Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden Zondag 7 december 2014, tweede advent Organist: Gerben Bergstra; voorganger: Roelof Akse thema: Harkje! Hoor!

Transcriptie

1 P r e e k e n l i t u r g i e Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden Zondag 7 december 2014, tweede advent Organist: Gerben Bergstra; voorganger: Roelof Akse thema: Harkje! Hoor! * Mededelingen en aansteken van de kaars * Bemoediging en groet * Zingen Goedemorgen, welkom allemaal (NL 288) gevolgd door NL 435: 3. ontwaakte, toen hij riep! Goedemorgen, welkom allemaal. Ik met mijn en jij met jouw verhaal. Lachen, huilen, vrolijkheid en pijn. Alles mag er zijn. God, ik vraag je, kom in onze kring. Wees er bij, wanneer ik bid en zing. Ik met mijn en jij met jouw verhaal, verteld in mensentaal. * De tweede adventskaars wordt aangestoken door Klaas Wijnsma, met de woorden: Steek vandaag twee kaarsjes aan, twee kleine lichtjes in de nacht. Als alle kaarsen branden gaan, begint het feest waarop ik wacht. * Gesprek met de kinderen over horen en geroepen worden

2 * Zingen Er is een roos ontloken (NL 473: 1, 3 en couplet projectlied) 1. Er is een roos ontloken uit barre wintergrond, zoals er was gesproken door der profeten mond. En Davids oud geslacht is weer opnieuw gaan bloeien in t midden van de nacht. 3. Die bloem van Gods behagen heeft, naar Jesaja sprak, de winterkou verdragen als allerdorste tak. O roos als bloed zo rood, God komt zijn volk bezoeken in t midden van de dood. Er is een licht ontstoken waar alles donker is. Er is een bloem ontsproten waar grond bevroren is. En blad voor blad ontluikt een roos van Gods genade. Licht in de duisternis. Hierna gaan de kinderen met hun lichtje naar hun eigen ruimte * Gebed met woorden van psalm 80 * Bijbellezing Jesaja 40: 1-2 (NBV) Troost, troost mijn volk, zegt jullie God. Spreek Jeruzalem moed in, maak haar bekend dat haar slavendienst voorbij is, dat haar schuld is voldaan, omdat zij een dubbele straf voor haar zonden uit de hand van de Heer heeft ontvangen. * Zingen NL 481: 1 Hoor de engelen * Bijbellezing Jesaja 40: 3-5 (NBV) Hoor, een stem roept: Baan voor de Heer een weg door de woestijn, effen in de wildernis een pad voor onze God. Laat elke vallei verhoogd worden en elke berg en heuvel verlaagd, laat ruig land vlak worden en rotsige hellingen rustige dalen. De luister van de HEER zal zich openbaren voor het oog van al wat leeft. De Heer heeft gesproken! 2

3 Zingen NL 439: 2 Bereid dan voor zijn voeten * Bijbellezing Jesaja 40: 6-8 (NBV) Hoor, een stem zegt: Roep! En een stem antwoordt: Wat zou ik roepen? De mens is als gras, hij bloeit als een veldbloem. Het gras verdort en de bloem verwelkt wanneer de adem van de Heer erover blaast. Ja, als gras is dit volk. Het gras verdort en de bloem verwelkt, maar het woord van onze God houdt altijd stand. * Zingen NL 440: 3 Wees onbezorgd, gij armen, aan kinderen gelijk Zie hierboven * Bijbellezing Jesaja 40: 9-11 (NBV) Beklim een hoge berg, vreugdebode Sion, verhef je stem met kracht, vreugdebode Jeruzalem, verhef je stem, vrees niet. Zeg tegen de steden van Juda: Ziehier jullie God! Ziehier God, de Heer! Hij komt met kracht, zijn arm zal heersen. Zijn loon heeft hij bij zich, zijn beloning gaat voor hem uit. Als een herder weidt hij zijn kudde: zijn arm brengt de lammeren bijeen, hij koestert ze, en zorgzaam leidt hij de ooien. * Zingen NL 100: 2 Roep uit met blijdschap: God is Hij. 3

4 * Tweede Bijbellezing Johannes 1: (NBV) Dit is het getuigenis van Johannes. De Joden hadden vanuit Jeruzalem priesters en Levieten naar hem toe gestuurd om hem te vragen: Wie bent u? Hij gaf zonder aarzelen antwoord en verklaarde ronduit: Ik ben niet de Messias. Toen vroegen ze hem: Wie dan? Bent u Elia? Hij zei: Die ben ik ook niet. Bent u de profeet? Nee, antwoordde hij. Maar wie bent u dan? vroegen ze hem. Wij moeten antwoord kunnen geven aan degenen die ons gestuurd hebben wie zegt u zelf dat u bent? Hij zei: Ik ben de stem die roept in de woestijn: Maak recht de weg van de Heer, zoals de profeet Jesaja gezegd heeft. * Zingen NL 456B: 1 4 Doper, wat riep je daar in die woestenij? 2. Zo staat geschreven: de heuvel moet geslecht, geen kwaad mag zijn bedreven, maak alle paden recht. Zo staat geschreven: maak alle paden recht. 3. Doper, wat liep je in kemelharen pij, als een profeet, wat riep je daar in die woestenij? Doper, wat riep je daar in die woestenij? 4. Dat wij omkeren, verlaten ons domein, beleven t woord des Heren en niet weerbarstig zijn. Dat wij omkeren en niet weerbarstig zijn. * Uitleg en vermaning, gevolgd door orgelspel Hoor, een stem zegt: Roep! (Jesaja 40: 6) Zusters en broeders, gemeente met een levende Heer, mensen van de weg! Advent is verwachten, de geboorte van Christus verwachten. In de kerstnacht opnieuw geboren worden! t Feest van kerst komt niet zomaar uit de lucht vallen. Net als het weihnachtsoratorium niet door JS Bach in twee dagen is geschreven; daar heeft hij minstens een adventsperiode over gedaan. Advent is verwachten en voorbereiden. Vanmorgen doen we dat met die gelezen korte tekstgedeelten uit Jesaja 40, het zogenaamde boek van de vertroosting. Jesaja 40, de ommekeer in dit profetenboek, waar aankondigingen van heil en onheil elkaar afwisselen. Keer op keer wijst Jesaja in de gangen van het paleis en in de gangen van de tempel te Jeruzalem op de rechte weg dat is de weg van recht en gerechtigheid -, de weg van God als Koning, en daar zijn aardse koningen zijn dienaren. Een oprechte weg, niet met wereldlijke macht, niet met wapens of met stampende laarzen; niet met mantels of handen waar bloed aan kleven (Jes.9) 4

5 Deze weg gaan betekent een onvoorwaardelijke overgave aan de weg van de Thora: God liefhebben met geheel je hart, met geheel je verstand, met geheel je kracht. De profeet spreekt, de profeet spreekt met een vervulde stem. De profeet is vervuld van het goddelijke pathos; en alleen daardoor is hij of zij in staat om deze profetenwoorden te spreken. Het goddelijke pathos is de drijfveer en bewogenheid van het binnenste, van je hart en van je nieren. In deze opvatting is God niet die afstandelijke bestuurder van leed en heil. In dit begrip van Pathos is God de meest bewogen beweger (A.J. Heschel). Die bewogen beweger wordt diep geroerd door wat mensen doen en laten. Het goddelijke pathos van de profeet verwijst naar een onafgebroken betrokkenheid van God bij de menselijke geschiedenis onze geschiedenis ook mijn biografie! Deze bewogen betrokkenheid is een emotionele verbintenis: (Daarom zongen slaven op de katoenvelden van Alabama: Go down Moses, way down in Egyptland! omdat het ging om hun eigen troost en hun eigen bevrijding). God lijdt wanneer mensen pijn lijden; wanneer ik een ander mens pijn doe, wanneer ik een ander mens verstik, kwets ik dus ten diepste God! Het gedeelte wat we lazen van Jesaja 40 knip ik in vier stukken, zoals we hoorden met de liederen ertussendoor verweven. Te beginnen met: troost, troost mijn volk, zegt jullie God. Via de aangeraakte, gezuiverde (Jes.6) mond van de profeet spreekt God in dit kader van verbond (mijn volk, jullie God); er is een generatielange relatie: de God van Abraham, Izaäk en Jacob, de God van Sara, Hagar, Rebecca en Rachel. Het is kenmerkend dat deze oermensennamen voorbijkomen, opdat wij onze eigen familienamen in die keten van verband en liefde zullen plaatsen Berend, Hendrik, Roelof, Ruben Dettje, Jannie, Detty Die dubbelgenoemde troost betekent: herstel van Sion, einde van ballingschap. Jeruzalem krijgt het te horen: jullie slavendienst is voorbij, kettingen worden verbroken. Bevrijding en herstel; de mensen uit de stad richten zich op. Daarom klinken deze oude woorden nu in advent, op deze tweede zondag. Het nieuwe begin is hier! Wanneer we gevangen zitten in beklemmende gedachtes en gewoonten klinkt hier een omkerende oproep. Niet goedkoop, als een soort reclameboodschap. Het woord (de Logos, waar het evangelie van Johannes mee begint) klinkt met indringende kracht. Het lied doet niet enkel de lucht trillen, je gehele lichaam trilt mee troost troost, kom o kom Emmanuël! Het tweede deel van de tekst: HOOR! Er roept een stem, ergens. Is dit een hemelse stem? Of zijn onze klein-gevoelige oren daar niet zo ontvankelijk voor. Ontvankelijk voor die louterende, innerlijke stem, of een suizende stem van buiten die zo geheel anders klinkt en toch ook vertrouwd. Alsof die pasgeboren baby voor het eerst mem haar stem hoort: nieuw! En toch ergens in de verte, in die roze donsoortjes, als bekend klinkt. Daarom is het belangrijk voor de groei van relaties dat een mem praat tegen die bolle buik met haar vruchtwaterschat. Hoor! Baan een weg door de woestijn. Deze woorden doen denken aan die oude uittocht, Exodus, langs de Sinaï: van slavernij naar het beloofde land ( ). In diezelfde streek verkondigt Johannes; en doopt in het stromende rivierwater de doop der bekering. Dit gebeurt bij de Jordaan, grensrivier. Als een natuurlijke grens tussen dor en droog naar toekomst en fris. Laat ruig land vlak worden, stenen en brokken staan ons in de weg. Ze staan mij in de weg om verder te komen.., om door die Jordaan heen te gaan. Mijn trots, mijn eigenwijsheid, mijn naïviteit; het opgeklopte idee van autonomie: geheel zelf bepaal ik mijn voetstappen. Er liggen brokstukken en diggels om op te ruimen. Kenmerkend is deze opruimende tekst van Jesaja voor het gemeentewerk, voor ons gemeentewerk. Daarom beginnen de weken van advent hier met een avondmaalviering; en in het Bijbelse beeld van de evangelist Johannes begint die samenkomst van enigheid met een voetwassing, zoals ook 5

6 weergegeven in het raam hier. Laten we rotsige hellingen in het gemeentewerk afbreken, steen voor steen, opdat rustige dalen verschijnen. Hier openbaart zich de luister van de Heer! Goddelijk licht verschijnt, waar mensen elkaar in de ogen zien, elkaar het licht in de ogen gunnen. Het derde deel van de tekst: HOOR! Een stem zegt roep! Het menselijk leven vergeleken met gras en met veldbloemen verwijst naar onze broosheid en kwetsbaarheid. We menen soms het één en ander in onze macht te hebben; de denkende mens is tot grote daden in staat: ruimtereizen, kundige virusbestrijding, transplantatie van vitale organen. Kunde tot hoog in de hemel, sky is the limit toch dat spiegelend beeld van gras, bloeien als een klaproos in de berm. Leven gaat voorbij, wij zijn mensen van voorbij (en dat is helemaal geen zwaarmoedig gegeven, want ook een eendagsvlieg heeft één prachtige dag om te leven). We worden gevoed als bloemen door de genadige voedselbank van God, die eeuwigheidswaarde heeft. Die er al was in het begin: God vormde de mens uit aarde, blies hem levensadem in de neus. Zo werd de mens levend. (Gen. 2: 7) Profetische bewustwording van kwetsbaarheid kan leiden tot overgave en tot respectvolle verantwoordelijkheid, eerbied voor alle leven: voor de madelief, voor het nijlpaard, voor die pasgeboren baby in Birdaard. Het 4 e deel van deze Jesajastem klinkt voluit: beklim een hoge berg, vreugdebode Sion. Het troostend woord van vers 1 krijgt hier handen en voeten. Iedereen mag het horen, vanaf die berg golft de vreugdevolle boodschap over de stad en over het land, tot in de verste uithoeken van de aarde. Normaal brengt een herder met een staf en met een slinger zijn afgedwaalde schapen bijeen. Deze barmhartige herder gebruikt zijn arm. Er is speciale zorg en aandacht voor zwakkere dieren (de Fryske bibel is het meest duidelijk) mei syn earm hellet Er de lammen byinoar, Hy draacht se oan syn hert en driuwt de skiep dy t lamme ha, hoeden nei de wetterkant. Dit gedeelte klinkt als een intochtslied, een voorbode van het nachtelijk engelenkoor in het veld van Efraïm. Vrede op aarde, in de mensen een welbehagen. Tijd van ballingschap is voorbij, ons wordt een redder geboren, een wonderbare Raadsman. Terwijl het - troost, troost mijn volk - nog de klankkleur kent van het vroege merel-ochtend gezang is de stem van deze vreugdebode krachtiger dan het Concertgebouworkest samen met het Wiener filharmonisch spelend op de olijfberg onder leiding van Johann Sebastian zelf. Deze stem doet niet enkel de lucht trillen, je gehele lichaam trilt: Ja kom, Gij wortel Isaï! Verlos mij van tirannie (tirannie = machtwellust) Wanneer we deze stem vanmorgen horen, in de klankkleuren van het orgelspel, in de stem van mijn buurvrouw of buurman, in die echo van oude profetenwoorden Dan wordt onze schuchtere stem uitgenodigd om bevrijd te worden, los van schaamte en bescheidenheid, los van schuld en hoofd gebogen, - los van verdriet en duisternis. Set it lûd mar út en wês net skruten! Fier overeind mogen wij vreugdebode Wirdumerdijk zijn. Hier binnen en later daarbuiten, onderweg naar huis! Tenslotte een kleine vergelijking. (Ik maak deze vergelijking wegens de rechte weg die Haitze loopt; hij kan erop uitgaan met hulp; zonder hulp van anderen kan hij niet die (op-) rechte weg lopen. De vergelijking is dat ieder mens hulp nodig heeft om de opgeruimde weg te gaan (vergelijk Jes. 40: 3 t.m. 5). Daarin zijn we elkaar tot hulp. En het mooie is dat door onderweg te zingen, Haitze onthoudt waar hij naar toe zal gaan. M.a.w. ook zingen onderweg helpt! Roelof 10/12) Meer en meer raakte Haitze in de war. Hij was een vrolijke man, die graag in het dorp rondfietste, waarbij iedere voorbijganger uitbundig gegroet werd. Op s Heren wegen zong hij voluit psalmen en liederen van Johannes de Heer! Doordat hij niet meer goed de weg kon vinden werd, in overleg met zijn familie, de fiets hem afgenomen voor eigen bestwil. Onder het stof stond die achter in het hok. 6

7 Het wandelen alleen kon nog net, het was lastig om dit met hem te overleggen. Hij zag nergens gevaar nergens! En wou er zo graag op uit, toe nou! Daar hadden we het volgende op bedacht, in samenspraak met de plaatselijke bakkersfamilie. Iedere dag (behalve zondag) kreeg Haitze een briefje mee om iets van brood of koek op te halen. Vanaf de woning naar de bakkerswinkel was één rechte weg, misschien zo n 400 meter lang. Om te onthouden waar naar toe, zeiden we: zing maar Haitze ik ga naar de bakker!. En zo liep hij met het briefje in de hand over het midden van de straat naar de andere hoek voor brood of koek: ik ga naar de bakker. Soms reed een auto geduldig achter hem, de meeste bestuurders kenden Haitze. Niet al te laat in de avond ging hij naar bed, met een vast, vertrouwd ritueel. Het dekbed tot aan zijn kin opgetrokken, ogen stijf dicht; samen bidden we luidop het Onze Vader - die woorden kent hij uit zijn hoofd. Dan opent hij zijn ogen, helder en zegt met een grote glimlach: Ik ben naar de bakker geweest! Jazeker! Welterusten vreugdebode! * Open ruimte * Dank- en voorbeden; na stilte bidden we het onze Vader (NBG 51) Onze Vader, die in de hemelen zijt Uw naam worde geheiligd, Uw koninkrijk kome Uw wil geschiede, gelijk in de hemel alzo ook op de aarde Geef ons heden ons dagelijks brood En vergeef ons onze schulden gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren En leid ons niet in verzoeking maar verlos ons van de boze Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid tot in eeuwigheid Amen * Collecte voor de voedselbank in Leeuwarden De Voedselbank in Leeuwarden verstrekt voedsel aan mensen die onvoldoende geld hebben om rond te komen. Schrijnende armoede komt steeds meer voor. Het voedsel dat wordt ingezameld bij particulieren en bedrijven, is hard nodig! De Voedselbank heeft daarnaast geld nodig voor de ondersteuning van mensen, vervoer en organisatie. Tijdens de collecte worden de kleinsten opgehaald en we beginnen met zingen wanneer zij in de kerk zijn! * Slotlied NL 466: 1-4 O wijsheid, daal als vruchtbare taal! 2. O kom, die Heer en Meester zijt, verschijn ons toch in Majesteit! Verlichte wolk en lopend vuur, zo waart gij eens op aarde hier. O kom, o kom, Emmanuël! Verblijd uw volk, uw Israël! 3. Ja kom, Gij wortel Isai, verlos ons van de tirannie, van alle goden dezer eeuw, o herder, sla de boze leeuw! O kom, ja, kom, Emmanuël! Verblijd uw volk, uw Israël! 7

8 4. Ontsluit, gij die de sleutel zijt, die opendoet en niemand sluit, het huis van dood en duisternis waarin uw volk gekluisterd is! O kom, ja, kom, Emmanuel! Verblijd uw volk, uw Israël! * Zegenbede en het zingen van: Hear, wy freegje no, Jo seine op ús wei Hear, wy freegje Jo, wês mei ús eltse dei (2x) Amen Mededelingen Boomoptuigdag Onder het genot van gezellig samen-zijn, koffie, thee en warme chocolademelk met kerstkrans, snert en roggebrood met spek, alcoholvrije Zweedse kerstwijn en natuurlijk een kerstverhaal, wordt op dinsdag 9 december de kerstboom opgetuigd. Wie zegt ja, ik wil dit beleven en meemaken is welkom op vanaf 10 uur in onze eigen vermaning. Dus geef je snel op bij Broeder Appie. De inschrijflijst ligt weer klaar op onze leestafel. Internationale schrijfmarathon voor Amnesty Op 10 december wordt in het kader van de Dag van de Rechten van de Mens in de hal van het Fries Museum in Leeuwarden een schrijfmarathon gehouden. De start is om uur en er wordt 24 uur lang doorgeschreven. Labyrint lopen U kunt zich nog opgeven voor het Labyrint lopenonder leiding van Everdien van der Hel, op woensdag 10 december van uur. Ook op donderdagochtend en avond 11 december zijn er nog enkele plekken vrij voor het labyrint-lopen. Maximum deelnemers, kosten 10,- per persoon. Achter in de kerk ligt een opgaveformulier. Wandeling en Ionaviering in Rottevalle Woensdag 10 december wordt in het kader van de Dag van de Rechten van de Mens een Iona avondviering gehouden in de Doopsgezinde kerk te Rottevalle. Voorafgaande aan de viering wordt een wandeling in stilte door het dorp gemaakt met lichtjes als zachte krachten tegen alle onrecht en onderdrukking. De wandeling start om uur voor de Doopsgezinde kerk, Haven 16 Rottevalle. De viering die een half uur duurt, begint om uur. Na de viering is er koffie/thee. 8

9 Verkooptafel Aan het eind van het jaar houden we weer een verkooptafel en wel op 14 december na de kerkdienst. Met de opbrengst hopen we onze broeders en zusters in Columbia te steunen. Dus, als u nog wat potjes jam van de zomerinmaak over hebt, de cd die u nooit meer beluistert, zelfgebreide sokken, een blik koekjes neem het mee! Wilt u uw bijdrage wel van te voren even prijzen en wat niet verkocht is na afloop weer meenemen? Adventsavond Ook dit jaar organiseren we een Adventsavond en wel op 17 december om uur in onze Vermaning. Uiteraard bent u hier allen hartelijk voor uitgenodigd. Hebt u voor die avond nog een lied dat u graag zou willen zingen, dan kunt u dat uiterlijk 7 december opgeven bij Hanna hannab@online.nl of Afke Bruin of afkebruin@hetnet.nl) Ament-wandeling Op maandag 29 december wordt weer de nu traditionele Na-Kerst kuiertocht gehouden. Start: doopsgezinde vermaning van Damwoude (Doniaweg 34) uur - ontvangst door DG Damwoude uur - kuieren uur - terugkeer en onthaal in de vermaning uur - Bemoediging door zr. A.H. Rekker-van der Werff. Ong uur - huiswaarts Aanmelding is niet nodig, maar wel prettig vanwege de catering (en een vrijwillige bijdrage wordt op prijs gesteld). Graag bij Bertus de Haan, , bdehaan@hetnet.nl 9