Interview waylon Nooit stoer doen met die handtekening op een platencontract. Schikking Staat De Staat der Nederlanden betaalt NORMA 10 miljoen euro

Transcriptie

1 Magazine voor musici en acteurs november 2014 Interview waylon Nooit stoer doen met die handtekening op een platencontract Schikking Staat De Staat der Nederlanden betaalt NORMA 10 miljoen euro Winnaars Gouden Notenkraker 2014 Daan Schuurmans Wouter Hamel Interview Maarten Treurniet Exploitanten verdienen heel makkelijk veel geld

2 colofon VAn de redactie INHOUD NORMA naburige rechten musici en acteurs Louise Wentstraat MS Amsterdam Postbus CZ Amsterdam T E info@stichtingnorma.nl Redactie Wisso Wissing (hoofdredacteur) Femke Wouterse (eindredacteur) Betty Harsveld Maaike Boomstra Marjan Feiken Olga Meijer Met medewerking van: Marco Caspers Joey Cramer Vormgeving: T2 Ontwerp, Katwijk Druk: Boeijinga, Apeldoorn Foto omslag: Monique Shaw Deze zomer is er bij NORMA doorgewerkt. In die periode heeft NORMA de procedure tegen de Staat over thuiskopieheffingen over de periode definitief kunnen afronden. In maart 2012 oordeelde het gerechtshof Den Haag dat de Minister van Justitie het besluit tot bevriezing van het thuiskopiestelsel nooit had mogen nemen en de Staat ook mp3-spelers en harddiskrecorders met een thuiskopieheffing had moeten belasten. Het Hof veroordeelde de Staat tot het vergoeden van de schade die musici en acteurs en andere uitvoerende kunstenaars hierdoor in de jaren hebben geleden. Nadat de Hoge Raad dit oordeel in maart 2014 had bevestigd, hebben gesprekken tussen NORMA en de Staat plaatsgevonden over de omvang van de schade. Na de finale bespreking eind juli 2014 heeft in de maand augustus bestuurlijke afstemming plaatsgevonden en zijn de afspraken vastgelegd in een overeenkomst. Over de berekeningsgrondslagen bleven NORMA en de Staat van mening verschillen. Complicerende factoren waren (Europese) procedures en uitspraken die gevoerd zijn over de (hoogte van) thuiskopievergoedingen. Bijvoorbeeld de recente uitspraak van het Europese Hof van Justitie in de procedure tussen Stichting de Thuiskopie en kantoorartikelenleverancier ACI Adam, waarin is geoordeeld dat downloaden uit illegale bron niet gecompenseerd mag worden via een thuiskopievergoeding, terwijl daar voorheen in de vaststelling van de thuiskopietarieven in Nederland wel rekening mee werd gehouden. Uiteindelijk is met de Staat op basis van een agree-to-disagree basis overeenstemming bereikt over de hoogte van de schadevergoeding, namelijk 10 miljoen euro, inclusief wettelijke rente. Dit nieuws is op 8 september jl. in een gezamenlijk persbericht bekend gemaakt. Inmiddels is het bedrag van 10 miljoen op de rekening van NORMA overgemaakt en hebben zelfs al de eerste uitbetalingen van audiogelden plaatsgevonden. De repartitie van de videogelden zal in december plaatsvinden. In het tweede kwartaal van 2015 zullen alle jaren worden afgesloten. Het verleden kan nu worden afgesloten en musici en acteurs die de afgelopen jaren steeds lagere thuiskopievergoedingen kregen uitbetaald, kunnen eindelijk een aanvullende uitkering over de jaren 2007 tot en met 2012 tegemoet zien. Dat is winst. Het NORMA bestuur heeft over de wijze van het verdelen besloten dat de huidige ontvangen thuiskopievergoedingen in de schadeperiode worden aangevuld met het schadebedrag tot een normatief vast bedrag per jaar. Dat betekent grofweg dat de huidige uitkeringen over 2007, toen de thuiskopievergoeding nog redelijk was, lager zijn dan de uitkeringen over bijv Deze procedure heeft jaren inspanning en veel geld gekost. Dat is treurig, maar het resultaat toont aan dat het de moeite waard was. De kost gaat voor de baat uit, ook in de toekomst. Gezamenlijk het recht van musici, acteurs en andere uitvoerende kunstenaars bevechten is een lange weg, maar levert uiteindelijk ook resultaten op. Wisso Wissing Directeur NORMA In dit nummer: 5 Waylon: Van het zakelijke aspect hou ik me afzijdig 11 Auteurscontractenrecht - nieuw voorstel filmregeling 28 Kort nieuws 18 Winnaars Gouden Notekraker ITs NORMA Dance Award Norma op de Jazzdag Schikking met de Staat 20 Interview Maarten Treurniet 32 Vergadering van Aangeslotenen 2 november

3 interview Waylon Jennings Nooit stoer doen met die handtekening op een platencontract Van jongs af aan was hij al bezeten van muziek. Hij tourde door Amerika met zijn idool, de beroemde Amerikaanse country zanger Waylon Jennings. Terug in Nederland bracht hij een album uit bij het bekende label Motown. Hij werd zeer populair en maakte eerder dit jaar furore op het Eurovisie songfestival met de Common Linnets. Een overzicht van de carrière van muzikant Waylon tot nu toe, leest als een jongensboek. Tekst Olga Meijer Beeld monique shaw Toch wordt hij gezien als de enfant terrible van de muziekindustrie, die compromisloos zijn eigen weg volgt. Nu zijn derde album Heaven after Midnight net uit is en op #1 binnen is gekomen op de Nederlandse hitlijsten, is het tijd voor NORMA om hem naar zijn ervaringen te vragen. Onlangs heb je jouw album Heaven after midnight gereleased. Hoe is dat album tot stand gekomen? Eigenlijk is dat album helemaal vanuit het niets ontstaan. Na mijn tweede album wist ik niet zo goed meer wat ik moest doen. Toen leerde ik mijn huidige manager Paul Brinks kennen, hij vond dat ik de plaat moest maken waarvan ik zélf het gevoel zou hebben dat het te gek is. Hij adviseerde me om naar Nashville te gaan en daar gewoon te gaan schrijven. Dus dat heb ik gedaan en schreef de plaat binnen tien dagen. Kennelijk werkte dat. Talent is leuk maar talent heeft beperkingen en kan verschrikkelijk tegenwerken als je op de verkeerde plek zit. Niet dat ik hier in Nederland op de verkeerde plek zit, maar in Nashville verliep alles zó natuurlijk dat het misschien wel goed is om daar vaker naartoe te gaan. De opnamen van het album hebben uiteindelijk in L.A. plaats gevonden, bij Capital Studios. Daar heb ik met de beste muzikanten ter wereld de plaat opgenomen, waaronder Leland Sklar en Michael Landau. In de VS opnemen met bekende musici, hoe is dat gefinancierd? Dit alles heb ik zelf betaald. Wie wat bewaart, heeft wat. Tegenwoordig is het al uitzonderlijk als een beginnend artiest dertigduizend euro voorschot voor het maken van een plaat krijgt. Als je ambachts-muzikant bent, zoals ik, dan is dat niet genoeg. Dus je moet met eigen middelen komen, waarbij het voordeel is dat je dan zelf de baas bent. Dat is heel belangrijk, dat je de leiding hebt over alles wat je doet, vooral als het aankomt op je kunnen. Jij hebt jarenlange ervaring in dit vak. Ontwikkel je dan ook een zakelijk bewustzijn? Van het zakelijk aspect hou ik me afzijdig, schoenmaker blijf bij je leest. Ik ben muzikant/artiest en moet een zekere basiskennis hebben. Mijn manager moet op zijn beurt immers ook een gitaar kunnen stemmen. Dat Paul op gehoor een gitaar kan stemmen, november

4 vind ik namelijk echt te gek. Dat betekent voor mij dat hij daar affiniteit mee heeft, dat hij begrijpt waar het over gaat. In een studio komt hij ook met goede ideeën, al zou ik hem natuurlijk nooit de plaat in laten spelen. Van jongs af aan heb ik wel een antenne voor betrouwbaarheid. Ik vind het ook Ik heb altijd gezegd dat de beste zangers, de backing vocalisten zijn. moeilijk om daar niet naar te handelen, als iets of iemand me tegenstaat dan kan ik dat heel slecht onder stoelen of banken schuiven. Dat brengt me ook wel eens in een vervelende positie. In dit wereldje ligt het moeilijk als je niet aardig doet, je krijgt het altijd een keer terug, het is zo n klein wereldje. Maar ik heb mezelf ooit voorgenomen om geen konten te gaan kussen, want daar ben ik niet zo goed in. Dus een manager moet, naast het feit dat hij zakelijk goed is onderlegd, ook affiniteit met muziek hebben? Affiniteit hebben managers natuurlijk altijd wel, maar ik verwacht wel een hele sterke affiniteit met muziek. De manager krijgt niet alleen de artiest onder zijn hoede, maar ook de mens die de artiest is. En dat is heel precair, daar komt veel pijn, verdriet en blijdschap bij kijken. Daar moet je als manager mee om kunnen gaan. Hij moet zich dus ook in de geest van de artiest kunnen verplaatsen. Zit je bij een (vaste) platenmaatschappij? Voorheen zat ik bij Universal en nu bij Warner. Universal wilde de derde plaat niet uitbrengen, toen heb ik voor Warner gekozen. Waarom Universal niet meer wilde, weet ik niet, daar heb ik nooit tekst en uitleg over gehad. Je schrijft zelf, voert zelf uit maar staat tegelijkertijd ook in de spotlights. Ben jij een artiest of een muzikant, of vind je dat daar geen verschil tussen bestaat? In Nederland worden mensen heel snel artiest genoemd terwijl ze alleen een liedje zingen. Een artiest is iemand die creëert. Ik schaar mezelf dan onder de artiesten omdat ik creëer, maar in hart en ziel ben ik muzikant. Het is heerlijk om met een bandje in een kleedkamer te zitten, ik hoef geen aparte kleedkamer. Ik voel me geen ster, hoewel ik natuurlijk wel als artiest te kwalificeren ben vanwege de plaats die ik heb. Het zijn mijn liedjes, ik sta vooraan op het podium en het is mijn naam op de poster. Je moet ook een bepaalde arrogantie hebben om dat te doen en dat te willen doen. Tegelijkertijd moet je ook je ziel open gooien, je bent ook kwetsbaar en onzeker. Heb jij een vaste kern van musici om je heen verzameld, die altijd deel uitmaken van je band, of hou je juist van afwisseling wat dat betreft? In het begin heb ik wel gewisseld, het was erg zoeken naar de juiste groep mensen. Als je zelf muzikant bent, is dat een moeilijkere zoektocht, je luistert en kijkt anders naar muzikanten. Het is niet zo dat ik gewoon een domme zanger ben die zijn liedjes moet onthouden, ik weet daadwerkelijk wat er gebeurt op het podium. Het kleinste foutje hoor ik. Momenteel tour ik met het bandje dat ik al lang heb: Yoran Vroom op drums, Yvo Severijns op bas, toetsenist Emiel van Rijthoven, eerste gitaar Stefan Siwabessy en tweede gitaar Clemens Blacquière. Omdat de nieuwe plaat en richting geen grote koorpartijen meer heeft, heb ik afscheid genomen van de backing vocals, Sarina en Luna. Bovendien zijn die zó getalenteerd, waarom zou ik hen nog ophouden, die moeten hun eigen dingen gaan doen. Als je er op een gegeven moment voor kiest om artiest te worden, om vooraan het podium te gaan staan, dan moet je offers brengen. Dan moet je ook niet meer in de backing bij andere mensen gaan, maar je profileren als artiest. Ik heb zelf ook nooit backings gedaan, dat is niet mijn plek. Ik denk dat ik dan heel snel ruzie zou krijgen. Maar ik heb wel altijd gezegd dat de beste zangers, de backing vocalisten zijn. Ik identificeer me ook met backing vocalisten, die net als ik altijd op zoek zijn naar hun stem en hun kleur. Een artiest heeft zijn stem gevonden en gaat dat spectrum benutten. De meeste artiesten zijn vrij beperkt maar daardoor hebben ze hun eigen charme. Zelf probeer ik mijn authenticiteit te bewaren maar tegelijkertijd op zoek te gaan naar de mogelijkheden van mijn stem, net als backing vocals. Heb je ooit muziek- of zangles gehad? Van Lisa Boray heb ik zangles gehad, dat was heel prettig. Zij leerde mij dat sommige tonen in je teen zitten, sommige tonen zitten in je knie en sommige in je billen. Zingen is gewoon heel fysiek en zij leerde mij door beeldspraak om zoveel mogelijk van mijn fysiek gebruik te maken. Lisa kon met een soort röntgen-ogen naar mij kijken en gelijk de vinger op de zere plek leggen. Ze lag als een diva op de bank en ik moest voor haar staan zingen, dan riep ze halverwege No, no, niet dáár vandaan, maar dáár vandaan!!!. NORMA is op dit moment druk aan het lobby-en om betere wetgeving voor performers voor elkaar te krijgen. Er ligt een wetsvoorstel dat de contracten van de performers regelt, in die zin dat de wet probeert om de creatieveling te beschermen.heb je zelf negatieve ervaringen gehad, met bijvoorbeeld het wegtekenen van rechten waar je later spijt van had? Die rechten heb ik weggetekend. Maar daar kreeg ik wel een contract met Motown voor, daar heb ik gouden- en platina platen aan overgehouden, ik kon simpelweg die plaat maken. Indertijd moest ik om geld vragen en dan teken je automatisch iets weg. Anders krijg je gewoon geen geld, zo simpel is het, en kun je niet de dingen doen die je wilt doen. In mijn geval was het dus nodig, dan doe je dat voor een paar jaar en krijg je daarna je rechten weer terug. Het is geen schande om je rechten weg te tekenen mits je dat maar op een hele goede manier regelt. Staar je daarbij niet blind op geld. Bij een voorschot moet je bijvoorbeeld altijd blijven onthouden dat het slechts een voorschot is. 6 november

5 Soms heb je gewoon geld nodig en mijn liedjes zijn dan mijn wisselgeld. Mijn liedjes zullen mij hopelijk voor altijd in leven kunnen houden. Dát is mijn onderhandelingspositie, dat is iets dat ik kan, dat niemand anders kan. Daar hebben ze mij voor nodig. Er zijn wel andere mensen die liedjes kunnen schrijven, maar niet mijn liedjes. Voor een sessiemuzikant geldt dat niet, er zijn twintigduizend drummers waarvan er vierduizend kunnen spelen wat ik van ze vraag. Dus als mijn drummer ziek wordt, kan ik hem gewoon vervangen, wat gelijk aangeeft dat er beter gekeken kan worden naar de positie van het wereldje om de artiesten heen dan naar de Mijn liedjes zullen mij hopelijk voor altijd in leven kunnen houden. Dát is mijn onderhandelingspositie, dat is iets dat ik kan, dat niemand anders kan. positie van de artiesten en andere hoofdrolspelers. Dat is naar mijn mening ook onze eigen verantwoordelijkheid. Bovendien, we moeten allemaal een keertje genaaid worden in dit wereldje. Dat hoort erbij, daar gaan je ogen van open en daar leer je een hoop van. We gaan allemaal een keer op ons bek. gebracht. Het aanbod is dan al heel groot en dan wéét je dat je niet veel aandacht en prioritiet krijgt. Alles begint bij je eigen keuze. We kunnen wel altijd naar de platenmaatschappijen en boekingskantoren wijzen en roepen dat die ons proberen te naaien, maar dat is al vijftig jaar zo. Daar moeten we ons alleen tegen wapenen, op een goede manier. Zoals je weet, zijn de inkomsten van performers voor digitaal gebruik van muziek zoals Spotify, lager dan bij analoog gebruik. NORMA zou er graag voor zorgen dat de digitale inkomsten voor performers verbeteren. In een interview heb je gezegd dat muziek best gratis mag. Wat bedoelde je daarmee en hoe moet een muzikant dan zijn brood verdienen? Het gevecht tegen gratis aanbod van muziek op het Internet win je toch niet. Daar vechten we al een jaar of vijftien tegen, vergeefs. De mensheid heeft nu eenmaal een manier gevonden om gratis aan muziek te komen. Dat draai je niet meer terug, ook niet met de meest heftige campagnes met filmpjes over complete SWAT teams die een huis binnenvallen en vervolgens een USB stick afpakken. Dan kan je als muzikant je muziek maar beter gratis aanbieden. Maar dat moet wel gecompenseerd worden. Dus op zich is het prima om voor digitaal gebruik een wettelijke vergoeding te regelen, maar dat kan ook op andere manieren. Bijvoorbeeld door de prijzen van concertkaartjes te verhoren, bioscoopkaartjes worden duurder, en hetzelfde geldt voor alle andere zaken waar muziek bij zit. Voor platenmaatschappijen betekent deze tijd ook de kans om nieuwe manieren en nieuwe ideeën uit te proberen en opnieuw uit te vinden op welke wijze muziek aan de man gebracht kan worden. Eigenlijk zou je de hele muziekindustrie moeten veranderen. Iedereen heeft immers ook een eigen platform op Internet met een eigen community, je kunt heel veel doen zonder platen- maatschappij. Zelf vind ik de romantiek van een platenmaatschappij wel mooi, ik maak een plaat dus dan wil ik ook naar een platenmaatschappij. Maar of het nodig is, is de vraag. Als je zelf het geld hebt om een heel team van pluggers, managers en advocaten in te huren, dan ben je onafhankelijk. Dat wordt wel eens vergeten, hoeveel inspanning en geld het kost om een product onder de aandacht te brengen. De vraag die mij altijd gesteld wordt is of ik nog naar Amerika wil, alsof dat heel gemakkelijk zou zijn. Om een singeltje aan de man te brengen terwijl je in de VS onbekend bent, kost zeker vijf ton. Je moet namelijk iemand inhuren die voor jou een heel land doorkruist. Alleen al aan de westkust zijn honderden radiostations, die moeten allemaal worden bezocht. Daarnaast moet je zelf ook nog rondreizen. Dat kost allemaal zo ontzettend veel geld. Waarom denk je dat altijd de nadruk wordt gelegd op het maken in Amerika? Dat wordt in Nederland geromantiseerd. Men spreekt ook altijd van on-nederlands goed, wat ik een verschrikkelijk uitspraak vind. Want on-nederlands goed is gewoon Nederlands goed. Natuurlijk blijft die droom voor mij leven, maar op dit moment heb ik niet de behoefte om het te gaan proberen. Want zoals ik al zei, het kost een heleboel tijd, energie en geld. En komt er morgen iemand langs die zegt: No strings attached, hier heb je een miljoen Je kunt ook heel veel van te voren afspreken, bijvoorbeeld dat als een muziekuitgever niets meer met je liedje doet, je de rechten terug krijgt. Daar moet je zelf kien op zijn. Je kunt bijvoorbeeld ook bij een platenmaatschappij of boekingskantoor tekenen, waar al veel artiesten zijn onderen ga het maar proberen in Amerika, dan sta ik als eerste op Schiphol. Mits er natuurlijk geen verplichtingen aan verbonden zijn, het moet iemand zijn die een miljoen over heeft en een blinde gok wil wagen. Wat zijn je plannen voor de toekomst? In november en december ga ik op tour langs de grote Nederlandse clubs. Daarna weet ik eigenlijk niet wat er in de agenda staat. Dat wil ik ook nooit zo ver van te voren weten, dat leidt af. Daar wil ik me niet mee bezig houden, ik zie het wel. Niet dat er niets staat, alles is waarschijnlijk vol gepland. Maar ik stap gewoon in de bus en zie wel waar ik uitkom. Het liefst ben ik zo onvoorbereid mogelijk, want dan moet je je talent aanspreken. Heb je nog goede adviezen voor beginnende muzikanten? Blijf je doel nastreven en blijf altijd voor ogen houden waarom je muzikant bent geworden. Bedenk altijd waarom je ook alweer die gitaar hebt gepakt. Dat is ook de vraag die ik stel aan muzikanten die bij me willen komen spelen. Het antwoord zegt zo veel over die persoon. Een andere tip is dat je nooit moet proberen een ander te zijn. Ga op zoek naar je eigen richting, stijl of sound. Probeer niet te veel op je leraar te lijken. Hoeveel succes, complimenten en miljoenen euro s er ook langs komen, je mag nooit vergeten waarom je met muziek bent begonnen. Als de reden was dat je snel 8 november

6 Juridisch beroemd wilde worden, dan moet je heel snel stoppen. Want dat is niet het beste uitgangspunt. Heb jij dan een aversie tegen programma s als The Voice? Nee, ik heb daar absoluut geen afkeer van. Ik heb zelf immers ook mee gedaan aan het programma Holland s got talent. Als je meedoet moet je er alleen voor zorgen dat je groter bent dan dat programma. Dat is bij The Voice wel heel moeilijk, dat is wel heel groot. Die mensen zijn, en dat doen ze heel goed, natuurlijk bezig met het maken van televisie en niet met het maken van carrières. Daar zou de wetgever wat mij betreft overigens wél naar kunnen kijken, naar de contracten die in dat soort programma s om gaan. Dat je van te voren al moet tekenen, anders kom je al niet eens meer op televisie. Op die manier heb je nooit de tijd om een fatsoenlijk zakelijk plan te maken. In die hoek zitten de foute contracten. Mensen zien hun grote kans op televisie en tekenen vervolgens een contract in de hoop een groot platencontract binnen te hebben gehaald. Helaas. Nooit stoer doen met die handtekening op een platencontract. Hoeveel succes, complimenten en miljoenen euro s er ook langs komen, je mag nooit vergeten waarom je met muziek bent begonnen. Die contracten zouden anders moeten worden opgesteld, in die zin dat die persoon alleen exclusief aan het televisieprogramma is verbonden, maar na afloop van het programma moet hij, of zij, vrij zijn om te gaan of staan waar hij wil. Voor de nummer één bij zo n programma geldt dat natuurlijk niet, want daar gaat een hoop geld in zitten. Maar in de contracten van de overige deelnemers zou je een clausule kunnen opnemen, die het mogelijk maakt voor die deelnemers om na het programma niet meer samen te werken met de betreffende platenmaatschappij of boekingskantoor, waar dan tegenover staat dat ze gedurende bijvoorbeeld een jaar ook niet met andere partijen in zee mogen gaan. Op zich is het namelijk logisch dat ze dan ook niet naar de concurrent mogen, maar op deze manier creëer je in ieder geval weer een onderhandelingspositie voor die mensen. Zij zitten immers niet meer vast aan dat contract waarin staat dat zij x % van de inkomsten moet afstaan en dergelijke. Toen ik aan Holland s got Talent mee deed, lagen er op de finale dag bij iedere act twee enveloppen in de kleedkamer. In één enveloppe zat een contract met een boekingskantoor en in de andere een contract met een platenmaatschappij. Bij de enveloppen zat een kleine memo tje, of we de contracten even wilden tekenen. Toen ben ik naar de programmaleiding gelopen en heb ik gezegd dat ik het niet wilde tekenen. Als zij daadwerkelijk geïnteresseerd waren in mij, dan was ik uiteraard bereid geweest om te onderhandelen. Maar om nou hetzelfde standaard contract te tekenen als de hondentrainer of slangenmeisje in de kleedkamers naast mij, dat ging me te ver. Bij het eindgesprek van dat programma heb ik gezegd dat ik niet met hen wilde werken. Toen riepen zij onmiddellijk dat ik dan zes maanden helemaal niets mocht doen. Ik antwoordde dat ik toch al twintig jaar wachtte, dus dat dat me niets kon schelen. Uiteindelijk heb ik gewoon niet getekend. Auteurscontractenrecht nieuw voorstel filmregeling In de laatste editie van het NORMA Nieuws is er verslag gedaan van het consultatievoorstel van het Ministerie van Justitie en OCW voor een nieuwe filmrechtregeling (artikel 45d Auteurswet), als onderdeel van het wetsvoorstel auteurscontractenrecht. Het doel van dit voorstel is om de positie van de filmmakers te versterken. Op 9 juli jl. heeft de regering de uiteindelijke tekst naar de Tweede Kamer gestuurd via een nota van wijziging. Deze tekst week helaas op een aantal belangrijke onderdelen af van de consultatietekst. Tekst maaike boomstra 10 november

7 Hieronder volgt een overzicht met de belangrijkste verschillen tussen de consultatietekst en het uiteindelijke voorstel in de nota van wijziging ten aanzien van artikel 45d Auteurswet: Consultatiedocument Inning vergoeding? Uitsluitend door collectieve beheersorganisaties. Idem. Nota van wijziging Vermoeden van overdracht Voor wie? Welke exploitatievormen? Consultatiedocument BILLIJKE VERGOEDING De exploitatierechten worden automatisch overgedragen aan de producent, tenzij makers of uitvoerende kunstenaars schriftelijk iets anders regelen. In ruil voor die overdracht, is de producent een billijke vergoeding verschuldigd. Afkoop van deze vergoeding is mogelijk. Consultatiedocument PROPORTIONELE VERGOEDING Alle (hoofd)makers en uitvoerende kunstenaars die hun rechten aan de producent hebben overgedragen en een wezenlijke bijdrage van scheppend karakter hebben geleverd krijgen recht op een proportionele vergoeding. Mededeling aan het publiek per draad en draadloos (alle vormen van uitzending ongeacht de techniek) en terbeschikkingstelling (Video On Demand). Nota van wijziging Idem. In de toelichting wordt opgemerkt dat afkoop van de vergoeding alleen mogelijk is, als de vergoeding de billijkheidstoets kan doorstaan. Bij sommige exploitatiewijzen, zoals via het internet, is een aanspraak van de hoofdmakers op een proportioneel deel van de opbrengsten op z n plaats. Nota van wijziging De proportionele vergoeding is beperkt tot hoofdmakers (i.c. de hoofdregisseur en de scenarist) en hoofdrolacteurs. Beperking tot mededeling aan het publiek per draad en draadloos. Het terbeschikkingstellingsrecht is uitgezonderd. Hoogte vergoeding? Geschillen Volgens de toelichting dient de hoogte van de proportionele vergoeding in verhouding te staan tot de inkomsten. Daarbij ligt een percentage van de inkomsten voor de hand, dat maximaal 10% zou mogen zijn. Geschillen met betrekking tot de hoogte van de proportionele vergoeding kunnen worden voorgelegd bij de geschillencommissie die is ingesteld door de Wet Toezicht Collectieve Beheersorganisaties. Idem. Deze verwijzing is geschrapt. Informatieplicht Geen informatieverplichting voor exploitanten. Een informatieverplichting voor exploitanten om CBO s in staat te stellen om de hoogte en de verdeling van de vergoeding te kunnen vaststellen. Buma uitzondering Consultatiedocument Idem. Uitzondering Buma rechthebbenden Uitzonderingspositie voor componisten en tekstdichters (vertegenwoordigd door Buma) wordt geschrapt. Daarmee komen ze op gelijke voet te staan met andere makers en uitvoerende kunstenaars. Nota van wijziging De uitzondering blijft toch gehandhaafd. Componisten en tekstdichters vallen buiten de werking van artikel 45d. Welke werken? Wie is vergoeding verschuldigd? Bij uitzending ziet de vergoeding op alle filmwerken (zowel die vóór als na de totstandkoming van de wet zijn gemaakt). Voor VOD geldt de vergoedingsaanspraak alleen voor de filmwerken die na invoering van de nieuwe wet tot stand zijn gekomen. De eindexploitant die eerdergenoemde exploitatievormen verricht (zoals kabelmaatschappijen). Idem. Niet meer relevant, aangezien deze exploitatie geen onderdeel uitmaakt van de proportionele vergoeding. Idem. De toelichting vermeldt daarbij dat omroepen en distributeurs (zoals kabelmaatschappijen) gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de uitzending van het televisiesignaal en daarom hoofdelijk aansprakelijk zijn voor het betalen van de vergoeding. Het is positief te noemen, dat in de uiteindelijke tekst in het wetsvoorstel een proportionele vergoeding is opgenomen voor alle vormen van uitzending die collectief voor hoofdrolacteurs bij de eindexploitant is te innen. Deze aanspraak is in vergelijking tot de huidige wet een enorme sprong voorwaarts. Door alle juridische conflicten is het op basis van de huidige wet vooralsnog niet gelukt om een vergoeding voor bijvoorbeeld uitzending via de kabel voor acteurs (in rechte) af te dwingen. In dit nieuwe voorstel is deze aanspraak wettelijk gegarandeerd. Vergoeding VOD niet gegarandeerd In het consultatievoorstel viel Video On Demand ook onder de proportionele vergoedingsaanspraak. Dit is in de uiteindelijke tekst geschrapt. Dat bleek een politiek compromis te zijn. Voor NORMA en de andere PAM partijen was dit een onbegrijpelijk besluit. Video On Demand is namelijk de exploitatie van de toekomst en groeit enorm. In het uiteindelijke tekstvoorstel kan deze vergoeding door de producent in het individuele contract met de (hoofd)maker of uitvoerende kunstenaar via een eenmalige afkoopsom worden afgekocht. Er zijn dus onvoldoende garanties om het recht op deze vergoeding te effectueren. Dat maakt het nieuwe tekstvoorstel voor het filmrecht onvoldoende toekomstbestendig, terwijl dat nou juist van groot belang is. 12 november

8 Ook vindt NORMA het teleurstellend dat de aanspraak op een proportionele vergoeding is beperkt tot alleen de hoofdrol-acteurs. Alle andere uitvoerende kunstenaars die een wezenlijke bijdrage aan het filmwerk leveren (de toets die in het eerdere wetsvoorstel wél was voorgeschreven) vallen vervolgens buiten deze regeling en zijn teruggeworpen op een individuele vergoedingsaanspraak via de producent. Het gehele wetsvoorstel auteurscontractenrecht staat bij de Tweede Kamer voor 9, 10 of 11 december 2014 geagendeerd voor plenaire behandeling. Onderhandelingstraject RODAP Om te bezien wat dit voorstel in de praktijk waard is, heeft het Ministerie van Justitie het verzoek gedaan, aan RODAP en de CBO s die de makers en uitvoerende kunstenaars in filmwerken vertegenwoordigen, om opnieuw in overleg te treden. Het doel daarvan is om te inventariseren of er in aanloop op dit nieuwe wetsvoorstel alvast vergoedingsafspraken gemaakt kunnen worden voor: 1. de proportionele vergoeding voor alle vormen van uitzending die op basis van het liggende voorstel verplicht collectief beheerd dienen te worden en; 2. de billijke vergoeding voor Video On Demand op basis van vrijwillig collectief beheer. Voor deze gesprekken hebben de partijen een onafhankelijk voorzitter aangewezen. Tussen 2010 en 2012 hebben ook RODAP onderhandelingen plaatsgevonden met een groot aantal CBO s, maar die zijn uiteindelijk stukgelopen omdat er geen consensus werd bereikt over de hoogte van de vergoeding. Eind augustus zijn LIRA, VEVAM en NORMA, onder toeziend oog van het Ministerie van Justitie, opnieuw in gesprek gegaan met RODAP. VOICE, de koepelorganisatie van de CBO s, speelt hierin een faciliterende rol. De doelstelling van het overleg is om te komen tot een toekomstbestendige regeling voor de billijke proportionele vergoeding voor de rechthebbenden die LIRA, NORMA en VEVAM vertegenwoordigen. Voor dit overleg werden de volgende gezamenlijke uitgangspunten geformuleerd: RODAP onderhandelingen Van 2010 tot en met 2012 hebben de CBO s jarenlang met RODAP onderhandeld voor een allesomvattende collectieve regeling voor de exploitaties door omroepen en distributeurs. Het doel was om alle juridische geschilpunten los te laten en vanuit een economische benadering te komen tot vergoedingen voor makers en uitvoerende kunstenaars voor het wijdverspreide gebruik van hun repertoire. In december 2012 waren de onderhandelingen stukgelopen. RODAP wilde namelijk niet méér betalen dan er toen aan het rechtencollectief voor kabeldoorgifte werd betaald. Voor dat bedrag wilde ze vervolgens wel méér exploitaties aanbieden (waaronder Uitzending Gemist) en de rechten regelen van een nieuwe groep rechthebbenden (acteurs en andere uitvoerende kunstenaars). Dit was voor de CBO s niet acceptabel. Het verzekeren dat partijen in een snel ontwikkelende digitale wereld hun functie kunnen blijven vervullen bij het creëren en toegankelijk maken van (audio-) visuele werken; Een collectieve regeling voor de betaling van auteurs/naburige rechten van derden gebaseerde vergoedingen; Benadering vanuit economisch perspectief (niet juridisch). Voor deze onderhandelingen is een strak tijdspad afgesproken, waarbij een deadline is afgesproken voor een akkoord op hoofdlijnen. Voor de uitwerking van het model is een periode tot 1 december 2014 uitgetrokken. Op het moment van schrijven zit het onderhandelingsproces in een beslissende fase. Rechtencollectief Bijna dertig jaar (1985 tot oktober 2012) betaalden de kabelmaatschappijen een vast bedrag per abonnee per maand aan een het zgn. rechtencollectief voor het doorgeven van televisieprogramma s via de kabelnetten. Dat bedrag werd vervolgens onderling verdeeld aan de organisaties die onderdeel uitmaakten van dit rechtencollectief (AGICOA, BUMA, SEKAM, LIRA en Pictoright en vanaf 2010 ook VEVAM die daarvoor de gelden via SEKAM ontving). NORMA maakte geen onderdeel uit van dit rechtencollectief en is in 2006 een procedure tegen de kabelmaatschappijen begonnen. De kabelmaatschappijen zijn vervolgens vanaf oktober 2012 gestopt om LIRA en VEVAM te betalen aangezien ze hun rechten ook gingen betwisten. LIRA is toen naar de rechter gestapt (zie hieronder de uitspraak). Ook VEVAM is daarna een procedure begonnen. De kabelmaatschappijen besloten wel om nog aan de producenten te betalen via AGICOA (buitenlandse producenten) en StOPnl (voor de Nederlandse producenten). Collectief beheer van filmrechten wél mogelijk volgens uitspraak rechter Op 27 augustus jl. heeft de Rechtbank Amsterdam een uitspraak gedaan in een procedure die LIRA tegen UPC en andere kabelmaatschappijen had aangespannen. Tot oktober 2012 ontving LIRA namens de bij haar aangesloten scenaristen een vergoeding van de kabelmaatschappijen voor kabeldoorgifte, daarna zijn de kabelmaatschappijen gestopt met betalen. Een technische verandering in de manier van uitzenden was daarvoor de oorzaak. De kabelmaatschappijen stelden zich op het standpunt dat de scenaristen geen recht meer hadden op vergoedingen, omdat zij de benodigde toestemming al via omroepen en filmproducenten geregeld zouden hebben. Dit was de aanleiding voor LIRA om een procedure te starten. RODAP had zich ook als partij in deze procedure gevoegd. Deze zaak bracht een belangrijke doorbraak in het collectief beheer van filmrechten. Voor filmmakers geldt het zgn. vermoeden van overdracht van exploitatierechten aan de producent. Op het moment de filmmaker schriftelijk niets regelt, dan worden zijn auteursrechten automatisch aan de producent overgedragen. In de praktijk gebeurt dit ook vaak schriftelijk via een contract. Scenaristen dragen een aantal rechten ook over aan LIRA. De vraag die in de procedure centraal stond was, welke partij (LIRA of de producenten) nu de rechten bezit. De rechter bepaalde dat de rechten voor uitzending via de kabel en voor Uitzending Gemist rechtsgeldig als eerste aan LIRA zijn over- 14 november

9 ITs NORMA DANCE AWARD 2014 gedragen. Aangezien je rechten maar één keer kunt overdragen, kan de scenarist deze rechten vervolgens niet meer schriftelijk of via het vermoeden, aan de producent overdragen. Wanneer dat wel is gebeurd, dan heeft die overdracht van rechten aan de producent geen effect. UPC is veroordeeld om opgave te doen van alle programma s die zij voornemens zijn om uit te zenden. Op basis daarvan zal LIRA moeten aangeven van welke werken zij auteursrechthebbende is. Binnen 90 dagen zal UPC vervolgens toestemming van LIRA moeten verkrijgen, anders kan LIRA de uitzending van die programma s gaan verbieden. Ook is UPC aansprakelijk gesteld voor de schade voor het verleden (vanaf oktober 2012) waarvan de omvang in een aparte schadestaatprocedure zal moeten worden vastgesteld. ITs NORMA Dance Award 2014 Op vrijdag 27 juni werd de 25ste editie van het International Theatre School Festival (ITs Festival) afgesloten met de Award Show. Tijdens deze avond werden er zeven prijzen uitgereikt aan de afstuderende beloftes. Actie: geen fan van UPC Tekst Marjan Feiken Op 18 september jl. schreef scenarioschrijver Robert Alberdingk Thijm een artikel in het NRC Next getiteld Geen Gouden Kalf voor UPC. Daarin stelt hij kritisch de vraag of UPC zich wel fan van de Nederlandse film mag noemen, terwijl ze de filmmakers sinds oktober 2012 geen auteursrechtvergoeding meer betalen. Acteurs werden nooit betaald. Nadat LIRA eind augustus bovengenoemde rechtszaak won, had Alberdingk Thijm verwacht dat kabelbedrijven na deze terechtwijzing als de wiedeweerga de gederfde inkomsten van schrijvers zou gaan compenseren. Helaas bleek dat niet het geval. De kabelbedrijven gaan in hoger beroep tegen de uitspraak van de rechter. Ook staat nu de contractspraktijk tussen producenten en scenarioschrijvers onder druk en werd er gedreigd om de individuele auteurs voor de rechter te slepen als LIRA haar recht zou halen. Een onvervalst staaltje machtsmisbruik, aldus Alberdingk Thijm. Nu UPC vooralsnog niets bijdraagt aan de totstandkoming van films waarvan zij fan zeggen te zijn, hebben filmmakers en acteurs hun onvrede daarover geuit op het Filmfestival via het dragen van buttons met daarop de tekst Geen fan van UPC. Op verschillende gelegenheden op het filmfestival werd de actie onder de aandacht gebracht. Ook was er de nodige persaandacht voor het onderwerp. Diverse krantenartikelen, radio- en televisie-uitzendingen (waaronder Eén Vandaag) besteedde aandacht aan de actie. Toen Gijs Naber de Gouden Kalf voor beste acteur won voor zijn rol in Aanmodderfakker zei hij in zijn speech UPC wil ik niet bedanken, ze weten zelf wel waarom. Jeroen van Koningsbrugge en Dennis van de Ven die optraden als presentatieduo, riepen UPC op de rechten van de makers niet te grabbel te gooien. Naast de ITs Ton Lutz Award voor beste regie, de ITs Krisztina de Châtel Award voor beste choreografie, de Kemn-A-ward voor de meest veelbelovende en talentvolle acteur of actrice, de ITs Parade Parel, de ITs Ro Theater Award voor de beste nieuwe toneeltekst en de drie voorstellingen die door de jury geselecteerd zijn om dit najaar te toeren onder de naam Het Debuut, werd voor de tweede keer de ITs NORMA Dance Award uitgereikt. ITs NORMA Dance Award De ITs NORMA Dance Award gaat naar de beste danser en dit jaar waren Katie Jacobson van Artez Dansacademie, Alessandra Mazza van Codarts Rotterdam en Benjamin Muller van Artez Dansacademie genomineerd. De jury gaf aan dat Muller in bijna elke scene de aandacht trok. Zijn charmante en intelligente theateraanwezigheid werd versterkt door een krachtige lichamelijkheid en een groot bewustzijn van de ruimte om zich heen. Verrassende en eigenzinnige dans ontstonden op onverwachte momenten en Kerstborrel 2014 de kwetsbaarheid die hij ons showde was opmerkelijk, aldus de jury. Muller gaat er vandoor met 2.000,- aan prijzengeld, beschikbaar gesteld door het NORMA fonds, te besteden aan de eigen ontwikkeling als danser. De herfst is net begonnen, maar bij NORMA denken we al aan onze jaarlijkse kerstborrel. Natuurlijk ontvangt u later dit jaar de uitnodiging, maar voor nu kunt u de datum alvast in uw agenda noteren. NORMA sluit op maandag 15 december het jaar 2014 af met een borrel voor haar aangeslotenen, relaties, bestuursleden en medewerkers. Een feestelijke bijeenkomst met hapjes en drankjes. Alhoewel er ook kritiek op de actie was, leek de boodschap helder. NORMA zal in ieder geval tot het einde toe blijven strijden om een redelijke vergoeding voor haar achterban te bedingen, want daar hebben ze recht op. Nadat de voorzitter van de jury het juryrapport bekend had gemaakt onthulde Frederik de Groot (voorzitter van NORMA) de winnaar van dit jaar: Benjamin Muller. Wanneer: Waar: maandag 15 december 2014 van tot uur Kantoor NORMA, Louise Wentstraat 186, Amsterdam 16 november

10 Gouden Notekraker Wouter Hamel en Daan Schuurmans winnaars Gouden Notekraker 2014 Zanger Wouter Hamel en acteur Daan Schuurmans namen op maandag 29 september jl. de Gouden Notekraker in poptempel Paradiso in ontvangst. Met de Gouden Notekraker spreken aangeslotenen van NORMA en Sena hun waardering uit voor collega musici en acteurs in de categorieën Muziek en Televisie. Prijsuitreiking De voorzitter van de nominatie commissie, Erwin Angad-Gaur reikte de prijs in de categorie Muziek uit aan een blij verraste Wouter Hamel. Hij werd door de nominatiecommissie geprezen voor zijn heldere geluid, perfecte timing en prachtige eigen sound. Een sound die geen grenzen kent. Met Nobody s tune speelde hij in 50 binnenlandse theaters en op diverse podia in Europa en Azië. Tekst Marjan Feiken Beeld monique shaw Het is inmiddels een traditie geworden om de avond met een surprise act te openen. Dit jaar viel de eer te beurt aan Shirma Rouse en haar band featuring Daniel von Piekartz. Na het swingende begin was het tijd voor een serieuzer onderwerp: de introductie van een nieuwe prijs; de Hans Kosterman Prijs. Frederik de Groot (voorzitter NORMA bestuur, lid van de nominatiecommissie Gouden Notekraker) vertelde over de grote verdiensten van Hans Kosterman voor het verbeteren van de rechtspositie van uitvoerende kunstenaars. Door de gevolgen van een hersenbloeding heeft Kosterman zijn werkzaamheden medio 2013 abrupt moeten beëindigen. Als eerbetoon zal de prijs in de toekomst zijn naam gaan dragen. De prijs zal, wanneer daar aanleiding toe is, worden toegekend aan personen die zich op een onderscheidende wijze hebben ingezet voor de bescherming van het naburige recht. De prijs werd door Nicola Rozemeijer, de partner van Kosterman in ontvangst genomen. Annemieke Schollaardt (DJ 3fm) presenteerde de uitreiking en begon de avond met het aanstippen van het 40-jarig bestaan van de prijs en het voorstellen en verwelkomen van de genomineerden. Wouter Hamel stond inmiddels klaar op het podium en speelde twee nummers op het snijvlak van Pop en Jazz waarmee hij de zaal voor zich won. Daan Schuurmans was de volgende genomineerde die aan de beurt was. Nadat een overzicht filmpje van zijn werk was getoond interviewde Schollaardt hem en vroeg aan zijn vrouw Bracha van Doesburgh wat hem als acteur zo bijzonder maakt. Tim Knol mocht daarna een optreden verzorgen en dat werd een rockende ervaring. De enige vrouwelijke genomineerde, Rifka Lodeizen was helaas vanwege opnames in het buitenland niet aanwezig bij de uitreiking. Rifka was genomineerd voor haar rol in Overspel II en haar collega in deze serie en tevens oud winnaar van een Gouden Notekraker, Kees Prins was namens haar aanwezig. Ook werd er van haar een filmpje getoond en daarna vroeg Annemieke Schollaardt aan Kees Prins of Rifka een prettige collega is om mee samen te werken. Annemieke Schollaardt vertelde dat de eerste editie van de Gouden Notekraker plaats vond in 1974 en dit jaar dus 40 jaar bestaat. De prijs draait om waardering van je eigen vakbroeders en heeft vele grote winnaars voortgebracht. Waarna een overzicht filmpje van de prijs werd getoond. Ellen ten Damme, de winnares van 2010 speelde aansluitend een nummer. Maarten Heijmans, de derde genomineerde in de categorie Televisie was genomineerd voor zijn rol in Ramses. Uiteraard werd er van hem ook een overzicht filmpje getoond. Annemieke Schollaardt vroeg hem daarna of het overweldigende succes van de serie voor hem als een verrassing kwam. Voor het laatste optreden van de avond betrad Mr Probz het podium en hij gaf een emotioneel optreden weg. Vervolgens maakte Frederik de Groot de winnaar in de categorie Televisie bekend. Daan Schuurmans was de gelukkige die het speldje in ontvangst mocht nemen. Daan Schuurmans won de prijs voor zijn prestatie in Heer en Meester. Zijn dragende rol in Heer en Meester is een prachtige combinatie van charme verkregen door geboorterecht en zijn onlesbare dorst naar waarheidsbeleving, aldus de nominatiecommissie. Terwijl Wouter Hamel en Daan Schuurmans de champagne ontkurkten werd de dansvloer leeg gemaakt en ging het feest door onder begeleiding van DJ Robin. Op zijn de volledige motivaties van de nominatiecommissie na te lezen en zijn eerdere winnaars van de Gouden Notekrakers van 1974 tot en met 2013 te vinden. 18 november

11 INTERVIEw Maarten Treurniet Exploitanten verdienen heel makkelijk veel geld Interview met Maarten Treurniet, regisseur van onder meer de films De Heineken Ontvoering en Kenau en de televisieseries Pleidooi en Lijn 32. Daarnaast is hij voorzitter van de collectieve beheersorganisatie voor regisseurs, VEVAM. Tekst Joey Cramer Beeld Monique Shaw Je bent al zeven jaar voorzitter van VEVAM. Was je voor het voorzitterschap ook al actief bij deze collectieve beheersorganisatie? Jazeker. Eigenlijk al direct toen ik was afgestudeerd van de filmacademie werd ik lid van VEVAM. De eerste jaren kreeg ik ook behoorlijk wat geld uitgekeerd van VEVAM. Bijvoorbeeld de kabelvergoedingen voor het uitzenden van Pleidooi. Die vergoedingen hielden plotseling op. Daarop heb ik Wim Verstappen (destijds voorzitter van VEVAM, red.) gebeld met de vraag hoe dat kwam. In die tijd zaten de producenten en regisseurs samen in dezelfde CBO, VEVAM dus. Wim Verstappen vertelde mij dat er een nieuwe regeling was afgekondigd binnen VEVAM, de serieregeling, waardoor de regisseurs veel minder geld uitgekeerd zouden krijgen, ten gunste van de producenten. De producenten hadden op dat moment nou eenmaal een meerderheid in het bestuur, waardoor de regisseurs machteloos stonden. Ik was natuurlijk verbijsterd over de zaak en ik heb toen nog kortstondig het plan opgevat om alle regisseurs op te trommelen om die regeling via de Algemene Leden Vergadering van VEVAM weer te annuleren. Dat werd mij met klem afgeraden door anderen, omdat Wim Verstappen vreesde dat dat het einde zou kunnen betekenen van VEVAM. Destijds was ik nog erg jong, wellicht nog een beetje naïef, daarom heb ik het toen niet doorgezet. Een jaar of zes á zeven geleden ben ik gevraagd om zitting te nemen in het bestuur van VEVAM, nadat er veel kritiek was op het toenmalige bestuur. Samen met Marc Nelissen (regisseur van onder meer In voor- en tegenspoed en Zeg ns Aaa) heb ik gepoogd om VEVAM op te schonen en één van onze eerste daden was het afscheiden van de producenten. Die mij dat overigens niet in dank hebben afgenomen. Ondervind je daar vaker hinder van het feit dat je voorzitter van VEVAM bent? Jazeker. Er zijn in Nederland meerdere producenten die niet meer met mij willen samenwerken, omdat ik altijd op mijn strepen sta ten aanzien van mijn VEVAM-voorbehoud. Ik ben immers de voorzitter. In het VEVAM-voorbehoud staat dat ik mijn collectieve rechten, zoals de kabelrechten, al aan VEVAM heb overgedragen en dat moeten producenten respecteren. Het kán natuurlijk ook niet anders. Ik heb die rechten bij voorbaat overgedragen aan VEVAM, die kunnen dus niet meer naar de producent. Je kan je rechten maar een keer overdragen. Ik weiger pertinent de clausules van producenten te tekenen. 20 november

12 Maar toch heb je recent nog veel werken gemaakt, bijvoorbeeld De Heineken Ontvoering en Kenau. Er zijn dus nog wel producenten waarmee je een overeenstemming hebt bereikt? Nou de films die je net noemt zijn natuurlijk wel al eerder opgenomen. Die projecten liepen natuurlijk al een aantal jaar voordat het daadwerkelijk in de bioscoop- of op televisie komt. En tot twee of drie jaar geleden was er eigenlijk niks aan de hand. Daarvoor werd die VEVAM-clausule nog gewoon in contracten geaccepteerd. Gelukkig ben ik zelf iemand die op zijn strepen staat, maar ik houd mijn hart vast voor alle contracten die momenteel door regisseurs worden getekend. Overigens heb ik dat bij De Heineken Ontvoering echt zelf moeten afdwingen. Dat duurde zo lang dat ik bij de ondertekening van de overeenkomst al lang aan het draaien was. Maar ik moest dat echt afdwingen. Ongeveer halverwege de draaiperiode zouden we vertrekken naar Zuid-Afrika om daar te draaien, maar ik weigerde om mee te gaan. Ik had geen contract, zonder contract was ik niet verzekerd! Uiteindelijk zijn ze dus onder protest akkoord gegaan en kon ik een overeenkomst tekenen waarin mijn VEVAM-rechten bij mijzelf blijven. Maar dat is dus tekenend voor de opstelling van veel producenten. Zij gaan pas akkoord als zij echt niet anders meer kunnen. Die actie lijkt tekenend voor jouw karakter. Je springt wel vaker op de bres voor de makers. Zo heb je NORMA ook gesteund in 2011 met de lobby voor behoud van het thuiskopiestelsel. Is dat ingegeven door jouw eigen zakelijke ervaringen als regisseur? Of is het een gevoel van rechtvaardigheid? Dat is een gevoel van rechtvaardigheid. Het is immers totale onzin, dat de producenten die rechten nodig zouden hebben. Ik begrijp die hele redenering niet. Ze hebben die rechten nooit gehad, ze konden altijd vrijelijk handelen met alle films die ze gemaakt hadden en nu doen ze opeens alsof ze niet meer kunnen handelen als ze die rechten niet zouden hebben. Gelukkig ben ik zelf iemand die op zijn strepen staat, maar ik houd mijn hart vast voor alle contracten die momenteel door regisseurs worden getekend. Verwacht je dat het nieuwe auteurscontractenrecht daar een positieve bijdrage aan kan geven? Dat zou goed kunnen. Mits we er uitkomen met Rodap over de hoogte van die vergoe- dingen en mits wij een toekomstbestendige regeling kunnen overeenkomen, zou het kunnen dat wij onze oude positie terugkrijgen. Het is ook het beoogde doel van de wetgever om ons die positie terug te geven. Het is immers een wetsontwerp ter verbetering van de positie van de makers. Ik heb er hoop op dat dat zal gebeuren. Zoals het wetsvoorstel er nu uitziet, zitten er echter nogal wat haken en ogen aan. En vergeet niet, wij hebben Rodap gewaarschuwd dat wij vóór half september (dit interview is in de eerste week van oktober afgenomen, red.) uitzicht moesten hebben op een regeling. De consequentie van het laten passeren van die deadline zou zijn dat we als makers een politieke lobby zouden gaan voeren om de wet alsnog zo aan te passen dat wij onze oude positie terugkrijgen. Wat zou jij dan graag veranderd zien in het wetsvoorstel? Ik vind het heel raar dat er geen verplicht collectief beheer voor Video On Demand (VOD) is, maar alleen voor televisie-uitzendingen. VOD is één van de belangrijkste exploitatievormen en het kan straks zelfs de belangrijkste worden. Voor de toekomstbestendigheid van het wetsvoorstel is dat bijna essentieel. Daarnaast vind ik het ongelooflijk dat bioscoop-exploitatie daar niet inzit. Het is toch een vreemde praktijk dat de exploitanten daar zoveel geld aan verdienen en de makers en uitvoerende kunstenaars niks krijgen. Daarnaast zitten er natuurlijk nog wat kleine juridische haken en ogen aan. Zo stond in het eerste voorstel dat iedere maker of uitvoerende kunstenaar die een wezenlijke bijdrage heeft geleverd aan de totstandkoming van de film recht kreeg op een vergoeding. Nu is dat veel meer gelimiteerd. Zo staat er in het geval van de acteurs bijvoorbeeld dat enkel de hoofdacteurs recht hebben op een vergoeding. Dat is een ontzettend lastig criterium, want hoe wordt dat dan bepaald? Daar zou in mijn ogen dus een standaard voor moeten worden gevonden. Eigenlijk zou al bij het schrijven van het script moeten worden bepaald wie er hoofdacteurs zijn. Bij een romantische komedie zouden dat er misschien wel tien kunnen zijn. Maar bij bijvoorbeeld De Heineken Ontvoering waren dat er zeggen en schrijven maar twee, Freddy Heineken en Rem Hubrechts. Met een beetje goede wil misschien ook nog wel die andere drie ontvoerders. Door je activiteiten binnen PAM krijg je ook veel mee van de onderhandelingspositie van andere rechthebbenden. Hoe zou je de positie van de regisseurs met hen, bijvoorbeeld acteurs, vergelijken? Zit daar verschil in? Er zit wel een klein beetje verschil in. Maar ik moet zeggen dat regisseurs het ook ontzettend moeilijk hebben momenteel. Zo werd ik onlangs voor een serie gevraagd. Nu was ik daar op zich wel geïnteresseerd in, maar ik vroeg hen of ik eerst de rechtenclausule in de overeenkomst mocht inzien. Daar stond in dat ik alles, dus inclusief de rechten die ik bij voorbaat aan VEVAM overdraag, aan de producent van die film zou moeten overdragen. Ik kan niet twee keer dezelfde rechten overdragen en ik vind ook dat ze dat niet van mij kunnen vragen. Daar werden zij heel boos om en uiteindelijk is die serie naar een andere regisseur gegaan. En laat je je in dit soort onderhandelingen vertegenwoordigen door een agent? Nee, dat doe ik niet. Ik doe alles zelf. Ik ben zelf goed in staat om die onderhandelingen te voeren. Voor mijn gevoel levert een agent mij in Nederland verder geen extra werk op. Overigens is het op dit moment überhaupt lastig om werk te vinden als regisseur. De Nederlandse industrie is enorm uitgehold. Je verdient als regisseur zo weinig dat je eigenlijk constant door moet. Een regisseur in Nederland verdient gemiddeld minder dan ,-. Je hebt bijna geen tijd om na te denken over je volgende project. Momenteel zijn de meest beroemde regisseurs genoodzaakt om kwalitatief lage programma s te maken, omdat zij nu eenmaal te weinig geld verdienen. Alle herhalingsvergoedingen zijn afgeschaft, de VEVAM-vergoedingen zijn uitgehold, doordat de kabelgelden zijn weggevallen en het honorarium van regisseurs is in de afgelopen vijf jaar gehalveerd. Dat hangt natuurlijk deels samen met de bezuinigingen op kunst en cultuur van de afgelopen jaren, maar natuurlijk ook met het feit dat producenten soms te weinig bezig zijn met geld verdienen aan hun producten. Ze zijn voor een groot deel bezig met het werven van fondsen en binnenhalen van subsidies, maar te weinig met nog een tweede en een derde keer geld verdienen met dezelfde titel. Ze zouden in mijn ogen de werken op veel meer manieren moeten exploiteren. De exploitanten verdienen heel makkelijk heel veel geld. De kabelbedrijven zetten per jaar 1,8 miljard euro om met alleen het doorgeven van programma s. De bioscoopexploitanten verdienen 60% van een bioscoopkaartje. Ik vind het onbegrijpelijk dat de producenten niet al veel eerder op hun strepen zijn gaan staan. Dat zij niet eerder tegen de exploitanten hebben gezegd: hoe kan het nou dat jullie zo hysterisch veel geld verdienen en er niets daarvan terugvloeit de filmindustrie in en al helemaal niets naar de makers gaat. Wij doen immers al het werk. 22 november

13 schikking Schikking met de Staat Afgelopen zomer heeft NORMA haar procedure tegen de Staat over de thuiskopievergoeding definitief kunnen afronden. Voor de geleden schade in de periode van de bevriezing van het thuiskopiestelsel, heeft NORMA een schikking kunnen treffen met de Staat der Nederlanden ter hoogte van 10 miljoen. Tekst Wisso Wissing, Maaike Boomstra en Joey Cramer beeld J.W. de Blok NORMA is sinds 2007 in een juridische procedure verwikkeld geweest met de Staat vanwege de jarenlange bevriezing van het thuiskopiestelsel. Inzet was een thuiskopieheffing op mp3-spelers en harddiskrecorders. In maart 2012 werd NORMA in het gelijk gesteld door het hof Den Haag. Het hof bepaalde dat de Staat onrechtmatig had gehandeld door op die apparaten geen thuiskopieheffing toe te passen. De hoogte van de schadevergoeding diende volgens het hof in een aparte rechtszaak (een zgn. schadestaatprocedure ) te worden vastgesteld. NORMA is deze procedure snel daarna gestart en heeft daarvoor een schade-expert in de arm genomen om de gemiste thuiskopie-inkomsten nader te begroten voor de jaren Vanaf 1 januari 2013 was immers onder druk van de rechterlijke uitspraak een nieuw thuiskopiestelsel in het leven geroepen. Ondertussen legde de Staat zich nog niet neer bij het arrest van het Hof en ging zij in cassatie bij de Hoge Raad, het hoogste rechtsorgaan in Nederland. De Hoge Raad heeft afgelopen maart het cassatieberoep van de Staat afgewezen en bevestigd dat de Staat het thuiskopiestelsel niet had mogen bevriezen. NORMA heeft de Staat vervolgens uitgenodigd om te praten over een schikking voor de geleden schade van De Staat is daar vervolgens op ingegaan en gedurende de zomermaanden hebben daarover besprekingen plaatsgevonden. Het was immers in het belang van beide partijen om dit geschil in der minne te beslechten, zodat de tijdrovende en kostbare schadestaatprocedure kon worden stopgezet. NORMA en de Staat zijn het in die gesprekken niet eens geworden over de wijze en grondslagen waarop de door Staat verschuldigde thuiskopievergoeding moest worden berekend. Uiteindelijk is er consensus bereikt over de hoogte van het schadebedrag: 10 miljoen. NORMA beschouwt dit als een redelijke uitkomst op basis waarvan de uitvoerende kunstenaars na al die jaren eindelijk kunnen worden gecompenseerd voor de gemiste inkomsten in het verleden. Hoe het allemaal begon Deze schikking betekent een einde aan een procedure die NORMA al in 2007 is gestart. De aanleiding daarvoor was, het besluit van de toenmalige Minister van Justitie, Jan Hein Donner om het toen geldende thuiskopiestelsel te bevriezen. Wat was er in 2007 aan de hand? De stichting die de thuiskopie tarieven vaststelt, de SONT, bevond zich op dat moment al tijden in een patstelling. De SONT is een onderhandelingsstichting waarin zowel rechthebbenden als betalingsplichtigen van de thuiskopieheffing zijn vertegenwoordigd. De rechthebbendenorganisaties hamerden op dat moment al jaren op de noodzaak tot het invoeren van een heffing op apparaten, die op dat moment in toenemende mate werden gebruikt, zoals mp3-spelers en harddiskrecorders. De betalingsplichten stemden echter consequent tegen de voorstellen daartoe. De voorzitter was bevoegd om uiteindelijk - als partijen Het is vermoedelijk niet de laatste keer dat het thuiskopiestelsel onderwerp is geweest van discussie. er niet uitkomen - een knoop door te hakken en een besluit te nemen. Over die voorzitter, de voormalig Staatssecretaris van Cultuur en Commissaris van de Koningin van Groningen, de heer Vonhoff, was bekend dat hij een voorstander was van het heffingssysteem. Uiteindelijk zorgde een sterke lobby van de industrie (de betalingsplichtigen van de heffingen) ervoor dat de Tweede Kamer zich bij voorbaat kritisch uitliet over de uitbreiding van het stelsel. De minister koos eieren voor zijn geld en besloot in te grijpen: hij bevroor het systeem bij AMvB. Hierdoor konden er geen nieuwe of aangepaste heffingen meer worden vastgesteld. Er gold toen alleen een heffing op blanco cd s en dvd s. Dit kon worden gezien als een enorme trendbreuk. Als sinds de jaren 60 werd in verschillende Europese landen immers een systeem met heffingen gehanteerd die werden aangepast op het gebruik van nieuwe dragers. Nederland zelf was tamelijk laat door het thuiskopiestelsel pas in 1991 te implementeren. Maar vanaf dat moment toonden de verschillende kabinetten zich voorstanders van het heffingenstelsel, door de regeling steeds actueel te houden. In 2007 was voor NORMA de maat echter vol. Samen met de vakbonden Ntb en FNV KIEM en een aantal individuele aangeslotenen dagvaardde NORMA de Staat der Nederlanden in een kort geding. Onder verwijzing naar de op dat moment heersende verdeelproblemen bij Stichting de Thuiskopie, was de rechter in twee instanties (zowel in het kort geding als in hoger beroep) van mening dat een verruiming van de heffing niet aan de orde kon zijn. Bovendien vond de rechter, om onbegrijpelijke redenen, dat niet was hardgemaakt dat de vergoeding die voortkwam uit de heffingen op blanco dragers alleen, op zichzelf niet al een billijke vergoeding 24 november

14 Schema betalingen 2014 opleverde voor alle thuiskopieën in Nederland met alle apparaten. Politiek NORMA bleef echter volharden in de juridische procedure. Daarnaast kaartte zij dit probleem ook veelvuldig aan bij de Tweede Kamer. Bijvoorbeeld door op 23 juni 2009, samen met een groot aantal uitvoerende kunstenaars, namens bijna 3600 ondertekenaars de petitie Invoering thuiskopieheffing mp3-spelers en dvd-harddiskrecorders aan cultuur woordvoerders van PvdA en SP te overhandigen. Ook toen in april 2011 de staatssecretaris voor Veiligheid en Justitie, Fred Teeven, voorstelde om de thuiskopievergoedingen in het geheel af te schaffen, kwam NORMA in actie. Teeven was voornemens om de vergoedingen als wisselgeld te gebruiken voor het door hem gewenste downloadverbod. In zijn redenering van destijds zou een downloadverbod het aantal thuiskopieën dusdanig verminderen, dat er geen schade meer zou zijn om te compenseren met een thuiskopievergoeding. Nog afgezien van of die redenering klopt, bleek al snel dat Teeven bakzeil zou gaan halen. Een grote meerderheid van in de Kamer keerde zich namelijk tegen het aangekondigde downloadverbod. Zij nam een motie aan waarin Teeven werd opgeroepen om zijn plannen voor een downloadverbod te annuleren (en dientengevolge het thuiskopiestelsel te behouden). Ook de door NORMA geïnitieerde lobby voor 26 het behoud van een thuiskopiestelsel wekte sympathie bij veel Kamerleden. Aan de gesprekken die NORMA toen met Tweede Kamerleden had, namen niet alleen de directie en de jurist deel, maar maakten een aantal bekende aangeslotenen zoals Peter Blok, Anna Drijver, Vincent Croiset, Bob Fosko en Loes Luca deel uit van onze delegatie. Daarnaast hebben veel uitvoerende kunstenaars en makers meegewerkt aan een filmpje waarin zij uitleggen hoe belangrijk het thuiskopiestelsel voor hen is. Mede door die lobby en het feit dat begin 2012 NORMA door het hof in het gelijk werd gesteld in haar procedure tegen de Staat, was de Staatsecretaris genoodzaakt om vanaf 1 januari 2013 een nieuwe thuiskopieregeling in werking te laten treden waarbij heffingen op moderne apparaten werd geïntroduceerd. Het is vermoedelijk niet de laatste keer dat het thuiskopiestelsel onderwerp is geweest van discussie. Zo zal het onlangs (alsnog) afgekondigde downloadverbod mogelijkerwijs kunnen betekenen dat de thuiskopieheffingen zullen worden verlaagd (van afschaffen is in elk geval geen sprake). Het nieuws van de schikking is op 8 september jl. in een gezamenlijk persbericht van de Staat der Nederlanden en NORMA bekend gemaakt. Een week later was het bedrag van 10 miljoen euro op de rekening van NORMA overgemaakt en inmiddels hebben zelfs al de eerste uitbetalingen van audiogelden plaatsgevonden. De repartitie van de videogelden zal in december plaatsvinden. De rest van het bedrag wordt in de eerste helft van 2015 in verdeling genomen. Dat de aanhouder wint heeft zich bij dit onderwerp wel bewezen. Een nieuw thuiskopiestelsel was de hoofdreden voor NORMA om de procedure te starten in Nu ook de schade in de tussenliggende periode is betaald door de Staat en dit geld aan de uitvoerende kunstenaars zal worden verdeeld, kan dit langlopende dossier eindelijk worden gesloten. De inzet van de vakbonden FNV KIEM, Ntb en onze aangesloten uitvoerende kunstenaars was hierbij onmisbaar. Deze procedure heeft jaren inspanning en veel geld gekost. Maar het resultaat toont aan dat het de moeite waard was. De kost gaat voor de baat uit, ook in de toekomst. Gezamenlijk het recht van musici en andere uitvoerende kunstenaars bevechten is een lange weg, maar levert uiteindelijk ook resultaten op. november 2014 Thuiskopie video Thuiskopie video e kwartaal 2014 Thuiskopie video e kwartaal 2014 (afsluitend) Thuiskopie video 2012 & e kwartaal 2015 Thuiskopie Audio Thuiskopie audio 2011 * 4e kwartaal 2014 (afsluitend) Thuiskopie audio 2012 * 4e kwartaal 2014 Thuiskopie audio 2012 & 2013* 2e kwartaal 2015 Thuiskopie audio live claims e kwartaal 2014 Thuiskopie audio orkesten e kwartaal 2014 Thuiskopie audio hoorspelen e kwartaal 2014 Thuiskopie interactief Thuiskopie interactief e kwartaal 2014 Thuiskopie interactief e kwartaal 2014 (afsluitend) Thuiskopie interactief 2012 & e kwartaal 2015 Leenrecht video Leenrecht video e kwartaal 2014 Leenrecht video e kwartaal 2014 (afsluitend) Leenrecht video 2012 & e kwartaal 2015 Leenrecht audio Leenrecht audio e kwartaal 2014 Leenrecht audio e kwartaal 2014 (afsluitend) Leenrecht audio 2012 & e kwartaal 2015 Leenrecht multimedia Leenrecht multimedia e kwartaal 2014 Leenrecht multimedia e kwartaal 2014 (afsluitend) Leenrecht multimedia 2012 & e kwartaal 2015 Achtergrondmuziek Achtergrondmuziek e kwartaal 2014 Achtergrondmuziek e kwartaal 2014 (afsluitend) Achtergrondmuziek 2012 & e kwartaal 2015 Schadevergoeding Staat Audio 2007 * 4e kwartaal 2014 Audio 2008 * 4e kwartaal 2014 Audio 2009 * 4e kwartaal 2014 Audio 2010 * 4e kwartaal 2014 Audio 2011 * 4e kwartaal 2014 Audio 2012 * 4e kwartaal 2014 Video e kwartaal 2014 Video e kwartaal 2014 Video e kwartaal 2014 Video e kwartaal 2014 Video e kwartaal 2014 Video e kwartaal 2014 Interactief e kwartaal 2014 Interactief e kwartaal 2014 Interactief e kwartaal 2014 Interactief e kwartaal 2014 Interactief e kwartaal 2014 Interactief e kwartaal 2014 * De betaling die door Sena in opdracht van NORMA wordt uitgevoerd De vermelde betalingsdata zijn prognoses. Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Voor de betalingen wordt NORMA s verdeelsysteem VUIK gehanteerd. Thuiskopieheffingen verlaagd Vanaf 1 januari 2015 worden de huidige thuiskopieheffingen met 30% verlaagd. Dit staat in de Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB), die staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie heeft voorgesteld. De Ministerraad heeft hiermee ingestemd en de AMvB zal nu voor spoedadvies aan de Raad van State worden gezonden. De aanleiding van dit voorstel is de recente uitspraak van het Europese Hof van Justitie (ACI Adam BV tegen Stichting de Thuiskopie), waarin werd bepaald dat downloaden uit illegale bron niet is toegestaan en niet via de thuiskopievergoeding mag worden gecompenseerd. De staatssecretaris heeft aan de Stichting Onderhandelingen thuiskopievergoeding (SONT) gevraagd advies te geven, welke thuiskopieheffingen passend zijn na dit arrest op basis waarvan de AMvB uiteindelijk is vastgesteld. De tekst van de nieuwe regeling het advies van de Raad van State en het advies van de SONT zullen openbaar gemaakt worden, op het moment dat de AMvB in het Staatsblad wordt geplaatst.

15 actueel Kort nieuws CBO s hebben zich goed staande gehouden AARC daagt autofabrikanten voor de rechter Ontwikkelingen VOD De Nederlandse markt voor Video-On-Demand (VOD) groeit nog steeds. Uit onderzoek van GfK blijkt dat inmiddels 43% van de Nederlanders tussen de 18 en 34 jaar oud gebruik maakt van VOD, met name Netflix is populair. Bij VOD-gebruikers zijn de abonnementsvormen het meest populair. Binnen de abonnementsvorm, dus voor een vast bedrag per maand in plaats van betaling per stream, wordt van alle series 80% en van de films 50% gekeken. VOD via de televisie is vooralsnog het meest populair: 68% van het VOD-gebruik vindt plaats via de tv. Sommige diensten zowel via de tv als via de pc, tablet of smartphone aangeboden, zoals Videoland Unlimited. Deze dienst was al sinds november vorig jaar beschikbaar bij een aantal grote televisie aanbieders en is sinds eind juni dit jaar ook via de website en een smartphone- en tablet-app te gebruiken in Nederland en België. Verder breidt Netflix steeds verder uit. Sinds september wordt Netflix ook aangeboden in België, Duitsland, Luxemburg, Frankrijk, Oostenrijk en Zwitserland. Het aantal mensen dat in Nederland toegang heeft tot een betaald Netflix-account is flink gestegen. Dat blijkt uit een onderzoek van Telecompaper. In het tweede kwartaal van dit jaar had 7% van de Nederlanders toegang tot een abonnement op Netflix, waar dit eind vorig jaar nog 4% was. Wereldwijd heeft Netflix inmiddels 50 miljoen abonnees. Door een verandering in de samenwerking tussen Dutch Filmworks en HBO zullen films voortaan twee maanden eerder te zien zijn op het pay-kanaal van HBO en de VOD-dienst van HBO. De filmindustrie heeft lang aan haar klassieke window-model vastgehouden, waarbij films volgens een vast stramien van verschillende zogeheten windows worden geëxploiteerd. Eerst in de bioscoop, zoveel weken later op dvd, waarna pay-tv en VOD en daaropvolgende de free-to-air televisie. Dit voorbeeld illustreert dat dit model toch langzaam lijkt te worden losgelaten, of in ieder geval de tijden tussen de verschillende windows worden ingekort of gaan parallel lopen. Het College van Toezicht Auteursrechten (CvTA), dat toezicht houdt op alle CBO s in Nederland waaronder NORMA, heeft op 7 oktober een rapport uitgebracht over het toezicht op de in Nederland actieve CBO s over het jaar Tot voor kort vielen nog niet alle (zeventien) CBO s onder dit toezicht. Dit is met ingang van 1 juli 2013 veranderd. Ook NORMA valt pas sinds die datum onder het toezicht van het CvTA. NOR- MA viel echter wel al onder het toezicht van de branche-organisatie voor CBO s, VOICE. In haar rapport schrijft het CvTA dat alle CBO s samen binnen het wettelijke inhoudingspercentage (van 15%) zijn gebleven. Een beperkt aantal klachten van rechthebbenden laat zien dat rechthebbenden in eerste aanleg tevreden zijn over de wijze waarop CBO s uitkeren. Ook benadrukt de CvTA dat er dit jaar geen enkel geschil is geweest met betalingsplichtigen. Daarnaast prijst zij de pragmatische instelling van de CBO s, wat onder meer tot uiting is gekomen in de factuur die Buma/Stemra, Sena, Videma en Reprorecht nu gezamenlijk sturen. Alle CBO s hebben een jaarrekening opgesteld en die met het jaarverslag gepubliceerd op hun websites. Dit vergroot de transparantie. NORMA publiceert overigens al jaren het jaarverslag ook digitaal op de website. Afsluitend merkt het CvTA op dat er in het verslagjaar geen schendingen van integriteit van bestuur zijn gemeld en dat alle CBO s zich hebben gehouden aan de Wet Normering Topinkomens. Inkomensonderzoek Vlaamse acteurs Onlangs werden de resultaten gepubliceerd van een Belgisch onderzoek onder Vlaamse acteurs. De focus van het onderzoek lag op de sociale en economische omstandigheden van professionele acteurs in Vlaanderen, waarbij met name naar hun inkomsten is gekeken. Hieruit volgt dat Vlaamse acteurs slechts de helft van hun inkomsten uit acteeropdrachten halen. Daarbinnen maken opdrachten voor televisie en theater het grootste deel uit. Daarnaast worden de inkomsten voor acteren voornamelijk aangevuld met lesgeven, regisseren en schrijven. Acteurs die uitsluitend als zelfstandige werken verdienen op jaarbasis gemiddeld netto. Hun collega s die zowel als zelfstandige als in loondienst een inkomen verwerven, verdienen gemiddeld netto per jaar vanuit loondienst en vanuit het zelfstandigenstatuut. Van de Vlaamse acteurs in loondienst verdient de helft of minder. In 2010 heeft NORMA, in samenwerking met ACT, de Ntb en FNV KIEM, een soortgelijk onderzoek laten uitvoeren. Daaruit bleek dat acteurs in Nederland 58 % van hun jaarinkomen uit werk als acteur halen. Een Nederlands acteur verdient gemiddeld netto aan zijn/haar werk als acteur. De helft van de Nederlandse acteurs verdient minder dan De onderzoekers constateerden verder dat Vlaamse acteurs in de markt vaak aanlopen tegen oneerlijke concurrentie, waardoor zij niet altijd een billijke vergoeding ontvangen. Zo halen veel productiehuizen onervaren acteurs en stagiaires in huis die goedkoper zijn, waardoor de vergoedingen onder druk komen te staan. De praktijk van het niet-ontvangen van een billijke vergoeding was ook één van de conclusies van het Nederlandse onderzoek uit Acteurs worden zo gedwongen in te leveren op hun prijzen. Controle op de tarieven en eventuele minimumtarieven zouden hiertegen een oplossing kunnen bieden. Op 28 juli jl. heeft de Amerikaanse organisatie van artiesten en platenmaatschappijen AARC (Alliance of Artists and Recording Companies) twee grote autoconcerns, General Motors en Ford, samen met elektronicafabrikanten Denso en Clarion voor de rechter gedaagd. De autofabrikanten produceren namelijk auto s die audiosystemen bevatten (van Denso en Clarion) die vallen onder de Audio Home Recording Act (AHRA). Deze regeling kan worden beschouwd als het Amerikaanse equivalent van het thuiskopiestelsel. Als gevolg van deze wet moeten fabrikanten van bepaalde digitale dragers een vergoeding betalen, in ruil waarvoor het maken van privékopieën op deze dragers is toegestaan door deze wet. Volgens de AARC vallen ook de audiosystemen in de auto s van de genoemde autofabrikanten onder deze wet en zijn de autofabrikanten en de elektronicafabrikanten een vergoeding verschuldigd aan de artiesten en platenmaatschappijen die de AARC vertegenwoordigt. De fabrikanten weigeren echter deze vergoeding te betalen en daarom probeert de AARC dit voor de rechter af te dwingen. 28 november

16 jazzdag 2014 actueel (vervolg van pagina 29) NORMA op de Jazzdag 2014 Dit jaar vond de Jazzdag te Rotterdam weer plaats en NORMA was ook dit jaar aanwezig om haar bezoekers te informeren over NORMA en de NORMA itunes Service. Het event werd gehouden op vrijdag 27 en zaterdag 28 juni. Nederlands grootste jazz netwerk en showcase event strijkt elk jaar neer op de populaire kop van Zuid. Sinds vorig jaar is het event uitgebreid naar twee dagen en sinds dit jaar vond er voor het eerst de uitreiking van de Buma Boy Edgar Prijs plaats. De Jazzdag is een initiatief van Buma Cultuur en Stichting JazzNL. Tekst Michelle Willemsen Al een aantal jaren is de Jazzdag een vaste waarde in de twee weken voorafgaand aan het North Sea Jazz Festival en geldt zij als aftrap voor North Sea Round Town. Tijdens dit event komt de Nederlandse Jazz-scene bij elkaar, ook zijn er een aantal buitenlandse gasten aanwezig. Tezamen praten zij over wat het komende jaar brengt voor de Jazz-scene en welke nieuwe initiatieven er zijn op het gebied van Jazzmuziek. Het doel van de Jazzdag is het samenbrengen van de Nederlandse Jazzwereld, dat zijn allereerst de muzikanten en componisten, maar ook de managers, programmeurs, radio- en tv-makers, platenlabels en de grote schare Jazzliefhebbers. Het is de insteek van de organisatie om elk jaar nieuwe dingen toe te voegen aan het programma van de Jazzdag. Zo werd dit jaar voor het eerst de Buma Boy Edgar Prijs uitgereikt tijdens het event. De Boy Edgar Prijs is de belangrijkste Nederlandse prijs voor jazz en geïmproviseerde muziek en heeft in 2014 in Buma Cultuur een nieuwe hoofdsponsor gevonden. De prijs wordt mede ondersteund door Sena. Dankzij deze nieuwe samenwerkingspartners kon met de Buma Boy Edgarprijs ook in 2014 weer een Nederlandse jazzmusicus worden geëerd. Winnaar van deze prijs is dit jaar de pianist Jeroen van Vliet geworden. Dit jaar traden 40 Jazz acts op verspreid over 7 podia en vond het event voor het eerst plaats vanuit meerdere locaties: het Rotterdamse Jazz- en filmpodium LantarenVenster, het Hotel New York en op het schip De Ameland. Overdag werden er conferenties gehouden en in de avond vonden er showcases plaats. Tijdens deze showcases kon de jazzliefhebber volop genieten van optredens van de top van de Nederlandse Jazz. Na de showcases werden er Jamsessies georganiseerd. Net als voorgaande jaren konden muzikanten ook dit jaar weer voor informatie en vragen terecht bij de informatiestands van verschillende rechtenorganisaties (NORMA en Sena) en vakbonden (Ntb). Naast conferenties en showcases zijn deze stands op de Jazzdag een noodzakelijke aanvulling op belangrijke informatie voor muzikanten en uitvoerend kunstenaars. NORMA itunes Service NORMA geeft elk jaar op de Jazzdag informatie over de NORMA itunes Service. Sinds 2007 is het voor muzikanten mogelijk om muziek die uitsluitend gemaakt is in eigen beheer, aan te bieden bij NORMA voor distributie via itunes. Voor artiesten die in eigen beheer werken is het belangrijk dat hun muziek beschikbaar is in de itunes Store. NORMA maakt dat mogelijk voor haar aangeslotenen onder de naam itunes Service. Wij zijn als collectieve beheersorganisatie ingericht op het ontvangen en verdelen van naburige rechtenvergoedingen. Omdat NORMA geen winstoogmerk heeft kan NORMA voor de itunes Service een voordelig tarief hanteren. Sinds december 2011 is het nu ook mogelijk om als niet-aangeslotene en als bedrijf gebruik te maken van de itunes Service. Wij van NORMA vonden het een bijzonder inspirerende, vermakelijke en geslaagde Jazzdag 2014, waarbij wij als Naburige Rechtenorganisatie veel mensen van informatie hebben kunnen voorzien. Het is goed om te zien dat dit event elk jaar groter wordt en dat er zo een directe bijdrage kan worden geleverd aan de zichtbaarheid en de ontwikkelingen binnen de Jazz-scene. Wanneer u Jazzmuziek maakt of van Jazzmuziek houdt raden wij u zeker aan om volgend jaar een kijkje te komen nemen bij de Jazzdag 2015, zien wij u daar? Voor meer informatie over de NORMA itunes service kunt u terecht op onze website of stuurt u een naar: itunes@stichtingnorma.nl Consultatie Europese Commissie De Europese Commissie heeft tussen 5 december 2013 en 5 maart 2014 een consultatie gedaan onder alle belanghebbenden in de Europese Unie met betrekking tot auteurs- en naburige rechten in de digitale omgeving. Op basis daarvan zijn ruim reacties en berichten over het onderwerp bij de Europese Commissie ontvangen. In juli dit jaar bracht de Commissie een rapport uit die alle standpunten samengevat weergeeft. Zo bleek bijvoorbeeld dat uitvoerende kunstenaars en makers de thuiskopievergoeding als een belangrijke bron van inkomsten beschouwen. Het thuiskopiestelsel is volgens deze groep ook geschikt om, in de online omgeving, toe te passen. Hierbij valt te denken aan cloud-diensten, waarbij consumenten hun films of muziek opslaan op de cloud. Ook hebben sommige academici gepleit voor een uitbreiding van de thuiskopieheffingen naar service providers. Een groot aantal makers en uitvoerende kunstenaars in de muziek- en filmsector heeft aangegeven in de onderhandelingen met producenten een duidelijk zwakkere positie te hebben. Ze worden gedwongen tot het sluiten van buy-out contracten, waarbij ze afstand moeten doen van verdere rechtenvergoedingen. Zij pleiten daarom voor verschillende wettelijke oplossingen, zoals verplicht collectief beheer van een onoverdraagbaar vergoedingsrecht of collectieve onderhandelingen in landen waar een sterke vakbond actief is. Producenten houden echter vast aan de status quo en zijn van mening dat makers/uitvoerende kunstenaars al voldoende vergoeding krijgen voor de (online) exploitatie van hun werken. Zij zien dus geen reden voor ingrijpen. Het is dus de vraag hoe de Europese Unie zal omgaan met alle verschillende, en soms tegenstrijdige, standpunten van alle belanghebbenden. Hopelijk ziet zij dat een eerlijke vergoeding voor uitvoerende kunstenaars en makers essentieel is voor een vitale (online) muziek- en filmsector. Hiervoor zijn meer waarborgen nodig binnen Europese wetgeving. Onlangs heeft de Europese Commissie een grootschalig inkomensonderzoek in een groot aantal Europese landen laten uitvoeren onder makers en uitvoerende kunstenaars in de audio- en audiovisuele sector. NORMA heeft de vragenlijst daarvoor op verzoek van de onderzoekers aan al haar aangeslotenen verspreid met het verzoek tot deelname. Het is nu wachten op de uitkomsten daarvan. 30 november

17 VvA Internationaal Vergadering van Aangeslotenen die schikkingsgesprekken voltooid en heeft het vervolg van die rechtszaak dus geen doorgang gevonden, red.). Op 7 juli 2014 vond de jaarlijkse Vergadering van Aangeslotenen (VvA) van NORMA plaats in het Ketelhuis te Amsterdam. Tijdens deze vergadering zijn de aanwezige aangeslotenen in een volle zaal door directeur Wisso Wissing bijgepraat over de gebeurtenissen van het afgelopen jaar. Daarnaast werd er vooruitgeblikt op het komende jaar, is het online NORMA-portal - My NORMA- gelanceerd en is het beleid ten aanzien van de collectieve repartitie unaniem aangenomen. Er was ruimte voor vragen en discussie met de geïnteresseerden in de zaal. Tekst Joey Cramer Beeld Monique Shaw De vergadering werd traditiegetrouw geopend door NORMA-voorzitter Frederik de Groot. De voorzitter complimenteerde de zaal met de hoge opkomst en blikte terug op zijn toespraak een jaar eerder. De Groot vertelde dat niet alle hooggespannen ver- wachtingen die hij een jaar eerder uitsprak, zijn ingelost. De juridische procedure tegen de Staat over het thuiskopiestelsel is dit jaar weliswaar definitief gewonnen vertelde De Groot, maar teleurstellend genoeg heeft NORMA het niet gered in haar procedure tegen de kabelmaatschappijen. De strijdbare voorzitter vertelde dat er echter een tweede kans aan de horizon opdoemt. Er wordt op zeer korte termijn een nieuw Auteurscontractenrecht verwacht in Nederland. Dat wordt een unieke kans om eindelijk een kabelvergoeding voor acteurs te regelen. Repartitie Vervolgens nam directeur Wisso Wissing het woord. Hij analyseerde de repartitiecijfers van het afgelopen jaar en keek alvast vooruit naar de komende jaren. Het afgelopen jaar is de repartitie van NORMA gegroeid naar 3 miljoen. Wissing verwacht dat in het komende jaar nu dan eindelijk de vruchten worden geplukt. De incasso van thuiskopiegelden is vanaf 1 januari 2013 sterk toegenomen. Stichting de Thuiskopie heeft deze gelden echter nog niet doorbetaald naar de verdeelorganisaties zoals NORMA. Hoeveel het precies gaat worden is nog onduidelijk maar het gaat om aanzienlijke bedragen. NORMA is in 2013 opnieuw onvoorwaardelijk aangewezen als verdeelorganisatie van alle thuiskopiegelden (zowel thuiskopieaudio, als -video en -interactief). Om efficiency-redenen heeft NORMA een zogenaamde serviceovereenkomst gesloten met Sena. Daar in is afgesproken dat Sena namens NORMA de thuiskopie-audio gelden verdeelt. Hierdoor zullen de rechthebbenden sneller en tegen lagere kosten hun vergoeding ontvangen. Thuiskopiestelsel De presentatie vervolgde met een beschrijving van de actualiteit ten aanzien van het thuiskopiestelsel. Het afgelopen jaar stond voor een groot deel in het teken van de uitspraak van de Hoge Raad inzake de thuiskopieprocedure die NORMA tegen de Staat voerde. In het arrest heeft de Hoge Raad definitief bevestigd dat de Staat onrechtmatig heeft gehandeld door het thuiskopiestelsel te bevriezen in de periode De stap die NORMA in de 2008 nam om als enige verdeelorganisatie/incasso-organisatie samen met de vakbonden Ntb, FNV KIEM en een aantal individuele rechthebbenden, de Staat te dagvaarden, zal zich daarom op korte termijn uitbetalen vertelde Wissing. In zekere zin is dat al gebeurd: onder invloed van het arrest van het Hof uit 2012 in deze zaak is in 2013 al een nieuw thuiskopiestelsel ingevoerd in Nederland, wat de rechthebbenden dus al geld zal opleveren. De Staat is nu echter ook definitief veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding aan de bij NORMA aangesloten rechthebbenden. Voor de hoogte van die schadevergoeding waren NORMA en de Staat een aparte rechtszaak begonnen. NORMA had de Staat ook uitgenodigd voor schikkingsgesprekken, om eventueel buiten de rechtszaal de schadevergoeding te regelen (bij het ter perse gaan van dit NORMA Nieuws, zijn Schadestaatprocedure De schadestaatprocedure liep op dat moment ongeveer een jaar. De berekening van de hoogte van de schade is een ingewikkelde exercitie en kan op verschillende manieren. Zo heeft de schade-expert van NORMA een berekening gemaakt op basis van de thuiskopieheffingen in de ons omringende landen. Er is gekeken naar wat de gemiddelde opbrengst per hoofd van de bevolking in die landen was en het gemiddelde daarvan zou het bedrag zijn dat de Nederlandse rechthebbenden zouden hebben ontvangen, wanneer de Staat in 2007 al direct heffingen had toegepast op moderne dragers zoals mp3-spelers en harddiskrecorders. De Staat daarentegen baseerde haar schadeberekening op de huidige tarieven, zoals die gelden vanaf 1 januari Haar berekening viel lager uit. Thuiskopie in de actualiteit Wissing vervolgde de presentatie met een uitleg van het recente arrest van het Europese Hof van Justitie, waarin is bepaald dat de Nederlandse praktijk waarin illegaal downloaden wordt gecompenseerd via het thuiskopiestelsel, onrechtmatig is. Hierop heeft de verantwoordelijke staatssecretaris, Fred Teeven, direct een zogenaamd 32 november

18 downloadverbod afgekondigd. Hierdoor is het niet meer toegestaan om te downloaden uit illegale bron (bijvoorbeeld via The Pirate Bay of via nieuwsgroepen). Welke gevolgen deze uitspraak zal hebben voor de hoogte van de Nederlandse Thuiskopieheffingen is nog onduidelijk. De staatssecretaris heeft een advies gevraagd aan De SONT (de onderhandelingsstichting waarin betalingsplichtigen van de thuiskopievergoeding en de rechthebbenden zijn vertegenwoordigd), op basis van dat advies zal Teeven een besluit nemen (Inmiddels heeft Teeven een aftrek van 30% op de tarieven voorgesteld; zie elders dit nummer red.). De politiek heeft het signaal, dat rechthebbenden zich in een te zwakke onderhandelingspositie bevinden, opgepakt. Door het nieuwe thuiskopiestelsel is de incasso van Stichting de Thuiskopie flink toegenomen. Hiervan hebben de verdeelorganisaties zoals NORMA echter nog niet kunnen profiteren. Dit heeft grofweg twee redenen: ten eerste houdt Stichting de Thuiskopie gelden achter om eventuele juridische procedures (bijvoorbeeld naar aanleiding van het eerdergenoemde arrest van het Europese Hof van Justitie) te kunnen bekostigen, daarnaast wordt er gesproken over een nieuwe verdeling van de thuiskopiegelden tussen rechthebbenden. Voor de beslechting van die verdeling heeft Stichting de Thuiskopie een commissie van onafhankelijke experts ingesteld. Kabelvergoeding Acteurs delen in Nederland (in tegenstelling tot andere rechthebbenden) niet mee in de zogenaamde kabelgelden. Zij krijgen dus geen vergoeding voor wanneer hun prestaties op televisie worden uitgezonden. Tijdens deze VvA zet Wissing de geschiedenis van NORMA s strijd voor deze vergoeding uiteen. Al in 2004 zijn de onderhandelingen tussen NORMA en de kabelmaatschappijen begonnen. Toen bleek dat de kabelmaatschappijen, ondanks een wettelijke plicht daartoe, niet van plan waren om de Nederlandse acteurs de vergoeding te betalen, is NORMA in 2006 ook een juridische procedure begonnen tegen hen. Tegelijkertijd is NORMA telkens in onderhandeling gebleven met de kabelmaatschappijen. Onlangs kwam de procedure na 7 jaar voor de Hoge Raad. Die oordeelde negatief voor NORMA: Door een verandering van techniek in de manier van uitzenden, is een bepaalde wettelijke bepaling niet meer van toepassing op basis waarvan de kabelmaatschappijen aan acteurs zouden moeten betalen. Ten aanzien van de periode voor de verandering (eind 2006), is NORMA voor een belangrijk deel wél in het gelijk gesteld. Auteurscontractenrecht Ondanks de overwegend negatieve uitspraak toonde Wissing zich strijdbaar. De politiek heeft het signaal, dat rechthebbenden zich in een te zwakke onderhandelingspositie bevinden, opgepakt. Binnenkort zal er een voorstel worden gedaan om de wet op dit punt te repareren (dit voorstel is inmiddels bekend, zie daarvoor het artikel Auteurscontractenrecht-nieuw voorstel filmregeling elders dit nummer red.). In België is er onlangs een soortgelijke wet in werking getreden. Daar is de wet binnen een jaar na het voorstel aangenomen. Dat biedt ook hoop voor een snelle afhandeling in Nederland. Het belangrijkste element werd alvast aangestipt: een proportionele vergoeding voor de belangrijkste makers en uitvoerende kunstenaars die collectief wordt geïncasseerd bij de eindexploitant. Als dat gedeelte van het voorstel doorgang vindt, dan zou dat betekenen dat alle rechthebbenden éindelijk een vergoeding zouden ontvangen voor televisie-uitzendingen. Die vergoeding zou dan lopen via de verschillende collectieve beheersorganisaties. NORMA pleit al jaren voor dit systeem en is daarom blij dat het ministerie deze stap gaat nemen. Een soortgelijk systeem bestaat overigens al jaren in Spanje. Daar heeft het de inkomsten van acteurs en andere rechthebbenden aanzienlijk verhoogd. Video On Demand zal nog geen onderdeel uitmaken van het verplichte collectief beheer. Dat is zeer teleurstellend. Alhoewel lineair televisie kijken momenteel nog steeds de belangrijkste vorm van exploitatie is, groeit VOD exponentieel hard. Het Ministerie van Justitie heeft om die reden ook voorgesteld dat RODAP (waar kabelmaatschappijen en andere distributeurs, omroepen en producenten in verenigd zijn) op korte termijn over hun VOD diensten collectieve vergoedingsafspraken maken met LIRA, VEVAM en NORMA op basis van vrijwillig collectief beheer. Mocht dat lukken, dan zullen hoofdmakers en acteurs alsnog een vergoeding voor dit gebruik ontvangen. Sociaal culturele gelden Hiermee eindigde het informatieve gedeelte van de vergadering. Het volgende punt op de agenda was de stemming omtrent de besteding van de sociaal culturele gelden. Een gedeelte van de incasso besteedt NOR- MA collectief door bijvoorbeeld culturele initiatieven te ondersteunen via het NORMA Fonds, door de itunes-service te bekostigen en door het financieren van lobbywerk en juridische projecten, die de positie van uitvoerende kunstenaars verbeteren. De stelregel hierbij is dat de kost voor de baat uitgaat. De thuiskopieprocedure is daarvan een goed voorbeeld. Dat is grotendeels gefinancierd uit de collectieve gelden, maar heeft wel een nieuw thuiskopiestelsel bewerkstelligd en zal straks ook weer een flink bedrag opleveren voor uitvoerende kunstenaars als schadevergoeding. Op basis van regelgeving van het College van Toezicht Auteursrechten is het NORMA toegestaan om 15 % van haar inkomsten collectief te besteden, NORMA verdeelt echter 90 % naar de individuele uitvoerende kunstenaars en derhalve slechts 10 % collectief. Hierop presenteerde Wissing de begroting van de sociaal culturele gelden voor Deze werd door de zaal unaniem goedgekeurd. De vragenronde met de overigens actieve zaal restte daarna nog, waarna de aanwezigen zich naar de borrel begaven. 34 november

19 NORMA staat voor Naburige Rechtenorganisatie voor Musici en Acteurs en vertegenwoordigt alle uitvoerende kunstenaars bij de collectieve exploitatie van hun naburige rechten en behartigt daarbij hun belangen. NORMA verdeelt primair vergoedingen waarop uitvoerende kunstenaars wettelijk recht hebben, zoals de thuiskopie- en leenrechtvergoeding. Het kan zijn dat u wel aangesloten bent bij NORMA, maar uw collega nog niet. Als dat het geval is, kan hij / zij zich kostenloos aanmelden via NORMA Louise Wentstraat MS Amsterdam Postbus CZ Amsterdam T E info@stichtingnorma.nl 36