PBO-blad. Mededelingenblad Bedrijfsorganisatie. Verordeningenblad Bedrijfsorganisatie. jaargang april 2003 num mer 27

Transcriptie

1 PBO-blad Sociaal- Economische Raad M e d e d e l i n g e n b l a d e n V e r o r d e n i n g e n b l a d B e d r i j f s o r g a n i s a t i e I n h o u d s o p g a v e jaargang april 2003 num mer 27 Mededelingenblad Bedrijfsorganisatie BEDRIJFSLICHAMEN 2 Hoofdproductschap Akkerbouw 2 Bedrijfschap voor het Hotel-, het Restaurant-, het Café- en het Pensionen Kamerverhuurbedrijf en Aanverwante Bedrijven 5 Verordeningenblad Bedrijfsorganisatie BEDRIJFSLICHAMEN 6 Hoofdproductschap Akkerbouw (HPA 11 en 12) 6 Productschap Diervoeder (PDV 9 en 10) 9 Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten (GZP 5 en 6) 12 Productschap Wijn (W 2 en 3) 15 Productschap Dranken (PD 10)

2 Mededel i ngen blad Bedrijfsorganisatie BEDRIJFSLICHAMEN Hoofdproductschap Akkerbouw Openbare kennisgeving Gelet op artikel 3 van de Landbouwkwaliteitsregeling geografische aanduidingen, oorsprongsbenamingen en specificiteitscertificering, maakt het Hoofdproductschap Akkerbouw de navolgende publicatie in het Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen, nr. C 88 van 11 april 2003, bekend. Iedere natuurlijke of rechtspersoon die kan aantonen een wettig economisch belang te hebben in verband met de door de Commissie voorgenomen registratie van het navolgende product, kan tot uiterlijk 25 augustus 2003 zijn bedenkingen daartegen kenbaar maken door middel van toezending van een gemotiveerde verklaring aan het Hoofdproductschap Akkerbouw, secretariaat AGOS, Postbus 29739, 2502 LS Den Haag. Bekendmaking van een registratieaanvraag in de zin van artikel 6, lid 2, van Verordening (EEG) nr. 2081/92 van de bad inzake de bescherming van geografische aanduidingen en oorsprongsbenamingen van landbouwproducten en levensmiddelen (2003K 88/03) Naar aanleiding van deze bekendmaking kan bezwaar worden aangetekend op grond van artikel 7 van benoemde verordening. Elk bezwaar tegen deze registratieaanmaag moet via de bevoegde autoriteit van een lidstaat. binnen zes maanden na deze bekendmaking, worden ingediend. De bekendmaking houdt verband met de hiemavolgende gegevens, met namc punt 4.6, die de reden zijn voor de registraticaanvraag in de zin van Verordening (EEG) nt i. Bevoegde dienst van de lidstaat VERORDENING (EEG) Nr. 2USi;SZ VAK DE RAAD R EG ISTRATI ErZrlNVK?i A G ART IKEL 5 BOB (x) BGA ( Nationaal nummer van het aanvraagdossier: 4/2002 Naam:!dinister0 delle Politiche agricole e forestali Adres: Via XS Settembre, Roma Tel. (39-06j 481 Y9 68 Fax e-rriail: (39-06) 12 O qtc?@politi~hcagricule.it 2

3 2. Aanvragende groepering 2.1. Naam: Associazione per la richiesta della registrazione deha DOP per i1 formaggio,,spressa delle Giudicarie" 2.2. Adres: Via P. Gnesotti, Tione di Trento (TN) Tel. Fax (39) (39) Sanieristelling: producenten/verwerkers (x), anderen ( ) 3. Productcategorie: Kaas - klasse Overzicht van het productdossier (samenvatting van de in artikel 4, lid 2, voorgeschreven gegevens) 4. i. Naam:.,Spressa delle Giudicarie" Beschrijving: De kaassoon,,$presca delle Giudicarie" wordt vervaardigd van rauwe koemelk van de koeienrassen Rendena (autochtoon ras), Bruna, Crigio Aipina, Frisona en Pezzata Rossa. De meik wordt verkregen door twee of drie opeenvolgende melkwinningen en wordt door middel van natuurlijke oprornirig gedeeltelijk ontroomd, De compacte. halfverhitte kaas heeft een cilindrische vorm, een rechte of licht bolle opstaande kant en een gnjsbniine of donkere okerkleurige korst. De kaasmassa, die buitengewoon elastisch is voor een,,jong" product, is wit of licht strogeel en heeft kleine en middelgrote gaten. De smaak, die varieert van zoet tot pikant, krijgt met her vorderen van de rijping een nauwelijks te bespeuren aangenaam bittere nuance. Het gewicht van een wiel varieert van 7 tot 10 kg. de doorsnede bedraagt 30 tot 35 cm en de hoogte is S tot 11 cm. Het vetgehalte in de droge stof varieert van minimaal 29 % tot maximaal 39 %. Ook het vochtgehalte varieert: van 32 tot 40 % voor hei,,jonge" type en van 28 tot % voor het,,gerijpte" product, na een voorgeschreven minimale rijpirigstijd van respectievelijk drie en zes maanden Ceogrtfisch gebid: De productie van de melk. de verwerking daarvan en de rijping van de daarmee bereide kaas geschieden op het grondgebied van Val Giudicarie, Val del Chiese, Val Rendena en Val di Ledro. in de gemeenten die in het zuidwesten van de provincie Trento gelegen zijn Bewijs Y ~ H oorsprong: De eerste geschreven getuigenissen. zoals de,.regola di Spinale e Manez" uit dateren van lang geleden. Verwijzingen naar de Spressakaas zijn ook te vinden in het,,ürbario" van Marini waarin, met betrekking tot ge jaren 1915 en 1916, de,,spressa da polenta" als een typische kaassoort wordt geclassificeerd. Andere noerncnswaardige getuigenissen zijn de vermeldingen op de pakbonnen en in de bocken van de kaasmakerij Caseificio di Coltura van Ragoli, een gemeente gelegen in het in punt 4.3. genoemde gebied. die overzichten bevatten van de geproduceerde hoeveelheden en de \.erkoopprijzen van de Spressa in de periode van 1926 tot De oorsprong van het product wordt nader bevestigd door de speciale voorschriften die zowel de melkveehouders die de te verkazen melk voor de Spressa delle Giudicarie leveren, als de kaasproducenten en de expioitanten van rijpingslokalen moeten naleven teneinde de traceerbaarheid van het product te garanderen. Het traceren geschiedt aan de hand van de gegevens die in speciale door het controleorgaan te verifiëren registers zijn genoteerd. 3

4 4.5. Werkwijze voor het verkrijgen van het product: De melk die voor de bereiding van de Spressa deile Giudicarie wordt gebrnikt, is afkomstig van koeien van de rassen Rendena (autochtoon ras) Bruna, Grigio Alpina, Frisona en Pezzata Rossa, die worden gevoederd met hooi van stabiel hooiland dat met name gramineeën bevat. De traditie schrijft voor dat het verkazen van melk die op de bergweiden is gewonnen en melk van koeien die uitsluirend met gras dan wel met kuilvoer van ongeacht welke soort worden gevoederd, niet is toegestaan. Nadat de rauwe melk door middel van natuurlijke oproming gedeeltelijk is ontroomd, wordt ze onder toevoeging van kalvermaagstrernsel in de ketel verwarmd. De stremming, die optreedt bij een temperatuur van 35 "C f 2 "C, duurt 20 tot 50 minuten. De wrongel wordt vervolgens fijn gesneden en wanneer de klonten de grootte van een rijsikoaet hebben gekregen, wordt de massa onder vovrtdurende roeren verhit tot een temperatuur van 42 "C * 2 "C. Na een rustperiode onder wei van ten hoogste 65 minuten, wordt de kaasstof uit de ketel genomen en overgebracht in speciale gemerkte kaasvormen. Na 24 uur wordt de wielvorm droog of in een bad gepekeld door middel van een behandeling die 8 tot 12 dagen duurt. Vervolgens wordt de kaas opgeslagen in rijplokalen, waarin een temperatuur van 10 tot 20 "C heerst en de luchtvochtigheid varieert van ten minste 80 % tot ten hoogste 90 % Verband: Het productiegebied, waarvan de kern wordt gevormd door de Valli Giudicarie, was vroeger beperkt tot kleine gebieden in Val del Chiese en Val Rendena en heeft zich in de loop van de rijd uitgebreid tot het in punt 4.3 beschreven geografische gebied, waartoe evenwel geen andcre delen van de provincie Trento of de aangrenzende provincie Brescia behoren. De kenmerken van de omgeving mogen bijzonder worden genoemd: niet alleen vanwege de configuratie van het gebergte en het klimaat, dat met de koude, droge winters en de relatief koele, natte zomers overeenkomsten met het Alpengebied vertoont, maar vooral vanwege de vegetatie, die gekenmerkt wordt door een groot aantal zogenaamde,,endemische" plantensoorten dic op de rotswanden, maar tevens - en met name - op de gras- en bergweiden groeien. De kaasproducrie, het belang van kaas als voedingsmiddel en de gunstige invloed daarvan op de plaatselijke economie zijn beslissend geweest voor het behoud van de verschillende bevolkingslagen in deze streek en remmen het schadelijke proces van onwolking van de bergdorpen. Recente gegevens over de kaas Jpressa delle Giudicarie" tonen aan dat de productie meer dan 24 O00 wielen òedraagt, die vervaardigd zijn met ongeveer 2,7 miljoen liter melk afkomstig van i 50 veeteeltbedrijven Controlestructuur Nam: Agenzia per ka Garanzia della Qualiti in hgricoltura - AQA Adres: Via E. Mach, 2 [ S. Michele all'adige (TN) Etikeae~ing: De kaas onderscheidt zich door her opschrift,,dop.,spressa delle Giudicarie" ", dat één of meer malen op de zijkant van het wiel voorkomt en door de markering in de kaasvorm in de korst is gedrukt. De lettertekens van het opschrift moeten groter zijn dan die van enige andere vermelding op het product. Een speciaal merkteken geeft het nummer of de code van de kaasmakerij en de productiepartij aan. De kaas mag zowel als wiel als in stukken worden verkocht, mits de hiervoor bedoelde vermeldingen en eventueel de aanduiding van het type -,,giovane" (jong) of,,stagionatut' (gerijpt) - daarop voorkomen Nationale eisen: - EG-nummer IT / , Datum van ontvangst van het volledige aanvraagdossier: 27 september

5 Bedrijfschap voor het Hotel-, het Restaurant-, het Café- en het Pension- en Kamerverhuurbedrijf en Aanverwante Bedrijven Tewisielegging en verkrijgbaarstelling ontwerp herziene begroting 2003 en ontwerpjaarrekening 2002 Het dageiijks bestuur maakt, gelet op artikel 1, derde lid en artikel 124, tweede lid van de Wet op de bedrijfsorganisatie, bekend dat de ontwerp herziene begroting voor 2003 alsmede het ontwerpbesluit tot vaststelling van de rekening der inkomsten en uitgaven over 2002, met toelichting bij het secretariaat, Baron de Coubertinlaan 6 te Zoetermeer, voor een ieder ter lezing is neergelegd en aldaar verkrijgbaar is. De behandeling van de ontwerp herziene begroting en vaststelling van de jaarrekening vindt plaats in de openbare vergadering van 14 mei

6 Verordeningenblad Bedrijfsorganisatie BEDRLTFSLICHAMEN Hoofdproductschap Akkerbouw HPA I1 Verordening HPA houdende begroting 2003 Verordening van het Hoofdproductschap Akkerbouw tot vaststelling van de begroting van baten en lasten voor Het bestuur van het Hoofdproductschap Akkertrouw heeft, gelet op artikel 119 van de Wet op de bedrijfsorganisatie, de volgende verordening vastgesteld. Besluit: Artikel 1 De begroting van baten en lasten van het Hoofdproductschap Akkerbouw voor het jaar 2003 is als volgt: Totaal Bestuur Product Arbeid Mede- Generaal & Dienst bewind Baten Heffingen Retributies Diensten aan derden Rente Vergoeding opgedragen taken Niet bestede subsidies I diensten door derden Overige baten O94.O00 i i O totaal van de baten Lasten Personeelskosten Reis-, verblijf- en representatiekosten Huisvestingskosten Bureaukosten Vergaderkosten Subsidies Diensten door derden Overige lasten O subtotaal lasten Interne overboekingen - ( ) (30.700) totaal van de lasten O i5a i Resultaat ( ) ( ) ( ) Stand van de reserves Reserve 01/ Reserve

7 Artikel 2 Deze verordening wordt geplaatst in het Verordeningenblad Bedrijfsorganisatie. Artikel 3 Deze verordening treedt in werking met ingang van januari 2003 Artikel 4 Deze verordening wordt aangehaald als Verordening HPA houdende begroting Gravenhage, 14 november 2002, Voor het bestuur J.H.M. Kienhuis voorzitter R.J.M. ten Berge secretaris Goedgekeurd door de Bectuurskamer van de Sociaal-Economische Raad bij besluit van 10 april HPA 12 Verardeizing HPA houdende herziene begroting 2002 Verordening van het Hoofdproductschap Akkerbouw tot vaststelling van de herziene begroting van baten en lasten voor Het bestuur van het Hoofdproductschap Akkerbouw heeft, gelet op artikel 119 van de Wet op de bedrijfsorganisatie, de volgende verordening vastgesteld. Besluit: Artikel 1 De herziene begroting van baten en lasten van het Hoofdproductschap Akkerbouw voor het jaar 2002 is als volgt: Totaal Bestuur Product Arbeid Mede- Generaal & Dienst bewind Baten Heffingen Retributies - Diensten aan derden Rente I Vergoeding opgedragen taken Niet bestede subsidies I diensten door derden Overige baten totaal van de baten

8 Lasten Personeelskosten Reis-, verblijf- en representatiekosten Huisvestingskosten Bureaukosten Vergaderkosten Subsidies Diensten door derden Overige lasten O O i O , subtotaal lasten interne overboekingen - ( ) (30.400) totaal van de lasten Resultaat ( ) Stand van de reserves Reserve 01/01 Reserve 31/ Artikel 2 Deze verordening wordt geplaatst in het Verordeningenblad Bedrijfsorganisatie. Artikel 3 Deze verordening treedt in werking met ingang van 1 januari Artikel 4 Deze verordening wordt aangehaald ais Verordening HPA houdende herziene begroting 's-gravenhage, 14 november 2002 Voor het bestuur J.H.M. Kienhuis voorzitter R.J.M. ten Berge secretaris Goedgekeurd door de Bestuurskamer van de Sociaal-Economische Raad bij besluit van 10 april

9 Productschap Diervoeder PDV 9 Verordening PDV houdende begroting 2003 Verordening van het Productschap Diervoeder tot vaststelling van de begroting van baten en lasten voor Het bestuur van het Productschap Diervoeder heeft, gelet op artikel 1 I 9 van de Wet op de bedrijfsorganisatie, de volgende verordening vastgesteld. Besluit: Artikel 1 De begroting van baten en lasten van het Productschap Diervoeder voor het jaar 2003 is ais volgt: Totaal Bestuur Markt Product Arbeid Generaal & Dienst Baten Heffing en I Retributies 692.O0 O Diensten aart derden i Rente Verg oedi ng o pg ed ragen taken Niet bestede subsidies i diensten door derden Overige baten totaal van de baten Oï Lasten Personee tskosten Reis-, verblijf- en representatiekosten Huisvestingc kosten Bureaukosten Vergaderkosten Subsidies Diensten door derden Overige lasten i I subtotaal lasten O Interne overboekingen totaal van de lasten ( ) Resultaat ( ) (91.900) ( ) ( ) Stand van de reserves Reserve 01/ OU Reserve 31/ Artikel 2 Deze verordening wordt geplaatst in het Verordeningenblad Bedrijfsorganisatie. 9

10 Artikel 3 Deze verordening treedt in werking met ingang van 1 januari Artikel 4 Deze verordening wordt aangehaald als Verordening PDV houdende begroting 's-gravenhage, 13 november 2002 Voor het bestuur J.H.M. Kienhuis voorzitter J. den Hartog secretaris Goedgekeurd door de Bestuurskamer van de Sociaal-Economische Raad bij besluit van 10 april PDV 10 Verordening PDV houdende herziene begroling Verordening van het Productschap Diervoeder tot vaststelling van de herziene begroting van baten en lasten voor Het bestuur van het Productschap Diervoeder heeft, gelet op artikel 1 19 van de Wet op de bedrijfsorganisatie, de volgende verordening vastgesteld. Besluit: Artikel I De herziene begroting van baten en lasten van het Productschap Diervoeder voor het jaar 2002 is als volgt: Totaal Bestuur Markt Product Arbeid Generaal & Dienst Baten Heffingen Retributies O Diensten aan derden Rente í î Vergoeding opgedragen taken Niet bestede subsidies I diensten door derden Overige baten ( ) totaal van de baten I

11 Lasten Personeelskosten Reis-, verblijf- en representatiekosten Huisvestingskosten Bureaukosten Vergaderkosten Subsidies Diensten door derden Overige lasten subtotaal lasten Interne overboekingen. totaal van de lasten I , , I ( ) O Resultaat ( ) (20.700) (I ) Stand van de reserves Reserve O1 /O , Reserve 31/ Artikel 2 Deze verordening wordt geplaatst in het Verordeningenblad Bedrijfsorganisatie. Artikel 3 Deze verordening treedt in werking met ingang van 1 januari Artikel 4 Deze verordening wordt aangehaald als Verordening PDV houdende herziene begroting 's-gravenhage, I3 november 2002 Voor het bestuur J.H.M. Kienhuis voorzitter J. den Hartog secretaris Goedgekeurd door de Bestuurskamer van de Sociaal-Economische Raad bij besluit van 10 april

12 Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten GZP 5 Verordening GZP houdende begroting 2003 Verordening van het Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten tot vaststelling van de begroting van baten en lasten voor Het bestuur van het Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten heeft, gelet op artikel 1 19 van de Wet op de bedrijfsorganisatie, de volgende verordening vastgesteld. Besluit: Artikel 1 De begroting van baten en lasten van het Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten voor het jaar 2003 is als volgt: Totaal Bestuur Markt Product Arbeid Generaal 8 Dienst Baten Heffingen 5, Retributies Diensten aan derden Rente Vergoeding opgedragen taken Niet bestede subsidies i diensten door derden Overige baten totaal baten Lasten Personeelskosten Reis-, verblijf- en representatiekosten Huisvestirigskosbn Bureaukosten Vergaderkosten Subsidies Diensten door derden Overige lasten subtotaal lasten interne overboekingen ( ) totaal lasten Resultaat (85.200) O Stand van de reserves Reserve Reserve 31/ O û Artikel 2 Deze verordening wordt geplaatst in het Verordeningenblad Bedrijfsorganisatie. 12

13 Artikel 3 Deze verordening treedt in werking met ingang van 1 januari Artikel 4 Deze verordening wordt aangehaald als Verordening GZP houdende begroting '+Gravenhage, 7 november 2002 Voor het bestuur J.H.M. Kienhuis voorzitter M. Elema secretaris Goedgekeurd door de Bestuurskamer van de Sociaal-Economische Raad bij besluit van 10 april GZP 6 Verordening GZP houdende herziene begroting 2002 Verordening van het Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten tot vaststelling van de herziene begroting van baten en lasten voor Het bestuur van het Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten heeft, gelet op artikel 1 i 9 van de Wet op de bedrijfsorganisatie, de volgende verordening vastgesteld. Besluit: Artikel 1 De herziene begroting van baten en lasten van het Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten voor het jaar 2002 is als volgt: Totaal Generaal Bestuur Markt Product Arbeid 8 Dienst Baten Heffingen Retributies Diensten aan derden Rente * Vergoeding opgedragen taken Niet bestede subsidies I diensten door derden Overige baten totaal baten

14 Lasten Personeelskosten Reis-, verblijf- en representatiekosten Huisvestingskosten Bureaukosten Vergaderkosten Subsidies Diensten door derden Overige lasten subtotaal lasten O Interne overboekingen ( ) O totaal lasten Resultaat ( ) ( ) ( ) Stand van de reserves Reserve 01/01 Reserve 31/ O0 Artikel 2 Deze verordening wordt geplaatst in het Verordeningenblad Bedrijfsorganisatie. Artikel 3 Deze verordening treedt in werking met ingang van 1 januari Artikel 4 Deze verordening wordt aangehaald als Verordening GZP houdende herziene begroting 's-gravenhage, 7 november 2002 Voor het bestuur J.H.M. Kienhuis voorzitter M. Elema secretaris Goedgekeurd door de Bestuurskamer van de Sociaal-Economische Raad bij besluit van 1 O april

15 Productschap Wijn w2 Verordening W begrotirzg 2003 Verordening van het Productschap Wijn tot vaststelling van de begroting van baten en lasten voor Het bestuur van het Productschap Wijn heeft, gelet op artikel I19 van de Wet op de bedrijfsorganisatie, de volgende verordening vastgesteld. Besluit: Artikel 1 De begroting van baten en lasten van het Productschap Wijn voor het jaar 2003 is ats volgt: Totaal Bestuur Markt Product Arbeid Algemeen Generaal & Dienst belang Baten Heffingen Retributies Diensten aan derden aoo Rente 81.O Vergoeding opgedragen taken Niet bestede subsidies / diensten door derden Overige baten totaal van de baten c Lasten Personeelskosten Reis-, verblijf- en representatiekosten Huisves tingckosten Bureaukosten Vergaderkosten Subsidies Diensten door derden Overige lasten îOO O53500 subtolaai lasten f.235.3ûu Interne overboekingen totaal van de lasten Resultaat ( ) ( ) Stand van de reserves Reserve 01/Oí , Reserve 31/12 I Artikel 2 Deze verordening wordt geplaatst in het Verordeningenblad Bedrijfsorganisatie. 15

16 Artikel 3 Deze verordening treedt in werking met ingang van i januari Artikel 4 Deze verordening wordt aangehaald als Verordening W houdende begroting 's-gravenhage, 6 november 2002 J.H.M. Kienhuis voorzitter W.F. de Graaf secretaris Goedgekeurd door de Bestuurskamer van de Sociaal-Economische Raad bij besluit van 10 april w.? Verordening W herziene begroting 2002 Verordening van het Productschap Wijn tot vaststelling van de herziene begroting van baten en lasten voor Het bestuur van het Productschap Wijn heeft, gelet op artikel I1 9 van de Wet op de bedrijfsorganisatie, de volgende verordening vastgesteld. Besluit: Artikel 1 De herziene begroting van baten en lasten van het Productschap Wijn voor het jaar 2002 is als volgt: Totaal Bestuur Markt Product Arbeid Algemeen Generaal & Dienst belang Baten " Heff ingen Retributies a Diensten aan derden Rente 81.o00 41.O00 Vergoeding opgedragen taken Niet bestede subsidies / diensten door derden - Overige baten totaal van de baten I

17 Lasten Personeelskosten Reis-, verblijf- en representaiiekosten Huisvestingskosten Bureaukosten Vergaderkosten Subsidies Diensten door derden Overige lasten îOO subtotaal lasten Interne overboekingen #O0 I totaal van de lasten Resultaat ( ) ( ) Stand van de reserves Reserve 01/ Reserve 31/ Artikel 2 Deze verordening wordt geplaatst in het Verordeningenblad Bedrijfsorganisatie. Artikel 3 Deze verordening treedt in werking met ingang van 1 januari Artikel 4 Deze verordening wordt aangehaald als Verordening W houdende herziene begroting '+Gravenhage, 6 november 2002 J.H.M. Kienhuis voorzitter W.F. de Graaf secretaris Goedgekeurd door de Bestuurskamer van de Sociaal-Economische Raad bij beshit van 10 april

18 Productschap Dranken PD I 0 Bierverordening Productschap Dranken 2003 Verordening d.d. 13 november 2002 van het Productschap Dranken, houdende regels ter zake van de aan de onder het Productschap Dranken op grond van artikel 3 lid 2 sub b van het Instellingsbesluit Productschap Dranken ressorterende ondernemingen op te leggen regels omtrent het product bier; Bierverordening Productschap Dranken Het Bestuur van het Productschap Dranken; gelet op: artikelen 93,95, 100 lid 3,102 en 104 van de Wet op de bedrijfsorganisatie; artikelen 1 1 en i 2 Instellingsverordening Productschap Dranken; beschikking M(92)lO van 2 december 1992 van het Comité van Ministers van de Benelux Economische Unie ter vervanging van de beschikking M(87)4 van 24 november 1987 betreffende de harmonisatie der wetgevingen inzake bier; gezien: Het advies van de Commissie voor Bier als genoemd in artikel 5 lid I sub b van het Instellingsbesluit Productschap Dranken ingevolge het bepaalde in artikel 12 van bedoeld besluit; besluit: Vast te stellen een Verordening houdende regels omtrent het product bier (Bierverordening Productschap Dranken 2003). Artikel Begripsbepalingen 1. Deze Verordening neemt over de terminologie van de Wet op de bedrijfsorganisatie en van het Instellingsbesluit Productschap Dranken (Besluit van 6 mei 2002, Stb. 264), hierna te noemen Instellingsbesluit. 2. In het bij of krachtens deze Verordening bepaalde wordt voorts verstaan onder: a. Bestuur: het Bestuur van het Productschap Dranken; b. Dagelijks Bestuur: het Dagelijks 3estuur van het Productschap Dranken; c. Commissie: de Commissie voor Bier; d. E.B.C.-kleurschaal: de schaal voor het bepalen van de kleur van bier, zoals deze is vastgesteld door de Europese Brouwerij Conventie (European Brewery Convention) gevestigd te LeidenEOeterwoude; e. Gew. arocent: de uitdrukking voor het aanduiden van het extractgehalte van de stamwort (uitgedrukt in grammen per 100 gram), zoals aangegeven in de bij deze Verordening behorende bijlage I; f. Warenwetbesluit Etikettering van Levensmiddelen: Besluit van 1 O december 1991, Staatsblad 1992, 14; g. Verordening de Bierverordening Productschap Dranken 2003.

19 5 2 Enhoudscriteria Artikel Onder bier wordt verstaan, de drank verkregen na alcoholische gisting van wort, hoofdzakelijk bereidt uit zetmeel- en suikerhoudende grondstoffen, hop - eventueel in verwerkte vorm- en brouwwater, met dien verstande dat tenminste 60 % van de wort afkomstig is van gerste- en/ of tarwemout. 2. Voor de bereiding van bier mogen slechts worden gebruikt: 1 a. b. 2 C. d. e. f. 5 gerstemout edof mout van tarwe; andere dan de hiervoor onder 2,l a genoemde zetmeelhoudende grondstoffen; suikerhoudende grondstoffen; hop en zijn onderscheidene venverkte vormen; brouwwater, zijnde voor menselijke consumptie bestemd water, dat voldoet aan de daaraan gestelde eisen en dat in zijn minerale samenstelling en zuurgraad mag zijn aangepast aan de specifieke eisen, die de brouwprocessen van de onderscheidene biersoorten stellen; gist; vruchten of vruchtensappen en aromals met dien verstande dat het gebruik van deze ingrediënten, met inachtneming van het gestelde in artikel 7, lid 2, uitsluitend is toegestaan voor de bereiding van andere bieren dan bieren van het type pilsener bieren zoals bedoeld in artikel 3, lid 6. Technologische hulpstoffen en additieven die ingevolge de Nederlandse wetgeving voor de bereiding van bier mogen worden gebruikt met inachtneming van de in deze wetgeving vastgestelde voorwaarden. 3. De benaming 'bier' mag uitsluitend worden gebezigd voor de in lid 1 bedoelde dranken. Artikel De aanduiding of benaming 'alcoholvrij bier' mag uitsluitend en moet worden gebezigd voor bier dat ten hoogste O, 1 volumeprocent alcohol bevat en een reëel extractgehalte heeft van tenminste 2,2% Plato. De aanduiding of benaming 'alcoholarm bier' mag uitsluitend en moet worden gebezigd voor bier dat meer dan 0,l doch ten hoogste 1,2 volumeprocent alcohol bevat en een reëel extractgehalte heeft van tenminste 2,2% Plato. De aanduiding of benaming 'tafelbier' mag uitsluitend en moet worden gebezigd voor bier dat onder de categorie I11 als bedoeld in artikel 4 valt met dien verstande dat het extractgehalte van de stamwort niet meer bedraagt dan 4% Plato. De aanduiding of benaming 'light' mag uitsluitend worden gebezigd voor bier met een verminderde energetische waarde. Light bier dient tenminste 33% minder energie up te leveren dan het bier waaraan wordt gerefereerd. De benaming of aanduiding 'oud bruin' of iedere benaming of aanduiding waarvan de woorden 'oud bruin' een grondbestanddeel vormen, is uitsluitend toegestaan voor gezoete donkergekleurde bieren met een kleur boven nummer 40 van de E.B.C.-kleurschaal en ressorterende onder de categorie I1 als bedoeld in artikel 4. 19

20 De benaming of aanduiding 'pils' of iedere andere benaming of aanduiding waarvan het woord "pils' een grondbestanddeel vormt, is uitsluitend toegestaan voor lichtgekleurde bieren ressorterende onder de categorie I als bedoeld in artikel 4, met dien verstande dat het extractgehalte van de stamwort niet meer bedraagt dan 13,5% Plato, en met een kleur beneden nummer 30* van de E.B.C.-kleurschaal. De benaming of aanduiding 'bok' dan wel 'bock' of iedere andere benaming waarvan 'bok' dan wel 'bock' een grondbestanddeel vormt, is uitsluitend toegestaan voor bieren ressorterende onder de categorie S als bedoeld in artikel 4. a. De benaming of aanduiding "Gueuze', 'Gueuze Lambic' of 'Lambic' mag uitsluitend worden gebezigd voor zure bieren waarin spontane gisting deel uitmaakt van het productieproces. b. Onder zuur bier zoals bedoeld in vorengenoemd lid 8a wordt verstaan bier met een totale zuurgraad van tenminste 30 milli-equivalenten NaOH per liter en een gehalte aan vluchtige zuren van tenminste 2 milli-equivalenten NaOH per liter. In zure bieren van spontane gisting moet tenminste 30 % van het totale gewicht van het verwerkte zetmeel of de suikerhoudende grondstoffen uit tarwe bestaan. De Ieden I, 2 en 4 zijn uitsluitend van toepassing voor de in Nederland voor de Nederlandse markt geproduceerde alcoholvrije en alcoholarme bieren en lightbieren. Artikel 4. Waar in deze verordening de categorieën S, I, I1 en IIi worden vermeld, dienen daaronder te worden verstaan de rubrieken van het extractgehalte van de stamwort, uitgedrukt in Gew. procent, als hieronder aangegeven: Verwijzingskemerk Extractgehalte van van de categorie de stamwort van S 153 of hoger I li tot 15,5 I1 7 tot 11 I11 1 tot 7 Artikel 5. De dranken, zoals bedoeld in de Verordening, moeten aan de navolgende eisen voldoen: a. zij moeten deugdelijk van samenstelling zijn en in deugdelijke toestand verkeren; b. de geur en smaak moeten de aan de dranken eigen karakteristieken hebben; c. zij mogen geen stoffen bevatten in hoeveelheden, welke voor de gezondheid schadelijk zijn; d. vreemde voorwerpen mogen niet aanwezig zijn. Artikel 6. De methoden van onderzoek, behorende bij de Verordening, zijn geregeld in de bij de Verordening behorende bijlage I. 20

21 5 3 Etikettering Artikel Onverminderd het bepaalde in het Warenwetbesluit Etikettering van Levensmiddelen moeten de dranken, als bedoeld in de Verordening, aanwezig in een voorverpakking op de voorverpakking of op het daarop voorkomend etiket zijn voorzien van het woord 'bier' al dan niet aangeduid door een woord dat de soort aangeeft voor de dranken als bedoeld in de Verordening met dien verstande dat de benamingen zoals genoemd in artikel 3 leden 1,2 en 3 als zodanig moeten worden aangeduid. 2. Indien met inachtneming van het bepaalde in artikel 2, lid 2, sub lg, vruchten of vruchtensappen respectievelijk aroma's bij de bierbereiding zijn gebruikt dan dient het gebruik van dit ingrediënt of deze ingrediënten op de voorverpakking danwel op het daarop voorkomend etiket te worden vermeld door hetzij de tem "vruchten", respectievelijk "aroma '(s)'', hetzij een meer specifieke vermelding of een beschrijving van dit (deze) ingrediënt(en). 3. De vermeiding "Cat" met het venvijzingskenmerk voor de categorie waartoe het bier, krachtens het extractgahalte van de stamwort, als bedoeld onder artikel 4 van de Verordening behoort indien gebruik wordt gemaakt van de facultatieve aanduiding van de categorie. Het is niet toegestaan op de voorverpakking of op het daarop voorkomend etiket enige andere vermelding met betrekking tot het extractgehalte van de starnwort te vermelden. 4. Indien de in de Verordening bedoelde dranken zijn verpakt in een fles, die bestemd is om bij herhaling te worden gebruikt, moet de voorverpakking, dan wel het daarop voorkomend etiket, zijn voorzien van de aanduiding 'statiegeld' gevolgd of voorafgaand door het statiegeldbedrag, zoals geregeld in het uitvoeringsbesluit Verpakkingsverordenig Productschap Dranken. In plaats van het woord 'statiegeld' mag de afkorting 'stat.g.' worden gebezigd. 0 4 Verbodsbepalingen Artikel 8. Het is verboden dranken, als bedoeld in de Verordening, die niet voldoen aan het bepaalde in de artikelen 2,3,5 en 7 in de handel te brengen of te doen brengen dan wel voor gebruik ter plaatse van verkoop of voor gebruik elders dan ter plaatse van verkoop af te leveren of te doen afleveren. Artikel 9. Het is verboden het tappen onder overdruk van dranken, als bedoeld in de Verordening, op een andere wijze te doen geschieden dan onder gebruikmaking van koolzuurdruk dan wel onder gebruikmaking van stikstofdruk dan wel onder gebruikmatig van de druk van een mengsel van stikstof en koolzuur. 21

22 9 5 Toepassingsgebied Artikel 10. De Verordening is niet van toepassing op bieren die in een andere lidstaat van de Europese Unie of in een andere staat die partij is bij de overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte rechtmatig zijn bereid en in het verkeer gebracht. Artikel 11. Het bepaalde in de Verordening is niet van toepassing ten aanzien van dranken, als bedoeld in de Verordening, voor zover deze zijn bestemd voor uitvoer, waaronder mede wordt verstaan de proviandering van aan uitklaring onderworpen schepen of luchtvaartuigen. Artikel 12. De in de Verordening gestelde regelen zijn bindend voor de natuurlijke of rechtspersonen, die ondernemingen drijven, waarvoor het Productschap is ingesteld, alsmede voor andere natuurlijke of rechtspersonen, voor zover deze handelingen verrichten, die bednj fsmatig plegen te worden verricht in ondernemingen, waarvoor het Productschap is ingesteld. 5 6 Vrijstelling Artikel Het Dagelijks Bestuur is belast met de uitvoering van het bij of krachtens de Verordening bepaalde en is in verband daarmee bevoegd omtrent de in de Verordening geregelde onderwerpen bij uitvoeringsbesluit nadere voorschriften te geven, met inachtneming van het dienaangaande gegeven advies van de Commissie voor Bier. Het Dagelijks Bestuur is bevoegd, met inachtneming van het dienaangaande gegeven advies van de voorzitter van de Commissie voor Bier, voor bepaalde gevallen of groepen van gevallen van het bij of krachtens de Verordening bepaalde gehele of gedeeltelijke vrijstelling of ontheffing te verlenen mits deze vrijstelling of ontheffing niet in strijd is met het aan de Beschikking M(92) 10 van 2 december 1992 van het Comité van Ministers van de Benelux Economische Unie gehechte reglement betreffende de harmonisatie der wetgeving inzake bier. Het Dagelijks Bestuur kan, met inachtneming van het dienaangaande gegeven advies van de voorzitter van de Commissie voor Bier, aan een vrijstelling of ontheffing als bedoeld in het tweede lid, een of meer voorwaarde(n) en waarborg(en) verbinden. Het Dagelijks Bestuur kan de in de leden 2 en 3 genoemde bevoegdheid delegeren aan de voorzitter van de Commissie voor Bier. Indien een of meer aan een vrijstelling of ontheffing verbonden voonvaarde(n) niet, niet tijdig of niet behoorlijk wordt (worden) nagekomen, wordt de vrijstelling of ontheffing, waaraan de voorwaarde(n) is (zijn) verbonden met inachtneming van het ter zake bepaalde in de Algemene Wet Bestuursrecht, geacht niet te zijn verleend. 22

23 8 7 Slotbepalingen Artikel 14. Overtredingen van het bij of krachtens de Verordening bepaalde zijn strafbare feiten. Artikel 15. De navolgende verordening wordt ingetrokken: - Bierverordenhg 1997 Artikel De Verordening kan aangehaald worden onder de titel Bierverordening Productschap Dranken De Verordening treedt in werking met ingang van de dag na die van haar afkondiging in het Mededelingen- en Verordeningenblad Bedrijfsorganisatie. Den Haag, I3 november 2002 B.A.H. van Zweden voorzitter W. Snijder secretaris Goedgekeurd door de Bestuurskamer van de Sociaal-Economische Raad bij besluit van 10 april 2003 en door de Minister van Economische Zaken bij beschikking van 19 februari 2003 nr. MEMW Bijlage I: Extract van de stamwort Alcobolgehalte Het bier wordt door meermalen overschenken en daarna door filtreren zoveel mogelijk van koolzuur bevrijd. Van 100 g van dit bier wordt tenminste 75 rnl voorzichtig afgedestilleerd. Het destillaat wordt met gedestilleerd water tot 100 g aangevuld. Bepaal het soortelijk gewicht 10/1OEC tot op een eenheid in het vijfde decimaal nauwkeurig en zoek in tabel I1 het bijbehorende alcoholgehalte op in gewichtsprocenten (dl 00 SI. Extractgehalte Het bij de destillatie verkregen residu wordt tot 100 g aangevuld met gedestilleerd water. Van deze vloeistof wordt het soortelijk gewicht 20/20EC tot op een eenheid in het vijfde decimaal nauwkeurig bepaald. In tabel I zoekt men het bijbehorend werkelijke extractgehalte op in gewichtsprocenten (g/lûo 8). Berekening van het extractgehalte van de stamwort. Het extractgehalte van de stamwort (e) wordt berekend door middel van de formule: 100 (2,0665 A+E) e = O665 A waarvan A het alcoholgehalte volgens 1.1 en E het extractgehalte volgens 1.2 voorstellen. 23

24 TABEL I: Extractgehalte 20 S.G. 20 Gew. Procent E Interpolatiefactor voor 0,0001 in s.g. gew. Procent E Correctie aan te brengen op het s.g. V20 voor I" temp. Verschil geldende tussen 17,5" C en 223" c 1,0000 1,0010 1,0020 1,0030 1,0040 1,0050 1,0060 1,0070 1,0080 1,0090 1,o1 O0 O 0,26 0,5 1 0,77 1,O3 1, ,79 2,05 2,3 1 2,56 0,026 0,000 1,0110 1,0120 1,0130 1,0140 1,0150 1,0160 1,0170 r,00 1,0190 1,0200 1,0210 1,0220 1,0230 1,0240 1,0250 1,0260 1,0270 1,0280 1,0290 1,0300 2,8 1 3,07 3,32 3,57 3,83 4,08 4,33 4,58 4,83 5,08 s,33 5,58 5,83 6,08 6,32 6,57 6,82 7,07 7,3 1 7, ,0310 1,0320 1,0330 1,0340 1,0350 1,0360 7,80 8,05 8,29 8,54 8,78 9,02 0,

25 1,0370 1,0380 1,0390 1,0400 9,2 7 9,5 1 9,75 9, ,0410 1,0420 1,0430 1,0440 1,0450 1,0460 1,0470 1,0480 1,0490 1, ,23 10,48 10, ,20 11,43 11,67 11,91 12,15 12, TABEL 11: Alcoholtabel 20 S.G. 20 1,0000 0,9990 0,9980 0,9970 0,9960 0,9950 0,9940 0,9930 0,9920 0,99 1 O 0,9900 0,9890 0,9880 0,9870 0,9860 Gew. Procent A O 0,52 1,O6 1,60 2,15 2,72 3,29 3,88 4,48 5,09 5,71 6,35 7,OO 7,66 8,33 Intexpolatiefactor voor 0,0001 in s.g. gew. Procent A 0,052 0,052 0,054 0,054 0,055 0,057 0,057 0,059 0,060 0,061 0,062 0,064 0,065 0,066 0,067 Correctie aan te brengen op het s.g. t/2û voor 1 temp. Verschil geldende tussen 17,5" C en 22,5" C 0,

26 TOELICHTING Ontwerp Bierverordening Productschap Dranken Algemeen Met deze Verordening worden regels op het gebied van het product bier van het Productschap Dranken (hierna: het Productschap) vastgesteld. Het Productschap is een publiekrechtelijk bedrijfsorgaan als bedoeld in de Wet op de bednjfsorganisatk (hierna: Wbo) ingesteld bij wet op 1 juli Het Productschap is ingesteld als opvolger van het Produktschap voor Bier, het Bedrijfschap Frisdranken en Waters, het productschap voor Gedistilleerde Dranken en het Bedrijfschap voor de Detailhandel in Alcoholhoudende Dranken, welke alle van rechtswege zijn opgehouden te bestaan op 1 juli De inhoud van deze Verordening is materieel gelijk aan de voormalige Bierverordening van het Produktschap voor Bier, met dien verstande dat de onderdelen uit deze voormalige verordening die betrekking hadden op de verpakking, materieel zijn opgenomen in de Verpakkingsverordening van het Productschap. De Bierverordening 1997 is ter notificatie aan de Europese Commissie voorgelegd (nummer 96/9N), derhalve kan notificatie thans achterwege blijven. Het Productschap heeft tot taak een het algemeen belang dienende bedrijfsuitoefening in Ondernemingen in de drankensector te bevorderen, alsmede het gemeenschappelijk belang van die ondernemingen en van de daarbij betrokken personen te behartigen. Het bestuur van het het Bestuur) is samengesteld uit benoemde Personen van organisaties van werkgevers en werknemers in de drankensector. Het Bestuur wordt bijgestaan door een viertal commissies ex artikel 88a WO, te weten: Commissie voor bier, Commissie voor frisdranken en waters, Commissie voor gedistilleerd en Commissie voor slijters, die hun werkterrein hebben liggen in de bewuste sector binnen het Productschap De doelstellineen en mogeliike (neven)effecten van de verordening Aan de Bierverordening 1997 lag mede ten grondslag uitvoering te geven aan de Beschikking van het Comité van Ministers van de Benelux Economische Unie, ter vervanging van de Beschikking M(87) 4 van 24 november 1987, betreffende de harmonisatie der wetgevingen inzake bier. Bij deze beschikking is gevoegd het reglement betreffende de harmonisatie der wetgevingen inzake bier. De bepalingen uit dit reglement zijn in de Bierverordening 1997 verwerkt. Teneinde in overeenstemming te blijven met de eisen voortvloeiend uit deze beschikking zijn de onderhavige bepalingen overgenomen in de Bierverordening van het Productschap Dranken. Met deze implementatie van het Beneluxreglement wordt invulling gegeven aan de wens de consument zo optimaal mogelijk te informeren en zekerheid te verschaffen over de basiskenmerken van het product bier. Een hveede belangrijk doel van de verordening is het veiligstellen van de eerlijkheid in de handel. 26

27 5 3. De noodzaak van een publiekrechtelijke regeling Een afweging t.o.v. private alternatieven Het belang dat met deze verordening wordt nagestreefd is zo groot dat het niet langs private weg geregeld kan worden. Nederland is de grootste bierexporteur ter wereld. Dit noodzaakt ertoe dat Nederland de beschikkinp heeft over een weloverwouen en sluitende regeling met betrekking tot de rirodiictie van bier. Mondiaal moet men erop kunnen vertrouwen dat het iii Nederland geproduceerde bier in ovei*eeiisternining is met de gestelde mondstoffencriterja. Dit vertrouwen zou kunnen worden ondermijnd als een publiekrechtelijke regeling zou ontbreken. Los van deze principiële benadering moet ook worden vastgesteld dat er geen praktische uitvoering langs private weg denkbaar is die sluitend is en ook voldoende garanties biedt op een goede naleving. 5 4 Uitvoerings- en handhavingsaspecten De handhaving van deze verordening loopt via de reguliere instanties (Keuringsdienst van Waren, Economische Controle Dienst) en brengt geen extra financiële lasten met zich mee. Q 5. De verhouding tot bestaande en komende wetgeving en internationale en communautaire regelingen Zoals eerder gesteld implementeert deze verordening het Beneluxreglement voor Bier. Bij de artikelsgewijze behandeling wordt hier, in voorkomende gevallen, nader op ingegaan. 0 6 Artikelsgewijs Artikel 2 De definitie van bier in artikel 2 lid 1 is ontleend aan het Beneluxreglement. In lid 2 zijn de grondstoffen opgenomen, die bij de bereiding kunnen worden gebruikt. Dit betreft een limitatieve opsomming. Teneinde te voorkomen dat marktontwikkeiingen worden tegengehouden komt aan het Dagelijks Bestuur de bevoegdheid toe tot het verlenen van ontheffingen. Deze ontheffmgcmogelijkheid ziet met name toe op het gebruik van kruiden. Bij de totstandkoming van de Bierverordening 1997 is de vraag besproken of de categorie kruiden ook deel zou kunnen uitmaken van de limitatieve lijst van toegestane grondstoffen. Hiervan is destijds en ook nu weer afgezien, omdat een dergelijke generieke gebruiksmogelijkheid de voedselveiligheid zou kunnen schaden. In de bestuursvergadering is dan ook afgesproken dat het Dagelijks Bestuur geen ontheffing kan geven zonder voorafgaande toets van het betrokken kruid door een erkend onderzoeksinsb tuut. Artikel 3 In het Beneluxreglement zijn een tweetal typische Belgische bieren opgenomen, te weten Gueuze en tafelbier. In de onderhavige verordening zijn deze benamingen overgenomen en aangevuld met enige typisch Nederlandse bieren. Aangetekend zij dat het gebruik van deze benamingen niet verplicht is. Indien één van de in artikel 3 genoemde aanduidingen wordt gebruikt, dan dienen deze bieren wel in overeenstemming te zijn met de aangegeven voorwaarden. 27

28 Artikel 4 Een goede categorie-indeling vereenvoudigt het onderscheid tussen diverse typen bier. Teneinde te voorkomen, dat bepaalde bieren niet zouden kunnen worden bereid is bewust gekozen voor een aaneensluiting van de categorieën. Artikel 7 lid 1 De aanduiding bier moet worden aangemerkt ais de aanduiding waarop artikel 3 van het Warenwetbesluit Etikettering van Levensmiddelen van 10 december 1991 Stb. 2992, 14 toeziet. Artikel 7 lid 2 Ingevolge hei bepaalde in artikel 9 sub e van het Warenwetbesluit Etikettering van Levensmiddelen van 10 december 1991 Stb. 1992, 14 behoeven de ingrediënten van dranken verkregen door alcoholische gisting niet te worden vermeld op de voorverpakking. Ingevolge deze algehele uitzonderingsregeling zouden ook ingrediënten, die in het brouwproces worden gebruik doch hiervan doorgaans geen deel uitmaken, niet worden geëtiketteerd. Dit kan ertoe leiden dat de consument onvoldoende wordt geïnformeerd Ter voorkoming hiervan is in dit artikellid de verplichting opgenomen dat vruchten of vruchtensappen respectievelijk aroma s dienen te worden gedeclareerd. Artikel 7 lid 3 Ontleend aan het Benluxreglement. Artikel 9 Indien tijdens het tappen van bier, bier met lucht in aanraking komt, kan dit de kwaliteit van het bier beschadigen en de schuimvoming negatief beïnvloeden. Om deze reden is vastgelegd dat het tappen uitsluitend dient te geschieden met één van de in dit artikel genoemde drijfgassen. De bepaling ziet enkel toe op het tappen onder overdruk. Dit betekent dat typische Engelse bieren die zonder overdruk worden getapt niet onder deze verbodsbepaling vallen. Het Dagelijks Bestuur kan ontheffing van het verbod geven, voor tapsystemen waarbij het is uitgesloten dat de lucht die wordt gebruikt in aanraking komt met bier. Hierbij moet met name gedacht worden aan kelderbier, waarbij gebruik wordt gemaakt van kunststof zakken, die met behulp van lucht worden leeggedrukt, Den Haag, I3 november 2007 B.A.H. van Zweden voorzitter W. Snijder secretan s 28

29 Wettelijk voorgeschreven uit ga ve van de Sociaal- Economische Raad met mededelingen, verordenin - gen en be slui ten van de pu bliek rech te lij ke bedrijfsorganisatie (pbo). Verschijnt wekelijks. ISSN Redactie: Bezuiden houtseweg 60 Postbus LK Den Haag Telefoon: Tele fax: pboblad@ser.nl De SER heeft een eigen website op het Internet. Deze is te vinden op Opgave abonnementen, op zeg gin gen en adreswijzigingen uitsluitend schriftelijk bij de abonnementenadmini stratie van de SER. Abonnementsprijs 136,13 per jaar,