Ecologisch onderzoek met het kenmerk /AQT301FF/TG d.d

Transcriptie

1 8gi AOUA : TERRA INOVA. Milieu consultancy Watermanagement Ruimtelijke ordening Hoogheemraadschap van Delfland Sector Project- en Ingenieursbureau t.a.v. drs. Ing. DJ. Maas Postbus 1 1 DB Delft Aqua -Tem NovaBV Zuidweg 79 (ri MP VukKvijk telefoon 17 - fax r-97 Datum : 7 januari 1 Kenmerk : 111/AQT/TG Onderwerp : Eindrapportage Ecologisch onderzoek Vlaardingervaart KRW herinrichting oevers Geachte heer Maas, Bijgaand treft u de eindrapportage in tweevoud van het ecologisch onderzoek naar beschermde muizen, vissen en jaarrond beschermde nesten in het kader van de Flora- en faunawet ten behoeve van de herinrichting van de oevers aan de Vlaardingervaart en Boonervliet, te weten: Ecologisch onderzoek met het kenmerk 111/AQT1FF/TG d.d Een derde exemplaar is tijdens het overleg op januari 1 overhandigd. Vertrouwende u hiermee van dienst te zijn geweest en altijd bereid tot nadere toelichting. Met vriendelijke groet, Aqua-Terra Nova BV Dhr. M.H.M. Groenewegen MSc Deskundige ecologie Rabobank rekeningnr., K.v.K.nr. 79 B.T.W,nr, NL81.7,878.B1

2 AOUATERRA INÖVT Milieu consultancy Watermanagement Ruimtelijke ordening Aqua-Terra NovaBV Zuidweg 79 Ecologisch onderzoek Vlaardingervaart te Midden-Delfland 71 MP Naaldwijk telefoon 17 - fax www,aquaterranova,iil Opdrachtgever: Hoogheemraadschap van Delfland te Delft Datum: 1 december 11 Rapportnr: 111/AQT 1 FF/TG Status: definitieve rapportage Rabobank rekeningnr,.81,19,9 Kv.K.nr. 79 B.TW, nr.nl81.7,878.b1

3 COLOFON Titel Ecologisch onderzoek Vlaardingervaart te Midden-Delfland Opdrachtgever Hoogheemraadschap van Delfland te Delft Projectteam Projectmanager Contactpersoon Auteur Veldwerkers Kwaliteitsborging Projectnummer dhr. Ing. A.P. Wubben dhr. M.H.M. Groenewegen MSc dhr. M.H.M. Groenewegen MSc dhr. M.H.M. Groenewegen MSc, dhr. F.A. van Meurs, dhr. C. Mostert, dhr. B. van Noort dhr. M.A. Pols MSc 111 Aqua-Terra Nova is lid van het Netwerk Groene Bureaus, de branche organisatie voor kwaliteitsbevordering en belangenbehartiging van groene adviesbureaus. 11 Aqua Terra Nova B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

4 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE 1 1 INLEIDING 1.1 Aanleiding 1. Doelstelling 1. Leeswijzer 1. Verantwoording MUIZENINVENTARISATIE.1 Aanleiding. Methode..i Beoordeling resultaten. Resultaten. Toetsing aan de Flora- en faunawet..1 Algemeen voorkomende muizensoorten.. Waterspitsmuis.. Noordse woelmuis. Maatregelen VISSENINVENTARISATIE 8.1 Aanleiding 8. Methode 8..1 Beoordeling resultaten 8. Resultaten 9..1 Aanwezigheid beschermde soorten 9.. Functionaliteit van het leefgebied 9.. Effecten 1. Maatregelen 1 INVENTARISATIE JAARROND BESCHERMDE NESTEN 11.1 Aanleiding 11. Methode Beoordeling resultaten 11. Resultaten Aanwezigheid jaarrond beschermde nesten 11.. Functionaliteit van het leefgebied 1.. Effecten 1. Maatregelen 1 CONCLUSIES 1.1 Inleiding 1. Aanwezigheid en effecten 1..1 Waterspitsmuis 1.. Noordse woelmuis 1.. Bittervoorn 1.. Jaarrondbeschermde nesten 1. Maatregelen 1..1 Noordse woelmuis 1.. Jaarrondbeschermde nesten 1 BRONVERMELDING 1 BIJLAGE 1 WAARNEMINGEN MUIZENINVENTARISATIE 1 BIJLAGE WAARNEMINGEN VOGELNESTEN /Aqua-Terra Nova 1FF/TG Definitieve rapportage 1december 11

5 INLEIDING 1.1 Aanleiding Het Hoogheemraadschap van Delfland is voornemens om natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen te ontwikkelen in drie afzonderlijke deelprojecten op drie verschillende locaties. De deelprojecten betreffen: 1. Aanleg natuurvriendelijke oever langs de Boonervliet te Midden-Delfland (ca. 7 ha);. Aanleg vlspaaiplaats langs de Vlaardingervaart te Vlaardingen (ca., ha);. Aanleg vlspaaiplaats / natuurvriendelijke oever langs de Vlaardingervaart te Vlaardingen (ca. 7, ha). Voor het project is een Eco-effectscan in het kader van de Flora- en faunawet uitgevoerd (). Uit de Eco-effectscan blijkt dat de aanwezigheid van beschermde muizen, beschermde vissen en jaarrond beschermde nesten niet uitgesloten kan worden. In dit kader zijn de onderhavige inventarisaties door Aqua-Terra Nova BV in opdracht van het Hoogheemraadschap van Delfland uitgevoerd. 1. Doelstelling De doelstelling van de inventarisaties is om vast te stellen: welke strikt beschermde soorten er op de te ontwikkelen locaties aanwezig zijn, specifiek gericht op de potentieel voorkomende noordse woelmuis, waterspitsmuis, bittervoorn en jaarrond beschermde nesten. wat de functionaliteit van het projectgebied voor de (sub)populatie is, of er als gevolg van het project negatieve effecten te verwachten zijn. Op basis van deze inventarisatie worden adviezen geformuleerd om mogelijke negatieve effecten van het project te vermijden, te mitigeren, en/of te compenseren. 1. Leeswijzer In de inleiding worden de aanleiding en de doelstelling van het onderzoek beschreven. In hoofdstuk wordt het muizenonderzoek beschreven, in hoofdstuk het vissenonderzoek en in hoofdstuk de winterinventarisatie naar jaarrond beschermde nesten. Ieder onderzoek bestaat uit een beschrijving van de gebruikte inventarisatiemethode, de waarnemingen, een effectbeoordeling en toetsing aan de Flora- en faunawet en eventueel benodigde vervolgstappen, zijnde maatregelen en/of een ontheffingaanvraag. De conclusies en eventuele vervolgmaatregelen ten opzichte van de aanwezigheid van beschermde muizen, vissen en jaarrond beschermde nesten zijn beschreven in hoofdstuk. 1. Verantwoording Aqua-Terra Nova bv heeft, via het Netwerk Groene Bureaus, een ontheffing voor het vangen en hanteren van beschermde soorten (art 9 en 1) (11). De inventarisaties zijn uitgevoerd door zeer ervaren ecologisch deskundigen. Dit onderzoek geeft een zo volledig mogelijk beeld van aangetroffen aanwezige soorten en de effecten die het project op deze soorten kan hebben. Dit dient bezien te worden vanuit het perspectief dat het onderzoek gebaseerd is op een momentopname. De waarnemingen en conclusies sluiten niet uit dat de ecologie zich op het projectgebied onvoorspelbaar ontwikkeld. Indien dit het geval is, dient de initiatiefnemer hiertoe adequate maatregelen te treffen. 111/Aqua-Terra Nova 1FF/TG Definitieve rapportage 1 december 11

6 MUIZENINVENTARISATIE.1 Aanleiding Voor het projectgebied kan niet uitgesloten worden dat beschermde muizen aanwezig zijn. Door derden zijn reeds in de omgeving van het projectgebied beschermde kleine zoogdieren aangetroffen, betreffende waterspitsmuis en noordse woelmuis (). Beide soorten zijn strikt beschermd in de Flora- en faunawet (tabel ) en noordse woelmuis is aanvullend beschermd middels de Habitatrichtlijn bijlage IV. Alvorens ontheffing aan te kunnen vragen of maatregelen te kunnen treffen om schadelijk effecten te minimaliseren ofte voorkomen, dient de aanwezigheid van noordse woelmuis en waterspitsmuis onderzocht te worden.. Methode De muizeninventarisatie is uitgevoerd volgens protocollen van het Netwerk Groene Bureaus (11) en de IBN-methode ( ' 7). De muizen zijn gevangen met 1 inloopvallen (type Longworth), die in raaien van 1x vallen geplaatst zijn. Na een 'prebait' van drie dagen zijn de vallen op scherp gezet en twee achtereenvolgende dagen twee keer per dag gecontroleerd. De vallen zijn iedere 1 uur gecontroleerd. De inventarisatie is uitgevoerd tijdens de periode met de hoogste trefkans voor muizen. Het onderzoek is geconcentreerd op kansrijke locaties voor noordse woelmuis en waterspitsmuis. Hiertoe zijn de vallen geplaatst in de meest geschikte biotopen voor de betreffende soorten. Dit betreft zeer vochtige en periodiek overstromende locaties met riet (7 ' 8). Zie figuur 1 voor de locaties van de geplaatste raaien. Figuur 1. Locaties raaien, = projectgebied, = raai 111/Aqua-Terra Nova 1FF/TG Definitieve rapportage 1december 11

7 ..1 Beoordeling resultaten De resultaten van het veldwerk zijn verwerkt in tabellen. Aan de hand van de waarnemingen en een beoordeling van de geschiktheid van de biotoop is bepaald welke functie het projectgebied voor de waargenomen muizen heeft. Vervolgens is bepaald of het project een effect op het leefgebied van noordse woelmuis en waterspitsmuis heeft. Na een toetsing van het project aan de Flora- en faunawet is het vervolgtraject aangegeven.. Resultaten Onderstaande tabel geeft een overzicht van de inventarisatierondes. Tabel 1: Veldwerk Uitzetten ochtend dhr. M.H.M. Groenewegen, dhr. F.A. van Meurs Op scherp stellen avond dhr. F.A. van Meurs l e ronde ochtend dhr. F.A. van Meurs e ronde avond dhr. F.A. van Meurs e ronde ochtend dhr. F.A. van Meurs e ronde avond dhr. K. Mostert, dhr. B. van Noort De resultaten van de veldinventarisatie zijn volledige opgenomen in een tabel in bijlage 1. Onderstaande tabel geeft een beknopt overzicht van de waarnemingen weer. Tabel. Waaroenomen soorten Soort Noordse woelmuis Wet* FF, HRIV Loc. 1 Raai 1 Loc 1. Raai Loc. 1 Raai Loc. Raai Loc. Raai Loc. Raai Totaal Waterspitsmuis FF Rosse woelmuis 1 18 Veldmuis Bosmuis Dwergmuis 1 1 Bosspitsmuis Huisspitsmuis 9 9 Totaal * FF = Flora- en faunawet tabel 1, of, HR = Habitatrichtlijn bijlage IV Vanwege verstoring (vandalisme) van het onderzoek is raai na de l e inventarisatieronde. Tijdens het onderzoek zijn muizen gestorven, betreffende 1, 1 bosspitsmuis en huisspitmuizen. Onderkoeling, ondanks herhaaldelijk ververst hooi, is vermoedelijk de doodsoorzaak. De gegevens zullen aan Stichting Zoogdierwerkgroep Zuid-Holland en waarneming.nl ter beschikking worden gesteld, tenzij de opdrachtgever aangeeft hier bezwaar tegen te hebben. 111/Aqua-Terra Nova 1FF/TG Definitieve rapportage 1december 11

8 . Toetsing aan de Flora- en faunawet..1 Algemeen voorkomende muizensoorten Aanwezigheid Het projectgebied vormt het leefgebied van een goed ontwikkelde muizenpopulatie van algemeen voorkomende muizensoorten. Van belang voor dit onderzoek is de aanwezigheid van. Op locaties met veel veldmuizen worden over het algemeen weinig noordse woelmuizen aangetroffen en vice versa. Het aantal veldmuizen is goed ontwikkeld op locatie 1, maar is laag op locaties en. Effect Met het uitvoeren van de werkzaamheden kunnen algemene muizensoorten verstoord worden, gewond raken of verloren gaan en kunnen verblijfplaatsen verloren gaan. Het project voorziet na realisatie in minstens zo geschikt leefgebied voor algemeen voorkomende muizensoorten... Waterspitsmuis Aanwezigheid In het projectgebied is geen waterspitsmuis waargenomen. De waterspitsmuis is een zeldzame soort en is gebonden aan natte, ruige vegetaties nabij watergangen met een goede waterkwaliteit, een gevarieerde vegetatie op zowel land als in het water en een voedselrijk aanbod (insecten). De biotoop in het projectgebied is geschikt voor waterspitsmuis. Waterspitsmuis komt voor in het aangrenzende natuurgebied Vlietlanden' 11 '. De betreffende populatie waterspitsmuis is vermoedelijk laag. De soort kan de tussenliggende watergang overbruggen. Omdat de soort tijdens de inventarisatie niet is waargenomen, wordt verwacht dat de soort niet aanwezig is in het projectgebied. Effect Vanwege de afwezigheid van waterspitsmuis is er geen sprake van een effectbeoordeling en toetsing aan de Flora- en faunawet... Noordse woelmuis Aanwezigheid In deellocatie 1en zijn noordse woelmuizen aangetroffen. In de tussenliggende deellocatie is vergelijkbaar biotoop aanwezig. De aantallen waargenomen noordse woelmuizen zijn laag, wat duidt op een lage populatiedichtheid en trefkans. Derhalve wordt verwacht dat in deellocaties 1, en een matig ontwikkelde populatie noordse woelmuizen aanwezig is. Verwacht wordt dat de huidige kwaliteit van de biotopen in de deellocaties matig is, vanwege de lage aantallen waargenomen noordse woelmuis en hogere aantallen van de natuurlijke concurrent van noordse woelmuis, betreffende ' 7 ' 8,17). Noordse woelmuis komt voor in hoge dichtheden in het aangrenzende natuurgebied Vlietlanden' 1-1). Verwacht wordt dat enkele exemplaren zich verspreiden naar netwerkpopulaties. In het projectgebied zijn maximaal exemplaren waargenomen op ca. 17 hectare. In het projectgebied is ongeveer driekwart van de aanwezige vegetatie geschikt voor noordse woelmuis. Het onderzoeksgebied betrof ongeveer 1% van de aanwezige geschikte biotopen. Als maximale populatieomvang wordt de minimale populatieomvang vermenigvuldigd met een factor. Derhalve wordt de populatieomvang geschat op tot 1 exemplaren met een populatiedichtheid van tot 8 noordse woelmuizen per hectare in het projectgebied. Effect op de functionaliteit van vaste verblijfplaatsen Met het uitvoeren van het project, betreffende graaf- en rooiwerkzaamheden, kunnen noordse woelmuizen verstoord, verwond of gedood worden of kunnen vaste verblijfplaatsen verloren gaan. Dit is in overtreding met verbodsbepalingen 9 en 11 van de Flora- en faunawet. 111/Aqua-Terra Nova 1FF/TG Definitieve rapportage 1december 11

9 De omvang van het effect op de functionaliteit van vaste verblijfplaatsen is afhankelijk van de mate, duur en het moment van de uit te voeren werkzaamheden en van de inrichting van de nieuwe situatie. Voor een nauwkeurige projectomschrijving wordt verwezen naar de Ecoeffectscan (). Indien de werkzaamheden in de kwetsbare periode (maart - augustus) of gedurende een korte periode (één jaar) in het hele projectgebied uitgevoerd worden, zal dit leiden tot een ernstige aantasting van de functionaliteit van vaste verblijfplaatsen. Indien de werkzaamheden buiten de kwetsbare periode uitgevoerd worden of fasering en zonering wordt toegepast kan aantasting van de functionaliteit van vaste verblijfplaatsen geminimaliseerd worden. Effect op gunstige staat van instandhouding Voor strikt beschermde soorten dienen effecten beoordeeld te worden op de gunstige staat van instandhouding op lokaal niveau. De aanwezige exemplaren noordse woelmuis in het projectgebied vormen een netwerkpopulatie in suboptimaal biotoop als onderdeel van de kernpopulatie noordse woelmuis in het natuurgebied de Vlietlanden. Het effect op de gunstige staat van instandhouding van de lokale populatie van noordse woelmuizen is afhankelijk van de omvang van de werkzaamheden en de inrichting van de natuurvriendelijke oevers en de vispaaiplaatsen. Voor de effectbeoordeling van de werkzaamheden wordt verwezen naar paragraaf'effect op de functionaliteit van vaste verblijfplaatsen'. De inrichting van de nieuwe situatie is nog niet definitief. Indien de nieuwe situatie voorziet in een behoud, dan wel toename van geschikt leefgebied voor de populatie noordse woelmuizen die op dit moment in het projectgebied aanwezig is, kan een negatief effect op de gunstige staat van instandhouding van de lokale populatie voorkomen worden. Vanwege de ingrijpende wijziging van biotopen in het projectgebied kan de omvang en kwaliteit van geschikt leefgebied van noordse woelmuizen verloren gaan. Afhankelijk van de inrichting van de nieuwe situatie kan het project een positief effect hebben op de gunstige staat van instandhouding van de populatie noordse woelmuizen in het projectgebied.. Maatregelen Voor de algemeen voorkomende muizensoorten geldt een vrijstelling van verbodsovertredingen in de Flora- en faunawet. In het kader van de zorgplicht is het echter wel noodzakelijk om de effecten van het project op algemeen voorkomende muizensoorten zoveel mogelijk te beperken. Hiertoe wordt geadviseerd vooraf aan graafwerkzaamheden de aanwezige vegetatie te maaien en het maalsel enkele dagen te laten rusten, alvorens het maaisel af te voeren. Vanwege de strikte bescherming van noordse woelmuis mag er op geen enkel moment, ook niet tijdelijk, een achteruitgang optreden van de functionaliteit van een voortplantingsplaats of vaste rus- of verblijfplaats van noordse woelmuis. Tijdens de uitvoering van het project kunnen aanwezige noordse woelmuizen verstoord worden, verwond worden of verloren gaan en neemt de omvang en kwaliteit van het leefgebied tijdelijk en mogelijk permanent af. Hiervoor is een ontheffing noodzakelijk. Voor het verkrijgen van de ontheffing dienen de effecten tijdens de uitvoering van het project op noordse woelmuizen zoveel mogelijk te worden beperkt. Hiertoe dienen maatregelen getroffen te worden. De maatregelen betreffen hoofdzakelijk: het uitvoeren van de werkzaamheden buiten de kwetsbare periode van noordse woelmuis (maart t/m augustus) - spreiding in tijd en ruimte van de uitvoering van de werkzaamheden te (fasering en zonering) het verjagen van grondgebonden zoogdieren alvorens de graafwerkzaamheden uit te voeren. Deze maatregelen worden tevens geadviseerd om te kunnen voldoen aan de Zorgplicht(art. ) ten behoeve van aanwezige algemeen voorkomende muizensoorten. 111/Aqua-Terra Nova 1FF/TG Definitieve rapportage 1december 11

10 De beoogde natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen dienen vervolgens geschikt leefgebied te vormen voor een populatie van ongeveer 7 noordse woelmuizen. Indien het niet mogelijk is om geschikt leefgebied te realiseren in de nieuwe situatie binnen het projectgebied, dient geschikt leefgebied voor de populatie noordse woelmuizen ter plaatse gerealiseerd te worden buiten het projectgebied. De maatregelen ten behoeve van het behouden van voldoende geschikt leefgebied voor de populatie noordse woelmuis dienen opgenomen te worden in een mitigatieplan. De maatregelen tijdens de uitvoering van de werkzaamheden dienen opgenomen te worden en een ecologisch werkprotocol en dienen onder ecologisch toezicht cq. ecologische begeleiding uitgevoerd te worden. 111/Aqua-Terra Nova 1FF/TG Definitieve rapportage 1december 11

11 VISSENINVENTARISATIE.1 Aanleiding Door derden zijn in de omgeving van het projectgebied beschermde vissen aangetroffen, betreffende kleine modderkruiper en bittervoorn (). De bittervoorn is strikt beschermd in de Floraen faunawet. Alvorens ontheffing aan te kunnen vragen of maatregelen te kunnen treffen om schadelijk effecten te minimaliseren ofte voorkomen, dient de aanwezigheid van bittervoorn aangetoond te worden in potentieel geschikte watergangen in deellocaties 1en.. Methode De visseninventarisatie is uitgevoerd volgens protocollen van het Netwerk Groene Bureaus (11), de soortenstandaards van Dienst Landelijk Gebied' 18 ' 19) en de inventarisatiemethode van RAVON' ). De inventarisatie is uitgevoerd met het schepnet in een geschikte onderzoeksperiode tijdens gunstige weersomstandigheden. Het onderzoek is geconcentreerd op kansrijke locaties voor bittervoorn. Hiertoe is zoveel mogelijk geïnventariseerd op locaties met oever- en watervegetatie. Zie figuur voor de geïnventariseerde watergangen. Figuur. Geïnventariseerde watergangen, \^= projectgebied. geïnventariseerde watergang..1 Beoordeling resultaten De resultaten van het veldwerk zijn verwerkt in tabellen. Aan de hand van de waarnemingen en een beoordeling van de geschiktheid van de biotoop is bepaald welke functie het projectgebied voor de waargenomen vissen heeft. Vervolgens is geïnventariseerd of het project een effect op de functionaliteit van het projectgebied heeft. Na een toetsing van het project aan de Flora- en faunawet zijn de zo nodig te nemen vervolgstappen aangegeven. 111/Aqua-Terra Nova 1 FF/TG Definitieve rapportage 1december 11

12 . Resultaten..1 Aan wazigheid beschermde soorten Onderstaande tabel geeft een overzicht van het locatiebezoek en de weersomstandigheden. Tabel : Veldwerk visseninventarisatie Inventarisatie door Datum M.H.M. Groenewegen Weersomstandigheden Regenachtig tot bewolkt, ca. 1 C, watertemperatuur ca. 1 C Onderstaande tabel geeft een totaaloverzicht van de waarnemingen weer. Tabel. Waaroenomen soorten Soort Wet* Deellocatie 1 Deellocatie Totaal Tiendoornige stekelbaars FF 1 1 Juvenlel (onbekend) FF Bittervoorn FF Kleine modderkruiper FF Totaal * FF = Flora- en faunawet tabel 1, of, HR = Habitatrichtlijn bijlage IV 1 1 Tijdens de inventarisatie zijn 1 exemplaren van algemeen voorkomende vissensoorten waargenomen, betreffende 1 tiendoornige stekelbaarzen en juvenielen van een onbekende soort. De exemplaren zijn aangetroffen in de watergang in deellocatie. De potentieel voorkomende bittervoorn en kleine modderkruiper zijn niet waargenomen tijdens de inventarisatie. De gegevens zullen aan waarneming.nl ter beschikking worden gesteld, tenzij de opdrachtgever aangeeft hier bezwaar tegen te hebben... Functionaliteit van het leefgebied Het projectgebied vormt het leefgebied van een zeer beperkt aantal algemeen voorkomende vissen. Van belang voor dit onderzoek is de aanwezigheid van plantminnende soorten. Het projectgebied vormt marginaal geschikt leefgebied voor dergelijke soorten, vanwege de aanwezigheid van enige oever- en waterbegroeiing. Waarschijnlijk als gevolg (ernstige) vervuiling en de afwezigheid van een directe verbinding tussen de onderzochte watergangen met de naastgelegen boezemwatergangen Boonervliet en Vlaardingervaart, zijn plantminnende vissen niet aangetroffen. 111/Aqua-Terra Nova 1FF/TG Definitieve rapportage 1 december 11

13 Foto. Locatie,parallelaan Vlaardingervaart Foto. Locatie,parallelaan Watersportweg.. Effecten Met het uitvoeren van de werkzaamheden kunnen algemeen voorkomende vissensoorten verstoord worden, gewond raken of verloren gaan. Het project voorziet na realisatie in een meer geschikt leefgebied voor algemeen voorkomende vissensoorten.. Maatregelen Voor algemeen voorkomende vissensoorten geldt een vrijstelling van de Flora- en faunawet. In het kader van de zorgplicht wordt het, vanwege de zeer beperkte aantallen vissen in de te dempen/vergraven watergangen, niet nodig geacht om maatregelen te treffen. 111/Aqua-Terra Nova 1FF/TG Definitieve rapportage 1 december 11 1

14 INVENTARISATIE JAARROND BESCHERMDE NESTEN.1 Aanleiding Door derden zijn in de omgeving van het projectgebied vogels aangetroffen waarvan de nesten jaarrond beschermd zijn, betreffende buizerd, sperwer, boomvalk en ransuil' ). Alvorens ontheffing aan te kunnen vragen of maatregelen te kunnen treffen om schadelijk effecten te minimaliseren of te voorkomen, dient de aanwezigheid van jaarrond beschermde nesten aangetoond te worden in deellocaties en.. Methode Voorliggende inventarisatie naar jaarrond beschermde nesten is gericht op het vaststellen van potentiële nesten van buizerd, sperwer, boomvalk en ransuil. Deze soorten zijn zelf slecht in staat om nesten te maken en kunnen derhalve oude nesten gebruiken van (hout)duiven, zwarte kraai en ekster. De inventarisatie naar potentieel jaarrond beschermde nesten is uitgevoerd met verrekijker door een ervaren ecoloog in een geschikte periode om oude nesten te inventariseren en is uitgevoerd bij gunstige weersomstandigheden...1 Van potentieel jaarrond beschermde nesten zijn de locatie, omvang, vorm, hoogte, samenhang en eventueel aanwezige sporen rond het nest beschreven. Beoordeling resultaten De resultaten van het veldwerk zijn verwerkt in tabellen. Aan de hand van de waarnemingen en een beoordeling van de geschiktheid van de biotoop is bepaald welke functie het projectgebied voor de waargenomen vogels heeft. Vervolgens is geïnventariseerd of het project een effect op de functionaliteit van het projectgebied heeft. Na een toetsing van het project aan de Flora- en faunawet zijn de zo nodig te nemen vervolgstappen aangegeven.. Resultaten..1 Aan wezigheid jaarrond beschermde nesten Onderstaande tabel geeft een overzicht van het locatiebezoek weer. Tabel : Veldwerk inventarisatie iaarrond beschermde nesten Inventarisatie door Datum Weersomstandigheden 1 M.H.M. Groenewegen Half bewolkt, ca. 1 C, wind - Onderstaande tabel geeft een totaaloverzicht van de waarnemingen weer. Tabel. Waaroenomen nesten Deellocatie Deellocatie Totaal Ongeschikte nesten Potentiële nesten Totaal * FF = Flora-enfaunawettabel 1, of, HR = Habitatrichtlijn bijlageiv Tijdens de inventarisatie zijn 19 nesten waargenomen, waarvan 8 nesten aangemerkt kunnen worden als potentiële nesten van buizerd, sperwer, boomvalk of ransuil. In deellocatie zijn potentiële nesten waargenomen en in deellocatie betreft het er. De potentiële nesten zijn weergegeven op een kaart in bijlage. Sporen zijn waargenomen bij een enkel nest in deellocatie en betreft een gebroken bot van een vogel (foto en ) en lege slakkenhuizen /Aqua-Terra Nova 1FF/TG Definitieve rapportage 1december 11 11

15 » * " J '^wl v,-' -,f.' iêe''^.' -^ ' ' ' ' " Foto. Potentieel nest -i-. ^ x, Foto. Sporen rondom nest (vogelbotje). J. Functionaliteit van het leefgebied Het projectgebied vormt geschikt biotoop voor verblijfplaatsen van buizerd, sperwer, boomvalk en ransuil. In het projectgebied zijn nesten aanwezig die gefunctioneerd hebben of kunnen functioneren als broedlocatie voor betreffende soorten. Aan de hand van aangetroffen sporen kan niet geconcludeerd worden of het een jaarrond beschermd nest betreft. Zwarte kraaien kunnen ook aas en slakken eten. Derhalve is het niet mogelijk om de functie van het projectgebied als broedlocatie vast te stellen... Effecten Met het verwijderen van bomen met potentieel beschermde nesten kunnen jaarrond beschermde nesten verloren gaan. Tijdens het broeden zijn alle nesten van alle inheemse vogels beschermd. Het project heeft geen effect op het jaarrond beschermde nest indien de bomen met jaarrond beschermde nesten behouden blijven. Met het kappen van de bomen in de omgeving van het potentieel jaarrond beschermde nesten gaat een deel van de biotoop van roofvogels verloren, maar in de omgeving van het projectgebied is voldoende alternatief biotoop aanwezig.. Maatregelen Indien bomen met potentieel jaarrond beschermde nesten worden, is een aanvullende inventarisatie tijdens het broedseizoen (maart - juli) noodzakelijk om de aanwezigheid van jaarrond beschermde nesten te onderzoeken. 111/Aqua-Terra Nova 1FF/TG Definitieve rapportage 1 december 11 1

16 CONCLUSIES.1 Inleiding Op basis van gerichte onderzoeken is geïnventariseerd of noordse woelmuis, waterspitsmuis, bittervoorn en jaarrond beschermde nesten in het projectgebied aanwezig zijn. Aan de hand van de projectbeschrijving is getoetst of het project in strijd is met de Flora- en faunawet. De conclusies van de toetsing worden hieronder weergegeven.. Aanwezigheid en effecten..1 Waterspitsmuis Waterspitsmuis is niet aangetroffen in het projectgebied en geconcludeerd wordt dat de soort niet aanwezig is... Noordse woelmuis De in het projectgebied aanwezige strikt beschermde noordse woelmuis is geschat op een populatie van tot 1 exemplaren, met een populatiedichtheid van ca. tot 8 noordse woelmuizen per hectare. De populatie in het projectgebied vormt een netwerkpopulatie met de populatie noordse woelmuizen in het natuurgebied 'De Vlietlanden'. Met het uitvoeren van het project, betreffende graaf- en rooiwerkzaamheden, en afhankelijk van de inrichting van de nieuwe situatie kunnen noordse woelmuizen verstoord, verwond of gedood worden of kunnen vaste verblijfplaatsen verloren gaan. Dit is in overtreding met verbodsbepalingen 9 en 11 van de Flora- en faunawet. Indien de werkzaamheden in de kwetsbare periode (maart - augustus) of gedurende een korte periode (één jaar) in het hele projectgebied uitgevoerd worden, zal dit leiden tot een ingrijpende aantasting van de functionaliteit van vaste verblijfplaatsen. Indien de werkzaamheden buiten de kwetsbare periode uitgevoerd worden of fasering en zonering wordt toegepast wordt aantasting van de functionaliteit van vaste verblijfplaatsen geminimaliseerd. Vanwege de ingrijpende wijziging van biotopen in het projectgebied kan de omvang en kwaliteit van geschikt leefgebied van noordse woelmuizen verloren gaan. Afhankelijk van de inrichting van de nieuwe situatie kan het project een positief effect hebben op de gunstige staat van instandhouding van de populatie noordse woelmuizen in het projectgebied... Bittervoorn In het projectgebied zijn geen beschermde vissen aanwezig... Jaarrond beschermde nesten De 8 potentieel jaarrond beschermde nesten in het projectgebied kunnen vaste verblijfplaatsen betreffen van de soorten buizerd, sperwer, boomvalk en ransuil. Het verwijderen van bomen met jaarrond beschermde nesten is in overtreding van verbodsbepaling 11 van de Flora- en faunawet.. Maatregelen In deze paragraaf wordt per (potentieel) aanwezige beschermde soort aangegeven wat de vervolgprocedure is. Dit betreft maatregelen, nader onderzoek of een ontheffingaanvraag...1 Noordse woelmuis Vanwege de strikte bescherming van noordse woelmuis mag er op geen enkel moment, ook niet tijdelijk, een achteruitgang optreden van de functionaliteit van een voortplantingsplaats of vaste rus- of verblijfplaats van noordse woelmuis. Maatregel: Ontheffing aanvragen voor het tijdelijk verstoren van noordse woelmuizen. Maatregelen welke in de ontheffingaanvraag nader beschreven dienen te worden: - Graaf- en rooiwerkzaamheden in de periode september - februari uitvoeren (buiten de kwetsbare periode van noordse woelmuis); Uitvoering van de graaf- en rooiwerkzaamheden spreiden in tijd en ruimte (fasering en zonering); - Grondgebonden zoogdieren verjagen alvorens graaf- en rooiwerkzaamheden uit te voeren; - Behoud voldoende geschikt leefgebied voor de populatie ter plaatse; 111/Aqua-Terra Nova 1 FF/TG 1 Definitieve rapportage 1 december 11

17 Maatregelen t.b.v. de uitvoering van de graaf- en rooiwerkzaamheden opnemen in een ecologisch werkprotocol en onder ecologisch toezicht uitvoeren. Geschikt biotoop voor een populatie van 7 noordse woelmuizen realiseren in de nieuwe situatie (mitigeren) of buiten het projectgebied (compensatie). Maatregelen t.b.v. het behoud van geschikt leefgebied voor de populatie noordse woelmuizen opnemen in een mitigatieplan... Jaarrond beschermde nesten Indien bomen met potentieel jaarrond beschermde nesten worden, is een aanvullende inventarisatie tijdens het broedseizoen (maart - juli) noodzakelijk om de aanwezigheid van jaarrond beschermde nesten ter plaatse van de 19 potentiële locaties te onderzoeken. Maatregel: broedvogelinventarisatie uitvoeren in de periode maart - juli. 111/Aqua-Terra Nova 1FF/TG 1 Definitieve rapportage 1december 11

18 BRONVERMELDING 1. 'Flora- en faunawet', Ministerie van LNV, Den Haag,.. 'Wijziging Regeling vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten Flora- en faunawet', Staatscourant, Den Haag, februari.. "Handreiking Flora- en faunawet, W.R.M, van Heusden & S.J. Vreugdenhil, Dienst landelijk gebied, oktober 8.. "Aangepaste beoordeling ontheffing ruimtelijke ingrepen Flora- en faunawet, Dienst Regelingen, Ministerie van LNV, augustus 9.. "Eco-effectscan KRW Boonervliet en Vlaardingervaart te Midden-Delfland', CE. van der Graaf, Aqua-Terra Nova bv, Naaldwijk, juli 11.. 'Kleine zoogdieren betrouwbaar inventariseren', P.J.M. Bergers, M. La Haye, pagina -7, Levende Natuur, 11 nummer, Deventer, maart. 7. 'Handleiding inventariseren noordse woelmuis m.b.v. inloopvallen', R.M. Koelman, Zoogdiervereniging VZZ, Arnhem, september 'Veldgids Europese Zoogdieren', P. Twisk, A. van Diepenbeek, J.P. Bekker, veldgids nr, KNNV Uitgeverij, Zeist, Machtiging gebruik ontheffing met kenmerk FF/7A/1/ 1 maart 1 t/m 1 december 1 voor de soorten en werkwijzen zoals genoemd in de protocollen (bijlage 1, en van de ontheffing). 1. informatie per van Natuurmonumenten, dhr. M. van Schie, mei waarnemingen van dhr. B. van As, A. Rozendaal, D. Sparreboom, A. Roeloffzen in Excel-formaat Werkatlas verspreiding zoogdieren in Zuid-Holland -8', K. Mostert en J. Willemsen, Stichting Zoogdierwerkgroep Zuid-Holland, Delft, december 'Beschermingsplan Noordse woelmuis', M. La Haye en J.M. Drees, Zoogdiervereniging VZZ, rapport EC/LNV nr. 7, Expertise-centrum LNV, Ministerie van LNV, Den Haag,. 18. 'Soortenstandaard Kleine modderkruiper', Dienst Landelijk Gebied, Versie 1. september 'Soortenstandaard Bittervoorn', Dienst Landelijk Gebied,Versie 1. september 11.. 'Het waarnemen van zoetwatervissen', F. Spikmans, J. Kranenbarg, Ravon, Nijmegen, oktober. 1. 'Herkenning zoetwatervissen', F. Spikmans,, T. de Jong, Ravon, Nijmegen, oktober.. 'Methodiek en richtlijnen voor verspreidingsonderzoek naar bittervoorn, kleine modderkruiper en grote modderkruiper', dhr. F. Spikmans en dhr. P. van Hoof, Ravon, rapport nummer 8-, Nijmegen, /Aqua-Terra Nova 1 FF/TG 1 Definitieve rapportage 1december 11

19 BIJLAGE 1 WAARNEMINGEN MUIZENINVENTARISATIE Raai Val ochtend avond ochtend avond 77 noordse woelmuis juv. 79 noordse woelmuis bosspitsmuis (dood) bosspitsmuis 7 7 bosspitsmuis 71 bosspitsmuis bosspitsmuis /Aqua-Terra Nova 1FF/TG Definitieve rapportage 1december 11 1

20 (dood) 8 7 x huisspitsmuis 1 noordse woelmuis noordse woelmuis huisspitsmuis (dood) huisspitsmuis (dood) huisspitsmuis huisspitsmuis huisspitsmuis huisspitsmuis (dood) 111/Aqua-Terra Nova 1FF/TG Definitieve rapportage 1december 11 17

21 verstoord verstoord verstoord 111/Aqua-Terra Nova 1FF/TG Definitieve rapportage 1 december 11 18

22 BIJLAGE WAARNEMINGEN VOGELNESTEN 9 = locatie potentieel jaarrond beschermd nest 111/Aqua-Terra Nova 1FF/TG Definitieve rapportage 1december 11 19

23 9 = locatie potentieel jaarrond beschermd nest 111/Aqua-Terra Nova 1 FF/TG Definitieve rapportage 1 december 11