WATERTOETS RIETHORSTERWEG (ONG.) TE PLASMOLEN GEMEENTE MOOK EN MIDDELAAR

Transcriptie

1 WATERTOETS RIETHORSTERWEG (ONG.) TE PLASMOLEN GEMEENTE MOOK EN MIDDELAAR

2 Watertoets Riethorsterweg (ong.) te Plasmolen in de gemeente Mook en Middelaar Opdrachtgever Bungalowverhuur de Riethorst Riethorsterweg AC Plasmolen Project MOO.RIE.WTO Rapportnummer Status Datum Eindrapportage 30 januari 2013 (v.3) Vestiging Opsteller Swalmen Ing. M.R.P. Vidal Paraaf Kwaliteitscontrole Drs. E. Hartingsveld Paraaf Kwaliteitszorg Voor het opstellen van een watertoets en het uitvoeren van geohydrologisch onderzoek zijn vooralsnog geen wettelijke richtlijnen vastgesteld. Econsultancy voldoet voor haar overige dienstverlening ten aanzien van bodem aan alle wettelijke kwaliteitseisen. Tot aan het moment dat voor het opstellen van een watertoets en het uitvoeren van geohydrologisch onderzoek kan worden gewerkt volgens vastgestelde protocollen en richtlijnen, wordt daar waar mogelijk aangesloten aan algemene kwaliteitseisen zoals deze voor bodemonderzoek gelden. Betrouwbaarheid Het opstellen van de watertoets is op zorgvuldige wijze uitgevoerd conform de algemeen geldende normen en met behulp van gespecialiseerde apparatuur. Het onderzoek betreft een momentopname in de tijd en is steekproefsgewijs uitgevoerd, waardoor een beeld van de geohydrologische situatie wordt verkregen. Econsultancy accepteert derhalve op voorhand geen aansprakelijkheid ten aanzien van mogelijke beslissingen die de opdrachtgever naar aanleiding van het door Econsultancy uitgevoerde onderzoek mt.

3 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING LOCATIEGEGEVENS Geraadpleegde bronnen Huidige en toekomstige situatie plangebied Belendende percelen Oppervlaktewater en waterkwaliteit Riolering Uitgevoerd(e) bodemonderzoek(en) op de onderzoekslocatie Bodemopbouw en geohydrologie Regionale bodemopbouw Regionale geohydrologie Consequenties toekomstige ontwikkeling BELEID, PROCES EN COMPENSERENDE MAATREGELEN Algemeen Riolering Beleid en omvang compenserende maatregelen Mogelijke afkoppeltechnieken Dimensioneringsmogelijkheden bergingsvoorziening Verontreiniging door dakwater SAMENVATTING EN CONCLUSIES BIJLAGEN: 1. - Topografische ligging van de locatie 2a. - Locatieschets huidige situatie 2b. - Impressieschets toekomstige situatie 3. - Methodiek bepaling af te koppelen hoeveelheid hemelwater MOO.RIE.WTO

4 1. INLEIDING Econsultancy heeft van Bungalowverhuur de Riethorst opdracht gekregen voor het opstellen van een watertoets voor de locatie aan de Riethorsterweg (ong.) te Plasmolen in de gemeente Mook en Middelaar. De watertoets is uitgevoerd in het kader van het duurzaam waterbeheer voor de voorgenomen herontwikkeling van de onderzoekslocatie. Deze conceptrapportage wordt voor advies aangeboden aan de opdrachtgever, het Waterschap Peel en Maasvallei en de gemeente Mook en Middelaar. Eventuele opmerkingen, adviezen en suggesties worden in de eindrapportage verwerkt. Het doel van de watertoets is onder andere de negatieve effecten van plannen en besluiten op de waterhuishouding te voorkomen en mogelijke kansen voor het watersysteem te benutten. De watertoets is géén aparte procedure, maar is een traject dat geïntegreerd is in de procedure van het ruimtelijk plan of besluit. Uitgangspunt van de watertoets is dat een ruimtelijk besluit of plan geen slechtere waterhuishoudkundige situatie oplevert dan in het bestaande beleid is vastgelegd. De watertoets is een procesinstrument ter verbetering van de communicatie tussen initiatiefnemer, waterschap en gemeente en biedt zodoende de mogelijkheid tot een goede afstemming. De waterbeheerder wordt vanaf de initiatieffase actief betrokken bij de ruimtelijke planvorming. Het beleidskader waaruit de watertoets is voortgekomen bestaat uit het Kabinetsstandpunt "Anders omgaan met water", de Nota Ruimte, het beleid "Waterbeheer 21 e eeuw". Het beleid is verder uitgewerkt in het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW). Het Rijk, de Unie van Waterschappen, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Interprovinciaal Overleg hebben op 14 februari 2001 afgesproken om vanaf dat moment de watertoets toe te passen. De watertoets is verplicht sinds 1 november 2003 voor waterhuishoudkundig relevante ruimtelijke plannen en projecten. Een aantal waterhuishoudkundige aspecten kan daarin aan de orde komen, zoals bescherming tegen overstromingen, voorkoming van wateroverlast (elders), de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater en het tegengaan van verdroging. Uiteindelijk moet het resultaat zijn dat een nieuw plan/project, dan wel een wijziging hiervan, hydrologisch neutraal is, of -indien mogelijkeen verbetering met zich meebrengt. In een zogenaamde "waterparagraaf" (onderdeel toelichting bestemmingsplan) wordt daarbij met name de wijze waarop de afvoer van hemelwater van daken en verhardingen naar de ondergrond, het oppervlaktewater of de riolering zal plaatsvinden, in de toelichting van het bestemmingsplan vastgelegd. De onderhavige watertoets ligt hieraan ten grondslag MOO.RIE.WTO Pagina 1 van 13

5 2. LOCATIEGEGEVENS 2.1 Geraadpleegde bronnen De informatie over de onderzoekslocatie is gebaseerd op de bij de gemeente Mook en Middelaar aanwezige informatie (contactpersoon dhr. R. Borgonjen), het Waterschap Peel en Maasvallei (contactpersoon dhr. M. Stevens), Rijkswatertstaat (contactpersoon dhr. W. van Rooij), de opdrachtgever (dhr. R. Teunissen) en informatie verkregen uit de op 4 mei 2012 uitgevoerde terreininspectie. 2.2 Huidige en toekomstige situatie plangebied Het plangebied (± m 2 ) ligt aan de Riethorsterweg (ong.) gelegen aan de rand van de kern van Riethorst in de gemeente Mook en Middelaar (zie bijlage 1). Het perceel, waar de onderzoekslocatie deel van uitmaakt, is kadastraal bekend gemeente Mook en Middelaar, sectie C, nummer 75. Volgens de topografische kaart van Nederland, kaartblad 46 B, (schaal 1:25.000), bevindt het maaiveld zich op een hoogte van circa 12,5 m +NAP en zijn de coördinaten van de onderzoekslocatie X = , Y = Binnen het plangebied komen hoogteverschillen voor. Figuur 1 geeft de hoogteverschillen binnen het plangebied weer ( Figuur 1. Maaiveldhoogte binnen het plangebied (in m +NAP) De onderzoekslocatie is in gebruik als weiland. Volgens opgaaf van de huidige eigenaar is in 1993 een partij grond en een partij puin van de gemeente Mook en Middelaar aangebracht op een groot deel van de huidige onderzoekslocatie. Het oostelijk deel van de onderzoekslocatie ligt zodoende circa 1 m hoger dan het westelijk deel. Op het oostelijk deel is een open schuur aanwezig. Verder is de locatie geheel onbebouwd en onverhard. De initiatiefnemer is voornemens een woonhuis op de locatie te realiseren. In bijlage 2a is de huidige situatie op een locatieschets weergegeven. Bijlage 2b bevat een impressieschets van de toekomstige situatie MOO.RIE.WTO Pagina 2 van 13

6 2.3 Belendende percelen De onderzoekslocatie is gelegen in de bebouwde kom van Plasmolen. Het bodemgebruik van de omliggende percelen is als volgt: aan de noordzijde bevindt zich een woonhuis met siertuin; aan de oostzijde bevindt zich een openbare weg (Riethorsterweg); aan de zuidzijde bevindt zich een watergang (Mookse Molenbeek) met aansluitend een groenvoorziening; aan de westzijde bevindt zich een weiland. 2.4 Oppervlaktewater en waterkwaliteit Op de onderzoekslocatie bevindt zich geen oppervlaktewater. Direct ten zuiden van het plangebied bevindt zich een primaire watergang, genaamd de "Mookse Molenbeek". Deze watergang heeft een specifieke ecologische functie (SEF-watergang). De watergang is niet aangemerkt voor herinrichting, derhalve kan, vooralsnog, aangenomen worden dat de bestaande beekloop in de toekomst gehandhaafd zal blijven. Uit de Keur van het Waterschap geldt dat vanuit primaire watergangen tot 5 meter uit de insteek een bouwverbod geldt en geen opgaande beplantingen mogen worden aangebracht. 2.5 Riolering Ter plaatse van de Riethorsterweg ligt een gemengd rioolstelsel daterend uit Het hoofdriool loopt richting de N271 en eindigt voor huisnummer 10 (put 30103A). Er bestaan vooralsnog geen plannen om het bestaande rioolstelsel te vervangen. 2.6 Uitgevoerd(e) bodemonderzoek(en) op de onderzoekslocatie Op de locatie is in 2012 door Econsultancy een verkennend bodemonderzoek uitgevoerd (rapportnummer MOO.RIE.NEN). Uit het onderzoek blijkt dat puinlaag op locatie plaatselijk licht tot sterk verontreinigd met PAK en licht verontreinigd is met minerale olie en/of PCB. Zowel de ondergrond als het grondwater blijkt niet verontreinigd te zijn. Vanuit het milieuhygiënische oogpunt zijn er plaatselijk, op basis van de resultaten van het recentelijk uitgevoerd verkennend bodemonderzoek, vooralsnog mogelijke bezwaren voor de infiltratie van hemelwater. 2.7 Bodemopbouw en geohydrologie Teneinde meer inzicht te krijgen in de bodemopbouw, grondwaterniveau en doorlatendheid van de bodem is een literatuurstudie verricht naar de regionale bodemopbouw en geohydrologie Regionale bodemopbouw De originele bodem bestaat volgens de bodemkaart van Nederland, kaartblad 46 West/Oost 1966 (schaal 1:50.000), uit een gooreergrond welke volgens de Stichting voor Bodemkartering voornamelijk is opgebouwd uit grof zand. De onderzoekslocatie ligt volgens de geomorfologisch kaart van Nederland in een niet-gekarteerd gebied. De dichtstbijzijnde kaarteenheden betreffen een dalvlakteterras en een ondergraven stuwwalzijde (zie figuur 2) MOO.RIE.WTO Pagina 3 van 13

7 Figuur 2. Geomorfologische kaart van Nederland Regionale geohydrologie Tectonisch gezien ligt de onderzoekslocatie in de Slenk van Venlo. Deze slenk wordt aan de zuidwestzijde begrensd door de Tegelenbreuk en aan de noordoostzijde door de Grensbreuk. Beide breuken zijn noordwest-zuidoost gericht. De locatie bevindt zich precies boven een begeleidende storing. Het eerste watervoerend pakket heeft een dikte van ± 50 m en wordt gevormd door de Formatie van Waalre. De Formatie van Waalre (afkorting: WA) bestaat uit fluviatiele zanden en kleien uit het Reuverien (vanaf 3,6 miljoen jaar geleden, Laat-Plioceen) tot het Menapien (Vroeg Pleistoceen, tot 1 miljoen jaar geleden). De Formatie van Waalre wordt onderverdeeld in een aantal laagpakketten: het Laagpakket van Tegelen (sideriethoudende klei met zandige laagjes); het Laagpakket van Hoogerheide (micahoudend zand met bovenop een siltige kleilaag) en het Laagpakket van Woensdrecht (fijn micahoudend zand met bovenop een venige kleilaag). De gemiddelde stand van het freatisch grondwater bedraagt ± 9 m +NAP, waardoor het grondwater zich op ± 3,5 m -mv zou bevinden. Het water van het eerste watervoerend pakket stroomt volgens de isohypsenkaart van de Dienst Grondwaterverkenning van TNO, kaartblad 46 Oost, 1973 (schaal 1:50.000), in westelijke richting. Op een afstand van ± 0,5 km ten noordoosten van de onderzoekslocatie ligt het pompstation Plasmolen (grondwaterwinning Mokerheide). De onttrekking van dit pompstation heeft waarschijnlijk geen invloed op de grondwaterstroming van het freatisch grondwater. De onderzoekslocatie ligt in een freatisch grondwaterbeschermingsgebied. Het plangebied bevindt zich in een gebied wat gekenmerkt wordt met een grondwatertrap type III. Hetgeen rkomt op een heersende gemiddeld hoogste grondwaterstand (GHG) van 0,4 m -mv en een gemiddeld laagste grondwaterstand (GLG) tussen de 0,8-1,2 m -mv MOO.RIE.WTO Pagina 4 van 13

8 Volgens de bodemdoorlatendheidskaart (figuur 3) van het Waterschap Peel en Maasvallei bevindt het plangebied zich in een gebied welke gekenmerkt wordt met doorlatendheid van de bodem variërend tussen de 0,03 m/dag en de 0,15 m/dag. Deze doorlatenheden worden als slecht tot matig doorlatend geclassificeerd (Cultuurtechnisch Vademecum, 2000). Figuur 3. Uitsnede bodemdoorlatendheid Waterschap Peel en Maasvallei. De haalbaarheid van hemelwaterinfiltratie is mede afhankelijk van de doorlatendheid van de bodem. Als stelregel kan worden gehanteerd dat bodemlagen met een minimale doorlatendheid van 1,0 m/dag geschikt zijn voor infiltratie van hemelwater. Hiermee wordt rekening gehouden met factoren die de doorlatendheid negatief kunnen beïnvloeden. Bodemlagen met lagere doorlatendheden worden als niet of minder geschikt geacht voor hemelwaterinfiltratie. Op basis van het literatuuronderzoek acht Econsultancy het plangebied minder geschikt voor de infiltratiedoeleinde. 2.8 Consequenties toekomstige ontwikkeling In de huidige situatie is de locatie geheel onbebouwd. Het hemelwater infiltreert in de huidige situatie rechtstreeks in de bodem. De initiatiefnemer is voornemens een woning (± 240 m 2 ) met siertuin op de locatie te realiseren. Voor de realisatie van de toekomstige situatie wordt circa 750 m 2 van het terrein verhoogd. Bijlage 2b bevat een locatieschets van de toekomstige situatie. Vooralsnog is nog niet exact bekend waar welke verharding zal worden toegepast. In tabel I staan de oppervlakten van de huidige en toekomstige bebouwing en verhardingen weergegeven. Tabel I. Gegevens huidig en toekomstig verhard oppervlak Verhard oppervlak Huidig (m²) Toekomstig (m²) dakoppervlak ±0 ± 240 verhardingen ± 0 ± 0 totaal verhard oppervlak ± 0 ± 240 Het totaal aan verhard oppervlak mt toe met circa 240 m MOO.RIE.WTO Pagina 5 van 13

9 De voorgenomen ontwikkeling beïnvloedt het watersysteem ter plaatse van en rondom de locatie. Zonder compenserende maatregelen heeft de voorgenomen ontwikkeling de volgende negatieve effecten op het watersysteem: de aanvulling van grondwater mt af (verdroging); de afvoer van hemelwater vindt versneld plaats (wateroverlast); er ontstaan nieuwe vuilwaterstromen (riolering). Aanvulling grondwatervoorraad Het onverhard oppervlak mt in de nieuwe situatie af. Dit leidt tot een afname van infiltrerend hemelwater. Versnelde afvoer In de huidige situatie is de onderzoekslocatie onverhard, waardoor het overtollige water geleidelijk uit het gebied wordt afgevoerd. Door het aanbrengen van de verharding zal dit proces versneld optreden. Het overtollige water komt sneller in de benedenstrooms gelegen gebieden en kan daar (bij hevige rslag) mogelijk tot wateroverlast leiden. Nieuwe vuilwaterstromen Door de geplande nieuwbouw zal een nieuwe vuilwaterstroom ontstaan. 3. BELEID, PROCES EN COMPENSERENDE MAATREGELEN 3.1 Algemeen Teneinde uitgangspunten voor de omgang met overtollig (hemel)water aan te geven, is informatie verkregen van de gemeente Mook en Middelaar en Waterschap Peel en Maasvallei. Tevens zijn de locatiespecifieke kenmerken van de onderzoekslocatie, zoals beschreven in hoofdstuk 2, verwerkt in het proces. 3.2 Riolering Ter plaatse van de Riethorsterweg ligt een gemengd rioolstelsel daterend uit Het hoofdriool loopt richting de N271 en eindigt voor huisnummer 10 (put 30103A). Er bestaan vooralsnog geen plannen om het bestaande rioolstelsel te vervangen. Uitgangspunt bij de dimensionering van een riool is dat alleen het huishoudelijk afvalwater verwerkt wordt en dat het hemelwater ofwel af wordt gevoerd naar oppervlaktewater ofwel infiltreert in de bodem. De kosten voor de aanleg en de aansluiting op het gemeentelijk rioleringsstelsel zijn voor de initiatiefnemer. 3.3 Beleid en omvang compenserende maatregelen In tabel II zijn relevante waterhuishoudkundige aspecten weergegeven. De aspecten zijn beoordeeld op relevantie voor de onderzoekslocatie. Indien relevant is het betreffende aspect nader toegelicht in de tabel MOO.RIE.WTO Pagina 6 van 13

10 Tabel II. Waterhuishoudkundige aspecten Waterhuishoudkundig aspect Toelichting Relevant HOOFDTHEMA S Veiligheid Ligt in of nabij het plangebied een primaire of regionale waterkering? Ligt in of nabij het plangebied een kade? Riolering en afvalwaterkering Is er een toename van het afvalwater? ja Ligt in het plangebied een persleiding van het waterschap? Ligt in of nabij het plangebied een RWZI van het waterschap? Wateroverlast (oppervlaktewater) Is er sprake van toename van het verhard oppervlak? ja Zijn er kansen voor het afkoppelen van bestaand verhard oppervlak? ja In of nabij het plangebied bevinden zich natte en laag gelegen gebieden, beekdalen, overstromingsvlakten? ja Grondwateroverlast Is in het plangebied sprake van slecht doorlatende lagen in de ondergrond? Bevindt het plangebied zich in de invloedzone van een rivier? ja Is in het plangebied sprake van kwel? Beoogt het plan dempen van slootjes of andere wateren? Oppervlaktewaterkwaliteit Wordt vanuit het plangebied water op oppervlaktewater geloosd? Ligt in of nabij het plangebied een SEF water? ja Ligt het plangebied geheel of gedeeltelijk in een Strategisch Actiegebied? Grondwaterkwaliteit Ligt het plangebied in de beschermingszone van een drinkwateronttrekking? ja Volksgezondheid In of nabij het plangebied bevinden zich overstorten uit het gemengde stelsel of (verbeterd) gescheiden stelsel? Bevinden zich, of komen er functies, in en nabij het plangebied die milieuhygiënische of verdrinkingsrisico s met zich meebrengen (zwemmen, spelen, tuinen en water)? Verdroging Bevindt het plangebied zich in of nabij een beschermingszone voor natte natuur? Natte natuur Bevindt het plangebied zich in of dicht nabij een natte EVZ? Bevindt het plangebied zich in of nabij een beschermingszone voor natte natuur? Inrichting en beheer Bevinden zich in of nabij het plangebied wateren die in eigendom of beheer zijn bij het waterschap? ja Heeft het plan herinrichting van wateren tot doel? AANDACHTSTHEMA S Recreatie Bevinden zich in het plangebied watergangen en/of gronden in beheer van het waterschap waar actief recreatief medegebruik mogelijk wordt? Cultuurhistorie Zijn er cultuurhistorische waterobjecten in het plangebied aanwezig? MILIEUHYGIENISCHE KWALITEIT VAN DE BODEM Zijn er vanuit milieuhygiënisch oogpunt van de bodem belemmeringen voor het bergen c.q. infiltreren van hemelwater? ja Is er toename van het afvalwater? In de toekomstige situatie komt er een afvalwaterstroom bij. Uitgangspunt bij nieuwbouw is dat alleen het huishoudelijk afvalwater verwerkt wordt en dat het hemelwater wordt geïnfiltreerd in de bodem. De rioleringswerken zijn in beheer bij de gemeente Mook en Middelaar. Is er toename van het verhard oppervlak? Het totaal aan verhard oppervlak mt toe met circa 240 m 2. Zijn er kansen voor het afkoppelen van bestaand verhard oppervlak? Om aan de randvoorwaarden van de gemeente en het waterschap te voldoen en om wateroverlast te voorkomen wordt het hemelwater niet afgevoerd naar het gemeentelijk rioolstelsel, maar volgens de trits vasthouden, bergen en afvoeren behandeld. Het vasthouden en bergen van opgevangen hemelwater dient binnen de planlocatie ingepast te worden. In of nabij het plangebied bevinden zich natte en laag gelegen gebieden, beekdalen, overstromingsvlakten? Direct ten zuiden van het plangebied bevindt zich een watergang genaamd de Mookse Molenbeek MOO.RIE.WTO Pagina 7 van 13

11 Bevindt het plangebied zich in de invloedzone van een rivier? Zowel de directe omgeving alsmede het plangebied zelf maakt onderdeel uit van het waterbergend winterbed van de Maas en valt derhalve onder de Beleidslijn grote rivieren. De Beleidslijn grote rivieren heeft als doelstelling de beschikbare afvoer- en/of bergingscapaciteit van het rivierbed te behouden. Tevens heeft de Beleidslijn grote rivieren als doelstelling ontwikkelingen tegen te gaan die mogelijke toekomstige rivierverruimende maatregelen (verbreding en/of verlaging van het rivierbed) onmogelijk maken. Ligt het plangebied in de beschermingszone van een drinkwateronttrekking? Het plangebied bevindt zich in freatisch grondwaterbeschermingsgebied Mookerheide. Bevinden zich in of nabij het plangebied wateren die in eigendom of beheer zijn bij het waterschap? Direct ten zuiden van het plangebied bevindt zich een watergang genaamd de Mookse Molenbeek. Het betreft een primaire watergang met specifiek ecologische functies (SEF-watergang). Vanuit de primaire watergang geldt vanuit de Keur van het waterschap een bouwverbod binnen 5 meter van de watergang. Tevens is het niet toegestaan om binnen de 5 meter beplantingen aan te brengen. Zijn er vanuit milieuhygiënisch oogpunt van de bodem belemmeringen voor het bergen c.q. infiltreren van hemelwater? Binnen het plangebied is in 2012 door Econsultancy een verkennend bodemonderzoek uitgevoerd (rapportnummer MOO.RIE.NEN). Uit het onderzoek blijkt dat de bovengrond plaatselijk sterk verontreinigd is met PCB en licht tot matig verontreinigd met PAK. Het is niet toegestaan om hemelwater te infiltreren in verontreinigde bodem. Het is derhalve niet zondermeer toegestaan om op de onderzoekslocatie het hemelwater middels een voorziening te bergen c.q. te infiltreren. Rijkswaterstaat geeft aan dat nieuwe ontwikkelingen binnen het waterbergend winterbed vergunningsplichtig zijn in het kader van de Waterwet. Er kan alleen toestemming verleend worden indien voldaan wordt aan de algemene voorwaarden van de Beleidsregels grote rivieren. De algemene voorwaarden zijn: er sprake is van een zodanige situering en uitvoering van de activiteit dat het veilig functioneren van het waterstaatswerk gewaarborgd blijft; er geen sprake is van een feitelijke belemmering voor vergroting van de afvoercapaciteit; er sprake is van een zodanige situering en uitvoering van de activiteit dat de waterstandsverhoging of de afname van het bergend vermogen zo gering mogelijk is. resterende waterstandseffecten of de afname van het bergend vermogen duurzaam worden gecompenseerd waarbij de financiering en de tijdige realisering van de maatregelen gezekerd zijn. Waterschap Peel en Maasvallei geeft aan dat met nieuwe ontwikkelingen géén afwenteling op de omgeving (en in de tijd) plaats mag vinden. Daartoe hanteert het waterschap de tritsen: "vasthouden - bergen - afvoeren" voor waterkwantiteit en "schoonhouden - scheiden - schoonmaken" voor waterkwaliteit. De trits "vasthouden - bergen - afvoeren" houdt in dat in eerste instantie getracht dient te worden het (gebiedseigen) water zo lang mogelijk, daar waar het valt, vast te houden (infiltratie in de bodem), indien dit niet mogelijk is dient het afstromend regenwater lokaal te worden geborgen in vijvers en watergangen. Pas in laatste instantie, wanr noch vasthouden, noch bergen afdoende is, kan overwogen worden het water zo traag mogelijk af te voeren naar de omgeving MOO.RIE.WTO Pagina 8 van 13

12 De trits "schoonhouden - scheiden - schoonmaken" omvat ten eerste het niet toelaten dat de waterkwaliteit verslechtert (schoonhouden), vervolgens het scheiden van schone en vuile waterstromen en als laatste het zuiveren (schoonmaken) van verontreinigd water. De hydrologische ordeningsfuncties voor deze trits zijn: cascadering, waarbij vuile gebiedsfuncties benedenstrooms van schone worden gelegd; buffering, waarbij tussen schone en vuile gebiedsfuncties een bufferzone wordt aangelegd; differentiatie per stroomgebied, waarbij elk (deel)stroomgebied een richtinggevende functie krijgt. Voor de verder verdere uitwerkingen van de plannen is het bergen en vertraagd afvoeren van hemelwater van belang. De voorkeur van het waterschap gaat hierbij uit naar infiltreren van hemelwater op de locatie en wanr dit niet mogelijk is naar het bergen van hemelwater. Voor de dimensionering van een nieuw oppervlaktewatersysteem hanteert het waterschap een aantal verschillende maatgevende rslaggebeurtenissen. Dat zijn achtereenvolgens gebeurtenissen met herhalingstijden van één keer per 10 jaar (T=10, 50 mm), respectievelijk één keer per 100 jaar (T=100, 62,5 mm), ofwel buien die statistisch gezien eenmaal per 10, respectievelijk eenmaal per 100 jaar kunnen optreden. Hierbij wordt rekening gehouden met voorspelde klimaatontwikkelingen. Uiteindelijk zal één van deze genoemde buien bepalend zijn voor de verdere dimensionering van het watersysteem en de uiteindelijke hoeveelheid open water, die dient te worden aangelegd. De leegloop van de buffers dient te geschieden via een duurzame en bij voorkeur vaste regelbare constructie. In principe mag 1 liter per seconde per hectare verhard oppervlak afgevoerd worden naar primair oppervlaktewater. Deze afvoer is gelijk aan de landbouwkundige afvoer bij extreme situaties. Eventuele infiltratievoorzieningen zullen volgens de gemeente Mook en Middelaar op eigen terrein in eigen beheer moeten worden aangelegd en onderhouden. Volgens de gemeente Mook en Middelaar mogen eventuele overloopvoorzieningen niet rechtstreeks worden aangesloten op de riolering MOO.RIE.WTO Pagina 9 van 13

13 3.4 Mogelijke afkoppeltechnieken Volgens het advies Waterbeheer voor de 21 e eeuw wordt de voorkeursvolgorde vasthouden, bergen, afvoeren aangehouden. In figuur I is schematisch de afweging tussen het wel of niet infiltreren in de bodem en de keuze van een bepaalde infiltratietechniek (op basis van de actuele grondwaterstand en de doorlatendheid van de bodem) weergegeven. Het betreft hier een algemene kwantitatieve beslismethodiek. Iedere situatie dient afzonderlijk te worden beoordeeld op basis van locatiespecifieke kenmerken. Figuur 4. Beslismethodiek infiltratietechniek De voorzieningen die Econsultancy op basis van de locatiespecifieke kenmerken en de beslismethodiek (figuur 4) geschikt acht voor de onderhavige situatie zijn: Bergingsvoorziening met geleidelijk afvoer naar oppervlakte water MOO.RIE.WTO Pagina 10 van 13

14 3.5 Dimensioneringsmogelijkheden bergingsvoorziening De hoeveelheid te bergen hemelwater binnen het plangebied kan met behulp van de volgende formule berekend worden: Waarbij: H = hoeveelheid te bergen hemelwater in m 3 N = rslaggebeurtenis in mm O = oppervlakte af te koppel oppervlak in m 2 C = afvloeiingcoëfficiënt materiaal (dimensieloos) Uit de berekening volgt dat circa ± 10,8 m 3 afgekoppeld hemelwater afkomstig van het dakoppervlak bij een rslaggebeurtenis T=10 (50 mm) geborgen en vertraagd afgevoerd dient te worden. Bij een rslaggebeurtenis T=100 (62,5 mm) dient circa 13,5 m 3 afgekoppeld hemelwater op locatie geborgen te worden. Vanwege het feit dat momenteel niet bekend is waar in de toekomstige situatie verhardingen worden toegepast, is de hoeveelheid af te koppelen hemelwater afkomstig van de toekomstige verhardingen niet in de bovenstaande berekening opgenomen. Bij het dimensioneren van een bergingsvoorziening dient men rekening te houden met een vermeerdering van de bergingscapaciteit van 0,4 m 3 per 10 m 2 aan klinkerverharding. Bij het dimensioneren van een bergingsvoorziening dient rekening gehouden te worden met het feit dat een dergelijke voorziening boven de voor het gebied geldende GHG (0,4 m -mv) gerealiseerd dient te worden. Aan de aanvullende eis van het waterschap dat bij een bergingsvoorziening een minimale waking van 0,5 m gehandhaafd dient te worden kan, op basis van de voor het gebied heersende GHG, niet worden voldaan. Vooralsnog wordt bij de berekening een maximale vullinggraad van 0,3 m gehanteerd bij een rslaggebeurtenis T = 100 (62,5 mm). Het minimale bodemoppervlak van een bergingsvoorziening kan berekend met behulp van de volgende formule: Waarbij: Opp = minimale bodemoppervlakte in m 2 q = hoeveelheid te bergen hemelwater in m 3 h = maximale vullingsgraad bergingsvoorziening in m De bodemoppervlak van de bergingsvoorziening dient minimaal 45 m 2 te bedragen om het af te koppelen hemelwater op locatie te kunnen bergen. Bij een rslaggebeurtenis T = 100 zal de voorziening geheel gevuld zijn. De leegloop van de bergingsvoorziening dient te geschieden via een duurzame en bij voorkeur vaste regelbare constructie. In principe mag 1 liter per seconde per hectare verhard oppervlak afgevoerd worden naar primair oppervlaktewater. Deze afvoer is gelijk aan de landbouwkundige afvoer bij extreme situaties. Vanuit het plangebied mag derhalve, gezien het toekomstig verhard oppervlak, circa 2,0 m 3 /dag hemelwater op het nabij gelegen oppervlaktewater geloosd worden. Door de bodem van de bergingsvoorziening waterdoorlatend uit te voeren zal het te bergen hemelwater deels de bodem infiltreren. De geknepen afvoer van afgekoppeld hemelwater kan vergunningsplichtig zijn MOO.RIE.WTO Pagina 11 van 13

15 Bij de voorbeeldberekeningen is verder uitgegaan van de volgende uitgangspunten: T =10, 50 mm in 27 uur; een klinkerverharding en schuine daken in de toekomstige situatie; afvloeicoëfficiënt van 0,9 voor hellend dak; afvloeicoëfficiënt van 0,8 voor klinkerverhardingen; GHG van 0,4 m -mv; maximale diepte van de voorziening van 0,4 m; flauw talud van 1:5; k-waarde van 0,03 (worst case benadering). Gezien de totale oppervlakte van de onderzoekslocatie (± m 2 ) lijkt er voldoende ruimte aanwezig te zijn om afstromend hemelwater in de toekomstige situatie vast te houden en geleidelijk af te voeren naar het grondwater en/of oppervlaktewater. Bij schrijven van 7 februari 2012 en telefonisch overleg van 30 januari 2013 heeft Rijkswaterstaat Limburg aangegeven aan welke randvoorwaarden de compenserende maatregelen moeten voldoen. Rijkswaterstaat Limburg geeft aan dat de bouw van de bedrijfswoning niet zal leiden tot waterstandverhoging. De berekening voor het verlies van het bergend vermogen luidt als volgt: waterdiepte x oppervlakte activiteit. Voor onderhavige ontwikkeling dient de compensatie ongeveer (NAP13.50m NAP m) x 290 m 2 = 319 m 3 te bedragen. Te zijner tijd wordt een waterwetvergunning aangevraagd die exact aangeeft hoeveel compensatie plaats moet vinden. Gezien de grootte van het plangebied kan voldoende compensatie plaatsvinden binnen de grenzen van het plangebied. 3.6 Verontreiniging door dakwater In de Nationale Pakketten Duurzaam Bouwen: Woningbouw nieuwbouw, Woningbouw beheer en Utiliteitsbouw is een tweetal maatregelen (S/U237 en S/U444) opgenomen die onder meer betrekking hebben op het verminderen van de emissie van milieubelastende stoffen naar het van daken afgevoerde hemelwater. Bij nieuwbouw wordt geadviseerd gebruik te maken van niet-uitloogbare bouwmaterialen in verband met de waterkwaliteit. Dit houdt in dat toepassing van materialen voor daken, dakgoten en hemelafvoeren zoals zink, koper, lood etc. wordt afgeraden, tenzij de materialen zijn voorzien van een coating MOO.RIE.WTO Pagina 12 van 13

16 4. SAMENVATTING EN CONCLUSIES Econsultancy heeft in opdracht van Bungalowverhuur de Riethorst het proces van de watertoets doorlopen voor de herontwikkeling van de locatie aan de Riethorsterweg (ong.) te Plasmolen in de gemeente Mook en Middelaar. Het doel van de watertoets is de negatieve effecten van plannen en besluiten op de waterhuishouding te voorkomen en mogelijke kansen voor het watersysteem te benutten. In de huidige situatie is de locatie geheel onverhard en onbebouwd en is in gebruik als weiland. Volgens opgaaf van de huidige eigenaar is in 1993 een partij grond en een partij puin van de gemeente Mook en Middelaar aangebracht op een groot deel van de huidige onderzoekslocatie. Het oostelijk deel van de onderzoekslocatie ligt zodoende circa 1 m hoger dan het westelijk deel. De initiatiefnemer is voornemens een woning (± 240 m 2 ) met siertuin op de locatie te realiseren. De GHG ter plaatse van het plangebied is vastgesteld op 0,4 m -mv. Op basis van kaartmateriaal van het waterschap wordt de doorlatendheid ter plaatse van het plangebied geschat tussen de 0,03 m/dag en de 0,15 m/dag, welke als slecht tot matig doorlatend geclassificeerd worden. In het kader van de definitieve dimensionering kan het wenselijk zijn om de k-waarde ter hoogte van de zijkant en/of de onderzijde van de voorziening te bepalen door middel van enkele in-situ doorlatendheidsmetingen. Gezien de theoretische slechte doorlatendheid van de bodem ter plaatse van het plangebied dient te worden uitgegaan van het bergen en vertraagd afvoeren van hemelwater op locatie. Bij een rslaggebeurtenis T=100 (62,5 mm) dient circa 13,5 m 3 afgekoppeld hemelwater op locatie geborgen te worden. Gezien de hoge GHG (0,4 m -mv) is er in de modelberekeningen uitgegaan van een bovengrondse bergingsvoorziening met een bodemoppervlak van circa 45 m 2. De leegloop van de bergingsvoorziening dient te geschieden via een duurzame en bij voorkeur vaste regelbare constructie. In principe mag 1 liter per seconde per hectare verhard oppervlak afgevoerd worden naar primair oppervlaktewater. Deze afvoer is gelijk aan de landbouwkundige afvoer bij extreme situaties. Vanuit het plangebied mag derhalve, gezien het toekomstig verhard oppervlak, circa 2,0 m 3 /dag hemelwater op het nabij gelegen oppervlaktewater geloosd worden. De geknepen afvoer van afgekoppeld hemelwater kan vergunningsplichtig zijn. Gezien het feit dat het plangebied gelegen is in het waterbergend winterbed van de Maas dienen wijzigingen op de huidige situatie dermate gecompenseerd te worden dat het waterbergend vermogen van het plangebied niet negatief beïnvloed worden. De initiatiefnemer is voornemens een deel van het plangebied op te hogen. Als compensatie van het ophogen wordt op het achterterrein een oppervlaktewater (vijver) gecreëerd. In het kader van duurzaam waterbeheer verwacht Econsultancy praktische oplossingen te hebben geboden voor de omgang met afstromend hemelwater, waarbij rekening is gehouden met de wensen en eisen van de opdrachtgever, de gemeente Mook en Middelaar, Rijkswaterstaat en het Waterschap Peel en Maasvallei. Econsultancy Swalmen, 30 januari MOO.RIE.WTO Pagina 13 van 13

17 7,7(/ WRSRJUDILVFKH OLJJLQJ YDQ GH ORFDWLH 352-( & ,( : (5 6&+$$ / '$7 80.$$57%/$' % %,-/$*(

18 Rijksweg N271 grondwaterstromingsrichting P locatiegrens (nr.154) afrastering locatie toekomstige woning 1,0 restaurant (nr.10) 1,0 Riethorsterweg (nr.15) (nr.13) (nr.17) LEGENDA: gras bomenrij talud 0 m 25 m water TITEL: locatieschets A4 x,x hoogte in m +mv PROJECT: MOO.RIE.WTO NUMMER: SCHAAL: 1:500 DATUM: bebouwing GETEKEND: RNa BIJLAGE: 2a

19 Bijlage 2b Impressieschets toekomstige situatie

20

21 Bijlage 3 Methodiek bepaling af te koppelen hoeveelheid hemelwater

22 Methodiek bepaling af te koppelen hoeveelheid hemelwater De hoeveelheid af te koppelen hemelwater is afhankelijk van enkele factoren. Naast de maatgevende bui en de hoeveelheid af te koppelen (verhard) oppervlak is het type verhardingsmateriaal van belang. Ieder type dakbedekking/verharding heeft zijn eigen afvloeiingscoëfficiënt. In de onderstaande tabel zijn afvloeiingscoëfficiënten van de meest toegepaste materialen weergegeven. Tabel. Afvloeiingscoëffiënten van diverse materialen Type dakbedekking afvloeiingscoëfficiënt Geglazuurde dakpannen, leisteen, metalen daken, EPDM 0,95 Keramische- of betonpannen 0,9 Plat dak zonder grind 0,8 Plat dak met grind 0,6 Vegetatiedak 0,2 Type verharding afvloeiingscoëfficiënt Gesloten wegdek (asfalt) 0,85 Klinker- en tegelbestrating 0,8 grindverharding 0,3 voorbeeld geglazuurde dakpan voorbeeld vegetatiedak voorbeeld asfaltverharding voorbeeld waterdoorlatende verharding Formule te bergen hoeveelheid hemelwater per af te koppelen oppervlak Waarbij: H = hoeveelheid hemelwater in m 3 N = rslaggebeurtenis in mm O = oppervlakte af te koppel oppervlak in m 2 C = afvloeiingcoëfficiënt materiaal (dimensieloos)