Typering van het monument: Restant van de oude parochiekerk, bekend onder de naam De Klockeberg, thans ingericht als plantsoen.

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Typering van het monument: Restant van de oude parochiekerk, bekend onder de naam De Klockeberg, thans ingericht als plantsoen."

Anja Jonker
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM004 Naam monument : De Klockeberg Adres : Dorpsstraat bij 2 Postcode en plaats : 6095 AH Baexem Kadastrale aanduiding : BXM00 sectie E nr(s) 955 Coördinaten : x: y: Bouwstijl : voormalige parochiekerk: romaanse bouwstijl Kerndatering : restanten kerk XIII, huidige inrichting omstreeks 1970 Oorspronkelijke functie : kerkgebouw Huidige functie : plantsoen met historische relicten Architect : onbekend Typering van het monument: Restant van de oude parochiekerk, bekend onder de naam De Klockeberg, thans ingericht als plantsoen. Historie: Tot de Tweede Wereldoorlog heeft de parochiekerk van Baexem altijd op deze plek gestaan. De kerk moet tussen 1200 en 1300 gebouwd zijn en kenmerkte zich door een typisch Romaanse stijl. Het relatief kleine kerkgebouw was opgetrokken uit dikke muren. Binnen in de kerk versterkten de talrijke dikke zuilen de zware indruk. Het onderstuk van de toren was aan de buitenkant van mergelsteen en aan de binnenkant van keien. De toren stak daarom wit af tegen de rest van het kerkgebouw, dat opgetrokken was in baksteen. Het bovenstuk van de toren heeft men in de loop der eeuwen vele malen moeten vernieuwen. In 1450 kreeg de kerk een klok, gegoten door een zekere Jan van Asten. Op de klok staat Jacob Maria Vocor, dit betekent Ik heet Jacob Maria. Jacob is vrijwel zeker de naam van de schenker. In 1829 kreeg de parochie een nieuwe klok in de toren, die was gegoten door Petit en Fritsen uit Aarle- Rixtel. Het opschrift van deze nieuwe klok luidde: In IqUltate DestrUCta parochlanorum InsIgnI CharItate restitat en betekent: Door ongerechtigheid verwoest, ben ik door de buitengewone liefdadigheid der parochianen weer hersteld. De hoofdletters in deze inscriptie kunnen gelezen worden als Romeinse cijfers (U=V). Wanneer deze cijfers opgeteld worden IIVIDVCCIVMIIICII (+V), dan wordt het jaartal 1829 verkregen. Op 14 november 1944 werd de romaanse parochiekerk zwaar getroffen door het oorlogsgeweld. Van het altaar was niets meer over. De klok uit 1829 werd door Duitse soldaten meegenomen. De klok uit 1450 trof men na de bevrijding onder de puinhopen van de toren aan. Deze klok hangt nu als kleine klok in de klokkentoren van de huidige parochiekerk van Baexem. In de raadsvergadering van 26 januari 1970 besloot de gemeenteraad van de voormalige gemeente Baexem om op de voormalige kerkberg een plantsoen in noord-franse stijl aan te leggen. Volgens tuinarchitect J.M.G. Ritzen uit Maastricht moest het een plantsoen worden, waar oudere mensen een praatje met elkaar konden maken of jonge kinderen onder het toeziende oog van hun moeder lekker konden spelen. Op 16 oktober 1970 besloot de gemeente in overleg met de bewoners van Baexem deze historische plek om te dopen in de naam De Klockeberg. Alleen restanten van de ommuring van het kerkhof, de traptreden die toegang gaven tot de kerkberg alsmede de grafstenen van Jonker Gemeentelijke Monumentenlijst Leudal monumentnr. GM004 Pagina 1 van 7

2 Andries van Pollart en zijn vrouw M. Barbara van Eick (1611) herinneren nog aan het feit dat hier op deze plek ooit een romaanse kerk uit de 13 e eeuw heeft gestaan (Bronnen: J.H.J. Berghs, Uit Baexem s Oude Verleden, deel I (5 mei 1970) en deel II (26 december 1973). Ruimtelijke context: De kern van Baexem concentreerde zich tot omstreeks 1850 tot bebouwing rond de kerk op de Klockeberg (bij de kruising van de Rijksweg en de Dorpstraat). Pas vanaf 1844 werd het dorp behoorlijk ontsloten door de aanleg van een weg van Roermond via Baexem en Weert naar Noord- Brabant. In 1879 werd de spoorlijn Roermond-Weert aangelegd, waarna ook bebouwing ontstond aan de weg naar Heythuysen, in de nabijheid van het spoor. Na 1900 ontstond geleidelijk bebouwing langs de Dorpstraat, die zich na 1945 verder verdichtte tot een aangesloten bebouwingslint. Ook het centrum van de kern verplaatste na de Tweede wereldoorlog van de Klockeberg naar de Dorpstraat. Objectbeschrijving: Het object bestaat uit een plantsoen in noord-franse stijl, gelegen op een verhoging, die vroeger de kerk en het kerkhof bevatte. Het plantsoen is te bereiken via een trap bestaande uit vier oorspronkelijke hardstenen treden en twee bakstenen treden. Het plantsoen is tevens via de achterzijde (Tramstraat) te bereiken via een later aangebrachte bakstenen trap. De Klockeberg is deels nog ommuurd met een laag gemetseld muurtje met een ezelsrugafdekking. Het betreft nog deels restanten van de oude kerkhofmuur. Andere delen van de muur zijn recent opnieuw opgemetseld. In het plantsoen bevinden zich wandelpaden, gazons omrand door buxushaagjes en bomen. Aan de westzijde bevinden zich twee hardstenen grafstenen van respectievelijk Jonker Andries van Pollart en zijn vrouw M. Barbara van Eick. De inscripties en de figuraties van de grafsteen van Jonker Andries van Pollart zijn nog deels te herkennen. Bijzondere onderdelen: De grafstenen. Waardestelling: Het object is van belang wegens zijn schoonheid, betekenis voor de wetenschap, cultuurhistorische waarde en meer in het bijzonder vanwege: als relict van de voormalige romaanse parochiekerk en kerkhof van Baexem. De functie als landmark in de historisch-ruimtelijke ontwikkeling van de kern Baexem het object is ruimtelijk bepalend c.q. markant voor de omgeving. Het object geeft een indruk van de oorspronkelijke ruimtelijke situatie, waarvan het beeld herkenbaar is gebleven. de tuinhistorische betekenis in relatie tot het ontwerp. de betekenis voor de plaatselijke geschiedenis als uitdrukking van een maatschappelijke en geestelijke ontwikkeling. Bescherming: De restanten de Klockeberg inclusief de ommuring, zoals aangegeven op de bijgevoegde kaart. Gemeentelijke Monumentenlijst Leudal monumentnr. GM004 Pagina 2 van 7

3 Foto s Gemeentelijke Monumentenlijst Leudal monumentnr. GM004 Pagina 3 van 7

4 Grafsteen Jonker Andries Pollart (1611) Grafsteen M. Barbara van Eick (1611) Gemeentelijke Monumentenlijst Leudal monumentnr. GM004 Pagina 4 van 7

5 Romaanse kerk, 1938 Interieur romaanse kerk, 1938 interieur verwoest, 14 november 1944 Romaanse kerk verwoest, 14 november 1944 Plantsoen 1970 Gemeentelijke Monumentenlijst Leudal monumentnr. GM004 Pagina 5 van 7

6 Luchtfoto en kaart met bescherming luchtfoto Gemeentelijke Monumentenlijst Leudal monumentnr. GM004 Pagina 6 van 7

7 Kaart met bescherming Gemeentelijke Monumentenlijst Leudal monumentnr. GM004 Pagina 7 van 7

Vergelijkbare documenten

Kerngegevens gemeentelijk monument: Adres : Stationstraat 17. Kadastrale aanduiding : BXM00 sectie E nr(s) 85 Coördinaten : x: y:

Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM017 Naam monument : n.v.t. Adres : Stationstraat 17 Postcode en plaats : 6095 BR Baexem Kadastrale aanduiding : BXM00 sectie E nr(s) 85 Coördinaten