Het recht op zorg is een mensenrecht
|
|
- Michiel Mulder
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Om de bestwil van de burger (2) Het recht op zorg is een mensenrecht Hoe staatspaternalisme leidt tot discriminatie martin buijsen 14 In zijn introductie tot de themareeks Om de bestwil van de burger in het maartnummer van s&d stelt Paul de Beer prikkelende vragen. 1 Hoe moeten we de inmiddels door velen gevoelde toegenomen overheidsbemoeienis met privégedragingen van burgers beoordelen? Hebben we te maken met te lang uitgebleven overheidsinmenging of gaat het om herlevend staatspaternalisme? Mogen we de ontwikkeling verwelkomen of moeten we hier spreken van betutteling? Omdat beoordeling nu eenmaal maatstaven vergt, schets ik in deze bijdrage eerst het toetsingskader. Voor de goede orde, dat kader is dat van de jurist, niet dat van de (gezondheids-) econoom of de politieke filosoof. Uitgangspunt is het besef dat recht méér is dan een beleidsinstrument, meer dan wetgeving. Er is immers ook recht in de vorm van mensenrechten dat aan beleid en wetgeving voorafgaat. De gedachte dat recht slechts een van de verschijningsvormen van beleid is, getuigt van de misvatting dat overwegingen van beleid (en van moraal overigens) zich voltrekken in een Over de auteur Martin Buijsen is gezondheidsjurist en rechtsfilosoof. Hij is universitair hoofddocent bij het Instituut Beleid en Management Gezondheidszorg van Erasmus Medisch Centrum/eur Noten zie pagina 19 normatief vacu m. De jurist wéét hoe relatief soevereiniteit is en niet alleen die van staten. Vervolgens geef ik aan of en in welke mate de huidige bemoeienis van de overheid met de gezondheid en de leefstijl van haar burgers te rechtvaardigen is. Een en ander zal ik doen aan de hand van een voorstel dat ik beschouw als zeer typisch voor de wijze waarop de Nederlandse overheid momenteel omspringt met vraagstukken van gezondheid en leefstijl: het recente pleidooi voor goed patiëntschap, zoals gepresenteerd door de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (rvz). goed patiëntschap Op 12 februari jongstleden brak de rvz in een van zijn zogeheten Signalementen een lans voor meer verantwoordelijkheid aan patiëntenzijde. 2 De laatste decennia is er terecht veel aandacht geweest voor de rechten van patiënten, zo stelt de Raad, maar over de keerzijde daarvan hun verantwoordelijkheden en verplichtingen wordt nauwelijks gesproken. 3 Het adviesorgaan meent dat het huidige tijdsgewricht vraagt om goed patiëntschap. Dat zou drie categorieën van verplichtingen omvatten: > Patiënten moeten algemeen geldende omgangsvormen in acht nemen. Zij moeten
2 zorgverleners met respect tegemoet treden, dat wil zeggen: zich niet agressief gedragen, geen onredelijke eisen stellen en op tijd op afspraken verschijnen. > Patiënten moeten zakelijke verplichtingen nakomen. Zij moeten zich verzekeren tegen ziektekosten en de premie en eventuele eigen bijdragen op tijd betalen. > Patiënten moeten meewerken aan de behandeling. Van hen mag worden verwacht dat zij de zorgverlener zo goed mogelijk informeren, meedenken en meebeslissen over de behandeling, instructies en adviezen opvolgen en leefregels in acht nemen. 4 Gezien de onloochenbare behoefte aan dergelijk patiëntschap volgens de rvz dan toch rijst de vraag wat er gedaan kan worden om patiënten tot dit gedrag aan te zetten. De Raad pleit onder meer voor ruimere mogelijkheden voor hulpverleners om de geneeskundige behandelingsovereenkomst op te zeggen. Nu is goed patiëntschap geen nieuwe eis. Tot op heden werden daartoe echter slechts de verplichtingen gerekend die behoren tot de derde categorie, meewerken aan de behandeling. 5 Verder is het op dit moment helemaal geen punt van discussie of een arts eenzijdig een behandelrelatie mag beëindigen. De wetgeving verlangt wel dat daarvoor gewichtige redenen aanwezig zijn. 6 Gezien het belang dat gediend wordt met de uitvoering van de geneeskundige behandelingsovereenkomst is dat niet zo vreemd. Alleen indien de medische zin aan de relatie is komen te ontvallen, is het een arts toegestaan de behandelrelatie te verbreken. Die zin kan uiteraard ook worden weggenomen door de patiënt zelf. Met een patiënt die stelselmatig zijn arts moedwillig onjuiste informatie verschaft over zijn gezondheidstoestand, moet de relatie uiteindelijk eenzijdig kunnen worden beëindigd. Gebrek aan therapietrouw rechtvaardigt eenzijdige opzegging eveneens en niet anders is dat wanneer er tussen hulpverlener en patiënt aanhoudend meningsverschillen bestaan over de inhoud van de te volgen therapie of wanneer de laatste voortdurend de adviezen van de hulpverlener negeert waardoor de behandeling geen resultaat heeft. Ook moge het duidelijk zijn dat agressief gedrag van de patiënt professionele hulpverlening in de weg staat. Maar kan ook van het niet voldoen van rekeningen of van het verzaken van de verzekeringsplicht gezegd worden dat het een zinvolle geneeskundige behandeling onmogelijk maakt? Niet echt. En de patiënt die de hulpverlener met onvoldoende egards behandelt, verbaal gewelddadig is of claimend gedrag vertoont, moet De overheid die een individuele burger de gezondheidszorg onthoudt die hij nodig heeft, tast diens waardigheid aan met hem de overeenkomst worden beëindigd? Ontneemt dergelijk gedrag de medische zin aan een behandelrelatie? Dat zal evenmin snel het geval zijn. Door het verbinden van de opzegmogelijkheid aan een beduidend ruimer begrip van goed patiëntschap geeft de rvz het adjectief gewichtig een betekenis die het tot op heden beslist niet had. De Raad verruimt het concept goed patiëntschap allereerst tot het in acht nemen van algemene fatsoensnormen. In het voornoemde Signalement bespreekt hij de problematiek van agressie, claimgedrag en het niet nakomen van afspraken. De Raad noemt dat grote problemen, maar laat een gedegen sociaal-wetenschappelijke onderbouwing achterwege. Wel worden er cijfers gepresenteerd. Zo zou uit onderzoek in 2003 gebleken zijn dat vijfenzeventig procent van de huisartsen wel eens met agressie te maken heeft. 7 Nergens wordt echter duidelijk hoe dat zich verhoudt tot de mate van agressie in andere maatschappelijke sectoren. Uit de literatuur zou verder blijken dat hulpverleners vaak worden geconfronteerd met claimend gedrag. Volgens onderzoek zouden onredelijke eisen van patiën- 15
3 16 ten een van de drie hoofdoorzaken vormen van burn-out bij huisartsen. 8 Nergens wordt evenwel duidelijk of en in hoeverre er sprake is van een groeiend probleem, dan wel of het probleem in ons land groter is dan elders. De rvz doet zelfs geen poging om dat aannemelijk te maken. Veelzeggend is de conclusie die de rvz verbindt aan de cijfers over het niet nakomen van zakelijke verplichtingen. Van de patiënten die in 2002 een poliklinisch bezoek gepland hadden, verscheen veertien procent niet op de afspraak. Inefficiënt gebruik van schaarse middelen is het gevolg, aldus het adviesorgaan. 9 Het voegt hieraan toe dat het grote aantal onverzekerden en wanbetalers ( mensen in mei 2007) de solidariteit van het zorgstelsel ondergraaft. 10 Ook het opvolgen van medische adviezen en instructies dient niet alleen het individuele belang van de patiënt, maar ook het collectieve belang van een betaalbare en voor een iedereen toegankelijke gezondheidszorg, aldus de Raad. 11 Met andere woorden: met goed patiëntschap nieuwe stijl is nadrukkelijk ook een algemeen belang gemoeid. Bij nader inzien blijkt het pleidooi voornamelijk economisch te zijn gemotiveerd. Betaalbaarheid staat voorop. menselijke waardigheid Laten we nu eens aannemen dat de Nederlandse overheid (de wetgever, de rechter) het rvzadvies overneemt, wat doet zij dan eigenlijk? De ene individuele burger, degene die kampt met een gezondheidsprobleem, krijgt de opdracht bepaald gedrag te vertonen, terwijl de andere individuele burger, de hulpverlener tot wie de eerste zich wendt, verplicht wordt de hulpverleningsrelatie eenzijdig te beëindigen wanneer de hulpbehoevende volhardt in zijn onwenselijk geachte gedrag. De overheid dwingt de ene burger de andere te sanctioneren in een relatie die niet alleen volstrekt privaat is, maar ook zoals we zullen zien uniek en precair. Dat is nogal wat. Hoe nu dit overheidsgedrag te duiden? Wat is eigenlijk de taak van de overheid waar het gezondheid en gezondheidszorg betreft? Voor de bepaling van de rol van de overheid in de huidige samenleving kan het veelbesproken harm principle van John Stuart Mill nauwelijks als leidraad dienen. Anders dan in de negentiende eeuw behoort de verwerkelijking van sociale grondrechten het recht op onderwijs, bijstand, gezondheidszorg, et cetera immers ook tot de verplichtingen van de hedendaagse overheid. Ook deze grondrechten genieten grondwettelijke bescherming. Nederland is bovendien partij bij flink wat mensenrechtenverdragen waarin naast de klassieke vrijheidsrechten (het recht op privacy, op vrijheid van meningsuiting, op lichamelijke integriteit) ook tal van sociale grondrechten zijn opgenomen. Nu kijken we in Nederland sinds jaar en dag op een wat merkwaardige wijze naar deze laatste categorie van rechten. Rechtenstudenten krijgen al vroeg ingepeperd dat vrijheidsrechten de overheid verplichten tot laissez faire, waar sociale grondrechten vragen om actief optreden. En inderdaad, de grondwettelijke formulering van de verschillende rechten geeft aanleiding tot een dergelijke opvatting. 12 Toch is deze interpretatie op zijn minst ongenuanceerd te noemen. Grondrechten van de eerste categorie kunnen wel degelijk ook zogenaamde positieve verplichtingen voor de overheid met zich meebrengen. Om de privacy van haar burgers te garanderen, moet de Nederlandse overheid immers heel wat doen: wetgeving uitvaardigen, nadere regelgeving ontwikkelen, een toezichthouder installeren, regels handhaven. Anderzijds kan een sociaal grondrecht als het recht op gezondheidszorg heel wel tot overheidsonthouding verplichten, zoals ik hieronder zal toelichten. Sociale grondrechten zijn in Nederland niet afdwingbaar. In rechte kan een Nederlandse burger geen rechtstreeks beroep doen op een grondwettelijk of verdragsrechtelijk beschermd sociaal grondrecht. De Grondwet kent immers niet alleen een constitutioneel toetsingsverbod, maar beperkt ook de rechtstreekse werking van verdragsbepalingen tot die waarin klassieke vrijheidsrechten zijn vervat. 13 Individuele burgers kunnen zich in rechte wel rechtstreeks
4 op een verdragsrechtelijk beschermd vrijheidsrecht beroepen, maar niet op een verdragsrechtelijk beschermd sociaal grondrecht. De bijzondere staatsrechtelijke verhoudingen gevoegd bij de toch wel unieke rechtscultuur maken dat in Nederland sociale grondrechten niet alleen beschouwd worden als enigszins tweederangs, maar ook als rechten die veel minder dan de klassieke vrijheidsrechten de individuele mens toebehoren. Niets is minder waar. De preambules van alle mensenrechtenverdragen binnen de Verenigde Naties of binnen de Raad van Europa tot stand gekomen maken gewag van menselijke waardigheid. Eerbiediging van deze waardigheid is wat mensenrechten, zowel klassieke als sociale, bedoelen te bewerkstelligen. Menselijke waardigheid komt een ieder toe die uit mensen geboren is, vanaf het moment van geboorte (en ook enigermate daarvoor) tot het moment van overlijden (en ook enigermate daarna). Velen, zeker in Nederland, plegen menselijke waardigheid te Voorrang geven aan de transplantatiebehandeling van orgaanbehoeftige patiënten die zich ooit als donor hebben laten registreren is discriminerend identificeren met individuele zelfbeschikking. Ten onrechte, want mensenrechten strekken ook (of beter gezegd: vooral) tot bescherming van de zwakkere en wilsonbekwame medemens: van de pasgeborene, van de ernstig zieke, van de dementerende oudere, van de stervende. Ook die mens komt waardigheid toe die recht geeft op eerbiediging. De enige zinnige definitie van het begrip menselijke waardigheid wordt welbeschouwd gevormd door het totaal aan grondrechten universeel, ondeelbaar, onderling afhankelijk en met elkaar verbonden volgens de mensenrechtendoctrine dat deel uitmaakt van onze rechtsorde. Positief laat het concept zich dus niet definiëren, wel negatief. Schending van een grondrecht levert namelijk per definitie schending op van menselijke waardigheid. De overheid die een individuele burger de gezondheidszorg onthoudt die hij nodig heeft, tast diens waardigheid aan zoals ook de overheid doet die een individuele burger in zijn vrijheid van meningsuiting beperkt. Zo bezien is een sociaal grondrecht niet van minder gewicht dan een klassiek vrijheidsrecht en evenmin minder individueel. enkel medische criteria Menselijke waardigheid komt een ieder toe: gelijkwaardigheid is inherent aan de mensenrechtenidee. Op de overheid rust de verplichting zorg te dragen voor de verwerkelijking van alle mensenrechten, sociale grondrechten én klassieke vrijheidsrechten. Het recht op gezondheidszorg is een verdragsrechtelijk en grondwettelijk beschermd sociaal grondrecht, dat iedereen heeft en dat door de overheid in beginsel dient te worden gerealiseerd zonder verstoring van het genot van de overige grondrechten; geen verstoring als het ook maar enigszins anders kan (subsidiariteit) en als het echt niet anders kan, dan niet meer dan strikt noodzakelijk (proportionaliteit). Juister is het trouwens om te spreken van een grondrecht op zorg voor de gezondheid. De overheid heeft niet alleen de plicht om toegang tot voorzieningen van gezondheidszorg te bewerkstelligen, maar dient ook in schoon drinkwater te voorzien, een veilige werkomgeving te bevorderen et cetera. Soms lopen de overheidsmaatregelen die uit al deze plichten voortvloeien langs de lijnen van het harm principle. Zo is weliswaar het roken op de werkplek verboden, maar het roken als zodanig niet. Wat de verwerkelijking van het recht op toegang tot voorzieningen van gezondheidszorg betreft, dat onttrekt zich geheel aan legitimatie door het 17
5 18 niet schaden -beginsel. Dit recht verplicht de overheid te voorzien in een beschikbare, (geografisch en temporeel) bereikbare en betaalbare gezondheidszorg van goed niveau. 14 Grondrechtelijk is de overheid verplicht zich te onthouden van maatregelen die de gelijkheid in de toegang in feitelijke en financiële zin tot die voorzieningen wegnemen of verminderen. 15 Nu is het beginsel van non-discriminatie gewoonlijk formeel gedefinieerd en wordt de begripsinhoud niet sluitend weergegeven. Gelijke gevallen dienen gelijk te worden behandeld en discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging of op welke grond dan ook is niet toegestaan. 16 Toegepast op de gezondheidszorg krijgt non-discriminatie echter een zeer specifieke betekenis. Bij het verstrekken van gezondheidszorg mogen mensen weliswaar verschillend behandeld worden bijvoorbeeld verschillende plaatsen op een wachtlijst toebedeeld krijgen maar uitsluitend op basis van een objectief medische motivatie. Onderscheid op andere gronden is niet te rechtvaardigen. Zo bezien komt het beperken van de feitelijke toegang tot gezondheidszorg voor onverzekerde (al dan niet onverzekerbare) patiënten neer op discriminatie. 17 Een gezondheidszorg die niet betaalbaar is voor mensen die er behoefte aan hebben, is evenmin algemeen toegankelijk. Ook het voorrang geven aan de transplantatiebehandeling van orgaanbehoeftige patiënten die zichzelf ooit als orgaandonor hebben laten registreren is discriminerend. 18 Hetzelfde geldt voor het sneller leveren van zorg aan patiënten die zich van noodzakelijke zorg verzekerd hebben bij een zorgverzekeraar die met de betreffende zorgaanbieder een voorrangsarrangement is overeengekomen. 19 Slechts de objectieve medische behoefte telt. Andere criteria, zoals de tegenwoordig door velen verdedigbaar geachte eigen schuld, zijn niet geoorloofd. De alcoholicus die een donorlever onthouden wordt omdat hij zijn lever kapot gedronken heeft, ondervindt discriminatie. Hetzelfde geldt voor de roker die om diezelfde reden een lagere plaats op de wachtlijst voor donorlongen toebedeeld krijgt. Voor verwijten is hier geen plaats. Wel relevant is het antwoord op de vraag of dergelijke patiënten na de transplantatie stoppen dan wel doorgaan met drinken en roken. Als er één donorlever te vergeven valt en er moet een keuze worden gemaakt tussen twee mogelijke ontvangers, wordt er allerminst gediscrimineerd wanneer die patiënt niet geholpen wordt van wie vaststaat dat hij zich na de transplantatie aan drankmisbruik zal blijven bezondigen. In termen van slaagkans en gezondheidswinst, bezien dus van vanuit het perspectief van objectieve medische behoefte, behoort de lever naar de ander te gaan. Bij de bekostiging van zorg vindt discriminatie juist plaats wanneer de objectieve medische behoefte in voor de patiënt ongunstige zin meeweegt bij de bepaling van prijzen en premies. Zo discrimineerde de no-claim-teruggaafmaatregel chronisch zieken. Dat mensen met overgewicht of een vermeend ongezonde leefstijl hogere verzekeringspremies voor basiszorg zouden moeten betalen, is evenmin te rechtvaardigen. 20 Kortom, veel van de (voorgestelde) overheidsmaatregelen van de laatste jaren gericht op gezondheid en leefstijl zijn bedenkelijk; niet zozeer omdat zij met het harm principle op gespannen voet staan, maar omdat zij discrimineren en onrechtvaardig zijn. paternalisme Dat patiënten de verplichtingen van goed patiëntschap naleven is niet vanzelfsprekend, daarin heeft de rvz ongetwijfeld gelijk. Maar waarschijnlijk is dat ook nooit het geval geweest. Met het verbinden van de mogelijkheid van eenzijdige opzegging van de behandelovereenkomst aan het verzuim van verplichtingen die niets met medische zin uit te staan hebben, doet dit adviesorgaan een onrechtvaardig voorstel. Het recht op gezondheidszorg is immers een mensenrecht, niet een recht dat voorbehouden is aan mensen die welgemanierd en verzekerd zijn. Maar de Raad doet nog meer. Elke behandelrelatie is uniek. Handelingen die verricht worden ter uitvoering van een
6 behandelingsovereenkomst, dienen een strikt individueel gezondheidsbelang. Het gezondheidsprobleem van een patiënt mag vaker voorkomen, hijzelf is uniek en daarmee welbeschouwd ook zijn behoefte aan hulp. Van vertrouwen tussen patiënt en hulpverlener kan geen sprake zijn indien de eerste niet het gevoel heeft dat de laatste geheel en al gericht is op zijn probleem, uiteraard slechts indien en voor zover de professionele standaard in een oplossing kan voorzien. Niets ondermijnt dat vertrouwen aan de kant van de patiënt zozeer als het vermoeden dat de arts zich in die unieke behandelrelatie door andere overwegingen laat leiden dan louter medische. Dat de behandelrelatie in dat opzicht volstrekt zuiver moet zijn, wordt in het huidige recht onderkend. De rvz lijkt het niet te willen zien. Het is buitengewoon onverstandig om een individuele hulpverlener in zijn relatie met een patiënt te belasten met iets anders dan diens individuele gezondheidsbelang. Door de arts in zijn hulpverlening aan een algemeen belang dienstbaar te willen maken, door hem tot hoeder te maken van het systeem, miskent de rvz dat het recht op gezondheidszorg zich uiteindelijk verwerkelijkt in een relatie tussen twee mensen, tussen een hulpverlener en zijn patiënt, op wiens gezondheidsprobleem zijn inspanningen exclusief gericht dienen te zijn. Waardigheid komt de individuele mens toe. Precies die waardigheid is einddoel van alle mensenrechten. Instrumentaliseert (of collectiviseert) men de arts-patiënt-relatie, dan wordt afbreuk gedaan aan precies die waardigheid. Paternalistischer kan een voorstel niet zijn. Noten 1 Paul de Beer, Bemoeizucht of oprechte zorg?, in: s&d 2008/3, p Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, Goed patiëntschap. Meer verantwoordelijkheid voor de patiënt, reeks Signalementen rvz, Den Haag Ibid., p T.a.p. 5 Artikel 7:452 BW. 6 Artikel 7:460 BW. 7 Ibid., p Ibid., p Ibid., p T.a.p. 11 Ibid., p Vgl. Ieder heeft ( ) recht op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer (artikel 10, lid 1 gw) en De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid (artikel 22 lid 1 gw). Wie de moeite neemt om eens naar het eerste hoofdstuk van de Nederlandse Grondwet te kijken, ziet onmiddellijk dat de klassieke vrijheidsrechten aanzienlijk meer ruimte toebedeeld hebben gekregen dan de sociale grondrechten. Ook gaan zij in de tekst aan de sociale grondrechten vooraf, wat historisch gezien overigens wel verklaarbaar is. 13 Artikelen 94 en 120 gw. 14 Aldus de uitleg van artikel 12 van het Internationaal verdrag inzake economische, culturele en sociale rechten, gegeven in General Comment nr. 14, randnr T.a.p. 16 Aldus artikel 1 gw. 17 Zoals verschillende ziekenhuisbesturen opperden in de aanloop naar de inwerkingtreding van de Zorgverzekeringswet op 1 januari Govert den Hartogh, Gift of bijdrage? Over morele aspecten van orgaandonatie, Rathenau Instituut, Den Haag Martin Buijsen, De handigste verzekeraars dringen voor, in: Trouw, 25 maart Martin Buijsen en André den Exter, Gezondheidszorg. Het recht op gelijke toegang, in Paul de Beer et al. (red.) Gelijk. Over de noodzakelijke terugkeer van een klassiek ideaal, Van Gennep/De Balie, Amsterdam 2006, p
Overplaatsen van IC patienten tijdens de behandeling naar een andere IC. Erwin J.O. Kompanje Erasmus MC Rotterdam, Intensive Care
Overplaatsen van IC patienten tijdens de behandeling naar een andere IC Erwin J.O. Kompanje Erasmus MC Rotterdam, Intensive Care Essentie van het probleem 1. Tekort aan IC bedden voor de behandeling van
Nadere informatieADVIES. Inleiding. Voorstel. Commentaar. inzake
ADVIES inzake Voorstel van wet van het Tweede-Kamerlid Halsema, houdende verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering in de Grondwet, strekkende tot invoering van
Nadere informatie: Gerard Spong : 4 juni 2014. Wijziging verzekeringswet
van datum woorden : Gerard Spong : 4 juni 2014 : 1345 Wijziging verzekeringswet 1. De minister van Volksgezondheid heeft het voornemen geuit art. 13 Zorgverzekeringswet te wijzigen. De wijziging komt er
Nadere informatieOrgaandonatieshow als promotiestunt
Orgaandonatieshow als promotiestunt Orgaandonatie & menselijke waardigheid Prof. Dr. Mr. Martin Buijsen Inleiding Anno 2008 bieden de transplantatiewachtlijsten in Nederland een weinig florissante aanblik.
Nadere informatieGOED PATIENTSCHAP VERANTWOORDELIJKHEDEN VAN DE PATIENT
GOED PATIENTSCHAP VERANTWOORDELIJKHEDEN VAN DE PATIENT Thierry VANSWEEVELT Lid Koninklijke Academie voor Geneeskunde Gewoon hoogleraar Universiteit Antwerpen Advocaat Dewallens & partners Wet Patiëntenrechten
Nadere informatieVerdeling van zorg: recht & onrecht
Verdeling van zorg: recht & onrecht Prof. Mr. Dr. Martin Buijsen Sectie Recht & Gezondheidszorg Erasmus School of Law/Erasmus MC (ibmg) Erasmus Universiteit Rotterdam Inhoud 1. Inleiding 2. Bijzondere
Nadere informatie31 mei 2012 z2012-00245
De Staatssecretaris van Financiën Postbus 20201 2500 EE DEN HAAG 31 mei 2012 26 maart 2012 Adviesaanvraag inzake openbaarheid WOZwaarde Geachte, Bij brief van 22 maart 2012 verzoekt u, mede namens de Minister
Nadere informatieHospitalisatieverzekeringen: recente ontwikkelingen. Prof. B. Weyts Hoofddocent Universiteit Antwerpen Advocaat Balie Brussel
Hospitalisatieverzekeringen: recente ontwikkelingen Prof. B. Weyts Hoofddocent Universiteit Antwerpen Advocaat Balie Brussel 1 Geen verplichte verzekering Maar ruim verspreid. Talrijke problemen in praktijk:
Nadere informatieGOED PATIËNTSCHAP. visie van een ziekenfonds
GOED PATIËNTSCHAP visie van een ziekenfonds Inleiding Fundamentele rol ziekenfondsen belangenbehartiger van haar leden of nog natuurlijke beschermers van de patiënt Ziekenfondswet ziekenfondsen zijn verenigingen
Nadere informatieOrgaandonatie & menselijke waardigheid
Orgaandonatie & menselijke waardigheid Categorie: Orgaandonatie Publicatiedatum: 01-05-2008 URL: http://www.medische-ethiek.nl/modules/news/article.php?storyid=687 Pro Vita Humana 2008 (15), nr. 2, p 29-35
Nadere informatieAlgemene Voorwaarden (levering en betaling van zorg) Artikel 1. Definities
Algemene Voorwaarden (levering en betaling van zorg) Artikel 1. Definities 1.1 Patiënt: onder Patiënt wordt in deze Algemene Voorwaarden verstaan een patiënt en/of zijn wettelijk vertegenwoordiger inzake
Nadere informatieARTIKEL 3 Totstandkoming van de behandelingsovereenkomst
Algemene voorwaarden ARTIKEL 1 Definities en begrippen In deze voorwaarden wordt verstaan onder: Opdrachtgever: degene die voor zichzelf of voor een bepaalde derde een behandelingsovereenkomst sluit met
Nadere informatieEen biefstuk of een baby?
column Een biefstuk of een baby? Onlangs riep minister Koenders de Nederlander op om minder vlees te eten. De productie van vlees is een van de minst rendabele manieren van voedselproductie, zo liet hij
Nadere informatieANONIEM BINDEND ADVIES
ANONIEM BINDEND ADVIES Partijen : A te B, in deze vertegenwoordigd door C te D, vs E te F. Zaak : No-claimteruggave Zaaknummer : ANO07.061 Zittingsdatum : 21 maart 2007 1/6 Zaak: ANO07.061, no-claimteruggave
Nadere informatieProtocol ongewenste omgangsvormen
Protocol ongewenste omgangsvormen Versiebeheer: revisienummer datum omschrijving verandering 4-03-2013 Vaststelling in bestuursvergadering 4 maart 2013, met ingang van 1 maart 2013 Protocol ongewenste
Nadere informatieBeginselverklaring van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, 1980
Beginselverklaring van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, 1980 Noot van de editor De beginselprogramma's zijn gescand, en zover nodig gecorrigeerd. Hierdoor is het mogelijk dat de tekst niet meer
Nadere informatieDatum 21 mei 2015 Betreft Beantwoording vragen over de aanwijzing Extern optreden in relatie tot de vrijheid van meningsuiting
> Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl
Nadere informatieEUROPEES PARLEMENT. Commissie vrijheden en rechten van de burger, justitie en binnenlandse zaken. 20 juni 2003 PE 329.885/6-24 AMENDEMENTEN 6-24
EUROPEES PARLEMENT 1999 2004 Commissie vrijheden en rechten van de burger, justitie en binnenlandse zaken 20 juni 2003 PE 329.885/6-24 AMENDEMENTEN 6-24 Ontwerpadvies (PE 329.885) Carmen Cerdeira Morterero
Nadere informatieBijzonder procesdoel 3: ontdekken van mensenrechten
Bijzonder procesdoel 3: ontdekken van mensenrechten Eerste leerjaar B 3.1. Mijn rechten Beroepsvoorbereidend leerjaar 3.1. Mijn rechten Wie ben ik? * De leerlingen ontdekken wie ze zelf zijn - de mogelijkheden
Nadere informatieAlgemene Voorwaarden van Esthetica Medical Clinic
Algemene Voorwaarden van Esthetica Medical Clinic Algemene Voorwaarden V.O.F. Esthetica Medical Clinic 1 December 2017 Esthetica Medical Clinic, statutair gevestigd te Zaandam, hierna te noemen EMC, hanteert
Nadere informatieREGIONAAL TUCHTCOLLEGE. Het College heeft het volgende overwogen en beslist over de op 7 juni 2011 binnengekomen
G2010/51 REGIONAAL TUCHTCOLLEGE Beslissing in de zaak onder nummer van: G2010/51 Rep.nr. G 2010/51 6 december 2011 Def. 159 REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG TE GRONINGEN Het College heeft
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 4 maart 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340 78
Nadere informatiede positie van de verzekerde/patiënt in Nederland en daarbuiten in het licht van de voorgenomen wijziging van art 13 Zvw (EU-aspecten)
de positie van de verzekerde/patiënt in Nederland en daarbuiten in het licht van de voorgenomen wijziging van art 13 Zvw (EU-aspecten) Jac Rinkes Workshop SKGZ 3-10-13 Zorgverzekeringswet Artikel 13 1.
Nadere informatieWet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO)
Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) Hieronder vindt u een samenvatting van de inhoud van de WGBO. Voor verdere informatie verwijzen wij u naar het Burgerlijk Wetboek Boek 7: Bijzondere
Nadere informatieBeleidsregels WWB/IOAW/IOAZschriftelijke. verminderde verwijtbaarheid gemeente Tholen 2013
Beleidsregels WWB/IOAW/IOAZschriftelijke waarschuwing en verminderde verwijtbaarheid gemeente Tholen 2013 Burgemeester en wethouders van de gemeente Tholen; Gelet op artikel 18a van de Wet werk en bijstand
Nadere informatieInhoudsopgave. 1. Inleiding 5
Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Een liberale visie op gezondheidszorg 11 2.1 Het individu als ultieme waarde 11 2.2 Gezondheidszorg in een liberale rechtsstaat 14 2.3 Kortom: een liberale visie op gezondheidszorg
Nadere informatieZorg om de zorg. Menselijke maat in de gezondheidszorg
Zorg om de zorg Menselijke maat in de gezondheidszorg Prof.dr. Chris Gastmans Prof.dr. Gerrit Glas Prof.dr. Annelies van Heijst Prof.dr. Eduard Kimman sj Dr. Carlo Leget Prof.dr. Ruud ter Meulen (red.)
Nadere informatiekracht TWEEDE WERELDOORLOG VERSUS MENSENRECHTEN
WERKb L a D WERKBLAD met terugwerkende kracht met terugwerkende kracht TWEEDE WERELDOORLOG VERSUS MENSENRECHTEN Dit werkblad is een voorbereiding op je bezoek aan de vaste tentoonstelling Met Terugwerkende
Nadere informatieOntslagzaken na de invoering van de Wet werk en zekerheid per 1 juli 2015
Ontslagzaken na de invoering van de Wet werk en zekerheid per 1 juli 2015 Op 1 juli 2015 treedt het belangrijkste deel van de Wet werk en zekerheid in werking: de herziening van het ontslagrecht. Hoe die
Nadere informatieAfdeling I. Algemene beginselen van Unierecht en de relatie met het HGEU 11. Afdeling III. Onderzoeksvragen, onderzoeksdoelstelling en beperkingen 17
IX Onderzoeksopzet 1 Hoofdstuk 1. Achtergrond 3 Hoofdstuk 2. Probleemstelling 7 Afdeling I. Academisch debat 7 Afdeling II. Eigen bijdrage academisch debat 9 Hoofdstuk 3. Onderzoeksvragen en -methodologie
Nadere informatieInterventie Syrië. Faculteit der Rechtsgeleerdheid Afdeling Internationaal en Europees recht
Faculteit der Rechtsgeleerdheid Afdeling Internationaal en Europees recht Oudemanhuispoort 4-6 1012 CN Amsterdam Postbus 1030 1000 BA Amsterdam T 020 5252833 Interventie Syrië Datum 29 augustus 2013 Opgemaakt
Nadere informatieNederlands Instituut van Psychologen 070-8888500. inzagerecht testgegevens
POSTADRES Postbus 93374, 2509 AJ Den Haag BEZOEKADRES Juliana van Stolberglaan 4-10 TEL 070-88 88 500 FAX 070-88 88 501 E-MAIL info@cbpweb.nl INTERNET www.cbpweb.nl AAN Nederlands Instituut van Psychologen
Nadere informatieNadere Notitie Burgerrechtenvereniging Vrijbit voor procedure UTR 16/3326 WBP V97 (zitting ).
20-11-2016 Nadere Notitie Burgerrechtenvereniging Vrijbit voor procedure UTR 16/3326 WBP V97 (zitting 2-12-2016). In het verlengde van de bezwaren zoals die naar voren zijn gebracht in de bezwaarprocedure
Nadere informatieVerordening Tegenprestatie Participatiewet 2015
De raad van de gemeente Boxtel, gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 25 november 2014, gelet op artikelen 8a, eerste lid, onderdeel b en 9 eerste lid onderdeel c van
Nadere informatieANONIEM BINDEND ADVIES
ANONIEM BINDEND ADVIES Partijen : A te B, in haar hoedanigheid van wettelijk vertegenwoordiger van E tegen N.V. C te D Zaak : Geneeskundige zorg, HPV-vaccinatie ter voorkoming van baarmoederhalskanker
Nadere informatie1. In artikel 15a, eerste lid, wordt daartoe toestemming heeft gegeven vervangen door: daartoe uitdrukkelijk toestemming heeft gegeven.
33 509 Wijziging van de Wet cliëntenrechten zorg, de Wet gebruik burgerservicenummer in de zorg, de Wet marktordening gezondheidszorg en de Zorgverzekeringswet (cliëntenrechten bij elektronische verwerking
Nadere informatieKLUWER GELIJKHEID EN (ANDERE) GRONDRECHTEN. Onder redactie van R. Holtmaat M. van den Brink A.C. Hendriks D. Jongsma
GELIJKHEID EN (ANDERE) GRONDRECHTEN BUNDEL OPSTELLEN TER GELEGENHEID VAN HET TIENJARIG BESTAAN VAN DE AWGB Onder redactie van R. Holtmaat M. van den Brink A.C. Hendriks D. Jongsma Met bijdragen van E.A.
Nadere informatiePatiëntenrechten (WGBO)
Patiëntenrechten (WGBO) Inleiding In de Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) is de relatie tussen u en uw hulpverlener (uw specialist, maar ook uw huisarts, tandarts en apotheker) geregeld.
Nadere informatieAutonomie, waardigheid en het recht op gezondheidszorg in vraagstukken rondom het levenseinde
PVH 15e jaargang - 2008 nr. 3 Autonomie, waardigheid en het recht op gezondheidszorg in vraagstukken rondom het levenseinde Mr dr M.A.J.M. Buijsen Universitair hoofddocent Recht & gezondheidszorg, Erasmus
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2013 2014 33 344 Voorstel van wet van de leden Dijkstra en Schouw tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek en de Algemene wet gelijke behandeling met betrekking
Nadere informatieZORGOVEREENKOMST VOOR KRAAMZORG
ZORGOVEREENKOMST VOOR KRAAMZORG De ondergetekenden: 1., geboren op te wonende aan de, telefoonnummer hierna te noemen: de Zorgverlener ; en 2., geboren op te wonende aan de, telefoonnummer BSN-nummer hierna
Nadere informatieHet college van burgemeester en wethouders van de gemeente Stein;
Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Stein; Gelet op artikel 18a van de Participatiewet, artikel 20a van de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze
Nadere informatiePrivacy en letselschaderegeling
Privacy en letselschaderegeling (workshop 1) 1 e ronde: 13.30 14.15 uur 2 e ronde: 14.30 15.15 uur 12 e PIV Jaarconferentie, vrijdag 30 maart 2012 mr. ir. Jørgen Simons Twee thema s 1. Inzage slachtoffer
Nadere informatieVolksgezondheidswetgeving GENEESKUNDIGE BEHANDELINGSOVEREENKOMST
GENEESKUNDIGE BEHANDELINGSOVEREENKOMST 13 Geneeskundige behandelingsovereenkomst (P.B. 2000, no. 118) Landsverordening van de 23ste oktober 2000 houdende vaststelling van de tekst van Boek 7 van het Burgerlijk
Nadere informatieAmsterdam Centre for Insurance Studies (ACIS) De opzetclausule in aansprakelijkheidsverzekeringen
Amsterdam Centre for Insurance Studies (ACIS) De opzetclausule in aansprakelijkheidsverzekeringen Prof. dr. M.L. Hendrikse Inleiding: de aard van de aansprakelijkheidsverzekering (1) Art. 7:952 BW (eigen
Nadere informatieRapport. Datum: Rapportnummer: 2011/
Rapport Rapport betreffende een klacht over de Inspectie voor de gezondheidszorg Bestuursorgaan: de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport te den Haag Datum: Rapportnummer: 2011/ 2 Klacht Verzoekers
Nadere informatieMEMORIE VAN TOELICHTING ALGEMEEN. 1. Inleiding
Wijziging van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering teneinde nader inhoud te geven aan het beginsel van openbaarheid van de behandeling van zaken betreffende personen- en familierecht MEMORIE VAN
Nadere informatieANONIEM BINDEND ADVIES
ANONIEM BINDEND ADVIES Partijen : A te B tegen C en E beiden te D Zaak : Beëindiging zorgverzekering en aanvullende ziektekostenverzekering Zaaknummer : 2011.01210 Zittingsdatum : 22 februari 2012 2011.01210,
Nadere informatie3. Zowel jij als de behandelaar zijn verplicht gemaakte afspraken na te komen. Wanneer dit niet mogelijk is, zal een ieder dit tijdig aangeven.
Huisreglement Helder 1. Dit reglement wordt aan iedere patiënt(e) ter inzage aangeboden bij aanvang van de behandeling. Wij gaan ervan uit dat je je conformeert aan onderstaand reglement. Het is van toepassing
Nadere informatieInleiding tot het recht
1ste bach PSW Inleiding tot het recht Prof. Janvier Q uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be R B08 3,50 Online samenvattingen kopen via www.quickprintershop.be Inleiding tot het
Nadere informatie80% Als patiënt moet ik zelf actief om informatie vragen of zelf informatie opzoeken, als ik vragen heb (N=1048)
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (M.J.P. van der Maat en J.D. de Jong. Hoe kijken patiënten zelf aan tegen hun plichten en verantwoordelijkheden ten opzichte
Nadere informatiePvdA Amsterdam, 7 mei 2012
PvdA Amsterdam, 7 mei 2012 Ten geleide Voor de Partij van de Arbeid geldt wet en regel én onze eigen moraal van soberheid en dienstbaarheid. In ons dagelijks politiek handelen laten wij ons daar door leiden.
Nadere informatieAlgemene voorwaarden Adelante
Zandbergsweg 111 6432 CC HOENSBROEK Postbus 88 6430 AB HOENSBROEK t 045-528 28 28 f 045-528 20 00 www.adelante-zorggroep.nl Algemene voorwaarden Adelante Artikel 1 Definities a. Adelante: Stichting Adelante
Nadere informatie2. Bij besluit van de d-g NMa van 5 september 2001 (hierna: het bestreden besluit) is de klacht afgewezen.
BESLUIT Nummer 2600/ 41 Betreft zaak: Ralet vs CZ en VGZ Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit tot ongegrondverklaring van het bezwaar gericht tegen zijn besluit van
Nadere informatieAlgemene Voorwaarden van de Stichting OLVG te Amsterdam. Algemene Voorwaarden:
Algemene Voorwaarden van de Stichting OLVG te Amsterdam Algemene Voorwaarden: 1. Definities: In deze Algemene Voorwaarden wordt verstaan onder: A. ziekenhuis: Stichting OLVG te Amsterdam en/of de daarin
Nadere informatieDatum 10 juni 2014 Betreft Behandeling WWZ, schriftelijke reactie op voorstel VAAN d.d. 2 juni 2014
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 22 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22 Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 T
Nadere informatieDe toenemende invloed van het Handvest op het auteursrecht AIPPI. woensdag 11 maart 2015
De toenemende invloed van het Handvest op het auteursrecht AIPPI woensdag 11 maart 2015 1 Quaedvlieg 2006 Het lijkt geen goed idee dat iedere individuele rechter in ieder individueel geval een eigen afweging
Nadere informatiegezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 28 oktober 2014;
Onderwerp: Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive Asten 2015 Dagtekening: 16 december 2014 nummer: 14.12.05 De raad van de gemeente Asten; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders
Nadere informatiePersoonsgegevens in de zorg 2019 (AVG)
Persoonsgegevens in de zorg 2019 (AVG) Inhoud Wat zijn persoonsgegevens? o Voorbeelden van persoonsgegevens o Bescherming van persoonsgegevens Bewaren van persoonsgegevens o Vernietiging of archiveren
Nadere informatieZORGOVEREENKOMST VOOR KRAAMZORG. Deze voorwaarden zijn van toepassing op alle door New Chapter Kraamzorg afgesloten zorgovereenkomsten.
ZORGOVEREENKOMST VOOR KRAAMZORG Deze voorwaarden zijn van toepassing op alle door New Chapter Kraamzorg afgesloten zorgovereenkomsten. 1 Definities Zorgverlener Zorgvrager de natuurlijke of rechtspersoon
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2013 2014 33 362 Wijziging van de Wet marktordening gezondheidszorg en enkele andere wetten, teneinde te voorkomen dat zorgverzekeraars zelf zorg verlenen
Nadere informatieCommissie voor de toegang tot en het hergebruik van bestuursdocumenten
Commissie voor de toegang tot en het hergebruik van bestuursdocumenten Afdeling openbaarheid van bestuur 8 augustus 2011 ADVIES 2011-299 over de weigering om toegang te verlenen tot bepaalde informatie
Nadere informatieDe aard en omvang van de te leveren Kraamzorg, die wordt vastgesteld aan de hand van het Landelijk Indicatie Protocol.
Zorgovereenkomst voor kraamzorg-ingrid De Zorgverlener gespecialiseerd is in het leveren van Kraamzorg (hierna gedefinieerd) en bereid en in staat is de Kraamzorg te verlenen aan de Zorgvrager; De Zorgvrager
Nadere informatieWet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO) Informatie voor cliënten
Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO) Informatie voor cliënten Inhoud 1 Rechten 5 1.1 Recht op informatie 5 1.2 Het recht om geen informatie te willen 5 1.3 Recht op toestemming 5 1.4 Het
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2013 2014 33 818 Wijziging van verschillende wetten in verband met de hervorming van het ontslagrecht, wijziging van de rechtspositie van flexwerkers en
Nadere informatieGeachte, Met vriendelijke groet, LijstvanDamme. Ombudsdienst
Geachte, In aansluiting op ons eerder ingezonden stuk R20190409, d.d. 9 april 2019 aan uw gemeenteraad zend ik u hierbij - aanvullend ter kennisname - bijgaande email uitwisseling (geanonimiseerd) tussen
Nadere informatiefilosofie havo 2016-I
Opgave 1 Ebola 1 maximumscore 2 een uitleg dat er in tekst 1 geen sprake is van gelijke kansen voor de ebolapatiënten, omdat de farmaceutische industrie alleen medicijnen ontwikkelt waarop winst gemaakt
Nadere informatieRECHTEN EN PLICHTEN RECHTEN PLICHTEN
RECHTEN EN PLICHTEN RECHTEN PLICHTEN 1 RECHTEN EN PLICHTEN Bij uw bezoek aan Orthodontiepraktijk het Gooi krijgt u (uw kind) met meerdere medewerkers te maken. U (uw kind) mag een deskundige behandeling
Nadere informatieAlgemene voorwaarden Stichting Jade Zorg
Algemene voorwaarden Stichting Jade Zorg Artikel 1: toepasselijkheid 1.1. Deze algemene voorwaarden zijn van toepassing op alle rechtsverhoudingen tussen de Stichting Jade Zorg (hierna: de Zorgaanbieder
Nadere informatieBurgerlijk Wetboek Boek 7, Afdeling 5
Burgerlijk Wetboek Boek 7, Afdeling 5 (Tekst geldend op: 19 02 2015) Afdeling 5. De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling Artikel 446 4. De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling in deze
Nadere informatieVERORDENING VERREKENING BESTUURLIJKE BOETE BIJ RECIDIVE GEMEENTE ASSEN 2015.
VERORDENING VERREKENING BESTUURLIJKE BOETE BIJ RECIDIVE GEMEENTE ASSEN 2015. Wetstechnische informatie 1. Gegevens van de regeling Overheidsorganisatie gemeente Assen Officiële naam regeling Verordening
Nadere informatieZorgverzekeraars Nederland Definitieve bevindingen Ambtshalve onderzoek aangaande toepassing Controle op Verzekering van VECOZO B.V.
POSTADRES Postbus 93374, 2509 AJ Den Haag BEZOEKADRES Juliana van Stolberglaan 4-10 TEL 070-88 88 500 FAX 070-88 88 501 E-MAIL info@cbpweb.nl INTERNET www.cbpweb.nl AAN Zorgverzekeraars Nederland DATUM
Nadere informatieVan gunsten naar rechten voor leerlingen met beperkingen. Het VN-Verdrag over de rechten van personen met een handicap en onderwijs
Van gunsten naar rechten voor leerlingen met beperkingen Het VN-Verdrag over de rechten van personen met een handicap en onderwijs Feiten New York 13 december 2006 Verdrag + Optioneel Protocol (rechtsbescherming)
Nadere informatieWaar sta jij? (Uit: Kompas)
Waar sta jij? (Uit: Kompas) Dit is een discussieactiviteit over: de basisvoorwaarden van menselijke waardigheid, het respectievelijke belang van burgerlijke en politieke rechten en van sociale en economische
Nadere informatieWanneer is eigenlijk sprake van feitelijk leidinggeven of opdracht geven?
Q&A Inleiding Met de inwerkingtreding op 1 juli 2009 van de Vierde tranche van de Algemene wet bestuursrecht is het mogelijk om, indien sprake is van een overtreding door een rechtspersoon, ook de feitelijk
Nadere informatieBeroepsgeheim, deontologie en antiwitwas
1. Magistraten, Revisoren en Advocaten: drie beroepen met zware vereisten van morele orde die hun oorsprong vinden In de deontologische regels sensu stricto In de beroepsregels In de disciplinaire bepalingen
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 19 637 Vreemdelingenbeleid Nr. 1389 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR IMMIGRATIE EN ASIEL Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den
Nadere informatiePROFESSIONEEL STATUUT VOOR EEN HUISARTS IN DIENST BIJ EEN HUISARTS
BIJLAGE II PROFESSIONEEL STATUUT VOOR EEN HUISARTS IN DIENST BIJ EEN HUISARTS Overwegende: - dat overeenkomstig artikel 5 onder a van de CAO HID/DA de huisarts zijn werkzaamheden zal verrichten met inachtneming
Nadere informatiePRIVACY REGLEMENT - 2015
PRIVACY REGLEMENT - 2015 Jasnante re-integratie onderdeel van Jasnante Holding B.V. (kvk nr. 52123669 ) gevestigd aan de Jacob van Lennepkade 32-s, 1053 MK te Amsterdam draagt zorg voor de geheimhoudingsverplichting
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 24 oktober 2013 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34
Nadere informatiePOSITION PAPER wetsvoorstel verduidelijking burgerschapsopdracht in het funderend onderwijs
POSITION PAPER wetsvoorstel verduidelijking burgerschapsopdracht in het funderend onderwijs Algemeen De VGS constateert met dankbaarheid dat veel christelijkreformatorische scholen in onze achterban aandacht
Nadere informatieRecht op digitale participatie. 23 januari 2015, Dick Houtzager
Recht op digitale participatie 23 januari 2015, Dick Houtzager Wat gaan we doen? Wat doet het College voor de Rechten van de Mens? Gelijke behandeling in de ICT-praktijk Het nieuwe VN verdrag voor personen
Nadere informatiefilosofie havo 2016-II
Opgave 3 2025: een ruimte-utopie 11 maximumscore 3 een uitleg dat een maatschappelijk verdrag een oplossing is voor een onhoudbare/onwenselijke natuurtoestand 1 een uitleg dat de kolonisten zich wel in
Nadere informatieWat is een constitutie?
Wat is een constitutie? 2 Veel landen op de wereld worden op een democratische manier bestuurd. Een democratie staat echter niet op zichzelf. Bij een democratie hoort namelijk een rechtsstaat. Democratie
Nadere informatieBetreft: wetsvoorstel Cliëntenrechten bij elektronische verwerking van gegevens (33509)
1 / 6 Eerste Kamer der Staten-Generaal Vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) Per email: postbus@eerstekamer.nl Betreft: wetsvoorstel Cliëntenrechten bij elektronische verwerking
Nadere informatieJURIDISCHE RELEVANTIE PROTOCOLLEN/RICHTLIJNEN IN DE ZORG
JURIDISCHE RELEVANTIE PROTOCOLLEN/RICHTLIJNEN IN DE ZORG KICK-PROTOCOLLENDAG 2017 VILANS, UTRECHT 16 JUNI 2017 MR. FRÉ DE VRIES, ( JURIST, DOCENT EN VERPLEEGKUNDIGE) ONDERWERPEN WORKSHOP Wettelijke basis
Nadere informatieHet voorstel van wet wordt als volgt gewijzigd:
31 832 Wijziging van de Algemene wet gelijke behandeling, het Burgerlijk Wetboek, de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte, de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd
Nadere informatieLEIDRAAD KLEDING OP SCHOLEN
LEIDRAAD KLEDING OP SCHOLEN Inleiding De laatste tijd is er veel publiciteit geweest rond scholen die hun leerlingen verboden gezichtsbedekkende kleding of een hoofddoek te dragen. Uit de discussies die
Nadere informatieModel Overeenkomst Van Opdracht
De ondergetekenden: 1. De sportorganisatie... gevestigd te... en ten deze vertegenwoordigd door: Naam:... Naam:... Naam:... Model Overeenkomst Van Opdracht (FREELANCE OVEREENKOMST) hierna te noemen de
Nadere informatieVERORDENING VERREKENING BESTUURLIJKE BOETE BIJ RECIDIVE HELMOND 2013
Jaar: 2013 Nummer: 27 Besluit: Gemeenteraad 5 maart 2013 Gemeenteblad VERORDENING VERREKENING BESTUURLIJKE BOETE BIJ RECIDIVE HELMOND 2013 De raad van de gemeente Helmond; gezien het voorstel van burgemeester
Nadere informatieVertrouwen in de spreekkamer
Vertrouwen in de spreekkamer Publieksversie rvz raad in gezondheidszorg De Raad voor de Volksgezondheid en Zorg is een onafhankelijk adviesorgaan voor de regering en voor het parlement. Hij zet zich in
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 33286 25 november 2014 Regeling van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van 17 november 2014, 2014-0000102276,
Nadere informatie8.50 Privacyreglement
1.0 Begripsbepalingen 1. Persoonsgegevens: elk gegeven betreffende een geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke persoon; 2. Zorggegevens: persoonsgegevens die direct of indirect betrekking hebben
Nadere informatieRegeling inzake het omgaan met een vermoeden van een misstand Ons Middelbaar Onderwijs. ( Klokkenluidersregeling )
Regeling inzake het omgaan met een vermoeden van een misstand Ons Middelbaar Onderwijs ( Klokkenluidersregeling ) Preambule De regeling inzake het omgaan met een vermoeden van een misstand Ons Middelbaar
Nadere informatieInstructie: Landenspel light
Instructie: Landenspel light Korte omschrijving werkvorm In dit onderdeel vormen groepjes leerlingen de regeringen van verschillende landen. Ieder groepje moet uiteindelijk twee werkbladen (dus twee landen)
Nadere informatieGoed patiëntschap. Meer verantwoordelijkheid voor de patiënt
Goed patiëntschap Meer verantwoordelijkheid voor de patiënt rvz raad in gezondheidszorg De Raad voor de Volksgezondheid en Zorg is een onafhankelijk adviesorgaan voor de regering en voor het parlement.
Nadere informatieZaak T-228/97. Irish Sugar plc tegen Commissie van de Europese Gemeenschappen
Zaak T-228/97 Irish Sugar plc tegen Commissie van de Europese Gemeenschappen Artikel 86 EG-Verdrag (thans artikel 82 EG) Machtspositie en collectieve machtspositie Misbruik Geldboete" Arrest van het Gerecht
Nadere informatieRechten en plichten. Uw rechten
Rechten en plichten Als er met uw gezondheid iets aan de hand is, heeft u de hulp van een arts of een andere deskundige nodig. Zodra de behandelaar u gaat onderzoeken of behandelen, is er sprake van een
Nadere informatie1. BEGRIPSOMSCHRIJVING GELDING ALGEMENE LEVERINGSVOORWAARDEN TOTSTANDKOMING BEVESTIGING ZORGAFSPRAKEN - 2 -
Inhoudsopgave 1. BEGRIPSOMSCHRIJVING - 2-2. GELDING ALGEMENE LEVERINGSVOORWAARDEN - 2-3. TOTSTANDKOMING BEVESTIGING ZORGAFSPRAKEN - 2-4. DUUR, WIJZIGING, EN BEËINDIGING VAN DE ZORGAFSPRAKEN - 3-5. KWALITEIT
Nadere informatievast te stellen: de volgende Maatregelenverordening WWB, IOAW en IOAZ 2012-A gemeente Heerde.
Raadsbesluit De raad van de gemeente Heerde; gelezen het voorstel van het college d.d. 14 augustus 2012; gelet op artikel 8, lid 1 onderdelen b en h, artikel 9a, lid 12 en artikel 18, lid 1, 2 en 3 van
Nadere informatie