rr- ----D Nummer 22 Onderwerp: NEN 1078 of de GAVO-voorschriften 1987

Transcriptie

1 Nummer 22 Onderwerp: NEN 1078 of de GAVO-voorschriften 1987 Mogelijkerwijze is het slechts een enkeling ontgaan dat er in 1988 een totaal gewijzigde GAVO van toepassing wordt, direct al op 1 januari, als we met onze goede voornemens van start zullen gaan. Er is eigenlijk best een parallel te bespeuren tussen deze goede voornemens en de GAVO: - we willen niet meer roken, of in ieder geval een stuk minder - we gaan gezonder leven - we gaan iets rustiger leven, dus minder energie verspillen - we proberen langer te leven. In GAVO-termen zou je kunnen zeggen: - er dient minder rookgasuitworp uit de gevel plaats te vinden. we dienen meer gesloten toestellen toe te passen - we wi ilen hogere rendementen. de afvoerkanalen dienen een langere levensduur te verkrijgen. Diegenen onder ons die reeds enige tijd op de hoogte zijn van de komst van de nieuwe GAVO en er reeds een studie van hebben kunnen maken, weten dat er een aantal grote wijzigingen te bespeuren zijn ten opzichte van de nog steeds bestaande voorschriften. Wij als fabrikant krijgen eveneens meer te maken met de GAVO dan ooit te voren. Behoefde een fabrikant vroeger zelfs niet eens de GAVO te kennen, immers de trekonderbreker op iedere ketel zorgde ervoor dat de toestellen onafhankelijk van het afvoergebeuren konden functioneren, tegenwoordig ligt dit anders. De nieuwe GAVO betrekt het toestel binnen het geheel van het installaliegebeuren en wel zodanig, dat er reeds bij het ontwerp van het toestel hiermede rekening dient te worden gehouden. Vandaar ook onze interesse in deze nieuwe GAVO. Het lijkt ons een goede gedachte toe om onze kijk op de nieuwe GAVO te geven en de nieuwe eisen van praktische kanttekeningen te voorzien. NPR Naast de GAVO bestaat er de Nederlandse Praktijk Aichtlijn (NEN 3378). Deze richtlijn geeft de interpretatie aan van de in de GAVO vermelde eisen. De bedoeling van deze NPA is, dat de officiêle GAVO niet gewijzigd behoeft te worden indien een aanvulling op een bestaande eis noodzakelijk wordt geacht. Voor de gebruikers van de GAVO, en dat zijn vrijwel alle lezers van deze Technische Bulletins, is daarom de NPA eigenlijk even belangrijk als de GAVO. In de onderstaande eisen en opmerkingen zijn de interpretaties van de NPA voor het gemak reeds meegenomen. SChoorsteenverlies Als een soort van rode draad loopt er door de GAVO een eis die voor alle toestellen geldt: Is het schoorsteenverlies kleiner dan 17% of is het groter dan deze 17%. Of dit nu een HA-ketel met een ingebouwde ventilator betreft of een geiser met een trekonderbreker, de scheiding geldt voor alle toestellen. Indien het schoorsteenverlies kleiner is dan 17% dient de afvoer geïnstalleerd te '-C worden volgens de huidige eisen voor een HA-toestel; dikwandig aluminium en m en condensafvoer naar het riool. Ook al betreft het dus een niet condenserend M toestel. De hamvraag hierbij is natuurlijk wie uitmaakt wat het juiste \)\ schoorsteenverlies van een bepaalde ketel is, de Giveg gids zeker niet want hierin is zelfs niet het rendement van een toestel vermeld. Ook op het opschriftplaatje va het toestel zijn geen gegevens hiertoe te vinden. Dit punt zal dan wel na 1 januari ~ een strijdpunt met de gasbedrijf inspecteur gaan worden! rr- ----D S

2 Indeling Afgezien van gasleidingstechnische eisen zijn er voor ons als fabrikant en voor u als installateur van toestellen drie categorieên van toestellen waarvoor nieuwe eisen gelden: A. Toestellen zonder afvoer (keukengeisers) B. Toestellen voorzien van een trekonderbreker C. Toestellen in een gesloten uitvoering. Eisen Het zal teveel gevraagd zijn om alle nieuwe GAVO eisen in het kader van dit Technische Bulletin te gaan vermelden. De bedoeling van de navolgende vermelde eisen is datgene te belichten wat tussen de regels is te lezen en de zaken die niet in de GAVO terecht zijn gekomen of tussen de wal en het schip zijn gevallen. A. Toestellen zonder afvoer (keukengeiser) Eis afvoer afzuigkap toevoer afstand Opmerkingen GAVO eis/blz. Kooktoestellen en geisers tot 13 kw /61 mogen opgesteld worden zonder een afvoer. Een geiser mag opgesteld worden in een keuken en aangesloten worden op de douche, echter de douche mag niet in directe verbinding staan met deze keuken. Er dienen in dit geval twee tussendeuren aanwezig te zijn. Een geiser mag niet voor een bad worden benut, /61 indien geen afvoer aanwezig is. Voor keuken en douche toegestaan, mits er een atmosfeerbeveiliging aanwezig is. Indien een afzuigkap ten behoeve van het koken aanwezig is (de GAVO noemt dit een "ventilatie toestel") dient hetzij een luchtafvoeropening van 120 cm', hetzij een ventilatie-wisselklep aanwezig te zijn. Er dient een luchttoevoeropening aanwezig te zijn /62 indirect in verbinding met de buitenlucht of direct. Zie hiertoe tabel 15, blz. 62. Tevens dient de minimale inhoud van de opstellings groter te zijn dan 10 m', waarbij een bijgeschakelde meegerekend mag worden. De minimale afstand van het toestel tot de wand of /61 een kast dient 10 cm te bedragen, tenzij de fabrikant in zijn instructieboekje aangeeft dat dit minder mag bedragen. B. Toestellen met een trekonderbreker luchtafvoer Ten behoeve van de luchtafvoer van een opstellings mag de trekonderbreker van het toestel dienen indien deze zich tenminste 1,7 m van de vloer bevindt. Bij ingebouwde trekonderbrekers geldt hiervoor de bovenzijde van de siermantel. afstand Minimale afstand van het toestel tot omringende wanden volgens opgave fabrikant /61 2

3 afzuigkap beveiliging op de afvoer Alle toestellen voorzien van een trekonderbreker dienen voortaan voorzien te zijn van een T5B beveiliging /65 Toestellen voorzien van een trekonderbreker dienen een beveiliging te bezitten op het transport van de rookgassen. De GAVO maakt een onderscheid in de werking van deze beveiliging tussen toestellen die in een natuurlijk geventileerde woning zijn opgesteld en toestellen welke aangesloten zijn op een mechanische afzuiging. Er worden hiertoe ook twee verschillende benamingen gehanteerd voor deze beveiliging: de nb beveiliging: a. in natuurlijk geventileerde woningen, in principe zijn dil oude bestaande woningen. b. voor toestellen aangesloten op een mechanisch afzuigsysteem. de TSB. voor alle andere opstellingen. Het verschil is, dat de nb (thermische terugslag beveiliging) niet behoeft te reageren op een uit de rookgasafvoerpijp komende luchtstroom van builen naar binnen (valwind), terwijl de T5B (thermische terugstroom beveiliging) wel hierop dient te reageren. Technisch gezien is deze laatste eis niet voor alle toestel constructies te realiseren, waardoor naar onze mening deze eis niet op van kracht zal kunnen worden. Een toestel met een trekonderbreker met een recht /63 streekse afvoer naar buiten mag alleen opgesteld worden indien er een T5B beveiliging is toegepast. mechanische ventilatie kierdichte woningen Toestel mag slechts opgesteld worden indien de rookgasafvoer is aangesloten op het mechanisch ventilatiesysteem. In deze woningen mogen geen geisers worden geplaatst zonder dat een toevoerrooster aanwezig is. De vraag wat een kierdichte woning is, wordt beantwoord door de Richtlijn Bestaande Gasinstal laties. Het antwoord hierover dient volgens een bepaalde meetmethode te worden verkregen /64 richtlijnen bestaande gasinstal laties beveiliging bij mechanische afvoer Toestellen met een trekonderbreker dienen voorzien te zijn van een nb, een beveiliging die b.v. reeds op alle geisers aanwezig is sedert /65 C. Toestellen in een gesloten uitvoering Het zal juist zijn om hier een verduidelijking te geven op de gebruikte benamingen voor de toestellen zodat we precies weten waar in de GAVO over gesproken wordt en wat er mee bedoeld is. Er worden vier soorten van gesloten toestellen onderscheiden, alle met een andere benaming: 1. Gesloten toestel met natuurlijke afvoer Hiermede worden de toestellen bedoeld die met behulp van eigen thermische kracht zelfstandig verbrandingslucht aanzuigen en rookgassen naar de buitenatmosfeer brengen (tenminste als ze niet lek zijn en als de onderdruk in de woning niet te hoog is). In de normale spreektrand spreken we van een gevelkachel, gevelgeiser of gevelketel. GAVO. sectie Open toestel met mechanische afvoer U zult nu hoogstwaarschijnlijk denken dat dit toestel niet onder dit rijtje thuis hoort. fout gedacht. Het betreft hier een toestel dat gesloten is, dat een eigen ingebouwde ventilator heeft, maar zijn verbrandingslucht niet van buiten aanzuigt, maar uit de woning waarin het toestel is geïnstalleerd. 3

4 Een toestel met trekonderbreker, waaraan u in eerste instantie had gedacht en aangesloten aan een mechanisch afzuigsysteem heet in de GAVO: open toestel aangesloten op een mechanisch afzuigsysteem. GAVO. sectie Toestel met eigen ventilator, klasse A, B, of C Dit zijn gesloten toestellen met ingebouwde ventilator die een bepaalde tegendruk op de rookgasuitlaat aankunnen. De luchttoevoer kan hierbij uit de woning plaats vinden. Men zou ook kunnen zeggen: open toestel met mechanische afvoer, welke een bepaalde tegendruk op de uitlaat kan weerstaan. Gemakkelijker is evenwel de uitdrukking: klasse.. toestel. GAVO. sectie 5 en Gesloten toestel met ventilator De naam zegt het reeds, een gesloten toestel met een ingebouwde ventilator, waarbij de verbrandingslucht van buiten wordt betrokken en de rookgassen eveneens naar buiten worden getransporteerd. Daar de in en uitlaat zich steeds in hetzelfde drukviak dienen te bevinden, behoeft hier geen sprake te zijn van kunnen overwinnen van een bepaaide tegendruk. Evenwel hebben we in dit geval wel te maken met de weerstand van de toe- en afvoerleidingen. De max. toelaatbare weerstand dient opgegeven te worden door de toestelfabrikant. GAVO. sectie 4. C 1. Gesloten toestellen zonder ventilator Eis opsteliings materialen dichtheid Opmerkingen De opstellings dient vorstvrij te zijn. Het is de ketelfabrikant toegestaan een kleinere vrije om het toestel op te geven (NPR). De materiaaltabel 8 (blz. 44) geldt niet voor de roosters door de fabrikant meegeleverd. Het afvoersysteem dient afgeplakt te worden. GAVO eis/blz. 7.1/ /44 8.4/44 afschot schoorsteen verlies De eis van afschot (5 mm/m) geldt niet voor gevel toestellen. De eis van 17% of groter of kleiner en de condensaatafvoer voor deze toestellen wordt niet gedekt door de GAVO; een condensafvoer is derhalve niet van toepassing /44 uitmonding van het rooster Mogen in alle gebieden uitmonden, I, 11 en 111. Bovendaks zal sporadisch voorkomen: in dit geval dient een vertikale afstand tot het dakvlak aangehouden te worden van 0,5 m /44 hinder Er dient rekening gehouden te worden met de uitmonding ten opzichte van ramen en deuren van /47 naastgelegen panden. Deuren en ramen van het eigen pand vallen niet onder deze hinderbepaling. Wel een niet afsluitbare ventilatieopening van de eigen woning. 4

5 materialen Voor de keuze van de materialen van het afvoer systeem dient tabel 24 blz. 70 gehanteerd te worden. Hierbij dient echter gerealiseerd te worden, dat deze tabel uitsluitend slaat op een rookgasafvoerkanaal en niet op het ventilatiekanaal waarop deze rookgasafvoer is aangesloten. Voor het hoofdventilatiekanaal kan een spiralo-ieiding worden genomen welke thermisch verzinkt is. Bovenstaande geldt uitsluitend voor toestellen met een schoorsteenverlies van meer dan 17%. Voor toestellen met een verlies van minder dan 17% dient een leiding genomen te worden die bestand is tegen condensaat. afvoer- Een enkelwandige afvoer mag max. 8 m lang zijn /69 leidingl Daarboven dient een dubbelwandige leiding genomen ventilatie- te worden. Evenwel is de huidige dubbelwandige kanaal leiding verboden in de NPR (leiding volgens NEN 7207). Een nieuwe norm is echter niet aanwezig zodat het onduidelijk is wat dan wel toegestaan is. Eveneens is mogelijk de leiding te isoleren: wat hieronder verstaan wordt is eveneens niet duidelijk in de GAVO te lezen. Wij veronderstellen dat zolang er geen duidelijkheid is, de huidige materialen toegepast mogen worden. uitmonding De uitmonding van een rookgasafvoerleiding, al of niet in combinatie met het mechanische afzulg systeem dient tenminste 30 cm boven het dakvlak te eindigen: dit geldt eveneens voor de instroomopening van de ventilatielucht. De uitmonding mag plaats vinden in gebied I, 11 en 111. In dit geval behoeft de in de GAVO genoemde afstand van 0,6 yb, niet aangehouden te worden (zie hinder). hinder Een rookgasuitmonding en een luchttoevoeropening voor het mechanische ventilatiesysteem dienen een onderlinge afstand te hebben van tenminste 0,6 yb,. Dit geldt alleen indien de uitmondingskap in gebied I, dus 0,5 m of meer boven het dak uitsteekt. Bij de ventilatortoestellen (klasse C toestel of een gesloten toestel) mag in gebied 111 uitmonden en behoeft dan slechts 30 cm uit het dakvlak te steken. Hiervoor geldt de eis van 0,6 yb, derhalve niet. De GAVO uit zich niet over het gemeenschappelijke afvoerkanaal luchtlrookgassen, zodat wij mogen aannemen dat de mechanische afzuigventilator eveneens van een klasse C zal zijn en op 30 cm van het dakvlak mag eindigen. 6

6 C 2. Open toestel met mechanische alvoer Over het algemeen zullen deze toestellen worden toegepast in combinatie met een mechanisch alzuigsysteem ol met een gebalanceerd ventilatiesysteem. Dit ter vermijding van grote ventilatiehoeveelheden indien een toestel met een trekonderbreker zou worden toegepast. Bij deze laatste uitvoering dient namelijk voldaan te worden aan de eis punt d., blz. 65, waarbij vereist is een algezogen luchthoeveelheid van 4 x de belasting van het toestel in m'/uur. In vrijwel alle gevallen zal het toestel opgesteld worden in een open opstellings zodat er een groot verlies aan energie op zal treden, terwijl tochtverschijnselen zich voordoen. opstellings- De opstellings dient vorstvrij te zijn /61 Het is de ketellabrikant toegestaan een kleinere vrije d/61 om het toestel aan te geven in zijn documentatie (NPR). beluchting De GAVO-eisen zijn niet toegespitst op de hierboven ontluchting omschreven opstelling. Voor aansluiting van een toestel op een mechanisch alzuigsysteem behoeven de luchttvoeropeningen niet te voldoen aan tabel 19 (blz. 64), daar deze betrekking heeft op trekonderbrekertoestellen. Daar het toestel geen trekonderbreker bezit, dient de al te zuigen luchthoeveelheid te voldoen aan de Model Bouw Verordening en de capaciteit van de alzuigventilator vergroot te worden met het volume van de rookgassen; een reêle waarde hiervoor is 2 x de belasting in m' per uur. Bij aansluiting op een gebalanceerd ventilatiesysteem dienen eveneens de ventilatiewaarden van de MBV genomen te worden, daar deze eisen zwaarder zijn dan die mogelijkerwijze uit de GAVO gehaald kunnen worden. De tabellen 22 en 23 op blz. 66 en 67 zijn hierop niet van toepassing, daar deze betrekking hebben op trekonderbreker-toestellen. beveiliging De GAVO is onvolledig wat betreft de vereiste /66 beveiliging voor een dergelijk systeem. Wij nemen gevoegelijk aan, dat dezelfde eisen aan beveiliging gesteld worden als die bij de trekonderbrekertoestellen, speciaal de drukverschilschakelaar en de thermische beveiliging (b.v. de FASTO MTBbeveiligingspijp). Deze beveiliging is vereist zowel op het mechanische afzuigsysteem als het gebalanceerde systeem. De vroeger vereiste beveiliging bij gestapelde woningen, waarbij de dakventilatorbeveiliging doorgelust werd met ieder aangesloten toestel, is hiermede komen te vervallen. ventilatie- Ter voorkoming van een te groot alzuigvolume uit het blz. stroom toestel door middel van de ventilator van het afzuig- 64, 65, 66, 67 systeem, dient een weerstand tussen de ketelalvoer en het alzuigsysteem geplaatst te worden. De in de GAVO genoemde waarden in tabel 19 en 20, 0122 en 23, gelden niet voor ventilatortoestellen; de toestellabrikant geeft de juiste waarde op. 5

7 C 3. Toestellen met een ingebouwde ventilator, klasse A, B of C Over het algemeen zullen deze categorie toestellen toegepast worden bij vervanging van oude toestellen met een trekonderbreker en waarvan het afvoerkanaal niet meer binnen het kader van de nieuwe GAVO past. Dit toestel zuigt de verbrandingslucht uit de opstellings aan. beluchting ontluchting in een gesloten beluchting ontluchting in een open afvoer systeem Deze dient vorstvrij te zijn De toevoeropening dient te voldoen aan eis blz. 51 en bedraagt 5 x de belasting in cm'. Niet duidelijk is of er ook een ontiuchlingsopening wordt vereist, wij gaan hiervan niet uit gezien de figuur 15 op blz. 59. Uitsluitend indien de erg klein is dient er wel een doorstroming van de aanwezig te zijn om temperatuursverhoging te voorkomen V < 0,2 B, Zie hiertoe de tabellen 19, 20, 22 en Dit dient gasdicht te zijn. Afvoerplakband is hierbij /53 toegestaan zolang er nog geen betere technische /69 oplossingen zijn. Toestellen met een schoorsteenverlies van minder dan 17% dienen een condensafvoer te bezitten. lengte afvoer uitmonding klasse C Zie hiervoor tabel 14 blz. 57 of tabel 26 blz. 73 Steeds 30 cm boven het dakvlak of vertikaal vanuit de dakpan. Uitsluitend toestellen van klasse C mogen zowel in uitmondingsgebied I, 11, 111 en in de gevel uitmonden. 11.3/ / / / /59 C 4. Gesloten toestel met ingebouwde ventilator Dit is de toestelcategorie die in de toekomst meestal geïnstalleerd zal worden. Universeel toepasbaar en plaatsbaar, ook binnen de eisen van de GAVO. afvoer toevoer materiaal Deze dient vorstvrij te zijn. 7.1/43 De toe en afvoer mogen niet in twee verschillende gevels uitmonden; maar dus wel de luchtinlaat in de gevel en de rookgasuitlaat op het dak en omgekeerd. Materialen van de rookgasafvoerleiding dienen te 8.3/43 voldoen aan tabel 8 blz. 43. Voor toestellen met een droge afvoerleiding dient indien mogelijk dunwandig aluminium toegepast te worden om onnodige condensatie te voorkomen. Gelet dient te worden op uitmondingsconstructies die ijspegels en inwateren door regen kunnen voorkomen. 7

8 dichtheid Afvoerleidingen dienen gasdicht te zijn. 8.4/44 Afvoerplakband is toegestaan. Dubbelwandige leiding volgens NEN 7207 is niet toegestaan. Zie verder onder C 2 ( ). afschot Horizontale leidingen dienen onder afschot naar het toestel geïnstalleerd te zijn (5 mm/m). lengte Een enkelwandige leiding mag maximaal 8 m lang /44 zijn. Daarboven dubbelwandig? De maximale lengtes die aangesloten kunnen worden op een toestel is volgens de opgave van de toestelfabrikant: eveneens de droge lengte. samenvoegen Het is niet toegestaan de toe- en afvoeren van 8.6/45 meerdere toestellen samen te voegen, behalve volgens het CLV-systeem. Het is echter wel toegestaan om de luchttoevoeren van meerdere toestellen te combineren terwijl de rookgasafvoeren separaat naar de buitenatmosfeer dienen te worden gevoerd. Dit systeem biedt financiêle voordelen en is eveneens besparend. hinder Uitmondingen in een gevel kunnen volgens de GAVO 9.3.3/49 geen hinder opleveren bij openslaande deuren en ramen van belendende percelen, indien de belasting kleiner is dan 60 kw. Overzicht van vereiste beveiligingen soort bestaande nieuwe bestaande nieuwe toestel woning woning woning met woning met mechan. afzuig. mechan. afzuig. 1. afvoerloze atmosf. atmosf. atmosf. atmosf. geiser beveil. beveii. beveil. beveil. 2. toestel met trekonderbreker geen T5B DB T5B 3. open toestel met ventilator geen 1) geen 1) geen eis in uitsluitend niet aangesloten op de GAVO klasse C mech. afzuig- toestel systeem 4. idem, wel aangesloten op mech. afzuig- n.v.1. n.v.1. MTB 2) MTB 2) systeem 5. idem, aangesloten op balans ventilatie n.v.1. n.v.1. MTB 2) MTB 2) 6. gesloten toestel met ventilator, niet aange- geen ') geen ') geen 1) geen 1) sloten op mech. afzuigsysteem 8

9 7. idem, wel aange sloten op mech. afzuigsysteem (luchttoevoer van buiten) n.v.t. n.v.t. MTB 2) MTB 2) B. idem, aangesloten op balans ventilatie 3) n.v.t. n.v.t. geen GAVO eis, maar is onjuist geen GAVO eis, maar is onjuist Opmerkingen: 1) Toestel is standaard voorzien van een eigen beveiligingsorgaan. 2) MTB is een mechanische terugstroombeveiliging (FASTO). 3) Zal een onjuist systeem zijn, daar er meer volume afgezogen zal worden dan toegevoerd wordt, waardoor het balansprincipe verstoord wordt. Slot Wij zijn ons er terdege van bewust, dat bovenstaande slechts een interpretatie is en dat er interpretaties zijn gemaakt die niet passen in de intentie van de opstellers van de GAVO. Bovenstaande is niets anders dan een praktische samenvalling van een zeer moeilijk en ingewikkeld stuk, waarbij wij erop vertrouwen dat het een hulp kan zijn bij de bestudering van de Norm. Toch blijkt uit de praktijk steeds weer dat de problemen niet onderschat dienen te worden en dat de normen niet voor niets aangescherpt zijn, vooral waar het de gesloten woningen betreft zodat wij onze lezers willen aanraden bij "moeilijke" gevallen de inspectie van de gasbedrijven vroegtijdig te raadplegen om te komen tot een bevredigende oplossing. Ook kan in vrijwel alle gevallen een beroep gedaan worden op ons als fabrikant. 9