BIJLAGE 1. WERKBOEK OLYMPISCHE VERKENNINGEN

Transcriptie

1 BIJLAGE 1. WERKBOEK OLYMPISCHE VERKENNINGEN

2 INHOUD 1. VOORAF 1 2. PROGRAMMAISCHE VERKENNINGEN 2.1. Olympische Ambities Hallen Stadions Specifieke Accommodaties Olympisch Basisprogramma OLYMPISCHE VERKENNINGEN 3.1. Vier denkmodellen Ontwerpatelier Amsterdam Centraal Rotterdam Centraal Netwerk Amsterdam Netwerk Rotterdam Lessen & Aanbevelingen 42 januari 2011

3 OLYMPISCHE VERKENNINGEN 1. VOORAF Grondslagen In deze bijlage bij het Eindverslag wordt dieper en gedetailleerder ingegaan op de wedstrijdaccommodaties die (extra) nodig zijn voor het organiseren van Olympische Spelen. Hoofdkenmerk van die Olympische Spelen is het overwegend simultaan en gelijktijdig organiseren van een hele serie internationale kampioenschappen binnen een tijdsbestek van nog geen drie weken. Een aantal sporten doet daarbij in beginsel een beroep op dezelfde accommodatie, waarbij het simultane karakter van de Spelen het in veel gevallen niet mogelijk maakt om die accommodatie ook tegelijkertijd te benutten. Het effect daarvan is, dat Olympische Spelen aanzienlijk meer wedstrijdaccommodaties vereisen dan alleen voor het regelmatig organiseren van grote internationale kampioenschappen nodig zouden zijn. Daarnaast wordt in de bids voor Olympische Spelen in het algemeen uitgegaan van hogere toeschouwersaantallen dan voor internationale kampioenschappen. Het effect daarvan is, dat ook de omvang van Olympische accommodaties vaak groter moet zijn dan het geval is bij internationale kampioenschappen. Of dat altijd zo moet zijn, is overigens ook een kwestie van ambitie. Om daar greep op te krijgen, zijn de eisen van het IOC voor de benodigde accommodaties bij het organiseren van Olympische Spelen vergeleken met de bids voor de Spelen van Dat is gedaan om een idee te krijgen van de ambities die een land moet hebben om tot een kansrijk bid te komen. Op grond hiervan zijn programmatische Olympische ambities sportlandkaart nederland voor de Nederlandse situatie geformuleerd. Confrontatie van dit (ambitie)programma met de geschikt geachte accommodaties biedt dan vervolgens zicht op de aard en hoeveelheid aan accommodaties die voor een geïntegreerd evenement als de Spelen nodig (kunnen) zijn. De basis voor dit Werkboek over de behoefte aan Accommodatie voor Olympische Spelen is gelegd in een Ontwerpatelier dat op 27 mei 2010 met bonden en overheid is gehouden in Papendal. Dit Atelier richtte zich op het verder aanscherpen en uitwerken van de sportieve profilering op clusterniveau die in het voorafgaande Kennisatelier waren ontdekt. Bovenal echter richtte het zich op de verdere structurering die Olympische Spelen daar aan kunnen geven en de meerwaarden die dat kan opleveren voor de (top)sport in Nederland. Grondslag voor deze exercitie waren de sportieve profielen van (stads) regionale clusters, inclusief indicaties voor accommodatie die nodig zou zijn om het betreffende profiel naar het niveau van internationale kampioenschappen te brengen. De opgave bestond uit een puzzel waarin een indicatief programma voor de wedstrijdaccommodaties die nodig zijn voor het organiseren van Olympische Spelen ingepast moest worden een viertal ruimtelijke modellen. Doel van dit atelier was overigens niet het beste inrichtingsmodel te kiezen (daarbij komt veel meer kijken dan een optimale programmering van de accommodaties), maar vooral de motieven en overwegingen voor een optimale keuze boven tafel te krijgen. Overdenkingen De resultaten van deze exercitie zijn dus indicatief omdat pas op de langere termijn kan het programma exacter worden ingevuld. Op dit moment is er vooral behoefte aan zicht op de speelruimte daarbinnen en de beschikbare bandbreedte daarbij. Lessen uit andere Olympische Spelen (van de afgelopen jaren zoals in Atlanta, Sydney, Athene en Beijing, of in voorbereiding zoals in London en Rio) zijn daarbij van grote waarde. Deze lessen worden dan ook door tekst geweven maar komen uitgebreider aan de orde in de bijlagen. Verder is een waarschuwing op zijn plek. Ofschoon de aandacht voornamelijk gericht wordt op de benodigde olympische accommodaties, is er voor een optimale (ruimtelijke) organisatie van de Spelen in Nederland uiteindelijk veel meer vereist. De grote sportaccommodaties zijn daarvan maar een beperkt, zij het zeer gezichtsbepalend deel. Alleen al voor de atleten zelf (plus staf wat het aantal al verdubbelt tot personen) gaat het om adequate trainingsfaciliteiten, transport, verzorgings- en verblijfsfaciliteiten. Dan alle faciliteiten en activiteiten die nodig zijn voor de organisatie, van de duizenden officials in 5-sterrenhotels tot de tienduizenden 1

4 sportlandkaart nederland OLYMPISCHE VERKENNINGEN Olympische Spelen vereisen veel méér dan alleen geschikte sportaccommodaties... vrijwilligers die helpen het feest in goede banen te leiden. Faciliteiten voor de media inclusief het immense netwerk dat nodig is om de Spelen live bij miljarden op V te krijgen. En dan nog de miljoenen bezoekers, fans en feestgangers voor wie eigenlijk het grootste deel van de investeringen (in stadions en sporthallen met tienduizenden stoeltjes, publieksruimte en massatransport) is bedoeld. Het Schetsboek Olympische Spelen, dat ten grondslag ligt aan het kabinetsbesluit uit 2009 om actief te gaan werken aan het Olympisch Plan en de Spelen in 2028 als kers op de taart, geeft een uitgebreid overzicht van alle aspecten die komen kijken bij het organiseren van Olympische Spelen in Nederland en heeft op de achtergrond steeds een rol gespeeld bij dit verslag. Maar nu focussen we in dit deel op de benodigde Olympische accommodatie en hanteren daarbij de volgende aanpak die ook in de hoofdstukvolgorde terugkeert: 1. Wat is er nodig (indicatief Olympisch programma) en wat is de bandbreedte daarbij? 2. Wat ligt er al aan bruikbare accommodatie, wat ontbreekt er nog (plus wederom bandbreedte)? 3. Hoe kan het voorlopig OS-programma landen op de mogelijkheden die Nederland al biedt? 4. Uitwerking van het programma naar vier Denkmodellen in een Ontwerpatelier. 5. Conclusies ten aanzien van de Denkmodellen zelf en naar de betekenis ervan voor de SportLandKaart. 2

5 OLYMPISCHE VERKENNINGEN sportlandkaart nederland 2. PROGRAMMAISCHE VERKENNINGEN 2.1. OLYMPISCHE AMBIIES Als grondslag voor het verkennen van de consequenties die Olympische Spelen kunnen hebben, is begonnen met het formuleren van ambities voor de toeschouwersaantallen per (tak van) sport. De Program Office Olympisch Plan 2028 heeft daartoe de richtlijnen van het IOC vergeleken met de ambitieniveau s van de bids voor de Spelen van 2016 (Chicago, Madrid, okio en Rio de Janeiro). De gemiddelden van die bids zijn vervolgens aangepast aan inschattingen voor de populariteit van een (tak van) sport in Nederland én in het potentiële achterland van Spelen in Nederland. Het onderstaande schema geeft het overzicht van de aldus samengesteld ambities (zie ook Eindverslag paragraaf 3.1). Deze ambities komen steeds terug in de verschillende tabellen van dit hoofdstuk. Olympische Spelen bestaan feitelijk uit een groot aantal simultaan georganiseerde kampioenschappen. Om er zicht op te krijgen welke daarvan gecombineerd gebruik kunnen maken van dezelfde wedstrijdaccommodaties, is te rade gegaan bij de Spelen van Atlanta, Sydney, Athene en Beijing en bij de geplande Spelen van Londen en Rio de Janeiro. De gevonden combinatiemogelijkheden worden in de tabellen van dit hoofdstuk vermeld. 2.2 HALLEN De kaart op pagina 4 geeft een overzicht van de bestaande en geplande hallen die door de bonden als A1 en A2 accommodatie voor de verschillende zaalsporten zijn aangewezen. In de tabel op pagina ernaast staan in de meest linkse kolom de gekozen ambities ten aanzien van de toeschouwersaantallen. In de kolom daarnaast staan de hallen en sportzalen die we ook al bij de analyses van EK s en WK s zijn tegengekomen. De beide rechter kolommen geven weer in welke combinaties de sporten tijdens de vier meest recente en de twee aankomende Spelen in zalen zijn geprogrammeerd. Dat is gedaan om, uitgaande van de gekozen ambities, zicht te krijgen op de hoeveelheid hallen die in de verschillende grootteklassen worden gebruikt. Door vervolgens te kijken welke hallen of zalen er in Nederland in de betreffende klasse al aanwezig of gepland zijn, ontstaat ook zicht op de noodzaak nieuwe hallen of zalen in die klasse toe te voegen. 3

6 sportlandkaart nederland OLYMPISCHE VERKENNINGEN A1 EN A2-WEDSRIJDLOCAIES SPORBONDEN HALLEN Bestaande hal A1 Bestaande hal A2 Geplande hal A1 of A2 Bron: interviews bonden november en december 2009: Atletiekunie KNBSB KNGU KNHB KNHS KNLB KNMV KNRB KNSB KNVB KNWU KNZB NGF NeVoBo Watersportverbond SPORSAD A2 trampoline turnen zwemmen MARINI PLAZA A2 turnen tennis volleybal ZUIDERPARK A2 volleybal FR. OENSADION A1 squash A2 tennis SPORHALLEN ZUID A1 Basketbal A2 volleybal LEIDEN A2 volley/basketbal SILVERDOME A2 tennis AMSELVEEN A2 volleybal RAI A1 turnen tennis volley/basketbal A2 paarden ZIGGODOME A1 turnen volley/basketbal SPORHAL GALGENWAARD A2 atletiek indoor OPSPORHAL A1 volley/basketbal A2 tennis turnen JAARBEURSHALLEN A1 turnen tennis volleybal ZWOLLE LANDSEDEHAL A2 volleybal IJSSELHALLEN A2 paarden OMNISPOR A1 atletiek indoor baanwielrennen turnen tennis volley/basketbal OPSPORHAL A2 volleybal AHOY A1 baanwielrennen turnen tennis volley/basketbal OPSPORCENRUM A2 turnen tennis volleybal DORDRECH A2 volley/basketbal BRABANHALLEN A1 turnen tennis volleybal basketbal A2 paarden FLIK-FLAK A2 trampoline turnen MAASPOOR A2 trampoline turnen ILBURG DOME A1 atletiek indoor A1 baanwielrennen A2 volleybal km. MECC A1 baanrennen turnen tennis volley/basketbal A2 paarden 4

7 OLYMPISCHE VERKENNINGEN sportlandkaart nederland INDICAIEVE AMBIIES BESAAND & GEPLAND COMBINAIES VAN SPOREN IN OLYMPISCHE HALLEN toeschouwers Basketbal Voorronden: Basketbal Finales: gepland Atlanta Handbal (V/F), Basketbal (V/F), urnen A Volleybal (V/F) Basketbal (V) Sydney Beijing Handbal (F), urnen A & Basketbal (V/F) Volleybal (F) Londen Handbal Finale: urnen A &, Basketbal (F) Basketbal (F), urnen A & Ziggo Dome ( ) urnen Artistiek: urnen rampoline: Volleybal: Volleybal (F) Athene Basketbal (F), urnen A & Basketbal (V) Handbal (V/F) Volleybal (V/F), Basketbal (v) Rio de Janeiro urnen A, R & Basketbal (V/F) Volleybal (V/F) Atlanta urnen R, Volleybal (V) Boksen Handbal (V), Judo, Worstelen Beijing Boksen Judo, aekwondo Badminton, urnen R Handbal (V) Schermen, afeltennis, Pentahlon Schermen toeschouwers afeltennis Badminton Badminton: Schermen, Pentatlon S & S Boksen: Volleybal (V) bestaand Sydney, Worstelen Handbal Voorronden: Rotterdam Ahoy ( ) Verspreid over 2 zalen: Judo: Amsterdam RAI ( ) Basketbal (V), Handbal, Volleybal (V), Londen Utrecht Jaarbeurshallen ( ) Badminton, Ritmisch & Pentatlon Schermen Finales: Verspreid over 4 zalen: Den Bosch Brabanthal (10.000) Voorts: Schermen Voorronden: Boksen, Gewichtheffen, Judo, Schermen, afeltennis, Maastricht MECC (10.000) Worstelen, Boksen, Judo en Schermen aekwondo: aekwondo & Worstelen Den Bosch Langstraathal (7.000) afeltennis, aekwondo Voorts: afeltennis: Basketbal (V), Badminton, urnen R urnen Ritmisch: gepland Athene Volleybal Worstelen: Rio de Janeiro Handbal (V), aekwondo Badminton afeltennis, urnen R Handbal (V/F) Judo, Worstelen Judo, aekwondo Boksen Worstelen Schermen (F) Boksen Badminton, Pentatlon S & S afeltennis Schermen (V) Schermen, Pentatlon Schermen bestaand Rotterdam Ahoy ( ) Amsterdam RAI ( ) Utrecht Jaarbeurshallen ( ) Den Bosch Brabanthal (10.000) Maastricht MECC (10.000) Apeldoorn Omnisport ( ) Atlanta Baanwielrennen Gewichtheffen Beijing Baanwielrennen Gewichtheffen toeschouwers Gewichtheffen: Baanwielrennen: Schieten 3000 Den Bosch Langstraathal (7.000) Den Bosch Baroniehal (5.000) Amsterdam Fr.Otten (7.000) Eindhoven Indoor opsport (4.100) Groningen Martiniplaza (4.000) A dam Sporthallen Zuid (4.000) Almere Omniworld opsport (3.000) Sydney Gewichtheffen Baanwielrennen Athene Gewichtheffen Baanwielrennen Londen Baanwielrennen Schieten Rio de Janeiro Gewichtheffen Baanwielrennen gepland A dam Sporthallen Zuid (6.500) Den Haag opsporthal (5.000) ilburg Dome ( ) Grote Hallen Uit de bovenstaande tabel kan geconcludeerd worden dat voor de zaalsporten met de hoogste toeschouwersaantallen ( tot toeschouwers) in totaal drie hallen nodig zijn: één hal met een capaciteit voor toeschouwers en twee met een capaciteit voor toeschouwers. De grootste hal ( toeschouwers) is dan bedoeld voor de Basketbal Finales en daarmee ook als een van de twee hallen voor de voorrondes. Uit de eerdere programmeringen blijkt dat die grootste hal ook nog benut kan worden voor andere zaalsporten met veel toeschouwers, waarbij urnen Artistiek en rampolinespringen aan elkaar gekoppeld zijn vanwege de gewenste zaalhoogten. Voor de Voorronden Basketbal is ook nog een extra hal nodig. 5

8 sportlandkaart nederland OLYMPISCHE VERKENNINGEN Een overzicht van de gebruikte hallen op de Spelen van Atlanta, Sydney, Athene, Beijing, London en Rio. 6

9 OLYMPISCHE VERKENNINGEN sportlandkaart nederland Voor de beide hallen met toeschouwers doen zich vervolgens twee opties voor. De eerste bestaat eruit, dat ingezet wordt op twee nieuwe hallen. In de tweede optie wordt het Ziggo Dome (Amsterdam) vergroot, waardoor er nog maar één nieuwe zaal in deze grootteklasse gebouwd hoeft te worden. Natuurlijk is er ook de optie om de ambities neerwaarts bij te stellen naar plaatsen, waardoor meer bestaande zalen ingezet zouden kunnen worden. Dat zou dan voor hand liggen voor de sporten waarvoor de gekozen ambitie ruim boven de indicaties van het IOC uit stijgt: Basketbal Voorronden (IOC indicatie toeschouwers) en Handbal (indicatie toeschouwers). Dat zijn ook juist de sporten die een beroep doen op de grootste zaalcapaciteit. Anderzijds speelt wel dat de zaalsporten waarvan de gekozen ambitie beduidend boven de richtlijn van het IOC ligt, juist de populaire sporten in Nederland en NW-Europa zijn. worden gebouwd. Maar meer voor de hand liggend is in ieder geval te beginnen met het bestaande aanbod te benutten. In dat geval ontstaan twee geografisch verschillende opties. De eerste optie concentreert zich op de Randstad, waar Rotterdam Ahoy, Amsterdam RAI en de Jaarbeurshallen in Utrecht ingezet kunnen worden. Als ook het Frans Otten Stadion gebruikt wordt voor de kleine zaalsporten, is nog één nieuwe hal met een capaciteit voor toeschouwers nodig. De capaciteit van de nieuwe Sporthallen Zuid zou dan vergroot kunnen worden. De tweede optie richt zich ook op de mogelijkheden die buiten de Randstad geboden kunnen worden. In dat geval komen in Den Bosch de Brabanthal ( toeschouwers) en de Langstraathal (7.000 toeschouwers) binnen het perspectief. Wanneer deze beide worden ingezet, is het niet meer nodig om de ambities bij te stellen. Verlagen van de ambitie - nog los van het feit dat dit niet sterk staat in een bid - dient dus met de nodige voorzichtigheid en goed onderbouwd plaats te vinden. Vooralsnog is het raadzaam bij bouw- en/of legacyproblemen niet te beginnen met het bijstellen van de ambitie, maar naar breder naar flexibele oplossingen te zoeken (bijvoorbeeld de finale in een stadion). Brabanthallen, Den Bosch Een variant kan zijn om ook in deze grootteklasse de ambities bij stellen, teneinde nog meer bestaande hallen in te kunnen zetten. Het zou kunnen voor Badminton (IOC indicatie 5.000), urnen Ritmisch (indicatie 5.000), aekwondo (indicatie 5.000), afeltennis (indicatie 5.000) en Schermen Voorronden en Finales ( indicatie 2.700). Als we dat doen (en we willen alles ook nog geclusterd houden) dan komt vooral de Bossche Baroniehal in beeld. Huidige RAI-complex Amsterdam Middelgrote Hallen Uit de programmeringen van eerdere Spelen kan worden opgemaakt, dat er in de grootteklasse van tot toeschouwers ten minste vijf hallen nodig zijn. Een daarvan moet toeschouwers kunnen herbergen (voor Judo, liefst gecombineerd met de Voorronden Handbal), twee ervan toeschouwers en de andere twee ervan Om daarin te voorzien kan om te beginnen natuurlijk alles nieuw Kleinere Hallen In de categorie van de sportzalen met een capaciteit voor tot toeschouwers gaat het om Baanwielrennen (Velodrome) en een hal voor het Gewichtheffen. Als vooral ingezet wordt op het benutten van bestaande voorzieningen kan voor het Baanwielrennen gebruik gemaakt worden van het geplande -Dome in ilburg (5 à toeschouwers) of het bestaande Omnisportcentrum in Apeldoorn, mits de capaciteit enigszins wordt vergroot. Voor het Gewichtheffen 7

10 sportlandkaart nederland OLYMPISCHE VERKENNINGEN 2.3. Stadions Grote Stadions Uit de tabel op de pagina hiernaast blijkt dat voor de Spelen vrijwel zonder uitzondering twee grote stadions ( plaatsen of meer) worden ingezet. Eén stadion is voor Atletiek en het andere voor de Voetbal Finale (en enkele Voorrondes). Eén van beide wordt voorts gebruikt voor de Openings- en Sluitingsceremonie. Almere Sportcentrum (3000 plaatsen) is dan nog een extra hal voor toeschouwers nodig. Het geplande opsportcentrum in Den Haag zou voor dat laatste een alternatief kunnen zijn, waarvoor dan wel de ambitie moet worden verlaagd tot de IOC-indicatie van Op dit moment beschikt Nederland niet over dergelijke stadions. Mochten de plannen voor het WK Voetbal 2018 doorgaan, dan kan wel beschikt worden over een Voetbalstadion met een capaciteit voor toeschouwers. Een Atletiekstadion moet dan echter nog steeds nieuw gebouwd worden. Natuurlijk kan overwogen worden om de ambities voor een dergelijk stadion bij te stellen naar het niveau van de IOC indicaties (60.000). In dat geval zou het Olympisch Stadion tijdelijk kunnen worden vergroot. Uit studies van de gemeente Amsterdam blijkt dat dit technisch mogelijk is. Een ideaal groot (voetbal)stadion (Zwarts & Jansma) Middelgrote Stadions Voor de Voorronden van het Voetbal zouden (naast het stadion voor de Finale) nog vier middelgrote stadions met een capaciteit voor minstens toeschouwers nodig zijn. Dat betekent dat de uitbreidingen van het bid voor de WK 2018 niet volstaan. Als we uitgaan van uitbreiding van de Amsterdam Arena ( toeschouwers) en een Nieuwe Kuip (88.000), dan zullen nog twee of drie stadions van toeschouwers moeten worden uitgebreid naar een capaciteit voor toeschouwers. Het aantal is afhankelijk van het al dan niet handhaven van de bestaande Kuip in Rotterdam. We kunnen er natuurlijk ook voor kiezen om de ambities voor de Voorronden Voetbal bij te stellen naar het niveau van de IOC indicaties van toeschouwers. In die grootteklasse beschikt ons land over maar liefst zeven stadions die 8

11 OLYMPISCHE VERKENNINGEN sportlandkaart nederland INDICAIEVE AMBIIES BESAAND & GEPLAND ACCOMMODAIES RECENE OLYMPISCHE SPELEN Beijing Atlanta National (Olympic) Stadium: Atletiek, Florida Circus Bowl (Orlando): Voetbal Finale Opening en Sluiting Voetbal Finale; Opening en Sluiting Olympic Stadium: Atletiek, Marathon & bestaand toeschouwers Wielrennen Finish ; Opening en Sluiting Amsterdam Arena Londen Rotterdam Kuip Wembley Stadium: Voetbal Finale Atletiek Sydney Olympic Stadium: Atletiek; Opening Stadium Australia: Atletiek, Voetbal Finale; toeschouwers gepland (WK 2018) en Sluiting Opening en Sluiting Amsterdam Arena Voetbal Finale Rotterdam Nieuwe Kuip Rio de Janeiro Athene toeschouwers Maracana Stadium: Voetbal Finale; Olympic Stadium: Atletiek, Voetbal Finale; Opening en Sluiting Opening en Sluiting Jao Havelange Stadium: Atletiek Atlanta Beijing bestaand Stanford Stadium (Athens, Georgia) Shanghai Stadium Amsterdam Arena Legion Field (Birmingham Alabama) Olympic Stadium (Shenyang) Rotterdam Kuip Orange Bowl (Miami) Olympic Center (ianjin) Olympisch Stadion RFK Memorial Stadium (Washington) Beijing Workers Stadium Eindhoven Philips Stadion Olympic Sports Center Stadium Enschede Grolsch Veste Sydney (Quinhuandao) Heerenveen Abe Lenstra Stadion Melbourne Cricket Ground Groningen Euroborg Voetbal Voorronden Sydney Football Stadium Londen Arnhem Gelredome toeschouwers Brisbane Cricket Ground Old rafford (Manchester) Utrecht Nieuw Galgewaard Bruce Stadium (Canberra) Millennium Stadium (Cardiff) Hindmarsh Stadium (Brisbane) St. James Park (Newcastle) gepland (WK 2018) National Football Stadium (Belfast) Amsterdam Arena Athene Rotterdam Nieuwe Kuip Karaiskaki Stadium Rio de Janeiro Olympisch Stadion tijdelijk Kaftanzoglio Stadium (hessaloniki) Garnicha Stadium (Brasilia) Eindhoven Philips Stadion Pankritio Stadium (Heraklio, Kreta) Mineiro Stadfim (Belo Horizonte) Enschede Grolsch Veste Pampeloponnisiako Stadium (Patras) Morumbi Stadium (Sao Paulo) Heerenveen Abe Lenstra Stadion Panthessaliko Stadium (Volos) Fonte Nova Stadium (Salvador) bestaand Atlanta Beijing Kerkrade Parkstad Stadion Morris Brown College Stadium Olympic Green Hockey Stadium Breda Rat Verlegh Stadion Alkmaar AZ Stadion Hockey Finale Sydney London Den Haag ADO Stadion toeschouwers State Hockey Center Hockey Center 1 ilburg Kon. Willem II Stadion gepland Amstelveen Nieuw Stadion Athene Olympic Hockey Center 1 Rio de Janeiro Olympic Hockey Center 1 Hockey Voorronden toeschouwers bestaand Amstelveen Wagener Stadion gepland HC Rotterdam Den Haag Zuiderparkstadion Atlanta Clark Atlanta University Stadium Sydney State Hockey Center Athene Olympic Hockey Center 2 Beijing Olympic Green Hockey Stadium Londen Olympic Hockey Center 2 Rio de Janeiro Olympic Hockey Center 2 in aanmerking zouden komen. De vraag is echter of dit verstandig is, gezien de populariteit van de voetbalsport in Nederland en omringende landen. Kleinere Stadions Voor het Hockey zijn twee kleinere stadions nodig met een capaciteit voor minstens toeschouwers (Finale en Voorronden) respectievelijk toeschouwers (Voorronden). Deze velden bevinden zich doorgaans op één complex. Als we zo n complex niet volledig nieuw willen aanleggen, dan zijn er twee opties. De eerste is om het bestaande Wagenerstadion in Amstelveen handhaven en er het nieuwe Hockeystadion naast te bouwen. De tweede kan zijn om een van de voetbalstadions met een capaciteit voor toeschouwers (of iets meer) tijdelijk aan te passen en een veld met tijdelijke tribunes voor toeschouwers ernaast aan te leggen. Uiteraard kan er ook voor gekozen worden om de ambities bij te stellen naar het niveau van de IOC-indicaties. In dat geval moeten we beschikken over een Hockeystadion met een capaciteit voor toeschouwers (Finales) en eentje voor toeschouwers. Het Nieuwe Wagener Stadion zou dan volstaan, waarbij op een van de bijvelden tijdelijk een tribune wordt gebouwd. 9

12 sportlandkaart nederland OLYMPISCHE VERKENNINGEN A1 EN A2 WEDSRIJDLOCAIES SPORBONDEN SADIONS Bestaand stadion A1 Bestaand stadion A2 Gepland stadion A1 of A2 Bron: interviews bonden november en december 2009: Atletiekunie KNBSB KNGU KNHB KNHS KNLB KNMV KNRB KNSB KNVB KNWU KNZB NGF NeVoBo Watersportverbond AZ SADION A2 voetbal ABE LENSRA A1 voetbal EUROBORG A2 voetbal OLYMPISCH SADION A1 atletiek voetbal WAGENER SADION A1 hockey NIEUW WAGENER A1 hockey ARENA A1 voetbal F.B.KOEN SADION A1 atletiek GROLSCH VESE A1 voetbal DEN HAAG A2 hockey HC Rotterdam A2 hockey DE KUIP DE NIEUWE KUIP A1 voetbal A1 voetbal GALGENWAARD A2 voetbal GELREDOME A1 tennis A2 voetbal HC DEN BOSCH A2 hockey ILBURG A2 hockey PHILIPS SADION A1 voetbal EINDHOVEN A2 hockey PARKSAD SADION A2 voetbal km. 10

13 OLYMPISCHE VERKENNINGEN sportlandkaart nederland Een overzicht van de stadions van de Spelen van Atlanta, Sydney, Athene, Beijing, Londen en Rio 11

14 sportlandkaart nederland OLYMPISCHE VERKENNINGEN 2.4 Specifieke Accommodaties Zwemhallen Uit de onderstaande tabel kan opgemaakt worden, dat bij het Zwemmen veel gebruik wordt gemaakt van verschillende baden. Het bad voor Wedstrijdzwemmen (50 meter baan) wordt soms nog gecombineerd met Synchroonzwemmen, maar Schoonspringen vereist een eigen bad. In een ander speciaal bad vindt Waterpolo plaats. De baden kunnen samengebracht zijn in één grote Zwemaccommodatie, maar vaak zien we een spreiding over een groot complex en een aparte zwemhal voor Waterpolo. Extra trainingsfaciliteiten zijn altijd nodig. Het spectaculaire National Aquatics Centre in Beijing. INDICAIEVE AMBIIES BESAAND & GEPLAND ACCOMMODAIES RECENE OLYMPISCHE SPELEN Wedstrijdzwemmen toeschouwers Beijing bad 10 banen (50 25 meter) Synchroonzwemmen toeschouwers Atlanta Georgia ech Aquatic Center: Zwemsporten, Pentatlon Zwemmen en Waterpolo National Aquatics Center: Alle Zwemsporten Yingdong Natatorium: Waterpolo, Pentatlon Z bad 3 meter diep (min meter)* Sydney Schoonspringen toeschouwers Bad 5 meter diep (25 21 meter) met duiktoren bestaand Eindhoven ongelreep Sydney International Aquatic Center: Alle Zwemsporten en Waterpolo Finale Ryde Aquatic Centre: Waterpolo Voorronden Athene Londen Aquatic Centre 1: Alle Zwemsporten, Pentatlon Z Aquatic Center 2: Waterpolo Waterpolo toeschouwers Olympic Aquatic Center 1: Wedstrijdzwemmen Olympic Aquatic Center 2: Schoonspringen Rio de Janeiro Olympic Aquatics Center: Wedstrijdzwemmen en Synchroonzwemmen Bad (50 21 meter) Olympic Aquatic Center 3: Synchroonzwemmen Maria Lenk Aquatics Center: Schoonspringen Openwaterzwemmen: en Waterpolo zie tabel Watersporten * Vaak gecombineerd met wedstrijdbad De toeschouwersaantallen uit de indicatieve ambities worden in geen enkel (bestaand) Zwemcomplex in Nederland gehaald. Bijstellen van de ambities naar de IOC indicaties levert op dat voor Waterpolo volstaan zou kunnen worden met plaatsen en voor het Wedstrijdzwemmen met plaatsen, zonder dat dit de geschiktheid van bestaande of geplande accommodaties echt veel dichterbij brengt. Een nieuw (al dan niet tijdelijk) zwemcomplex is dus onvermijdelijk als de OS naar Nederland komen. Een overzicht van de zwembaden uit de Spelen van Atlanta, Sydney, Athene, Beijing, Londen en Rio 12

15 OLYMPISCHE VERKENNINGEN sportlandkaart nederland INDICAIEVE AMBIIES BESAAND & GEPLAND ACCOMMODAIES RECENE OLYMPISCHE SPELEN ennis Een complex (in de open lucht) met in totaal 10 speelvelden: Central Court: Court 1: Court 2: Bijvelden: 7 keer 200 gepland Nationaal enniscentrum Amersfoort of Amsterdam Centre Court (8.000) 8 tot 10 binnenbanen 6 buitenbanen Atlanta Stone Mountain Park ennis Center Sydney New South Wales ennis Centre Athene Olympic ennis Center Beijing Olympic Green ennis Court Londen Wimbledon Rio de Janeiro Olympic ennis Center Beachvolleybal Een stadion met een capaciteit voor toeschouwers met bijvelden (speciaal zand) bestaand Scheveningen Hommerson Beachvolleyball Sydney Stadium (mei tot september) Atlanta Atlanta Beach Bondi Beach Athene Olympic Beach Volleyball Center Beijing Chaoyang Beach Volleyball Ground Londen Horse Guards Parade Whitehall Rio de Janeiro Copacabana Stadium Paardensport Een complex met een capaciteiten voor in totaal: Jumping toeschouwers Dressuur toerschouwers Eventing (viewing zones) bestaand Rotterdam CHIO Kralingse Bos (15.000) Geesteren CSI wente (15.000) CSI Valkenswaard (5.000) De Steeg Outdoor Gelderland (10.000) Eindhoven Karpendonkse Plas (20.000) Boekelo Miltitary (15.000) Atlanta Beijing Georgia International Horsepark (28.500) Hong Kong Equestrian Center (18.000) Sydney Londen Sydney International Equestrian Center (50.000) Greenwich Park (23.000) Belangrijk is dat er ruimte is voor stalling en verzorging van de dieren en verblijfsaccommodatie voor de berijders gepland Hippisch Centrum wente (55.000) Ermelo KNHS errein Athene Markopoulo Equestrian & Shooting Centre Rio de Janeiro National Equestrian Center (14.000) en hun staf. Biddinghuizen Dorthout Mees Rosmalen Autotron Boogschieten Atlanta Stone Mountain Park Archery Center Beijing Beijing Olympic Green Archery Field Vaak een groot veld in de open lucht met een capaciteit voor toeschouwers, maar kan ook in stadion (zoals EK 2012 in Sydney Sydney Archery Park London Lords Cricketground Olympisch Stadion Amsterdam) Athene Panatinaic Stadium Rio de Janeiro Sambrodromo Schieten Atlanta Wolf Creek Shooting Complex Beijing Beijing Shooting Range Hall Een overdekt complex met 3 banen (10 m, 25 m, 50 m), max. 60 schietstanden en een capaciteit voor Sydney Sydney International Shooting Centre London Royal Artillery Barracks toeschouwers Athene Markopoulo Equestrian & Shooting Centre Rio de Janeiro National Shooting Center Banen & Pistes ENNIS De tabel op de pagina hiernaast maakt duidelijk, dat er voor het ennis een complex nodig zal zijn, van een omvang die ons land niet kent. Dat kan in zijn geheel nieuw gerealiseerd worden, maar er kan natuurlijk ook meegelift worden op de initiatieven om een Nationaal enniscentrum te realiseren. Het Central Court daarvan zou dan wel (tijdelijk) een capaciteit moeten krijgen voor toeschouwers, terwijl op de bijvelden (tijdelijke) tribunes met en plaatsen moeten worden gebouwd. Deze aantallen komen overeen met de IOC-indicaties. Het is natuurlijk ook mogelijk om de ambitie van een echt permanent enniscomplex te laten vallen. Bijvoorbeeld door een Voetbalstadion tijdelijk aan te passen. Dat moet er dan wel een zijn waar omheen Plannen voor een tennnisstadion in Amersfoort voldoende ruimte aanwezig is om tevens (tijdelijk) een aantal nevenbanen voor ennis met voldoende toeschouwerscapaciteit te maken. 13

16 sportlandkaart nederland OLYMPISCHE VERKENNINGEN A1 EN A2-WEDSRIJDLOCAIES SPORBONDEN SPECIFIEK Bestaande faciliteiten A1 Bestaande faciliteiten A2 Geplande faciliteiten A1 of A2 Bron: interviews bonden november en december 2009: Atletiekunie KNBSB KNGU KNHB KNHS KNLB KNMV KNRB KNSB KNVB KNWU KNZB NGF NeVoBo Watersportverbond ISC MEDEMBLIK A1 zeilen DE WELLE A2 zwemmen SNEEK A2 zeilen HIALF A1 schaatsen 400 m baan kunstrijden HIALF-II short track A1 schaatsen GRONINGEN A2 schaatsen ZUIDLAREN A2 zeilen BERNHARDHOEVE A2 ICH Zuidlaren ASSEN A1 ijsrace motoren EMMEN A1 schietsport HOORNSE VAAR A2 zwemmen ALKMAAR A2 baanrennen PIM MULIER A1 honkbal softbal HOOFDDORP A1 honkbal NIEUW VENNEP A2 synchroonzwemmen OOKMEER A2 honk/ softbal SLOEN A2 baanrennen AQUAPULCA A2 waterpolo SLOERPARKBAD A2 zwemmen AMSEL A2 roeien BOSBAAN A1 roeien R VEEN ISC SCHEVENINGEN A2 zeilen A1 zeilen YPENBURG A2 zwemmen ZOEERMEER A1 beachvolleybal A1 snowworld A1 waterdreams UIHOF A2 kunstrijden A1 kunstrijden A2 Shorttrack RIJNENBURG A2 short track ALEANDERBAAN A2 roeien SCHIE A1 roeien A2 roeien LANGE PAD A2 atletiek NEPUNUS A1 honkbal AHOY ZWEMBAD A2 zwemmen HOOFDDORP A2 hippische locatie SADIONPARK A1 honkbal A2 schaatsen HOORN A2 schaatsen HOORN A2 zeilen URECH A2 softbal N.GEIN A2 softbal LELYSAD A2 zeilen FBK SPORPARK A2 honkbal softbal FLEV-O-NICE A2 schaatsen NA. ENNISCENRUM A1 tennis HOGEWEG A2 zwemmen AMERSFOOR A2 schaatsen HARSKAMP A1 schietsport HEERDE A2 skeeleren GIESBEEK A2 zeilen ALMELO A2 roeien ENSCHEDE A2 schaatsen ZEELAND A2 zeilen DEN BOSCH A2 softbal ORDINA OPEN A1 tennis BREDA A2 hippische locatie ILBURG A2 schaatsen kunstrijden short track WILHELMINAKANAAL A2 roeien EINDHOVEN A2 schaatsen kunstrijden short track PSV PARK A2 honkbal ONGELREEP A1 zwemmen SIARD A2 atletiek (indoor) km. 14

17 OLYMPISCHE VERKENNINGEN sportlandkaart nederland Een overzicht van de specifieke accommodaties uit de Spelen van Atlanta, Sydney, Athene, Beijing, Londen en Rio BEACH VOLLEYBAL Zelfs als we de ambitie zouden bijstellen naar de IOCindicatie is er nergens in Nederland een stadion voor Beach Volleybal te vinden met plaatsen, of zelfs maar met plaatsen. Hoofdveld en bijveld met bijhorende tribunes zullen nieuw gemaakt moeten worden. Omdat deze doorgaans demonteerbaar zijn (Beachvolleybal is sterk seizoensgebonden), kunnen beide ook heel goed mobiel/tijdelijk zijn. Anders dan de naam doet vermoeden is Beachvolleybal namelijk niet per se aan een strand gebonden. Er kan ook voor gekozen worden om het Scheveningse Hommerson Beach Stadium op locatie te benutten voor het bijveld en daarnaast een nieuw hoofdveld te maken. Nog weer een andere optie is om een bestaand middelgroot stadion (minstens plaatsen) tijdelijk voor Beachvolleybal in te richten, mits daar ruimte genoeg omheen ligt om er ook een tweede veld met tribunes op te stellen. Voor dat laatste kan trouwens ook het (demontabele) Hommerson Beach Stadium worden verplaatst. PAARDENSPOR In ons land bestaat veel ervaring met het organiseren van Hippische concoursen die grote aantallen toeschouwers trekken. Daarbij zijn zelfs op een permanente locatie als Boekelo de tribunes demontabel. Dat betekent ook dat een Olympisch Hippisch Complex als het ware footloose kan zijn. Het zou overal (tijdelijk) gebouwd zou kunnen worden waar een buitenruimte met een oppervlak van een kleine 30 hectare (referentie Hong Kong Equestrian Center) beschikbaar is. Beach Volleyball Stadium Beijing Aan de andere kant bestaan er ook ambities om een groot permanent Hippisch Centrum te realiseren. De KNHS richt zich daarbij op zijn centrum in Ermelo, terwijl ook het initiatief loopt voor een groot Hippisch Centrum in wente. 15

18 sportlandkaart nederland OLYMPISCHE VERKENNINGEN BOOGSCHIEEN Er bestaat in Nederland geen complex voor boogschieten met een capaciteit voor toeschouwers. Het is hier ook geen grote sport, zodat het maar de vraag is of het zin heeft een permanent centrum ervoor te realiseren. Bij de meeste van de recente Spelen is de accommodatie ervoor trouwens ook tijdelijk en wordt vooral gebruik gemaakt van bestaande stadions. De totale ruimte die ervoor benodigd is bedraagt ongeveer 1 ha. SCHIEEN Een overdekt complex dat aan de Olympische ambities zou kunnen voldoen, is in Nederland eveneens niet aanwezig. Het vereist ook weer niet zo n omvang dat het onmogelijk is zoiets tijdelijk te realiseren. De totale oppervlakte ervoor bedraagt maximaal 4,5 ha (referentie Beijing Shooting Range) en ligt meestal in een park, aan de stadsrand of in het buitengebied. De KNSA heeft overigens de ambitie om het voormalige oefenterrein de Harskamp om te vormen tot een goed geoutilleerd Schietcentrum. Watersport ROEIEN & KANOËN Voor het Roeien en Kanoën op vlak water is de Bosbaan in Amsterdam eigenlijk al te smal (118 meter in plaats van 135 meter). Dat wil echter nog niet zeggen dat de Bosbaan niet voor Olympische Spelen benut kan worden; de baan is immers wel geschikt bevonden voor het WK Roeien van 2014 en zo dwingend zijn de IOC-indicaties nou ook weer niet. Daar staat tegenover dat de geplande Alexanderbaan in de Eendrachtspolder bij Rotterdam gedimensioneerd is op de nieuwste eisen. Daarbij is de KNRB ook nog van plan er zijn trainings- en opleidingencentrum aan te verbinden. De permanente tribunes bij dergelijke centra zijn doorgaans klein en vooral op de start en de (meest populaire) finish geconcentreerd. Meer tribunes kunnen langs de kilometers lange baan altijd tijdelijk worden geplaatst. Naarmate dat het er meer zijn, wordt het vanwege die lengte overigens wel steeds belangrijker dat de wedstrijden ook via grote schermen te volgen zijn. Voor de Kajak Slalom beschikken we over de Wild Waterbaan van Dutch Water Dreams in Zoetermeer. De baan zelf is van Olympische allure (een kopie van de baan in Beijing), maar het aantal plaatsen voor toeschouwers zeker niet. Dat betekent dat er wat dit betreft twee opties zijn. De eerste daarvan is een nieuwe (en dan weer heel bijzondere) baan aan te leggen die wel plaats heeft voor toeschouwers. De andere bestaat uit het (tijdelijk) realiseren van extra plaatsen bij Dutch Water Dreams. Als het kan of anders de IOC-indicatie van plaatsen. ZEILEN Voor het Zeilen beschikt ons land over één bestaand centrum (Medemblik) en over één centrum dat in een ver gevorderd INDICAIEVE AMBIIES BESAAND & GEPLAND ACCOMMODAIES RECENE OLYMPISCHE SPELEN Kajak/Kano Vlak Water toeschouwers Waterbaan van meter lengte met 9 Atlanta Lake Lanier (K/K Vlak, Roeien) Ocoee Whitewater Center ( K/K Slalom) Beijing Shuni Olympic Rowing-Canoeing Park (K/K Vlak en Slalom, Roeien) banen van minimaal 9 meter breed Roeien & Kajak/Kano Vlak Water Amsterdam Bosbaan (10.000) Sydney Londen Roeien lang en 118 meter breed Sydney International Regatta Centre (K/K Vlak, Eton Dorney (K/K Vlak, Roeien) toeschouwers Rotterdam Alexanderbaan (20.000) Roeien) Brox Bourne White Water Canoe Centre Waterbaan van minstens meter lang Gepland om te voldoen aan alle eisen en 135 meter breed Penrith Whitewater Stadium (K/K Slalom) (K/K Slalom; ) Kajak/Kano Slalom Athene Rio de Janeiro Kajak/Kano Slalom toeschouwers Een natuurlijke rivier of kunstmatige waterbaan Zoetermeer Dutch Water Dreams (6.000) Schinias Olympic Rowing & Canoeing Centre (K/K Vlak, Roeien) Helliniko Olympic Canoe/Kajak Slalom Centre (K/K Slalom) Lagao Rodrigo de Freitas (K/K Vlak, Roeien) Olympic White Water Stadium (K/K Slalom) Atlanta Beijing Zeilen Wassaw Sound (Savannah) Olympic Sailing Center (Qingdao) 5 zeilzones in een diameter van 1,6 km. Medemblik: International Sailing Centre een haven met voorzieningen; Sydney Londen Scheveningen: International Sailing viewing zones voor minstens Woollahra Sailing Club Weymouth and Portland Center Den Haag toeschouwers; tribune voor minstens 250 toeschouwers Athene Rio de Janeiro Agios Kosmas Olympic Sialing Centre Marina de Gloria Openwaterzwemmen (10 km) Beijing parkoers in rechte lijn, min. 2 km Open Water vaste start/finish pontons Londen Hoorn: Hoorns Hop tribune bij finish (1000) Serpentine, Hyde Park parallelle viewingzone min. 1 km lang Rio de Janeiro bij voorkeur meer of breed kanaal Copacabana Resort 16

19 OLYMPISCHE VERKENNINGEN sportlandkaart nederland Een overzicht van de roei,- kajak en zeilaccommodaties uit de Spelen van Atlanta, Sydney, Athene, Beijing, Londen en Rio stadium van planning is (Scheveningen). Voor beide geldt dat er kaderuimte genoeg is voor de gewenste kleine tribune. Langs beide kusten is op zich ook ruimte genoeg voor viewingzones. Al moet gezegd worden dat de wedstrijden zich meestal te ver van de wal afspelen om ze vanaf de viewingzones goed te kunnen volgen. Wat dat betreft kan beter ingezet worden op kijkschepen en op schermen aan de wal. ZWEMMEN IN OPEN WAER Sinds 2008 is deze sport aan het Olympisch programma toegevoegd. In een zwembaan van minstens 2 km lang (met 2 keerpunten) wordt gestreden over 10 km. Start- en eindpunt liggen bij goed geoutilleerde pontons. Langs de baan is een viewingzone, bij de finish een tribune van minstens 100 meter breed. De nationale training vindt plaats in het Hoornse Hop bij Hoorn, maar wat betreft de potentiële locatie van een Olympische accommodatie voor openwaterzwemmen kent Nederland - wegens het vele open water - in feite een grote vrijheidsgraad. Parkoersen MARAHON EN SNELWANDELEN Marathon en Snelwandelen vinden (deels) in stedelijk gebied plaats. Het parkoers moet vlak zijn en liefst luw. De toeschouwers bevinden zich langs de parkoersen. In ieder geval de finish vindt plaats in het Atletiekstadion. MOUNAINBIKE & BM Voor Mountainbiken is een parkoers nodig van 1 tot 2 kilometer dat enkele malen wordt afgelegd. Het parkoers moet zeer geaccidenteerd zijn, zo nodig 100% kunstmatig. De toeschouwers bevinden zich langs het parkoers en op tijdelijke tribunes bij de start/finishlijn. Het parkoers voor BM is opgebouwd uit veel meer ongelijkheden en kent ook veel vrij scherpe bochten. De track is ongeveer 900 tot 1200 meter lang en ligt in een spiraalvorm. Het is daardoor vrij compact en er kunnen tribunes rondom gebouwd worden. ot nu toe waren deze altijd tijdelijk. Het maakt BM op dit punt een beetje vergelijkbaar met Beachvolleybal; alleen is er bij BM in Nederland (nog) geen accommodatie die als ankerpunt kan dienen. WIELRENNEN OP DE WEG Voor Wielrennen op de weg zal een parkoers uitgezet moeten worden van zo n 25 tot 40 kilometer lang dat enkele malen wordt afgelegd. Belangrijk is dat daarin ook enkele geaccidenteerde delen van een redelijke moeilijkheidgraad zijn opgenomen. De omgeving is landelijk en moet goed ogen. Kijkers moeten zoveel mogelijk op veilige afstand van de renners gehouden worden. Bij de start en finish moeten zich enkele kleinere tribunes bevinden. Laoshan Bicycle Moto Cross Venue (Beijing 2008) 17

20 sportlandkaart nederland OLYMPISCHE VERKENNINGEN A1 EN A2 WEDSRIJDLOCAIES SPORBONDEN BUIEN Bestaande faciliteiten A1 Bestaande faciliteiten A2 Geplande faciliteiten A1 of A2 GRONINGEN A2 4 miles Bron: interviews bonden november en december 2009: Atletiekunie KNBSB KNGU KNHB KNHS KNLB KNMV KNRB KNSB KNVB KNWU KNZB NGF NeVoBo Watersportverbond CIRCUI A1 motorsport weg A2 paarden- hal DRENHE A2 MB A2 Egmond 1/2 HOORN A1 open water zwemmen KAMPEN A1 BM A2 City-pier-city BROEKPOLDER A2 golf CIRCUI ZANDVOOR A1 autoracen KENNEMER A1 golf HAAGSE A1 golf NOORDWIJKSE A2 golf A1 CHIO Rotterdam ROERDAM A1 marathon HOURAK A2 golf ZOEERMEER A2 mountainbike Nedereindse Berg A2 wielerparkoers AMSERDAM A1 marathon A2 Dam-tot-dam URECH A2 Marathon SPIJK A1 golf ALMERE triathlon HILVERSUM A1 golf DE PAN A2 golf GREBBEBERG A2 veldrijden PAPENDAL A1 BM PAPENDAL A2 golf AUORON A1 hippisch centrum BIDDINGHUIZEN A1 golf DORHOU MEES A1 hippisch centrum ERMELO A1 hippisch centrum MARKELO A1 motorcross POSBANK A2 veldrijden DE SEEG A2 outdoor paarden ROOSENDAELSCHE A2 golf NIJMEGEN A2 Zeven heuvelenloop HOLEN triathlon HAAKSBERGEN A2 BM GEESEREN A2 paarden WENE A1 hippisch centrum VARSSEVELD A1 motorcross BOEKELO A2 military OANDRIA A2 golf ILBURG A2 10 miles Warandeloop KARPENDONKSE PLAS A2 outdoor paarden EUROCIRCUI A1 motorcross NOORD-BRABAN A1 veldrijden EINDHOVEN A2 marathon EINDHOVEN A2 golf LIEROP A1 motorcross VALKENSWAARD A2 CSI outdoor paarden A2 BM SEIN triathlon LANDGRAAF A2 MB & BM ZUID-LIMBURG A1 wielrennen weg km. 18

21 OLYMPISCHE VERKENNINGEN sportlandkaart nederland Combinaties riatlon en Pentatlon (Moderne Vijfkamp) bestaan beide uit verschillende sportonderdelen die alle op één dag moeten worden verricht. riatlon bestaat uit lopen, fietsen en zwemmen, in een ruk door tot aan de finish. Het kan eigenlijk overal georganiseerd worden waar (rustig) zwemwater en een vlak wegparkoers elkaar ontmoeten. Bij Pentatlon gaat het om schermen, schieten, zwemmen, andere accommodaties in de buurt ervan moeten liggen. Dat maakt dat er grofweg drie opties voor Pentatlon zijn. De eerste daarvan is om een Pentatloncentrum te realiseren nabij de (nieuwe) Zwemhal. De tweede optie borduurt voort op de onder Zwemhallen al besproken benuttingstrategie. Als voorbeeld: zwemmen vindt plaats in het tijdelijk aangepaste (PSV)stadion, schermen en schieten in het Eindhovense Indoor Sportcentrum (4.100 plaatsen) en paardrijden en lopen bij de Karpendonkse Plas. Als de ambities voor Pentatlon zwemmen verlaagd worden, dan zou binnen die reeks ook gezwommen kunnen worden in een verruimde ongelreep. paardrijden en hardlopen. Daarbij wordt doorgaans gebruik gemaakt van andere Olympische accommodaties, alleen Athene kende een zelfstandig Pentatlon Centre. Ankerpunt is vaak het Olympische zwembad; de toeschouwerscapaciteit is afhankelijk van het bad waarvoor gekozen wordt. Omdat de 5 sporten in één dag gedaan moeten worden, zullen de INDICAIEVE AMBIIES BESAAND & GEPLAND ACCOMMODAIES RECENE OLYMPISCHE SPELEN riatlon bestaat uit achtereenvolgens: Zwemmen (een meer of kanaal met een baan van meter in zuiver water) Wielrennen (een parcours op de weg van 40 kilometer lang met een breedte van minstens 6 meter, dat in maximaal 4 ronden afgelegd kan worden) riatlon Almere Atlanta Nog geen riatlon Beijing Ming omb Reservoir (10.000) Hardlopen (een parcours op de weg van 10 kilometer lang met een breedte van minstens 3 meter, dat in maximaal vier riatlon Holten Sydney Omgeving Sydney Opera House Londen Hyde Park (3.000) ronden kan worden afgelegd) Finish (capaciteit minimaal toeschouwers) riatlon Stein Athene Vouliagmeni Olympic Center (3.600) Rio de Janeiro Fort Copacabana (5.000) In totaal moet langs de verschillende parcoursen capaciteit geboden worden voor minstens toeschouwers Pentatlon neemt 1dag in beslag en bestaat uit: Schieten (3.000 toeschouwers) Schermen (3.000 toeschouwers) Zwemmen ( toeschouwers) Paardrijden ( toeschouwers) Hardlopen ( toeschouwers) Atlanta Schieten en Schermen: samen met Schermen en afeltennis in Georgia World Congress (3.200) Paardrijden en Hardlopen: samen met Dressuur, Jumping en Mountainbike in Georgia International Horse Park (28.500) Zwemmen: samen met alle Zwemsporten en Waterpolo in Georgia ech Aquatic Center (15.000) Beijing Schieten en Schermen: samen met Schermen in het Fencing Hall National Convention Center (5.695) Paardrijden en Hardlopen: Olympic Sports Center Stadium (38.000) Zwemmen: samen met waterpolo in het Yingdong Natatorium National Olympic Center (4.700) Londen Alle sporten moeten in elkaars nabijheid worden afgewerkt, waarbij beschikt moet worden over: 10 tot 20 Schietbanen; 8 tot 12 banen voor Schermen; 1 Olympisch Zwembad; een parcours van meter lengte voor Paardrijden; een parcours van meter voor Geen reguliere accommodatie voor aanwezig Sydney Schieten en Schermen: Dome and Exhibition Centre, pavilion 2 (10.000) Paardrijden en Hardlopen: samen met Honkbal (V/F) in het Sydney Baseball Stadium (21.000) Zwemmen: samen met alle Zwemsporten en Waterpolo in Sydney International Aquatic Centre (17.000) Schermen: samen met Handbal (V) in de Handball Arena (7.000) Schieten: samen met Schieten in de Royal Artillery Barracks (7.500) Paardrijden en Hardlopen: samen met alle Paardensporten in Greenwich Park (23.000) Zwemmen: samen met alle Zwemsporten in Aquatics Center 1 (17.500) Rio de Janeiro Hardlopen. Athene Schieten en Schermen (3.000), Paardrijden en Hardlopen (5.000) en Zwemmen (2.500) alle in het Modern Pentathlon Center Schermen: samen met Schermen in de Deodoro Arena (5.000) Schieten, Paardrijden, Hardlopen Deodoro Modern Pentathlon Park (15.000) Zwemmen: Olympic raining Center 19

22 sportlandkaart nederland OLYMPISCHE VERKENNINGEN 2.5. Olympisch Basisprogramma In het voorgaande is gepoogd om greep te krijgen op de behoefte aan wedstrijdaccommodaties ten behoeve van Olympische Spelen. Daartoe is langs drie lijnen een verkenning uitgevoerd. De eerste lijn van redeneren ging uit verdedigbare ambities voor toeschouwersaantallen en beredeneerde aan de hand van recente Spelen hoeveel er van welke soort en omvang er nodig zou zijn. Uit de gekozen ambities zijn richtpunten afgeleid voor de benodigde Olympische wedstrijdaccommodatie. Dat is gedaan door die ambities in categorieën onder te brengen en vervolgens te kijken of (en in welke combinaties) de betreffende sporten behoefte hebben aan wedstrijdaccommodaties. Voor dat laatste is te rade gegaan bij de Spelen van Atlanta (1996), Sydney (2000), Athene (2004) en Beijing (2008) en bij de nog te houden Spelen in Londen (2012) en Rio de Janeiro (2016). De tweede lijn van redeneren nam die ambities ook tot uitgangspunt, maar ging op zoek naar bestaande accommodatie in Nederland die benut zou kunnen worden teneinde de hoeveelheid nieuw te bouwen accommodatie te beperken. Een derde lijn van redeneren ging in dat spoor nog een stapje verder door de Olympische ambities aan te passen aan beschikbare accommodaties (met de IOC-indicaties als bottom line). Deze beide laatste exercities maakten duidelijk, dat je moet beginnen te redeneren vanuit een sterke cluster van bestaande geschikte accommodaties en dat vervolgens de hoeveelheid accommodaties die benut kunnen worden, afhankelijk is van de aan te houden maximale reistijden tussen Olympisch Dorp en de wedstrijdaccommodatie. Dit inzicht heeft geleid tot het ontwikkelen van Olympische Denkmodellen, waar in het volgende hoofdstuk op wordt ingegaan. Het in de eerste lijn van redeneren gevonden programma fungeert daarbij als inzet. Het staat weergegeven op pagina 22 van deze bijlage. 20

23 OLYMPISCHE VERKENNINGEN sportlandkaart nederland 3. OLYMPISCHE VERKENNINGEN 3.1. Vier denkmodellen Waar het gaat om het onderbrengen van het Olympische behoefteprogramma (zie pagina 22 van deze bijlage), is de hoeveelheid extra te realiseren accommodatie natuurlijk zeer afhankelijk van de stad of regio waar vanuit je begint te denken. Belangrijk is daarbij ook dat het IOC de eis stelt dat de reistijd tussen Olympische Dorp en de wedstrijdaccommodaties maximaal 45 minuten bedraagt. Naarmate meer geschikte accommodatie reeds aanwezig is in of rond de organiserende stad, is minder extra accommodatie vereist. Dat laatste wordt natuurlijk nog minder, indien er ook nog geschikte accommodatie binnen de 45 minutengrens is te vinden. Deze combinatie wijst al sterk in de richting van de Randstad als geschikt podium voor Olympische Spelen in ons land. Beschouwen wij daarbij ook nog het ruime aanbod aan verblijfsaccommodatie, de internationale bereikbaarheid en de aanwezigheid van infrastructuur voor massatransport, dan zijn er in de Randstad, naast het argument van de beschikbare sportaccommodatie, in feite maar twee ankerpunten waar vanuit geredeneerd kan worden bij het onderbrengen van het Olympische behoefteprogramma: Amsterdam (met als vleugels Haarlem en Almere) Rotterdam (inclusief Den Haag). Denkmodel Amsterdam Centraal denkmodel Amsterdam Centraal, waarbij eerst gepoogd wordt zoveel mogelijk onder te brengen binnen de Amsterdamse regio zelf en daarna pas gezocht wordt naar mogelijkheden elders binnen de 45 minutengrens; Denkmodel Rotterdam Centraal denkmodel Rotterdam Centraal, waarbij eerst gepoogd wordt zoveel mogelijk onder te brengen binnen de Rotterdamse regio zelf en daarna pas gezocht wordt naar mogelijkheden elders binnen de 45 minutengrens; ijdelijke accommodatie: belangrijk maar geen panacee Als ruimtelijke principes voor het ontwikkelen van modellen kan vervolgens kan de prioriteit gelegd worden bij het zoveel mogelijk sportief versterken van het ankerpunt zelf (om daarna pas verderop te kijken naar geschikte accommodatie), of bij het zoveel mogelijk benutten van geschikte accommodatie binnen een straal van 45 minuten reistijd rondom het ankerpunt (om daarna pas de behoefte aan nieuwe accommodatie binnen het ankerpunt te bepalen). Op deze manier kunnen vier denkmodellen geconstrueerd worden voor het onderbrengen van het Olympische behoefteprogramma. In willekeurige volgorde zijn dat: Denkmodel Netwerk Amsterdam denkmodel Netwerk Amsterdam, waarbij eerst binnen de 45 minutengrens zoveel mogelijk aanwezige accommodatie wordt benut en pas daarna bepaald wordt wat er (in de Amsterdamse regio) verder nodig is; 21