Er gebeurt nooit iets nieuws 1 Hier volgen de woorden van Prediker, een wijze man. Hij was de zoon van David, en hij was koning in Jeruzalem.

Transcriptie

1 Prediker 1 Er gebeurt nooit iets nieuws 1 Hier volgen de woorden van Prediker, een wijze man. Hij was de zoon van David, en hij was koning in Jeruzalem. Alles gaat voorbij 2 Alles gaat voorbij, zegt Prediker. Er is niets dat blijft. Het is allemaal zinloos. Er is niets dat blijft 3 Wat heeft een mens aan al zijn bezit? Waarom zou hij zijn leven lang hard werken? 4 Mensen worden geboren en mensen gaan dood. Alleen de aarde blijft altijd bestaan. 5 De zon komt op en de zon gaat weer onder. En steeds gaat de zon terug naar de plaats waar hij weer op zal komen. 6 De wind waait eerst naar het zuiden, en draait dan naar het noorden. De wind draait maar door. En steeds waait hij weer terug naar de plaats waar hij begonnen is. 7 Alle rivieren stromen naar zee, maar de zee raakt nooit vol. Want het water gaat weer terug naar de plaats waar de rivier begint. En dan gaat het water opnieuw stromen. Er gebeurt niets nieuws 8 Doodmoe word je van alles. Er zijn geen woorden voor, zo moe! Je ogen blijven steeds maar dingen zien. Je oren blijven steeds geluiden horen. 9 Alles wat er gisteren was, zal er morgen weer zijn. Alles wat eerder gedaan is, zal later weer gedaan worden. Er gebeurt niets nieuws in het leven. 10 Soms zegt iemand: Kijk, iets nieuws! Maar ook dat was er allang. Het is er altijd al geweest. 11 Niemand denkt nog aan de mensen die vroeger leefden. En de mensen die na ons leven, zullen ook weer vergeten worden. Wijsheid maakt niet gelukkig 12 Ik was koning van Israël, zegt Prediker, en ik woonde in Jeruzalem. 13 Ik had besloten om te onderzoeken wat wijsheid is. Ik wilde begrijpen wat er allemaal op aarde gebeurt. Maar wat is dat een treurige zaak! Mensen willen alles begrijpen. Dat is een zware taak, die God aan de mensen gegeven heeft! 14 Ik heb gezien wat de mensen op aarde doen. Het is allemaal zo zinloos, je bereikt er niets mee. 15 Recht is recht en krom is krom. Dat kun je niet veranderen. Iets is er, of het is er niet. Daar is niets aan te doen. 16 Ik zei tegen mezelf: Ik heb veel geleerd. Ik ben wijzer geworden dan alle andere koningen die in Jeruzalem regeerden.

2 17 Ik heb mijn uiterste best gedaan om te leren wat wijs is. En ook wat dom is en onverstandig. Maar ook daar bereik je niets mee. 18 Want hoe wijzer je wordt, hoe meer verdriet je hebt. Hoe meer je begrijpt, hoe ongelukkiger je wordt. Prediker 2 Plezier maken is zinloos 1 Ik zei tegen mezelf: Laat ik eens proberen om vrolijk te zijn en van het leven te genieten. Maar ook dat was zinloos. 2 Ik heb gemerkt dat het dom is om plezier te maken. Je hebt er niets aan om vrolijk te zijn. 3 Ik heb het geprobeerd. Ik heb veel wijn gedronken en ik ben dronken geworden. Maar ik bleef mijn verstand gebruiken. Ik wilde weten wat een mens het beste kan doen in zijn leven. Want een mens leeft maar kort. Een mens heeft niets aan veel bezit 4 Ik heb geweldige dingen gedaan. Ik heb huizen gebouwd en wijngaarden geplant. 5 Ik heb tuinen en parken aangelegd, en daar heb ik fruitbomen in gezet. 6 Ik heb vijvers gegraven om de jonge bomen water te kunnen geven. 7 Ik heb slaven en slavinnen gekocht, en ook hun kinderen werden mijn slaven. Ik had veel koeien, schapen en geiten, meer dan iemand in Jeruzalem ooit gehad heeft. 8 Ik heb zilver en goud verzameld. Ik kreeg grote schatten van koningen uit andere landen. Ik nam mensen in dienst om voor me te zingen. En ik heb plezier gemaakt met veel vrouwen. 9 Zo ben ik machtiger en rijker geworden dan ooit iemand in Jeruzalem was. En toch ben ik een wijs mens gebleven. 10 Ik gaf mezelf alles wat ik graag wilde hebben. Ik gaf toe aan alles waar ik naar verlangde. Ik wilde volop genieten van al mijn bezit. Het was de beloning voor mijn harde werken. 11 Maar toen keek ik nog eens goed naar al dat bezit, naar alles waarvoor ik zo hard gewerkt had. En toen bedacht ik dat het allemaal onbelangrijk is. Je bereikt er niets mee. Je hebt er niets aan in het leven. Het maakt niet uit of iemand wijs is 12 Ik dacht nog eens goed na. Over wijsheid, maar ook over domheid en dwaasheid. Wat zal mijn opvolger doen? Wat zal hij doen met alles wat ik bereikt heb? 13 Ik begrijp wel dat wijsheid beter is dan domheid. Net zoals het licht beter is dan het donker. 14 Iemand die wijs is, heeft ogen in zijn hoofd. Iemand die dom is, leeft in het donker. Maar ik weet ook dat het met wijze en domme mensen op dezelfde manier afloopt. 15 Ik dacht: Wat heeft het voor zin dat ik zo wijs geweest ben? Het loopt met mij net zo af als met iemand die dom is. Je hebt er niets aan om wijs te zijn.

3 16 Want niemand denkt later nog aan je. Het maakt niet uit of je nu wijs was of dom. Je wordt voor altijd vergeten. Iemand die wijs is, gaat dood, net zoals iemand die dom is. Er is geen verschil. Hard werken is zinloos 17 Ik kreeg een hekel aan het leven. Alles wat mensen doen in hun leven, vond ik vervelend. Het is allemaal zo zinloos, je bereikt er niets mee. 18 Ik kreeg een hekel aan alles waarvoor ik mijn leven lang zo hard gewerkt heb. Ik zal het allemaal moeten achterlaten voor mijn opvolger. 19 En niemand weet of die opvolger wijs of dom zal zijn. Maar hij wordt wel de baas over mijn bezit. Hij krijgt alles wat ik in mijn leven door wijsheid en hard werken verdiend heb. Het is allemaal zo zinloos. 20 Ik ging steeds meer twijfelen. Ik twijfelde aan alles waarvoor ik mijn leven lang hard gewerkt had. 21 Een mens werkt hard, met wijsheid, met verstand en met kennis van zaken. Maar hij moet uiteindelijk alles achterlaten voor iemand die er niets voor gedaan heeft. Ook dat is allemaal zinloos. Het is een treurige zaak. 22 Wat heb je aan al dat harde werken? Je hele leven lang ben je druk bezig. 23 Zelfs s nachts heb je geen rust. Maar het leven brengt je alleen pijn en verdriet. Wat is dat allemaal zinloos! Een mens bepaalt zijn leven niet zelf 24 Je kunt maar het beste lekker eten en drinken, en genieten van al je bezit. Want ook dat zijn dingen die God aan de mensen geeft. 25 Je kunt alleen eten en genieten als God dat mogelijk maakt. 26 God geeft je wijsheid, kennis en vreugde als hij vindt dat je goed leeft. Maar als je niet goed leeft, krijg je het zwaar. God laat je dan werken voor een ander die wel goed leeft. Wat is dat allemaal zinloos! Je bereikt er niets mee. Prediker 3 Alles heeft zijn eigen tijd 1 Er is voor alles in het leven een geschikte tijd. 2 Er is een tijd om kinderen te krijgen, en er is een tijd om te sterven. Een tijd om planten in de grond te zetten, en een tijd om planten uit de grond te trekken. 3 Een tijd om mensen te doden, en een tijd om mensen beter te maken. Een tijd om dingen af te breken, en een tijd om dingen op te bouwen. 4 Een tijd om te huilen, en een tijd om te lachen.

4 Een tijd om verdriet te hebben, en een tijd om te dansen. 5 Een tijd om samen te slapen, en een tijd om in je eentje te slapen. Een tijd om iemand te omhelzen, en een tijd om afstand te houden. 6 Een tijd om iets te zoeken, en een tijd om iets te verliezen. Een tijd om dingen te bewaren, en een tijd om dingen weg te gooien. 7 Een tijd om iets los te scheuren, en een tijd om iets heel te maken. Een tijd om stil te zijn, en een tijd om te praten. 8 Een tijd om lief te hebben, en een tijd om te haten. Er is een tijd voor oorlog, en er is een tijd voor vrede. Het heeft geen zin om hard te werken 9 Een mens heeft er niets aan om steeds maar hard te werken. 10 Hard werken is een zware taak, die God de mensen heeft opgelegd. 11 God zorgt ervoor dat alles op de juiste tijd gebeurt. En hij heeft de mensen geleerd om dat te begrijpen. Toch begrijpt een mens nooit helemaal wat God doet. 12 Daarom zeg ik: Je kunt maar het beste vrolijk zijn en van het leven genieten. 13 Als je lekker eet en drinkt en geniet van al je bezit, dan is dat een geschenk van God. 14 Alles wat God doet, dat blijft voor altijd. Dat heb ik vastgesteld. Je kunt er helemaal niets aan veranderen. Zo zorgt God ervoor dat de mensen eerbied voor hem hebben. 15 Alles wat er is, was er allang. En wat nog komt, is er ook altijd al geweest. God laat steeds weer hetzelfde gebeuren. Het leven is niet eerlijk God spreekt recht over iedereen 16 Ik heb nog meer gezien op aarde. Overal zag ik misdaad en onrecht. Er zijn geen eerlijke rechters meer. 17 Ik dacht bij mezelf: God zal ooit rechtspreken over eerlijke mensen en over slechte mensen. Hij heeft de juiste tijd bepaald voor alles wat er gebeurt. 18 Ik dacht bij mezelf: God wil dat de mensen anders zijn dan de dieren. Maar hij ziet dat ze als dieren met elkaar omgaan. 19 Het gaat met de mensen net zoals met de dieren. Leven en dood zijn voor mensen en dieren hetzelfde. Mensen zijn niet meer waard dan dieren, want ook mensen leven maar kort.

5 20 Mensen en dieren gaan op dezelfde manier dood. Ze zijn uit aarde gemaakt, en ze worden weer aarde. 21 Gaat de laatste adem van de mensen misschien naar boven? En die van de dieren naar beneden? Dat weet niemand. 22 Een mens kan maar het beste vrolijk zijn. Dat kan hem niet meer afgepakt worden. Als je dood bent, geniet je nergens meer van. Prediker 4 Je kunt maar beter dood zijn 1 Ook over andere zaken dacht ik na. Ik zag dat er veel geweld is in de wereld. Ik zag de tranen van de mensen die onderdrukt worden. Niemand troost hen. De onderdrukkers gebruiken geweld, en niemand troost de mensen die onderdrukt worden. 2 Je kunt maar beter dood zijn, dacht ik. Mensen die dood zijn, zijn gelukkiger dan mensen die nog leven. 3 Maar nog gelukkiger is iemand die nog niet geboren is. Want die weet nog niets van al het kwaad in de wereld. Rust is beter dan hard werken 4 Ik zag dat de mensen hard werken en hun uiterste best doen. Want ze willen niet dat anderen het beter hebben dan zijzelf. Daarom werken ze zo hard. Maar ook daar heb je niets aan, je bereikt er niets mee. 5 Een dwaas die nooit werkt, maakt zichzelf kapot. 6 Toch is een beetje rust beter dan al dat harde werken waarmee je niets bereikt. 7 Ik dacht ook na over iets anders in het leven, iets dat ook zinloos is. 8 Stel dat iemand alleen is en geen familie heeft. Hij is altijd maar aan het werk, hij wil steeds rijker worden. Maar dan vraagt hij zich af: Voor wie werk ik eigenlijk zo hard? Waarom maak ik nooit plezier? Wat zinloos is dat allemaal, en wat treurig. Beter met z n tweeën dan alleen 9 Je kunt maar beter met z n tweeën zijn dan alleen. Want samen bereik je meer dan in je eentje. 10 Als één van beiden valt, dan helpt de ander hem weer overeind. Maar als je alleen bent, kan niemand je weer overeind helpen. 11 Als twee mensen samen slapen, blijven ze lekker warm. Maar als je alleen slaapt, krijg je het koud. 12 Als iemand alleen is, kan hij zich niet goed verdedigen. Maar samen kun je een tegenstander aan. Samen ben je sterker. Net als een touw dat gemaakt is uit drie losse touwen. Dat trek je niet zomaar stuk. Beter jong en slim dan oud en dwaas 13 Beter een arme jongen die slim is, dan een oude koning die niet meer luistert naar goede raad.

6 14 Eens was er een jongen die in de gevangenis zat. Later werd hij de nieuwe koning van het land waar hij als arme jongen was geboren Alle mensen liepen achter die nieuwe koning aan, alle mensen op aarde. Ze waren allemaal blij met hem. Maar later werden ze ook over hem ontevreden. Het heeft geen zin om door iedereen bewonderd te worden. Je bereikt er niets mee. Prediker 5 1 Zeg niet te vlug dat je iets voor God wilt doen. Denk goed na voordat je hem iets belooft. Want God is in de hemel en jij bent hier op aarde. Gebruik dus niet te veel woorden. 2 Want als je het te druk hebt, krijg je nare dromen. En als je te veel praat, ga je domme dingen zeggen. 3 Als je God toch iets belooft, dan moet je het ook doen. En je moet het snel doen. God houdt niet van mensen die iets beloven en het niet doen. Houd je dus aan je belofte. 4 Je kunt beter niets beloven, dan eerst iets beloven en het dan niet doen. 5 Je moet niet zomaar iets aan God beloven. Want dan beledig je hem. En zeg niet later tegen de priester dat het een vergissing was. Dat zijn dingen waar God kwaad over wordt. Hij kan alles wat je bereikt hebt, weer vernietigen. 6 Mensen beloven zo veel! Maar als je een belofte doet aan God, moet je je daaraan houden, uit eerbied voor hem. De koning moet arme mensen beschermen 7 Wees niet verbaasd als er geen eerlijke mensen meer in het land zijn. En als je ziet dat arme mensen onderdrukt worden. Want mensen met macht worden vaak beschermd door mensen met meer macht. En zij worden weer beschermd door mensen die nog machtiger zijn. 8 Maar een koning moet ook de armen beschermen. Hij moet ervoor zorgen dat er op de akkers genoeg groeit voor iedereen. Rijkdom brengt geen geluk 9 Wie graag rijk wil zijn, heeft nooit genoeg. Wie veel heeft, wil steeds meer hebben. Ook dat is allemaal zinloos. 10 Als iemand rijk wordt, willen steeds meer mensen iets van hem hebben. En degene die rijk is, kan alleen maar toekijken. Hij heeft niets meer aan zijn bezit. 11 Een arbeider slaapt altijd goed. Of hij nu veel of weinig te eten heeft. Maar een rijke heeft zo veel bezit dat hij niet kan slapen. Bij je dood heb je niets aan je geld 12 Ik heb nog meer treurige dingen gezien op aarde. Iemand lette steeds goed op zijn geld, om het niet kwijt te raken. 13 Maar door een ramp gebeurde dat toch. Er bleef toen niets meer over voor zijn zoon. 14 Zo iemand is naakt geboren, zonder bezit. En als hij doodgaat, kan hij niets meenemen. Alles waarvoor hij hard gewerkt heeft, moet hij achterlaten.

7 15 Dat is een treurige zaak. Zoals iemand geboren is, zo gaat hij ook dood. Wat heb je er dan aan om zo hard te werken? 16 Je hele leven ben je somber en verdrietig. Je bestaan is vol ellende, ziekte en boosheid. Geniet van het leven 17 Daarom denk ik dat het voor een mens het beste is om te genieten. Ook al duurt het leven dat God hem geeft, maar kort. Laat hij maar eten en drinken. Laat hij maar genieten van alles wat hij bezit. Hij heeft er altijd hard voor gewerkt. 18 God geeft je misschien rijkdom en bezit. En hij zorgt ervoor dat je kunt genieten van alles wat je hebt. Je hebt er hard voor gewerkt, en het is een geschenk van God. 19 Dan vind je het niet erg dat je leven maar kort is. Want God laat je elke dag van het leven genieten. Prediker 6 Wees tevreden Geniet van je rijkdom 1 Ik heb gezien wat voor treurige dingen er nog meer op aarde gebeuren. Dingen waar veel mensen onder lijden. 2 Stel dat iemand alles heeft wat hij wil hebben. God heeft hem rijk gemaakt, hij heeft veel bezit en iedereen heeft respect voor hem. Maar God laat hem niet genieten van al zijn rijkdom. Nee, iemand anders krijgt zijn bezit. Wat is dat dan zinloos, en wat is dat treurig! 3 Stel dat zo iemand honderd kinderen zou krijgen. En dat hij heel lang leeft. Wat heeft hij daaraan, als hij niet tevreden is met zijn leven? Wat heeft hij daaraan, als hij niet eens netjes begraven wordt aan het eind van zijn leven? Dan heeft een doodgeboren kind het beter! 4 Zo n kind is er maar heel even en verdwijnt weer in de duisternis. Niemand kent zijn naam. 5 Zo n kind heeft de zon nooit gezien en weet niets van het leven. Maar dat kind heeft rust, meer rust dan die rijke man. 6 Want die man kan wel tweeduizend jaar oud worden. Maar als hij niet geniet van zijn leven, dan heeft hij daar niets aan. Uiteindelijk gaat hij toch dood, net als iedereen. Wees tevreden met wat je hebt 7 Mensen werken hard om te kunnen eten. Maar ze zijn niet tevreden en willen steeds meer. 8 Wat heb je eraan om wijs te zijn? Wijsheid geeft niet meer voordeel dan dwaasheid. Stel dat je precies weet hoe je met mensen moet omgaan. Als je arm bent, heb je daar niets aan.

8 9 Je kunt beter tevreden zijn met wat je hebt, dan verlangen naar wat je nog niet hebt. Want ook dat is zinloos, je bereikt er niets mee. Het leven gaat snel voorbij 10 God heeft lang geleden bepaald wat de mens is. Een mens is een mens. Hij moet niet in discussie gaan met God, want die is sterker dan hij. 11 Hoe meer woorden een mens dan gebruikt, hoe zinlozer het wordt. Je hebt er niets aan. 12 Niemand weet wat goed is voor een mens. Een mens leeft maar kort. Zijn leven gaat zo snel voorbij als een schaduw. En niemand kan hem vertellen wat er na zijn dood op aarde zal gebeuren. Prediker 7 Zoek naar wijsheid Verdriet maakt je sterk 1 Je hebt meer aan waardering van andere mensen dan aan rijkdom. De dag waarop je sterft, is beter dan de dag waarop je wordt geboren. 2 Je kunt beter naar een begrafenis gaan dan naar een feest. Want uiteindelijk gaat ieder mens dood, denk daar goed aan. 3 Je kunt beter verdrietig zijn dan vrolijk. Want verdriet maakt je sterker. 4 Iemand die wijs is, denkt veel na over de dood. Maar iemand die dwaas is, denkt liever aan vrolijke dingen. Luister niet naar een dwaas 5 Het is goed om te luisteren naar de kritiek van iemand die wijs is. Dat is beter dan te luisteren naar een dwaas die lachend vertelt hoe goed je bent. 6 Want het lachen van een dwaas betekent niets, je hebt er niets aan. 7 Een wijs mens kan domme dingen doen in ruil voor geld. Iemand die zich laat omkopen, kun je niet langer vertrouwen. Wijze raad 8 Je kunt beter iets afmaken dan aan iets beginnen. Je kunt beter bescheiden zijn dan trots. 9 Je moet je niet te snel ergeren. Vooral dwaze mensen ergeren zich snel. 10 Je moet je niet afvragen waarom vroeger alles beter was. Dat is niet erg verstandig. 11 Iemand die veel bezit, kan maar het beste ook wijs zijn. Daar hebben alle mensen voordeel van. 12 En wijsheid geeft net zo veel bescherming als geld. Maar iemand die wijs is, heeft een beter leven. Dat is het grote voordeel.

9 Wees blij als het goed met je gaat 13 Let eens op alles wat God gemaakt heeft. Recht is recht en krom is krom, niemand kan daar iets aan veranderen. 14 Wees blij op de dagen dat het goed met je gaat. Maar bedenk dat God ook de slechte dagen gemaakt heeft. En niemand weet wat er in de toekomst zal gebeuren. Kies voor het juiste midden 15 Ik heb veel gezien in mijn korte bestaan. Ik zag dat een goed mens al jong kan sterven. En een slecht mens kan een lang leven hebben. 16 Daarom is het beter om niet al te goed te zijn, en ook niet al te wijs. Want dan zou je jezelf schade doen. 17 Maar gedraag je ook niet al te slecht en doe niet al te dom. Want dan zou je te vroeg sterven. 18 Kies het juiste midden. Wie eerbied voor God heeft, vindt de juiste middenweg. Wees verstandig 19 Eén wijs mens heeft meer invloed dan de tien machtigste mannen van een stad. 20 Er is geen mens op aarde die alleen maar goede dingen doet en nooit een fout maakt. 21 Let dus niet op alles wat er om je heen gezegd wordt. Misschien zou je dan horen dat iemand je beledigt. 22 En je weet heel goed dat jij zelf ook vaak mensen beledigt. Echte wijsheid is niet te vinden 23 Ik heb geprobeerd om de zin van alles te vinden, en ik was van plan om wijs te worden. Maar dat lukte niet. 24 Het leven is moeilijk te begrijpen. Mensen hebben daar niet genoeg verstand voor. 25 Ik begon steeds meer over alles na te denken. Ik wilde alles onderzoeken en wijsheid vinden. Ik zocht naar een antwoord op mijn vragen. Ik wilde begrijpen hoe dom slechte mensen zijn. En hoe onverstandig mensen zijn die alleen maar domme dingen doen. 26 En toen ontdekte ik iets dat nog erger is dan de dood. Dat is een vrouw die probeert om je in haar macht te krijgen. Ze wil je vangen en vastbinden. Alleen iemand die doet wat God vraagt, kan van haar loskomen. Maar iemand die slechte dingen doet, blijft in haar macht. 27 Dat antwoord heb ik gevonden nadat ik over alles nagedacht had. 28 Ik heb ook nog andere antwoorden gezocht, maar ik heb ze niet gevonden. Er wordt gezegd: Tussen duizend mensen vond ik er maar één die verstandig was, en dat was geen vrouw. 29 Eigenlijk heb ik maar één antwoord gevonden: God heeft de mensen eerlijk en eenvoudig gemaakt. Maar de mensen maken alles te ingewikkeld.

10 Prediker 8 Je kunt zien of iemand wijs is 1 Hoe kun je zien dat iemand wijs is en de dingen kan verklaren? Zijn gezicht straalt en hij kijkt vriendelijk. Wees gehoorzaam aan de koning 2 Wees gehoorzaam aan de koning. Dat heb je aan God beloofd. 3 Loop niet te snel bij de koning weg, en verzet je ook niet tegen hem. Want de koning kan doen wat hij wil! 4 Als hij iets wil, dan gebeurt het ook. Niemand durft tegen hem te zeggen: Waarom doet u dat? 5 Als je de koning gehoorzaamt, kom je niet in de problemen. Iemand die wijs is, weet wat het juiste moment voor iets is. 6 Want er is voor alles een geschikte tijd. Niemand kan in de toekomst kijken De mensen hebben veel zorgen. 7 Niemand weet wat er in de toekomst zal gebeuren. Niemand kan vertellen hoe het dan zal zijn. 8 Geen mens kan bepalen hoe lang hij zal leven. Of wanneer hij zal sterven. Niemand kan vluchten voor de dood. En als je in de macht bent van het kwaad, zul je zeker sterven. 9 Ik heb dat allemaal gezien, en ik heb nagedacht over alles wat er op aarde gebeurt. Ik heb gezien dat mensen soms hun macht gebruiken om andere mensen kwaad te doen. Het kwaad wordt niet altijd gestraft 10 Ik heb ook gezien hoe slechte mensen een mooie begrafenis kregen. Ze werden vanuit de tempel naar hun graf gedragen. Maar goede mensen werden door iedereen vergeten. Ook dat is moeilijk te begrijpen. 11 Vaak duurt het lang voordat iemand gestraft wordt voor een slechte daad. En dan denken de mensen: Het is niet erg om kwaad te doen. 12 Een slecht mens kan wel honderd keer iets verkeerds doen en toch een lang leven hebben. Ik weet natuurlijk wel hoe het zou moeten gaan: Dat het goed gaat met iemand die God vereert. Juist omdat hij God vereert. 13 En dat het slecht afloopt met een slecht mens. Dat zijn leven niet lang duurt, maar zo snel voorbijgaat als een schaduw. Juist omdat hij God niet wil vereren. 14 Maar toch gebeuren er dingen in de wereld die zinloos zijn. Eerlijke mensen krijgen een slecht leven, en slechte mensen krijgen een goed leven. Ik vind dat allemaal zo zinloos! Geniet van het leven

11 15 Daarom zeg ik: Geniet van het leven! Er is niets beters op de wereld dan eten en drinken en vrolijk zijn. Een mens moet hard werken tijdens het leven dat God hem op deze aarde geeft. Maar als je geniet, dan kun je het leven aan. Een mens kan niet alles begrijpen Ik heb mijn uiterste best gedaan om wijs te worden. En om alles te begrijpen wat er op aarde gebeurt. Maar de dingen die God doet, kun je niet begrijpen. Ook al denk je er dag en nacht over na. En ook al geef je jezelf nooit rust. Zelfs een wijs mens kan niet begrijpen wat er op aarde gebeurt, ook al zegt hij van wel. Prediker 9 Het leven is maar kort Ieder mens zal sterven 1 Over al die dingen heb ik nagedacht. Ik heb het allemaal onderzocht. Ik zag dat God het leven van eerlijke en wijze mensen bepaalt. Ze weten niet of er liefde of haat in hun leven zal zijn. Het is allebei mogelijk. 2 Ze weten alleen dat het met iedereen op dezelfde manier afloopt. Met eerlijke mensen en met slechte mensen. Met mensen die zich houden aan de regels van de tempel, en met mensen die dat niet doen. Met mensen die offers brengen, en met mensen die dat niet doen. Met mensen die goed zijn, en met mensen die slecht zijn. Met mensen die iets aan God beloven, en met mensen die bang zijn om iets te beloven. 3 Dat is het treurige van alles wat er op aarde gebeurt: met iedereen loopt het op dezelfde manier af. Treurig is het ook dat de mensen steeds slechte dingen willen doen. Hun hele leven lang bedenken ze domme dingen, en dan gaan ze dood. Zolang er leven is, is er hoop 4 Zolang een mens leeft, is er hoop. Net zoals er voor een levende hond meer hoop is dan voor een dode leeuw. 5 Want mensen die leven, weten dat ze zullen sterven. Maar mensen die dood zijn, weten helemaal niets meer. Zij hebben niets meer te verwachten. Niemand denkt meer aan hen. 6 Hun liefde, hun haat en hun jaloezie zijn voor altijd verdwenen. Zij doen niet meer mee met alles wat er op aarde gebeurt. Geniet elke dag van je leven 7 Geniet van het leven! Geniet van het brood dat je eet en van de wijn die je drinkt. Dat is wat God graag ziet. 8 Draag altijd mooie kleren. En zorg ervoor dat je lekker ruikt. 9 Geniet van het leven met de vrouw van wie je houdt. Je leven is zo voorbij. Geniet daarom van elke dag die God je geeft. Dat is het enige wat je hebt in het leven. Verder is het alleen maar werken en werken.

12 10 Als je de kans krijgt om iets te doen, doe het dan zo goed mogelijk. Want straks ben je dood en dan is er niets meer. Niets om over na te denken, niets om te doen. Niets om te leren, niets om wijs van te worden. De dood komt onverwachts 11 Er is me nog iets anders opgevallen in het leven. Het is niet altijd de snelste hardloper die de wedstrijd wint. Het zijn niet altijd de sterkste helden die een oorlog winnen. Wie wijs is, heeft niet altijd genoeg te eten. Wie slim is, wordt niet altijd rijk. Wie verstandig is, wordt niet altijd bewonderd. Iedereen is afhankelijk van wat er toevallig gebeurt. 12 Nooit weet een mens zeker wanneer hij zal sterven. De dood komt onverwachts. Vissen en vogels kunnen onverwachts in een net gevangen worden. Zo kunnen ook mensen onverwachts overvallen worden door de dood. Wijsheid is beter dan macht 13 Ik zag nog een voorbeeld van wijsheid in de wereld. Het maakte veel indruk op me. 14 Er was eens een kleine stad waar weinig mensen woonden. Een machtige koning begon een oorlog en omsingelde de stad. 15 In die stad woonde een arme, maar wijze man. Die man was zo wijs dat hij de stad had kunnen redden. Maar niemand dacht aan die arme man. 16 Toen ik dat hoorde, dacht ik: Wijsheid is beter dan macht. Maar de mensen hebben geen waardering voor de wijsheid van een arme man. Niemand luistert naar hem. 17 Je kunt beter luisteren naar de rustige woorden van een wijze man dan naar het geschreeuw van iemand die helemaal geen verstand heeft. 18 Met wijsheid bereik je meer dan met wapens. Maar één domme daad maakt veel goeds kapot. Prediker 10 Wees verstandig Wie wijs is, kiest de goede weg 1 Dure parfum gaat al stinken als er één dode vlieg in zit. En veel wijsheid gaat verloren door één domme daad. 2 Wie verstandig is, kiest de goede weg. Maar wie onverstandig is, kiest de verkeerde weg. 3 Zo iemand leeft zonder verstand. En iedereen kan zien hoe dom hij is. Het leven is niet eerlijk 4 Als de koning kwaad op je is, loop dan niet weg. Blijf kalm, dan maak je geen fouten. 5 Ik heb nog iets treurigs op aarde gezien. Het is een fout die koningen vaak maken. 6 Ze geven de beste banen aan domme mensen. En de slechtste banen aan belangrijke en rijke mensen.

13 7 En ik zag nog iets anders. Slaven reden op paarden, alsof zij de baas waren. En de bazen moesten lopen, alsof ze slaven waren. Denk na voordat je begint 8 Wie een kuil graaft, kan zelf in die kuil vallen. Wie een gat in een muur maakt, kan door een slang gebeten worden. 9 Wie stenen uit een rots hakt, kan zichzelf pijn doen. Wie hout hakt, kan zichzelf in gevaar brengen. 10 Als je bijl bot is, moet je hem scherp maken. Dan hoef je minder kracht te gebruiken. Als je eerst goed nadenkt, heb je meer kans op succes. 11 Je kunt met een toverspreuk macht krijgen over een slang. Maar die spreuk helpt je niet als die slang je al gebeten heeft. Een dwaas houdt nooit zijn mond 12 Als een wijs mens iets zegt, dan krijgt hij waardering. Maar als een dwaas iets gaat zeggen, dan brengt hij zichzelf in de problemen. 13 Wat hij zegt, is van het begin tot het eind de grootste onzin Zo iemand praat maar door. En door al dat gepraat wordt hij moe. Zo moe dat hij niet eens meer de weg naar huis weet. Geen mens weet wat er in de toekomst gaat gebeuren. Niemand kan je vertellen wat er na je dood zal zijn. Wijze leiders zijn goed voor een land 16 Het gaat slecht met een land als de koning nog maar een kind is. En als de ministers al vroeg in de ochtend aan het feesten zijn. 17 Maar een land is gelukkig als de koning uit een goede familie komt. En als de ministers op de juiste tijd gaan feesten en dan niet dronken worden. 18 Als iemand te lui is om de balken te repareren, valt het dak naar beneden. Als hij niet aan het werk gaat, blijft het dak lekken. 19 Van lekker eten kun je genieten. Een glas wijn geeft plezier in het leven. En geld maakt al die dingen mogelijk. 20 Scheld een koning nooit uit, zelfs niet in je gedachten. En scheld rijke mensen ook niet uit, zelfs niet in je slaapkamer. Want misschien hoort een vogel je en vertelt hij je woorden door. Prediker 11 We begrijpen niet alles 1 Geef alles wat je hebt, maar weg. Want later krijg je het wel weer terug. 2 Deel je bezit met veel anderen. Want je weet niet wat voor rampen er nog zullen komen. 3 Als de wolken vol water zijn, dan weet je dat het gaat regenen. Als een boom omvalt, kan hij naar het noorden of naar het zuiden vallen. Maar hij blijft liggen waar hij gevallen is.

14 4 Als je steeds maar op de wind let, kom je niet aan zaaien toe. Als je steeds maar op de wolken let, kom je niet aan maaien toe. 5 Je weet niet in welke richting de wind gaat waaien. En je weet niet hoe een kind ontstaat in de buik van zijn moeder. Hoe weet je dan wat God doet, die alles gemaakt heeft? 6 Je moet s ochtends zaaien. En je moet ook s avonds zaaien. Want je weet niet welk zaad het beste zal opkomen, het zaad van de ochtend of het zaad van de avond. Of misschien komen ze allebei goed op. Geniet van het leven Geniet van elke dag 7 Wat is het licht van de zon heerlijk. Wat is het leven goed! 8 Als je lang leeft, geniet dan van elke dag. Bedenk dat er nog veel donkere dagen zullen komen. En dat alles wat nog komt, snel voorbijgaat. 9 Geniet van het leven zolang je nog jong bent! Wees gelukkig in je jeugd. Doe wat je hart je zegt. Kijk goed om je heen. En bedenk daarbij dat God je leven zal beoordelen. 10 Houd verdriet en zorgen ver bij je vandaan, want je jeugd is snel voorbij. Prediker 12 Denk aan God die je gemaakt heeft 1 Denk aan God die je gemaakt heeft. Denk aan hem zolang je nog jong bent. Want straks komen de slechte dagen. Dan komt de tijd dat je geen plezier meer in het leven hebt. 2 Denk aan God die je gemaakt heeft. Straks wordt het donker. Dan verdwijnt het licht van de zon, van de maan en de sterren. Dan blijft het bewolkt, ook als de regen ophoudt. 3 Straks ben je oud. Je handen gaan trillen en je benen gaan krom staan. Je tanden vallen uit je mond. Je ogen zien niets meer. 4 Je oren horen niet meer wat er buiten gebeurt. Je stem is bijna niet meer te horen. Je hoort het geluid van de vogels niet meer. 5 Je durft geen heuvel meer op te klimmen. Je vindt het gevaarlijk op de weg. Je haren zijn grijs geworden en je komt nog maar met moeite vooruit. Je verlangt nergens meer naar. En ten slotte ga je dood. Dan wordt er om je gehuild in de straten. 6 Denk aan God die je gemaakt heeft. Straks wordt je leven afgebroken. Zoals een zilveren ketting breekt, of een gouden lamp. Zoals een waterkruik in stukken valt, of het touw breekt waaraan een emmer hangt. Zo wordt je leven afgebroken. 7 Dan gaat je lichaam terug naar de aarde waaruit je gemaakt bent. Dan gaat je levensadem terug naar God die je het leven gegeven heeft. Alles gaat voorbij 8 Alles gaat voorbij, zegt Prediker. Er is niets dat blijft. Het is allemaal zinloos.

15 Slot 9 Prediker was een wijze man. Hij heeft de mensen veel geleerd. Hij heeft alles goed onderzocht, en hij heeft veel spreuken opgeschreven. 10 Hij zocht steeds naar de juiste woorden. Alles wat hij schreef, is eerlijk en waar. 11 De woorden van de wijzen zijn scherp, zo scherp als puntige stokken. De spreuken die de wijzen verzameld hebben, zijn zo scherp als spijkers. En alle wijze woorden komen van God. 12 En dan nog één ding. Er worden steeds weer nieuwe boeken geschreven. En als je te veel in die boeken studeert, word je doodmoe. 13 Nu komt het belangrijkste van alles wat je gehoord hebt: heb eerbied voor God en houd je aan zijn wetten. Dat geldt voor ieder mens. 14 Want God beoordeelt alles wat je gedaan hebt. De goede en de slechte dingen. En ook de dingen die voor mensen verborgen zijn.