Teelthandleiding. 6.3 invloed diverse herbiciden op bietenvervanggewassen

Transcriptie

1 Teelthandleiding 6.3 invloed diverse herbiciden op

2 6.3 Invloed diverse herbiciden op bieten/vervanggewassen

3 6.3 Invloed diverse herbiciden op bieten/vervanggewassen Versie: juni Vervangende gewassen bij een mislukte teelt van bieten en andere gewassen ij het mislukken van een bietengewas kan het voor overzaaien te laat worden. Vooral welke (onkruid)bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt, bepaalt het antwoord op de vraag 'welk ander gewas kan ik nu nog zaaien?'. Hierbij spelen twee zaken een rol: 1. welke middelen zijn toegepast; 2. welke dosering is gebruikt. Vanuit de Universiteit van Gent is het meeste onderzoek bekend over de mogelijkheden van de teelt van vervangende gewassen. e onderzoeksgegevens van 1979 tot en met 1996 zijn samengevat in 'Recrop' en die van 1997 tot en met 2000 in Recrop eide zijn uitgaven van het Ministerie van Middenstand en Landbouw van elgië en bevatten een gegevensbank over de werkingsduur van (bodem)herbiciden voor vervanggewassen. Hierbij is uitgegaan van een niet-kerende grondbewerking voorafgaande aan de zaai van de vervanggewassen. en samenvatting uit het onderzoek over de invloed van bietenherbiciden op mogelijke volggewassen staat in tabel 6.6. e daarbij gebruikte codering is overgenomen uit Recrop:. veilig, normale opbrengst;. tijdelijk lichte groeischade of mogelijke opbrengstdaling van circa 10%;. blijvende groeischade (10-15%) en een mogelijke opbrengstdaling (circa 10-20%);. uitgesproken groeischade (15-35%) en opbrengstverlies (20-40%);. zware groeischade (35-80%) en opbrengstverlies (40-80%);. zeer zware groeischade en een opbrengstvermindering van >85%. Tabel 6.6 Waardering van de effecten van enkele in bieten toegepaste middelen op de groei en opbrengst van gewassen die onmiddellijk na de mislukte teelt van bieten worden verbouwd na een niet-kerende grondbewerking (bron: Recrop 2001). gewas middel en dosering (g a.s 1 /ha) clopyralid" metamitron (o.a. Lontrel (o.a. Goltix 100) WG) (200 g/ha) (2.000 g/ha) triflusulfuron-chloridazomethyl (o.a. Pyramin (Safari) ) (30 g/ha) (1.500 g/ha) ethofumesaat (o.a. Tramat 500) (1.000 g/ha) clomazone (entium 360 S) (90 g/ha) 1

4 aardappel bruine bonen cichorei erwt Ital. raaigras maïs kool schorseneren sla spinazie stamslabonen suikerbieten vlas witlof wortelen zaaiuien zomergerst zomerhaver zomertarwe g a.s. = gram actieve stof. 2 - = niet bekend. Na de teelt van een ander (al dan niet mislukt) gewas, kan de teler zich afvragen of bieten het volggewas kunnen zijn. it hangt af van welke herbiciden zijn gespoten en in welke doseringen. Het probleem is hetzelfde wanneer per abuis in bieten een verkeerd middel is toegepast, dan speelt de vraag: kan ik nog bieten zaaien? en samenvatting van de gegevens uit de elgische publicatie staat vermeld in tabel 6.7. ij toedieningstijdstip najaar is het betreffende middel omstreeks half november toegediend en bij voorjaar rond half maart. irca vijf weken na de voorjaarstoepassingen zijn de bieten gezaaid. e in de tabel vermelde effecten kunnen minder zijn door voor het zaaien te ploegen. Tabel 6.7 Waardering van het effect van niet-bietenherbiciden op de groei en opbrengst van bieten na een oppervlakkige niet-kerende grondbewerking. ron: Recrop actieve stof geteste dosering toedieningstijdstip (g a.s. 1 /ha) product o.a. herbiciden in aardappelen metazachloor najaar utisan S voorjaar utisan S linuron najaar 750 falon S voorjaar 600 falon S pendimethalin najaar Stomp 400 S voorjaar Stomp 400 S aclonifen voorjaar hallenge prosulfocarb najaar oxer voorjaar oxer metribuzin voorjaar 250 Sencor WG rimsulfuron najaar 15 Titus voorjaar 7,5 Titus effect op bieten 2

5 herbiciden in granen metsulfuron-methyl najaar 6 lly SX voorjaar 6 lly SX iodosulfuron voorjaar 2,5 tlantis, Hussar isosproturon + diflufenicannajaar Javelin voorjaar Javelin aclonifen voorjaar hallenge florasulam voorjaar 5 Primus fluroxypyr voorjaar 200 Starane Top, Primstar (icm florasulam) fenoxaprop-p-ethyl voorjaar 66 Puma xtra W pendimethalin najaar Stomp 400 S voorjaar Stomp 400 S herbiciden in maïs isoxaflutool najaar 120 Merlin terbuthylazine voorjaar 250 Laddok N (icm bentazon) iodosulfuron voorjaar 10 in Maïster nicosulfuron voorzomer 40 Milagro, Samson 4S florasulam voorjaar 5 Primus fluroxypyr voorjaar 200 Starane Top, Primstar (icm florasulam) herbiciden in overige gewassen carbetamide voorjaar Legurame propyzamide voorjaar 750 Kerb 50 W spuitpoeder 1 g a.s. = gram actieve stof. ij vragen over vervangende gewassen kunt u zich richten tot het IRS: Marco om ; mobiel of Jurgen Maassen ; mobiel Schade aan bieten door middelen in voorgaande gewassen Het gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen in voorgaande gewassen kan in suikerbieten schade veroorzaken. In het kort bespreken we enkele gevallen Metribuzin (o.a. Sencor) Na de teelt van aardappelen, waarin Sencor is gespoten, kan er soms schade aan bieten ontstaan. e schade treedt vooral op na de eerste onkruidbestrijding. e oudste bietenbladeren sterven af, beginnend aan de top. Wanneer de teler na de aardappelteelt niet ploegt, kan hij door een slechtere stand van de bieten soms een patroon van de aardappelruggen herkennen Propyzamide (o.a. Kerb) Kerb wordt toegepast onder fruitbomen en in cichorei en witlof. Onder ongunstige (humusarme grond en na een koude winter) omstandigheden kan schade optreden die u kunt herkennen aan 3

6 stilstand van de groei en geelverkleuring van de planten Topramezone (lio) lio wordt toegepast in maïs. r treedt bladverkleuring en een onregelmatige stand op (figuur 6.16). Vooral bij een lage ph en een niet-kerende grondbewerking kunt u schade waarnemen. iguur 6.16 Schade aan suikerbieten door toepassing van lio in voorvrucht maïs Mesotrione (allisto) allisto is een onkruidbestrijdingsmiddel in de maïsteelt. oor overdoseringen (bijvoorbeeld door overlapping) of bij het inzetten van de spuit, kan schade ontstaan in het volggewas bieten. it komt vooral voor als er geen kerende grondbewerking is uitgevoerd of als de ph te laag is. e bladeren van de jonge bietenplanten verkleuren van onder naar boven wit en de groei staat stil (figuur 6.17). Soms sterven de bieten af. iguur 6.17 Witverkleuring in bieten door spuiten van allisto in voorvrucht maïs Schade aan bieten door verontreiniging spuitapparatuur en verkeerd middelengebruik oor een verkeerd gebruik van middelen, het overwaaien van middelen van naburige percelen of het 4

7 onvoldoende reinigen van de spuitapparatuur kan schade aan een bietengewas ontstaan. it komt mogelijk door het verkeerd toepassen van de middelen genoemd onder paragraaf Zo komt het nog al eens voor dat een teler in plaats van Safari door de bijna identieke verpakking lly of Titus gebruikt. ij foutief gebruik van de middelen is overzaaien van bieten niet mogelijk. oor een verontreinigde tank kan soms ook schade aan bieten ontstaan. ekende voorbeelden hiervan zijn lly en Merlin. eze middelen vragen extra aandacht bij de reiniging van de spuitapparatuur. ls dit niet goed gebeurt, dan zorgen de bietenmiddelen hier meestal voor. Het gevolg is dat er sporen van deze middelen in de oplossing komen. Omdat het hier bijna steeds gaat om nauwelijks meetbare hoeveelheden, hoeft u niet bang te zijn voor een nawerking via de bodem en kunt u zonder veel problemen overzaaien. Ook normaal middelengebruik kan onder bepaalde omstandigheden symptomen geven. thofumestaat bijvoorbeeld kan verkleving van de bladeren veroorzaken (figuur 6.18) en clomazone (entium 360 S) witverkleuring (figuur 6.19). it kost meestal geen opbrengst. iguur 6.18 Verkleefde bladeren door ethofumesaat (o.a. Tramat 500). iguur 6.19 Witkleuring van bieten door bespuiting met entium (360 S). 5

8 Hierna volgt een korte omschrijving van enkele schadebeelden luroxypyr (Starane) en hoge dosering Starane verdragen de bieten niet. en geringe concentratie Starane op de bieten vanuit een vervuilde tank of leidingen veroorzaakt gewasdrukking. e bladstelen van de oudste bladeren zijn hierbij wat langgerekt (figuur 6.20). iguur 6.20 Langgerekte bladstelen van de oudste bladeren door tankverontreiniging met Starane Glyfosaat (Roundup) Soms wordt in plaats van olie per ongeluk glyfosaat in de LS-combinatie gedaan. it veroorzaakt een zeer sterke gewasdrukking (figuur 6.21). e oudste bladeren sterven af. Sommige planten gaan dood. Vanuit de bladpunten van de volgroeide bladeren verkleuren de bladeren knalgeel/oranje. iguur 6.21 Sterke gewasdrukking door 0,5 liter per hectare Roundup in LS (in plaats van olie). 6

9 Groeistoffen (diverse producten en merken) ls u groeistoffen op een bietengewas spuit, kunnen bij een zware dosering planten afsterven. Wind kan soms lichte concentraties groeistoffen een behoorlijke afstand verplaatsen. Komen suikerbieten in aanraking met een geringe dosering groeistoffen, dan kunnen sterk vervormde bladeren het gevolg zijn (figuur 6.22). eze vervorming gaat soms zo ver dat de bladsteel het volledige groeipunt omsluit, waardoor de bladeren op rabarber gaan lijken. In een later stadium kan het groeipunt zijwaarts uit de steel breken. e schade door vervormde bladeren valt bijna altijd mee. iguur 6.22 Groeistofschade Isoxaflutool (Merlin) r zijn enkele gevallen bekend waarbij Merlin ernstige schade in suikerbieten veroorzaakte. In alle gevallen was dit na toepassing van Merlin in maïs in combinatie met ual Gold en in bijna alle gevallen wanneer de spuitvloeistof één of meerdere nachten in de tank is blijven staan. Schade is te voorkomen door een klaargemaakte spuitoplossing direct te verspuiten en de apparatuur met de daarvoor geëigende middelen te reinigen Mesosulfuron-methyl/jodosulfuron-methyl-natrium (tlantis) tlantis wordt toegepast in wintertarwe, winterrogge, triticale en spelt. oor het niet goed reinigen van de tank en/of spuitdoppen kan schade aan bieten ontstaan. ij lichte vervuiling uit zich dit in puntverbranding, waar de bieten uiteindelijk doorheen groeien (figuur 6.23). 7

10 iguur 6.23 Schade door tankverontreiniging met tlantis Metsulfuron-methyl (lly) ls lly een bietenplant raakt en dat geldt ook voor andere sulfonylureas (zoals Titus, maar met uitzondering van Safari), stopt de groei (figuur 6.24, 6.25 en 6.26). In ernstige gevallen sterft de biet, maar vaak kunnen de plantjes blijven leven. Hierbij blijven ze klein en gedrongen, de zogenaamde onsaibietjes. lly hecht zich gemakkelijk aan de tankwand. Het is daarom nodig de apparatuur grondig volgens voorschrift te reinigen (zie etiket van lly). iguur 6.24 ffect lly+starane in augustus (niet gereinigte tank na bespuiting in gerst) 8

11 iguur 6.25 Schade aan bieten door tankverontreiniging met lly. In dit geval herstelden de bieten zich uiteindelijk. iguur 6.26 ffect van 15 gram per hectare lly in plaats van Safari in LS Pyroxulam/florasulam (apri Twin) apri Twin is een in wintertarwe, winterrogge, triticale en spelt toegelaten onkruidbestrijdingsmiddel. oor tankverontreiniging kan schade ontstaan (figuur 6.27). e groei van de bieten staat dan een aantal weken stil (figuur 6.28). aarna treedt herstel in. e opbrengstderving kan aanzienlijk zijn. e schade lijkt veel op die veroorzaakt door lly. 9

12 iguur 6.27 laadjes aangetast door tankverontreiniging met apri Twin. Het blad wordt bros en knapperig. iguur 6.28 eze door tankverontreiniging met apri Twin aangetaste bieten overleefden uiteindelijk wel Rimsulfuron (Titus) en geringe hoeveelheid Titus veroorzaakt een vrij sterke groeivertraging en een zwartverkleuring van de aanwezige vaatbundels. e bietenplanten kunnen zich vrij goed herstellen door de vorming van nieuwe vaatbundels aan de buitenrand van de bieten (zie figuren 6.29 en 6.30). r ontstaat bij veel bieten veelkoppigheid en veel opbrengstderving (figuur 6.31). iguur 6.29 Zwartverkleuring van de vaatbundels, veroorzaakt door een geringe hoeveelheid Titus. 10

13 iguur 6.30 ffect Titus (20 g/ha) in een LS. iguur 6.31 Veelkoppigheid veroorzaakt door een geringe hoeveelheid Titus Mesotrione (allisto) allisto is een onkruidbestrijdingsmiddel in de maïsteelt. e bladeren van de jonge bietenplanten verkleuren van onder naar boven wit en de groei staat stil (figuur 6.32). Soms sterven bieten af. 11

14 iguur 6.32 ieten aangetast door mesotrione (allisto) door overwaaien tijdens bespuiting in maïs Metribuzin (o.a. Sencor)/linuron (o.a. falon S) en geringe hoeveelheid Sencor in combinatie met falon S geeft flinke gewasdrukking (figuur 6.34), waarbij witverkleuring en afsterving vanaf de top van de oudste bladeren plaatsvindt (figuur 6.33). Uiteindelijk herstelt het gewas zich, maar het kost wel opbrengst. iguur 6.33 Symptomen tankverontreiniging metribuzin/linuron. iguur 6.34 angetaste bieten door tankverontreiniging door metribuzin/linuron. ontactpersoon Marco om Peter Wilting 12