DOESBURGSEWEG 2, St. Galluskapel

Transcriptie

1 DOESBURGSEWEG 2, St. Galluskapel gemeente postcode + plaats straat + huisnr. naam object : Zevenaar : 6986 AB Angerlo : Doesburgseweg 2 : St. Galluskapel oorspronkelijke functie huidige functie bouwjaar architect bouwstijl/type : parochiekerkje : parochiekapel : 1949 : J. W. Weiss, Westervoort : Traditionalisme (Delftse School) beschrijver datum opname datum beschrijving bronnen : H.P. Boer ING : 17 november 2011 : 19 januari 2012 : bouwdossier Doesburgseweg 2 Angerlo 1

2 Historie Het R.K. kerkbestuur St. Martinus uit Doesburg vraagt op 4 december 1948 bouwvergunning voor het verbouwen van een schuur tot noodkerk. Blijkens een gedenksteen van de legging van de eerste steen gedateerd 3 oktober 1948 in de gevel is de bouw dan al gestart. Het plan is getekend door de gemeente architect van Angerlo, J. W. Weiss ( / ) en bestaat uit de afbraak van de bestaande schuur en het op dezelfde plaats bouwen van een eenvoudig kerkgebouwtje. Hoewel Weiss deze werkzaamheden ʻpro Deoʼ verricht vraagt hij vanwege zijn ambtelijke betrokkenheid speciale toestemming. Kort na de ingebruikname aan het eind van 1949 worden zeer tot ongenoegen van Weiss een aantal veranderingen aangebracht, waar onder het veranderen van een berging in een zangkoor. Bij de bouw is op enkele punten afgeweken van de goedgekeurde bouwtekening; de vloer van het priesterkoor is van natuursteen i.p.v. hout en de dakconstructie is in de gehele kerk afgewerkt met een schrotenplafond. Een geplande kamer tegen de achtergevel en verbonden met de sacristie is niet gerealiseerd. Situering De locatie van de nieuwe kerk wordt bepaald door die van de te slopen schuur, die oorspronkelijk waarschijnlijk behoorde bij de op de hoek van de Dorpsstraat en de Doesburgseweg gelegen boerderij, maar die in 1948 eigendom was van het aan de overzijde van de straat gevestigde cafehouder Bernsen. Oorspronkelijk gelegen aan de rand van het dorp, ligt het kerkgebouw nu rondom in de later gerealiseerde nieuwbouw. De oostgevel grenst direct aan de tuin van de belending, de overige gevels staan vrij. Aan de achterzijde is een parkeerplaats. Hoofdopzet Het gebouw is opgetrokken op een in hoofdopzet rechthoekige plattegrond met een uitgebouwd ingangsportaal en aan de rechter zijde een kleine en ondiepe aankapping. Het kerkgebouw is voorzien van een zadeldak met op de nok ter hoogte van het koor een open dakruiter waarin een klok hangt. Deze ruiter is pas in 1999 geplaatst, maar wel in dezelfde vorm en op dezelfde plaats als het oorspronkelijke ontwerp aangeeft. De toegang in de voorgevel is geaccentueerd met een uitgebouwd portaal met een lessenaardak. Exterieur De gevels zijn opgetrokken in schoon metselwerk in Vlaams verband. Alle (behalve de ronde) vensters hebben aan de onderzijde gemetselde lekdorpels. voorgevel De voorgevel is symmetrisch ingedeeld met centraal een laag ingangsportaal met dubbele dichte deuren met diagonale stroken. In de bovenhoeken van het kozijn zijn ojiefvormige klossen geplaatst. Het met gesmoorde o.v. holle dakpannen gedekte lessenaardak steekt aan de voorzijde over. De gootlijst hiervan wordt ondersteund met vier doorstekende daksporen. In de zijgevels van de entree zijn kleine rechthoekige vensters aangebracht. Deze vensters worden aan de bovenzijde afgesloten met een rollaag, de onderzijde is een gemetselde lekdorpel. De vensters zijn voorzien van een kruisroede en gevuld met gekleurd glas-in-lood in een geometrisch patroon. In de geveltop is een rond venster aangebracht, gevuld met eenvoudig glas-in-lood. De gevel wordt aan de bovenzijde afgesloten met een uitkragende rollaag die aansluit op de gevelpannen. Links van de ingang hangt tegen de gevel een eenvoudig smeedijzeren kruis. Links daarvan is een zandstenen gedenksteen met de tekst ʻ R.K. KERKBESTUUR ST. MARTINUS DOESBURG ʼ ingemetseld. zijgevels Van de zijgevels is het voorste deel (ter hoogte van de kerkzaal) symmetrisch ingedeeld met in totaal zes twee-aan-twee gekoppelde hoge houten vensters, aan de bovenzijde afgesloten met rechte rollagen. De vensters zijn voorzien van een roedeverdeling (2 x 3), de linker is steeds voorzien van een naar binnen kleppend bovenlicht. De vensters zijn gevuld met gekleurd glas-in-lood in een geometrisch patroon. In het achterste deel van de zijgevel zijn links ter hoogte van het priesterkoor twee kleine stalen vensters hoog in de gevel geplaatst. Deze vensters zijn aan de bovenzijde afgesloten met segmentbogen en voorzien van een kruisroede. De vulling bestaat uit gekleurd glas-in-lood in een geometrisch patroon. Het met gesmoorde o.v. holle dakpannen gedekte dak heeft een ruim overstek zonder een gootconstructie. In de rechter zijgevel is in de aankapping aan de achterzijde ter hoogte van de voormalige biechtstoel een klein venster aangebracht, gevuld met kathedraalglas. achtergevel De achtergevel is a-symmetrisch met links een kleine uitbouw van de sacristie. In de geveltop is een rond venster aangebracht, gevuld met eenvoudig glas-in-lood. De gevel wordt aan de bovenzijde afgesloten met een uitkragende rollaag die aansluit op de gevelpannen. In het priesterkoor zijn twee nu geblindeerde hoge vensters geplaatst. Deze vensters zijn afgesloten met segmentbogen. Oorspronkelijk was in deze vensters glas-in-lood aangebracht. Aan de linker 2

3 zijde heeft de gevel in de sacristie een dubbel houten venster met ramen met een kruisroedeverdeling. Dit venster is afgesloten met een segmentboog. Interieur De plattegrond wordt voor het grootste deel ingenomen door een ongedeelde kerkruimte met aan de achterzijde een verhoogd priesterkoor. Rechts naast het priesterkoor is een sacristie met aan de kerkruimte een afgesloten ruimte voor een biechtstoel. De toegang tot de biechtstoel vanuit de kerkruimte wordt in de huidige situatie ingenomen door een nis waarin tot voor kort een Mariabeeld stond. De ruimte links van het priesterkoor is kort na de ingebruikname uitgebroken om ruimte te bieden aan het zangkoor. De kapconstructie bestaat uit gordingen die ondersteund worden door eenvoudige houten spanten. De stijlen van deze spanten staan op de vloer en tegen de zijgevels. Voor de stabiliteit zijn korbelen en blokkeels aangebracht en in de nok een hanenbalk. Het dakvlak is aan de binnenzijde afgewerkt met een plafond van cederhouten schroten. Boven het priesterkoor is verlaagd een segmentvormig gepleisterd gewelf aangebracht. De gevels van de kerkruimte zijn tot aan de onderdorpels van de vensters uitgevoerd als schoon metselwerk en daar boven glad gepleisterd. Het priesterkoor is geheel gepleisterd. De vloer van de kerkruimte is uitgevoerd als een cementdekvloer, het priesterkoor is afgewerkt met travertin. Ten tijde van de opname stond op het priesterkoor een altaar van travertin en was in de rechter zijmuur een eenvoudig gedecoreerd tabernakel ingemetseld. Tegen de muur waren het bronzen montuur van een Godslamp en de messing haak van een wierookvat aangebracht. Links en rechts van de ingang zijn in de buitenhoek hardstenen wijwaterbekkens ingemetseld. In de sacristie staat een lage ingetimmerde kast en tegen de rechter zijmuur is een inbouwkast met schuifdeuren. De deuren met de aangrenzende bergingen, oorspronkelijk de biechtruimte, zijn uitgevoerd als machinale triplexdeuren, fabrikaat Bruynzeel. Het plafond in de sacristie is van zachtboard. Motivering Gebouw van algemeen belang voor de gemeente Zevenaar vanwege zijn schoonheid, de betekenis voor de wetenschap en de cultuurhistorische waarde. algemeen historische waarden - De kerk is van belang als zeldzaam voorbeeld van een kort na de Tweede Wereldoorlog gebouwd kerkgebouw voor de Rooms Katholieke eredienst binnen de gemeente Zevenaar - De kerk is van belang als uitdrukking van het zelfbewustzijn van het Katholieke volksdeel in het dorp Angerlo en voor de groei van de parochie St. Martinus in de jaren na de Tweede Wereldoorlog. - De kerk is van belang als enig voorbeeld van een op plaatselijk initiatief gebouwde noodkerk in de gemeente Zevenaar in de periode ensemblewaarden en stedenbouwkundige waarden - De kerk speelt een beeldbepalende rol in dit deel van het dorp Angerlo en herinnert als opvolger van een schuur ter plaatse aan het voormalige argrarische karakter daarvan. architectonische waarden - De kerk is van belang vanwege de vormgeving als noodkerk in een sobere en eenvoudige variant van de Delfse School, zowel wat betreft de hoofdvorm als het daarbij passende interieur. - De kerk is van belang vanwege het gaaf bewaard gebleven exterieur, constructie en interieur. Behoudens enkele aanpassingen van het liturgische deel (zangkoor, opstelling altaar en verwijdering biechtstoel) bevindt het gebouw zich nog vrijwel in de oorspronkelijke staat. - De kerk is van belang vanwege het zeer sobere materiaalgebruik en de terughoudende decoratie van het interieur die het gevolg is van de beperkte middelen die kort na de oorlog beschikbaar waren. - De kerk is van belang vanwege de plaats in het oeuvre van J. W. Weiss die vooral lokaal actief was. 3

4 Achtergevel. Ingangsportaal. Gevelsteen in voorgevel. Wijwaterbekken nabij entree. 4

5 Interieur in de richting van het priesterkoor. Interieur in de entree. 5