieke regels Voor het examen natuurkunde, HAVO kunnen maximaal 84 scoreunten worden behaald. Voor dit examen zijn verder de volgende vaksecifieke regels vastgesteld: en afwijking in de uitkomst van een berekening door accetabel tussentijds afronden wordt de kandidaat niet aangerekend. De uitkomst van een berekening mag één significant cijfer meer of minder bevatten dan o grond van de nauwkeurigheid van de vermelde gegevens verantwoord is, tenzij in de vraag is vermeld hoeveel significante cijfers de uitkomst dient te bevatten c Lees verder

3 Het laatste scoreunt, aangeduid met comleteren van de berekening, wordt niet toegekend in de volgende gevallen: - een fout in de nauwkeurigheid van de uitkomst - een of meer rekenfouten - het niet of verkeerd vermelden van de eenheid van een uitkomst, tenzij gezien de vraagstelling het weergeven van de eenheid overbodig is. In zo n geval staat in het beoordelingsmodel de eenheid tussen haakjes. 4 Het laatste scoreunt wordt evenmin toegekend als juiste antwoordelementen foutief met elkaar worden gecombineerd of als een onjuist antwoordelement een substantiële vereenvoudiging van de berekening tot gevolg heeft. 5 In het geval van een foutieve olossingsmethode, waarbij geen of slechts een beerkt aantal deelscoreunten kunnen worden toegekend, mag het laatste scoreunt niet worden toegekend. 4 Beoordelingsmodel Antwoorden Ogave Nerobergbahn uitkomst: r is 9,0 0 liter water in wagon A geomt. De totale massa van wagon A is gelijk aan de totale massa van wagon B. Hieruit volgt dat m water = (40 5) 60 = 9, 0 0 kg. liter water heeft een massa van kg. r is dus 9,0 0 liter water in wagon A geomt. inzicht dat de totale massa van wagon A gelijk is aan de totale massa van wagon B berekenen van m water comleteren van de berekening 4 uitkomst: m =, 4 0 kg totaal Voor de resulterende kracht o het hele systeem geldt: FR = mtotaal a, waarin FR = FA FB =,5 0 9,5 0 = 4,0 0 N Hieruit volgt dat m totaal FR 4,0 0 4 = = =, 4 0 kg. a 0,7 en a = 0,7 m/s. gebruik van F = ma inzicht dat FR = FA FB comleteren van de berekening Als F R gelijk gesteld is aan F A + F B : maximaal unt c Lees verder

4 4 uitkomst: F K =, 0 N Voor de resulterende kracht o wagon B geldt: F R = F K F B = m B a, waarin F B = 9,5 0 N, Hieruit volgt dat m = 0,5 0 kg B en a = 0,7 m/s. F K = 9, ,5 0 0,7 =, 0 N. inzicht dat FR = FK FB inzicht FR = mba comleteren van de berekening Als F R gelijk gesteld is aan F K + F B : maximaal unt. 4 uitkomst: v gem = 7,5 km/h s Voor de gemiddelde snelheid geldt: vgem =, waarin s = 0, 48 km en t,5 0, 48 t = = 0,058 h. Hieruit volgt dat v gem = = 7,5 km/h. 60 0,058 s gebruik van vgem = t omrekenen van s in km en t in h (of berekenen van vgem in m/s) comleteren van de berekening Maximumscore uitkomst: Het minimale vermogen dat de om moet leveren, is, 4 0 W. Voor de toename van de zwaarte-energie 4 z van het water dat in,0 uur omhoog wordt geomt, geldt: = mg h waarin m= 60 0 kg, g = 9,8m/s en h = 8 m. z, 7 Hieruit volgt dat z = ,8 8 = 4,89 0 J. Voor het vermogen geldt: P = z, waarin t Het minimale vermogen dat de om moet leveren, is dus gebruik van z 7 z = 4,89 0 J en t = =,6 0 s. 7 4,89 0, =, 4 0 W. = mgh inzicht dat de massa van 60 m water gelijk is aan 60 0 kg gebruik van P = t comleteren van de berekening c 4 Lees verder

5 Ogave Cyclotron 6 antwoord: Zn + Ga + n 0 0 invullen van het atoomnummer invullen van de naam van de isotoo invullen van het massagetal Maximumscore 4 7 uitkomst: roton =,9 0 J of roton =,9 MeV voorbeelden van een berekening: methode De energie van het roton moet minimaal gelijk zijn aan de energie die corresondeert met het massaverschil links en rechts van de ijl: = mc Hierin is c =,00 0 m/s. Hieruit volgt dat roton. 7 9 m = (68,985 68,957) u = 0,08,66 0 kg =,5 0 kg roton =,5 0 (,00 0 ) =,9 0 J. en inzicht dat roton = mc berekenen van m in kg ozoeken van c comleteren van de berekening methode De energie van het roton moet minimaal gelijk zijn aan de energie die corresondeert met het massaverschil links en rechts van de ijl. m = 68,985 68,957 = 0,08 u en u = 9,49 MeV. Hieruit volgt dat roton = 0,08 9,49 =,9 MeV. inzicht de energie van het roton minimaal gelijk moet zijn aan de energie die corresondeert met het massaverschil links en rechts van de ijl berekenen van m in u ozoeken dat u overeenkomt met 9,49 MeV comleteren van de berekening c 5 Lees verder

6 Maximumscore uitkomst: v = 6,9 0 m/s Voor de kinetische energie geldt: waarin 9 k = mv, k = 00 0,60 0 =,04 0 J 4 7 en m =,67 0 kg. Hieruit volgt dat 4,040 6 v = = 6,9 0 m/s. 7, 67 0 gebruik van k = mv omrekenen van kev naar J ozoeken van de massa van het roton comleteren van de berekening Maximumscore 4 9 uitkomst: B = 0,54 T mv mz =, Voor de middeluntzoekende kracht geldt: F r 7 7 waarin m =,67 0 kg, v =,5 0 m/s en r = 0,48 m. 7 7, 67 0 (, 5 0 ) Dus Fmz = =,8 0 N. 0, 48 Omdat de lorentzkracht de middeluntzoekende kracht levert, geldt: Fmz = Bqv, waarin 7 v =,5 0 m/s Hieruit volgt dat en 9 q =,60 0 C. F mz,8 0 B = = = 0,54 T. 9 7 qv,60 0,5 0 mv gebruik van Fmz = r berekenen van F inzicht dat Fmz mz = Bqv comleteren van de berekening Als in de vorige vraag met een verkeerde waarde voor de massa van het roton en/of de eenheidslading is gerekend en dat hier wordt herhaald: geen aftrek c 6 Lees verder

7 0 5 uitkomst: Bij de roductie moet het gallium een activiteit van 4,0 0 Bq hebben. 0 Tussen roductie en gebruik van het gallium-67 verloen, 0, = halveringstijden. Bij de roductie is de activiteit dus,0 maal groter dan bij het gebruik. Hieruit volgt dat het gallium bij de roductie een activiteit van moet hebben., ,0 0 = 4,0 0 Bq inzicht dat er,0 halveringstijden zijn verstreken,0 inzicht dat de activiteit bij de roductie maal groter is dan bij het gebruik comleteren van de berekening Ogave Duikloe uitkomst: N =, 8 (met een marge van 0,) voorbeeld van een bealing: grootte van het beeld Voor de lineaire vergroting geldt: N =. grootte van het voorwer en afstand van 7,5 cm o het lint onder de loe is o de foto 5, cm; een afstand van 7,5 cm o het lint naast de loe is,9 cm. 5, Hieruit volgt dat N = =, 8.,9 inzicht dat grootte van het beeld N = grootte van het voorwer ometen van twee overeenkomstige afstanden onder en naast de loe comleteren van de bealing en Als o het lint een afstand kleiner dan 4 cm is afgelezen: maximaal unten. Bij het drukken van het examen kunnen kleine afwijkingen ontstaan in de afmetingen van figuren. Om die reden zijn niet de bovengenoemde meetwaarden maatgevend maar die van de examinator zelf. Daarbij moet wel de genoemde marge in acht worden genomen c 7 Lees verder

8 antwoord: B' L' + F L F tekenen van het verdere verloo van de bovenste twee lichtstralen construeren van het virtuele beeld van L tekenen van het verdere verloo van de onderste lichtstraal Maximumscore uitkomst: f = 9, cm (met een marge van 0, cm) voorbeeld van een bealing: In de figuur is de diameter van de lens 4,7 cm, dus,0 cm komt overeen met 7,0, 49 cm. 4,7 = De afstand van het midden van de lens tot het brandunt is 6, cm. Hieruit volgt dat de branduntsafstand van de lens gelijk is aan 6,,49= 9,cm. bealen van de schaal comleteren van de bealing Als voor f de afstand tussen het brandunt en de rand van de lens is genomen (5,7 cm): goed rekenen c 8 Lees verder

9 Maximumscore 4 4 voorbeelden van een antwoord: methode Voor de breking bij het linker grensvlak geldt: sin i n. sin r = Hierin is: i = 7 en r =,5. sin7 0,9 Hieruit volgt dat n =, 5. sin,5 = 0, 6 = De brekingsindex van water is, /,4. De brekingsindex van de kunststof is dus ongeveer gelijk aan die van water. gebruik van sin i n sin r = aflezen van i en r (elk met een marge van ) berekenen van n ozoeken van de brekingsindex van water en conclusie methode Voor de breking bij het rechter grensvlak geldt: sin i =. sin r n Hierin is: i = en r = 9. sin 9 0,485 Hieruit volgt dat n =, 5. sin = 0,58 = De brekingsindex van water is, /,4. De brekingsindex van de kunststof is dus ongeveer gelijk aan die van water. inzicht dat bij het rechter grensvlak geldt dat sin i sin r = n aflezen van i en r (elk met een marge van ) berekenen van n ozoeken van de brekingsindex van water en conclusie Bij het drukken van het examen kunnen kleine afwijkingen ontstaan in de afmetingen van figuren. Om die reden zijn niet de bovengenoemde meetwaarden maatgevend maar die van de examinator zelf. Daarbij moet wel de genoemde marge in acht worden genomen. 5 voorbeeld van een antwoord: Bij het rechtervlak worden de lichtstralen naar de normaal toe gebroken. Het snijunt van de lichtstralen ligt dus rechts van unt P. inzicht dat de lichtstralen naar de normaal toe worden gebroken conclusie dat het snijunt van de lichtstralen rechts van unt P ligt c 9 Lees verder

10 Ogave 4 Dimmers Maximumscore 6 voorbeeld van een antwoord: De dimmer werkt niet o gelijksanning. Omdat de flux in de rimaire soel dan niet verandert (dus ook niet in de secundaire soel), wordt er in de secundaire soel geen sanning ogewekt. constatering dat de dimmer niet o gelijksanning werkt inzicht dat er in de secundaire soel geen sanning wordt ogewekt omdat de flux in de rimaire soel niet verandert Als gezegd wordt dat in de secundaire soel geen sanning wordt ogewekt omdat de stroom door / de sanning over de rimaire soel niet verandert: goed rekenen. 7 voorbeeld van een antwoord: Het vermogen van de lam is gelijk aan UI. Omdat de sanning wordt verlaagd, wordt ook de stroomsterkte door de lam kleiner. Het elektrisch vermogen van de lam wordt dan kleiner dan 0 W. gebruik van P = UI inzicht dat de stroomsterkte door de lam kleiner wordt omdat de sanning wordt verlaagd conclusie dat het elektrisch vermogen van de lam dan kleiner wordt dan 0 W Maximumscore 8 uitkomst: N s = 67 U Voor een transformator geldt: U Hieruit volgt dat gebruik van U U s N s s N =, waarin U = 0 V, Us = 76,7 V en N = 500. N Us 76,7 = N = 500 = 67. U 0 s s N = N comleteren van de berekening c 0 Lees verder

11 9 voorbeeld van een antwoord: Voor een transformator geldt: P = Ps, dus UI = U s I s. Als de lam wordt gedimd, wordt P dus ook P, kleiner. Daaruit volgt dat I kleiner wordt (omdat s, U constant is). gebruik van P = Ps inzicht dat dus ook P, kleiner wordt als de lam wordt gedimd s, conclusie dat I kleiner wordt en olossing in de trant van Omdat geldt unten. 0 uitkomst: t = 5, 0 0 s I I s Ns = zal I afnemen als N s afneemt : N voorbeeld van een bealing: De eriode T van de wisselsanning komt overeen met 4 hokjes. Uit f = volgt dat T 0,00 s. T = f = 50 = hokje komt dus overeen met 0,00 = 5, 0 0 s. 4 inzicht dat T overeenkomt met 4 hokjes gebruik van f = T comleteren van de bealing Maximumscore antwoord: De effectieve waarde van de sanning in figuur is kleiner dan die in figuur c Lees verder

12 Ogave 5 Hybride auto 6 uitkomst: =, 9 0 J Voor de kinetische energie van de auto geldt: waarin m =, 0 kg en 50 v = =,9 m/s., 6 6 k = mv, r wordt dus 5 0,5, 0 (,9) =,9 0 J aan de accu toegevoerd. gebruik van k = mv omrekenen van km/h naar m/s comleteren van de berekening uitkomst: De nuttige arbeid die de auto er seconde verricht is 7 0 J. Wuit Voor het rendement van de motor geldt: η = 00%, waarin η = 7%, W de nuttige arbeid die de auto er seconde verricht en in de energie uit die er seconde bij de verbranding van benzine vrijkomt Hieruit volgt dat de auto er seconde in 0,7 45,8 0 = 7 0 J = = 45,8 0 J. 4,0 600 nuttige arbeid verricht. Wuit gebruik van η = 00% in gebruik van P = t comleteren van de berekening 4 voorbeelden van een antwoord: methode 9 Als de auto,0 liter benzine verbruikt, wordt er,86 kg CO 50 = uitgestoten. Als de auto 5,5 liter benzine verbruikt, is de uitstoot 5,5,86 = 0, kg. 0, Per gereden km heeft de auto dan = 0,0 kg CO uitgestoten. Dat is minder dan 00 0,0 kg. De hybride auto voldoet dus aan de uroese richtlijn. berekenen van de uitstoot er liter benzine berekenen van de uitstoot bij een verbruik van 5,5 liter benzine comleteren van de berekening en conclusie c Lees verder

13 methode Als de tank leeg is, heeft de auto km 5,5 = gereden. 9 Per gereden km heeft de auto dan 0,0 kg 909 = CO uitgestoten. Dat is minder dan 0,0 kg. De hybride auto voldoet dus aan de uroese richtlijn inzicht dat de auto 00 of km heeft gereden als de tank leeg is 5, 5 0,055 inzicht dat de uitstoot er gereden km gelijk is aan de totale uitstoot aantal gereden km consistente conclusie Bij beide methodes hoeft niet gelet te worden o het aantal significante cijfers van de uitkomst van de berekening. Maximumscore 4 5 uitkomst: 0,9 (kg/m) k = Voor de aandrijfkracht van de motor geldt: P 00 Fm =, waarin P = 0 0 W en v = = 7,78 m/s. v, Dus Fm = = 7,0 0 N. 7,78 Bij een constante snelheid geldt: F m = F w. Omdat Fw k = volgt hieruit dat v m 7,0 0 F k = = = 0,9 (kg/m). v (7,78) gebruik van P = Fv berekenen van m inzicht dat bij een constante snelheid geldt dat Fm = Fw comleteren van de berekening Als de eerste en derde sta zijn gecombineerd, dat wil zeggen als P = F v als uitgangsunt is genomen: goed rekenen. Als bij de uitkomst van k geen of een verkeerde eenheid is vermeld: geen aftrek. w c Lees verder

14 Ogave 6 Waarschuwingslamje 6 voorbeeld van een antwoord: U ref accusanning comarator + - invertor N-oort & naar lamje ulsgenerator 0 Hz een invertor aangesloten o de uitgang van de comarator de uitgang van de comarator (via een invertor) aangesloten o een van de ingangen van een N-oort de uitgang van de ulsgenerator aangesloten o de andere ingang van de N-oort en comleteren van de schakeling Als door extra verbindingen en/of verwerkers een niet juist werkende schakeling is ontstaan: maximaal unt. Maximumscore 5 7 voorbeeld van antwoorden: Wanneer de teller o staat, wordt de uitgang van de teller dus ook de set van de geheugencel hoog. De invertor zorgt er dan voor dat de bovenste ingang van de N-oort laag wordt waardoor ook de uitgang van de N-oort laag wordt. (De lift stot dus.) Als de accu is ogeladen, is de uitgang van de comarator hoog waardoor de teller en de geheugencel zijn gereset. De invertor zorgt er voor dat de bovenste ingang van de N-oort dan hoog is. Wanneer de bedieningskno wordt ingeduwd, zijn beide ingangen van de Noort hoog dus ook de uitgang. (De lift werkt weer normaal.) inzicht dat de uitgang van de teller dus ook de set van de geheugencel hoog wordt wanneer de teller o staat inzicht dat de uitgang van de geheugencel dan hoog wordt en de invertor er voor zorgt dat de bovenste ingang van de N-oort dan laag wordt inzicht dat de teller en de geheugencel gereset worden als de accu is ogeladen / als de uitgang van de comarator hoog is inzicht dat dan de bovenste ingang van de N-oort hoog is inzicht in de functie van de N-oort (zowel bij het eerste als bij het tweede antwoord) inzenden scores Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten er school in het rogramma Wolf of vul de scores in o de otisch leesbare formulieren. Zend de gegevens uiterlijk o 4 juni naar de Citogroe. inde c 4 Lees verder