Natuur voor iedereen

Transcriptie

1 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Waasland-Noord januari 2014 VU: Geert Verwilligen Koornaarstraat Stekene Afgiftekantoor Sint-Gillis-Waas P België - Belgique P.B Sint-Gillis-Waas B.C.0494 Natuurpunt Waasland-Noord Vriendenkring Panneweel Natuur voor iedereen tijdschrift jan v4 def.indd 1 12/26/ :28:05 AM

2 2 Vereniging Activiteiten fotoimpressie 6/10 paddenstoelen in het Stropersbos 13/10 wandeling Sint-Jacobsmoer 10/11 wandeling Zuidlede & Etbos 8/12 daguitstap Zwinvlakte meer sfeerbeelden op onze website Fotoarchief Hugo De Beuckeleer foto s : Marcel Quintelier, Hugo De Beuckeleer, Brigitte Van Passel tijdschrift jan v4 def.indd 2 12/26/ :28:07 AM

3 Colofon 3 Contactpersonen Marc Bogaerts Voorzitter, contactpersoon NME Bormte 24, 9190 Stekene voorzitter@panneweel.be Jan Dhollander Ondervoorzitter, contactpersoon beleid Bergstraat 25, 9170 De Klinge ondervoorzitter@panneweel.be Chris De Buyzer Secretaris, contactpersoon natuurstudie Leeuwerikenlaan 4, 9120 Melsele secretaris@panneweel.be Marcel van Puymbroeck Penningmeester Recolettenlaan 22, 9170 De Klinge Jan Vandermeulen Contactpersoon reservatenbeheer Jef Van Hoofstraat 9, 9120 Beveren natuurbeheer@panneweel.be Bert Raets Website, digitale nieuwsbrief, advertenties, perscontacten. Sint-Kornelisstraat 3, 9170 Meerdonk webmaster@panneweel.be Etienne Van Den Hende Contactpersoon begeleide wandelingen Bergmolenstraat 52, 9120 Melsele gidsen@panneweel.be Sylvain Lockefeer Contactpersoon Panneweel Beekstraat 99, 9120 Vrasene Geert Verwilligen Redactie afdelingstijdschrift Koornaarstraat 6, 9190 Stekene tijdschrift@panneweel.be Inhoud Fotoverslag voorbije activiteiten 2 Contactpersonen 3 Editoriaal 4 In Memoriam Ignace De Kesel 5 Natuurweekend Kaas- en wijnavond 6 Lokale algemene vergadering 7 Vul de grote natuurenquệte in 7 Kalender 8 Kalender 9 Vlaamse Ardennendag 10 Inheems, streekeigen, exoot 11 Beheer van onze reservaten in Dag van de Natuur in de Grote Geule 13 Natuurbeheer in foto s 15 Afdelingstijdschrift van Natuurpunt Waasland-Noord verschijnt 4 x per jaar ( januari, april, juli, oktober). Overname van artikels is toegelaten mits bronvermelding. Bezoek ook onze website panneweel.be en abonneer u op onze digitale nieuwsbrief. Giften vanaf 40 zijn fiscaal aftrekbaar. BE met vermelding 3618 Waasland-Noord Gedrukt op recyclagepapier door De Wrikker Werkten mee aan dit nummer : Marc Bogaerts, Chris De Buyzer, Jan Dhollander, Bert Raets, Brigitte Van Passel, Bram Vereecken Foto voorpagina : Dag van de Natuur in de Grote Geule. Brigitte Van Passel tijdschrift jan v4 def.indd 3 12/26/ :28:07 AM

4 4 Editoriaal Beste natuurvrienden, Het jaar 2013 is voorbijgevlogen, en met de aankoop van het Sint Jacobsmoer is het ook een zeer druk jaar geworden. Maar i wil vooreerst aan jullie allen en jullie familie het allerbeste toewensen voor Laat ons ook dit jaar samen met onze leden genieten van de natuur in eigen streek. We zullen er ook dit jaar alles aan doen om de natuur die ons nog rest veilig te stellen voor de toekomst. En dit is meer dan nodig. Misschien is het aan jullie wat voorbijgegaan, maar sinds augustus van vorig jaar wordt er hevig gediscussieerd over het natuur- en bosbeleid in Vlaanderen. Het ontwerpdecreet dat op de tafel lag zou nefast geweest zijn voor onze natuur. Dankzij de inspanningen van Natuurpunt, op diverse niveaus, is dit decreet fundamenteel bijgesteld. De ganse problematiek verklaren is moeilijk, ook al gezien nog niet alles in een definitieve plooi is gevallen. Via Europese wetgeving (Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn) stuurt Europa het natuurbehoud binnen zijn grenzen. In uitvoering van deze richtlijn zijn er voor de speciale beschermingzones natuurdoelen opgesteld (instandhoudingsdoelstellingen). Binnen onze afdeling behoort het Stropersbos en de Grote Geule te Kieldrecht tot een dergelijke beschermingszone. Europese natuurdoelen zijn opgesteld op basis van Europese wetgeving (Habitat- en Vogelrichtlijn) en zijn duidelijke, wetenschappelijk onderbouwde en afdwingbare doelen om te komen tot meer én betere natuur. Ze zijn van toepassing op de Habitat- en Vogelrichtlijngebieden (samen het Natura 2000-netwerk) en dienen om de Europees belangrijke en bedreigde soorten en habitats beter te beschermen. In het kader van dit decreet wordt aan de overheid (Agentschap voor Natuur en Bos) en de terreinbeherende verenigingen zoals Natuurpunt gevraagd zoveel mogelijk van de Europees gevraagde natuur te realiseren. Op zich is hier niets mis mee, maar de focus ging volledig liggen op deze Europese natuur. Ook op regionaal en lokaal vlak is er erg belangrijke natuur die moet beschermd worden. Denk maar aan de Kreken van Saleghem. Een andere doelstelling van dit decreet is om andere actoren te betrekken bij het natuurbeheer, met name boseigenaars en private grondeigenaars zijn hierin vragende partij. Dit moet kunnen op voorwaarde dat aan hen dezelfde eisen worden gesteld inzake kwaliteit van het beheer en de beheerresultaten die worden gehaald. In het decreet dat voorlag waren hiervoor niet de nodige garanties ingebouwd. Dankzij de inspanningen van Natuurpunt zijn een reeks fundamentele verbeteringen aangebracht. Echt gelukkig zijn we nog niet, het bijsturen van een ontwerptekst die zeer slecht is, is geen evidente opdracht. We moeten blijven aandacht hebben voor een aantal punten zoals, de lagere inspanningen die worden verwacht van de overheden en de mogelijkheid die moet blijven om natuur veilig te stellen die buiten de Europees aangeduide gebieden ligt. Als ik zie hoe onze vrijwilligers zich het afgelopen jaar weer hebben ingezet voor het natuurbehoud dan mogen we daar terecht fier op zijn. Van een overheid verwachten we dat ze hier respect voor betoond en dit vrijwilligerswerk ondersteund. In het decreet dat oorspronkelijk op tafel lag werd dit niet zo verwoord, dit is ontgoochelend. En dit net nu, 60 jaar nadat de eerste Vlaamse beschermde natuurgebieden werden opgericht. In 1953 werd door de Belgische Vogelreservaten de Snepkensvijver aangekocht, het eerste natuurgebied in handen van een milieuvereniging. Het veiligstellen van natuurgebieden door aankopen ervan is en blijft de enige optie. Maar ook hierin is dit decreet niet duidelijk. Wat wel duidelijk is, dat we ook in 2014 de aandacht levendig moeten houden voor natuurbehoud. Marc Bogaerts Het beschermen van deze Europese natuur is een verantwoordelijkheid van de overheid. Met dit decreet werd dit in belangrijke mate doorgeschoven naar de vrijwilligersorganisaties. Of we hier ook nog voor zouden betaald worden was helemaal niet zeker. De opdracht die de overheid aan zichzelf toebedacht was een pak minder ambitieus. Dit alles is voor Natuurpunt onaanvaardbaar, de inzet van vrijwilligers bij het natuurbehoud is belangrijk en noodzakelijk. Maar het overheidsbeleid moet hierin ook zelf verantwoordelijkheid nemen. tijdschrift jan v4 def.indd 4 12/26/ :28:08 AM

5 5 In memoriam Ignace De Kesel ( ) Het was in 1985 dat we van priester en leraar Ignace De Kesel de vraag kregen om een 2,5ha groot domeintje van natte verruigde graslanden in het Riet te Stekene, op de grens met Nederland, een op natuur gericht beheer te geven.we maakten kennis in zijn bescheiden pas gerenoveerd West-Nederfrankisch langgevelhoevetje uit 1870, een erfenis van zijn vader notaris. Het reservaat Het Speelhof was geboren, tevens de start van een levenslange vriendschap met een bijzondere man. Oorspronkelijk kwam hij af en toe s zondags vanuit Gent waar hij les gaf, naar zijn toevluchtsoord, samen met zijn moeder. Na zijn oppensioenstelling werd het zijn vaste stek. Nog lange tijd was hij voorganger in verscheidene parochies en rusthuizen, vooral over de grens. Zo leerde hij veel mensen kennen in de grensstreek. Hij koesterde zijn omgeving en zijn huis waar hij kon lezen, studeren en schrijven, een passie die hij al bedreef van in zijn jeugd. Religie, kunst, literatuur, wetenschap hij trachtte alles te doorgronden op zoek naar waarheid en schoonheid. In de loop der jaren was zijn huis een bibliotheek geworden; kamers vol met boeken, daarnaast verzamelingen en memorabilia van zijn vele reizen. Hij had de gave van het woord en wat hij zei was overwogen, nu eens onderwijzend, dan weer troostend of bemoedigend. Wie bij hem even op bezoek ging was al snel vertrokken voor een urenlang gesprek. Geen enkel onderwerp was hem vreemd of ging hij uit de weg. Hij liet niemand onverschillig. Ieder jaar verraste hij zijn vrienden met een doorwrochte nieuwjaarsbrief in zijn mooi kaligrafisch geschrift. whij noemde zijn levenshouding christelijk stoïcijns. Het was dan ook met gelijkmoedigheid en aanvaarding dat hij zijn ongeneeslijke ziekte droeg die bij hem was vastgesteld in januari Rustig en met de hem kenmerkende precisie nam hij alle schikkingen voor het nakende afscheid. Op zaterdag 23 november hebben we hem tijdens een mooie serene en volledig door hem voorbereide plechtigheid begeleid op zijn laatste reis. We verliezen een goede vriend. Hij laat ons veel mooie herinneringen na. We zullen het beheer van het reservaat, het Speelhof, met veel zorg verder zetten. Jan Dhollander Natuur beheren is al wat leeft moederlijk bejegenen. Dat zie ik hier nabij mijn hoeve van stilte. Veel dank daarvoor aan alle beheerders van het Speelhof Ignace De Kesel, 10 december 2000 tijdschrift jan v4 def.indd 5 12/26/ :28:09 AM

6 6 Vereniging Natuurweekend tot 11 mei Voor ons natuurweekend trekken we dit jaar naar Limburg, onze bestemming wordt de Voerstreek en Zuid-Limburg (Nl). Aan natuur hier geen gebrek, en ook het heuvelachtige landschap is een lust voor het oog. Het is dan ook geen gemakkelijke klus om keuzes te maken, het programma ligt nog niet volledig vast. Voeren is een grote gemeente in oppervlakte (50 km²), maar telt maar zo n inwoners. Het is een echt wandelparadijs. De Voerstreek wordt op veel plaatsen gekenmerkt door een kalkrijke ondergrond, en dit staat steeds garant voor een speciale flora. Ook de vele holle wegen herbergen een specifieke flora. En dan hebben we het nog niet gehad over de das, naast de eikelmuis en hazelmuis, een zeer typische soort voor de streek. Of we een das gaan zien, de kans is klein, dassen zijn schuwe nachtdieren. Sporen van de das (wissels, mestputjes, burchten) gaan we zeker zien, deze zijn zeer talrijk aanwezig. Wat staat er op het programma: het grensoverschrijdende natuurgebied Altenbroek, het Gerendal in Oud-Valkenburg en bezoek aan de orchideeëntuin, het Hohnbachtal in Kelmis bekend om zijn zinkflora, Veurs en het Vrouwenbos in Sint-Pieters- Voeren, interessant ook voor hen die een Voerdrupke met Sjlieëkreke willen inslaan (Sleebessenjenever). Praktisch We verblijven in Hotel Eperland, in Epen, net over de Nederlandse grens. Dit is het meest zuidelijk gelegen dorp van Nederland dat bekend staat voor zijn vele vakwerkhuizen. Ons hotel ligt aan de rand van het dorp, een goede nachtrust is dus gegarandeerd. Kostprijs: Inbegrepen: Inschrijven: 155 voor leden, 180 voor niet-leden overnachting (één- of tweepersoonskamer), 2x avondeten, 2x ontbijt en 2x picknick (drank niet inbegrepen) Meld uw deelname aan Marc Bogaerts ( of marc@panneweel.be). Bij inschrijven ook vermelden of jevegetarisch of enkel vis wenst te eten. Schrijf hierna het juiste bedrag over op rekeningnummer BE (BIC: BPOTBEB1). Het aantal deelnemers is beperkt tot 26 personen, de ervaring leert ons dat we dit aantal snel bereiken. Wil je een dag langer blijven of vroeger aankomen. Laat mij dit weten bij uw inschrijving, ik reserveer dan de kamer voor een extra nacht Informatie: Ruim vòòr het vertrek versturen we alle praktische informatie aan de deelnemers. Heb je nog vragen, neem dan contact op met Marc Bogaerts ( of marc@panneweel.be). Zaterdag 22 februari Ledenavond met Kaas en Wijn Na een jaartje te hebben overgeslagen organiseren we dit jaar terug onze klassieke kaas- en wijnavond. We hopen hierop zoveel mogelijk van onze leden te kunnen ontmoeten. Een gelegenheid ook om elkaar eens op een andere manier te leren kennen. Om 19 uur nodigen we iedereen uit om mee aan te schuiven voor ons kaasbuffet met bijhorende wijn. De avond sluiten we af met een leuke quiz (ook al een klassieker) en gelegenheid tot napraten. Voor deze activiteit dien je vooraf in te schrijven door overschrijven van 20 Euro op rekening BE (BIC: BPOTBEB1) van Natuurpunt Waasland-Noord met vermelding kaasavond en aantal personen. Inschrijven voor vrijdag 14 februari. Dit bedrag is alles inclusief (kaas wijn koffie). Plaats: Ontmoetingscentrum De Statie Stadionstraat 113 te Stekene. Info marc@panneweel.be of tijdschrift jan v4 def.indd 6 12/26/ :28:09 AM

7 Vereniging 7 Zondag 9 februari - Lokale Algemene Vergadering Een afdeling van Natuurpunt bestaat uit heel wat mensen, mensen met allerlei talenten, interesses, kennis, Dit is onze sterkte. Jaarlijks willen we al deze mensen éénmaal samen brengen. Een mooi moment hiervoor is de Lokale Algemene Vergadering. Een Algemene Vergadering kent natuurlijk een vastgelegd stramien, hier moeten we ons aan houden. Voorstelling van het financieel verslag en de begroting 2014, terugblik op het afgelopen jaar en werkingsprogramma voor het komende jaar, verkiezing van het bestuur. We willen er echter geen saaie bedoening van maken, maar in woord en beeld een voorstelling geven over onze afdeling. Onze fotografen en cineasten hebben als vastgelegd, misschien kom jij ook wel in beeld op foto of film. Een algemene vergadering is er niet voor onze bestuursleden, neen al onze leden zijn hierop uitgenodigd. Een moment om eens terug te blikken, een moment ook om te kijken waar we heen willen. Een moment van interactie met onze leden. Wie zijn de mensen achter Natuurpunt Waasland-Noord. Waarom doen we aan natuurbeheer en laten we de natuur niet zijn gang gaan. Hoe kan ik mijn steentje bijdragen. Wat staat er gepland voor 2014 Andere vragen,, kom ze gerust stellen. Dit gaat door in het Ontmoetingscentrum De Statie, Stadionstraat 113 te Stekene van 10 tot 12 uur. We voorzien voor iedereen ook een drankje, niet om de saaie materie door te spoelen, maar voor de gezelligheid. De grote Natuurenquệte Wat is jouw mening over natuur dicht bij huis? Wat denk jij over de bescherming van bedreigde diersoorten, wilde natuur en mooie landschappen? Dat wil Natuurpunt te weten komen met de Grote Natuurenquête. Met de resultaten stappen we naar de Vlaamse politici. Met de wijzing van het natuurdecreet focust Vlaanderen op de gebieden die door Europa beschermd worden. De gebieden die daarbuiten vallen, zowat 90% van de oppervlakte van Vlaanderen, zouden nog amper middelen krijgen. En de verkiezingen komen er in sneltreinvaart aan. Geef je mening en maak kans op een overnachting in Les Cabanes de Marie, een prachtige boomhut op 30 van Brussel. tijdschrift jan v4 def.indd 7 12/26/ :28:09 AM

8 8 Kalender Zondag 19 januari Winterwandeling Stropersbos Het Stropersbos is een ideale plek voor een winterse wandeling. Ook bij minder gunstig weer biedt het bos voldoende beschutting niet alleen voor mensen maar ook voor dieren. Overwinteren in het bos. We komen samen om 14 uur op het pleintje. Bij deze wandeling zijn geen honden toegelaten. ( Klingspoor) aan de buitenstraat in De Klinge. Voorzie zeker warme kledij. Info: Chris De Buyzer Zondag 26 januari Vogels kijken in Zeeland Natuurpunt Zuid-Waasland organiseert een bustocht naar Zeeland met bezoek aan interessante ganzengebieden en waadvogel-pleisterplaatsen. Deze tocht voert ons langs de Wevers en Flaauwesinlaag, de Prunjepolder, de Brouwersdam, Den Bommel en de Oesterdam. Meenemen: picknick voor s middags, een natje en een droogje voor onderweg ( s avonds), verrekijker, evtl. telescoop, warme kledij en waterdichte schoenen. Vertrekplaatsen: 7u30 Syntra Sint-Niklaas en 8 u P&R zone expresweg, afrit te Kemzeke kant Sint-Gillis-W. Kemzeke. Terug: rond 20 uur Inschrijven doe je door contact op te nemen met Wim De Backer of nme.npzuidwaas@me.com Daarna stort je 17 op BE van Natuurpunt Zuid-Waasland met vermelding bustocht Zeeland. Voor meer info Marc Bogaerts of marc.bogaerts1@telenet.be Zondag 9 februari Lokale algemene vergadering Zondagvoormiddag om 10 uur Lokale Algemene Vergadering van NP. Waasland Noord in. ontmoetingscentrum De Statie te Stekene. Zie aankondiging elders in ons tijdschrift. Zondag 16 februari Wandeling Doelpolder-Noord en Prosperpolder Zondag 16 februari 2014 gaan we op wandel langsheen het vogelweidegebied Doelpolder-Noord en het getijdengebied in wording, Hedwige-Prosper. In de periode van deze uitstap herbergen beide compensatiegebieden heel wat overwinterende water- en weidevogels, dus het zal ons zeker niet ontbreken aan het nodige dierenleven. Onderweg vertel ik over het boeiende verleden van de streek en geef ik uitleg bij wat er zoal bloeit, kruipt en vliegt. We vertrekken om 13u30 aan de kerk van Prosperpolder en zullen ongeveer drie uur onderweg zijn. Omdat een deel van de wandeling over onverharde wegen loopt, zijn laarzen geen overbodige luxe. Indien u wenst in te schrijven of meer informatie wenst, neem dan contact op met Bram Vereecken. 0495/ bram@panneweel.be Zaterdag 22 februari Kaas en wijnavond Onze kaas en Wijnavond is terug. Programma en inschrijven zie elders in dit nummer Zondag 16 maart Filmvoorstelling De Nieuwe Wildernis Een unieke kans om de prachtige natuurfilm De Nieuwe Wildernis op groot scherm te bekijken. Grote natuur in een klein land. De voorstelling gaat door in CC De Route, Stationstraat 201 Sint-Gillis om 14u30. Inkom 3, consumptie inbegrepen. Organisatie : milieuraden Stekene en Sint-Gillis. Zondag 30 maart Natuurwandeling Sombeke en Durme Via het kasteeldomein van Sombeke stappen we richting Durme, waar we op de dijk wandelen langs slikken en schorren. Op onze terugweg komen we langs een van de mooiste bronbosjes die de Wase cuesta rijk is. We starten op de Dries aan de Kerk van Sombeke om 14 uur. Ter plaatse een aantal parkeerplaatsen. Gemakkelijk te bereiken via de N41 en in Elversele de richting Waasmunster nemen. Zorg voor stevige stapschoenen. Info: Chris De Buyzer tijdschrift jan v4 def.indd 8 12/26/ :28:09 AM

9 Kalender 9 Zondag 27 april Vlaamse Ardennendag Samen met Natuurpunt Zuid-Waasland naar de Vlaamse Ardennendag. Zie aankondiging elders in dit nummer. Zondag 4 mei. Open Schuurdag Eerste Open Schuurdag van het seizoen in het Natuurhuis Panneweel. Een namiddag met een verhaal over muizen, uilen en braakballen. Samen met onze kenners braakballen pluizen. De beentjes in de braakballen leren ons meer over de soorten muizen die in de omgeving van het Panneweel leven. Verder kan je op het Panneweel terecht voor allerlei gezinsvriendelijke activiteiten zoals een wandeling met gids of kennismaken met de kleine landschapselementen in de boomgaard. De schuur is doorlopend geopend van 14 tot 17 uur Info: Bert Raets of info@panneweel.be Zondag 1 juni Open Schuurdag Open Schuurdag in het Natuurhuis Panneweel. Bijen in de problemen. Wat kan je zelf doen in je tuin? Van speciale nestkastjes tot een tuin met bloemen en planten voor insecten. En zoals gewoonlijk kan er gewandeld worden met gids, kan je op verkenning gaan in de boomgaard en is er aangenaam verpozen op ons terras onder de perenboom. De schuur is doorlopend geopend van 14 uur tot 17 uur Info: Bert Raets of info@panneweel.be Zondag 15 juni Natuurwandeling Groot Eiland Noteer alvast deze datum voor onze natuurwandeling het Groot Eiland te Hulst met een nieuw stuk wandelpad en een uitkijktoren cursus MUIZENISSEN Zin om je twee avonden te laten meenemen in de wondere wereld van de muizen? André Eijkenaar 25 april 2014 theorie 2 mei 2014 praktijk 19u30-22u30 Spitsmuizen zijn hyperactieve jagers en slaapmuizen knijpen al eens een oogje toe. Bos- en dwergmuizen halen de meest acrobatische toeren uit, terwijl woelmuizen zich zelfs op de begane (boven)grond onveilig voelen. Zeg dus nooit zomaar muis tegen een muis en leer er alles over op onze cursus muizenissen. De theorie wordt afgewisseld met de boeiende onderzoekspraktijk van life-traps en braakbalpluizen. Organisator: Natuurpunt Waasland-Noord ism Natuurpunt Educatie Lesgever: Joeri Cortens Waar: Natuurhuis Panneweel, Krekeldijk 2, 9170 Meerdonk Prijs: 15 euro leden, 20 euro voor niet-leden rekeningnummer BE van Natuurpunt Waasland-Noord, met vermelding muizenissen. Inschrijven: vóór 15 april 2014 Marc Bogaerts, marc@panneweel.be of verantwoordelijke uitgever: Marc Bogaerts - Bormte Stekene tijdschrift jan v4 def.indd 9 12/26/ :28:09 AM

10 10 Activiteiten Zondag 27 april - Vlaamse Ardennendag Zin om mee te gaan? Hou dan nu al die dag vrij op je kalender en droom alvast van de voorjaarsflora die ons dan zal overweldigen. We organiseren deze activiteit in samenwerking met de buurafdeling Zuid-Waasland. We trekken in de voormiddag naar de EVERBEEKSE BOSSEN. Verspreid over Everbeek, een deelgemeente van Brakel, liggen verschillende bossen. De drie grootste zijn het Hayesbos, het Steenbergbos en het Trimpontbos. Samen met nog enkele kleinere bosjes vormen ze allemaal restanten van het vroegere Poodsbergbos, dat zich tot in de vroege Middeleeuwen uitstrekte tussen Ronse en Everbeek. In het voorjaar kleuren deze bossen blauw van boshyacint terwijl de witte hoofdjes van bosanemoon allemaal gericht zijn naar de eerste lentezon. Majestueuze beuken, zomereiken en haagbeuken lijken dan met hun voeten op bloementapijten te staan. Maar het kleurenpalet is nog veel groter: er zijn ook groeiplaatsen van dotterbloem, daslook, gele dovenetel, kleine maagdenpalm, eenbloemig parelgras, bosereprijs, bosmuur, paarse schubwortel en donkere ooievaarsbek. Ook een hele reeks bronbossoorten zullen we kunnen bewonderen zoals paarbladig en verspreidbladig goudveil, slanke en hangende zegge en reuzenpaardenstaart. Het Everbeekse landschap oogt zeer afwisselend. De bossen baden in een kleinschalig landschap met weiden, akkers en grazige valleitjes. Talrijke bomenrijen, kronkelende en soms holle wegen sieren er het landschap en ook wijdse vergezichten ontbreken niet. Geen wonder dat hier nog zoveel diersoorten standhouden die elders in Vlaanderen zeldzaam zijn geworden zoals waterspitsmuis, vuursalamander en bronlibel. Er wordt hard gewerkt voor het behoud en ontwikkeling van deze prachtige stukjes natuur. Extensief graasbeheer en samenwerking met landbouwers helpen hierbij een handje. Na ondergedompeld te zijn in deze natuurpracht picknicken we op de middag in DE HELIX, vormingscentrum voor natuur- en milieueducatie van de Vlaamse overheid in Grimminge. De plaatselijke afdeling van Natuurpunt ism met ANB, Reg.Landschap Vl. Ard. en nog andere partners zorgen in de namiddag voor een interessant programma waarin ieder zijn gading wel zal vinden. Later volgt meer info hierover. Afspraak: 7.30 uur Park & Ride aan de Tromp te Kemzeke (ten zuiden van de N49) 9.00 uur start wandeling kerk Everbeek-Boven Gids: Meenemen: Wim De Cock picknick en goede wandelschoenen. eventueel laarzen bij regenweer maar dat is zeker niet besteld! Vragen? Marc Bogaerts of marc@panneweel.be tijdschrift jan v4 def.indd 10 12/26/ :28:09 AM

11 Natuurbeheer 11 Inheems, streekeigen, exoot? Een veel gestelde vraag bij aanplantingen in de tuin is : Welke bomen en struiken zijn inheems? Een beetje geschiedenis brengt ietwat meer klaarheid. Met betrekking tot het plantenleven hebben de ijstijden in onze streek een belangrijke rol gespeeld. Door het opzetten van de noordelijke koudegordel werd de hier aanwezige plantengroei meerdere malen ver naar het zuiden teruggedrongen( tot aan de Pyreneeën ) Na iedere ijstijd vestigden zich een aantal soorten terug in onze streken. Tienduizend jaar geleden ( einde laatste ijstijd ) slaagden bomen en struiken er weer in om zich in hun oorspronkelijke gebieden te vestigen, zij het met veel moeite. Aan de hand van stuifmeel dat in verscheidene aardlagen teruggevonden is heeft men vrij nauwkeurig kunnen vaststellen welke soorten dat waren. Als eerste pionier verscheen hier de berk, daarna achtereenvolgens de grove den, de hazelaar, de els, de eik, de iep, de linde en de haagbeuk. Ongeveer duizend jaar voor het begin van onze jaartelling verscheen de beuk, de lijsterbes en de valse acacia Deze groep kunnen we inheems noemen (= oorspronkelijk) vermits ze zich hier op eigen kracht vestigden. Vanaf het verschijnen van de mens heeft hij de oorspronkelijke flora sterk beïnvloed. Knollen, zaden,struiken,bomen en planten werden meegenomen door heel Europa. Na verloop van tijd groeiden er naast de natuurlijke vegetatie ook soorten die we exoten noemen en hier ook goed gedijen. Cultuurhistorisch verschenen er dus soorten die van nature niet inheems zijn maar toch als dusdanig beschouwd worden vermits ze hier al heel lang voorkomen. Bv de paardenkastanje, door de Romeinen meegebracht, galnoten diende als voedsel voor de paarden. Dit geldt ook voor de tamme kastanje, de walnoot en vele hoogstamfruitbomen. Een streekeigen beplanting is dus een mengeling van inheemse en cultuurhistorische bomen, struiken en vele gewassen. In de loop der eeuwen zijn er dus in West-Europa vele bomen en struiken op dergelijke wijze binnengedrongen. Alhoewel niet inheems worden ze als dusdanig toch als streekeigen erkend. Het betreft een honderdtal soorten. Ik noem hier een aantal die toch van belang kunnen zijn bij het aanleggen van een tuin. Spaanse aak, zwarte els, ruwe berk, zwarte berk, haagbeuk, hazelaar, meidoorn, beuk, es, hulst, wilde liguster, mispel, zw.populier, gagel, ratelpopulier, zoete kers, vogelkers, sleedoorn, wilde peer, wintereik, zomereik, sporkehout, hondsroos, egelantier, framboos, geoorde wilg, boswilg, grauwe wilg, kraakwilg, bittere wilg. Sylvain Lockefeer Vogels op bezoek tijdens Het Grote Vogelweekend De koude winterdagen zijn weer daar. Tijd om de vogels in onze tuin te helpen met zelfgemaakte vetbollen, lekkere nootjes of een geschilde appel. Zo ben je verzekerd van heel wat vogelgekwetter tijdens Het Grote Vogelweekend op 1 en 2 februari. Tel de mezen, mussen en lijsters in je tuin en geef je resultaten online door. Op 30 en 31 januari kunnen ook scholen hun schoolpleinvogels doorgeven via de telling voor scholen. Zo n deelnemers telden in 2013 meer dan vogels in hun tuin. Een absoluut record! Merels en kool- en pimpelmezen blijven de klassieke bezoekers van onze tuinen. Toch prijkte de vink bovenaan de top 10 tijdens de telling van Door de strenge winter kwamen zij talrijker dan voorheen naar onze voederplaatsen. Met deze massale tuinvogeltelling schets je samen met duizenden andere tellers een beeld van de vogelrijkdom in onze tuinen en hoe we de vogels het beste helpen tijdens de koude winterdagen. Surf nu naar en ontdek hoe je je tuin kan voorbereiden op Het Grote Vogelweekend. Succes! Doe je mee op 1 & 2 februari? tijdschrift jan v4 def.indd 11 12/26/ :28:10 AM

12 12 Natuurbeheer Beheer van onze reservaten was ook in 2013 vrijwilligerswerk. Natuurpunt Waasland-Noord beheerde vorig jaar in Stekene, Sint-Gillis-Waas en Kieldrecht meer dan honderd hectare bossen, moerassen, graslanden, kreken als natuurreservaat. Daar zijn kleine landschapselementen en ruilverkavelingsbosjes bij van nauwelijks enkele tientallen are groot maar ook grotere reservaten zoals het Steengelaag te Stekene en de Grote Geule te Kieldrecht. Wekelijks, op donderdag- en zaterdagnamiddag (en soms nog op andere dagen), zijn vrijwilligers in de weer met kappen, maaien, harken, opruimen en wegvoeren van de oogst : wilgenhout, gras, hooi, los of gebonden riet, hakselhout Wat bruikbaar is als brandhout gaat naar de vrijwilligers, fijn hout gaat in de hakselmachine en wordt verkocht (de verkoopprijs dekt nauwelijks de kosten), hooi gaat naar de schaapherder op de Groenendijk (SGW), droog niet-eetbaar maaisel en riet, al of niet gebonden, geven we aan boeren die het gebruiken als strooisel in de stal. Vele karrenvrachten oud riet kunnen we kwijt bij een landbouwer die het gebruikt als bodemverbeteraar voor zijn akkers. Het maaisel uit de kleine landschapselementen en het Steengelaag komen de gemeentelijke diensten van Sint- Gillis-W en Stekene ophalen ter compostering. Zo slaagden we er ook in 2013 in het reservatenonderhoud zonder beheerresten uit te voeren, een opmerkelijke prestatie. Afgezien van het maaien van het wandelpad in het Steengelaag, het knotten van de wilgen aan de Grote Geule (niet het opruimwerk) en het persen van het hooi in De Gavers voor al deze werken springt de professionele werkploeg van Natuurpunt in steunt ons natuurbeheer volledig op vrijwilligerswerk: ongeveer 1800 manuren per jaar, een voltijdse loopbaan. Hoewel veel vrijwilligers de stilte van de zeis en het kapmes verkiezen boven het lawaai van het motorgeweld met de jaren hebben ze de handigheid (enr soms het uitzicht) van een oude Vlaamse boer verworven maken we ook gebruik van machines. Waar mogelijk maaien we graslanden machinaal, met de tractor of met een éénassige maaibalk. We beschikken over bosmaaiers, een kettingzaag, een motorhaagschaar, een hakselmachine, een ploeg, Onze afdeling heeft met de jaren een heel machinepark opgebouwd. Machines en gereedschap vragen zorg en onderhoud en vaak ook herstel. Ook daarvoor staan we zoveel mogelijk zelf in, hierbij geholpen door technicus Jan Weemaes uit Meerdonk. Natuurbeheer is een mooie vrijetijdsbesteding: werken met vrienden in de buitenlucht, veel afwisseling en lichaamsbeweging, geen verplichting en geen tijdsdwang. En er is de grote voldoening van het uitzicht op een mooi landschap en een rijke natuur. Zin om mee te werken? Iedereen is welkom, jong of minder jong, gepensioneerd of niet, wekelijks, af en toe of op speciale werkdagen zoals de Dag van de Natuur. Neem contact op met jan@panneweel.be Dan krijgt u wekelijks een oproep per met uitleg over wat een waar. Jan Dhollander tijdschrift jan v4 def.indd 12 12/26/ :28:11 AM

13 Natuurbeheer 13 Zaterdag 16 november 2013: Dag van de Natuur in de Grote Geule Heel de dag bleef de Grote Geule bedekt onder een dikke mistlaag, dus van het mooie uitzicht was afgelopen zaterdag niet veel te zien. Dit nam niet weg dat er in totaal negen volwassenen en vier kinderen kwamen opdagen, om mee de handen uit de mouwen steken. Samen hebben we een enorme dikke afgebroken tak uit het water gehaald, die de uitgang van het bootshuis blokkeerde. Verder kregen enkele wilgen hun periodieke knotbeurt. Dit alles ging gepaard met een leuke babbel, een stukje zelfgebakken appelcake en om de dag af te sluiten met een lekkere frisse Gageleer. Bedankt aan iedereen die is komen opdagen! Wenst u meer informatie of heeft u zin om actief deel te nemen bij het beheer en behoud van de Grote Geule in Kieldrecht? Neem dan contact op met conservator Bram Vereecken, gsm: 0495/ of bram@panneweel. tijdschrift jan v4 def.indd 13 12/26/ :28:13 AM

14 14 Lab15 cvba Nieuwevaart 118 A Gent - info@lab15.be / Houtskeletbouw van laag-energie woningen en bijbouwen en passiefhuizen en bijhorende ramen en deuren. Inblazen cellulose-isolatie. Luchtdichtheidstests. Begeleiding zelfbouwers. Erik Weyenberg Dorpsstraat 101/102 Kieldrecht weyenberg.erik@aveve.be tuin dier bakplezier Bioboerderij Uilenbos thuisverkoop bio groente- en fruitmanden Afhaalpunten van groentemanden in Kieldrecht, Beveren, Sint-Niklaas, Sint-Pauwels, Stekene, Sint-Gillis-Waas, Waasmunster, Moerbeke,... meer info: Eksaardsedam 42, Moerbeke-Waas Tel. : 09/ Ook uw advertentie kan hier staan. Interesse? Contacteer Bert Raets tijdschrift jan v4 def.indd 14 12/26/ :28:17 AM

15 Natuurbeheer 15 Beheer fotoimpressie 24/10 Asielzoekers helpen bij beheer 09/11 Kieldrechtse Watergang 16/11 Dag van de natuur - Grote Geule 30/11 Kreken van Saleghem foto s : Bert Raets, Jan Vandermeulen, Brigitte Van Passel tijdschrift jan v4 def.indd 15 12/26/ :28:19 AM

16 moerasandoorn noors fjordenpaard koninginnepage Jouw steun helpt! foto s: Eric (blauwborst) - Brigitte Van Passel blauwborst Sint-Jacobsgat vroege glazenmaker Steun de aankopen in de Kreken van Saleghem met een gift. Jouw gift is welkom op BE van Natuurpunt, vermeld project Kreken van Saleghem. Een gift is vanaf 40 euro fiscaal aftrekbaar. Voor een gift die Natuurpunt in 2013 ontvangt, krijg je in april 2014 het fiscaal attest. tijdschrift jan v4 def.indd 16 12/26/ :28:39 AM