De oorsprong van onze ellende

Transcriptie

1 De oorsprong van onze ellende Ds. D. Rietdijk Heidelbergse Catechismus Zondag 3 Zingen: Psalm 25: 10 Lezen: Genesis 3: 8-24 Zingen: Psalm 51: 1, 2, 3 Zingen: Psalm 106: 4 Zingen: Psalm 14: 7 Gemeente, wij overdenken in deze dienst Zondag 3 van onze Heidelbergse Catechismus: Vraag 6: Heeft dan God de mens alzo boos en verkeerd geschapen? Antwoord: Neen Hij; maar God heeft de mens goed en naar Zijn evenbeeld geschapen, dat is, in ware gerechtigheid en heiligheid, opdat hij God zijn Schepper recht kennen, Hem van harte liefhebben en met Hem in de eeuwige zaligheid leven zou, om Hem te loven en te prijzen. Vraag 7: Vanwaar komt dan zulke verdorven aard des mensen? Antwoord: Uit de val en de ongehoorzaamheid van onze eerste voorouders, Adam en Eva, in het paradijs, waar onze natuur alzo is verdorven geworden, dat wij allen in zonden ontvangen en geboren worden. Vraag 8: Maar zijn wij alzo verdorven, dat wij ganselijk onbekwaam zijn tot enig goed en geneigd tot alle kwaad? Antwoord: Ja wij, tenzij dan dat wij door de Geest Gods wedergeboren worden. Het gaat in deze dienst over: De oorsprong van onze ellende. Dan gaan we op drie dingen letten: 1. De ellende is niet te zoeken bij de Schepper 2. De ellende is te vinden in de mens 3. De ellende is een verklaring van haar omvang 1. De ellende is niet te zoeken bij de Schepper Zondag 2 is geëindigd met de woorden Neen ik, want ik ben van nature geneigd God en mijn naaste te haten. Dat is niet een vinding van mensen, maar dat is de sprake van het Woord van God. Het is ook de ondervinding van allen die door de Geest van God onderwezen worden, dat zij onbekwaam zijn tot enig goed, geneigd tot alle kwaad en dat zij God en kun naaste haten. De mens krijgt hier, door het onderwijs van de Heilige Geest, vanuit het Woord van God, ook werkelijk mee te maken. 1/10

2 Vandaag komt de vraag naar voren: Vanwaar komt nu deze ellende, dat de mens niet tot liefde, maar tot haat geneigd is? Wie draagt er de verantwoordelijkheid voor dat wij zo boos en verkeerd zijn? Want, zo zegt de onderwijzer in de vraag die voor ons ligt, zo zijn we: zo boos en verkeerd. Gevraagd wordt: Wie heeft daar nu schuld aan? Wie is daar verantwoordelijk voor? Heeft God de mens alzo boos en verkeerd geschapen? Als we naar de schepping van de mens gaan kijken, dan moet ik u meenemen naar het Woord van God, naar de eerste hoofdstukken van het boek Genesis. Daar leest u hoe God de mens en de ganse schepping geschapen heeft. U zult in die eerste twee hoofdstukken zien dat God alles goed geschapen heeft. God heeft de wereld in een ongerepte schoonheid geschapen, zodat Hij kon zeggen dat het zeer goed was. En in die volmaakt geschapen wereld heeft God een volkomen mens geschapen. God heeft die mens zelfs op een bijzondere wijze geschapen: goed en naar Zijn evenbeeld. Dat kunt u ook lezen in ons antwoord. Gemeente, laten wij goed bedenken, wanneer wij vandaag een ogenblik met elkaar kijken naar de schepping van de wereld en de mens op deze wereld, dat God geen wereld nodig had en dat God ook niet een mens, die Zijn beeld droeg en die Zijn lof vertelde, nodig had. Want God heeft het niet nodig om gediend te worden door enig mensenkind. God is de volzalige God in Zichzelf, de drie-enige God, Vader, Zoon en Heilige Geest. Hij heeft, als de drie-enige God, in de eeuwigheid niemand naast Zich en buiten Zich nodig gehad, om Zichzelf te verlustigen. God verlustigde Zich in Zichzelf: de Vader in de Zoon en de Zoon in de Vader en de Geest. Daar is een eeuwige verlustiging in God geweest. God had geen schepping naast Zich nodig. Hij had niet nodig dat de morgensterren lof zongen, toen de aarde op haar grondvesten neerzonk. God had niemand nodig. Het is welbehagen van God, als Hij die wereld uit het niet scheppen gaat. En het is welbehagen van God, als God op die schone wereld een mens gaat scheppen op een bijzonder wijze. Want, gemeente, alle dingen zijn geschapen door het Woord van God, behalve de mens. God heeft ons lichaam geformeerd uit het stof, zo staat er in Genesis. Ons lichaam heeft Hij met Zijn hand geboetseerd als grote Kunstenaar. Hij heeft Adam een ziel gegeven. Hij heeft hem de adem in zijn neusgaten geblazen en zo werd Adam tot een levende ziel. Daarbij gaf God aan die mens een vrouw, die ook op een bijzonder wijze geschapen werd. Want de vrouw werd uit de man genomen. En daarom noemde Adam haar Manninne. Wonderlijke schepping van de mens! Maar daar komt nu nog bij dat die mens naar het evenbeeld van God geschapen is, naar Gods beeld en naar Gods gelijkenis. Dat wil zeggen dat die mens in zijn ziel een afdruk had van de Schepper. Die mens weerspiegelde iets van de volkomenheid van zijn Schepper, van de deugden en van de eigenschappen van de Schepper, die overdraagbaar waren. O, wat is die mens in een heerlijke staat, dat hij naar het beeld en naar de gelijkenis van God geschapen is. Dat wist het onderscheid tussen Schepper en schepsel, tussen God en mens, niet uit. Want, gemeente, wij zijn het geschápen beeld van God. Wel een gelijkend beeld, maar een geschápen beeld van God. Christus is het uitgedrukte Beeld van Gods zelfstandigheid, van 2/10

3 des Vaders zelfstandigheid, staat er. Dat wil zeggen dat Christus het ongeschapen Beeld van God is, omdat Hij God Zelf is. Maar de mens is het geschapen beeld van God en droeg iets van de deugden van God met zich, voor zover ze overdraagbaar waren aan het schepsel. Dat zijn de deugden van God, zoals onze catechismus die noemt: Maar Hij heeft de mens goed en naar Zijn evenbeeld geschapen, dat is in ware gerechtigheid en heiligheid. Dat heeft de catechismus niet zomaar gezegd, maar dat heeft ze uit het Woord van God. In Efeze 4 vers 24 wordt gesproken: En doet de nieuwe mens aan die naar God geschapen is, in ware rechtvaardigheid en heiligheid. Daar heeft u twee deugden van God, die op een bijzondere wijze in de mens waren geschapen. Ten eerste de deugd van de gerechtigheid; dat wil zeggen dat er niets tussen God en die mens was. Die mens was volkomen overeenkomstig de wet van God. Geschapen in een volkomen gerechtigheid. In die gerechtigheid had die mens iets koninklijks. Dat was ook de bedoeling van de Heere, want er staat in Genesis 1 geschreven: Laat Ons mensen maken, naar Ons beeld en naar Onze gelijkenis; en dat zij heerschappij hebben over de vissen der zee en over de vogels des hemels, en over het vee, en over de gehele aarde, en over al het kruipend gedierte dat op de aarde kruipt (Gen.1:26). Die mens was koning! En hij heerste in gerechtigheid over al het geschapene. De gerechtigheid die Adam en Eva hadden toen ze geschapen werden, noemen wij een oorspronkelijke gerechtigheid. Dat was een schat die Adam en Eva hadden, maar die zo heel anders was dan de gerechtigheid die de kinderen Gods nu krijgen. Want de gerechtigheid die ze nu krijgen is geen oorspronkelijke gerechtigheid, maar dat is een geschonken gerechtigheid, die de Borg Christus verworven heeft en die door God, uit enkele genade, wordt toegerekend en door het geloof wordt omhelsd. De gerechtigheid van Adam was een oorspronkelijke. Daar was geen zonde, dus daar was geen schuld en geen straf. Als Adam heerst over al het geschapene in gerechtigheid, dan drukt Adam iets uit van die rechtvaardige God. Niet alleen gerechtigheid, maar die mens drukte ook iets uit van de heiligheid van God. Heiligheid is in de allereerste plaats: innerlijke zuiverheid en reinheid. Gemeente, de mens is zo geschapen dat hij innerlijk rein en zuiver was. In zijn gedachten, in zijn woorden, in zijn gewaarwordingen en in al zijn werken. Zo is de mens geschapen: innerlijk zuiver en rein voor God. Nu zei ik u net dat die gerechtigheid iets koninklijks had. De mens regeerde in gerechtigheid over al het geschapene. De heiligheid die de mens krijgt is iets priesterlijks, want door die heiligheid offerde de mens zichzelf op aan God. Het hele leven, met alles wat daarin was, was een toewijding aan de God des levens. God werd daar verheerlijkt. Daar was een priester in de hof van Eden: Adam. Hij heeft zichzelf opgeofferd om God te verheerlijken. Hij werd geschapen in gerechtigheid en in heiligheid. Dat zegt onze catechismus op grond van Efeze 4 vers 24. Die beelddrager van God regeerde in gerechtigheid en heiligheid op de wereld in de hof van Eden. Daar heeft hij een taak en doel gekregen. De taak van de mens was om de aarde te bebouwen en te bewaren. En het doel van de mens was om in dat werk God te verheerlijken. Een taak en een doel! 3/10

4 Onze catechismus spreekt daar nog verder over. Het wonderlijke is dat tot het beeld van God ook kennis behoort. Want in Kolossenzen wordt van het beeld van God gesproken als kennis van God. Dat noemt onze onderwijzer niet direct, want hij zegt: dat beeld van God bestond uit ware gerechtigheid en heiligheid. Hij komt wel bij die kennis terecht, maar meer afgeleid. Daar gaan we nu op letten. Want wat was het doel dat God de mens schiep naar Zijn beeld, naar Zijn gelijkenis, in gerechtigheid en heiligheid? Wel, zegt onze catechismus, dat bestaat uit drie dingen: Opdat hij God, zijn Schepper, recht kennen, Hem van harte liefhebben en met Hem in de eeuwige zaligheid leven zou, om Hem te loven en te prijzen. Daar hebt u het: Opdat hij God, zijn Schepper, recht zou kennen. Gemeente, de mens is gesteld in een drievoudig ambt. Dat geldt ook voor Adam in het paradijs. Om koninklijk te regeren over het geschapene, priesterlijk zichzelf Gode op te offeren, maar ook als profeet, opdat hij zijn Schepper recht kenne. Adam heeft een onmiddellijke kennis van God gehad. Dan moet u niet denken dat Adam God kende aan de wind des daags. Dat wordt wel eens gezegd. Maar dat staat er niet van Adam vóór de val. Dat staat er van Adam ná de val. Vóór de val had Adam geen wind nodig om God te kennen, want toen kende Adam God onmiddellijk. Adam heeft geweten dat God de drie-enige God was: de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Hij heeft geweten van de eigenschappen en de deugden die God heeft. En Adam heeft God ook bemind, God zo kennende als een volkomen Profeet. Want, gemeente, God kennen is ook God liefhebben. God is beminnenswaardig. Dat is Hij in al Zijn deugden en eigenschappen. Daar leert het geloof wat van kennen. Hij heeft God gekend en Hem daarom ook van harte liefgehad. God is liefde, zegt Johannes. En dat is zo! God hééft niet alleen liefde, God gééft niet alleen liefde, maar God ís liefde! En die God, Die liefde is, schiep de mens op de aarde, opdat die mens in wederliefde Hem zou dienen en liefde zou teruggeven. Adam was op de wereld, opdat hij met Hem in de eeuwige zaligheid leven zou. God heeft die mens niet alleen op een bijzondere manier, naar Zijn beeld en gelijkenis, geschapen, maar God heeft die mens ook in een verbond gesteld. Dat is het werkverbond. God handelt verbondsmatig met de mens. Ook in het paradijs. Toen heeft God de eeuwige zaligheid beloofd aan de mens en zijn nageslacht. Nu was er maar één eis: de eis der liefde. Dat was de eis van gehoorzaamheid, om dan met God in de eeuwige zaligheid te leven. Eeuwig met God te leven! De heerlijkheid van Adam in het paradijs was groot, maar hij zou nog groter kunnen worden. De mens Adam had door gehoorzaamheid een eeuwige zaligheid kunnen verwerven. Daarom ligt de schuld van onze ellende niet bij de Schepper, Die zo laag neerdaalde, dat Hij niet alleen het pronkstuk van Zijn schepping met Zijn hand schiep en met Zijn beeld versierde en een verbond met hen sloot, maar God daalde zo laag af, dat Hij met Adam en Eva omging in de tere liefdesgemeenschap van een vader met een kind. Zo is de mens geschapen. Dus de oorsprong van onze ellende is niet te vinden bij de Schepper. Waar dan wel? Dat is onze tweede gedachte: 2. De ellende is te vinden in de mens 4/10

5 Vanwaar komt dan zulke verdorven aard des mensen? Gemeente, u weet wat er na de schepping in het paradijs gebeurd is. De Heere had de mens naar Zijn beeld en naar Zijn gelijkenis gemaakt. Maar het moest geen dode afbeelding zijn. Daarom heeft God aan die mens een proefgebod gegeven. Dat was een gebod om de liefde van de mens te beproeven. Want God wilde niet dat de mens Hem als een slaaf, gedwongen of onvrijwillig zou dienen. Nee, God wilde dat die mens Hem vrijwillig en als een kind zou dienen. Achter dat proefgebod zit de liefde van een God Die liefde is. Daar zit de liefde van een Vader, Die niet gediend wil worden door slaven, maar door kinderen. Dat proefgebod was een heel eenvoudig gebod. Het was niet moeilijk. Daar was in die hof één boom en die heette de boom der kennis des goeds en des kwaads. Daarvan mochten ze niet eten. Van alle andere bomen des hofs mochten ze eten, vruchten in overvloed, maar van die ene boom niet. Dat was niet omdat die boom heilig was of omdat de vrucht van die boom giftig was, maar ze mochten daarvan om een eenvoudige reden niet eten. Die reden was: dat God het gezegd had. God vroeg gehoorzaamheid in liefde, meer niet. Als Adam en Eva daar bij die boom staan, en wij in hen, dan geldt het verbod van God: Van alle boom dezes hofs zult gij vrijelijk eten; maar van de boom der kennis des goeds en des kwaads, daarvan zult gij niet eten; want ten dage als gij daarvan eet, zult gij de dood sterven (Gen.2:16-17). Een gewone boom, maar God vraagt maar één ding: gehoorzaamheid. U weet wat er gebeurd is. De slang kwam. Satan heeft gebruik gemaakt van het schranderste dier dat God op de wereld geschapen had. Die slang was niet slecht. Die heeft God ook goed geschapen. Eva luisterde naar de satan. Door te luisteren naar de satan heeft ze God tot een leugenaar gemaakt. Ze heeft gezien dat die vrucht begeerlijk was en ze heeft ervan gegeten. In die ontzettende, ingrijpende geschiedenis van Genesis 3 is het gebeurd dat de mens de gehoorzaamheid aan God heeft opgezegd, zich van God, de Levensbron, heeft losgemaakt, God tot een leugenaar heeft gemaakt en zichzelf aan de satan en de dood onderworpen. Gemeente, het is zo n aanstootgevende geschiedenis. Het natuurlijke, hoogmoedige mensenhart wil daar niet voor buigen. Wij willen niet buigen voor dat machtige Woord van God, dat ons zegt: Daar bent u gevallen en daar hebt u Mij tot een leugenaar gemaakt, daar hebt u de Levensbron verlaten en heeft u uzelf aan de dood overgegeven. Daarvan willen we niet van weten, maar het Woord van God zegt het. U kunt de zonde van Adam en Eva op velerlei wijzen benoemen. U kunt het ongeloof noemen of hoogmoed of revolutie of ondankbaarheid. Maar onze catechismus zegt dan heel eenvoudig: Vanwaar komt dan zulk een verdorvenheid? Van de val en de ongehoorzaamheid van onze eerste voorouders Adam en Eva, in het paradijs. De catechismus legt dan gelijk het verband tussen Adam en Eva en ons. De catechismus noemt hen immers onze eerste voorouders. Gemeente, Adam stond daar niet alleen. Maar in Adam stond het hele menselijke geslacht daar. Ook u en ik! Adam stond daar niet alleen voor zichzelf, maar als ons verbondshoofd. 5/10

6 De val en de ongehoorzaamheid van Adam betekent een val uit de gemeenschap met God. Door die ene zonde, die ongehoorzaamheid, is het verbond met God verbroken. Er is geen gemeenschap meer met de Heere, niet meer een leven in Zijn gunst. De zonde heeft de moeite van de arbeid en de dood in deze wereld gebracht, zelfs een vloek over deze aarde. Wij hebben het beeld van God verloren. We zijn uit de gemeenschap en de gunst van God gevallen en het beeld van God is verbrijzeld geworden. De val en de ongehoorzaamheid van onze eerste voorouders, Adam en Eva, in het paradijs. Gemeente, er is gelijk schrik in Adams geweten. Als hij de Heere hoort in de hof, kruipt hij weg in de struiken. De koning van de schepping, die heerschappij heeft over al de dieren, kruipt weg onder de struiken. Er is gelijk ook onzuiverheid in het hart van Adam en Eva, want zij hadden het gevoel dat zij naakt waren. Daar is nog wat gebeurd. In de hof stond een tweede bijzondere boom: de boom des levens. De vruchten van die boom waren tot verzekering dat we straks het eeuwige leven van God zouden ontvangen. En nu worden Adam en Eva door de engel uit de hof gedreven, opdat zij niet meer zouden grijpen naar de boom des levens en zouden leven tot in eeuwigheid. De hof werd afgesloten. Bij de toegang tot de hof werden cherubs gesteld, die de hof bewaakten met een vlammend zwaard. De weg naar die boom des levens is voor ons allemaal afgesloten. We zijn uit het paradijs gedreven. We zijn ballingen op de aarde geworden. We hebben geen thuis meer. We hebben geen dak meer boven ons hoofd. We hebben geen God meer. We hebben niks meer overgehouden. Het is niet zo dat we nog iets hebben overgehouden van hetgeen God ons in de schepping gegeven heeft. Nee, we hebben níets meer overgehouden. Waar onze natuur alzo is verdorven, dat wij allen in zonden ontvangen en geboren worden. Gemeente, de catechismus komt steeds dichterbij. Eerst ging het over onze voorouders Adam en Eva, maar nu gaat het over onze natuur. Waar onze natuur alzo is verdorven, dat wij allen in zonde ontvangen en geboren worden. Onze natuur! Nu staat er in de oorspronkelijke versie van de catechismus niet geschreven dat die natuur verdorven is, maar dat die vergiftigd is. Dat woord had ik liever willen houden in onze catechismus: Waar onze natuur alzo vergiftigd is. Dat is dat slangengif, dat door het hele menselijke geslacht heengaat. Het is niet zo dat het af en toe eens misgaat met ons, omdat wij wel eens een zonde doen of een slechte dag hebben. Nee, daar staat: Waar onze natuur alzo vergiftigd is. Er is geen ogenblik of dag te vinden, of dat gif van die ongehoorzaamheid werkt door ons leven heen. Dat moeten we gaan leren. We kunnen dat leren uit een catechisatieboekje of op school en het kan ons verteld worden in de kerk. Maar er komt een ogenblik in het leven van de Kerk des Heeren, dat het niet meer gaat om een zonde hier of daar, zonden van bedrijf of nalatigheid in uw leven, hoe erg dat ook allemaal is, maar dan gaat de Kerk des Heeren zien 6/10

7 met Psalm 51 dat het niet alleen dit kwaad is dat roept om straf, maar ik ben in ongerechtigheid geboren. Mag ik u een voorbeeld geven? Aan een boom kunnen wat kwade takken zitten. Dan kunt u zeggen: Die takken halen we er af en dan is die boom weer goed. Maar nu bestaat ons leven niet uit een boom met wat kwade takken die er afgesneden moeten worden, maar de wortel van onze boom is totaal verziekt en vergiftigd. Waar onze natuur alzo vergiftigd is geworden, dat wij allen in zonde ontvangen en geboren zijn. Gemeente, de wortel deugt niet. Daarom is de boom kwaad en brengt hij kwade vruchten voort. Dat is nu ons leven. Dat moeten we leren door de Heilige Geest. Dan is er niets meer aan te doen, hoor! Dan kunt u niet meer proberen hier of daar nog eens wat te repareren. Dan is het totaal verloren voor God! Dan bent u een uitgedrevene. Want heus, de Geest des Heeren brengt u ook wel bij Genesis 3, in het paradijs, en Hij laat uw hand ook uitstrekken naar die boom der kennis des goeds en des kwaads. Dan gaat het niet meer om Adam en Eva, maar dan gaat het om u. Dan bent u degene die gegeten heeft van de boom der kennis des goeds en des kwaads. Het is niet alleen dit kwaad dat roept om straf, maar ik ben in ongerechtigheid geboren en in zonde heeft mijn moeder mij ontvangen. Vergiftigd! O gemeente, dan gaan we leren dat er van ons niets meer deugt. Dan helpt al onze godsdienst niet, hoe rechtzinnig en mooi ook opgesierd en degelijk aan de buitenkant. Maar het helpt niet, want u bent verloren, uit de gemeenschap van God gezet, uitgedreven. En er is geen weg meer terug, want de ingang van de hof wordt bewaakt door de twee cherubs. Augustinus beleed in zijn Belijdenissen, wanneer hij op dit punt komt: Mijn schuld, mijn schuld, mijn hemelhoge schuld! Dan hoor ik ook de dichters uit de psalmen hiervan klagen: Mijn schuld! Zoals de dichter van Psalm 106 dat deed, die daar ook iets van geleerd had en die wij gaan nazingen uit het vierde vers: Wij hebben God op t hoogst misdaan; Wij zijn van t heilspoor afgegaan; Ja, wij en onze vaad ren tevens, Verzuimend alle trouw en plicht, Vergramden God, de God des levens, Die zoveel wond ren had verricht. Gemeente, nu het derde punt: 3. De ellende is een verklaring van haar omvang De oorsprong van onze ellende is tevens verklaring van haar omvang. Want nu staat er in die laatste vraag: Maar zijn wij alzo verdorven dat wij ganselijk onbekwaam zijn tot enig goed en geneigd tot alle kwaad? 7/10

8 U hoort in die vraagstelling wat verwondering. Want dat is toch vernederend, dat u onbekwaam bent tot enig goed en geneigd bent tot alle kwaad? Er zijn mensen die dan ook inderdaad kwaad worden, want dat is vernederend. Maar dit woord van de catechismus is helemaal op de Schrift gegrond en gebaseerd. U moet maar eens lezen in Romeinen 3 hoe de mens daar getekend wordt. Daar vindt u het portret van de mens: Er is niemand die goed doet, er is ook niet tot één toe (Rom.3:12). Slangenvenijn onder hun lippen (Rom.3:12). Hun voeten zijn snel om bloed te vergieten (Rom.3:15). En de weg des vredes hebben zij niet gekend (Rom.3:17). Dat is nogal wat! Dat is dat gif. Daar verzetten die mensen zich tegen. Daarom zijn er ook altijd mensen geweest die daar wat anders voor bedacht hebben. De humanist verklaart de mens voor gezond. Alleen de omstandigheden hebben helaas wat moeite in de wereld gebracht, maar de mens is gezond. De roomsen en de remonstranten en al de halve en hele pelagianen die er in de wereld gevonden worden, verklaren de mens voor ziek. Hij is niet gezond, maar ziek. U moet herstellen, u moet er zelf wat aan doen. Maar, gemeente, de Schrift leert ons niet dat we gezond, nog minder dat we ziek zijn, maar Paulus zegt in Efeze 2 dat wij dood zijn in de zonden en in de misdaden. Dood! Dat zegt de Schrift. Dat woord moet u maar meenemen. Zijn wij dan alzo onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad? Ja, want we zijn dood in de zonden en in de misdaden. En niet zoals men dat vroeger wel eens zei: Voor God kunnen we geen goed doen, maar burgerlijk goed is er nog wel. Houd het maar bij de Schrift: dood in de zonden en in de misdaden. Wij kunnen geen goed meer doen. We zijn totaal verdorven, onbekwaam tot enig goed, ook in de maatschappij, want wat goed is wordt niet door ons bepaald, maar dat wordt door het Woord van God bepaald. Wat is goed? Datgene wat voortkomt uit de bron van het geloof, dat als regel de wet van God heeft en tot doel de eer van God heeft. Dat is goed. Maar dat komt uit u niet meer op, want wij zoeken de eer van God nooit meer. Dus u moet niet zeggen: Maatschappelijk goed komt nog wel voor. Nee, dat komt niet voor. En geneigd tot alle kwaad. Gemeente, er zijn zonden waar we niet meer over praten. Die zijn zo algemeen, daar denkt niemand meer over na. Er zijn ook wel bijzondere zonden en daar praat de goegemeente dan over. Als iemand gestruikeld is, dan zeggen we: Het is toch wat! Ach, gemeente, zult u het onthouden: van u staat hier geschreven dat we geneigd zijn tot alle kwaad. Zet dan maar gerust een streepje onder dat alle. Alle kwaad! Wilt u uit de Bijbel een man hebben die dacht dat het ook best meeviel met hem? Petrus. Hij zegt: Heere, al zullen ze U allemaal verloochenen, dan zal ik het niet doen. Ik ga met U de gevangenis in! Maar wat heeft Petrus het moeten leren dat ook hij geneigd was tot alle kwaad, dat er geen goed meer in hem te vinden was. Onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad 8/10

9 Daarmee is het faillissement van de mens volkomen ondertekend. Zijn totale verlorenheid. Onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad. Gemeente, het waarachtige geloof onderschrijft dit. Dit moet u altijd onthouden. Dit is het antwoord van de catechismus. Nog één ding. Als u zich afvraagt of er nog iets aan te doen is, dan zeg ik: Nee, er is niets meer aan te doen. Maar dan zegt onze catechismus: Tenzij wij door de Geest van God wedergeboren worden. Gemeente, dan moet er iets gebeuren wat onmogelijk is. Er moet een wonder gebeuren. Want wedergeboren worden wil zeggen dat het verstand verlicht, de wil en het hart vernieuwd en de hartstochten geregeld worden. Een totale vernieuwing van die mens. Dat is iets wat eigenlijk niet mogelijk is. Opnieuw geboren worden! Als de Heere Jezus met Nicodémus daarover gaat spreken en zegt: Nicodémus, tenzij iemand wederom geboren wordt, hij kan het Koninkrijk van God niet ingaan, dan begrijpt Nicodémus dat niet. En dan moet u niet met een verheven gezicht zeggen: Ja, dat begreep die man niet. Want wij begrijpen dat ook niet. Gemeente, er moet een wonder met ons plaats vinden. Dat is een wonder van de Geest van God. Wedergeboren worden wil zeggen dat we door die Geest van God totaal vernieuwd worden; door Zijn Woord en door Zijn Geest. Gemeente, dan draait alles om. In de hof van Eden keerde alles om. Daar werd licht duisternis en liefde haat. Het leven werd de dood. Ja, daar draaide alles om. Maar als God met Zijn Geest in ons leven komt, dan gaat ook alles omdraaien. Dan worden vijanden mensen die naar God bedroefd worden. Dan worden mensen die onbekwaam zijn tot enig goed en geneigd tot alle kwaad, mensen die verlegen worden aan de troon der genade om een kruimeltje genade van God te ontvangen. Dan worden die mensen smekelingen aan de troon van de genade. Dat wonder moet in ons leven plaats vinden. Wat ons een last was, wordt ons dan tot een lust. We worden dan beminnaars van het Woord van God, van de wet van God, van de dienst van God en van het volk van God. Johannes zegt: Want hieraan weten wij dat we overgegaan zijn vanuit de dood in het leven: als wij de broeders liefhebben. Daar heeft u het wonder. Dan wordt het geluid van de Geest gehoord in de smeekgebeden die worden opgezonden tot die troon der genade. Gemeente, er moet een wonder aan ons gebeuren. En dat kan. Niet van ons uit, maar van God uit kan er een wonder gebeuren. Daarom moet u zich maar zetten op die plaatsen waar de Heere met Zijn Geest en met Zijn Woord in harten van mensen werken wil. Als dat wonder wordt gewerkt, gaat een mens die met zijn rug naar God toestaat, zich omkeren en wordt hij een Godzoeker. We gaan dan de eerste Adam leren kennen: in hem gevallen en in hem voor God alzo verdorven van nature, dat we allen tot in de wortel verdorven zijn. Maar daar leer ik ook de tweede Adam kennen. U vindt Hem beschreven in Romeinen 5 vers 12 tot en met 21: de laatste Adam, Die gehoorzaam is geweest aan Zijn Vader. Hij heeft de wet volkomen volbracht. Hij heeft de schuld der zonden gedragen. Zelfs als Hij van God verlaten wordt, roept Hij nog tot God, Die afwezig is: Mijn God, Mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten? (Matth.27:46) Hij heeft in de hof geworsteld met de wil van Zijn 9/10

10 Vader: Vader, niet Mijn wil, maar Uw wil geschiede. Hij heeft het kruis, de dood en het lijden aanvaard. In die laatste Adam worden nu mensen, uit dat adamsgeslacht van de eerste Adam, gezaligd. En zij worden weer gemaakt wat ze eenmaal geweest zijn, hier bij aanvang in beginsel en straks volkomen: beelddrager van God. Zij gaan straks weer doen waartoe ze geschapen waren: God verheerlijken. Naar dat ogenblik, dat ze weer volkomen zullen hersteld worden naar het beeld van God, dat ze Zijn Naam weer volkomen mogen verheerlijken, ziet de Kerk uit. Daarom smeekt ze: Amen. Maar - blij vooruitzicht dat mij streelt! Ik zal, ontwaakt, Uw lof ontvouwen, U in gerechtigheid aanschouwen, Verzadigd met Uw Godd lijk beeld. Slotzang: Psalm 14:7 Och, daalde t heil uit Sion spoedig neer Voor lsraël! Als God Zijn volk uit lijden En banden redt, zal Jakob zich verblijden, En Israël al juichend geven d eer Aan zijnen HEER. Deze preek is eerder gepubliceerd in De Heidelbergse Catechismus van ds. D. Rietdijk en ds. C.G. Vreugdenhil (Kerkenraad Geref. Gem. Rotterdam-Zuidwijk, 2012). 10/10