Dat doet de deur... open! Schakel-kontakt. orgaan van de nederlandse kerk in duitsland. 40e jaargang nr.

Transcriptie

1 Schakel-kontakt orgaan van de nederlandse kerk in duitsland 40e jaargang nr Geachte lezer 2 _UIT DE KERK wereldwijde verbondenheid 2 _MEDITATIE Dat doet de deur... open! 3 _REIS Uit volle borst 4 _COLUMN De liefde voor het ding 5 _FINANCIËN Bericht van uw penningmeester 5 _WAAR & WANNEER? 6-7 Colofon 7 _TENSLOTTE Een kwestie van kijken foto: sailko CC-BY-SA 2.5 Dat doet de deur... open!

2 2 van de redactie uit de kerk Geachte lezeres en lezer, het voorlaatste nummer van het jaar 2014 alweer. Terwijl het bij het schrijven dezes in het westen des lands gelukkig nog lekker nazomert de septemberzon heeft de augustusregen gelukig weten te verdrijven is het wanneer u deze regels leest vermoedelijk reeds oktober. Het nieuwe seizoen nee, ik denk niet aan voetbal maar ik heb het over de kerk is allang begonnen en uw gedachten gaan wellicht reeds naar Kerst uit. Zo lang duurt het immers niet meer. Niet te geloven hoe snel de tijd voorbij gaat. Bij de verschijning van het vorige nummer lag de zomer en de vakantie nog in het verschiet en nu doemt in de verte de feestmaand al op. Laten we echter niet op de zaken vooruit lopen. Eerst komen de herfstmaanden nog. En zo reiken wij u hierbij voor oktober en november het nodige leesvoer aan, in de hoop dat u daarmee niet alleen wordt geinformeerd, maar ook gesticht en vermaakt. Naast het nieuws uit de kernen is er in ieder geval volop voedsel voor de geest. De column, de overweging en tenslotte hebben deze keer alle drie, hoewel verschillend qua thema en toon, een overwegend meditatief karakter. Waarbij elke auteur zijn eigen onmiskenbare stijl heeft. Tegenover de ernstige toon die voornoemde stukjes aanslaan zet uit de Ebertallee een hilarische contrapunt. De overweging aan de hand van een fresco gebaseerd op een verhaal uit Handelingen waar zo n vakantie in Rome al niet goed voor is, gaat het om bevrijding uit gevangenschap, niet alleen in letterlijke maar ook in geestelijke zin. In de column wordt ons vervolgens bijgebracht wat onder grazing dient te worden verstaan en waarom dat niet alleen niet goed voor anderen maar evenmin goed voor onszelf is. Op de laatste pagina worden wij tenslotte geattendeerd op de sleutelrol van het werkwoord zien, in de Abrahamsverhalen maar ook in ons eigen leven. Uit Bellin is er dit keer overigens geen nieuws, behalve dat er eind september een kerkdienst opstapel staat. Maar die valt zodanig dat een aankondiging in Schakel geen zin meer had en er bij het ter perse gaan van dit blad nog geen verslag van kon worden gedaan. Het gebrek aan nieuws heeft alles te maken met het vacant zijn van de predikantsplaats in de wijk Oost. Er wordt echter hard aan gewerkt om in die leemte te voorzien. We hebben alle hoop dat dat gaat lukken. In dat verband zal er begin november eveneens een kerkdienst plaats vinden. Tenslotte wijs ik u nog op de zogenaamde bedelbrief die op de achterkant van het adresblad staat afgedrukt en beveel ik u de NKiD van harte aan als een goed doel voor uw gift. En last but not least wens ik u namens de redactie veel plezier bij het lezen van dit nummer van Schakel-Kontakt. ds.pieter Roggeband wereldwijde verbondenheid Waar zijn we als kerk, nu de wereld in brand lijkt te staan? Die vraag wordt met regelmaat aan ons als Protestantse Kerk in Nederland gesteld, zo begint synodepreses Karin van den Broeke haar Commentaar bij de tijd. Mij treft het altijd weer hoe juist in een tijd als deze blijkt wat de waarde is van de wereldwijde verbondenheid waarin we leven en van de bronnen waaruit we putten. Wie heeft woorden voor dit onheil? We zien beelden uit Irak, te gruwelijk om te bevatten. We zien met eigen ogen hoe de Islamitische Staat Islam misbruikt als voorwendsel om mensen op te jagen, af te persen, te misbruiken en te vermoorden: christenen, yezidi s, moslims, wie dan ook. Ze doen alsof Jihadstrijders het mandaat hebben om vrij te beslissen over lijden en dood van anderen. Het zijn onze broeders en zusters, ònze vrienden en verwanten, waar de Islamitische Staat het op heeft gemunt. Bondgenoten van de Protestantse Kerk, met wie we via Kerk in Actie samenwerken, worden direct getroffen. Syrische medechristenen in Nederland kijken ons met pijn in de ogen vragend aan. Onze eigen leden vragen: Waarom gaat de Protestantse Kerk niet de barricade op? Voor velen is het helder: de kerk moet oproepen tot bescherming van christenen tegen Islamitisch geweld. Een vraag die we ons daarbij als kerk altijd moeten stellen, is hoe ons handelen en spreken recht doet en dienstbaar is aan diegenen met wie we onze verbondenheid willen laten zien. Daarom luisteren we naar slachtoffers, naar de kerken uit de regio. Van de lokale kerken horen we hoe oorlogsretoriek voor christenen tegen Islam juist ondermijnend werkt. De lokale kerken willen zich niet isoleren van de rest van hun samenleving. Zij willen samenwerken ook met moslims - voor welzijn, recht en vrede voor allen. Zij willen buren zijn en blijven van moslims en yezidi s en met hen blijven investeren in een gedeelde toekomst met gelijke rechten voor allen. Zij doen dat met gevaar voor eigen leven. Zij vragen aan ons in het Westen om de tegenstellingen niet aan te wakkeren. Daarom zien we in de meest letterlijke zin geen heil in een oproep om christenen als een aparte groep te beschermen tegen Islamitische terreur. Maar net als de kerken in het Midden-Oosten wil de Protestantse Kerk uiteraard wel dat er effectieve oplossingen worden gezocht om een eind te maken aan de terreur. Daarbij houden we in het oog welke verantwoordelijkheden er bij overheden en politieke partijen liggen, en welke rol bij kerken past. Kerken zijn goed in humanitaire hulp, altijd geweest. Laten wij ons dan ook nu inzetten voor noodhulp voor slachtoffers, zodat die weer vat krijgen op hun bestaan. Laten we dat vooral doen via kerken en christelijke organisaties in Syrië en Irak: vóór iedereen maar dóór hen. Zij zijn daar goed in, bekwaam, toegerust en ervaren. Door hun werk laten zij ook zien wat voor samenleving christenen voor ogen staat. Door hun werk bouwen ze samen, zelfs onder de huidige omstandigheden, nog altijd met anderen aan een open toekomst voor allen. Zij zetten hun leven hiervoor op het spel. Dat vraagt van ons dat wij niet aan de kant blijven staan: we willen laten zien dat we hun inzet zien en hen steunen. Met de viering van tien jaar Protestantse Kerk in Nederland op 14 september willen we laten zien waar we als kerk voor staan. In de komende week zullen we alle diaconieën oproepen om de kerken in Syrië en Irak te ondersteunen bij het verlenen van noodhulp. Laten we een levensteken sturen van ons aan onze lijdende broeders en zusters in Syrië en Irak, en via hen aan allen die er lijden onder terreur. De hand aan de ploeg! Karin van den Broeke, preses van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland foto: zvg.; PKN

3 meditatie 3 Dat doet de deur... open! Handelingen 12, 1-17 foto: zvg. Twee vriendelijke mensen hielden de deur voor ons open, toen wij de kerk binnen wilden gaan. De Santa Maria del Carmine oogt onopvallend. In tegenstelling tot de prachtige kathedralen in het centrum van Florence, is zij geen pronkstuk. Zij is niet mooi van buiten. Maar hoeveel schoonheid woont er binnen haar deuren. In het rechter zijschip, de Cappella Brancacci, bevinden zich twaalf fresco s uit de 15e eeuw, die het leven en werken van de apostel Petrus verbeelden. De prachtige, zachte kleuren zijn een lust voor het oog, de sterke emotionele kracht in de oude muurschilderingen spreekt een diepe taal. En vooral ook het feit, dat hier al zes eeuwen lang mensen zoveel boodschap aan de verhalen van Petrus hebben, maakte diepe indruk op ons. Vooral het fresco van Petrus bevrijding uit de gevangenis sprak tot onze verbeelding. Ligt het aan de diepe, uitdagende blik van de engel? Is het zijn hand, die Petrus hand omvat? Is het de slapende wachtpost, die de bevrijding gewoonweg laat gebeuren? Of is het Petrus verwonderde blik in de verte? Ik kan het niet precies uitleggen. Wel weet ik, dat de muurschildering van Filippino Lippi ons op bijzondere wijze de deur naar de apostel Petrus opende. Thuisgekomen sloegen wij Handelingen 12, 1-17 op en lazen wij het verhaal van Petrus gevangenname en bevrijding. Het verhaal van Petrus gevangenname en bevrijding. Tegelijk ook het verhaal van de dood van Jakobus. Op deze grote tegenstrijdigheid wijst theoloog en psychotherapeut Eugen Drewermann in zijn commentaar op Handelingen.Waarom moet de één in de gevangenis sterven en gaat voor een ander de deur open? Allicht moeten wij volgens Drewermann het verhaal van Petrus bevrijding zo lezen, dat God het leven van aardse mensen niet altijd redt, maar dat hij mensen van binnen wil bevrijden. Uit de gevangenschap van angst en vertwijfeling. Petrus zit achter gesloten deuren. Hij is uitzichtsloos uitgeleverd aan de almacht van de heersers van zijn tijd. Zoals ook wij ons soms uitgeleverd kunnen voelen aan de almacht van de heersende omstandigheden in ons leven. Gesloten deuren. Gevangen zijn in de zorgen om onze gezondheid. Opgesloten zijn in een diep verdriet. Voor de gesloten deur van een medemens staan. Vastgeketend zijn in een gevoel van uitzichstloosheid. Die dichtgeslagen deur op de arbeitsmarkt. Angst voor dat, wat achter een gesloten deur op ons wacht. Petrus zit achter gesloten deuren. Omwille van zijn geloof. Zoals ook vandaag de dag mensen omwille van hun geloof vervolgd en gevangen genomen worden. En ook ons geloof kent soms moeilijke tijden. Wanner het in twijfel of vertwijfeling lijkt vast te lopen. Wat kunnen mensen achter gesloten deuren doen? Of wat kunnen andere mensen voor iemand in de gevangenis doen? In het verhaal van Petrus lezen wij, dat Petrus slaapt. Is het de slaap van de berusting? Geeft Petrus zichzelf op? Terwijl Petrus slaapt, zo lezen wij, blijft de gemeente vol vuur bidden voor Petrus. Maak van je zorgen een gebed. Een gebed kan deuren openen, want onze problemen zijn Gods mogelijkheden., schrijft theaterpedagoge Hanna Homberger. En ook Eugen Drewermann spreekt van de kracht van het gebed. Waarbij hij wel waarschuwt voor een te sterke veruiterlijking van de gebedsverwachting. Een gebed leeft uiteindelijk niet van de buitenkant. Het is geen toverformule. Veelmeer wil een gebed ten diepste de bede zijn om innerlijke kracht. Om vertrouwen. Een vertrouwen, dat van binnen draagt. Wat er van buiten ook mag gebeuren. En dan is daar plotseling een licht. Een engel. Hij stoot Petrus aan en maakt hem wakker. Het is het begin van bevrijding. De deur op een kier. Dat een licht in de duisternis geboren wordt en een mens wakker geschud wordt uit zijn resignatie. Een engel verschijnt Petrus. Midden in de gevangenis kan het gebeuren, dat er plotseling een nieuw vertrouwen kiemt. Dat er nieuwe hoop geboren wordt. Aanvankelijk waant zich Petrus nog in een droom, maar dan worden de beelden steeds reeler. Het licht steeds sterker. Veel sterker dan het duister. En de aanraking van de engel krachtiger. Veel krachtiger dan de ketenen in de cel. Petrus staat op. En het is met dat nieuw gewekte vertrouwen, met die opnieuw in het leven geroepen hoop, dat de ketenen als vanzelf van hem afvallen. Dat de wachtposten op hun beurt in een diepe slaap verzinken. Passeerbaar worden. Dat de ijzeren poort zomaar open gaat. Dat doet de deur dicht zo zeggen wij in Nederland, als helemaal niets meer gaat. Voor Petrus evenwel geldt: Dat doet de deur open! Een engel, die achter gesloten deuren opnieuw vertrouwen en hoop in hem wekt. Dat doet de deur open! Is het een gebed, dat engelen naar gevangenissen stuurt? Soms sluipt het geluk door een deur naar binnen, waarvan je niet wist, dat je die had opgengelaten, schrijft John Barrymore. Of zoals een ander citaat luidt: Als God ergens een deur sluit, dan opent hij elders een venster. Beelden van bevrijding in een mensenleven. Bevrijding, die boven alle uiterlijkheden uitgaat. Ontroerend mooi vind ik de gedachte van Eugen Drewermann. Dat dit verhaal ook waar geweest zou zijn, als Petrus de volgende dag door het zwaard had moeten sterven. Dat de bevrijding ook waar geweest is voor Jakobus, die niet gered werd. Dat de bevrijdende waarheid voor alle mensen geldt, ook als zij hun achter gesloten deuren hun geloof verliezen. Achter de gesloten deuren in ons leven staat ons allen een engel ter zijde. En ook al slokt het duister alle licht op, ook al is onze berusting sterker dan de aanraking van de engel, dan nog wijkt de engel niet van onze zijde. Want God geeft geen enkel mens verloren. Petrus gaat door een open deur naar buiten. Hij wordt in de ruimte gezet. En klopt vervolgens aan de deur van zijn biddende vrienden. Zij geloven hun oren niet, wanneer ze horen, dat Petrus voor de deur staat. Vol ongelovige verbazing vergeten zij de deur te openen en laten Petrus voor een gesloten deur staan. We kunnen ons best wel eens afvragen, hoeveel vertrouwen wij eigenlijk in onze gebeden hebben. En we mogen vooral niet vergeten, ook zelf steeds weer de deur voor anderen te openen. Rens Dijkman-Kuhn

4 4 reis Uit volle borst Wijk West te gast in Transsylvanie Eén augustus jl. was het eindelijk zover en viel het startschot voor de tweede reis die vanuit Wijk West naar Zevenburgen werd ondernomen. Achttien personen hadden zich aangemeld; vanwege ziekte werden het er helaas twee minder. De groep bestond voor de helft uit veteranen die twee jaar eerder reeds hadden deel genomen. De andere helft ging dus voor het eerst mee. Het doel van onze reis was opnieuw Vlaha, een Hongaars dorp met 900 inwoners, zo n 20 kilometer ten zuidwesten van Klausenburg gelegen. Daar waren wij te gast bij de protestantse (gereformeerde) gemeente van 800 zielen. Hoe die Hongaren in Roemnie verzeild zijn geraakt? Welnu 100 jaar geleden hoorde Transsylvanie nog bij de dubbelmonarchie Oosterenrijk-Hongarije. Na de eerste wereldoorlog werd het gebied echter van Hongarije afgesplitst en Roemenie toebedeeld; een trauma dat nog altijd als zodanig wordt beleefd. De Hongaarse minderheid in dit gebied voelt zich nog steeds Hongaars en door de Roemenen gediscrimineerd. Na de kerkdienst wordt dan ook regelmatig het Hongaarse volkslied, dat overigens net als het Nederlandse een christelijke inhoud heeft, aangeheven en uit volle borst gezongen. Met bovengenoemde gemeente vierden wij een Hongaars-Nederlands-Duitse kerkdienst. De preek hield ondergetekende samen met zijn vrouw en in het Duits. Alineagewijs werd ons verhaal in het Hongaars vertaald. Preektekst was het tweede deel van Genesis 12 waarin Abram om zijn leven te redden zijn vouw Sarai verraadt en de Egyptenaren als zijn zuster verkoopt. Ons thema was de positie van de vrouw in verleden en heden. De liederen waren zodanig gekozen dat wij met zekere regelmaat een Nederlandse strofe mee konden zingen. De geloofsbelijdenis werd eerst in het Hongaars gesproken en vervolgens door ons in het Nederlands gezongen. Na afloop was er koffie en kregen wij de gelegenheid ons als Nederlandse kerk in Duitsland uitvoerig te presenteren. Vanwege het gebrek aan talenkennis bij de partnergemeente, Duits en Engels wordt slechts mondjesmaat gesproken, moest er echter vrijwel altijd vertaald worden. Dat maakte de uitwisseling wat stroef. De ontvangst was er evenwel niet minder hartelijk om. Integendeel we werden buitengewoon gastvrij ontvangen en hebben het glas Palinka -een zelfgebrandde borrel- derhalve meermaals op de Hongaars-Nederlandse vriendschap geheven. De theorie dat als je maar genoeg Palinka tot je neemt het Hongaars vanzelf gaat, bleek overigens niet op te gaan. Maar goed daar deden we het ook niet voor. Na een langere middagpauze die een groot deel van de groep voor een wandelingtje door het dorp nutte werd ons een door gemeenteleden in de tuin van de dominee toebereidde Gulasch voorgeschoteld die zelfs de vegetariers onder ons niet konden versmaden. Vervolgens gingen we op tijd naar bed. De volgende ochtend moesten we immers vroeg uit de veren. Op het programma stond een reis naar de beroemde, zowel van binnen en buiten met fresco s beschilderde orthodoxe kloosters in de Bukowina, een streek niet ver van de grens met de Ukraine vandaan. In kilometers stelde het weliswaar niet zo vreselijk veel voor maar in uren gemeten was het een verre reis. De wegen zijn over het algemeen niet in een bijzonder goede toestand. Vandaar. Bovendien wilden we onderweg nog het een en ander bekijken. Uiteraard valt er over onsze reis naar en verblijf in Zevenburgen nog heel wat meer te berichten. Wellicht komt er nog een vervolg mocht iemand uit het reisgezelschap zin en tijd hebben over de reis naar de kloosters verslag te doen. In het andere geval wil ik het hierbij laten. De deelnemers aan deze reis komen in oktober in ieder geval nog een keer bij elkaar om aan de hand van foto en film en bij een bord Gulasch te eten en een glas Palinka goede herinneringen op te halen. Pieter Roggeband foto: zvg.

5 COLUMN Financiën 5 De liefde voor het ding In Frankfurt heb ik mij nog voor de zomervakantie een bezoek bij Primark getroost. Primark dat zijn heel veel kleren, veelal op hopen, voor heel weinig geld. Het hoofdkantoor van Primark zit in Ierland, de kleren komen echter vrijwel zonder uitzondering uit het Verre Oosten. Primark was een van de eerste bedrijven die het heftig te verduren kreeg, toen in Bangladesh een kledingfabriek instortte. Het was echter ook een van de eerste bedrijven om het convenant te tekenen dat daarna gesloten werd. Goed, het kalf was al verdronken en het convenant kwam er onder zware publieke druk, maar toch: andere kledingboeren aarzelden langer of tekenden ondanks een offer van ruim 1000 doden zelfs helemaal niet. Niet zelden is de kleding van deze producenten aanmerkelijk hoger aan de prijs. Moreel verwerpelijk is het beleid van Primark dus zeker niet zomaar. Toch, dacht ik, wil ik een gedachte meegeven bij het verschijnsel Primark. Het zal wel vooral zijn, omdat ik mezelf ken als iemand van het type grazing. Grazing, grazen dus, noemen de Engelsen dat type eten dat met een zekere onbeheersheid de hele dag doorgaat. Je eet wat je krijgt voorgeschoteld of wat op stations en in restauraties voor een zacht prijsje wordt aangeboden. Naar je meest directe behoefte vult zich je maag, zonder dat je tijden voor de maaltijd aanhoudt of eens behoorlijk kookt. Grazing maakt Primark nu voor velen ook met kleding mogelijk, zoals IKEA probeert grazing bij het inrichten van je huis te promoten. De dingen die je er kunt krijgen, zijn voor velen zo voordelig, dat ze elke week een halve garderobe kunnen kopen of elk jaar de woonkamer opnieuw kunnen doen. Achteloos liggen de kledingstukken bij Primark dan ook op de grond. Even achteloos worden de markante grauwe tasjes volgepropt. Het kapitalisme leeft sinds Henry Ford aan de lopende band zijn T-Fordje ging maken: dingen worden zo efficiënt gemaakt, meestal met een serie van routinematige handelingen, dat ze voor veel meer mensen dan voorheen bereikbaar worden. Daar is op zich niets of weinig mis mee. Maar wat als velen het zich kunnen permitteren om wel twintig truien en Aankondiging Algemene Kerkenraadsvergadering tien broeken per maand te kopen? Wat als het levensmodel van Paris Hilton voor de halve stadsbevolking tot norm of tot mogelijkheid wordt? Het betekent dat onze relatie met de dingen leeg wordt. Niets is meer echt van mij, alles is permanent vervangbaar. Alles is uitwisselbaar. Bij Paris Hilton zijn dat zelfs haar hondjes. Misschien is het goedkoop om daar kritiek op te hebben, maar ik wil het dan ook niet bij kritiek alleen laten. Ik wil er een positieve, andere mogelijkheid tegenover zetten. Voor een interculturele kinderdienst in München moest ik het verhaal van Jakob in Bethel weer eens lezen. Om allerlei redenen hoort het voor mij tot de parels van de bijbel. Een van die redenen is, dat een willekeurig gekozen steen tot levensobject wordt tot een ding, dat Jakob zijn hele leven zal begeleiden en dat zelfs tot ontmoetingsplaats met God wordt. Eén ding, niets waard op zich, wordt echt van hem, een leven lang. Dit ene ding verandert van iets willekeurigs en volkomen inwisselbaars in iets, dat niet uitwisselbaar is. Dit is dé steen. Er wordt in de kerk veel te weinig gepleit voor de liefde voor de dingen, denk ik wel eens. Ik bedoel dan: de ware liefde voor de dingen. Of beter nog: de ware liefde voor het ding, voor dat ene ding. En één verhaal is natuurlijk een wat matig bijbels of theologisch bewijs. Maar mijn gedachten staan niet stil. Hier moet meer bijbelse bodem voor te vinden zijn. Begint de liefde voor het geschapene in het algemeen niet bij wat mijzelf ook aan materieels is toevertrouwd? Drukt zich in poetsen, bijhouden, opknappen en eindeloos dragen niet een van de diepste vormen van zorg uit voor mijn eigen bestaan, dat ik net als alle dingen ten laatste ook slechts gekregen heb? Ik ben de Primark uitgelopen zonder kartonnen tasje. Ik heb slecht voor de shopper, voor de grazer in mezelf gezorgd, die regelmatig naar aandacht hunkert. Des te beter heb ik voor mezelf gezorgd. Tim van de Griend Op vrijdagavond 7 en zaterdag 8 november 2014 vindt de algemene kerkenraadsvergadering plaats in Wuppertal. Er is een bijzonder grote agenda. De vrijdagavond zal besteed worden aan het bespreken van en vervolgens het stemmen over de nieuwe bestuursstructuur. De zaterdag is gereserveerd voor de Delegiertenversammlung en de overige agendapunten. Tijd: 7 november 17:30 uur - 8 november 16 uur Vergadering op vrijdagavond 19 - ca. 22 uur en op zaterdag 9-16 uur Plaats: Bildungsstätte Begegnung im Burgholz (BiB) Zur Kaisereiche 25, Wuppertal, Tel.: 0202 / , Beste mensen, de zomer is helaas weer achter de rug. Bij mij begon die slecht want na een sportavond kwam ik met een gescheurde patellapees in het ziekenhuis en moest ik na de operatie zes dagen in het ziekenhuis blijven. Daarna mocht ik drie weken lang mijn linker been niet belasten. Nu gaat het langzaam beter, maar het duurt beslist nog wel even voordat alles weer in orde is. Hopelijk was uw zomer beter dan die van mij en bent u de zomervakantie zonder kleerscheuren doorgekomen. Nu kijken we alweer vooruit wat de herfst zal brengen en ook al een beetje hoe het met de kerstdagen zal gaan worden. Dat vooruitzien geldt tevens voor de financiën van de NKiD. Nadat we in de laatste schakeluitgave (de 3e van het jaar) al een acceptgirobiljet voor een vrijwillige gift ingesloten hadden, is nu de jaarlijkse vraag voor steun aan onze Nederlandse Kerk in Duitsland in vorm van een bedelbrief bijgevoegd. Zoals u uit het onderstaande kunt opmaken, hebben we de afgelopen maanden door uw giften al heel veel steun mogen ontvangen. Daar zijn we heel blij mee. Natuurlijk willen we ook degenen die aan de collecten hebben bijgedragen en de actieve krachten in de kernen niet vergeten. Hartelijk dank aan allen. Vergeleken met een jaar geleden zien we bij de giften een goede stand, maar helaas stijgen de pastorale en andere kosten jaarlijks. Daarom hebben we uw financiele bijdrage blijvend hard nodig om ons kerkewerk op het huidige pijl te kunnen houden. We hopen dat u ondanks de uitgaven voor uw vakantie ook nog een klein steentje aan onze Nederlandse Kerk in Duitsland kunt bijdragen. Vermoedelijk weet nog niet iedereen precies hoe hij of zij er financieel voor staat en wachten een aantal mensen met hun giften tot de laatste maanden van dit jaar als ze dat beter kunnen overzien. Daar hebben we uiteraard alle begrip voor. Namens de commissie voor kerkrentmeesters (CVK) wil ik u echter voor alle hulp in welke vorm en orde van grootte dan ook hartelijk danken. Eveneens wens ik u toe dat u op de voor u liggende wegen de hulp mag ontvangen die u nodig hebt. Moge God ons allen de nodige steun schenken. Barend Bosschieter, 1. penningmeester boekhouder Info stand Kollekten juni t/m augustus: 2.241,64 Giften per : ,19

6 6 waar en wanneer? Wijk Noord x Balje St.-Marien-Kirche, Balje gemeentecentrum die Scheune, uur e zondag van Advent ds. Rens Dijkman-Kuhn x Hamburg Kapel, Winterhuder Weg 98, Hamburg-Barmbek, 11 uur ds. Rens Dijkman-Kuhn x Schwei St.-Sekundus-Kirche, Schwei, 11 uur ds. Rens Dijkman-Kuhn _ Predikant ds. Rens Dijkman-Kuhn Ebert-Allee 5, Hamburg Tel./Fax: (040) , Handy: (0176) dijkman-kuhn@nederlandse-kerk.de _ Wijkkerkenraad Voorzitter: Horst Borkmann Tel.: (040) , noord@nederlandse-kerk.de Scriba: Jacomijn Coumou Tel.: (040) Penningmeester: Djoke de Jong, Tel.: (044 06) _ Kern Hamburg Edward A. Remeyn, Tel.: (040) hamburg@nederlandse-kerk.de _ Kern Balje D. Schilder-van der Heide, Tel.: (047 58) balje@nederlandse-kerk.de _ Kern Ems-Weser / Schwei familie J. Jansen, Tel.: (049 44) schwei@nederlandse-kerk.de Balje Schwei Hamburg Wijk oost x Bellin Belliner Agrarzentrum, uur ds. Wim in t Hout ds. Irene Builtjes x Berlijn 3e zondag van de maand, uur, Hugenottenkirche Joachim-Friedrich-Str. 4, Berlin-Halensee (Charlottenburg) ds. Irene Builtjes ds. Wim in t Hout _ Pastorale Werker vacant _ Wijkkerkenraad Voorzitter: vacant Scriba: J. Fernhout, Berlijn Penningmeester: A. Bening _ Kern Mecklenburg-Vorpommern / Bellin Menno Kirghof, bellin@nederlandse-kerk.de _ Kern Berlijn Jan Fernhout, Tel.: (030) berlijn@nederlandse-kerk.de Bellin Berlijn Münster Duisburg _ Algemene Kerkenraad Voorzitter: Marja Kretschmann-Weelink Tel.: (0251) , voorzitter@nederlandse-kerk.de Assessor: René Blokker, Tel.: (081 42) , assessor@nederlandse-kerk.de Scriba: Kitty Kobe. Offenbachstraße 22, München Tel.: (089) , scriba@nederlandse-kerk.de Voorzitter Verein: Suzanne Oonk-Reilink Zeisigstraße 70, Rhauderfehn Tel.: (049 52) , vereniging@nederlandse-kerk.de Penningmeester/Boekhouder: Barend Bosschieter Steingrubenstraße 14, Blaubeuren Tel.: (073 44) , penningmeester@nederlandse-kerk.de _ Bankrekening Bank für Kirche und Diakonie Duisburg Ktnr BLZ BIC: GENODED 1 DKD, IBAN: DE t.n.v. Nederlandse Kerk in Duitsland _ Kerkelijk Bureau Annie Wagenaar, Lienen 1, Elsfleth Tel. (044 04) , bureau@nederlandse-kerk.de _ Kerkelijk Centrum Rheinallee 14, Duisburg Düsseldorf Keulen/Bonn Frankfurt Mannheim Karlsruhe Stuttgart München

7 waar en wanneer? 7 Wijk west x Münster-Hamm 2e zondag van de maand, uur Johannes-Kapelle, Bergstraße 36, Münster ds. Pieter Roggeband ds. Pieter Roggeband Duisburg-Ruhrort (NKadR) x iedere zondag, uur, Rheinallee ds. J.H. Kip ds. Dirk Meijvogel HA ds. Wim v. Buuren ds. P. t Hoen ds. P. Roggeband Ds Kees van Dam ds. Dirk Meijvogel ds. P.F. Boomsma ds. Dirk Meijvogel HA ds. P. Roggeband x Düsseldorf 3e zondag van de maand, uur Paul-Gerhardt-Haus, Heerdter Landstraße ds Pieter Roggeband ds Pieter Roggeband Keulen / Bonn x 3e zondag v. d. maand, uur Auferstehungskirche (Gemeindehaus) Auferstehungskirchweg 7, Köln-Sürth ds Pieter Roggeband ds Pieter Roggeband _ Predikant ds. Pieter Roggeband Bandstraße 21, Essen Tel.: (0201) , roggeband@nederlandse-kerk.de _ Wijkkerkenraad Voorzitter: Henk Stomphorst Tel.: (021 31) Scriba: Margarethe Fuchs Tel.: (022 03) Penningmeester: Dietmar Scholten Tel.: (021 04) _ Kern Münster-Hamm Marja Kretschmann-Weelink, Tel.: (0251) muenster@nederlandse-kerk.de _ Kern Duisburg-Ruhrort Erik van Buren, Tel.: (028 02) duisburg@nederlandse-kerk.de _ Kern Düsseldorf Betty Stomphorst, Tel.: (021 31) duesseldorf@nederlandse-kerk.de _ Kern Keulen-Bonn Jaap Jonkheer, Tel.: (0228) keulen@nederlandse-kerk.de x Wijk Zuid Frankfurt am Main 1e zondag van de maand, uur, Ev.-reform. Kirche Freiherr-vom-Stein-Straße 8 (bovenzaal) ds. Tim van de Griend ds. Tim van de Griend e.a., gezamenlijke dienst in de Cantate-Domino-Kirche, Heilig Avondmaal x Karlsruhe in principe 3e zondag van de maand, uur Simeonkapelle, Insterburger Str. 13, Karlsruhe-Waldstadt ds. Tim van de Griend, Heilig Avondmaal x Stuttgart 1e zondag van de maand, uur, Alte Dorfkirche, Amstetter Straße 7, Stuttgart-Hedelfingen 3e zondag van de maand, uur, Kreuzkirche, Amstetter Straße 25, Stuttgart-Hedelfingen ds. Tim van de Griend ds. Tim van de Griend ds. Tim van de Griend, Heilig Avondmaal ds. Tim van de Griend x München 2e zondag van de maand, uur Ev.-ref. Kirche Reisinger Straße ds. Tim van de Griend ds. Tim van de Griend _ Predikant ds. Tim van de Griend, Düsseldorfer Str. 11, Frankfurt am Main Mobiel: (0176) , Vast: (069) vandegriend@nederlandse-kerk.de _ Wijkkerkenraad 1e voorzitter: ds. Tim van de Griend Scriba: N. N., zuid@nederlandse-kerk.de Penningmeester: Pieter Schoon Tel.: (089) , nkidfinanz@gmail.com _ Kern Frankfurt Nicole Driesen, Ginsheimer Str. 24, Trebur-Astheim, Tel.: (06147) frankfurt@nederlandse-kerk.de _ Kern Karlsruhe Janie de Boer, Tel.: (0721) karlsruhe@nederlandse-kerk.de _ Kern Stuttgart Maria Herre, Tel.: (0711) stuttgart@nederlandse-kerk.de _ Kern München Inge Klok-Glufke, Tel.: (080 91) , muenchen@nederlandse-kerk.de x Mannheim iedere zondag, uur, Hafenkirche, Kirchenstr ds. H. Perfors ds ds. P.F. Boomsma ds. J. de Rooij ds. H.C. MNijnders ds. T Koelewijn ds. J. de Bruijn ds. L. Krüger ds. H. v.d. Ham ds. L.J. Rasser Mannheim is geen kern, maar een plaats met kerkdiensten. In de eerste plaats bedoeld voor schippers en georganiseerd door het schipperspastoraat. Het spreekt echter vanzelf dat alle anderen eveneens van harte welkom zijn. Kopij voor Schakel-Kontakt totenmet 3. november 2014 inleveren bij Pieter Roggeband: roggeband@nederlandse-kerk.de COLOFON Schakel-Kontakt 40 e jaargang nr Uitgever: Kerkenraad van de Nederlandse Kerk in Duitsland Redactie: Marjolein Kranse, Dr. Albert de Lange, Edward Remeyn, Pieter Roggeband (v.i.s.d.p.) Uitgeverij: DIGNUS.DE Medien GmbH Bezugspreis im Mitgliedsbeitrag enthalten